Standaryzacja informacji o zdrowiu – podstawa do zarządzania

Grzegorz Mródź
Przedsiębiorstwo Informatyczne KAMSOFT
40-235 Katowice, ul. 1 Maja 133
e-mail: [email protected]
Standaryzacja informacji o zdrowiu – podstawa do
zarządzania wiedzą
Streszczenie
Gromadzona przez lata wiedza, dotycząca słuŜby zdrowia, to jeden
z największych zbiorów informacji, jakie są dorobkiem naszej cywilizacji. Epoka cyfrowego przetwarzania danych wprowadziła nową jakość
oraz spowodowała gwałtowny przyrost liczby gromadzony danych,
głównie dokumentujących zdarzenia zdrowotne. Szybko okazało się, Ŝe
podstawowym kryterium wprowadzenia moŜliwości szerokiego i automatycznego stosowania tych danych w połączeniu z wiedzą naukową jest ich
jakość oraz odpowiednia struktura. RównieŜ wiedza naukowa wymaga
„przetłumaczenia” na język umoŜliwiający jej maszynowe stosowanie.
Czy jest w ogóle moŜliwe? Jest. Zacząć naleŜy od standaryzacji.
Aby to szerokie zagadnienie omówić kompleksowo potrzeba wielu
dni pracy. Niniejszy artykuł skupi się na standaryzacji informacji o lekach
z wykorzystaniem ogólnopolskiej Bazy Leków i Środków Ochrony
Zdrowia KS-BLOZ.
1. Wprowadzenie
Komputery to jedne z wielu urządzeń technicznych, jakie wymyślił
człowiek. Ciągle nie są one ani sprytne ani mądre. Za to swoją genialno-
ścią szybkości przetwarzania zadziwiają i fascynują. Pomału komputer
staje się pierwszym, nawet przed psem, przyjacielem człowieka. Skoro
ten przyjaciel nie jest taki inteligentny, to dlaczego tak szybko zyskuje
uznanie? Przyjaciel ten swój brak inteligencji znakomicie nadrabia przez
inne zalety. Przede wszystkim się nie myli (naprawdę), o ile człowiek
potrafi stworzyć program a potem dostarczyć mu prawidłowe dane. No
właśnie, dane. Dane mogą przyjmować róŜną postać, mogą być obrazem,
tekstem, dźwiękiem a nawet zapachem. Jednak, aby komputer mógł te
informacje zrozumieć muszą one zostać zamienione na dane. Dane z kolei
składają się juŜ tylko z dwóch cyfr 0 i 1, a ich kombinacja pozwala komputerom dokonywać obliczeń i na ich podstawie generować nowe (przetworzone) dane, które zamienione na informację znowu stają się czytelne
dla człowieka. W naszym przypadku najbardziej interesują nas dane dotyczące zdrowia człowieka.
2. Centralne Bazy Zdrowotne – podstawa porozumiewania się
programów komputerowych
Nic więc dziwnego, Ŝe Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia
OSOZ jako system, w którym kluczową rolę pełnią informacje zbierane z
rynku zdrowia, przetwarza olbrzymie ilości informacji. Aby z tych informacji moŜna było skutecznie korzystać, muszą one być odpowiedniej
jakości. Za kaŜdym razem, kiedy do systemu OSOZ trafia nieprawidłowa
informacja. Programy zmuszone są do przekazania jej do ręcznej obróbki,
albo – co gorsza – do odrzucenia. W praktyce spotykacie się Państwo z
róŜnego rodzaju problemami wynikającymi z błędów w danych. A to nie
wczyta się jakaś pozycja na fakturze, a to nie przeceni się lek, a innym
razem system NFZ odrzuci rachunek refundacyjny z powodu braków.
Mniejszym problemem jest odrzucenie lub brak części informacji, większe szkody mogą nastąpić w chwili, kiedy informacje z punktu widzenia
komputera będą prawidłowe, a faktycznie okaŜą się błędne. Jak to jest
moŜliwe? To proste. Wystarczy chwila nieuwagi, albo odrobina lenistwa.
KaŜdemu człowiekowi zdarza się i jedno, i drugie. Komputer „wierzy”,
Ŝe dane wprowadzone do systemu są poprawne. Aby wyobrazić sobie,
jaki moŜe powstać problem z pomyłki jednej cyfry przy wpisywaniu do
systemu, wystarczy wyobrazić sobie, Ŝe w systemie bankowym wprowadzamy zlecenie przelewu rozliczającego kartę kredytową, dla której termin płatności to 2007-05-10. JeŜeli przez nieuwagę wprowadzimy ‘8’
zamiast ‘7’ to nie mamy co liczyć na wyrozumiałość. Przelew się nie zrealizuje, a my dostaniemy przykry list z banku.
Nie inaczej jest z danymi zdrowotnymi. W Ŝyciu codziennym bez
przerwy przekazujemy sobie informacje zdrowotne, oczywiście w języku
zrozumiałym dla ludzi. Jak tego języka nauczyć komputery? A moŜe to
ludzie powinni się nauczyć języka, który jest zrozumiały dla komputerów.
Jak zwykle najlepsze rozwiązanie jest w połowie drogi.
Systemy komputerowe składają się w przewaŜającej części ze zbiorów informacji zwanych bazami danych. Bazy danych przechowują informacje o lekach, receptach, zakupach, sprzedaŜy czy hospitalizacjach.
W ramach jednego systemu komputerowego zachowanie wspólnego języka porozumiewania się komputerów jest zadaniem dość łatwym i w
większości przypadków przychodzi bez trudu. Co jednak zrobić, aby systemy zainstalowane w róŜnych miejscach były w stanie porozumiewać się
bez problemu? Jak nauczyć je tego samego języka? Rozwiązań jest kilka i
wszystkie z nich zostały juŜ wprowadzone do uŜycia. Pierwszym był mechanizm, który powodował, Ŝe komputery uczyły się nawzajem swojego
języka, co pozwalało im na komunikowanie się z coraz większą dokładnością. Kiedy były to dwa systemy to takie rozwiązanie sprawdzało się
dość dobrze. Działanie to moŜna porównać do nauczenia się przez dwóch
ludzi nawzajem swoich języków. Co jednak będzie, jeŜeli kaŜdy człowiek
(komputer) będzie się posługiwał własnym językiem? Jak nauczyć się
tysięcy języków aby z kaŜdym móc się porozumiewać? To niemoŜliwe
równieŜ dla komputerów. Ludzkość w toku ewolucji wymyśliła skuteczne
rozwiązanie, więc komputery z niego mogą łatwo skorzystać. Tym rozwiązaniem jest wspólny język, którym posługują się wszystkie komputery
– Centralne Bazy Danych. Jednakowe dla wszystkich systemów, dzięki
czemu nie ma konieczności uczenia się tysięcy róŜnych języków. Wystarczy jeden, a właściwie dwa. KaŜdy system komputerowy posługuje się
dwoma językami: własnym, tworzonym przez uŜytkownika na wewnętrzne potrzeby (lokalna baza danych) i uniwersalnym umoŜliwiającym porozumiewanie się róŜnych systemów, u róŜnych uŜytkowników.
Na potrzeby rynku słuŜby zdrowia i systemu OSOZ powstał specjalny język: Centralne Bazy Zdrowotne.
Centralne Bazy Zdrowotne to zbiór informacji, który powinien być
rozumiany jako zestaw słowników umoŜliwiających bezproblemowe porozumiewanie się systemów komputerowych przetwarzających informacje zdrowotne. Centralne Bazy Zdrowotne składają się z wielu takich
słowników zawierających informacje z poszczególnych dziedzin związanych ze słuŜbą zdrowia.
Pierwszą z baz danych, która powstała w 1993 roku, jest baza danych o lekach KS-BLOZ. Celem powstania tej bazy było wprowadzenie
jednolitego systemu nazewnictwa oraz skatalogowanie wszystkich produktów leczniczych i innych środków ochrony zdrowia będących w obro-
cie w aptekach, hurtowniach farmaceutycznych i innych placówkach
związanych ze słuŜbą zdrowia.
Baza Leków i środków Ochrony Zdrowia składa się z wielu elementów i jest podzielona na wiele modułów. Najbardziej istotny z nich,
moduł podstawowy, stanowi zasadniczą część bazy danych i zawiera informacje niezbędne do sprawnego porozumiewania się systemów informatycznych.
Aby baza danych mogła być praktycznie wykorzystywana musi ona
spełniać kilka rygorystycznych warunków. Po pierwsze musi być to baza
Ŝywa, czyli przez cały czas musi być aktualizowana, a jej zawartość dopasowywana do zmieniającej się sytuacji prawnej i rynkowej.
Po drugie baza danych musi być spójna i konsekwentnie tworzona
przez cały czas, a dane w niej zawarte muszą być wiarygodne.
KS-BLOZ od początku spełnia wszystkie te wymagania. Kiedy na
początku lat dziewięćdziesiątych głośno mówiono o tworzeniu przez Państwo odpowiednich baz danych, spodziewaliśmy się, Ŝe wzorem krajów
takich jak Niemcy czy Francja, powstanie w Polsce wzorcowa baza leków. Początkowo faktycznie zaczęły być dostępne ministerialne bazy
SKOOLP, a potem DRUG-POL. Niestety nie spełniały one wymogów,
szczególnie w zakresie aktualności i wprowadzania do nich nowych produktów trafiających na rynek. Wtedy teŜ KAMSOFT zdecydował o podjęciu się tworzenia własnej, niezaleŜnej bazy danych. Tak zaczął powstawać KS-BLOZ.
KS-BLOZ ma za zadanie usystematyzować informację o lekach i
środkach ochrony zdrowia. W szczególności nadaje im dwa numery (indeksy). KaŜdy z tych numerów ma swoje przeznaczenie.
Numer pierwszy, tak zwany BLOZ7, składa się z 7 cyfr i stanowi
jednoznaczną identyfikację produktu z dokładnością do dawki i opakowania. Numer ten jest nadawany podczas wprowadzania produktu do bazy danych i nigdy później nie jest modyfikowany. Oznacza to, Ŝe kiedykolwiek Państwo będzie mieli do czynienia z tym numerem, będzie on
taki sam jak na początku. BLOZ7 słuŜy systemom komputerowym do
jednoznacznego informowania się o zdarzeniach związanych z lekami.
Dotyczy to transmisji informacji o zawartości recept, przekazywaniu danych statystycznych do banków danych, a zwrotnie do przekazywania
informacji zarządczych do systemów w gabinetach, aptekach czy hurtowniach farmaceutycznych.
Prawidłowe wykorzystanie bazy danych takiej jak KS-BLOZ polega na przyporządkowaniu do informacji w lokalnej bazie danych przychodni czy apteki odpowiedniego numeru (indeksu) z KS-BLOZ. Jest to
operacja bardzo waŜna i drobny błąd moŜe na pewno spowoduje wiele
problemów.
Spójrzmy na poniŜszy rysunek:
Ramką zaznaczono na nim dwa leki, a właściwie dwie odmiany tego samego leku, jednak o róŜnych dawkach i postaciach. Czytając ich
nazwy nie sposób ich ze sobą pomylić. A co z numerami? RóŜnią się tylko jedną cyfrą i dla systemów komputerowych błędne przypisanie tychŜe
numerów będzie stanowiło problem, którego nie będą w stanie samodzielnie zauwaŜyć. JeŜeli w bazie danych gabinetu zostanie błędnie przypisany produkt, wtedy apteka realizująca receptę będzie przekonana o
tym, Ŝe lekarz zapisał inny lek niŜ faktycznie miało to miejsce. Przy braku
dodatkowej kontroli moŜe dojść do pomylenia i wydanie nieprawidłowego produktu.
Dalej błędna informacja zostanie przekazania do NFZ, na jej podstawie powstaną błędne statystyki itd. Niby to oczywiste i właściwie pisanie o tym nie jest niczym odkrywczym. To prawda. W takim razie jak
to jest moŜliwe, Ŝe (dane na podstawie informacji z Aptecznego Banku
Danych) ponad 12% produktów w aptekach nie ma przypisanego Ŝadnego
indeksu KS-BLOZ? Ponad 18% ma indeks przypisany, ale jest on przypisany błędnie.
Powodów jest kilka. Zacznijmy od produktów bez przypisanego indeksu. Tutaj najczęstszą przyczyną jest brak odpowiedniego indeksu w
momencie zakładania kartoteki w bazie lokalnej na samym początku. Bierze się to z faktu, Ŝe co prawda baza KS-BLOZ jest aktualizowana w cyklu dobowym, jednak do gabinetów i aptek dociera z wielodniowym
opóźnieniem. Dzisiaj, w dobie Internetu, moŜna temu bardzo łatwo zaradzić. Wystarczy podłączyć system lokalny do OSOZ.
Warto zapamiętać w tym miejscu waŜną rzecz. OtóŜ jeŜeli macie
Państwo wątpliwości do tego czy prawidłowo przypisujecie produkt do
indeksu KS-BLOZ to skontaktujcie się ze swoim opiekunem, a jeŜeli to
nie da odpowiedzi to lepiej nie przypisywać Ŝadnego indeksu niŜ przypisać indeks błędny.
Błędne przypisanie mogą spowodować wiele szkód, nawet po kilku
dniach, czy tygodniach. Systemy komputerowe są w swojej naturze bezlitośnie konsekwentne i nigdy nie stwierdzą, Ŝe 7010320 to prawie
7010321. Z uporem (i nie bez racji) będą twierdzić, Ŝe to zupełnie inne
produkty. Tak samo inne jak 7012220 i 9823473.
Jednym z najczęściej występujących błędów po stronie systemów
lokalnych są błędne przypisania kodów wynikające z wykorzystywania
„starych” kartotek przy jednoczesnym pozostawieniu „starego” indeksu
KS-BLOZ. Nie trzeba chyba tłumaczyć, Ŝe dla systemu komputerowego,
niezaleŜnie od tego jaki produkt opisuje kartoteka, będzie to ciągle ten
sam produkt co na początku, a kłopoty z tym związane wystąpią po kilku
dniach, a moŜe miesiącach. Dlatego stanowczo odradzamy wykorzystywanie nieuŜywanych kartotek. Komputerowi nie robi większej róŜnicy
czy będzie miał w swojej bazie 5000 czy 5500 kartotek, więc nie starajmy
się „oszczędzać” miejsca w bazie danych, kosztem jej jakości.
Drugi problem to wykorzystywanie kartotek „podobnych”. Oczywiście podobnych w rozumieniu człowieka a nie maszyny. Spójrzmy na
poniŜsze rysunki:
Widać jak wiele bardzo podobnie brzmiących nazw jest bazie danych. Łato je pomylić, albo łatwo jest ulec pokusie załoŜenia jednej kartoteki ale wszystkich herbat czy innych ziół. Pewnie mają taką samą cenę i
terminy waŜności. Proszę jednak zwrócić uwagę na indeksy KS-BLOZ.
Dla systemu komputerowego to zupełnie inne produkty, dlatego za kaŜdym razem naleŜy szczególnie uwaŜać przy zakładaniu tego typu produktów w bazie danych. Pomyłki czy celowe uproszczenia w dłuŜszej perspektywie doprowadzą do problemów w komunikacji z systemami hur-
towni, producentów oraz z OSOZ. Przesyłając błędną informację do
OSOZ prawdopodobnie dostaniecie Państwo błędną informację zwrotną,
a na jej podstawie moŜecie Państwo podjąć błędną decyzję biznesową.
Stąd juŜ tylko krok do start finansowych, w najlepszym wypadku.
Byłoby naduŜyciem twierdzenie, Ŝe błędy w lokalnych bazach danych wynikają wyłącznie z niewłaściwego uŜytkowania KS-BLOZ. W
istocie równieŜ baza wzorcowa moŜe być źródłem błędów, choć tych tam
właściwie nie ma. Coraz częściej błędy spowodowane są ogromną ilością
informacji zgromadzonej w KS-BLOZ, która na początku kwietnia 2007
roku miała ponad 126 000 pozycji. W takiej masie informacji łatwo się
pogubić.
Skąd tyle danych, skoro na rynku praktycznie funkcjonuje moŜe
20% spośród tych produktów. OtóŜ KS-BLOZ jako słownik wzorcowy
musi zawierać nie tylko aktualnie będące w sprzedaŜy produkty, ale równieŜ te, które z obrotu zostały wycofane. Zdrowotne Banki Danych posiadają zgromadzone informacje sprzed kilkunastu lat, niezbędne do budowy
modeli zdrowotnych. Dlatego nie ma moŜliwości usunięcie tych danych z
KS-BLOZ. Dla wygody uŜytkowników i w porozumieniu z producentami
do KS-BLOZ zostały wprowadzone specjalne oznaczenia ułatwiające
identyfikację produktów wycofanych i ograniczające moŜliwość błędnego
przypisania ich do lokalnej bazy danych.
Proszę spojrzeć na poniŜszy rysunek:
Zaznaczony produkt ciągle znajduje się w bazie danych, mimo, Ŝe
zostały wycofany z obrotu.
Opisywanie samej bazy leków i to tylko bardzo pobieŜne, zajęło kilkanaście stron tekstu. Standaryzowanie wiedzy medycznej, opisu i hierarchii
usług medycznych, technologii medycznych oraz procesów i programów
zdrowotnych jest przedsięwzięciem niezwykle złoŜonym i obejmującym
olbrzymią liczbę przypadków i wariantów. Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ podejmuje to wyzwanie i stopniowo wprowadza usystematyzowany zapis wiedzy o zdrowiu.
Z drugiej strony, nie wolno zapominać o równie waŜnej kwestii - akceptacji cybernetycznego podejścia do opisu stanu zdrowia oraz wiedzy medycznej przez profesjonalistów ochrony zdrowia. OSOZ korzystając ze
współpracy z Radą Naukową zapewnia balans pomiędzy chłodnym analitycznym zapisem informacji a ludzkim podejściem do zagadnień medycznych. Oczywiście konieczne jest stopniowe, ale konsekwentne, przekazywanie reguł stosowanych w systemach komputerowych lekarzom i
naukowcom związanym z ochroną zdrowia. Stopniowo wszyscy uczymy
się formalnego i analitycznego języka cybernetyki. W Ŝyciu zawodowym
znajdujemy korzyści w porozumiewaniu się z maszynami cyfrowymi,
coraz więcej osób rozumie, Ŝe odwzorowanie codziennych zdarzeń, czy
to gospodarczych czy zdrowotnych, jeŜeli zostanie zapisane w ustandaryzowany sposób, pozwoli w przyszłości bardzo efektywnie wykorzystać
zgromadzoną w ten sposób wiedzę.
3. Jaki jest zakres standaryzacji?
Nie ulega wątpliwości, Ŝe aby wiedza zgromadzona w bazach danych miała wartość analityczną, to moŜliwie największy jej zakres musi
zostać ustandaryzowany. W ramach Centralnych Baz Zdrowotnych powstały i ciągle powstają:
1. Baza Leków i Środków Ochrony Zdrowia
2. Baza Usług Zdrowotnych
3. Baza Administracyjna Kraju
4. Inne bazy zdrowotne
KaŜda z tych baz danych jest powiązana z dziesiątkami słowników i
mniejszych rejestrów. Jako całość stanowią podstawę do budowy banków
danych i modeli zdrowotnych.
4. Bazy danych to nie wszystko
Tworzenie i utrzymywanie baz danych to jedno z najwaŜniejszych
zadań w procesie standaryzacji opisu wiedzy i informacji. Drugim równie
waŜnym zagadnieniem jest tworzenie standardów dokumentów i komunikatów elektronicznych pozwalających na to, aby róŜne systemy informatyczne mogły w sposób automatyczny ze sobą wymieniać informacje.
Najszerszym obecnie dostępnym na świecie standardem zapisu informacji
o zdarzeniach zdrowotnych, zleceniach i wynikach jest standard HL7.
Jednak od strony technicznej obecnie uŜywane wersje HL7 przedstawiają
dość wysłuŜoną technologię i często nie nadają się do efektywnej pracy w
realiach danego kraju. W szczególności w zakresie dokumentacji finansowo – rozliczeniowej, częste zmiany przepisów wymagają, aby dokumenty rozliczeniowe dotyczące danego kraju, mogły być definiowane w
sposób elastyczny i nie wymagały zmian w standardach.
Obecnie w Polsce szeroko wykorzystywanego są dokumenty w
formacie XML, a prawo gwarantuje, Ŝe wymiana informacji z jednostkami publicznymi, w tym jednostkami związanymi z ochroną zdrowia, odbywa się w formatach otwartych, których struktura jest dostępna powszechnie.
5. Jak to robią w innych krajach?
Unia Europejska od kilku lat wspiera działania na rzecz standaryzacji, w tym standaryzacji zapisu informacji o zdrowiu. Wśród wielu projektów unijnych naleŜy wskazać dwa, w których bierzemy lub zamierzamy brać udział.
Pierwszy z tych projektów to, projekt EuroRec, którego jednym z
celów są działania związane z wprowadzeniem ogólnoeuropejskich rozwiązań umoŜliwiających „porozumiewanie się” systemów EHR (4.2.2.2:
Interoperability of Electronic Health records) jak równieŜ wprowadzenie
jednolitych wymagań dla systemów komputerowych działających na rynku ochrony zdrowia (4.2.5 Conformity testing and accreditation for an
eHealth market), w celu selekcjonowania i oznaczania tych spośród nich,
które spełniają standardy pod względem technicznym i merytorycznym.
Obecnie projekt obejmuje następujące kraje:
• Belgia, Bułgaria, Dania, Francja, Włochy, Niemcy, Irlandia, Rumunia,
Słowenia, Hiszpania, Holandia oraz Wielka Brytania. W trakcie włączania w projekt są: Norwegia, Grecja, Węgry, Portugalia, Szwecja,
Słowacja oraz Polska.
Projekt jest logicznie połączony z projektami:
• Q-Rec – testowanie i oznaczanie produktów informatycznych spełniających wymagania jakościowe dla rynku ochrony zdrowia,
• EHR-Implement – polityczne, społeczne i ekonomiczne aspekty wdraŜania krajowych systemów EHR (Electronic Heath Records)
• RIDE – definicje semantyki dla systemów informatycznych umoŜliwiające współpracę róŜnych systemów na wspólnym rynku ochrony
zdrowia.
W ramach projektów działających pod patronatem Komisji Europejskiej, w 2006 roku uruchomiony został projekt „Elektroniczna Recepta
Europejska – ePrescript”. Celem projektu jest walidacja rynkowa rozwiązań technicznych organizacyjnych umoŜliwiających wdroŜenie recept
elektronicznych. Projekt prowadzony jest równolegle w Polsce, Belgii
oraz Irlandii. Nasz kraj reprezentowany jest przez Kamsoft, a jako rozwiązanie techniczne wspierające recepty elektroniczne wykorzystany został system OSOZ. Funkcjonalność oraz zakres wdroŜenia systemu polskiego jest w tej chwili największa spośród wszystkich zaangaŜowanych
krajów.
6. Podsumowanie
Zagadnienie standaryzacji informacji o zdrowiu jest jednym z najbardziej złoŜonych tego typu przedsięwzięć. Jego zakres obejmuje nie
tylko aspekty techniczne, ale przede wszystkim mapowanie – do tej pory
nie ujętych w ramy matematyczno informatyczne – zbiorów wiedzy na
uporządkowane struktury baz danych oraz stopniowe wdraŜanie w pewnym sensie nowych zachowań wśród pacjentów, lekarzy i farmaceutów.
Zachowań polegających na analitycznych, skatalogowanych formach opisów stanu zdrowia, rozpoznań oraz usług zdrowotnych w systemach
komputerowych.
WaŜne jest to, Ŝe na tle innych krajów, Polska ma duŜe szanse na
zdobycie czołowej pozycji w tej dziedzinie. Kraje, które wcześniej rozpoczęły wdraŜanie systemów komputerowych na rynku zdrowia, dzisiaj
borykają się ze spuścizną pierwotnych komputerów, ułomnych systemów
operacyjnych i nie skoordynowanych baz danych. Paradoksalnie daje nam
to nad nimi przewagę, a system OSOZ jest obecnie najbardziej ambitnym
przedsięwzięciem w tej dziedzinie w Europie, a być moŜe i na całym
świecie.
Bibliografia
Kamiński Z., Cybernetyczny Pacjent, „OSOZ” 2007, nr 3 i 4.
Mródź G., Centralne Bazy Zdrowotne – podstawa porozumiewania się programów komputerowych w OSOZ, „OSOZ” 2007, nr 4 i 5.
Latko T., Karty procesorowe w OSOZ, „OSOZ” 2007, nr 4.
Źródła internetowe
www.osoz.pl
www.kamsoft.pl
www.hl7.org
www.eprescript.eu
www.eurorec.org/projects/qrec.cfm
www.eurorec.org/projects/EuroRecpostHIMSS.ppt
Summary
Standardization of information regarding the health became one of
the most complex issues of IT. Its scope includes not only technical aspects, but the mapping of – not structured so far – medical knowledge to
databases and implementation of new behavior of patients and medical
professionals. Those behaviors require analytical approach to recording
medical events and health services in IT systems.
What we find very important from Polish perspective, is that Poland
is on a pole position to become European leader of in that area. Countries
which have started to implement EHR systems several years ago have to
struggle with the legacy of the old software and hardware solution. It is a
paradox that Poland has an advantage of having no legacy, more, OSOZ
system is the most innovative project in European or even worldwide
healthcare IT.