Wymontowanie i zamontowanie pompy płynu chłodzącego
Transkrypt
Wymontowanie i zamontowanie pompy płynu chłodzącego
Strona 11 WSTĘP Strona 3 4 SILNIKI BENZYNOWE Strona 152 SILNIKI WYSOKOPRĘŻNE Strona 197 UKŁAD NAPĘDOWY Strona 215 UKŁAD KIEROWNICZY Strona 229 ZAWIESZENIE Strona 2 4 4 HAMULCE Strona 262 INSTALACJA ELEKTRYCZNA Spis treści 1. WSTĘP 1.1. 1.3. DANE TECHNICZNE Opis samochodów Dane identyfikacyjne Charakterystyka techniczna Momenty dokręcania INFORMACJE DLA UŻYTKOWNIKA Ogólne wskazówki przeprowadzania napraw PROSTE CZYNNOŚCI OBSŁUGOWE 2. SILNIKI BENZYNOWE 2.1. DEMONTAŻ SILNIKA Wymontowanie i wmontowanie silnika Rozbiórka silnika Składanie silnika GŁOWICA Wymontowanie głowicy z silnika w pojeździe Rozbiórka głowicy Naprawa głowicy Składanie głowicy Zamontowanie głowicy Sprawdzanie popychaczy zaworów Wymiana uszczelniacza wałka rozrządu Sprawdzanie ciśnienia sprężania TŁOKI I KORBOWODY Wymontowanie tłoków z korbowodami Pomiar średnicy cylindra Sprawdzanie tłoków i korbowodów Składanie tłoka i korbowodu Wbudowanie tłoków i korbowodów KADŁUB SILNIKA 1.2. 2.2. 2.3. 24. 11^ 11 11 13 13 25 27 27 33 34 34 34 51 53 54 55 55 58 63 67 69 70 71 71 71 73 74 75 76 77 5 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. WAŁ KORBOWY 78 Wymontowanie wału korbowego Sprawdzanie wału korbowego Zamontowanie wału korbowego 78 80 80 Wymiana uszczelniaczy wału korbowego Wymiana koła zamachowego 81 83 ROZRZĄD Wymiana paska zębatego 85 86 Sprawdzanie ustawienia rozrządu 88 Wymiana wałka pośredniego WYDECH Wymontowanie i zamontowanie kolektora wydechowego Wymontowanie i zamontowanie układu wydechowego 90 91 91 92 SMAROWANIE 97 Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej Wymontowanie i zamontowanie pompy oleju 97 97 Naprawa pompy oleju Wymiana filtra oleju 98 99 Sprawdzanie ciśnienia oleju 100 Wymiana chłodnicy oleju (silniki 16-zaworowe i zasilane wtryskowo) 101 Wymiana oleju w silniku 101 2.9. 2.10. 2.11. 2.12. 6 CHŁODZENIE 103 Wymiana płynu chłodzącego Sprawdzanie szczelności układu 103 104 Wymontowanie i zamontowanie chłodnicy Sprawdzanie wentylatora chłodnicy 104 106 Sprawdzanie czujnika temperatury Wymontowanie i zamontowanie pompy płynu chłodzącego Naprawa pompy płynu chłodzącego 106 106 108 Regulacja naciągu paska klinowego 108 Wymiana paska klinowego Wymiana termostatu 109 110 GAŹNIK PIERBURG 2E3 Wymontowanie i zamontowanie gaźnika 110 111 Rozebranie i złożenie gaźnika Regulacja gaźnika 113 115 Wymontowanie i zamontowanie pompy paliwa 117 Sprawdzanie filtra powietrza Regulacja linki przyspieszenia WTRYSK K/KE-JETRONIC 117 118 118 Regulacja biegu jałowego i stężenia CO 119 Sprawdzanie elementów układu wtryskowego Wymiana filtra powietrza 121 125 WTRYSK MONO-JETRONIC Obsługa układu wtryskowego Sprawdzanie biegu jałowego i stężenia CO 125 125 126 Sprawdzanie elementów układu wtryskowego 126 2.13. 2.14. 2.15. WTRYSK DIGIFANT 131 Regulacja biegu jałowego Sprawdzanie stabilizacji biegu jałowego Sprawdzanie elementów układu wtryskowego 131 134 134 WTRYSK MONO-MOTRONIC Sprawdzanie biegu jałowego Sprawdzanie elementów układu wtryskowego Wymiana filtra paliwa 138 139 139 143 Układ odprowadzania oparów paliwa ZAPŁON Zasady bezpiecznej pracy Sprawdzanie cewki zapłonowej 144 144 145 145 Obsługa rozdzielacza zapłonu Wymontowanie i zamontowanie rozdzielacza zapłonu 147 147 Naprawa rozdzielacza zapłonu Regulacja wyprzedzenia zapłonu Wymiana świec zapłonowych 149 150 151 3. SILNIKI WYSOKOPRĘŻNE 3.1. DEMONTAŻ SILNIKA Wymontowanie i zamontowanie silnika Rozbiórka silnika 152 152 153 Składanie silnika GŁOWICA Wymontowanie głowicy z silnika w pojeździe Rozbiórka głowicy 155 155 156 157 Naprawa głowicy Składanie głowicy 157 159 Zamontowanie głowicy Sprawdzanie popychaczy zaworów 159 161 ROZRZĄD Wymiana paska zębatego Wymiana wałka rozrządu Wymiana uszczelniacza wałka rozrządu TŁOKI I KORBOWODY Wymontowanie t ł o k ó w z korbowodami 161 161 164 165 165 165 Sprawdzanie tłoków i korbowodów Składanie tłoków i korbowodów Wbudowanie t ł o k ó w i korbowodów WAŁ KORBOWY I KADŁUB 167 167 168 168 SMAROWANIE Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej 168 169 Wymontowanie i zamontowanie pompy oleju Naprawa pompy oleju 169 169 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 152^ 7 3.7. 3.8. Wymiana filtra oleju Sprawdzanie ciśnienia oleju 170 170 Wymiana chłodnicy oleju 171 CHŁODZENIE Wymiana płynu chłodzącego Sprawdzanie chłodnicy 172 172 172 Wymiana chłodnicy Sprawdzanie wentylatora chłodnicy 172 173 Wymontowanie i zamontowanie pompy płynu chłodzącego Naprawa pompy płynu chłodzącego 173 174 Regulacja napięcia paska klinowego Wymiana termostatu ZASILANIE , 174 175 175 Wymiana filtra powietrza 175 Obsługa filtra paliwa Wymontowanie i zamontowanie pompy wtryskowej (silniki 176 z wtryskiem pośrednim) Sprawdzanie i regulacja początku tłoczenia 177 179 Regulacja pompy wtryskowej Wymiana i regulacja cięgna „gazu" Regulacja cięgna rozruchu zimnego silnika 181 183 185 Wymontowanie i zamontowanie pompy wtryskowej (silniki z wtryskiem bezpośrednim) Wymiana wtryskiwaczy 186 187 Wymontowanie i zamontowanie zbiornika paliwa ŚWIECE ŻAROWE 188 190 TURBOSPRĘŻARKA Wymiana turbosprężarki Sprawdzanie turbosprężarki 191 192 193 Wymiana kolektorów ssącego i wydechowego 193 3.11. WYDECH 193 4. UKŁAD NAPĘDOWY 4.1. SPRZĘGŁO 197 Wymiana sprzęgła 197 Naprawa sprzęgła Sprawdzanie mechanizmu samoregulacji 199 200 Wymiana linki sprzęgła Wymiana łożyska wyciskowego SKRZYNIA BIEGÓW 200 203 203 Wymontowanie i zamontowanie skrzyni biegów Naprawa skrzyni biegów 203 205 Ustawianie mechanizmu zmiany biegów Sprawdzanie poziomu oleju 206 207 3.9. 3.10. 4.2. 8 197^ 4.3. PÓŁOSIE NAPĘDOWE Wymontowanie i zamontowanie półosi napędowej Wymiana wewnętrznego przegubu półosi Wymiana zewnętrznego przegubu półosi Wymontowanie i zamontowanie tłumika drgań Wymiana osłony gumowej przegubu 5. UKŁAD KIEROWNICZY 5.1. UKŁAD KIEROWNICZY BEZ WSPOMAGANIA Wymontowanie i zamontowanie przekładni kierowniczej Regulacja przekładni kierowniczej Wymontowanie i zamontowanie kolumny kierownicy Wymiana drążka kierowniczego Ustawianie kół przednich UKŁAD KIEROWNICZY ZE WSPOMAGANIEM Wymontowanie i zamontowanie przekładni kierowniczej Wymiana drążka kierowniczego Wymiana płynu w układzie Sprawdzanie szczelności układu Regulacja luzu przekładni kierowniczej Regulacja naciągu paska klinowego Wymiana elementów hydraulicznych 5.2. 6. ZAWIESZENIE 6.1. ZAWIESZENIE PRZEDNIE Wymontowanie i zamontowanie Rozbiórka kolumny zawieszenia Naprawa kolumny zawieszenia Składanie kolumny zawieszenia Wymontowanie i zamontowanie Wymontowanie i zamontowanie ZAWIESZENIE TYLNE Wymontowanie i zamontowanie Wymontowanie i zamontowanie Wymiana łożysk koła Ustawianie kół tylnych 6.2. 207 207 209 210 211 211 215^ 215 215 217 217 219 220 222 222 224 225 225 226 227 227 229^ kolumny zawieszenia wahacza stabilizatora osi tylnej kolumny zawieszenia 7. UKŁAD HAMULCOWY 7.1. HAMULCE PRZEDNIE Wymiana wkładek ciernych Naprawa zacisku hamulca Wymontowanie i zamontowanie oprawy zacisku Naprawa tarczy hamulcowej 229 229 231 234 235 236 237 238 238 240 241 243 244 244 244 246 248 249 9 7.2. HAMULCE TYLNE BĘBNOWE Wymiana szczęk hamulcowych Naprawa bębna hamulcowego HAMULCE TYLNE TARCZOWE 249 249 252 252 7.7. Wymiana wkładek ciernych Naprawa zacisku hamulca Naprawa tarczy hamulcowej POMPA HAMULCOWA I MECHANIZM WSPOMAGANIA Wymontowanie i zamontowanie pompy hamulcowej Sprawdzanie i wymiana urządzenia wspomagającego Odpowietrzanie hamulców KOREKTOR SIŁY HAMOWANIA HAMULEC AWARYJNY Regulacja hamulca awaryjnego Wymontowanie i zamontowanie linek hamulca awaryjnego Wymontowanie i zamontowanie dźwigni ręcznej UKŁAD ABS • 252 253 255 255 255 256 256 257 258 258 259 259 260 8. INSTALACJA ELEKTRYCZNA 8.1. AKUMULATOR Sprawdzanie akumulatora 262 263 Ładowanie akumulatora ALTERNATOR Sprawdzanie alternatora Wymontowanie i zamontowanie alternatora Naprawa alternatora Wymiana regulatora napięcia i szczotek węglowych ROZRUSZNIK Sprawdzanie rozrusznika Wymontowanie i zamontowanie rozrusznika Naprawa rozrusznika ŚWIATŁA ZEWNĘTRZNE Wymiana żarówki reflektora Wymiana reflektora Ustawianie świateł reflektorów Wymiana reflektora przeciwmgłowego Wymiana żarówki kierunkowskazu przedniego Wymiana żarówki lampy tylnej WYCIERACZKA SCHEMATY ELEKTRYCZNE 263 263 264 264 265 268 268 269 269 269 270 270 270 270 270 271 271 272 273 7.3. 7.4. 7.5. 7.6. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. 8.6. 10 262^ 1 1.1. WSTĘP DANE TECHNICZNE Opis s a m o c h o d ó w W książce opisano samochody Seat Toledo z silnikami benzynowymi o pojem nościach 1,6 d m 3 . 1,8 d m 3 i 2,0 d m 3 oraz silnikami wysokoprężnymi o pojem ności 1,9 d m 3 . M o d e l ten został po raz pierwszy zaprezentowany w marcu 1991 roku. Firma Seat oferuje wiele o d m i a n silników o podanych pojemnościach. Ze względu na ograniczone miejsce w książce przedstawiono tylko te odmiany, które można najczęściej spotkać w Polsce. W trakcie sześciu lat produkcji w p r o w a d z a n o następujące zmiany w wyposa żeniu samochodów. Rok produkcji 1 9 9 1 / 1 9 9 2 Silnik o pojemności 1,6 d m 3 o oznaczeniu „EZ" ma m o c 55 kW ( 7 5 KM) i jest wyposażony w gaźnik Pierburg 2E3. Spaliny wydalane przez silnik spełniają wymagania norm europejskich. Silnik jest zasilany etyliną z dodatkiem o ł o w i u . Następny silnik o tej samej pojemności nosi oznaczenie „RF" i rozwija moc 53 kW ( 7 2 KM). W układzie zasilania ma gaźnik 2E3 oraz katalizator nie regu lowany (bez sondy lambda), dlatego musi pracować na benzynie bezołowiowej. Jeżeli samochód jest wyposażony w katalizator i sondę lambda, to do zasilania silnika o pojemności 1,6 d m 3 wykorzystano układ w t r y s k o w y j e d n o p u n k t o w y Mono-Jetronic firmy Bosch. Silnik rozwija w t e d y m o c 53 kW ( 7 2 KM) przy prędkości obrotowej 5 2 0 0 o b r / m i n . Samochody z silnikami o pojemności 1,8 d m 3 są reprezentowane między inny mi przez wersje 1,8 GL i 1,8 GLX. Silniki są wyposażone we w s p o m n i a n y już wtrysk Mono-Jetronic i rozwijają m o c 66 kW ( 9 0 KM). Samochody bez katali zatora mają gaźnik i tę samą moc. Samochody z silnikiem 8-zaworowym o pojemności 2,0 d m 3 noszą oznaczenia handlowe GL, GLX lub GT. Wszystkie rozwijają m o c 85 kW (115 KM) i mają za silanie w t r y s k o w e w i e l o p u n k t o w e Digifant. Ten rodzaj w t r y s k u ma elektronicz ne urządzenie sterujące wspólne z układem zapłonowym. Silniki te mogą wy stępować w wersji z lub bez układu regulacji spalin (sondy lambda), co nie ma w p ł y w u na ich moc. Silnik 16-zaworowy o pojemności 1,8 d m 3 ma moc 100 kW (136 KM), kiedy jest bez katalizatora, lub moc 94 kW (128 KM), kiedy ma z a m o n t o w a n y katali zator. Silniki są zasilane przez układ w t r y s k o w y K-Jetronic lub KE-Jetronic. Samochody w wersji Diesel są wyposażone w silnik wolnossący o mocy 47 kW ( 6 4 KM) lub silnik d o ł a d o w a n y o mocy 55 kW ( 7 5 KM). 11 Rok produkcji 1 9 9 3 W sprzedaży znajdowały się nadal modele oferowane w roku 1 9 9 2 . przy czym silniki o pojemnościach 1,6 d m 3 oraz 1,8 d m 3 były na ogół wyposażane we wtrysk Mono-Jetronic. Tylko modele z silnikiem o pojemności 2,0 d m 3 były na rynki europejskie dostarczane z i bez katalizatora (o tej samej mocy). Rok produkcji 1 9 9 4 Większość m o n t o w a n y c h wcześniej silników stanowiła również w roku 1994 wyposażenie s a m o c h o d ó w Toledo. M o d e l e o pojemnościach 1,6 d m 3 oraz 1,8 d m 3 są już oferowane wyłącznie z katalizatorami. Do zasilania silników wy korzystywano układ w t r y s k o w y Mono-Jetronic lub w y w o d z ą c y się z niego układ w t r y s k o w y Mono-Motronic. M o d e l e z t y m i silnikami były w niektórych krajach sprzedawane pod nazwą „Class". Również silniki o pojemności 2,0 d m 3 z w t r y s k i e m Digifant mają seryjnie mon towany katalizator. Do sprzedaży w p r o w a d z o n o n o w y silnik o pojemności 2,0 d m 3 , z d w o m a wał kami rozrządu i szesnastoma zaworami. Silnik rozwija m o c 110 kW ( 1 5 0 KM) i jest zasilany układem w t r y s k o w y m Digifant. Samochody z t y m silnikiem no szą oznaczenie handlowe 2.0 GT 16V. Rok produkcji 1 9 9 5 W niektórych krajach modele z silnikami o pojemności 1,6 d m 3 nie są już ofe rowane. Silnik o pojemności 1,8 d m 3 standardowo jest wyposażany we wtrysk Mono-Motronic (np. 1,8 GL), a jego m o c srę nie zmieniła. Modele 2,0 GL oraz 2,0 GLX są w dalszym ciągu oferowane ze znanymi silni kami z katalizatorami. Jest również oferowany silnik wysokoprężny o pojemności 1,9 d m 3 z bezpo średnim w t r y s k i e m , m o n t o w a n y w modelu TDi. Silnik ten był już wcześniej sto sowany w samochodach Audi i Volkswagen. Pod koniec 1995 roku przeprowadzono „face lifting" nadwozia. Zmieniono re flektory, w l o t powietrza i tylne lampy, dodano tylny spoiler. Wzbogacono rów nież nieco wyposażenie, wprowadzając immobiliser oraz możliwość zamówie nia centralnego zamku z alarmem. 12 Rys. 1.1. MIEJSCE UMIESZCZENIA TABLICZKI ZNAMIONOWEJ (1) ORAZ NUMERU NADWOZIA (2) Rys. 1.2. MIEJSCE UMIESZCZENIA NUMERU SILNIKA DIESEL Podstawowa koncepcja podwozia została przejęta z firmy Volkswagen i spraw dziła się już w takich samochodach, jak Golf, Passat oraz Corrado. Na zawie szenie przednie składa się kolumna MacPhersona z d o l n y m wahaczem po przecznym i stabilizatorem przechyłów nadwozia. Zawieszenie tylne składa się z wahaczy wleczonych, połączonych belką skrętną, oraz z kolumn amortyzująco-resorujących. Hamulce tarczowe z przodu i b ę b n o w e z tyłu to p o d s t a w o w e elementy układu h a m u l c o w e g o m o n t o w a n e w wersjach ze słabszymi silnikami. W mocniej szych modelach na obu osiach są m o n t o w a n e hamulce tarczowe. Hamulce przednie mają ponadto tarcze w e n t y l o w a n e . Układ h a m u l c o w y jest d w u o b w o d o w y i ma seryjnie m o n t o w a n e urządzenie wspomagające. Układ ABS jest za kładany na zamówienie lub stanowi wyposażenie seryjne. Układ kierowniczy jest t y p u zębatkowego i może być wyposażony we wspo maganie. W samochodzie zastosowano skrzynię b i e g ó w o pięciu przełoże niach skonstruowaną przez firmę Volkswagen, ale całkowicie zmodernizowa ną. Cechą charakterystyczną tej skrzyni biegów jest sterowanie zmianą bie g ó w za pomocą linki. Dane identyfikacyjne Tabliczkę znamionową można zobaczyć po podniesieniu p o k r y w y komory sil nika. Jest ona umieszczona na w e w n ę t r z n e j ścianie prawego błotnika, w miej scu (1) pokazanym na rysunku 1.1. Numer nadwozia jest w y b i t y na pasie podokiennym (2). Z numeru nadwozia można odczytać oprócz bieżącego numeru fabrycznego, również rok produkcji, co jest bardzo ważne podczas zamawiania części. Numer silnika jest w y b i t y na lewej ścianie kadłuba oraz umieszczony na naklej ce na osłonie paska rozrządu. Numery silnika i nadwozia należy bezwzględnie podawać podczas zamawiania części zamiennych zarówno n o w y c h , jak i regenerowanych. Producent samo c h o d u stara się stale udoskonalać swoje modele i tylko podanie prawidłowego numeru samochodu pozwoli otrzymać właściwą część. Charakterystyka techniczna Silnik benzynowy Typ Okres produkcji Pojemność Średnica cylindra Skok tłoka Stopień sprężania Moc maksymalna - przy prędkości obrotowej Moment maksymalny - przy prędkości obrotowej Układ zasilania Katalizator Sonda lambda Układ zapłonowy I cm3 mm mm kW (KM) obr/min N • m obr/min 1,6 d m 3 EZ 05.91-09.91 1595 81.0 77.4 9,0 55(75) 5200 125 2600 gaźnik 2E3 tranzystorowy " Od roku 1994 jest stosowany układ Mono-Motronic. I 1.6 d m 3 ABN 01.921595 81,0 77.4 9,1 55(75) 5200 124 2750 gaźnik 2E3 tranzystorowy I 1.6 d m 3 I 1F 05.911595 81,0 77.4 9.1 52(72) 5200 124 2750 Mono-Jetronic* -/+ -/+ elektroniczny • 1.6 d m 3 AEK/AFT 06.961595 81.0 77,4 10.3 74(100) 5800 140 3500 Simos + + Simos 13 Silnik benzynowy Typ Okres produkcji Pojemność Średnica cylindra Skok tłoka Stopień sprężania M o c maksymalna - przy prędkości o b r o t o w e j M o m e n t maksymalny - przy prędkości o b r o t o w e j Układ zasilania Katalizator Sonda lambda Układ zapłonowy cm3 mm mm k W (KM) obr/min N • m obr/min Silnik benzynowy Typ Okres produkcji Pojemność Średnica cylindra Skok tłoka Stopień sprężania M o c maksymalna - przy prędkości o b r o t o w e j M o m e n t maksymalny - przy prędkości o b r o t o w e j Układ zasilania Katalizator Sonda lambda Układ Ł-.^iunowy cm3 mm mm k W (KM) obr/min N-m obr/min Silnik wysokoprężny 14 Typ Okres produkcji Pojemność Średnica cylindra Skok tłoka Stopień sprężania M o c maksymalna - przy prędkości o b r o t o w e j M o m e n t maksymalny - przy prędkości o b r o t o w e j Rodzaj w t r y s k u Katalizator Doładowanie I cm3 mm mm k W (KM) obr/min N-m obr/min 1.8 d m 3 1.8 d m 3 1.8 d m 3 16-zaworowy 1.8 d m 3 16-zaworowy RP 05.91-11.93 1781 81.0 86,4 9,1 66(90) 5250 140 3000 Mono-Jetronic -/+ tranzystorowy ABS/ADZ 11.931781 81,0 86.4 10.0 66(90) 5500 140 2500 Mono-Motronic + + elektroniczny KR 05.91-11.92 1781 81,0 86.4 10.0 100(136) 6300 162 4800 K-Jetronic elektroniczny PL 05.91-03.94 1781 81.0 86.4 10.0 94(128) 6000 160 4500 KE-Jetronic + + elektroniczny 2.0 d m 3 2,0 d m 3 2,0 d m 3 16-zaworowy 2E 05.911984 82,5 92,8 10,0 85(115) 5400 166 3200 Digifant + + elektroniczny AGG 07.951984 82,5 92,8 10.0 85(115) 5400 166 3200 Simos + + elektroniczny ABF 03.941984 82,5 92,8 10,5 110(150) 6000 180 4500 Digifant/Simos + + elektroniczny 1,9 d m 3 1Y 03.911895 79,5 95,5 23 50(68) 4400 127 2200 pośredni - I 1,9 d m 3 TD AAZ 12.911895 79,5 95.5 22,5 55(75) 4400 140 2500 pośredni + + I 1,9dm3TDi 1Z 961895 79,5 95,5 19.5 66(90) 4000 202 1800 bezpośredni + + Silnik SILNIK Głowica i zawory Wysokość głowicy minimalna - silnik 8-zaworowy - silnik 16-zaworowy Dopuszczalna odchyłka płaskości Grubość uszczelki pod głowicą Średnica wewnętrzna prowadnicy - silnik 8-zaworowy - silnik 16-zaworowy Temperatura montażu prowadnicy Luz trzonka zaworu w prowadnicy (rys. 2.42) - zawór ssący - zawór wydechowy Gniazda zaworów (silnik 8-zaworowy) - średnica dla zaworu ssącego - średnica dla zaworu wydechowego - kąt pochylenia przylgni - szerokość przylgni dla zaworu ssącego - szerokość przylgni dla zaworu wydechowego Gniazda zaworów (silnik 16-zaworowy) - średnica dla zaworu ssącego - średnica dla zaworu wydechowego - kąt pochylenia przylgni - szerokość przylgni dla zaworu ssącego - szerokość przylgni dla zaworu wydechowego Zawory (silnik 8-zaworowy) - średnica trzonka zaworu ssącego - średnica trzonka zaworu wydechowego - średnica grzybka zaworu ssącego - średnica grzybka zaworu wydechowego - długość zaworu ssącego - długość zaworu wydechowego - minimalne zagłębienie zaworu ssącego w głowicy (rys. 2.46) - minimalne zagłębienie zaworu wydechowego w głowicy (rys. 2.46) - kąt pochylenia przylgni Zawory (silnik 16-zaworowy) - średnica trzonka zaworu ssącego - średnica trzonka zaworu wydechowego - średnica grzybka zaworu ssącego - średnica grzybka zaworu wydechowego - długość zaworu ssącego - długość zaworu wydechowego - minimalne zagłębienie zaworu ssącego w głowicy (rys. 2.46) - minimalne zagłębienie zaworu wydechowego w głowicy (rys. 2.46) - kąt pochylenia przylgni Sprężyny zaworu mm mm mm mm mm mm 1.8 d m 3 2,0 d m 3 132,6 0,1 132,6 118.1 0,1 132,6 118,1 0,1 1,9 d m 3 wysokoprężny 0,1 0,66...0,86 0.87...0.90 0,91...1,02 8.013...8.035 8.013...8.035 8.013...8.035 8.013...8.035 7.013...7,035 7.013...7,035 głowica zimna głowica zimna głowica zimna głowica zimna mm mm 1,0 1,3 1,0 1,3 1,0 1,3 1,0 1,3 mm mm mm 37,20 32.40 45° 2.0 39.20 32,40 45° 2.0 39.20 32,40 45° 2,0 34.80 30,40 45° 2,7 mm 2.4 2.4 2.4 2.05 mm mm mm - 31,20 27,60 45° 1.5...1.8 31,20 27,80 45° 1.5...1.8 mm - 1,8 1.8 mm mm mm mm mm mm 7.97 7.95 38.0 33,0 91,0 90,8 7.97 7,95 40,0 33,0 91,0 90.8 7.97 7,95 40,0 33,0 91.0 90,8 7.97 7.95 34,0 31,0 95.0 95,0 mm 33.8 33.8 33.8 35.8 mm 34,1 45° 34.1 45° 34.1 45° 36.1 45° mm mm mm mm mm mm - 6.97 6,94 32,0 28,0 95.5 98,2 6.97 6,94 32.0 28,0 95.5 98.2 mm - 34,4 34,4 mm Wałek rozrządu Oznaczenie (dla silnika) Maksymalny luz osiowy Maksymalny luz promieniowy 1,6 d m 3 34.7 34.7 45° 45° jednakowe dla zaworu ssącego i zaworu wydechowego M-026 (EZ) I-026 (IF) mm mm 0.15 0.11 0.-026 (RP) Q-026 (ABS) 027101K lub L (KR i PL) 0,15 0.11 A-026 (2E) 0.15 0i11 0,15 0,11 15 Silnik Wznios zaworów do kontroli faz rozrządu (luz 0) Fazy rozrządu (dla silnika) - otwarcie zaworu ssącego - zamknięcie zaworu ssącego - otwarcie zaworu wydechowego mm 1,8 d m 3 2,0 d m 3 1,9 d m 3 wysokoprężny 1,0 1,0 1.0 1,0 EZ RP 2E 1Y 3° przed ZZ i 2° przed ZZ 3° po ZZ 6° po ZZ 19° po ZW 38° po ZW 44° po ZW 20° po Z W 27° przed ZW 40° przed ZW 37° przed ZW 25°30' przed ZW - zamknięcie zaworu wydechowego Fazy rozrządu (dla silnika) - otwarcie zaworu ssącego - zamknięcie zaworu ssącego - otwarcie zaworu wydechowego 5° po ZZ ABN 4° po ZZ 4° po ZZ ABS ABF 5° po ZZ 1°poZZ 41°poZW 21°poZW 40° przed ZW 37° przed ZW 43° przed ZW - zamknięcie zaworu wydechowego Fazy rozrządu (dla silnika) - otwarcie zaworu ssącego - zamknięcie zaworu ssącego - otwarcie zaworu wydechowego - zamknięcie zaworu wydechowego Fazy rozrządu (dla silnika) - otwarcie zaworu ssącego - zamknięcie zaworu ssącego - otwarcie zaworu wydechowego - zamknięcie zaworu wydechowego 4° po ZZ 1° przed ZZ 1F KR 2° przed ZZ 3° po ZZ 38° po ZW 35° po ZW 40° przed ZW 43° przed ZW 4° po ZZ 3° przed ZZ PL 1°poZZ 21°poZW 43° przed ZW 3° przed ZZ Kadłub Średnica wewnętrzna cylindra - nominalna mm - nadwymiarowa+0.25 mm - nadwymiarowa+0.50 mm Tłoki i korbow^dy Średnic, uoka - nominalna mm - nadwymiarowa +0.25 mm - nadwymiarowa +0.50 mm Miejsce pomiaru średnicy tłoka 16 1.6 d m 3 Dopuszczalne zużycie tłoka na średnicy Luz tłok-cylinder - nominalny - maksymalny Wymiary tłoka (rys. 2.69) - wymiar .a" - wymiar „b" - wymiar „c" Sworzeń tłokowy - średnica zewnętrzna mm - pasowanie w korbowodzie mm mm mm mm mm mm 81,01 81.02 81.03 81.26 81.27 81.28 81.51 81.52 81.53 81,01 81,02 81.03 81,26 81,27 81.28 81.51 81.52 81.53 3° przed ZZ 6°30' po ZZ AAZ 6° po ZZ 20° po ZW 25°30' przed ZW 6°30'po ZZ IZ 16° po ZZ 25° po ZW 28° po ZW 19°poZZ 82,51 79,51 82,76 79.76 83,01 80.01 80.98 80.99 81,00 81.23 81.24 81.25 81.48 81.49 81.50 80.98 82.48 79,48 80.99 81,00 81,23 82.73 79.73 81,24 81.25 81.48 82.98 79,98 81,49 81,50 10 mm od dolnej krawędzi płaszcza. prostopadle do osi sworznia tłokowego 0.04 0,04 0,04 0,03 0.07 EZ/1F 25.6 2,3 60.0 0,03 0.07 RP/ABS 22.2 4,4 56.0 0.03 0.07 2E 20,4 5.0 64,0 mm 0.01...0.02 0,01...0,02 0.01...0.02 0.03 0,07 24,0...26.0 (Turbo) 1.6 d m 3 1.8 d m 3 2.0 d m 3 1.9 d m 3 wysokoprężny 0,02...0.05 (maks. 0.15) 0.02...0,05 (maks. 0,15) 0.02...0,05 (maks. 0.15) 0.02...0.05 (maks. 0,15) 0.02...0.05 (maks. 0.15) 0.02...0.05 (maks. 0.15) 0,02...0,05 (maks. 0,15) 0.02...0.05 (maks. 0.15) 0,02...0.05 (maks. 0,15) 0.02...0.12 (maks. 0,25) 0,05...0,08 (maks. 0.25) 0,03...0,06 (maks 0,15) mm mm mm mm 0.30...0.45 0.30...0.45 0,25...0,45 0,25...0,50 1,0 0.30...0.45 0.30...0.45 0.25...0,40 0,25...0,50 1,0 0,30...0.45 0.30...0.45 0,25...0,40 0.25...0,50 1,0 0.20...0.40 0.20...0.40 0,25...0,50 1.0 mm mm 0.05...0.31 0.37 0.05...0.31 0,37 0.05...0.31 0,37 0,05...0,31 0.37 Silnik Luz pierścieni t ł o k o w y c h w r o w k u - pierścień górny mm - pierścień środkowy mm - pierścień zgarniający mm Luz zamka pierścieni t ł o k o w y c h - pierścień górny - pierścień środkowy - pierścień zgarniający (jednoelementowy) - pierścień zgarniający (trzyelementowy) - graniczny dla wszystkich pierścieni Luz osiowy stopy k o r b o w o d u - nominalny - maksymalny Wał korbowy Średnica c z o p ó w g ł ó w n y c h - nominalna - p o d w y m i a r o w a -0,25 - p o d w y m i a r o w a -0,50 - podwymiarowa-0,75 - tolerancja Średnica c z o p ó w k o r b o w y c h - nominalna - p o d w y m i a r o w a -0,25 - p o d w y m i a r o w a -0,50 - podwymiarowa-0,75 - tolerancja Maksymalna owalizacja Luz o s i o w y w a ł u mm mm mm mm mm 54,00 53,75 53.50 53,25 -0.022...-0.042 54,00 53,75 53,50 53,25 -0.022...-0.042 mm mm mm mm mm mm mm 47,80 47,55 47,30 47,05 -0.022...-0.042 0,03 0,07...0.17 (maks. 0,25) 47,80 47,95 47,30 47,05 -0.022...-0.042 Luz w panewkach g ł ó w n y c h mm 0,03...0.08 (maks. 0.17) Luz w panewkach k o r b o w y c h mm 0.02...0,076 (maks. 0,12) Smarowanie Ciśnienie oleju (80°C) - nominalne MPa 0.2 przy 2 0 0 0 obr/min 0.7 0,1 4,0 SF lub SG wg API. SAE 1 5 W 4 0 0,2 przy 2 0 0 0 obr/min 85 105 7 85 105 7 - maksymalne - minimalne Pojemność układu (z wymianą filtra) Rodzaj oleju silnikowego MPa MPa dm3 Chłodzenie Termostat - temperatura początku otwarcia °C - temperatura całkowitego otwarcia °C - skok popychacza z a w o r u mm Wyłącznik cieplny wentylatora (bez klimatyzacji) - temperatura włączenia °C - temperatura wyłączenia °C 0,07...0,17 (maks. 0.37) 0,03...0,08 (maks. 0,17) 4,5 API CD, CCMC PD3 SAE 2 0 W 5 0 . 1 5 W 5 0 lub 15W40 92...97 84...91 17 1.6 d m 3 Silnik Wyłącznik cieplny wentylatora (w samochodach z silnikami benzynowymi z klimatyzacją) - temperatura włączenia 1. biegu °C - temperatura wyłączenia 1. biegu °C - temperatura włączenia 2. biegu °C - temperatura wyłączenia 2. biegu °C Zawór w korku wlewu MPa Pasek klinowy, typ - ugięcie przy nacisku 3 daN między kołami pasowymi pompy i alternatora Pasek wieloklinowy. typ - naciąg paska Pojemność układu 18 - luz do zderzaka 2.0 d m 3 92...97 84...91 99...105 91...98 0.12...0.15 10x950. 10x865 (ze wspomaganiem kierownicy). 10x625 (z klimatyzacją) mm 2 (pasek nowy). 5 (używany) N•m 6PK888. 6PK1150 z klimatyzacją 8 (pasek nowy). 4 (używany) dm3 Zasilanie gaźnikowe Gażnik Kompletacja gaźnika Średnica gardzieli mm Dysza główna paliwa Dysza główna powietrza z rurką emulsyjną Dysza paliwa biegu jałowego/ /dysza powietrza biegu jałowego Otwór wzbogacania przy pełnym obciążeniu Rurka wtryskiwacza pompy przyspieszenia Wielkość dawki wtryskiwanej podczas jednego skoku pompy cm3 Szczelina przesłony rozruchowej mm Prędkość obrotowa .szybkiego" biegu jałowego obr/min Prędkość obrotowa biegu jałowego obr/min Zawartość CO w spalinach % Zasilanie wtryskowe jednopunktowe Typ wtrysku Producent Pompa paliwa. Bosch - wydatek przy 12 V i ciśnieniu regulowanym - ciśnienie tłoczenia Filtr paliwa, Bosch - okres wymiany Filtr powietrza. Mann - okres wymiany Pojemność zbiornika paliwa Regulator ciśnienia paliwa - ciśnienie regulowane. mierzone na biegu jałowym - ciśnienie utrzymywane Wtryskiwacz. Bosch - rezystancja w temperaturze 20±5°C Rezystor szeregowy Zespół przepustnicy. Bosch, numer katalogowy Regulator biegu jałowego - rezystancja uzwojenia 1.8 d m 3 /. przelot 22 x 107.5 102.5 47.5/135 0.35 92...97 84...91 99...105 91...98 11.5x950 10x700 (z klimatyzacją) 2 (pasek nowy) 5 (używany) 8 (pasek nowy) 4 (używany) 7.0 6,0 (silniki gaźnikowe) 6.5 (silniki z wtryskiem) silnik EZ/ABN Pierburg 2E3 1,9 d m 3 wysokoprężny 2. prze/ot 22 x 125 90 112,5 ± 10 0,85 ± 0,15 1,7 ± 0,2 (1. stopień), 3.0 ± 0.2 (2. stopień) 1700 ± 5 0 8 0 0 ± 50 1,0 ± 0 , 5 silniki 1F (do 12.1993) i RP Monc-Jetronic Bosch nr 0 580 453 9 2 0 dm 3 /min MPa km km dm3 MPa MPa Q ił O. mm 1,0 0,12 nr 0 4 5 0 905 2 6 4 20 0 0 0 nr 45 152 541 1000 60 0 0 0 55 (benzyna bezołowiowa LO 98) 0,08...0.12 min. 0.05 (po 5 minutach od zatrzymania pompy) nr 0 2 8 0 150 651 1.2...1.6 3...4 0 438 201 125 (05.91 - 07.92) 0 438 201 166 (08.92 - 10.93) 4...200 (między stykami . 1 " i .2") 0...0.5 (między stykami . 3 " i A", przepustnica zamknięta) °° (między stykami .3" i A", przepustnica otwarta) 0.4...0,6 Silnik 1.6 d m Czujnik położenia przepustnicy - rezystancja uzwojenia fi Prędkość obrotowa biegu jałowego, nie regulowana Stężenie CO. nie regulowane Zasilanie wtryskowe jednopunktowe Typ wtrysku Producent Pompa paliwa. Bosch - wydatek przy 12 V i ciśnieniu regulowanym - ciśnienie tłoczenia Filtr paliwa, Bosch - okres wymiany Filtr powietrza. Mann - okres wymiany Pojemność zbiornika paliwa Regulator ciśnienia paliwa - ciśnienie regulowane. mierzone na biegu jałowym - ciśnienie utrzymywane Wtryskiwacz, Bosch - rezystancja w temperaturze 2015°C Rezystor szeregowy Regulator biegu jałowego - rezystancja uzwojenia obr/min % 3 2,0 d m 3 3 1.9 d m wysokoprężny 4,0...4,5 5500±700 2500±500 1800±200 nr 0 280 130 040 2500±500 8001100 315145 fi 0,25...0,50 silnik 1F: 0 280 000 736 (05.91 - 03.94) 0 261 203 435 (03.94 -) silnik RP: 0 280 000 739 silnik 1F: 800...1000 silnik RP: 800...900 0.3...1,2 silniki 1F (od 01.1994) i ABS/ADZ Mono-Motronic Bosch nr 0 580 453 920 dm 3 /min MPa km km 3 dm MPa MPa fi fi - luz do zderzaka Czujnik położenia przepustnicy - rezystancja uzwojenia - napięcie między stykami . 1 " i .5" Czujnik temperatury powietrza. Bosch - rezystancja w temperaturze 0°C 20°C 30°C 1.8 d m 520...1300 (między stykami . 1 " i .5") 600...3100 (między stykami . 1 " i .2") 600...6600 (między stykami. 1" i .4") fi fi Tłumik przepustnicy, skok popychacza między stanem otwarcia i zamknięcia przepustnicy mm Czujnik temperatury powietrza, Bosch - rezystancja w temperaturze 0°C fi 20°C fi 30°C fi Czujnik temperatury płynu chłodzącego, Bosch - rezystancja w temperaturze 20°C fi 50°C fi 80°C fi Podgrzewacz mieszanki - rezystancja między stykami Centralne urządzenie sterujące, producent, numer katalogowy 3 mm fi V fi fi fi 1,0 0,12 nr 0 450 905 264 20 000 nr 45 152 541 1000 60 000 55 (benzyna bezołowiowa LO 98) 0,08...0,12 min. 0,05 (po 5 minutach od zatrzymania pompy) nr 0 280 150 651 fi 1,2...1.6 3...4 4...200 (między stykami . 1 " i .2") maks. 200 (między stykami .3" i A", przepustnica zamknięta) oo (między stykami . 3 ' i A", przepustnica otwarta) 0,4...0,7 520...1300 (między stykami . 1 " i .5") zmienne (między stykami . 1 " i .2") zmienne (między stykami „ 1 " i .4") około 5,0 55001700 25001500 18001200 19 1,6 d m 3 Silnik • Czujnik temperatury płynu chłodzącego. Bosch - rezystancja w temperaturze 20°C fi 50°C fi 80°C ii Sonda lambda. Bosch - napięcie między stykami .3" i .4" V - napięcie między stykami . 1 " i .2" V Centralne urządzenie sterujące, producent, numer katalogowy Prędkość obrotowa biegu jałowego, nie regulowana Stężenie CO. nie regulowane obr/min % Zasilanie wtryskowe wielopunktowe Typ wtrysku Producent Pompa paliwa, Bosch - wydatek przy 12 V i ciśnieniu regulowanym dm 3 /min - ciśnienie tłoczenia MPa Filtr paliwa, Bosch - okres wymiany km Filtr powietrza - okres wymiany km Pojemność zbiornika paliwa dm3 Ciśnienie paliwa regulowane MPa Ciśnienie paliwa sterowane (silnik zimny) - 20°C MPa - 25°C MPa - 30°C MPa Ciśnienie paliwa sterowane (silnik nagrzany) - wtyczka podłączona MPa - odłączony przewód regulatora fazy nagrzewania MPa Akumulator paliwa. Bosch - ciśnienie paliwa powrotnego po 10 min MPa - ciśnienie paliwa powrotnego po 20 min MPa .Wtryskiwacze, Bosch - ciśnienie wtrysku MPa Wtryskiwacz rozruchowy, Bosch - rezystancja Q Przepływomierz powietrza Sonda lambda Regulator mieszanki, Bosch Czujnik temperatury płynu chłodzącego - rezystancja w temperaturze 20°C fi 40°C fi 60°C fi 80°C fi Prędkość obrotowa biegu jałowego obr/min Stężenie CO % 20 Zasilanie wtryskowe wielopunktowe Typ wtrysku Producent 1.8 d m 3 2.0 d m 3 1.9 d m 3 wysokoprężny nr 0 280 130 0 4 0 25001500 8001100 315145 nr 0 258 003 545 zmienne od 0,4 do 0.9 11,5...13,5 silnik ABS: 0 261 203 413 (11.93 - 03.94) 0 261 203 486 (03.94 - 07.94) silnik ADZ: 0 261 203 486 (07.94 -) 0 261 203 707 (04.95 -, z immobiliserem) silnik 1F: 825...1025 silnik ABS/ADZ: 750...1000 0.5 0.2...1.2 {ABS bez katalizatora) silnik KR K-Jetronic Bosch nr 0 580 254 033 silnik PL KE-Jetronic Bosch nr 0 580 254 013 1,5 0,6 nr 0 450 905 145 20 0 0 0 Mann C31152 60 0 0 0 55 (LO 98) 0,47...0,54 1,5 0,6 nr 0 4 5 0 905 145 20 000 MannC31152 60 0 0 0 55 (LO 98) 0,47...0.54 0.160...0.195 0.190...0.225 0.220...0.255 0.34...0.38 0,275...0,305 nr 0 438 170 027 0.26 0.24 nr 0 437 502 045 0.35...0.41 nr 0 280 170 408 około 10 0 438 120 195 nr 0 438 100 140 nr 0 438 170 042 0,33 0,32 nr 0 437 502 045 0.35...0.41 nr 0 2 8 0 170 408 około 10 0 438 121 011 nr 0 258 003 234 nr 0 438 101 005 1000 450 250 140 900...1000 1,010,5 (bez kat.) 2500 1250 550 325 800...900 0.2...1.2 (kat.) silnik 2E Digifant silnik ABF Digifant Volkswagen/Bosch 1.6 d m 3 Silnik Pompa paliwa, Bosch - wydatek przy 12V i ciśnieniu regulowanym - ciśnienie tłoczenia Filtr paliwa. Bosch - okres wymiany Filtr powietrza, Mann - okres wymiany Pojemność zbiornika paliwa Regulator ciśnienia paliwa - ciśnienie regulowane, mierzone na biegu jałowym - ciśnienie utrzymywane Wtryskiwacze. Bosch - rezystancja 1. wtryskiwacza (20°C) - rezystancja 4. wtryskiwaczy (20°C) Regulator biegu jałowego - rezystancja uzwojenia Czujnik położenia przepustnicy - napięcie między stykami Czujnik temperatury powietrza - rezystancja w temperaturze 0°C 20°C 30°C Czujnik temperatury płynu chłodzącego - rezystancja w temperaturze 20°C 50°C 80°C Przepływomierz powietrza. Bosch - rezystancja Prędkość obrotowa biegu jałowego. nie regulowana Stężenie CO. nie regulowane 2.0 d m 3 1.9 d m 3 wysokoprężny nr 0 580 453 914 dm 3 /min MPa km km dm3 MPa 1.0 0.3 nr 0 450 905 264 20 0 0 0 nr C31152 60 0 0 0 55 (benzyna bezołowiowa LO 98) ii ii 0,3 (bez podciśnienia) 0.25 (z podciśnieniem) min. 0.2 (po 10 minutach od zatrzymania pompy) nr 0 280 155 606 15...20 3,7...5,0 ii 2...10 V 3.5...5.0 (między stykami . 1 " i .3") 3.5...5.0 (między stykami . 1 " i .2") 0,3...1,7 (między stykami .2" i .3") 3.0...5.0 (między stykami . 2 " i .3". przepustnica otwarta) ii ii ii 5500±700 2500±500 18001200 MPa ii ii ii ii Sonda lambda. Bosch Potencjometr CO Centralne urządzenie sterujące, numer katalogowy Bosch 1.8 d m 3 kii obr/min % 25001500 8001100 315145 nr 0 280 202 106 500...1000 (między stykami .3" i .4") 8...2500 (między stykami .2" i A")-' nr 0 258 003 181 nr 0 258 003 267 (05.91 - 03.94) (03.94 - 01.95. kat.) nr 0 258 003 267 ( 0 3 . 9 4 - 0 1 . 9 5 . kat.) 0...2 nr 0 261 200 572 nr 0 261 200 586 (05.91 - 01.92, bez kat.) (03.94 - 07.94) nr 0 261 200 328 nr 0 261 200 586 (05.91 - 03.93. kat.) (03.94 - 11.94) nr 0 261 203 158 (03.93 - 10.93. kat.) nr 0 261 203 397 (10.93-.kat.) ' 800150 770...870 950150 (autom.) 0.3...1,1 (przed katalizatorem) 0.5 (za katalizatorem) 21 Silnik 1.6 d m 3 1.8 d m 3 2,0 d m 3 1.9 d m 3 wysokoprężny Zapłon Kolejność zapłonu (nr 1 od strony napędu rozrządu) Cewka zapłonowa, rezystancja uzwojeń przy 20°C - pierwotnego ił - wtórnego kił Wyprzedzenie zapłonu - do kontroli, przed ZZ - do regulacji, przed ZZ - przy prędkości obrotowej obr/min - przewód podciśnieniowy - przewód czujnika temperatury Świece zapłonowe Bosch - typ - odstęp elektrod mm EZ.ABN 1-3-4-2 1F. RP 1-3-4-2 KR, PL 1-3-4-2 2E 1-3-4-2 1.7...2.1 7...12 0.52...0.76 2.4...3.5 0.6...0.8 6.9...8,5 0.6...0.8 6.9...8.5 14...180 1611° 800 podłączony - 4...8° 611° 900 odłączony - 4...8° 6±1° 900 podłączony - 4...80 6±1° 2200 odłączony W8DTC 0.8 W7DTC 1,0 F6DTC 1,0 W8DTC 1.0 1Y wtrysk pośredni Zasilanie silników wysokoprężnych Rodzaj zasilania Pompa wtryskowa, typ Wtryskiwacze, typ - ciśnienie otwarcia (w nawiasie minimalne) MPa Rozpylacze, typ Początek tłoczenia pompy (statyczny) - do kontroli - do regulacji Prędkość obrotowa - biegu jałowego - maksymalna Pojemność zbiornika paliwa Świece żarowe Bosch SPRZĘGŁO Tarcza sprzęgła - średnica zewnętrzna mm mm obr/min obr/min dm3 mm AAZ wtrysk pośredni, turbosprężarka Bosch VE 4/8 Bosch VE 4/9 F 2200 R 337 F 2200 R 4 2 0 Bosch DNOSD 297 Bosch DNOSD 297 13...13.8 (12) 15.5...16.3 (14) Bosch 0430 211 Bosch 0 4 3 0 211 053 053 IZ wtrysk bezpośredni. sterowany elektronicznie Bosch VE 4 / 1 0 19.-20(17) 0.93...1.07 1,00±0,02 0.83...0.97 0.9010.02 0.70 900130 5050130 55 0 2 5 0 201 032 900130 5050130 55 0250 201 032 55 0250 202 009 190 200 lub 215 228 200 020 APW(RP) 2Y (KR) (KR. PL) 3.455 2,117 1,444 1.129 0,911 3,167 66/18 020 AMC(2£) 020 4T(7V0 ATH (AAZ) (1Y.AAZ) 3,455 1.944 1.285 0,909 0,745 3.167 66/18 SKRZYNIA BIEGÓW Skrzynia biegów mechaniczna Typ skrzyni biegów Przełożenia - Lbieg - 2. bieg - 3. bieg - 4. bieg - 5. bieg - bieg wsteczny Przełożenie przekładni głównej Pojemność Rodzaj oleju przekładniowego Okres wymiany 22 Skrzynia biegów automatyczna Pojemność Rodzaj oleju w skrzyni Okres wymiany Rodzaj oleju w przekładni Okres wymiany 020 APW dm3 dm3 (EZ. 1F. RP) 3.455 1,958 1.370 1,032 0.850 3,167 66/18 (2E) 3,455 1,945 1.296 0,968 0,804 3,167 66/18 2.0 SAE 80 lub SAE 75W90 klasy GL4 wg API nie przewidziano czterobiegowa. typ 096 6.0 (całkowita); 3.0 (do wymiany) ATF Dexron II 60 0 0 0 km lub 3 lata SAE 75W90. klasy G50 nie przewidziano 1.6 d m 3 Silnik 1.8 d m 3 2.0 d m 3 1.9 d m 3 wysokoprężny UKŁAD KIEROWNICZY Układ bez w s p o m a g a n i a Przełożenie w położeniu ś r o d k o w y m 20.8 : 1 Liczba o b r o t ó w koła kierownicy 3,83 Średnica zawracania - między ścianami m 10.7 - między krawężnikami m 9,1 Kąt skrętu kół - koła w e w n ę t r z n e g o 38.63° - koła zewnętrznego 33.16° Układ ze w s p o m a g a n i e m Typ przekładni TRW lub ZF Przełożenie 17.5 : 1 Średnica zawracania - między ścianami m 10,5 - między krawężnikami m 9,1 Liczba o b r o t ó w koła kierownicy Pompa w s p o m a g a n i a , ciśnienie 3,2 MPa 7,6...8,2 Płyn w układzie - ilość dm3 0.7...0.9 - rodzaj płynu Seat G 0 0 2 0 0 0 - okres w y m i a n y - nie w y m i e n i a się co 60 0 0 0 km kontrola poziomu ZAWIESZENIE Zawieszenie przednie Rodzaj kolumny t y p u M a c P h e r s o n , stabilizator przechyłów Amortyzatory, t y p Średnica drążka stabilizatora Ustawienie kół przednich - kąt pochylenia, regulowany VAG mm 18 silniki do 66 kW silniki od 67 kW -30'±20' -42'±20' 30' 30' 1°30'±30' 1°55'±30' 1° 30' - maksymalna różnica kąta pochylenia między stronami - kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy, nie regulowany - maksymalna różnica kąta wyprzedzenia między stronami Zbieżność, regulowana Różnica kątów skrętów, przy skręcie 2 0 ° 0°±10' 0°±10' 1°5'±20' 1°30'±20' Zawieszenie tylne Typ belka skrętna ze sprężynami ś r u b o w y m i i amortyzatorami w e w n ą t r z sprężyn, w niektórych wersjach stabilizator przechyłów Amortyzatory, typ Boge lub Sachs Ustawienie kół, nie regulowane - pochylenie koła -1°30'±10' - maksymalna różnica kąta pochylenia między stronami - zbieżność 20' 20±10' 23 silniki od 50 kW do 66 kW z mechaniczną skrzynią biegów UKŁAD HAMULCOWY Pompa hamulcowa, producent - średnica wewnętrzna Serwo hamulców, producent - średnica Korektory sił hamowania - ciśnienie kontrolne przód/tył Płyn hamulcowy - rodzaj, według normy SAE J1703 - okres wymiany Układ ABS. producent Czujnik prędkości przy kole, rezystancja Hamulce przednie Rodzaj Producent, typ Średnica cylindra w zacisku Tarcza hamulca - średnica zewnętrzna - grubość nominalna - grubość minimalna - bicie boczne na średnicy Wkładki cierne - grubość nowych (z płytką) - grubość minimalna (z płytką) mm mm MPa 24 5/3...3.6 10/5.2...5.8 silniki 85...100 kW 5/3...3.6 10/5.2...5.8 5/2.6...3.2 10/4,8...5.4 FAG lub Girling 22.2 ATE 228,6 I DOT 4 co 60 0 0 0 km lub 2 lata Teves Mark IV 1.0...1,3 kil mm mm mm mm tarczowe VWII 48 pełna 239 12 10 0,03 v tarczowe VWII 48 pełna 239 12 10 0,03 mm mm 14,0 7.0 14.0 7,0 11.0 7,0 silniki 50... 66 kW z mechaniczną skrzynią biegów, nadwozie limuzyna silniki 50... 74 kW, pozostałe wersje silniki powyżej 75 kW bębnowe bębnowe tarczowe Girling mm 180 181 19.05 Jurid 591 FF 29 5.0 2,5 - 200 201 20.64 Jurid 591 FF 39 5.4 2,5 - Girling 38.1 mm mm mm mm - - 226 10 8 0,06 mm mm - - 11.0 7.0 mm Hamulce tylne Rodzaj Producent Bęben hamulcowy - średnica wewnętrzna nominalna - średnica wewnętrzna maksymalna Średnica cylinderka Okładziny cierne, typ - szerokość - grubość nominalna - grubość minimalna Producent, typ Średnica cylindra w zacisku Tarcza hamulca - średnica zewnętrzna - grubość nominalna - grubość minimalna - bicie boczne na średnicy Wkładki cierne - grubość nowych (z płytką) - grubość minimalna (z płytką) FAG lub Girling 20.64 ATE 177.8 silniki od 50 kW do 66 kW z automatyczną skrzynią biegów, silniki 67... 74 kW FAG lub Girling 20.64 ATE 177.8 (1.6) 228.6(7.5) mm mm mm mm mm mm tarczowe Girling 54 wentylowana V .256_ 20 18 0,03 Silnik 1.6 d m 3 1.8 d m 3 2.0 d m 3 1.9 d m 3 wysokoprężny 3 6 lub 4 4 4 5 lub 5 4 5 4 lub 6 1 6 4 lub 7 2 INSTALACJA ELEKTRYCZNA Akumulator Typ A h Alternator Producent, typ Prąd maksymalny Rezystancja u z w o j e ń - stojana, alternator 45 A - stojana. alternator 55 A - stojana. alternator 6 5 / 9 0 A - wirnika, alternator 45 A - wirnika, alternator 55 A - wirnika, alternator 6 5 / 9 0 A Długość szczotek w ę g l o w y c h - nowych - graniczna Bosch lub Valeo od 45 do 9 0 . zależnie od Bosch 0.18...0.20 0.14...0.16 0.10...0.11 3,4...3.75 3.4...3.75 2.8...3.0 A Q Q Q £2 fi ii mm mm wersji Valeo 0.27...0.30 0.15...0.17 0.13...0.15 3.8...4,2 3,0...4,0 3.8...4,2 10 5 9 5 Rozrusznik Producent Typ. m o c z n a m i o n o w a Długość szczotek w ę g l o w y c h Średnica komutatora Luz o s i o w y wirnika kW Bosch 0,95 (skrzynia mechaniczna) 1.1 (skrzynia automatyczna) m i n i m a l n a 13,0 minimalna 33.5 0,1...0,3 0.8 0,95 mm mm mm 1.7 Momenty dokręcania Moment dokręcania N • m Element dokręcany Silnik Głowica - Lfaza - 2. faza - 3. faza - 4. faza - 5. faza Pokrywa łożysk g ł ó w n y c h w a ł u k o r b o w e g o Nakrętki śrub k o r b o w o d o w y c h Koło zębate w a ł u k o r b o w e g o - śruby sześciokątne - śruby dwunastokątne Koło zębate wałka rozrządu Koło zębate wałka pośredniego Koło zamachowe Pompa oleju do silnika - śruby krótkie - śruby długie Wspornik filtra oleju benzynowy 1.6 d m 3 /1.8dm3 /2.0 d m 3 benzynowy 16-zaworowy wysokoprężny 1,9 d m 3 40 60 90° 90° - 40 60 90° 90° - 65 30 + 90° 65 30 + 9 0 ° 40 60 90° 90° 90° (silnik nagrzany) 65 30 + 90° 180 90 + 9 0 ° 80 80 30 + 9 0 ° 90+180° 90+180° 65 65 30 + 9 0 ° 45 45 30 + 9 0 ° (1Y. AAZ) 60 + 9 0 ° ( 1 Z ) 10 20 20 10 20 25 10 20 20 25 Element dokręcany Miska olejowa Pokrywa wałka rozrządu Turbosprężarka do kolektora ssącego M o m e n t dokręcania N • m 20 20 - 20 15 - Skrzynia biegów i półosie M o c o w a n i e skrzyni do silnika Sprzęgło Korek spustu oleju Półoś do skrzyni b i e g ó w Koło zębate talerzowe Śruba w e w n ę t r z n a synchronizatora 5. biegu Pokrywa tylna Nakrętka czopa piasty 55 10020 45 70 150 25 260 Układ kierowniczy Śruba zaciskowa przegubu krzyżakowego 30 Nakrętka koła kierownicy Nakrętka kontrująca k o ń c ó w k i drążka Nakrętka kontrująca drążka, w e w n ę t r z n a Nakrętka sworznia przegubu kulowego Przekładnia kierownicza do nadwozia 40 50 50 35 30 Zawieszenie przednie Wahacz do ramy pomocniczej - śruba pozioma - śruba pionowa Przegub kulowy do wahacza Obejma stabilizatora Kolumna zawieszenia do zwrotnicy Kolumna zawieszenia do nadwozia Nakrętka tłoczyska amortyzatora Nakrętka czopa piasty Śruba koła 130 80 35 25 95 60 60 260 110 Zawieszenie tylne Wspornik osi tylnej do nadwozia Oś tylna do wspornika Nakrętka tłoczyska amortyzatora M o c o w a n i e amortyzatora, górne M o c o w a n i e amortyzatora, dolne Czop piasty do wahacza Śruba koła 70 60 15 15 70 60 110 Hamulce Zacisk hamulca przedniego do zwrotnicy (Girling) Zacisk hamulca przedniego do o p r a w y (Girling) Zacisk hamulca przedniego do o p r a w y (VW II) Cylinderek h a m u l c o w y tylny Zacisk hamulca tylnego do belki Zacisk hamulca tylnego do o p r a w y Tarcza hamulca do piasty Nakrętka m o c o w a n i a p o m p y h a m u l c o w e j Nakrętka m o c o w a n i a serwa Czujnik prędkości ABS Śruba koła 26 " W k r ę c a ć z użyciem środka „ D 6 " . 125 35 25 10 65 35 10 20 25 7,5 110 20 20 45 1.2. INFORMACJE DLA UŻYTKOWNIKA Ogólne w s k a z ó w k i przeprowadzania n a p r a w Opisy napraw zawarte w niniejszej książce starano się formułować w sposób prosty i zrozumiały. Jeżeli będzie się krok po kroku stosować do podanej kolej ności oraz wykorzystywać ilustracje, to nie powinny wystąpić żadne trudności. Zamieszczone w rozdziale 1.1 dane techniczne i regulacyjne stanowią ważną część instrukcji i należy z nich korzystać podczas wszystkich prac napraw czych. Należy pamiętać, że dane te nie będą przywoływane w dalszej części książki. Korzystając z nich, trzeba zwracać uwagę, aby odczytywać potrzebne wartości dotyczące modelu samochodu, z którym ma się do czynienia. Konieczność wykonania niektórych prostych czynności, jak na przykład „otwo rzenia pokrywy silnika" przed pracami przy silniku lub „odkręcenia kół" przed pracami przy hamulcach, jest tak oczywista, że nie zawsze będą one wymie niane. Natomiast wyczerpująco opisano w tekście wszystkie prace uznane za trudniejsze. Oto kilka ogólnych wskazówek, do których powinno się zawsze stosować pod czas przeprowadzania każdej naprawy. - Nakrętki i śruby przeznaczone do użycia powinny być oczyszczone i nasma rowane. Zawsze trzeba sprawdzać powierzchnie nakrętek i gwinty, a ewentu alne zadziory usuwać. W przypadkach wątpliwych skorzystać z nowych śrub i nakrętek. Raz użyte nakrętki samozabezpieczające powinny być zawsze wy mienione. W żadnym przypadku nie wolno odtłuszczać śrub i nakrętek. - Zawsze przestrzegać zalecanych momentów dokręcania połączeń śrubo wych (patrz tablica „Momenty dokręcania"). Wartości te zostały podobnie po grupowane, jak rozdziały i nie powinno być trudności z ich znalezieniem. - Podczas montażu należy wszystkie uszczelki, podkładki zabezpieczające, zawleczki i „o-ringi" (pierścienie uszczelniające o przekroju okrągłym) zastępo wać nowymi. Zalecenie to dotyczy również pierścieni uszczelniających typu Simmerring (lub innych stykających się z olejem), z których wyjęto wał. Przed montażem tego typu pierścienia należy wargę uszczelniającą powlec smarem. Trzeba również uważać, aby była zwrócona w tę stronę, z której może wypły nąć olej lub smar. Gdzie jest to wymagane, stosować masę uszczelniającą. Ma sy tej nie wolno używać do uszczelek o strukturze warstwowej. - Odwołując się do pojęć „lewa" lub „prawa" strona pojazdu, przyjęto sytua cję, że obserwator jest zwrócony twarzą w kierunku jazdy w przód. Analogicz nie należy rozumieć pojęcia „z tyłu" i „ z przodu" pojazdu. W przypadkach nie jednoznacznych tekst będzie podawał odpowiednie objaśnienia. - Podczas wykonywania wszystkich prac przy podwoziu, wymagających uniesienia pojazdu, należy zwracać szczególną uwagę na pewne podparcie sa mochodu. Podnośnik wchodzący w skład fabrycznego wyposażenia pojazdu jest przewidziany tylko do wymiany koła na drodze. Jeżeli mimo wszystko ko rzysta się z takiego podnośnika, to należy bezwzględnie zabezpieczyć pojazd przed opadnięciem, stosując podstawki nastawne pokazane na rysunku 1.3. Zwrócić uwagę, aby przetyczki do regulowania wysokości podstawki były wy starczająco wytrzymałe i nie zostały ścięte w wyniku działania masy samocho du. Do podpierania samochodu nie używać cegieł, co najwyżej bloczków ce mentowych ze względu na ich większą powierzchnię. Należy jednak wtedy po łożyć na bloczek grubą deskę. 27 Rys. 1.3. PODSTAWKI TRÓJNOŻNE O REGULOWANEJ WYSOKOŚCI - Smary, oleje, środki do zabezpieczania podwozia i wszystkie inne produkty naftowe działają agresywnie na elementy gumowe nadwozia oraz układu ha mulcowego. Substancje te, nie wyłączając paliwa, należy trzymać z dala zwła szcza od elementów instalacji hydraulicznej. Do czyszczenia układu hamulco wego wolno stosować tylko płyn hamulcowy lub spirytus. Trzeba przy tym pa miętać, że płyn hamulcowy jest trucizną i działa żrąco na powierzchnie lakiero wane. - Warunkiem poprawnego wykonania naprawy jest użycie oryginalnych czę ści zamiennych. Należy unikać stosowania przypadkowych części. - Podczas rozbierania większych zespołów należy znakować wzajemne poło żenie elementów, aby nie było trudności z ponownym ich montażem. Organizacja 28 miejsca pracy Aby sprawnie i dobrze przeprowadzić każdą naprawę, należy dysponować czy stym, dobrze oświetlonym miejscem pracy, wyposażonym w stół warsztatowy i imadło. Przed przystąpieniem do rozbiórki silnika i skrzyni biegów należy ze społy te dokładnie oczyścić, aby podczas demontażu żadne zanieczyszczenie nie przedostało się do środka. Należy dysponować wystarczającą ilością miejsca, aby można było rozłożyć wszystkie elementy. Do samodzielnego przeprowadzania napraw jest potrzebny podnośnik samo chodowy, cztery podstawki i dobre, trwałe narzędzia. Oprócz wyposażenia standardowego zawsze potrzeba kilku narzędzi specjal nych. Tanie narzędzie może na dłuższą metę okazać się drogim, ponieważ ła two się zużywa i łamie. Podstawą zestawu narzędzi jest komplet kluczy oczko wych o rozmiarach od 5 mm do 32 mm. Dobrą inwestycją są również klucze nasadowe o takich samych wielkościach. Innymi niezbędnymi narzędziami jest zestaw wkrętaków z końcówkami nor malnymi i krzyżowymi. W przypadku wkrętaków krzyżowych należy zwrócić uwagę na wykonanie „Pozi-Drive" i „Philips". Potrzebne będą również szczypce Grip oraz młotki stalowy i z tworzywa sztucz nego. Do poluzowania śrub jest korzystnie dysponować wkrętakiem udaro wym. Niezbędnym wyposażeniem warsztatu jest klucz dynamometryczny. Bez tych narzędzi nie będzie można wykonać wielu prac. Uzupełnieniem zesta wu narzędzi są przyrządy pomiarowe, jak na przykład szczelinomierz, czujnik zegarowy z podstawką czy lampa stroboskopowa. Decyzja o zaopatrzeniu się w prostownik do ładowania akumulatora lub analizator spalin zależy od indy widualnych potrzeb. Im samochód jest nowocześniejszy, tym więcej potrzeba narzędzi, aby samo dzielnie utrzymywać go w stanie sprawnym. Warunkiem wykonania nie- Rys. 1.4. URZĄDZENIA I NARZĘDZIA POMOCNICZE PRZYDATNE PODCZAS OBSŁUGI I NAPRAWY SAMOCHODU 1 - podnośnik hydrauliczny 2 - oliwiarka 3 - podstawki monterskie 4 - lampa przenośna 5 - lampka kontrolna (12 V) 6 - klucz dynamometryczny 7 - mata piłka do metalu 8 - szczotka druciana 9 - szczelinomierz 10 - ciśnieniomierz do opon II - sprawdzian głębokości bieżnika których specjalistycznych prac jest posiadanie niezbędnego do tego wyposa żenia specjalnego. Wprawdzie wyposażenie to jest drogie, ale dzięki niemu unika się zlecania pewnych prac do warsztatów specjalistycznych. Do obsługi wielu przyrządów trzeba mieć odpowiednie doświadczenie. Na przykład mier nik uniwersalny może być bardzo pomocny do wykrywania niesprawności w układach elektrycznych, ale w niewprawnych rękach może spowodować dużo szkody. Wprawdzie w niniejszej książce będą opisywane sposoby demontażu i monta żu elementów bez pomocy narzędzi specjalnych (gdy nie jest to absolutnie ko nieczne), to jednak zaleca się nabycie najczęściej używanych narzędzi pomoc niczych i przyrządów specjalnych. Będzie to szczególnie opłacalne w przypad ku posiadania określonego modelu samochodu przez kilka lat. Na rysunku 1.4 pokazano kilka najczęściej wykorzystywanych narzędzi pomocniczych. Warunki pracy Przed przystąpieniem do wszelkich prac przy samochodzie należy się zapo znać i przyswoić niżej podane zalecenia. • Po podniesieniu samochód powinien zostać prawidłowo podparty. Jeżeli nie dysponuje się podstawkami monterskimi, to można w ostateczności podło żyć z przodu lub z tyłu pojazdu odkręcone wcześniej koła. • Nigdy nie dokręcać śrub tarcz kół lub nakrętki czopa piasty, gdy samochód nie stoi kołami na ziemi. • Nigdy nie otwierać korka układu chłodzenia, gdy silnik jest gorący. Jeżeli jest to jednak konieczne, położyć na korek grubą szmatę i odkręcić go tylko do pierwszego oporu, aby para mogła się ulotnić. • Nigdy nie spuszczać oleju tuż po zakończeniu jazdy. Spuszczony olej utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. • Uważać, aby nie dopuścić do kontaktu płynu hamulcowego lub płynu chło dzącego z powierzchnią lakierowaną nadwozia. Pozostawione plamy usuwają się z trudem lub wcale nie dają się usunąć. • Jeżeli do czyszczenia h a m u l c ó w używa się sprężonego powietrza, to starać się nie wdychać pyłu z okładzin. Chociaż obecnie do produkcji okładzin nie sto suje się azbestu, to jednak ich pył jest nadal szkodliwy. • Resztki oleju i smaru natychmiast ścierać z podłogi, ponieważ ł a t w o się na nich pośliznąć. • Do okręcenia zapieczonych nakrętek śrub nie używać kluczy o niewłaści w y m rozstawie lub porozginanych. Ześliźnięcie się klucza kończy się często zranieniem ręki. Powstałe zranienia natychmiast opatrzyć, zanim przedostanie się do nich brud. • Nigdy nie podnosić s a m e m u bardzo ciężkich e l e m e n t ó w s a m o c h o d u . Ko rzystać z pomocy innych. • Nie pozwolić na przebywanie dzieci i zwierząt d o m o w y c h przy naprawia nym samochodzie. • Jeżeli ma być naprawiany układ w y d e c h o w y , to odczekać aż ostygnie. • Wkładać okulary ochronne na czas pracy z elektronarzędziami, na przykład z wiertarkami lub szlifierkami. Okularów ochronnych można używać do prac pod podwoziem. • Przed przystąpieniem do pracy dobrze jest natrzeć ręce k r e m e m do rąk, który nie tylko zapewni łatwiejsze umycie, ale również da ochronę przed ole j e m i innymi agresywnymi środkami. • Prace naprawcze w y k o n y w a ć we w ł a ś c i w y m ubraniu. Zrezygnować z kra w a t a , podwinąć rękawy, utrzymywać luźne części garderoby z dala od rucho m y c h części. Związać długie włosy. Zdjąć obrączkę i zegarek, ponieważ stwa rzają niebezpieczeństwo nie tylko zablokowania ręki, ale również powstania zwarcia po zetknięciu z urządzeniem elektrycznym. • Usunąć z miejsca pracy wszystkie niepotrzebne przedmioty. W ten sposób uniknie się możliwości potknięcia o nie. • Jeśli to tylko możliwe, nie pracować przy samochodzie w pojedynkę. Rodzi na lub znajomi powinni czasami zaglądać, czy wszystko jest w porządku. • Nigdy nie należy się spieszyć z zakończeniem pracy, ponieważ można zapo mnieć na przykład o w ł a ś c i w y m dokręceniu nakrętek tarcz kół. • Nie palić papierosów w pobliżu s a m o c h o d u , ani nie pozwalać na to innym o s o b o m , gdyż może to być przyczyną pożaru. Z tego samego p o w o d u odłą czać akumulator, jeśli mają być odłączane przewody paliwa. Krótkie spięcie w y w o ł a n e m e t a l o w y m przedmiotem może s p o w o d o w a ć iskrzenie. Na wszelki wypadek w pobliżu powinna się znajdować gaśnica. • Nigdy nie kłaść lampy przenośnej na silniku. Niektóre lampy wydzielają tyle ciepłą, że mogą s p o w o d o w a ć odkształcenie lub spalenie e l e m e n t ó w silnika. Odkręcanie i przykręcanie połączeń gwintowanych Jeżeli samochód i silnik są jeszcze dość nowe, to nie ma żadnych p r o b l e m ó w z odkręcaniem śrub i nakrętek. Jednak gdy samochód jest już starszy, to zaczy nają się pojawiać trudności z rozłączaniem połączeń g w i n t o w a n y c h , zwłaszcza tych, które były w y s t a w i o n e na działanie zanieczyszczeń od jezdni. Niżej poda no kilka wskazówek, które p o w i n n y p o m ó c rozwiązać te problemy. 30 • Przed przystąpieniem do odkręcania nakrętek na śrubach d w u s t r o n n y c h na leży wystający g w i n t oczyścić szczotką drucianą. Dzięki t e m u nakrętka nie bę dzie wkręcana przez zanieczyszczony g w i n t . Następnie należy opryskać g w i n t środkiem odrdzewiającym, powszechnie dostępnym na rynku. • Jeżeli trzeba wykręcić śrubę z nakrętki przyspawanej (takie nakrętki wystę pują najczęściej w nadwoziu), to w miarę możliwości opryskać g w i n t z drugiej strony środkiem odrdzewiającym. W t e g o rodzaju połączeniach bardzo ł a t w o urywają się łby śrub albo pęka s p a w i nakrętka zaczyna się luźno obracać. • Czasami trudno jest odkręcić w k r ę t y z rowkiem prostym lub krzyżowym. Wkrętaki krzyżowe bardzo ł a t w o ześlizgują się z rowka, uszkadzając go przy t y m . A b y t e m u zapobiec, należy posługiwać się wkrętakiem z trzonkiem prze l o t o w y m , przystawić go do łba w k r ę t u i uderzyć młotkiem w koniec wkrętaka. Na ogół spowoduje to poluzowanie w k r ę t u i będzie go można ł a t w o wykręcić. • W budowie nowoczesnych s a m o c h o d ó w są coraz częściej stosowane wkręty ze specjalnymi ł b a m i , które są zaopatrzone w rowek p o d o b n y do krzy żowego. Są to wkręty typu „Torx" i wymagają do odkręcenia specjalnych nasa dek „Torx". Do nasadek tych można stosować grzechotki, przedłużacze itp. • Podczas odkręcania mogą stwarzać kłopoty śruby z ł b e m z gniazdem we w n ę t r z n y m sześciokątnym (tak zwane śruby inbusowe) oraz z gniazdem we w n ę t r z n y m wieloząbkowym, najczęściej 12-ząbkowym (tak zwane śruby polygonowe). Przed osadzeniem klucza należy dokładnie oczyścić gniazdo w łbie śruby (np. m a ł y m wkrętakiem). Jeśli to możliwe, również w t y m przypadku po w i n n o się stosować klucz nasadowy. Przed przystąpieniem do odkręcania można uderzyć w nasadkę m ł o t k i e m , aby zmniejszyć zapieczenie śruby. Czę sto jednak istnieje konieczność użycia zagiętego klucza trzpieniowego. Usta wienie kątowe tego klucza może stwarzać trudność podczas odkręcania śruby. Dlatego zaleca się stosowanie następującej metody: włożyć klucz trzpieniowy w gniazdo śruby, a następnie nasunąć na jego dłuższy koniec mały klucz oczkowy. Dociskając prostopadle klucz trzpieniowy do gniazda, odkręcić śrubę kluczem oczkowym. Dzięki t e m u uniknie się obrócenia klucza trzpieniowego w gnieździe przy zapieczonej śrubie. Małe, ale dobrze dostępne śruby z gniazdem w e w n ę t r z n y m w łbie można od kręcić szczypcami zaciskowymi. Szczypiec należy jednak używać g ł ó w n i e do śrub z już w y r o b i o n y m gniazdem. Podczas zaciskania szczypiec nie zmiażdżyć sobie palca! • Trudności mogą wystąpić również podczas odkręcania śrub i nakrętek, których naroża zostały zaokrąglone na skutek używania n i e w ł a ś c i w y c h kluczy. Taką śrubę lub nakrętkę można próbować odkręcić szczypcami zaciskowymi. W zależności od wielkości d o s t ę p n e g o miejsca można też się posłużyć przeci nakiem lub piłką do metalu. • W opisach napraw są często wymieniane nakrętki samozabezpieczające. Jak wynika z samej nazwy, mają one własne, wewnętrzne zabezpieczenie przed po luzowaniem. Zabezpieczenie to ulega jednak zniszczeniu podczas odkręcania i dlatego nakrętki tego rodzaju muszą być zawsze wymieniane na nowe. • Niekiedy może się zdarzyć urwanie łba śruby podczas odkręcania. W celu wydostania pozostałej części śruby można w y w i e r c i ć w środku śruby o t w ó r i posłużyć się tak z w a n y m lewoskrętnym wyciągaczem. Przyrząd ten można dostać w sklepach z akcesoriami motoryzacyjnymi. Podczas wkręcania wyciągacz „wchodzi" w w y w i e r c o n y o t w ó r i następnie można n i m wykręcić u r w a n y koniec śruby. Jeżeli to nie pomoże, to pozostaje już tylko w y w i e r c e n i e w śru bie o t w o r u tylko nieco mniejszego od średnicy g w i n t u i usunięcie resztek śru by g w i n t o w n i k i e m . • Śruby d w u s t r o n n e wykręca się za pomocą d w ó c h nakrętek wzajemnie zakontrowanych. W trakcie wykręcania śruby należy klucz założyć na nakrętkę wewnętrzną, a podczas wkręcania na nakrętkę zewnętrzną. • Czasami zbyt m o c n e dokręcenie śruby p o w o d u j e zerwanie g w i n t u w części aluminiowej. Do naprawy o t w o r u można w t e d y użyć wkładek „Heli-Coil". Spo sób ich zamontowania jest opisany na dołączonej do opakowania instrukcji. 31 Środki pomocnicze W książce są podawane rodzaje mas uszczelniających, środków do zabezpie czania śrub przed poluzowaniem, olejów, s m a r ó w oraz p ł y n ó w zalecane przez firmę Seat. Nie oznacza to jednak, że właśnie te środki muszą być zawsze sto sowane. Najlepiej poradzić się w warsztacie, co stosują mechanicy, ponieważ nie każdy środek jest dostępny w handlu. Płyny do automatycznej skrzyni bie gów, wspomagania układu kierowniczego i do układu h a m u l c o w e g o muszą zawsze odpowiadać w y m a g a n i o m jakościowym. Możliwości dopasowania ga t u n k u środka istnieją w przypadku płynu do chłodnicy, jak również oleju silni kowego. Podnoszenie samochodu Na wstępie należy się upewnić, czy podnośnik da się wsunąć między podłoże a najniższy element podwozia. W fabrycznej książce obsługi opisano sposoby podnoszenia samochodu w celu wykonania prostych czynności naprawczych. Jeżeli jednak samochód ma być ustawiony na podstawkach, to lepiej zapo znać się z niżej podanymi zaleceniami. Ze względu na konstrukcję nadwozia podnośnik samochodowy, jak również podnośnik typu „żaba" w o l n o podstawiać tylko z boku s a m o c h o d u . W celu po dniesienia przodu s a m o c h o d u należy podnośnik podstawić pod wzmocnienie pokazane na rysunku 1.5. Zaciągnąć hamulec awaryjny i dla pewności podło żyć kliny z drugiej strony pojazdu p o d koła przednie i tylne. Z w r ó c i ć uwagę, aby tylna krawędź łapy podnośnika s a m o c h o d o w e g o kończyła się r ó w n o ze środkiem w y b i t e g o znaku. W celu podniesienia koła tylnego trzeba wsunąć podnośnik pod wzmocnienie progu, w miejscu pokazanym na rysunku 1.6. Włączyć bieg i podstawić kliny pod przeciwległe koła. Również w t y m przypadku tylna krawędź łapy podno śnika musi się zrównać z linią środkową znaku w y b i t e g o na progu. Po bokach podwozia podstawić m o c n e podstawki. Jeżeli podnosi się najpierw jedną stronę, a następnie drugą, jak opisano wyżej, to należy uważać, aby sa m o c h ó d się nie przechylił. W żadnym przypadku nie podstawiać podnośnika pod miskę olejową, pod skrzynię b i e g ó w lub p o d tylną oś, ponieważ można wyrządzić t y m duże szkody. 32 Rys. 1.5. PODNOSZENIE PRZODU SAMOCHODU Rys. 1.6. PODNOSZENIE TYŁU SAMOCHODU 1.3. PROSTE CZYNNOŚCI OBSŁUGOWE Większość czynności obsługowych użytkownik samochodu może wykonać sa modzielnie. Czasami jest jednak korzystniej zlecić wykonanie obsługi do auto ryzowanej stacji firmy Seat, kiedy brak jest odpowiedniego doświadczenia i oprzyrządowania. W książce obsługi samochodu jest podany zakres czynno ści obsługowych, które trzeba regularnie wykonywać. Niektóre z tych czynno ści zostały opisane niżej. Istotne jest regularne obsługiwanie pojazdu, ponie waż ma to wpływ na jego trwałość oraz bezpieczeństwo jazdy. Sprawdzanie poziomu oleju silnikowego Poziom oleju silnikowego powinno się sprawdzać co 600...1000 km. Pojazd musi stać na płaskim podłożu, silnik powinien być jeszcze ciepły (około 10 min po wyłączeniu). W celu sprawdzenia poziomu oleju wyciągnąć wskaźnik ba gnetowy, wytrzeć go szmatką do sucha, włożyć ponownie i wyjąć. Poziom ole ju powinien się zawierać między dolnym i górnym nacięciem na wskaźniku ba gnetowym. Jeżeli poziom oleju jest blisko lub poniżej znaku dolnego, dolać oleju przez wlew, do osiągnięcia znaku górnego. Poziom oleju nigdy nie powinien przekra czać znaku górnego „Max". Odległość między znakami „Min" i „Max" odpowia da jednemu litrowi oleju. Stąd można wywnioskować o ilości brakującego ole ju. W żadnym przypadku nie wolno podczas dolewania oleju przekraczać gór nego znaku na wskaźniku. Stosować olej o klasie jakościowej zalecanej przez firmę Seat. Sprawdzanie poziomu płynu hamulcowego Zbiorniczek z płynem hamulcowym jest umieszczony w komorze silnika z le wej strony na pompie hamulcowej. Poziom płynu powinien sięgać znaku „Max". Jeżeli jest niższy, dolać przez korek wlewu, stosując tylko płyn klasy DOT4. Uwaga! Bardzo niski poziom płynu jest na ogół wskazówką, że wkładki cierne hamulców tarczowych lub szczęki hamulców bębnowych osiągają granicę zu życia. Przed dolaniem płynu należy więc sprawdzić stan hamulców. Okresowo należy sprawdzać działanie lampki sygnalizującej niski poziom pły nu. Lampka powinna się zaświecić po naciśnięciu na korek wlewu płynu ha mulcowego w zbiorniczku (kluczyk wyłącznika zapłonu w pozycji „MAR"). • Sprawdzanie poziomu płynu chłodzącego Poziom płynu powinien być zawsze sprawdzany przy zimnym silniku i powi nien sięgać znaku widocznego na zbiorniku wyrównawczym. Jeżeli poziom jest niewystarczający, wlać przez wlew zbiornika mieszankę wody destylowa nej i płynu niezamarzającego. Nie odkręcać korka wlewu zbiornika wyrównawczego, kiedy silnik jest gorący: niebezpieczeństwo poparzenia! Kiedy silnik jest ciepły, odkręcić korek do pierwszego zatrzasku, odczekać aż wyrówna się ciśnienie w układzie, a na stępnie całkowicie odkręcić korek. 33 2 2.1. SILNIK BEIMZYNOW DEMONTAŻ SILNIKA Wymontowanie i wmontowanie silnika Silniki oferowane od roku 1994 wymagają innego zakresu operacji wymonto wania i zamontowania. Dlatego operację wyjęcia zespołu napędowego omówiono osobno dla samochodów wyprodukowanych do końca 1993 roku i osobno dla wyprodukowanych od roku 1994. Opis został więc rozdzielony na następujące części: - samochody wyprodukowane przed rokiem 1994 (silniki o pojemności 1,6 dm 3 ; 1,8 d m 3 i 2,0 dm 3 , typy EZ, ABN, 1F, RP, 2E); - samochody wyprodukowane od roku 1994 (silniki o pojemności 1,6 dm 3 ; 1,8 dm 3 i 2,0 dm 3 , typy 1F, ABS); - samochody z silnikami 16-zaworowymi (silniki o pojemności 1,8 d m 3 i 2,0 dm 3 , typy KR, PL, ABF). Silnik wyjmuje się z komory silnika do góry razem ze skrzynią biegów. Jest do tego potrzebna mocna wciągarka. Skrzynię biegów można następnie odłączyć od silnika. Samochody wyprodukowane przed rokiem 1994 Niżej podany tekst dotyczy silników z zasilaniem gaźnikowym lub zasilaniem wtryskowym typu Mono-Jetronic. Silnik o pojemności 2,0 dm 3 z wtryskiem Digifant został omówiony osobno. 34 • Odłączyć od akumulator przewód masowy. Akumulator można również wy montować z samochodu. • Zaleca się wymontowanie pokrywy komory silnika, chociaż nie jest to ko nieczne. Jeżeli przystąpi się do wymontowania pokrywy, to trzeba zaznaczyć ołówkiem położenie zawiasów, aby pokrywa mogła powrócić na swoje miejsce. • Ustawić pokrętło regulacji nagrzewnicy na „grzanie". • Odkręcić korek wlewu zbiornika wyrównawczego układu chłodzenia. Silnik musi być zimny. • W przypadku silnika gaźnikowego odkręcić trzy nakrętki pokazane strzałka mi na rysunku 2.1 z prawej strony i zdjąć z gaźnika chwyt powietrza. Odłączyć również przewód odpowietrzający skrzynię korbową oraz przewód podciśnie niowy od termostatu filtra powietrza. Miejsca odłączane pokazano strzałkami na rysunku 2.1. Wyjąć filtr powietrza razem z chwytem powietrza. Otwór w gaźniku zatkać czystą szmatką. I [ Mrs. 2.1. ELEMENTY ODŁĄCZANE W SILNIKU ;IKOWYM Rys. 2.2. STRZAŁKAMI POKAZANO ODŁĄCZANE PRZEWODY PALIWOWE * w . 2.3. ELEMENTY ODŁĄCZANE W SILNIKU " ~YSKOWYM (Z MONO-JETRONIC) | • Odłączyć w silniku gaźnikowym przewody paliwowe, zasilający i powrotny, pokazane strzałkami na rysunku 2.2. • W przypadku silnika zasilanego wtryskowo wymontować części pokazane strzałkami na rysunku 2.3. Są to chwyt powietrza nad wtryskiwaczem, prze wód odpowietrzający przy głowicy, przewód podciśnieniowy między wtryski waczem a termostatem filtra powietrza. Następnie wymontować kompletny filtr powietrza razem z chwytem powietrza. • W silniku gaźnikowym odłączyć od gaźnika przewody elektryczne. Dotyczy to złącza zaworu odcinającego na biegu jałowym oraz zwłocznego zaworu ter micznego, połączenia między podgrzewaczem kolektora ssącego a złączem termowyłącznika dodatkowej pracy wentylatora chłodnicy (nie we wszystkich wersjach). • W silniku gaźnikowym odłączyć połączenia podciśnieniowe od zbiornika podciśnienia i zwłocznego zaworu termicznego. W niektórych silnikach trzeba ponadto odłączyć przewód podciśnieniowy od termopneumatycznego zaworu podciśnieniowej regulacji wyprzedzenia zapłonu. Znajduje się on na ścianie czołowej (dwa podłączone przewody). • W silniku gaźnikowym odłączyć koniec linki od dźwigni przepustnicy i wy jąć z segmentu. • Wprowadzić samochód na podnośnik lub kanał. Można również ustawić przód samochodu wystarczająco wysoko na podstawkach, aby można było ła two dostać się do podwozia. 35 • Spuścić płyn z układu chłodzenia. W tym cala potażowac opaski obu prze wodów gumowych ( 1 , rys. 2.4) i odłączyć przewody. Jeżeli są stosowane opa ski zaciskane, to można je przeciąć i zastąpić pożmej opaskami ze śrubą. • Odłączyć przewody od zespołu wtryskiwacza. Są to wtyk brązowy, wtyk za woru przepustnicy oraz wtyk od regulacji temperatury oodgrzewania kolekto ra ssącego. Miejsca odłączane zostały pokazane strzałkami na rysunku 2.5. • W silniku wtryskowym odłączyć przewód elastyczny z tyłu zespołu wtryski wacza. Natomiast z boku odłączyć oba przewody paliwowe, które należy odpo wiednio oznaczyć (zasilanie i powrót). Obok po lewej stronie wyciągnąć klam rę linki .gazu" i odczepić linkę z segmentu sterującego przepustnicą. • Odłączyć od kolektora ssącego przewód dolotowy ciepłego powietrza ra zem z pierścieniem izolującym termicznie (rys. 2.6). • Odłączyć przewód rozrusznika, wtyk złącza wentylatora chłodnicy oraz wy łącznika termicznego wentylatora. Są one dostępne od góry silnika. • Odkręcić i wyjąć zbiornik płynu spryskiwacza (za akumulatorem). • Odkręcić lub wyciągnąć przewody od alternatora. • Wymontować pas przedni razem ze wspornikiem zamka pokrywy komory silnika. • Poluzować opaskę górnego przewodu chłodnicy i odłączyć przewód od gło wicy, a także od króćca chłodnicy. Opaskę zaciskaną można zastąpić później opaską ze śrubą. • Odłączyć od rozdzielacza zapłonu wtyk złącza oraz cienki przewód. • Wyciągnąć z kopułki rozdzielacza środkowy przewód wysokiego napięcia. • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika w głowicy, sterującego wskaźni kiem temperatury silnika. • Wymontować chłodnicę. W tym celu trzeba wymontować zbiornik wyrów nawczy układu chłodzenia. Następnie odkręcić śruby chłodnicy, odkręcić bocz ne kierownice powietrza i wyciągnąć chłodnicę. • W przypadku zamontowanego wspomagania kierownicy należy usunąć śru by (1 i 2, rys. 2.7) napinacza paska klinowego, a następnie wykręcić śruby (3) wspornika. Zdjąć pasek klinowy i umocować pompę drutem do belki po przecznej. • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia 0,3 bara (0,03 MPa). • Następne czynności wykonać według rysunku 2.8, to znaczy odkręcić prze wód masowy od skrzyni biegów, wyciągnąć wtyk złącza wyłącznika świateł cofania z obudowy skrzyni biegów, odłączyć linkę napędu prędkościomierza, która jest mocowana jedną śrubą. Wyciągnąć cały napęd prędkościomierza. • Poluzować i odłączyć przewód gumowy od króćca płynu chłodzącego. • Odczepić linkę sprzęgła przy skrzyni biegów. Szczegółowy opis można zna leźć w rozdziale 4.1. „Sprzęgło". • Odłączyć od skrzyni biegów układ sterowania zmianą biegów. • Odłączyć przewód podciśnieniowy, prowadzący do serwa hamulców. • Odkręcić połączenie kołnierzowe półosi i podwiesić półosie drutem do podwozia w pozycji poziomej. Do luzowania śrub mocujących będzie potrzeb ny klucz trzpieniowy 8 mm (podobny do inbusowego). Bez tego klucza będzie trudno wykręcić śruby, tym bardziej, że są mocno dokręcone. 36 • Rozdzielić połączenie kołnierzowe rury wydechowej oraz kolektora wyde chowego i uwolnić z mocowania przy skrzyni biegów. Czynność ta została opi sana na stronie 9 1 , ponieważ wymaga użycia narzędzi specjalnych. 9ys. 2.4. W CELU OPRÓŻNIENIA UKŁADU CHŁODZENIA :OŁĄCZYĆ OBA PRZEWODY(1) »vs 2.6. PRZEWÓD DOLOTOWY CIEPŁEGO POWIETRZA. "-C-cĄCZANY OD KOLEKTORA SSĄCEGO Rys. 2.5. ELEMENTY ODŁĄCZANE OD ZESPOŁU WTRYSKIWACZA W SILNIKU WTRYSKOWYM Rys. 2.7. MIEJSCA MOCOWANIA POMPY WSPOMAGANIA DO SILNIKA (opis w tekście) s --s 2.8. ODŁĄCZYĆ PRZY SKRZYNI BIEGÓW CZĘŚCI - K A Z A N E STRZAŁKAMI • Unieść zespół napędowy z podpór odpowiednimi zaczepami linowymi. W stacjach autoryzowanych firmy Seat używa się do tego celu specjalnego kabłąka. Można jednak również wspornik alternatora (służący do napinania pa ska klinowego) przełożyć przez ucho liny i z powrotem przykręcić wspornik. Drugie ucho liny umieścić w przeciwnym końcu głowicy. Podwiesić linę do wciągarki lub żurawika i lekko napiąć. 37 Rys. 2.9. WIDOK TYLNEJ PODPORY OD STRONY SILNIKA 1 = 25 N • m. 2 = 85 N • m, 3 = 60 N • m Rys. 2.10. WIDOK PRZEDNIEJ PODPORY OD STRONY S I L N J 1 = 50 N m. 2 = 45 N • m, 3 = 70 N • m. 4 = 27 N • m Rys. 2.11. WIDOK TYLNEJ PODPORY OD STRONY SKRZYNI BIEGÓW 1 = 60 N • m. 2 = 35 N • m. 3 = 30 N • m • Odkręcić zawieszenia zespołu napędowego, w e d ł u g rysunków 2.9 - 2.11. • Unieść nieco zespół napędowy i obrócić, aż będzie go można wyjąć z komo ry silnika. Zwrócić uwagę, czy nie zapomniano o odłączeniu jakichkolwiek po łączeń. Tylko jeżeli zespół napędowy wyciąga się powoli, można uniknąć pozo stawienia nie odłączonych przewodów. • Odłączyć silnik od skrzyni biegów w sposób opisany na stronie 5 1 . Silnik montuje się w kolejności odwrotnej, stosując się przy t y m do następują cych wskazówek. • Umieścić zespół napędowy w komorze silnika w prawidłowym położeniu. Zwrócić uwagę, aby zespół napędowy nie oparł się na półosiach. Najpierw wkręcić śruby tylnej ramy pomocniczej silnika, a następnie śruby ramy pomoc niczej skrzyni biegów. • Poluzować wspornik przy podporze silnika, w y r ó w n a ć ustawienie zespołu napędowego bez naprężeń, a następnie dokręcić śruby przy podporze i tulei meta Iowo-g urnowej. Poszczególne śruby i zalecane m o m e n t y dokręcania zo stały pokazane na rysunkach 2.9 - 2.11. • Przyłączyć półosie i wkręcić śruby mocujące specjalnym kluczem trzpienio w y m wieloząbkowym, stosując m o m e n t 45 N • m. 38 • Podłączyć układ w y d e c h o w y zgodnie ze wskazówkami na stronie 9 2 . Wy równać ustawienie rury w y d e c h o w e j i tłumika głównego, a następnie umoco w a ć g u m o w y m wieszakiem. Jeśli wieszak jest zbyt mocno rozciągnięty po je go umocowaniu, to można nieco przygiąć zaczepy mocujące przy układzie wy d e c h o w y m . Nadmiernie naprężone wieszaki ulegną wkrótce przerwaniu. Rys. 2.12. WTYK POTENCJOMETRU PRZEPŁYWOMIERZA =OWIETRZA (1) ORAZ WTYK POTENCJOMETRU REGULACJI STĘŻENIA CO (2) Rys. 2.13. WYMONTOWANIE CZĘŚCI W POBLIŻU FILTRA POWIETRZA (opis w tekście) • Napełnić układ chłodzenia, kiedy zawór nagrzewnicy jest otwarty. Płyn wle wać do zbiornika wyrównawczego do poziomu znaku i zakręcić korek. Urucho mić na krótko silnik, aby wypchnąć całe powietrze z układu. Na koniec spraw dzić stan płynu w układzie i ewentualnie uzupełnić. • Sprawdzić wyregulowanie linki sprzęgła. Regulacja odbywa się automatycz nie, trzeba jednak sprawdzić, czy sprzęgło działa prawidłowo. • Wyregulować linkę „gazu", jak opisano to w odpowiednim rozdziale. • W razie potrzeby ustawić zapłon oraz bieg jałowy po nagrzaniu silnika. Silnik o pojemności 2,0 dm 3 z wtryskiem Digifant Chociaż wymontowanie silnika przebiega ogólnie w sposób podobny do opi sanego wyżej, to jednak ze względu na występujące różnice w mocowaniu zo stanie omówione osobno. Różnice występują również między wersją z mecha niczną skrzynią biegów a automatyczną skrzynią biegów. • Wymontować akumulator i pokrywę komory silnika. • Spuścić płyn z układu chłodzenia. • Na podstawie rysunku 2.12 wyciągnąć wtyk (1) z potencjometru przepływo mierza powietrza oraz wtyk (2) z potencjometru regulacji stężenia CO. • Odłączyć lub wymontować części przy filtrze powietrza (rys. 2.13), to znaczy przewód odpowietrzenia skrzyni korbowej (1), przewód giętki regulatora biegu jałowego (2), przewód podciśnieniowy podgrzewania kolektora ssącego (3), przewody giętkie (4) zbiornika z węglem aktywnym dochodzące do przewodu dolotowego i zaworu regulacyjnego, przewód dolotowy ciepłego powietrza (5) przy rurze wydechowej oraz przewód ssący (6). Wymontować filtr powietrza i wyjąć razem ze sztywnym przewodem dolotowym powietrza. Nie zamienić miejscami przewodów giętkich podłączonych do zaworu regulacyjnego. Prze wód biały podłącza się u góry, a przewód przeźroczysty u dołu. • Odłączyć od regulatora paliwa przewody paliwowe: zasilający i powrotny. Również tych przewodów nie zamienić miejscami. Przewód powrotny jest oznaczony kolorem niebieskim. 39 Rys. 2.14. ROZŁĄCZANE ZŁĄCZA PRZEWODÓW (wtyki połączeń elektrycznych) Rys. 2 1 5 WIDOK NA SILNIK 1 - zawór stabilizacji biegu jałowego. 2 - wtryskiwacz rozruchowy, 3 - kolektor w t r y s k i w a c j 4 - termowyłącznik wentylatora Rys. 2.16. TRZY ŚRUBY MOCUJĄ WSPORNIK ZAWIESZENIA Z TYŁU SILNIKA Rys. 2.17. PODPORA ZESPOŁU NAPĘDOWEGO W PRZYPADKU ZAMONTOWANEJ AUTOMATYCZNEJ SKRZYNI BIEGÓW 1 = 60 N • m, 2 = 60 N • m. 3 = 70 N • m. 4 = 27 N • m • Umocować do silnika linę (patrz strona 37) i odkręcić trzy śruby z tyłu silni ka, pokazane na rysunku 2.16. • Odkręcić podporę metalowo-gumową z przodu silnika (patrz rys. 2.10). • Odkręcić pozostałe elementy zawieszenia silnika i skrzyni biegów, pokaza ne na rysunkach 2.10 oraz 2.11. • Zdjąć z przodu silnika paski napędzające różne agregaty. Trzeba wymonto wać wszystkie trzy koła pasowe (wału korbowego, pompy płynu chłodzącego, pompy wspomagania kierownicy). Aby poluzować śruby mocujące, należy przytrzymać koło paskiem. • Odkręcić osłonę blaszaną spod samochodu. • Wymontować pompę wspomagania, jak zostało to już opisane. • Odkręcić rurę wydechową od kolektora wydechowego. • Wykonać wszystkie pozostałe czynności, w sposób podany już na stronach 37 i 38. Silnik montuje się w kolejności odwrotnej, stosować się przy tym do następu jących wskazówek. • Umieścić zespół napędowy w komorze silnika w prawidłowym położeniu. • Elementy zawieszenia zespołu napędowego przykręcić momentami poda nymi na rysunkach 2.9 - 2.11. Podpora z prawej strony silnika (z przodu) ma in ny wygląd, jeżeli jest zamontowana automatyczna skrzynia biegów. Obowiązu jące momenty dokręcania podano dla tego przypadku na rysunku 2.17. • Przyłączyć półosie i wkręcić śruby mocujące specjalnym kluczem trzpienio';> wym wieloząbkowym, stosując moment 45 N • m. % • Zamontować koła pasowe i paski napędzające Wyregulować naciąg pa• sków w sposób opisany w odpowiednich rozdziałach. \ • Podłączyć układ wydechowy zgodnie ze wskazówkami na stronie 92. Wy\ równać ustawienie rury wydechowej i tłumika głównego, a następnie umoco? wać gumowym wieszakiem. Jeśli wieszak jest zbyt mocno rozciągnięty po jego umocowaniu, to można nieco przygiąć zaczepy mocujące przy układzie wy li, dechowym. Nadmiernie naprężone wieszaki ulegną wkrótce przerwaniu. 'C • Napełnić układ chłodzenia, kiedy zawór nagrzewnicy jest otwarty. Płyn wle^ Wać do zbiornika wyrównawczego do poziomu znaku i zakręcić korek. Urucho'• mić na krótko silnik, aby wypchnąć całe powietrze z układu. Na koniec spraw• dzić stan płynu w układzie i ewentualnie uzupełnić. 41 • Sprawdzić wyregulowanie linki sprzęgła. Regulacja odbywa się automatycz nie, trzeba jednak sprawdzić, czy sprzęgło działa prawwAowo. • Wyregulować linkę „gazu", jak opisano to w odpowiednim rozdziale. • W razie potrzeby ustawić zapłon oraz bieg jałowy po nagrzaniu silnika. Samochody produkowane od roku 1994 Silniki wyprodukowane od początku roku 1994 są wyposażone albo w układ w t r y s k o w y Mono-Motronic (zamiast Mono-Jetromc). albo w układ w t r y s k o w y Digifant. Silniki 1,6 d m 3 oraz 1,8 d m 3 mają układ wtryskowy Mono-Motronic. Operacje w y m o n t o w a n i a i zamontowania silników nie są jednakowe. Dlatego dla konkretnych silników zostały podane odpowiednie wskazówki. Silnik w y j m u j e się ze skrzynią b i e g ó w z komory silnika do góry, do czego jest potrzebna mocna wciągarka. Skrzynię biegów można następnie odłączyć od silnika. • Odłączyć od akumulatora przewód masowy. Akumulator można również w y m o n t o w a ć z samochodu. • Zaleca się wymontowanie pokrywy komory silnika, chociaż nie jest to ko nieczne. Jeżeli przystąpi się do wymontowania pokrywy, to trzeba zaznaczyć ołówkiem położenie zawiasów, aby pokrywa mogła powrócić na swoje miejsce. • Odkręcić korek w l e w u zbiornika w y r ó w n a w c z e g o układu chłodzenia. Silnik musi być zimny. • Wprowadzić samochód na kanał obsługowo-naprawczy lub na podnośnik. Można również unieść przód s a m o c h o d u i ustawić odpowiednio wysoko na podstawkach. • Spuścić płyn chłodzący z układu. W t y m celu albo poluzować opaski zaci skowe ( 1 , rys. 2.18) i ściągnąć oba przewody g u m o w e , albo odkręcić króciec (2). Zawór nagrzewnicy musi pozostawać otwarty, aby wszystek płyn wyciekł z układu. • Wykręcić jedną śrubę z przodu samochodu, uwolnić osłonę z lewej strony śruby po cofnięciu zapinki i wyciągnąć. W y m o n t o w a ć kratę w l o t u powietrza do chłodnicy. • Uwolnić z zaczepów łącznik w t y k o w y i wyciągnąć złącze w t y k o w e refle ktorów. • Odkręcić górną poprzeczkę mocowania chłodnicy. Rys 2.19. WIDOK SILNIKA Z ZAMONTOWANYM UKŁADEN' WTRYSKOWYM MONO-MOTRONIC (opis w tekście) • Odłączyć cięgno od zamka pokrywy komory silnika, wyciągnąć cięgno przez blachę. • Wyciągnąć wtyk złącza silnika wentylatora. • Odkręcić śruby mocujące od dołu pas przedni i wyjąć pas razem z reflekto rami. Silniki 1,6 d m 3 oraz 1,8 d m 3 • Na podstawie rysunku 2.19 wykonać następujące czynności. - Wykręcić śruby (1), aby oddzielić chwyt powietrza od zespołu wtryskiwacza. - Z przewodu dolotowego wyciągnąć przewód odpowietrzający (2), znajdują cy się z boku filtra. - Odłączyć sztywny przewód wlotowy powietrza ciepłego (3) od kolektora wydechowego. - Odłączyć przewód elastyczny (4). - Wymontować filtr powietrza razem ze sztywnym przewodem dolotowym. Do mocowania są użyte dwa gumowe pierścienie (5). Uważać przy tym, aby nie uszkodzić wtryskiwacza. Odpowiednio przykryć otwarty zespół wtryskiwacza. Silnik 2,0 dm 3 • Na podstawie rysunku 2.20 odłączyć następujące elementy układu doloto wego powietrza. - Poluzować opaskę mocującą (1) przewód dolotowy powietrza przy kolekto rze ssącym. - Wyciągnąć wtyk złącza (2) potencjometru przy przepływomierzu powietrza. - Wyciągnąć w miejscu (3) przewód podciśnieniowy termostatu filtra powie trza. - Odłączyć linkę „gazu" od przepustnicy i od wspornika na kolektorze ssącym. Nie usuwać zapinki zabezpieczającej mocowanie linki w miejscach (4). - Odłączyć przewód odpowietrzający skrzynię korbową (5). - Odłączyć przewód dochodzący do zaworu stabilizacji biegu jałowego (6). - Uwolnić z mocowania na kolektorze ssącym przewód wlotowy ciepłego po wietrza (7). - Ostrożnie rozciągnąć wkrętakiem gumowe pierścienie, mocujące filtr po wietrza i zdjąć je. Wyjąć kompletny filtr powietrza, z dołączonymi jeszcze czę ściami. • Odłączyć od regulatora ciśnienia paliwa oba przewody paliwowe (od strony pokrywy czołowej silnika). Przewód zasilający jest czarny, natomiast powrotny niebieski. = ys. 2.20. WIDOK SILNIKA Z ZAMONTOWANYM UKŁADEM .'WTRYSKOWYM DIGIFANT <op«s w tekście) 43 • Odłączyć pod zespołem przepustnicy przewód elastyczny między kolekto rem ssącym a zbiornikiem z węglem aktywnym. • Upewnić się, że chłodnica została uwolniona od wszystkich połączeń i od kręcić chłodnicę u góry, z lewej i prawej strony. Wyciągnąć chłodnicę do góry. U dołu chłodnica jest prowadzona w tulejkach gumowych. • Jeżeli jest zamontowana klimatyzacja, odkręcić skraplacz od chłodnicy i od przedniej poprzeczki, zluzować mocowania i prowadzenia. Po wyjęciu chłodni cy odpowiednio przywiązać skraplacz, aby przewody się nie pogięły. Chłodni cę wyjmować ostrożnie, aby nie spowodować jej uszkodzenia. Nie odłączać żadnych przewodów układu klimatyzacji. • Wymontować napęd pasowy. Występują dwie wersje, zależnie od typu sil nika, to znaczy z lub bez rolki napinającej. Sposób dalszego postępowania za leży od wersji napędu paska klinowego. Pasek klinowy bez rolki napinającej • Wymontować pasek klinowy wspomagania kierownicy, jeżeli występuje w samochodzie. • Zaznaczyć kierunek pracy paska klinowego, na przykład strzałką naniesioną flamastrem. Silnik obraca się w prawo (zgodnie z ruchem wskazówek zegara), patrzeć od strony napędu pasowego. • Odkręcić śrubę (1) mocowania alternatora oraz śrubę (2) wspornika, poka zane na rysunku 2.21. • Docisnąć alternator do dołu, przeciwnie do napięcia sprężyny, za pomocą narzędzia specjalnego pokazanego na rysunku 2.21 lub łyżki monterskiej. Od kręcić osłonę paska klinowego i wyjąć do dołu. Zdjąć teraz pasek klinowy, od razu sprawdzić jego stan. Pasek klinowy z rolką napinającą • Wymontować pasek klinowy wspomagania kierownicy, jeżeli występuje w samochodzie. • Zaznaczyć kierunek pracy paska klinowego, w sposób podany wyżej. • Unieść rolkę napinacza dźwignią pokazaną na rysunku 2.22. W tym celu do cisnąć dźwignię do dołu (strzałka na rysunku). W ten sposób następuje odprę żenie paska klinowego. • Odkręcić od dołu osłonę paska klinowego i zdjąć pasek z kół pasowych. Od razu sprawdzić stan paska. Rys. 2.21. ZWALNIANIE NACIĄGU PASKA KLINOWEGO Wcześniej poluzować śruby (1 i 2). Napęd pasowy bez rolki napinającej Rys. 2.22. ZWALNIANIE NACIĄGU PASKA KLINOWEGO Napęd pasowy z rolką napinającą. W rolkę włożyć specjalne narzędzie i docisnąć je zgodnie ze strzałką • Odłączyć przewody elektryczne od atematora - Wyciągnąć wtyk z alternatora i wymontować całkowicie alternator. - Rozłączyć wszystkie połączenia elektryczne układu wtryskowego między silnikiem a nadwoziem, łącznie z dużym wtykiem centralnym. Odpowiednio oznaczyć przewody, aby mogły powrócić na swoje miejsca. - Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia oleju 1,8 bara (0,18 MPa). - Wyciągnąć wtyk złącza czujnika sterującego wskaźnikiem temperatury oleju. - Wyciągnąć ze środka rozdzielacza zapłonu przewód wysokiego napięcia. - Wyciągnąć wtyki ze wszystkich widocznych wyłączników podciśnienio wych. - Odłączyć przewody elektryczne od skrzyni biegów. - Odłączyć czujnik temperatury, sterujący wskaźnikiem temperatury silnika. - Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia oleju 0,3 bara (0.03 MPa). - Odkręcić przewód masowy od pokrywy głowicy. - Odłączyć przewody od rozrusznika. - W silniku 2,0 d m 3 odłączyć wtyk czujnika spalania stukowego (obok wtyku centralnego). • Uwolnić wiązkę przewodów z mocowania przy skrzyni biegów. • Poluzować i odłączyć przewody gumowe od rurki układu chłodzenia i od na grzewnicy. • Poluzować i odłączyć przewód gumowy od głowicy. • Poluzować i odczepić linkę sprzęgła przy skrzyni biegów. • Odkręcić przewód masowy od skrzyni biegów. • Odłączyć i wyciągnąć linkę napędu prędkościomierza przy skrzyni biegów. Zatkać otwór w skrzyni biegów, aby nie przedostały się do środka żadne zanie czyszczenia. • Odłączyć przewód podciśnieniowy od serwa hamulców. • W silnikach 1,6 dm 3 oraz 1.8 d m 3 rozłączyć podgrzewacz kolektora ssące go (obok wtryskiwacza). • W silnikach 1,6 dm 3 oraz 1.8 d m 3 odczepić linkę „gazu" przy zespole wtry skiwacza i odkręcić od wspornika. Nie usuwać zapinki mocującej linkę, lecz unieść cały kątownik z linką. Odłączyć również oba przewody paliwowe (lewe strzałki na rysunku 2.23). Przewody są kolorowe, zasilający czarny i powrotny niebieski, a więc nie można ich zamienić. £ 2 , 2 3 . MIEJSCA ODŁĄCZENIA LINKI .GAZU" ^WODOW PALIWOWYCH W SILNIKU 1.6 dm* LUB 45 Rys. 2.24. ŚRUBY MOCUJĄCE WSPORNIK PODPORY Z TYŁU SILNIKA. Tu również może być umocowany wtyk złącza sondy lambda Rys. 2.25. UNIEŚĆ SILNIK NA PAŁĄKU ZANIM ODKRĘCI SIĘ WSZYSTKIE PODPORY Rys. 2.26. PODPORA PRZEDNIA OD STRONY SILNIKA 1 = 60 N • m. 2 = 60 N • m. 3 = 30 N m • W y m o n t o w a ć zbiornik układu wspomagania kierownicy, bez odłączania przewodów, i położyć z boku na nadwoziu. Zbiornik jest przytrzymywany u do łu przez zaczepy. • Odkręcić wspornik silnika od tylnej podpory metalowo-gumowej (trzy śruby na rysunku 2.24). • Odkręcić wspornik skrzyni biegów od podpory metalowo-gumowej. • Otworzyć klamrę i odczepić od dźwigni drążek wybierania biegów. W taki sam sposób odłączyć drugi drążek włączania biegów. • Odłączyć przewody elektryczne od wyłącznika świateł cofania. • Odkręcić połączenie kołnierzowe półosi i podwiesić półosie drutem do podwozia w pozycji poziomej. Do luzowania śrub mocujących będzie potrzeb ny klucz trzpieniowy 8 mm (podobny do inbusowego). Bez tego klucza będzie trudno wykręcić śruby, t y m bardziej, że są m o c n o dokręcone. • Rozdzielić połączenie kołnierzowe rury w y d e c h o w e j oraz kolektora wyde c h o w e g o i uwolnić z mocowania przy skrzyni biegów. Czynność ta została opi sana na stronie 9 1 , ponieważ w y m a g a użycia narzędzi specjalnych. • Unieść zespół napędowy z podpór odpowiednimi zaczepami linowymi. W stacjach firmy Seat używa się do tego celu specjalnego pałąka (rys. 2.25). Można jednak również wspornik alternatora (służący do napinania paska klino wego) przełożyć przez ucho liny i z p o w r o t e m przykręcić wspornik. Drugie ucho liny umieścić w przeciwnym końcu głowicy. Podwiesić linę do wciągarki lub żurawika i lekko napiąć. Na rysunku 2.25 pokazano, w których miejscach można u m o c o w a ć końce lin lub ł a ń c u c h ó w . • W y m o n t o w a ć pompę wspomagania w samochodzie z układem wspomaga nia kierownicy. W t y m celu usunąć śruby z napinacza paska napędowego i wy- Rys. 2.27. PODPORA TYLNA OD STRONY SILNIKA samochód z mechaniczną skrzynią biegów) 1 = 25 N • m, 2 - 25 N m, 3 = 6 0 N • m. 4 = 100 N • m Rys. 2.28. PODPORA TYLNA OD STRONY SILNIKA (samochód z automatyczną skrzynią biegów) 1 = 25 N m. 2 = 25 N • m. 3 = 60 N m kręcić śruby wspornika. Zdjąć pasek i umocować pompę drutem do belki po przecznej. • Wymontować koła pasowe z wału korbowego oraz pompy płynu chłodzące go. Koła są mocowane śrubami i muszą być unieruchomione w celu ich polu zowania. • Odkręcić od wspornika przednią podporę metalowo-gumową od strony sil nika (rys. 2.26). • Odkręcić tylne zawieszenie zespołu napędowego. Zawieszenie dla zespołu z mechaniczną skrzynią biegów (rys. 2.27) różni się od zawieszenia dla zespo łu z automatyczną skrzynią biegów (rys. 2.28). • Odkręcić zawieszenie od strony skrzyni biegów. Wygląda ono podobnie, jak pokazane na rysunku 2.11. • Unieść nieco zespół napędowy i obrócić, aż będzie go można wyjąć z komo ry silnika. Zwrócić uwagę, czy nie zapomniano o odłączeniu jakichkolwiek po łączeń. Tylko jeżeli zespół napędowy jest wyciągany powoli, można uniknąć pozostawienia nie odłączonych przewodów. • Odłączyć silnik od skrzyni biegów, w sposób opisany na stronie 51. Silnik montuje się w kolejności odwrotnej, stosować się przy tym do następu jących wskazówek. • Umieścić zespół napędowy w komorze silnika w prawidłowym położeniu. Zwrócić uwagę, aby zespół napędowy nie oparł się na półosiach. Najpierw wkręcić śruby tylnej ramy pomocniczej silnika, a następnie śruby ramy pomoc niczej skrzyni biegów. • Poluzować wspornik zawieszenia silnika, wyrównać ustawienie zespołu na pędowego bez naprężeń, a następnie dokręcić śruby przy silniku i podporze m eta I owo-g urnowej. Poszczególne śruby i zalecane momenty dokręcania zo stały pokazane na rysunkach 2.11, 2.26. 2.27 i 2.28. • Przyłączyć półosie i wkręcić śruby mocujące specjalnym kluczem trzpienio wym wieloząbkowym, stosując moment 45 NI • m. • Podłączyć układ wydechowy zgodnie ze wskazówkami na stronie 92. Wy równać ustawienie rury wydechowej i tłumika głównego, a następnie umoco wać gumowym wieszakiem. Jeśli wieszak jest zbyt mocno rozciągnięty po je go umocowaniu, to można nieco przygiąć zaczepy mocujące przy układzie wy dechowym. Nadmiernie naprężone wieszaki ulegną wkrótce przerwaniu. 47 • Napełnić układ chłodzenia, kiedy zawór nagrzewnicy jest otwarty. Płyn wle wać do zbiornika w y r ó w n a w c z e g o do poziomu znaku i zakręcić korek. Urucho m i ć na krótko silnik, aby w y p c h n ą ć całe powietrze z układu. Na koniec spraw dzić stan płynu w układzie. • W razie potrzeby sprawdzić zapłon oraz bieg jałowy po nagrzaniu silnika. Dodatkowe czynności w przypadku automatycznej skrzyni biegów Silnik w y m o n t o w u j e się w sposób podobny do opisanego na stronie 42 („Sa mochody produkowane od roku 1994"), jednak należy zwrócić uwagę na na stępujące różnice. • Odkręcić od głowicy kompletną obejmę mocowania linki przepustnicy. Nie przestawiać samej linki. • Ustawić dźwignię w y b o r u biegów w położenie „P" i poluzować nakrętkę kontrującą cięgno sterowania zmianą biegów, w celu odłączenia cięgna. • Odłączyć linkę przepustnicy przez wyciśnięcie główki przegubu. • Odczepić linkę od dźwigni przy pedale „gazu". • Jeżeli skrzynia biegów ma być później odłączana od silnika, odkręcić prze kładnię hydrokinetyczną od tarczy napędowej. Jest ona mocowana trzema śru bami. Obracać w a ł korbowy, aż będą się pokazywać kolejno śruby w otworze po w y k r ę c o n y m rozruszniku (rys. 2.29). • Podczas montażu ponownie podłączyć w y m o n t o w a n e części, w odwrotnej kolejności. • Zwrócić u w a g ę na punkty podane w poprzedniej części, dotyczącej zespo łu napędowego z mechaniczną skrzynią biegów. Po zamontowaniu silnika i skrzyni b i e g ó w bezwzględnie sprawdzić poziom oleju w automatycznej skrzy ni biegów. Następnie wykonać jazdę próbną i zmieniać kolejno biegi, aby upewnić się, że przełączanie i redukowanie b i e g ó w następuje przy prawidło wej prędkości obrotowej. Samochody z silnikami 16-zaworowymi • Odłączyć od akumulatora przewód masowy. Akumulator można również w y m o n t o w a ć z samochodu. P Zaleca się w y m o n t o w a n i e pokrywy komory silnika. Jeżeli przystąpi się do wymontowania pokrywy, to trzeba zaznaczyć o ł ó w k i e m położenie zawiasów, aby pokrywa mogła p o w r ó c i ć na swoje miejsce. Rys. 2.29. ŚRUBY MOCUJĄCE PRZEKŁADNIĘ HYDROKINETYCZNĄ DO TARCZY NAPĘDOWEJ SĄ DOSTĘPNE PRZEZ OTWÓR PO WYMONTOWANYM ROZRUSZNIKU Rys- 2.30. POLUZOWAĆ LUB PRZECIĄĆ OPASKI 1- . : I \E ' : 2). A NASTĘPNIE ŚCIĄGNĄĆ PRZEWODY G U M O W E Do montażu użyć opasek ś r u b o w y c h • Odkręcić korek wlewu zbiornika m»wft—ww»i i g o układu chłodzenia. Silnik musi być zimny. • Wprowadzić samochód na kanał tJbtkmo o-naprawczy lub na podnośnik, można również unieść przód i ustawać odpowiednio wysoko na podstawkach. • Spuścić płyn chłodzący z układu. W tym celu poluzować opaski zaciskowe (1 i 2, rys. 2.30) i ściągnąć oba przewody gumowe. Zawór nagrzewnicy musi pozostawać otwarty, aby wszystek płyn wyciekł z układu. • W pobliżu filtra powietrza usunąć wszystkie opaski mocujące przewodu do lotowego i chwytu powietrza. Odłączyć z boku maty przewód giętki odpowie trzenia skrzyni korbowej. Odłączyć również wszystkie pozostałe przewody gięt kie. Wyjąć cały kanał dolotowy powietrza. • Odkręcić linkę „gazu" i odczepić od dźwigni. Bezpośrednio obok znajduje się wtyk złącza czujnika położenia przepustnicy, który również należy odłączyć. Wyciągnąć przewód podciśnieniowy (zależy od wersji). • Odłączyć przewód podciśnieniowy prowadzący do serwa hamulców. • Wymontować osłonę termiczną kolektora wydechowego. Rys. 2.31. WYBRANE POŁĄCZENIA PRZY UKŁADZIE WTRYSKOWYM K-JETRONIC 1 - wtyczka. 2 - elastyczny przewód odpowietrzający, 3 - przewody paliwowe (kolorowe). 4 - rozdzielacz paliwa • Usunąć wszystkie przewody giętkie układu chłodzenia (między chłodnicą a głowicą, chłodnicą a pompą płynu chłodzącego oraz chłodnicą a zbiornikiem wyrównawczym). Odłączyć wszystkie przewody elektryczne między silnikiem a nadwoziem. Nie które z nich zostały wymienione niżej. Ze względu na występowanie dwóch ro dzajów wtrysku K-Jetronic lub KE-Jetronic nie wszystkie połączenia są jedna kowe w obu wersjach. Należy więc zawsze przed wyciągnięciem silnika upew niać się, że wszystkie przewody zostały rozłączone. • Odłączyć przewody elektryczne od alternatora. • Wyciągnąć wtyk z regulatora termicznego. • Odłączyć przewód od czujnika ciśnienia oleju 1,8 bara (0,18 MPa). • Wyciągnąć wtyk z czujnika temperatury oleju. • Wyciągnąć środkowy przewód wysokiego napięcia z kopułki rozdzielacza zapłonu. • Wyciągnąć wtyk z boku rozdzielacza zapłonu. • Odłączyć przewody elektryczne od skrzyni biegów. • Odłączyć czujnik sterujący wskaźnikiem temperatury silnika. • Wyciągnąć wtyk wyłącznika czasowo-termicznego. Zwrócić uwagę na kolo ry przewodów. 49 • Wyciągnąć w t y k zaworu stabilizacj bwgu j u r n e g o • Odłączyć przewód od czujnika ciśn,e-«a otęp 03 bara (0.03 MPa). • Odkręcić od pokrywy głowicy przewód m w o w y . • Wyciągnąć w t y k z wtryskiwacza rozruc*v>*eoc • Wyciągnąć w t y k z zaworu powietrza d o d a t o w e g o . • Odłączyć przewody od rozrusznika. • Uwolnić wiązkę p r z e w o d ó w z mocowania przy skrzyni biegów. • Poluzować i odłączyć przewody giętkie układu chłodzenia od przewodu sztywnego i od nagrzewnicy. • Poluzować i odłączyć przewód giętki układu chłodzenia od głowicy. • Odczepić linkę sprzęgła (patrz odpowiedni rozdział). • Odkręcić przewód masowy od skrzyni biegów. • Odkręcić i wyciągnąć linkę napędu prędkościomierza od skrzyni biegów. Za tkać o t w ó r w skrzyni, aby nie dopuścić do przedostania się zanieczyszczeń. • Odłączyć linkę przepustnicy od krzywki „szybkiego" biegu jałowego i uwol nić ze wspornika. Nie wyciągać z linki zapinki mocującej. • W y m o n t o w a ć z kolektora ssącego wtryskiwacz rozruchowy, bez odłączania przewodów paliwowych. • Odłączyć przewody podciśnieniowe od przewodu dolotowego i komory podciśnieniowej. • W y m o n t o w a ć elastyczny przewód połączeniowy. • W y m o n t o w a ć regulator termiczny, bez odłączania przewodów paliwowych. • Odkręcić wspornik silnika od tylnej podpory metalowo-gumowej (3 śruby). • Odkręcić wspornik skrzyni biegów od podpory metalowo-gumowej. • Odłączyć drążek zmiany biegów od skrzyni biegów. • Odłączyć przewody elektryczne od wyłącznika świateł cofania. • Odkręcić połączenie kołnierzowe półosi i podwiesić półosie drutem do podwozia w pozycji poziomej. Do luzowania śrub mocujących będzie potrzeb ny klucz trzpieniowy 8 mm (podobny do inbusowego). Bez tego klucza będzie trudno wykręcić śruby, t y m bardziej że są m o c n o dokręcone. • Rozdzielić połączenie kołnierzowe rury w y d e c h o w e j i kolektora wydecho w e g o i uwolnić z mocowania przy skrzyni biegów. Czynność ta została opisa na na stronie 9 1 , ponieważ w y m a g a użycia narzędzi specjalnych. • Unieść zespół napędowy z podpór odpowiednimi zaczepami linowymi. W stacjach autoryzowanych firmy Seat używa się do tego celu specjalnego pałąka (patrz rys. 2.25). Można jednak również wspornik alternatora (służący do napinania paska klinowego) przełożyć przez ucho liny i z p o w r o t e m przykręcić wspornik. Drugie ucho liny umieścić w przeciwnym końcu głowicy. Podwiesić linę do wciągarki lub żurawika i lekko napiąć. • Korzystając z zamieszczonych już rysunków, odkręcić od wspornika przed nią podporę metalowo-gumową oraz wszystkie pozostałe podpory. • Unieść nieco zespół napędowy i obrócić, aż będzie go można wyjąć z komo ry silnika. Zwrócić uwagę, czy nie zapomniano o odłączeniu jakichkolwiek po łączeń. Tylko jeżeli zespół napędowy jest wciągany powoli, można uniknąć po zostawienia nie odłączonych przewodów. • 50 Odłączyć silnik od skrzyni biegów, w sposób opisany na stronie 5 1 . Silnik montuje się w kolejności o d w r o t n e j , stosować się przy t y m do wskazó w e k podanych poprzednio dla innych silników. Odłączanie skrzyni biegów od silnika Skrzynia biegów daje się odłączyć od silnika po wykręceniu śrub mocujących. Odsuwać powoli skrzynię od silnika, zwracając przy tym uwagę, aby masa skrzyni nie przeniosła się na wałek sprzęgłowy lub tarczę sprzęgła. Czynność tę powinno wykonać kilka osób, tak aby jedna osoba mogła trzymać silnik. W przypadku zespołu napędowego z automatyczną skrzynią biegów po rozłą czeniu części przekładnia wypadnie i należy ją odpowiednio przytrzymać. Podczas mocowania skrzyni do silnika sprawdzić, czy w kadłubie znajdują się kołki pasowane. Śruby dokręcać momentem 80 N • m. Montaż zawieszenia zespołu napędowego Wyrównanie zawieszenia zespołu napędowego jest konieczne tylko wtedy, gdy był wymontowany silnik ze skrzynią biegów oraz były odkręcane podpory metalowo-gumowe od zespołu napędowego i od wspornika silnika. Aby po nownie prawidłowo ustawić zespół napędowy na podporach, należy wykonać następujące czynności. Opis dotyczy wszystkich silników. • Poluzować śruby mocujące podpory metalowo-gumowe, korzystając z za mieszczonych rysunków. • Zakołysać na boki zespołem napędowym, aby ustawił się bez naprężeń w zawieszeniu i dokręcić śruby momentami podanymi na rysunkach. Jeżeli podpory gumowe nie zostały wymontowane, to silnik i skrzynię biegów należy również przykręcać bez naprężeń w zawieszeniu. Najlepiej jest to wyko nać, gdy podczas montażu zawieszenie przykręca się wstępnie luźno. Po za montowaniu silnika można go uruchomić i pozostawić na biegu jałowym. Te raz przystąpić do dokręcania zawieszenia wymaganymi momentami, ponie waż kołysanie się pracującego silnika spowoduje jego prawidłowe ustawienie. Rozbiórka silnika Przed przystąpieniem do rozbiórki umyć silnik z zewnątrz, zatkawszy wszystkie otwory czystymi szmatkami. Jeśli po rozebraniu silnika zauważy się opiłki metalu lub inne oznaki odprysku metalu w kadłubie, które mogą być spowodowane na przykład zatarciem łożysk głównych lub korbowych wału korbowego, to należy, niezależnie od dokładne go oczyszczenia kanałów olejowych, oczyścić również wszystkie zagłębienia i inne zakryte naroża w kadłubie, ponieważ mogą kryć cząsteczki metalu. Operacja rozbiórki całego silnika stanowi zestaw czynności demontażu po szczególnych zespołów i podzespołów, które zostały szczegółowo opisane w odpowiednich rozdziałach. Taki układ książki pozwala uniknąć powtarzania opisów tych samych czynności. Jeżeli ma być wykonana pełna rozbiórka silni ka, to należy zestawić poszczególne czynności. Podczas wyjmowania ruchomych lub współpracujących części należy pamię tać o ich oznaczeniu, aby mogły być zamontowane w tym samym położeniu, jeżeli mają być ponownie użyte. Dotyczy to szczególnie tłoków, zaworów, po kryw łożysk i panewek. Części tak odkładać, aby wykluczyć możliwość ich za miany. Należy o tym szczególnie pamiętać w przypadku głowicy silnika 16-zaworowego. ponieważ składa się ona z bardzo wielu części. Nie wolno ozna czeń nanosić rysikiem lub punktakiem na powierzchnie uszczelniające i łoży skujące. Najlepiej nadaje się do tego farba. Jeżeli do rozdzielenia części jest wymagane uderzanie młotkiem, to należy używać wyłącznie młotka gumowe go, skórzanego lub z tworzywa sztucznego. 51 Rys. 2.32. STRZAŁKAMI POKAZANO ŚRUBY MOCUJĄCE KOŁO PASOWE DO WAŁU KORBOWEGO. Nakrętka w środku unieruchamia tylko koło zębate na wale korbowym Rys. 2.33. W CELU WYMONTOWANIA PASKA ZĘBATEGO POLUZOWAĆ NAKRĘTKĘ (1)1 OBRÓCIĆ W LEWO ROLKĘ NAPINACZA • Wymontować cały osprzęt silnika, to znaczy rozdzielacz zapłonu, gaźnik z kolektorem ssącym, kolektor wydechowy, elementy układu wtryskowego (je żeli występują) itp. 52 • Odkręcić cztery śruby mocujące koło pasowe do wału korbowego (rys. 2.32) i zdjąć koło pasowe. W niektórych silnikach koło pasowe zostało już zdjęte podczas wymontowania całego zespołu napędowego. • Odkręcić osłonę paska zębatego i zdjąć pasek zębaty w sposób opisany w rozdziale 2.6. .Rozrząd". • Z czołowej ścianki silnika wymontować napinacz paska zębatego. Jest on mocowany jedną nakrętką (rys. 2.33). • Odkręcić koło zębate rozrządu i ściągnąć z wału korbowego. • Odkręcić pompę płynu chłodzącego. • Odkręcić filtr oleju. Odkręcić również chłodnicę oleju (jedna nakrętka), jeże li jest umieszczona między filtrem oleju a jego wspornikiem (patrz rozdział 2.8. „Smarowanie"). • W razie potrzeby odkręcić wspornik filtra oleju od silnika. • Wyciągnąć wskaźnik bagnetowy poziomu oleju. • Odkręcić pokrywę głowicy i natychmiast wyrzucić uszczelkę. • Wymontować głowicę, jak to opisano w rozdziale 2.2. „Głowica". • Obrócić silnik i odkręcić miskę olejową. • U dołu kadłuba odkręcić i wyjąć pompę oleju. • Oznaczyć farbą pokrywy korbowodów, nanosząc numery cylindrów i po ko lei odkręcić pokrywy. Podczas luzowania śrub powinny się u dołu (w zwrocie wewnętrznym) znajdować zawsze dwa wytortoienia. Kolejno wysunąć od góry z kadłuba korbowody razem z tłokami. Pamiętać, aby od razu z powrotem przy kręcić do korbowodów przynależne im pokrywy z panewkami. Pokrywy są mo cowane do korbowodów śrubami sprężystymi, których nie wolno ponownie montować. I * , 2 34. MONTAŻ KADŁUBA SILNIKA •ter.=wie silniki mają taki sam kadłub. li • <a części zewnętrznych jest innych - sokrywy łożysk głównych jby łożysk głównych - oołpierścień oporowy dolny : j panewka łożyska głównego środkowego" - aółpanewka łożyska głównego tpierścień oporowy górny :-' korbowy - .szczelka pokrywy srywa przednia uszczelniacza a 20 N • m czelniacz wału korbowego B - pierścień uszczelniający typu „o-ring" • -oprawa pierścienia -szczelniającego erścień uszczelniający wałka pośredniego ;uba 10 N - m k - śruba 25 N • m ałek pośredni fctenewki podwymiarowe mają boczne •••erze. • Wymontować wał korbowy. Pokrywy łożysk głównych należy w tym przy padku oznaczyć cyframi od 1 (pokrywa od strony napędu rozrządu) do 5 (po krywa od strony koła zamachowego). • Wymontować koło zębate z wałka pośredniego. • Odkręcić kołnierz wałka pośredniego i wycisnąć. Wyciągnąć wałek z silnika. Podczas rozbierania silnika można się posłużyć rysunkiem montażowym kadłu ba i układu korbowo-tłokowego (rys. 2.34). Składanie silnika Podobnie jak rozbiórka silnika, również składanie zostało opisane w osobnych operacjach. Kolejność składania jest odwrotna do demontażu. W trakcie tych czynności należy się stosować do niżej podanych wskazówek. • Przed zamontowaniem każdej części sprawdzić, czy jest czysta i wolna od obcych ciał. • Nanieść cienką warstwę oleju na każdą przemieszczającą się lub obracają cą część. Należy to wykonać przed montażem części, a nie zaraz po ich włoże niu, ponieważ olej mógłby nie dotrzeć do właściwych miejsc ułożyskowania. Jest szczególnie ważne, aby posmarować obficie olejem tłoki, pierścienie tło kowe i ścianki cylindrów przed włożeniem tłoków. • Kiedy silnik został całkowicie rozebrany, oczyścić dokładnie wszystkie ele menty kadłuba. W przypadku częściowej rozbiórki zwrócić uwagę, aby żadne zanieczyszczenia nie mogły się przedostać do nie wymontowanych części oraz pustych przestrzeni. Aby tego uniknąć, należy zatkać plastrem lub szmatką wszystkie otwory. 53 • Przedmuchać wszystkie kanały olejowe njnwu» laapape; gyęzonym powie trzem. Jeżeli nie dysponuje się sprężonym o o n w t a r , i: przepchać otwory i kanały drewienkiem, nigdy nie używać do togo ortu pnadnaotu metalowego. • Należy zawsze wymieniać uszczelki i pierśoerae aszcze - a.ące. W żadnym przypadku nie wolno na tych częściach oszczędzać • z pcw-otem montować używane. W tablicy „Charakterystyka techniczna* podano wartości graniczne dla podstawowych, ruchomych części. W razie wajpawości co do stanu tech nicznego danej części lub jeżeli jakiś wymiar zbaza s-ę do wartości granicznej, zaleca się wymianę części, aby uniknąć wkrótce ponownej rozbiórki. 2.2. GŁOWICA Ze względu na różnice w konstrukcji napędu zaworów między silnikiem 8-zaworowym a 16-zaworowym należy tu podać kilka informacji o budowie głowicy. Silnik 8-zaworowy (standardowy) Umieszczony w głowicy wałek rozrządu jest podparty na pięciu łożyskach. Do osiowego ustalenia wałka służy łożysko tylne. Brak jest pokrywy łożyska czwar tego. W tym miejscu jest zamontowane urządzenie (płyta) zapobiegające po wrotowi oleju z popychaczy hydraulicznych do kanału. Średnica zaworu ssące go jest jednakowa we wszystkich silnikach zasilanych wtryskowo. Przed przy stąpieniem do obróbki gniazd zaworów należy się zapoznać z treścią pod rozdziału „Naprawa głowicy". Silnik 16-zaworowy W głowicy są umieszczone dwa wałki rozrządu. Jeden wałek napędza zawory ssące, natomiast drugi zawory wydechowe. Wał korbowy napędza paskiem zębatym jeden wałek rozrządu, a ten z kolei łańcuchem drugi wałek rozrządu. Wałek rozrządu zaworów ssących jest mocowany pięcioma, natomiast wałek rozrządu zaworów wydechowych sześcioma pokrywami łożyskowymi. Zawory wydechowe są wypełnione sodem. Jeżeli wymienia się zawory wyde chowe, to należy je oddać do stacji autoryzowanej firmy Seat w celu zło mowania. Podobnie jak w silniku 8-zaworowym są zamontowane popychacze hydraulicz ne, które nie wymagają regularnego ustawiania luzu zaworów. Wszystkie 54 silniki W wielu przypadkach producent nie podaje dokładnych wartości kontrolnych luzu trzonka zaworu w prowadnicy, długości sprężyn zaworów w stanie swo bodnym itp., ponieważ do ich pomiaru służą specjalne sprawdziany. W razie wątpliwości można się zwrócić do autoryzowanej stacji firmy Seat, w celu uzy skania dokładniejszych informacji. Gniazda zaworów, sprężyny i uszczelki trzonków zaworów są trudno dostępne, ponieważ znajdują się w zagłębieniu głowicy W podanym niżej opisie poszcze gólnych operacji założono, że naprawiający ma do dyspozycji potrzebne narzę dzia pomocnicze oraz że ściśle przestrzega podanych zaleceń. Podczas wymontowywania zaworów zależy zwracać uwagę, jak były ułożone wyjmowane elementy, to znaczy popychacze, półstożki, górne miseczki, wewnętrzne i ze wnętrzne sprężyny zaworów, uszczelniacze trzonków i dolne miseczki. 2.35. KOLEJNOŚĆ DOKRĘCANIA ŚRUB GŁOWICY B a b y głowicy odkręca się w kolejności odwrotnej. W tai as— ej kolejności odkręca się głowice we wszystkich silrukacti W y m o n t o w a n i e głowicy z silnika w pojeździe Głowicę można wymontować z silnika bez jego wyjmowania z pojazdu i ten ro dzaj operacji został niżej opisany. Jeżeli jednak silnik jest już wymontowany, to można pominąć czynności wstępne. Uwaga! W żadnym przypadku nie wolno wymontowywać głowicy, jeżeli tem peratura silnika przekracza 40°C. • Odłączyć przewód masowy od akumulatora. • Spuścić płyn z układu chłodzenia (patrz strona 103). • Wymontować filtr powietrza. • Odłączyć górny przewód gumowy chłodnicy. • Odłączyć wszystkie przewody elektryczne od osprzętu głowicy. Oznaczyć odpowiednio wszystkie przewody elastyczne dochodzące do gaźnika, a na stępnie odłączyć je od gaźnika (dotyczy silnika gażnikowego). • Wymontować kolektor wydechowy, kolektor ssący i gaźnik. • W silniku zasilanym wtryskowo odłączyć wszystkie przewody między głowi cą a nadwoziem. W samochodach kierowanych na rynek szwajcarski odłączyć połączenia układu zawracania spalin. • Za pomocą klucza trzpieniowego wielokątnego 12 mm, podobnego do klu cza inbusowego, oraz grzechotki odkręcić wszystkie śruby głowicy w kolejno ści odwrotnej do pokazanej na rysunku 2.35, wyciągnąć śruby i zdjąć głowicę razem z uszczelką. Wałek rozrządu można wymontować z silnika pozostawionego w samocho dzie. Należy wtedy wykonać opisane wyżej czynności, a następnie postępo wać w sposób podany w następnym podrozdziale. Rozbiórka g ł o w i c y • Odkręcić cały osprzęt głowicy, zależnie od wykonania. • Głowicę umocować w imadle za pomocą wspornika przykręconego do śrub dwustronnych po wykręconym kolektorze wydechowym. Zwrócić uwagę, aby wspornik był dobrze zaciśnięty w imadle. Silnik 8-zaworowy • Odkręcać, na przemian i powoli, obie nakrętki mocujące pokrywy łożysk nu mer 1 i numer 3 (rys. 2.36). • Nakrętki mocujące pokrywy numer 2 i 5 poluzować „na krzyż" o dwa obro ty, aż mocowanie obu pokryw będzie luźne. W miejscu czwartej pokrywy zde- 55 Rys. 2.36. ELEMENTY WAŁKA ROZRZĄDU WYMONTOWANE Z SILNIKA 8-ZAWOROWEGO 1 - pokrywy łożysk, 2 - nakrętka pokrywy 20 N • m, 3 - watek rozrządu. 4 - wpust. 5 - koło zębate wałka rozrządu, 6 - podkładka, 7 - śruba 80 N m Rys. 2.37. SPOSÓB OZNACZANIA WYMONTOWANYCH POPYCHACZY ZAWORÓW. Popychacze należy ustawić w pokazany sposób montować urządzenie (płytę) blokujące powrót oleju. Zdjąć pokrywy i wyjąć wałek rozrządu. W pokrywie łożyska numer 1 może znajdować się uszczelka półpierścieniowa pokrywy głowicy. • Wyciągnąć popychacze. Nie wolno ich zamieniać miejscami i dlatego też po winno się je oznaczyć, na przykład rysami, na wewnętrznej stronie (pierwszy popychacz - jedna kreska, drugi popychacz - dwie kreski itd.), postępując od strony napędu rozrządu (rys. 2.37). Popychacze należy odkładać powierzchnią współpracującą z krzywką skierowaną do dołu, aby olej nie wyciekł z wnętrza. • Do prawidłowego przeprowadzenia demontażu zaworów jest potrzebny specjalny przyrząd VW 541/1. Stempel przyrządu naciska na górną miseczkę i tak ściska sprężynę, aby można było wyjąć półstożki szczypcami. Do demon tażu zaworów można również użyć krótkiego odcinka rury, którą nasadza się na górną miseczkę. Grzybek zaworu należy dobrze podeprzeć. Wykonać krót kie uderzenie młotkiem w rurę, aby półstożki wypadły z zamka i pozostały we wnątrz rury. Uważać, aby części się nie zgubiły. • Wyjąć miseczki oraz sprężyny. Wyciągnąć uszczelniacz trzonka zaworu i od razu go wyrzucić, ponieważ trzeba go zastąpić nowym. Na rysunku 2.39 pokazano części głowicy bez zaworów. Pokazana na rysunku 2.39 pokrywa głowicy jest również montowana w innych silnikach, nie wystę puje w niej jednak regulator odpowietrzania skrzyni korbowej (10, rys. 2.38). Silnik 56 16-zaworowy • Najpierw wymontować wałek rozrządu zaworów ssących. W tym celu od kręcić powoli i na przemian pokrywy łożysk numer 5 i numer 7 (rys. 2.40) oraz ostatnią pokrywę (od strony łańcucha). • Poluzować o dwa obroty i „na krzyż" nakrętki pokryw łożysk numer 6 i nu mer 8. Następnie zdjąć pokrywy i wyjąć wałek rozrządu, wyciągając go jedno cześnie z zazębienia z łańcuchem napędowym. f 2.38. ELEMENTY WYMONTOWANEJ GŁOWICY SILNIKA BOROWEGO •okrywa paska zębatego. 2 - nakrętka 45 N • m, rolka napinacza. 4 - pasek zębaty, osłona wewnętrzna paska, 6 - nakrętka 10 N • m. osłona wewnętrzna. 8 - koto zębate wałka rozrządu, przewód odpowietrzenia, regulator odpowietrzania skrzyni korbowej, pokrywa głowicy, 12 - korek wlewu oleju, odrzutnik oleju. 14 - śruba głowicy, uszczelka pokrywy głowicy. 16 - wspornik, głowica. 18 - uszczelka głowicy, 19 - śruba 20 N - m Rys. 2,39. WIDOK POKRYWY GŁOWICY BEZ REGULATORA ODPOWIETRZENIA SKRZYNI KORBOWEJ 1 - korek wlewu oleju, 2 - nakrętka 10 N • m, 3 - listwa wzmacniająca. 4 - pokrywa głowicy. 5 - płyta odcinająca powrót oleju. 6 - uszczelka półpierścieniowa Rys. 2.40. OZNACZENIE POKRYW ŁOŻYSK WAŁKÓW =OZRZĄDU W SILNIKU 16-ZAWOROWYM. Należy się stosować do oznaczeń podczas luzowania i dokręcania c-okryw • Oznaczyć farbą kierunek pracy łańcucha napędowego. Jeżeli się tego nie wykona i łańcuch zostanie nieprawidłowo ponownie zamontowany, to bardzo szybko się zużyje i będzie konieczne powtórne rozebranie głowicy. • Odkręcić i zdja.ć pokrywy łożysk numer 1 i 3 oraz łożyska przedniego i tylne go wałka rozrządu zaworów wydechowych. • Poluzować równomiernie i „na krzyż" pokrywy łożysk numer 2 i 4, zdjąć po krywy i wyjąć wałek rozrządu. Pierścień uszczelniający znajduje się w przed niej pokrywie tego wałka. 57 • Wyciągnąć popychacze zaworów. Nie we -c :- :rm—rwai: miejscami i dla tego też powinno się je oznaczyć, na przykład r y — i — ww-ętrznej stronie (pierwszy popychacz - jedna kreska, drugi popychać* - dwie kreski itd.), po stępując od strony napędu rozrządu (patrz rys. 2-37 ^ Zanotować, które popy chacze należą do zaworów ssących, a które do zaworów wydechowych. Popy chacze należy odkładać powierzchnią współpracującą z krzywką skierowaną do dołu, aby olej nie wyciekł z wnętrza. • Do prawidłowego przeprowadzenia demontażu zaworów jest potrzebny specjalny przyrząd. Stempel przyrządu naciska na górną miseczkę i tak ściska sprężynę, aby można było wyjąć półstożki szczypcami. Do demontażu zawo rów można również użyć krótkiego odcinka rury. którą nasadza się na górną miseczkę. Grzybek zaworu należy dobrze podeprzeć. Uderzyć „krótko" młot kiem w rurę, aby półstożki wypadły z zamka i pozostały wewnątrz rury. Uwa żać, aby części się nie zgubiły. • Wyjąć miseczki oraz sprężyny. Wyciągnąć uszczelniacz trzonka zaworu i od razu go wyrzucić, ponieważ trzeba go zastąpić nowym. Wewnętrzne miseczki wyciągać na przykład za pomocą szczypiec do pierścieni osadczych. Na rysunku 2.41 pokazano części głowicy z zaworami. Po wymontowaniu wszystkich części oczyścić i ocenić dalszą przydatność. Sposób weryfikacji części został przedstawiony w dalszych podrozdziałach. Dotyczy on ogólnie wszystkich silników. Naprawa g ł o w i c y Sprężyny zaworów • Sprężynę wymontowaną porównać ze sprężyną nową. W tym celu obie sprężyny, jedna za drugą, umocować w imadle i powoli ściskać. Jeżeli obie sprężyny ugną się o taką samą wielkość, to oznacza że sprężyna wymontowa na jest sprawna. Natomiast jeżeli ugięcie sprężyny wymontowanej będzie większe niż nowej, oznacza to jej zmęczenie i konieczność wymiany wszyst kich sprężyn w komplecie. • Ustawić sprężyny na gładkiej powierzchni (np. szybie) tak, aby zwój za mknięty znalazł się u dołu. Sprawdzić przymiarem kątowym przystawianym ko lejno do sprężyn odchylenie od osi. Jeżeli między górnym zwojem a przymia rem wystąpi szczelina większa niż 2,0 mm, to sprężynę trzeba wymienić. Prowadnice zaworów Aby sprawdzić stopień zużycia prowadnicy i trzonka zaworu, należy dyspono wać czujnikiem zegarowym z odpowiednią podstawką. Po umocowaniu czuj nika w sposób pokazany na rysunku 2.42 wykonać następujące czynności. • Poruszać na boki wysuniętym z gniazda grzybkiem zaworu i odczytać wska zania czujnika. Jeżeli wskazanie przekracza 1,0 mm dla zaworów ssących lub 1,3 mm dla zaworów wydechowych, to trzeba na ogół wymienić prowadnicę. 58 • Przed wymianą prowadnic sprawdzić stan ogólny głowicy. Jeżeli między gniazdami zaworów lub między gniazdem zaworu a otworem pod świecę za płonową występuje szczelina o szerokości mniejszej niż 0,5 mm, to głowica nadaje się do dalszego użytku i planowania. Jeżeli głowica była szlifowana, to jej wysokość powinna wynosić dla silnika 8-zaworowego 132.60 mm (wymiar „a" na rysunku 2.43). W przypadku silnika 16-zaworowego wysokość głowicy mierzy się w miejscu (10) pokazanym na rysunku 2.41. W celu pomiaru wsunąć głębokościomierz i 2.41. RYSUNEK MONTAŻOWY GŁOWICY SILNIKA S-ZAWOROWEGO. Wymiar „a" (10) mierny się przez otv.csrijjy głowicy i musi wynosić 118,1 mm, jeżeli głowica ma at-: ponownie użyta - popychacz hydrauliczny. 2 - półstożki zamka. - miseczka górna sprężyn. 4 - sprężyny zaworu. - uszczelniacz trzonka zaworu, I - miseczka dolna sprężyn. 7 - prowadnica zaworu. I 3 - głowica, 9 - zawory. 10 - wysokość głowicy. v.. - pierścień uszczelniający k a v s . 2.42. SPRAWDZANIE LUZU ZAWORU W PROWADNICY tH POMOCĄ CZUJNIKA ZEGAROWEGO Rys. 2.43. MIEJSCE POMIARU WYSOKOŚCI GŁOWICY (silnik 8-zaworowy) w pokazany otwór śruby. Odległość między górną powierzchnią głowicy a dol ną powinna wynosić 118,1 mm. • Zużytą prowadnicę należy wybić odpowiednim trzpieniem od strony komo ry spalania. Aby ułatwić sobie pracę można głowicę podgrzać. Użyty do wybi cia trzpień powinien mieć wytoczony czop, który będzie pasował do otworu prowadnicy. • Wymianie prowadnic musi towarzyszyć wymiana zaworów, a także szlifo wanie gniazd zaworów. • Nowe prowadnice dobrze nasmarować olejem i wcisnąć lub wbić w zimną głowicę od strony wałka rozrządu, aż kołnierz prowadnicy oprze się o po wierzchnię odlewu. Siła docisku nie powinna przekraczać 1 tony, ponieważ w przeciwnym przypadku może dojść do ścięcia kołnierza. • Po zamontowaniu prowadnic rozwiercić je na żądany wymiar. Zwrócić uwa gę, że średnice trzonków zaworów w silniku 8-zaworowym i silniku 16-zaworowym są różne (patrz tablica w rozdziale 1.1). Jeżeli prowadnicę rozwierca się na wymiar podany w tablicy, uzyskuje się od razu żądany luz roboczy trzonka. Jeżeli stosuje się nowe prowadnice, trzeba przefrezować gniazda zaworów. 59 Rys, 2.44. WYMIARY GNIAZDA ZAWORU SSĄCEGO a = średnica gniazda zaworu (patrz dane w tablicy), b = dopuszczalny wymiar do przefrezowania, c = 2,0 mm. szerokość przylgni, z = krawędź głowicy. 30° = górny kąt korekcji, 45° •* kąt przylgni Gniazda Rys. 2.45. WYMIARY GNIAZDA ZAWORU WYDECHOWEGO a = średnica gniazda zaworu (patrz dane w tablicy), b = dopuszczalny wymiar do przefrezowania, patrz opis w tekście, c = 2,4 mm. szerokość przylgni. z = krawędź głowicy. 30° = górny kąt korekcji, 45° = kąt przylgni zaworów Jeżeli w silniku 8-zaworowym wybite są łożyska wałka rozrządu, to można wy mienić głowicę na regenerowaną, zaopatrzoną w panewki łożysk wałka. W ta kim przypadku nie trzeba obrabiać gniazd zaworów. • Ocenić stan przylgni gniazd zaworów. Ślady niewielkiego zużycia można usunąć frezem 45°. Jeżeli jednak przylgnia jest już zbyt głęboko wyrobiona, to jest konieczne ponowne frezowanie gniazda. Wymagane wymiary kątów po chylenia pokazano na rysunkach 2.44 i 2.45. Zwrócić uwagę na wymagane wymiary naprawcze, które zostały podane w tablicy w rozdziale 1.1. Aby określić wymiar do obróbki, należy wykonać następujące pomiary. - Wprowadzić zawór w prowadnicę i mocno docisnąć do gniazda. - Zmierzyć odległość „A" pokazaną na rysunku 2.46. Jest to odległość mię dzy górną powierzchnią głowicy a końcem trzonka zaworu. Wyliczyć maksymalny dopuszczalny wymiar do przefrezowania, odejmując od zmierzonej wartości minimalną wartość dopuszczalną. Dla wszystkich silników 8-zaworowych (gaźnikowych i wtryskowych) wynosi ona 33,8 mm dla zawo rów ssących i 34,1 mm dla zaworów wydechowych. W przypadku silnika 16-zaworowego wymiar ten musi wynosić 34,4 mm dla zaworów ssących i 34,7 mm dla zaworów wydechowych. Jeżeli odejmie się wymiar minimalny od wartości zmierzonej, to otrzyma się dopuszczalny wymiar maksymalny, za znaczony na rysunkach 2.44 i 2.45 jako „b". Należy go uwzględnić podczas wykonywania niżej podanych operacji. 60 Rys. 2.46. POMIAR ODLEGŁOŚCI MIĘDZY KOŃCEM TRZONKA ZAWORU A KRAWĘDZIĄ GŁOWICY. W CELU OKREŚLENIA WYMIARU NAPRAWCZEGO GNIAZDA (na rysunku pokazano silnik 16-zaworowy) • Gniazda zaworów muszą być frezowano, jeśli zostały wtłoczone nowe pro wadnice. Regeneracja gniazda zaworu polega na wykonaniu następujących czynności. - Szlifować przylgnie frezem 45°. a następnie frezem 30° lekko obrobić gór ną krawędź gniazda, aby zmniejszyć szerokość przyigni do wartości 2,0 mm dla zaworu ssącego i 2,4 mm dla zaworu wydechowego. Obróbkę należy za kończyć, gdy tylko szerokość przyigni osiągnie podaną wartość. Wartości te dotyczą silnika 8-zaworowego. W przypadku silnika 16-zaworowego szerokość przyigni wynosi 1,5...1,8 mm dla zaworów ssących i około 1,8 mm dla zawo rów wydechowych. Gniazda zaworów wydechowych mają teraz zredukowaną średnicę. Podczas frezowania tych gniazd zwracać uwagę, aby nie uszkodzić łuku przejścia między przylgnią a zredukowaną średnicą otworu. - Chcąc uniknąć zbyt głębokiego nafrezowania gniazd w głowicy, trzeba wy konać opisane wyżej pomiary. - Po frezowaniu trzeba gniazda dotrzeć. W tym celu na powierzchni przyigni rozprowadzić niewielką ilość pasty ściernej, wprowadzić w prowadnicę przyna leżny zawór i obracać go w obu kierunkach za pomocą przyssawki (rys. 2.47). - Po docieraniu umyć gruntownie wszystkie części i sprawdzić przylgnie w gnieździe i na grzybku zaworu. Musi być widoczny matowy, ciągły pierścień na całej szerokości przyigni. - Na przyigni grzybka zaworu zrobić kilka kresek ołówkiem. Kreski powinny być narysowane na całym obwodzie w odstępach około 1 mm. Ostrożnie wprowadzić zawór w prowadnicę, opuścić na gniazdo i umiarkowanie dociska jąc, obrócić go o 90°. - Wyjąć zawór i sprawdzić, czy zrobione ołówkiem kreski zostały usunięte. Je żeli szerokości przyigni gniazd zaworów mieszczą się w wymaganych grani cach, to można przystąpić do montażu głowicy. W przeciwnym razie obrobić ponownie gniazda zaworów albo w najgorszym razie zamontować głowicę re generowaną. Zawory Niewielkie uszkodzenia przyigni zaworów można usunąć przez docieranie. • Sprawdzić wymiary zaworów pokazane na rysunku 2.48. Zwrócić uwagę na różnice występujące w poszczególnych silnikach. Zawory nie zachowujące wymaganych wymiarów należy wymienić. • Jeżeli końce trzonków zaworów wykazują zużycie, można je przeszlifować na gładko, pod warunkiem że nie zbierze się więcej niż 0,5 mm materiału. Rys. 2.47. SPOSÓB DOCIERANIA GMAZDA ZAWORU ZA POMOCĄ PRZYSSAWKI Rys. 2.48. PODSTAWOWE WYMIARY ZAWORU (określone dane podano w tablicy w rozdziale 1.1) a = średnica grzybka zaworu, b = średnica trzonka zaworu, c = długość zaworu 61 • Grzybki zaworów można przeszlifować w specfataej szafiarce. pod warun kiem że wymiar „b" na rysunku 2.49 nie będzie mraejszy BB 0,5 mm. Nie do tyczy to zaworów wydechowych, ponieważ są wykonana ze specjalnego ma teriału. Zawory wydechowe można naprawiać docieraniem lub je wymienić. Jak już wspomniano stare zawory wydechowe sitaków 16-zaworowych trze ba oddać do autoryzowanej stacji firmy Seat w ceiu złomowania. Nie wolno ich po prostu wyrzucać. Głowica Oczyścić powierzchnię przylegania głowicy i sprawdzić jej płaskość. W tym ce lu należy położyć na głowicy liniał krawędziowy i ocenić szczelinomierzem wiel kość ewentualnego zwichrowania (rys. 2.50). Jeżeli można wsunąć blaszkę szczelinomierza o grubości większej niż 0,10 mm, to głowicę należy oddać do planowania. Przy większym zwichrowaniu zaleca się głowicę wymienić. Wałek rozrządu Wałek rozrządu jest oznakowany w określony sposób (rys. 2.51). W miejscu (A) jest wybita litera, a w miejscu (B) liczba (np. 026). Podanie tu objaśnienia do oznaczeń spowodowałoby tylko zamieszanie. Dlatego zaleca się w przypadku zakupu nowego wałka zabrać ze sobą stary. Ponadto należy podać sprze dawcy model samochodu i numer silnika. Wymontowany wałek rozrządu ułożyć końcami na pryzmach lub umocować między kłami tokarki (rys. 2.52). Przystawić czujnik zegarowy do środkowego Rys. 2.49. WYMIARY GRZYBKA ZAWORU a = maksymalnie 3.5 mm b = minimalnie 0.5 mm a = 45° Rys. 2.51. MIEJSCA OZNACZENIA WAŁKA ROZRZĄDU LITERAMI (A) I CYFRAMI (B) Rys. 2.50. SPRAWDZANIE SKRZYWIENIA GŁOWICY LINIAŁEM KRAWĘDZIOWYM I SZCZELINOMIERZEM Rys. 2.52. POMIAR BICIA WAŁKA ROZRZĄDU MIĘDZY I KŁAMI TOKARKI • h a . 2.53. POMIAR LUZU OSIOWEGO WAŁKA ROZRZĄDU Rys. 2.54. MONTAŻ USZCZELNIACZA TRZONKA ZAWORU (opis w tekście) czopa łożyskowego i powoli obracać wałek. Jeżeli wskazanie czujnika wynie sie więcej niż 0,01 mm, oznacza to skrzywienie wałka i konieczność jego wy miany. Sprawdzić, C2y czopy łożyskowe nie noszą śladów uszkodzeń. W celu zmierzenia luzu osiowego wałka rozrządu należy go włożyć do głowicy (bez popychaczy) i umocować pokrywami łożysk, przednią i tylną. W silniku 16-zaworowym umocować w taki sposób oba wałki. Ustawić głowicę na gład kiej powierzchni. Przystawić czujnik zegarowy do czoła wałka (rys. 2.53) i po ruszyć wałkiem w obu kierunkach. Luz osiowy nie powinien przekraczać 0,15 mm. Większa wartość świadczy o zużyciu powierzchni oporowej pokrywy łożyska. Składanie g ł o w i c y Głowicę składać w kolejności odwrotnej do rozbiórki, stosować się do niżej po danych wskazówek. Silnik 8-zaworowy • Dobrze powlec olejem trzonki zaworów i wsunąć je do odpowiednich pro wadnic. • Od drugiej strony nasunąć na prowadnice dolne miseczki sprężyn, używa jąc do tego celu szczypiec do pierścieni osadczych wewnętrznych. • Zamontować uszczelniacz trzonka zaworu. Do tego celu służy specjalny przyrząd (U-30008), którym należy się posługiwać w następujący sposób (rys. 2.54): - na wystający trzonek zaworu wsunąć tulejkę z tworzywa sztucznego (1), którą otrzymuje się razem z nowym uszczelniaczem, - dobrze posmarować uszczelniacz (2) i nasunąć na tulejkę, - przystawić przyrząd specjalny do uszczelniacza i ostrożnie wcisnąć go na prowadnicę. Należy pamiętać, że próba włożenia uszczelniacza bez przyrządu specjalnego lub podobnego zabezpieczenia spowoduje jego uszkodzenie i w efekcie zwięk szone zużycie oleju. Jeżeli zawory były wcześniej docierane, to muszą powrócić do swoich gniazd, ponieważ kształt powstałej powierzchni przylegania jest w każdym zaworze różny. 63 Rys. 2.55. NUMERACJA POKRYW ŁOŻYSK WAŁKA ROZRZĄDU W SILNIKU 8-ZAWOROWYM. Pokrywy dokręcać w kolejności podanej w tekście Rys. 2 56. FHMMDtOWY MONTAŻ POKRYW ŁOŻYSK WAŁKA ROZRZApU isilnik 8-zaworowy) Silnik 16-zaworowy • Dobrze powlec olejem trzonki zaworów i wsunąć je do odpowiednich pro wadnic. • Od drugiej strony nasunąć na prowadnice dolne miseczki sprężyn, używa jąc do tego celu szczypiec do pierścieni osadczych wewnętrznych. • Zamontować uszczelniacz trzonka zaworu. Do tego celu służy specjalny przyrząd (U-30008), którym należy się posługiwać w następujący sposób (rys. 2.54): - na wystający trzonek zaworu wsunąć tulejkę z tworzywa sztucznego (1), którą otrzymuje się razem z nowym uszczelniaczem, - dobrze posmarować uszczelniacz (2) i nasunąć na tulejkę, - przystawić przyrząd specjalny do uszczelniacza i ostrożnie wcisnąć go na prowadnicę. Należy pamiętać, że próba włożenia uszczelniacza bez przyrządu specjalnego lub podobnego zabezpieczenia spowoduje jego uszkodzenie i w efekcie zwięk szone zużycie oleju. Jeżeli zawory były wcześniej docierane, to muszą powrócić do swoich gniazd, ponieważ kształt powstałej powierzchni przylegania jest w każdym zaworze różny. • Włożyć sprężyny wewnętrzne i zewnętrzne na swoje miejsca (jeżeli są po nownie stosowane). • Nałożyć górną miseczkę sprężyn. Ścisnąć sprężyny specjalnym przyrządem i włożyć półstożki zamka. Zwolnić nacisk przyrządu. • Ostukać kilkakrotnie młotkiem z tworzywa sztucznego koniec trzonka zawo ru, aby upewnić się, że półstożki zostały prawidłowo osadzone. Dla bezpie czeństwa położyć na trzonku szmatkę, która zatrzyma wyskakujące ewentual nie półstożki. • Włożyć z powrotem w swoje miejsca popychacze (dobrze naolejone). • Dobrze posmarować olejem czopy łożyskowe wałka rozrządu. • Włożyć oba koła zębate wałków rozrządu w łańcuch, stosować się przy tym do niżej podanych wskazówek: - łańcuch musi być tak założony, aby był zachowany poprzedni kierunek pracy, - tak ustawić oba koła zębate, aby znaki odniesienia znalazły się naprzeciw siebie, na wysokości krawędzi głowicy, jak pokazano na rysunku 2.57. • Włożyć wałki rozrządu w gniazda łożysk i kilkakrotnie obrócić. Na koniec tak ustawić, aby znaki odniesienia znalazły się naprzeciw siebie, jak pokazano na rysunku 2.57. *m. 2.57. PODCZAS MONTAŻU WAŁKÓW ROZRZĄDU I SILNIKU 16-ZAWOROWYM NALEŻY USTAWIĆ ZNAKI NA "-•= J KOŁACH ZĘBATYCH W POKAZANYM POŁOŻENIU Rys. 2.58. ELEMENTY ROZRZĄDU SILNIKA 16-ZAWOROWEGO 1 - pokrywa łożyska, 2 - nakrętka 15 N • m, 3 - koło zębate, 4 - podkładka, 5 - śruba 65 N • m. 6 - łańcuch napędowy, 7 - wałki rozrządu, 8 - pokrywa tylnego łożyska • Ustawić pokrywy łożysk obu wałków rozrządu tak, aby nacięcia na pokry wach były skierowane do kolektora ssącego. • Przystąpić do zamontowania wałka rozrządu zaworów ssących, posługując się rysunkiem 2.40. W tym celu osadzić pokrywy łożysk numer 6 oraz 8 i do kręcić nakrętki równomiernie i „na krzyż" momentem 15 N • m. • Osadzić pozostałe pokrywy i równomiernie dokręcić nakrętki momentem 15 N • m. • Wziąć do ręki pierścień uszczelniający wałka rozrządu i ustalić, po której stronie znajduje się sprężyna. Stronę ze sprężyną skierować do środka i po smarować niewielką ilością oleju wargę uszczelniającą pierścienia (również powierzchnię współpracującą wałka). Do wciśnięcia nowego pierścienia uszczelniającego użyć tulei o takiej średnicy, aby tuleja stykała się z pierście niem na całej średnicy. Pierścień ustawić w osi otworu i wkręcić śrubę z pod kładką w koniec wałka rozrządu tak, aby zrównał się z zewnętrzną krawędzią otworu (rys. 2.59). Możliwe jest również wbicie pierścienia za pomocą odcin ka rury. • Nasunąć koło zębate na wałek rozrządu (nie zapomnieć o wpuście) i wkrę cić śrubę z podkładką. Odpowiednio przytrzymać wałek (np. starym paskiem zębatym) i dokręcić śrubę momentem 65 N • m. • Obrócić kilkakrotnie oba wałki rozrządu, aby sprawdzić, czy nie występują zacięcia. • Zamontować części znajdujące się w głowicy. • Przykręcić do głowicy kolektor wydechowy (użyć nowej uszczelki). Kolektor ssący będzie przykręcony po zamontowaniu głowicy. Rys. 2.59. MONTAŻ PIERŚCIENIA USZCZELNIAJĄCEGO WAŁKA ROZRZĄDU ZA POMOCĄ PODKŁADKI (1). ŚRUBY (2) O R A Z T U L B P ł Z a m o n t o w a n i e głowicy • Jeszcze raz oczyścić powierzchnie głowicy i kadłuba. Uszczelkę głowicy po łożyć oznaczeniem „Oben* do góry. Należy zawsze montować nową uszczelkę. Uszczelki głowicy poszczególnych siraków różnią się między sobą, dlatego na leży ją zawsze zamawiać wedhjg numeru katalogowego. • W kadłubie mogą się znajdować dwie tulejki centrujące do dokładnego ustawienia uszczelki (szczególnie przed rokiem produkcji 1994). Jeżeli nie ma takich tulejek, to powinno się wkręcić dwa trzpienie w otwory na śruby 8 i 10 (rys. 2.61). Jeżeli nie dysponuje się specjalnymi trzpieniami, to można użyć dwóch śrub dwustronnych z odpowiednim gwintem. Należy je obciąć na wła ściwą długość i naciąć rowek pod wkrętak. • Ustawić głowicę na kadłubie i ostukać ją młotkiem gumowym lub z tworzy wa sztucznego. W celu uniknięcia uderzenia zaworów o denka tłoków w chwi li zakładania głowicy, należy tłok pierwszego cylindra ustawić w ZZ. Następnie obrócić z tego położenia wał korbowy o jedną czwartą obrotu, przeciwnie do kierunku pracy silnika. Tylko w takim położeniu wału montować głowicę. • Włożyć pozostałe osiem śrub i wkręcić je palcami. Wykręcić wkrętakiem oba trzpienie (jeśli są zastosowane) i wkręcić w ich miejsce pozostałe dwie śruby. • Śruby głowicy dokręcać w kolejności pokazanej na rysunku 2.61, w podany niżej sposób. Należy tu jeszcze raz przypomnieć, że do dokręcenia śrub głowi cy jest potrzebny klucz wieloząbkowy, podobny do klucza inbusowego (trzpie niowego), gdyż w przeciwnym razie zostaną uszkodzone łby śrub. Fazy dokrę cania śrub: - wszystkie śruby dokręcić momentem 40 N • m, w kolejności pokazanej na rysunku 2.61, - wszystkie śruby dokręcić momentem 60 N • m, w kolejności pokazanej na rysunku 2.61, - wszystkie śruby dokręcić w pokazanej kolejności dokładnie o kąt 90°, - wszystkie śruby dokręcić jeszcze raz w pokazanej kolejności o kąt 90°. Uwaga! Nie jest już potrzebne dokręcanie śrub głowicy po nagrzaniu silnika lub po określonym przebiegu. • Zamontować pasek zębaty i ustawić napęd rozrządu w sposób opisany w rozdziale 2.6. „Rozrząd". Rys. 2.60. W MIEJSCACH POKAZANYCH STRZAŁKAMI SĄ WKRĘCONE TRZPIENIE CENTRUJĄCE (1) Rys. 2.61. KOLEJNOŚĆ DOKRĘCANIA ŚRUB GŁOWICY (silnik 8-zaworowy) • Osadzić w głowicy półokrągłą uszczelkę, a po 3 T J ^ » srtr-*e cołokrągłą wkładkę uszczelniającą. Przykleić do głowicy smmmm tśbm caąśa uszczelki pod pokrywę głowicy. • Założyć pokrywę głowicy. Po lewej i prawej stronie p o Ł i y u nałożyć na śru by dwustronne listwy wzmacniające, a następnie rtotręciil nakrętki równo miernie momentem 10 N • m. • Wszystkie pozostałe prace wykonać w kolejności odwrotnej niż podczas wymontowania. Silnik 16-zaworowy Głowica przygotowana do zamontowania musi być w stanie pokazanym na ry sunku 2.62. • Jeszcze raz oczyścić powierzchnie głowicy i kadłuba. • W kadłubie silnika są umieszczone trzpienie centrujące, które pozwalają do kładnie ustawić uszczelkę głowicy. Tak położyć uszczelkę na trzpieniach, aby napis „Oben" był widoczny od góry. Należy stosować zawsze nową uszczelkę. • Ustawić głowicę na kadłubie i ostukać ją młotkiem gumowym lub z tworzy wa sztucznego. • Włożyć śruby i wkręcić je palcami. • Śruby głowicy dokręcać w kolejności pokazanej na rysunku 2.64, w poda ny niżej sposób. Należy tu jeszcze raz przypomnieć, że do dokręcenia śrub gło wicy jest potrzebny klucz wieloząbkowy, podobny do klucza inbusowego (trzpieniowego), gdyż w przeciwnym razie zostaną uszkodzone łby śrub. Fazy dokręcania śrub: - wszystkie śruby dokręcić momentem 40 N • m, w kolejności pokazanej na rysunku 2.64, - wszystkie śruby dokręcić momentem 60 N • m, w kolejności pokazanej na rysunku 2.64, - wszystkie śruby dokręcić w pokazanej kolejności dokładnie o kąt 90°, - wszystkie śruby dokręcić jeszcze raz w pokazanej kolejności o kąt 90°. Rys. 2.62. KOMPLETACJA GŁOWICY PRZED PRZYKRĘCENIEM DO KADŁUBA 1 - śruba głowicy, 2 - pokrywa łożyska. 3 - koło zębate wałka rozrządu. 4 - uszczelka głowicy. 5 - śruba. 6 - listwa regulacyjna (pasek klinowy) Rys. 2.63. ELEMENTY POKRYWY GŁOWICY I KOLEKTOR SSĄCY (montowany po przykręceniu głowicy) 1 - śruba 20 N • m. 2 - kolektor ssący. 3 - śruba 20 N - m. \ 4 - korek wlewu oleju. 5 - śruba 10 N • m, 6 - uszczelka kolektora. 7 - pokrywa głowicy. 8 - uszczelki pokrywy [lin. 2.64. KOLEJNOŚĆ DOKRĘCANIA ŚRUB GŁOWICY |l|ii«iirk 16-zaworowy) Rys. 2.65. SPRAWDZANIE POPYCHACZA HYDRAULICZNEGO. Na rysunku pokazano silnik 16-zaworowy. ale w taki sam sposób sprawdza się również inne silniki Uwaga! Nie jest już potrzebne dokręcanie śrub głowicy po nagrzaniu silnika lub po określonym przebiegu. • Zamontować pasek zębaty i ustawić napęd rozrządu w sposób opisany w rozdziale 2.6. „Rozrząd". • Położyć dużą oraz środkową uszczelkę (rys. 2,63) i osadzić pokrywę głowi cy. Śruby dokręcić równomiernie momentem 10 N • m. • Zamontować kolektor ssący i wykonać wszystkie pozostałe prace mon tażowe. Sprawdzanie popychaczy z a w o r ó w Należy się stosować do podanych niżej zaleceń, ponieważ nieprawidłowa eks- pleitiej! hydrialissnysh pspyshes^y Eewerśyy ™°E! !P9 w ?d? w a ? "szkodze nie silnika. • Przechowywane osobno popychacze muszą spoczywać na powierzchni współpracującej z krzywką. • Popychacze należy wymieniać zawsze w komplecie, ponieważ nie można ich regulować ani naprawiać. • Hałaśliwa praca rozrządu w chwili uruchamiania silnika jest zjawiskiem nor malnym. Jednak w przypadku utrzymywania się zbyt głośnej pracy napędu za worów należy sprawdzić popychacze w następujący sposób: - uruchomić silnik i pozostawić pracujący, aż włączy się wentylator; - na około 2 minuty zwiększyć prędkość obrotową silnika do 2500 obr/min; - jeżeli napęd zaworów jest nadal głośny, to można odszukać uszkodzony popychacz; w tym celu należy zdemontować pokrywę głowicy i obracać wał kor bowy tak, aby krzywka nad sprawdzanym popychaczem była skierowana do góry; - wykonać próbę wciśnięcia popychacza za pomocą drewnianego lub plasty kowego klina, jak pokazano na rysunku 2.65; jeżeli luz popychacza (zanim na stąpi otwarcie zaworu) przekracza 0,1 mm, to trzeba go wymienić. 69 W y m i a n a uszczelniacza w a ł k a rozrządu Uszczelniacz wałka rozrządu, a dokładniej mów**: r^ersc:^ uszczelniający, można wymienić bez wyjmowania silnika, kiedy T T W I I I I się w tym miejscu wycieki oleju. Uszczelniacz znajduje się za kołem zębatym rozrządu co oznacza że będzie ko nieczne wymontowanie koła. Do wymontowania uszczelniacza jest potrzebna zakrzywiona dźwignia, którą wkłada się między uszczelniacz a wałek rozrządu i wyciąga szarpnięciem uszczelniacz. Operacja przebiega podobnie dla wszystkich silników. • Odłączyć przewód masowy akumulatora. • Zależnie od silnika wykonać czynności przygotowawcze, które umożliwią uzyskanie dostępu do uszczelniacza (np. zdjąć częściowo filtr powietrza, a w silniku 16-zaworowym wymontować przewód dolotowy między filtrem po wierza a rozdzielaczem paliwa). • Odkręcić górną osłonę paska zębatego. Jest ona przykręcona śrubami lub przytrzymywana z lewej i prawej strony dwoma klamrami sprężystymi. • Obrócić wał korbowy, aż tłok 1. cylindra znajdzie się w ZZ. W przypadku sil nika 8-zaworowego obserwować wtedy koło zębate wałka rozrządu. Znak ,.OT" na kole musi się pokryć ze znakiem na pokrywie głowicy (rys. 2.66). Położenie ZZ można również sprawdzić za pomocą znaków ustawczych zapłonu. • Poluzować rolkę napinacza paska zębatego (patrz strona 86) i zdjąć pasek zębaty. Pasek trzeba w odpowiedni sposób związać, aby nie mógł się zsunąć z koła zębatego wału korbowego. Nie załamywać przy tym paska. Nie wolno teraz obracać wału korbowego. • Odpowiednio zablokować koło zębate wałka rozrządu (np. opasując koło starym paskiem zębatym) i odkręcić śrubę koła zębatego. • Szczypcami wyjąć z wałka wpust czółenkowy. • Teraz wyciągnąć uszczelniacz zakrzywioną dźwignią, podkładając ją kolejno w różnych miejscach na obwodzie. Posmarować olejem w nowym uszczelniaczu wargę uszczelniającą oraz po wierzchnię zewnętrzną. Do zamontowania uszczelniacza wykorzystać tuleję, podkładkę i śrubę, jak to już pokazano na rysunku 2.59. Wcisnąć uszczelniacz, aż zrówna się z powierzchnią głowicy. 70 Rys. 2.66. USTAWIĆ KOŁO ZĘBATE WAŁKA ROZRZĄDU PRZED ZDJĘCIEM PASKA ZĘBATEGO (silnik 8-zaworowy) Sprawdzanie ciśnienia sprężania i W celu sprawdzenia, czy zawory prawidfowo się zamykają, pierścienie tłokowe nie są pęknięte lub zużyte oraz czy nie występują inne uszkodzenia w cylin drach powinno się wykonać pomiary ciśnienia sprężania we wszystkich cylin drach. Silnik do pomiaru powinien mieć temperaturę nagrzania. • Wykręcić wszystkie świece zapłonowe. • Otworzyć przepustnicę główną oraz przepustnicę rozruchową. • Włożyć stożek miernika w otwór po wykręconej świecy w 1. cylindrze. • Poprosić drugą osobę o włączenie rozrusznika. • Wał korbowy obracać tak długo, aż wskazówka miernika osiągnie najwyż sze położenie. • W ten sam sposób sprawdzić kolejno pozostałe cylindry. Przyjmuje się, że ciśnienie sprężania w żadnym z cylindrów nie może wynosić mniej niż 80% największego wskazania. Zbyt niskie ciśnienie sprężania może być spowodowane zużytymi pierścieniami tłokowymi, czego dodatkowym ob jawem będzie zwiększone zużycie oleju. Silnik jest sprawny, jeżeli ciśnienie sprężania nie jest niższe niż 7,0 atm (700 kPa) w przypadku silników 1,6 dm 3 i 1,8 d m 3 lub 7,5 atm (750 kPa) w przypadku pozostałych silników. 2.3. TŁOKI I KORBOWODY Wymontowanie tłoków z korbowodami Tłoki z korowodami wymontowuje się z kadłuba, wybijając do góry trzonkiem młotka, po zdemontowaniu pokryw korbowodów i panewek. Przed wykona niem tych czynności należy zapoznać się z podanymi niżej wskazówkami, które odnoszą się do wszystkich silników. • Każdy zespół tłoka z korbowodem oznaczyć numerem cylindra, z którego zostanie wymontowany. Najlepiej wykonać to farbą, malując numery cylin drów na denkach tłoków (rys. 2.67). Numery uzupełnić strzałką skierowaną do przodu silnika. • Podczas wyjmowania tłoka z korbowodem należy zapamiętać położenie po krywy korbowodu. Natychmiast po wymontowaniu oznaczyć korbowód i jego pokrywę numerem cylindra. Oznaczenia można nanosić punktakiem, po umo cowaniu korbowodu w imadle, jak na rysunku 2.68 (np. jeden punkt - cylinder numer 1 itd.). Korbowód i jego pokrywa muszą być tak złożone, aby nadlewy znalazły się naprzeciw siebie. Są one oznaczone literą (B) na rysunku montażo wym (patrz rys. 2.72). Nadlewy te muszą się znajdować zawsze od strony ko ła pasowego wału korbowego po zamontowaniu korbowodów. Rys. 2.67. OZNACZENIE TŁOKÓW NA DENKACH PRZED ICH .WMONTOWANIEM Rys. 2.68, ZNAKOWANIE PUNKTAKIEM KORBOWODU I JEGO POKRYWY Rys. 2.69. CHARAKTERYSTYCZNE WYMIARY TŁOKA a = odległość między denkiem tłoka a górną krawędzią otworu sworznia tłokowego b = głębokość wgłębienia c = szerokość wgłębienia d = średnica sworznia tłokowego s 2.70. ZDEJMOWANIE LUB ZAKŁADANIE PIERŚCIENI "LOKOWYCH. Również w tym przypadku korbowód powinno s« umocować w imadle Rys. 2.71. ZASTOSOWANIE PASKÓW Z BLACHY DO ZDEJMOWANIA PIERŚCIENI TŁOKOWYCH »*s. 2.72. RYSUNEK MONTAŻOWY TŁOKA I KORBOWODU irzałkami pokazano oznaczenia korbowodu i pokrywy stopy iOTX>wodu (A) oraz nadlewki (B). które muszą być skierowane ae koła pasowego wału korbowego ' - pierścienie tłokowe, 1 - pierścień zabezpieczający sworzeń tłokowy. 3 - sworzeń tłokowy, 4 - tłok. 5 - śruba korbowodu, 5 - korbowód. 7 - kadłub silnika, : - półpanewka stopy korbowodu, 5 - pokrywa stopy korbowodu, '" - nakrętka śruby korbowodu. 11 - dysza natryskowa oleju, I - śruba 10 N • m Pomiar średnicy cylindra Średnicę cylindra mierzy się średnicówką na trzech głębokościach (około 10 mm poniżej górnej krawędzi, w połowie wysokości, 10 mm powyżej dolnej krawędzi) i w dwóch kierunkach (wzdłuż osi wału korbowego i prostopadle). Na jeden cylinder trzeba więc wykonać 6 pomiarów (rys. 2.73). Zmierzone wartości porównać z fabrycznymi, które są podane w tablicy „Charakterystyka techniczna". Należy 2wrócić uwagę, że jeżeli chociaż jeden cylinder nie mieści się w wymaganych parametrach, to trzeba przeszlifować wszystkie cylindry. Wymiar naprawczy cylindra można określić po zmierzeniu średnicy tłoka w sposób pokazany na rysunku 2.74, to znaczy 10 mm powyżej dolnej krawę dzi płaszcza tłoka, prostopadle do sworznia tłokowego. Do tej wartości należy dodać wymagany luz tłoka w cylindrze 0,04 mm oraz uwzględnić naddatek 0,02 mm na honowanie. 73 Rys. 2.73. MIEJSCA POMIARU ŚREDNICY CYLINDRA Rys. 2.74. POMAR ŚREDNICY TŁOKA W ODLEGŁOŚCI 10 mm 00 KRAWĘDZI PŁASZCZA W celu określenia luzu roboczego tłoka w cylindrze należy określić różnice śre dnic cylindra i danego tłoka. Jeżeli wynik przekracza dopuszczalną wartość 0,07 mm, to cylindry trzeba przeszlifować na następny wymiar naprawczy, po nieważ luz osiągnął już graniczną wartość. Sprawdzanie t ł o k ó w i k o r b o w o d ó w Wszystkie części dokładnie obejrzeć. Jeśli noszą ślady zatarć, zadrapań albo gdy wykazują zużycie, to muszą być wymienione. • Zmierzyć luz wzdłużny pierścieni tłokowych w rowkach tłoka (rys. 2.75). Je żeli luz ten przekracza wartość dopuszczalną 0,15 mm, oznacza to zużycie tło ka lub pierścienia. Luz montażowy nowych części powinien wynosić od 0,02 mm do 0,05 mm. • Wprowadzać kolejno pierścienie tłokowe do cylindrów i przesuwać od wróconym tłokiem 15 mm poniżej górnej krawędzi. • Zmierzyć szczelinomierzem luz zamka w pierścieniu tłokowym (rys. 2.76) i porównać z danymi fabrycznymi (patrz tablica w rozdziale 1.1). Graniczne zu życie wynosi 1.0 mm dla wszystkich pierścieni. • Jeżeli luz zamka jest zbyt mały (dotyczy to nowych pierścieni, które również powinny być sprawdzone), to można spiłować końce pierścienia (rys. 2.77). Je żeli luz zamka jest zbyt duży, pierścień trzeba wymienić. • Sprawdzić zużycie sworzni tłokowych i tulejek łbów korbowodów. Jeśli choć jeden korbowód jest zużyty, to trzeba wymienić cały ich komplet. Rys. 2.75. POMIAR LUZU PIERŚCIENIA TŁOKOWEGO W ROWKU Rys. 2.76. POMIAR LUZU ZAMKA PIERŚCIENIA TŁOKOWEGO W OTWORZE CYLINDRA B*s- 2.77. POWIĘKSZANIE LUZU ZAMKA PIERŚCIENIA OWEGO. Dotyczy to tylko nowych pierścieni tłokowych a ibyt małym luzem zamka Rys. 2.78. MIEJSCE POŁOŻENIA DYSZY NATRYSKOWEJ OLEJU DO CHŁODZENIA TŁOKA WEWNĄTRZ KADŁUBA • Sprawdzić w przyrządzie, czy korbowody nie są skrzywione. • Sprawdzić stan śrub korbowodowych i w razie uszkodzenia wymienić. W silnikach są stosowane śruby sprężyste i tylko takie wolno montować. Na krętki śrub muszą być zawsze wymieniane. • Przed zmontowaniem części sprawdzić luz w panewce korbowej w sposób opisany w następnym rozdziale. Składanie t ł o k a i k o r b o w o d u • Jeżeli zostały wymontowane dysze natrysku oleju do chłodzenia tłoków, to przed ich zamontowaniem należy posmarować gwint śrub środkiem do zabez pieczania połączeń gwintowanych przed poluzowaniem. Z powrotem zamon tować dysze i dokręcić śruby momentem 10 N • m. Dysze znajdują się w kadłu bie silnika, w miejscu pokazanym na rysunku 2.78. • Jeżeli tłoki zostały wymienione, to należy się upewnić, czy są tego samego rodzaju. • Podgrzać tłok do temperatury 60°C (wkładając do gorącej wody). Zaopa trzyć się w trzpień, który da się włożyć do środka sworznia tłokowego. • Wcisnąć ręką sworzeń w podgrzany tłok i główkę korbowodu. • Podczas składania tłoka z korbowodem należy się stosować do następują cych zaleceń: - strzałka na denku tłoka (naznaczona lub w nowym tłoku wybita) musi być skierowana do przodu silnika (patrz rysunek 2.67), - nadlewy na stopie i pokrywie korbowodu (patrz B, rys, 2.72) muszą się zna leźć od strony koła pasowego wału korbowego, - oznaczenia numerów cylindrów na stopie korbowodów muszą się zgadzać z takimi samymi oznaczeniami na pokrywie (patrz A, rys. 2.72). • Z obu stron sworznia tłokowego włożyć pierścienie zabezpieczające i sprawdzić, czy osiadły prawidłowo w rowkach. • Sprawdzić, czy po złożeniu tłok da się obrócić na korbowodzie (rys, 2.79). • Za pomocą szczypiec do pierścieni włożyć pierścienie w rowki tłoka (patrz rys. 2.70). Przed włożeniem pierścieni tłokowych uszczelniających zwrócić uwagę na kształt ich przekroju, aby nie zamienić między sobą miejscami. Oba pierścienie mają ponadto na jednej stronie wybity napis „Top" lub „Oben", który w zamontowanym pierścieniu musi się znaleźć od strony denka tłoka. 75 Rys. 2.79. SPRAWDZANIE ŁATWOŚCI OBRACANIA TŁOKA NA KORBOWODZIE Rys. 2.80. SPOSÓB ROZMIESZCZENIA ZAMKÓW PIERŚCIENI TŁOKOWYCH NA TŁOKU Rys. 2.81. MONTAŻ TŁOKÓW DO CYLINDRÓW r 12.82. POMIAR SZCZELINOMIERZEM LUZU OSIOWEGO >;v.ODU NA CZOPIE KORBOWYM • Posmarować olejem powierzchnie na pokrywie korbowodu stykające się z nakrętkami mocującymi. • Nakrętki dokręca się w następujący sposób: - w pierwszej fazie na przemian momentem 30 N • m, - w drugiej fazie dociągnąć o kąt 90°, to znaczy o 1/4 obrotu. • Po zamocowaniu korbowodów obrócić kilkakrotnie wał korbowy, aby sprawdzić, czy nie występuje zacinanie. • Jeszcze raz sprawdzić prawidłowość przyporządkowania wszystkich ozna czeń. • Zmierzyć szczelinomierzem luz między powierzchnią boczną korbowodu a powierzchnią oporową czopa korbowego, jak na rysunku 2.82. Jest to luz osiowy łożyska korbowodu, który nie może przekraczać 0,37 mm. • Zamontować miskę olejową (patrz rozdział 2.8 „Smarowanie"). 2-4. KADŁUB SILNIKA Po całkowitej rozbiórce silnika umyć dokładnie kadłub, usuwając wszelkie za nieczyszczenia z kanałów olejowych oraz przestrzeni zamkniętych. Należy zwrócić uwagę, aby później usunąć całkowicie płyn czyszczący, najlepiej przedmuchać sprężonym powietrzem. Aby zmierzyć luz tłoków w cylindrach, zmierzyć średnice tłoków (patrz rys. 2.74) i wartości te zapisać. Następnie zmierzyć otwory cylindrów w nastę pujący sposób. • Za pomocą średnicówki zegarowej zmierzyć średnice otworów: 10 mm od górnej krawędzi, 10 mm od dolnej krawędzi oraz w środku. • Wymienione pomiary wykonać w kierunku wzdłużnym kadłuba, a następnie jeszcze raz na tych samych wysokościach w kierunku poprzecznym. Po zapisa niu wyników pomiarów na szkicu pokazanym na rysunku 2.73 można uzyskać czytelny obraz stanu cylindrów. Różnica wartości pomiarów na górze i dole to stożkowość, a różnica między wymiarami w kierunku wzdłużnym i poprzecz nym to owalność. W żadnym miejscu średnica rzeczywista cylindra nie może być większa od nominalnej o więcej niż 0,08 mm. Dla wszystkich silników są do dyspozycji dwa nadwymiary tłoków. Otwory cy lindrów należy obrobić na najbliższy większy wymiar. • Płaskość powierzchni kadłuba sprawdza się w taki sam sposób, jak płaskość głowicy (patrz rys. 2.50). Kadłub należy pomierzyć w kierunkach wzdłużnym, poprzecznym i po przekątnej. Pod liniał pomiarowy nie powinien dać się wsu nąć szczelinomierz o grubości większej niż 0,10 mm. Przed pomiarem spraw dzić, czy powierzchnia kadłuba jest idealnie wyczyszczona oraz czy żadne ob ce ciało nie dostało się pod szczelinomierz. 77 2.5. WAŁ KORBOWY Wał korbowy nie we wszystkich silnikach jest taki sam. Jego wymiary są zależ ne od skoku tłoka. Wymontowanie wału korbowego W celu wymontowania wału korbowego trzeba silnik wyjąć z pojazdu. • Odłączyć silnik od skrzyni biegów. Podczas odsuwania skrzyni biegów nie skrzywić wałka sprzęgłowego. • W samochodzie z mechaniczną skrzynią biegów zablokować wkrętakiem wieniec zębaty koła zamachowego i odkręcić koło zamachowe. Na ogół jednak śruby mocujące dają się odkręcić kluczem oczkowym bez potrzeby przytrzymy wania koła zamachowego. W tym celu nasadzić klucz pod kątem prostym i uderzyć ręką w jego koniec. Na skutek takiego udarowego działania śruby przeważnie się luzują. • Jeszcze przed przystąpieniem do wymontowania koła zamachowego nale ży zaznaczyć, za pomocą punktaka, położenie oprawy sprzęgła względem ko ła zamachowego. • Zdemontować sprzęgło z wału korbowego, jak to opisano w rozdziale 4.1. „Sprzęgło". • Odkręcić z przodu silnika śruby koła pasowego wału korbowego (w nie których silnikach zostały już wykręcone podczas wymontowania silnika), a tak że poluzować śrubę centralną koła zębatego rozrządu. Wał korbowy należy przy tym odpowiednio unieruchomić. • W samochodzie z automatyczną skrzynią biegów odkręcić w podany wyżej sposób tarczę napędową. • Zdemontować głowicę razem z kolektorami ssącym i wydechowym (patrz strona 55). • Odkręcić koło pasowe od pompy płynu chłodzącego oraz dolną osłonę pa ska zębatego. • Na powierzchni zewnętrznej paska zębatego zaznaczyć farbą kierunek jego obrotów. Rys. 2.83. ELEMENTY PRZYKRĘCONE Z TYŁU KADŁUBA 1 - śruba. 2 - śruba mocowania sprzęgła 60 N • m + 90 3 - płyta wyciskowa sprzęgła. 4 - pierścień zabezpieczając 5 - tarcza sprzęgła. 6 - koło zamachowe. 7 - śruba 20 N • m. 8 - pokrywa i uszczelka, 9 - uszczelniacz wału. 10 - płyta pośrednia silnika Rys. 2.85. SPRAWDZANIE LUZU OSIOWEGO WAŁU KORBOWEGO ZA POMOCĄ SZCZELINOMIERZA I i 4. SPRAWDZANIE LUZU OSIOWEGO WAŁU EWEGO ZA POMOCĄ CZUJNIKA ZEGAROWEGO ttm można umocować do kadłuba podstawką fcrwr.czną • Po poluzowania nakrętki rolki napinacza zsunąć pasek zębaty z kół rozrządu i napinacza. Nie wolno teraz obracać już wałka rozrządu. • Wymontować miskę olejową (patrz rozdział 2.8. „Smarowanie"). • Wymontować pompę oleju (patrz rozdział 2.8. „Smarowanie"). • Jeżeli ma być wymontowany tylko wał korbowy, to tłoki i korbowody mogą pozostać w kadłubie. W innym przypadku wyjąć mechanizm korbowo-tłokowy w sposób opisany w rozdziale 2.3. „Tłoki i korbowody". Kiedy tłoki i korbowo dy pozostają w cylindrach, to należy kolejno oznaczyć pokrywy korbowodów, zdjąć je i pozostawić je razem z panewkami. Nie wolno zapomnieć o wymianie śrub korbowodowych, jeżeli są uszkodzone. • Umocować do powierzchni czołowej kadłuba podstawkę czujnika zegaro wego i przystawić trzpień pomiarowy czujnika do czoła końca wału korbowe go. Docisnąć wkrętakiem w jedną stronę, wyzerować czujnik i przesunąć wał w drugą stronę (rys. 2.84). Wskazanie czujnika jest miarą luzu osiowego wału korbowego. Wartość zmierzonego luzu należy zapisać. Jeżeli wynosi więcej niż 0,25 mm, to należy to uwzględnić podczas montażu. W nowym silniku środkowa panewka jest zaopatrzona w półpierścienie oporowe (patrz rys. 2.34). W przypadku wymiany należy zamontować panewkę z kołnierzem. W takim przypadku nie montuje się już półpierścieni oporowych. Półpierście nie te lub kołnierze panewek przejmują siły osiowe. Jeżeli nie dysponuje się czujnikiem zegarowym, luz osiowy można zmierzyć szczelinomierzem, wsuniętym między powierzchnię czołową łożyska środko wego a wał korbowy (rys. 2.85). • Odkręcić śruby mocujące przednią pokrywę kadłuba (patrz rys. 2.34). Zdjąć pokrywę razem z uszczelniaczem wału korbowego. • Zdjąć płytę pośrednią silnika, odkręcić śruby pokrywy tylnej kadłuba i zdjąć pokrywę razem z tylnym uszczelniaczem wału korbowego. Płyta pośrednia sil nika jest prowadzona na tulejkach centrujących (patrz rys. 2.83). • Odkręcić śruby pokryw łożysk, luzując je równomiernie i „na krzyż", a na stępnie zdjąć kolejno pokrywy. Sprawdzić, czy są dobrze widoczne numery po kryw. Pokrywa nosząca numer 1 znajduje się od strony koła pasowego. • Zdjąć półpanewki z czopów wału korbowego i umieścić w odpowiednich pokrywach. Ze środkowego łożyska wyjąć półpierścienie, jeżeli występują w tym silniku. • Wyjąć ostrożne wał korbowy z silnika. 79 • Usunąć z kadłuba pozostające panewki i dołączyć je do właściwych pokryw łożysk. Panewki te mają rowek olejowy i podczas montażu muszą powrócić na swoje miejsca w kadłubie. Wyjąć dolne półpierścienie oporowe (jeśli występu ją). Jeżeli zachodzi konieczność wymiany panewek głównych, to w łożysko środkowe należy zamontować panewkę z kołnierzem, który wejdzie w miejsce po półpierścieniach oporowych. Sprawdzanie w a ł u korbowego • Dokładnie obejrzeć wał korbowy, czy nie nosi śladów uszkodzeń, a następ nie pomierzyć czopy główne i korbowe. Czopy te mogą być trzykrotnie szlifo wane, co umożliwia trzykrotne wykorzystanie wału korbowego z panewkami podwymiarowymi. Średnica czopów jest we wszystkich silnikach jednakowa. • Sprawdzić stan wału korbowego między kłami obrabiarki (lub położyć ze wnętrznymi czopami na pryzmach) i zmierzyć czujnikiem zegarowym bicie wa łu na środkowym czopie. Bicie nie może przekraczać 0,06 mm. W innym przy padku wał trzeba wymienić. • Zmierzyć luz w panewkach głównych i korbowych: - umyć dobrze półpanewki i włożyć w kadłub lub w stopy korbowodów; - na wszystkich czopach głównych położyć pręciki „Plastigage" (rys. 2.86) i przykręcić pokrywy z półpanewkami momentem 65 N • m: nie obracać już wału korbowego; - w celu sprawdzenia luzu w panewkach korbowych przysunąć korbowody do czopów wału i na czopach położyć pręciki „Plastigage"; przykręcić pokrywy korbowodów z półpanewkami (30 N • m); ponieważ wału nie wolno już obra cać, luz sprawdza się w dwóch łożyskach korbowych znajdujących się w poło żeniu ZW; - odkręcić pokrywy łożysk; - przystawiając pręciki do szablonu określić wielkość luzu (rys. 2.86); jeżeli luz przekracza 0,17 mm dla czopów głównych lub 0,12 mm dla czopów korbo wych, to należy zastosować nowe panewki, uwzględniając przeszlifowanie czopów; - obrócić wał korbowy i sprawdzić luz w pozostałych dwóch czopach korbo wych. Zamontowanie w a ł u korbowego • Wytrzeć gniazdo w kadłubie i włożyć w nie półpanewki z rowkami olejowy mi, wprowadzając występy w wycięcia gniazd. Posmarować obficie olejem bieżnie półpanewek. • Sprawdzić, czy półpanewki dobrze przylegają na całej powierzchni. Jeżeli panewki nie były wymieniane, w gnieździe środkowego łożyska muszą się zna leźć półpierścienie oporowe skierowane rowkami do wału korbowego (patrz rys. 2.87). 80 • Włożyć ostrożnie wał korbowy w kadHib silnika. Jeżeli korbowody były wy jęte z kadłuba, to naprowadzić stopy korbowodów na czopy korbowe. • Umieścić półpanewki w pokrywach i dobrze posmarować olejem. • Umieścić pokrywy na wale korbowym i ostukać młotkiem gumowym. Po krywy montować zgodnie z oznaczeniami. Rys. 2.86. PORÓWNANIE ŚCIŚNIĘTEGO PASKA „PLASTIGAGE" ZE WZORCEM Rys. 2.87. PÓŁPIERŚCIENIE OPOROWE UMIESZCZONE PRZY ŁOŻYSKU ŚRODKOWYM I SKIEROWANE ROWKAMI OLEJOWYMI NA ZEWNĄTRZ • Przykręcić kolejno pokrywy, zaczynając od środkowej, w kilku przejściach, momentem 65 N • m. Po dokręceniu pokryw kilkakrotnie obrócić wał korbowy, aby sprawdzić, czy nie występują zacięcia. • Jeszcze raz sprawdzić luz osiowy wału korbowego (patrz opis na stronie 79). • Zamontować korbowody. • Przykręcić pokrywy z uszczelniaczami wału korbowego. Sposób zamonto wania uszczelniacza do pokrywy opisano na stronie 82. • Zamontować koło zębate rozrządu na czopie wału korbowego, zaopatrzo nym we wpust. • Zamontować pasek zębaty rozrządu oraz osłonę, jak opisano w rozdziale 2.6. „Rozrząd"). • W samochodzie z mechaniczną skrzynią biegów zamontować płytę doci skową sprzęgła. Śruby muszą być zawsze wymienione na nowe. Gwint śrub posmarować środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem (Seat stosuje środek „D-000600"). Śruby dokręcić momentem 60 N • m, a następnie jeszcze o kąt 90° (bez klucza dynamometrycznego). Zablokować wał korbowy przed obrotem, podkładając klocek drewniany między ramię wykorbienia i ściankę kadłuba. • Po zamontowaniu sprzęgła (patrz rozdział 4.1. „Sprzęgło") przykręcić koło zamachowe. Śruby dokręcać równomiernie momentem 20 NI • m. • W samochodzie z automatyczną skrzynią biegów zamontować tarczę napę dową. Jedna podkładka wchodzi między tarczę napędową i wał korbowy, a druga między tarczę i łby śrub. Śruby posmarować również środkiem do za bezpieczenia przed poluzowaniem i dokręcić momentem 75 N • m. Przed za montowaniem tarczy należy zapoznać się z tekstem na stronie 84. • Zamontować pompę oleju (patrz strona 97). • Przykleić na smar nową uszczelkę miski olejowej i zamontować miskę ole jową. Śruby mocujące dokręcić równomiernie momentem 20 N • m. • Wszystkie pozostałe prace wykonać w odwrotnej kolejności niż podczas de montażu. W y m i a n a uszczelniaczy w a ł u korbowego Uszczelniacze przedni i tylny powinny być zawsze wymieniane podczas każde go wymontowania wału korbowego albo pokryw uszczelniaczy. Są przy tym wymagane szczególne środki ostrożności i narzędzia specjalne. Oba uszczel- 81 niacze można również wymienić bez wymonTowa-- a s ri<a z pojazdu, jeżeli przy przedniej i tylnej pokrywie kadłuba wystąpią wycieki oleju. Na przykład nieszczelność uszczelniacza tylnego może objawiać się ślizganiem sprzęgła. Wymontowanie uszczelniacza przedniego Aby uzyskać dostęp do uszczelniacza przedniego, należy wymontować pasek klinowy, pokrywę rozrządu i pasek zębaty oraz koło pasowe i koło zębate wału korbowego. W celu odkręcenia śruby mocującej koło zębate należy włączyć piąty bieg i zaciągnąć hamulec awaryjny. Do wymontowania uszczelniacza przedniego jest normalnie potrzebne narzę dzie specjalne, do którego montuje się ściągacz udarowy. Jeżeli nie dysponu je się takim narzędziem, to można użyć zagiętej dźwigni, którą podkłada się między wał korbowy i uszczelniacz, a następnie wyciąga uszczelniacz. Innym rozwiązaniem jest wkręcenie dwóch blachowkrętów w uszczelniacz. Uszczel niacz można wtedy wyciągnąć za pomocą wkrętaka podłożonego pod łeb blachowkrętu. Wymontowanie uszczelniacza tylnego W przypadku uszczelniacza tylnego trzeba wymontować skrzynię biegów i sprzęgło (lub tarczę napędową przy skrzyni automatycznej). Dziewięć śrub mocujących płytę dociskową sprzęgła pokazano na rysunku 2.88. Do wyciągnięcia uszczelniacza jest potrzebne narzędzie na końcu zakrzywio ne, jak pokazano na rysunku 2.89. Można również próbować wyciągnąć uszczelniacz wkrętakiem. Nie wolno przy tym uszkodzić ścianki kadłuba. In nym sposobem wymontowania jest użycie dwóch blachowkrętów, jak opisa no to wyżej. Jeżeli silnik jest wymontowany, to należy odkręcić pokrywę tylną i zdjąć razem z uszczelką. Następnie wybić uszczelniacz z pokrywy od środka na zewnątrz. Pokrywę umieścić wtedy na imadle. Montaż uszczelniacza w silniku wymontowanym • Posmarować wargę uszczelniającą oraz obwód uszczelniacza i wbić go ostrożnie w pokrywę, aż powierzchnią zewnętrzną zrówna się z krawędzią otworu. • Pokrywę z nałożoną uszczelką przesunąć ostrożnie przez koniec wału korbo wego, przyłożyć do ścianki kadłuba i prawidłowo wypośrodkować. Śruby do kręcać równomiernie po obwodzie. Do mocowania pokrywy tylnej są stosowa ne śruby M6 (dokręcane momentem 10 N • m) i śruby M8 (dokręcane momen tem 20 N • m), pokazane na rysunku 2.90. Montaż uszczelniacza przedniego w silniku zamontowanym Podczas montażu jest konieczne użycie przyrządu do wciskania uszczelniacza w gniazdo, pokazanego na rysunku 2.91. Zamiast niego można użyć odpowie dniego odcinka rury, dużej podkładki i śruby centralnej wału korbowego. Wci snąć uszczelniacz, aż zrówna się z powierzchnią zewnętrzną pokrywy. Montaż uszczelniacza 82 tylnego w silniku zamontowanym Uszczelniacz tylny należy wbić ostrożnie młotkiem, nie uszkadzając przy tym wargi uszczelniającej. Nowy uszczelniacz jest zaopatrzony w specjalny smar, nie wymaga więc smarowania przed montażem. Sposób wbijania uszczelnia cza w pokrywę pokazano na rysunku 2.92. Uszczelniacz powinien się zrównać swoją powierzchnią zewnętrzną z pokrywą. =>s. 2.88. ŚRUBY MOCUJĄCE KOŁO ZAMACHOWE DO PŁYTY DOCISKOWEJ SPRZĘGŁA Rys. 2.89. WYCIĄGANIE TYLNEGO USZCZELNIACZA WAŁU KORBOWEGO =ys. 2.90. ŚRUBY MOCUJĄCE TYLNĄ POKRYWĘ Z JSZCZELNIACZEM WAŁU KORBOWEGO. Obie dolne śruby —iają gwint M6 Rys. 2.91. WCISKANIE W POKRYWĘ PRZEDNIEGO USZCZELNIACZA WAŁU KORBOWEGO Rys. 2.92. WBIJANIE TYLNEGO USZCZELNIACZA WAŁU KORBOWEGO W y m i a n a koła z a m a c h o w e g o Mechaniczna skrzynia biegów W celu wymontowania koła zamachowego należy koło w odpowiedni sposób unieruchomić (włożyć wkrętak) i odkręcić sześć lub dziewięć śrub mocują cych. Elementy sprzęgła i koła zamachowego zostały pokazane na rysunku 2.83. Jak widać na rysunku koło zamachowe jest w tych silnikach umieszczo ne przed płytą dociskową sprzęgła. Dalsze szczegóły rozwiązania są podane w rozdziale 41 .Sprzęgło". Jeśli powierzchnia cierna koła zamachowego jest pożłobkowana, na przykład na skutek ślizgania się tarczy sprzęgła, to koło zamachowe trzeba wymienić. W przypadku montowania nowego koła zamachowego należy naciąć na nim na nowo znak początku zapłonu, ponieważ na nowym kole jest tylko znak „0". Znaku „O" nie ma też na krawędzi koła zamachowego i wobec tego należy go przedłużyć. Znak początku zapłonu nanosi się w sposób nasteo.dr. - znaleźć znak „0" i przenieść go na zewnętrzną kjmmądi koła zamachowego, - do znaku „0" przystawić promieniowo liniał i iiihujwiyC miarką w lewo od ległość 37,0 mm w przypadku silnika EZ (gaźnico*—gol co odpowiada wy przedzeniu zapłonu 18° przed ZZ. - do znaku „0" przystawić promieniowo liniał i z~~ arką w lewo od ległość 12,5 mm w przypadku silników 1F, RP, 2E. co odpowiada wyprzedze niu zapłonu 6° przed ZZ, - do znaku „0" przystawić promieniowo liniał i odmierzyć miarką w lewo od ległość 12,0 mm w przypadku silników KR, PL (silniki 16-zaworowe), - dokładnie w odmierzonym miejscu wykonać nacięcie pilnikiem (rys. 2.93). Uwaga! W pozostałych silnikach znak punktu zapłonu jest już naniesiony na kole zamachowym. Rys. 2.93. ZNAK .0" W ŚRODKU KOŁA ZAMACHOWEGO Znak punktu zapłonu należy naciąć pilnikiem w miejscu pokazanym strzałką Automatyczna skrzynia biegów Tarcza napędowa przekładni hydrokinetycznej jest przykręcona do koła zama chowego sześcioma śrubami. Między łbami śrub i tarczą napędową znajduje się podkładka, która jest sfazowana po jednej stronie. Podczas montażu trzeba tak założyć podkładkę, aby faza ta znalazła się od strony tarczy napędowej. Przed zamontowaniem tarczy napędowej posmarować śruby mocujące środ kiem zabezpieczającym przed poluzowaniem. Zaleca się skontaktowanie z au toryzowaną stacją firmy Seat, aby uzyskać informację, jaki środek jest stoso wany. Wszystkie śruby dokręcić momentem 100 N • m. Należy zwrócić uwagę, aby między kołnierzem wału korbowego i tarczą napędową znalazła się pod kładka dystansowa. Podkładka ta określa odsunięcie tarczy napędowej na ze wnątrz. Jeszcze przed posmarowaniem śrub środkiem zabezpieczającym nale ży normalnie przykręcić tarczę i zmierzyć głębokościomierzem, jak daleko jest ona wysunięta przed ściankę kadłuba (rys. 2.95). Należy w tym celu oprzeć po przeczkę głębokościomierza o powierzchnię tarczy napędowej (powierzchnię, do której jest przykręcona przekładnia hydrokinetyczna), a wysuwkę głęboko ściomierza dosunąć do powierzchni kadłuba. Wymiar ten powinien mieścić się w zakresie 30,5...32,1 mm. Jeżeli tak nie jest. to podłożyć pierścień dystanso wy o odpowiedniej grubości. 84 W nowej tarczy napędowej jest również zaznaczony tylko znak „0" i dlatego znak początku zapłonu musi być naniesiony podczas montażu, gdyż nie we wszystkich silnikach znak ten ma takie samo położenie. «*s 2.94. TARCZA NAPĘDOWA PRZEKŁADNI I "-"CROKINETYCZNEJ erścień mocowania. 2 - pierścień dystansowy 2.6. Rys. 2.95. POMIAR WYSTAWANIA TARCZY NAPĘDOWEJ PRZED ŚCIANKĘ KADŁUBA ROZRZĄD Napędy rozrządu w silniku 8-zaworowym i silniku 16-zaworowym są do siebie podobne, ponieważ drugi wałek rozrządu w silniku 16-zaworowym jest napę dzany osobnym łańcuchem z wałka rozrządu napędzanego paskiem zębatym. Podstawowa różnica polega na stosowaniu w silniku 16-zaworowym oraz sil nikach montowanych od roku 1994 tłumika drgań skrętnych w miejsce dwu częściowego koła pasowego. Elementy napędu rozrządu silnika 8-zaworowego zostały pokazane na rysunku 2.96. Pokazane rozwiązanie było stosowane do końca roku 1993, a następnie zostało nieco zmodyfikowane. Na przykład w silnikach 1F oraz ABS jest w inny sposób mocowana wewnętrzna osłona pa- 2.96. NAPĘD ROZRZĄDU SILNIKA I 3-ZAWOROWEGO - górna osłona paska zębatego. - - nakrętka i podkładka 10 N • m, - zaślepka. - śruby i podkładki 10 N • m. : - śruby 20 N • m, 6 - pasek klinowy. - koło pasowe. : - dolna osłona paska zębatego. - nakrętka 10 N • m, - - śruba (moment dokręcenia podano w tekście). - koło zębate wału korbowego. 2 - koło zębate wałka pośredniego. ^ - śruba koła zębatego wałka pośredniego 80 N • m. l i * - rolka napinacza. 15 - śruba 10 N • m. '•K - sworzeń gwintowany (wkręcać po posmarowaniu środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem). I - osłona wewnętrzna. 18 - pasek zębaty. -- - nakrętka z podkładką 10 N n • - śruba 30 N • m. 21 - nakrętka 45 N - m 85 ska zębatego (17). Ponadto jest umieszczona dodatfOM* oatana blaszana pa ska u góry. Do mocowania górnej osłony paska — z-z^ r.: rrscwane dwie klamry sprężyste. Jak widać na rysunku, pasek zeta", -e-r :^-« -.-. :ie osłonię ty u dołu. Koło zębate rozrządu jest mocowane na czopa walu <orbowego wpustem i przykręcone śrubą centralną. Moment oooeear = j-.sy zależy od wersji jej wykonania. Trwałość paska zębatego jest określona na 100 0 0 0 km prasb»ec- zakładając, że nie ulegnie wcześniej uszkodzeniu. Do napinania paska zębatego służy rolka mocowana mirnośrodowo. W y m i a n a paska z ę b a t e g o • Zdemontować górną osłonę paska zębatego. • Poluzować mocowanie alternatora, przechylić alternator ku środkowi i zdjąć pasek klinowy. Sposób luzowania paska klinowego zależy od rodzaju mechani zmu naciągu paska, W samochodzie ze wspomaganiem kierownicy należy również zdjąć pasek klinowy pompy wspomagania. • Zaznaczyć w odpowiedni sposób, po stronie wewnętrznej, położenie koła pasowego wału korbowego względem koła zębatego rozrządu. • Włączyć piąty bieg, zaciągnąć hamulec awaryjny i odkręcić śruby mocujące obie połówki koła pasowego lub tłumik drgań skrętnych (silnik 16-zaworowy lub montowany od roku 1994). Tłumik drgań można montować tylko w jed nym położeniu, ponieważ otwory pod śruby są ustawione niesymetrycznie. • Zdjąć połówki koła pasowego (jeżeli występuje). • Odkręcić dolną osłonę paska zębatego rozrządu. • W pokazany na rysunku 2.97 sposób zluzować nakrętkę napinacza paska zębatego. Klucz należy obracać w kierunku (b), a rolkę napinacza w kierunku na zewnątrz do chwili zluzowania. • Zdjąć pasek zębaty z kół rozrządu i nie obracać więcej wałka rozrządu. Napinanie paska zębatego odbywa się inaczej w silniku 8-zaworowym i silniku 16-zaworowym. W przypadku silnika 16-zaworowego jest potrzebny specjalny klucz do przestawiania napinacza oraz przyrząd do pomiaru naciągu. Przed założeniem nowego paska zębatego trzeba ustawić koła rozrządu we dług znaków ustawczych, podanych na stronie 65. 86 Rys. 2.97. NAPINANIE LUB LUZOWANIE PASKA ZĘBATEGO a ~ kierunek obrotu w celu napięcia paska b - kierunek obrotu w celu zluzowania paska c - środek odległości między kotami - miejsce pomiaru napięcia paska R - rolka napinająca »«s 2.98. OBRACANIE ROLKI NAPINAJĄCEJ PODCZAS 1-Ł=RĘŻANIA PASKA ZĘBATEGO Rys. 2.99. SPRAWDZANIE NAPIĘCIA PASKA ZĘBATEGO Naprężenie paska zębatego przeprowadza się w następujący sposób. Silnik 8-zaworowy • Na sześciokąt rolki napinającej nałożyć klucz i obrócić ją w kierunku poka zanym na rysunku 2.98. Pasek zębaty jest prawidłowo napięty, jeśli po uchwy ceniu kciukiem i palcem wskazującym w miejscu pokazanym na rysunku 2.99 daje się obrócić o około 90°. • Dokręcić nakrętkę rolki napinacza momentem 45 N • m. • Obrócić wał korbowy o dwa pełne obroty i sprawdzić, czy napięcie paska zę batego się nie zmieniło. • Zamontować osłony paska zębatego, koło pasowe (uważać na znaki ustawcze) i pasek klinowy. Pasek klinowy alternatora napiąć w sposób opisany na stronie 108. • Jeżeli było zdejmowane koło zębate wału korbowego, to należy go osadzić na czopie wału i wkręcić śrubę. Moment dokręcania śruby zależy od wersji jej wykonania: - w przypadku śruby M 14x1,5 z łbem sześciokątnym (z podkładką) posmaro wać olejem gwint i dokręcić śrubę momentem 180 N • m; wał korbowy musi być zabezpieczony przed obróceniem; - w przypadku śruby z łbem gwiaździstym 12-kątnym (podwójny sześciokąt) należy ją wymienić, ponieważ należy do śrub sprężynujących, śrubę dokręcać momentem 90 N - m + 90°. Silnik 16-zaworowy • Włożyć w oba otwory rolki napinacza klucz z dwoma czopami (rys. 2.100) i obracać rolkę, aż nastąpi naciągnięcie paska zębatego. • Przystawić do paska przyrząd do pomiaru napięcia paska U-10028 (jak na rys. 2.100) i docisnąć uchwyt przyrządu do środka. Pasek można uznać za pra widłowo napięty, jeżeli wskaźnik przyrządu pokaże 13...14 jednostek. W innym przypadku trzeba przestawić rolkę napinacza. • Obrócić wał korbowy o dwa pełne obroty i sprawdzić, czy napięcie paska zę batego się nie zmieniło. • Zamontować osłony paska zębatego, tłumik drgań skrętnych i pasek klino wy. Pasek klinowy alternatora napiąć w sposób opisany na stronie 108. 87 Rys. 2.100. REGULOWANIE NAPIĘCIA PASKA ZĘBATEGO W SILNIKU 16-ZAWOROWYM. Klucz specjalny U-30009 (1) obracać w kierunku strzałki, napięcie mierzyć przyrządem U-10028 (2) • Jeżeli było zdejmowane koło zębate wału korbowego, to należy je osad2ić na czopie wału i wkręcić śrubę. Posmarować olejem gwint i dokręcić śrubę momentem 90 N • m + 90°. Wał korbowy musi być zabezpieczony przed obróceniem. Sprawdzanie ustawienia rozrządu Operację tę trzeba wykonać zanim jeszcze pasek zębaty zostanie ponownie za montowany albo jeśli przypuszcza się, że pasek przeskoczył na kołach lub zo stał błędnie założony. Operacja ta przebiega różnie dla silnika 8-zaworowego i dla silnika 16-zaworowego. Silnik 8-zaworowy • Wykręcić świece zapłonowe. • Przykręcić prowizorycznie koło pasowe do koła zębatego wału korbowego (bez osłony paska zębatego). Koniecznie zwrócić uwagę na pokrycie się nanie sionych znaków na kole zębatym i kole pasowym. • Obrócić wał korbowy (kluczem nasadzonym na śrubę centralną wału) tak, aby nacięcie na kole pasowym wału korbowego ustawiło się naprzeciw znaku na kole rozrządu na wałku pośrednim (rys. 2.101). Teraz tłok pierwszego cylin dra jest ustawiony w położeniu zwrotu zewnętrznego w końcu suwu sprężania. • Obrócić koło zębate wałka rozrządu (a tym samym wałek rozrządu), aż znak z tyłu koła zębatego znajdzie się na wysokości powierzchni przylegania pokry wy głowicy, jak pokazano strzałką na rysunku 2.102. Można również skorzy stać z oznaczenia na osłonie paska zębatego. Tłok 1. cylindra jest wtedy w po łożeniu ZZ, gdy znak na kole zębatym wałka rozrządu pokryje się ze znakiem na osłonie paska, jak to pokazano w lewej części rysunku 2.101. Jeżeli tak nie jest, to należy obrócić ostrożnie koło zębate wałka rozrządu bez założonego pa ska zębatego. • Z powrotem zdemontować koło pasowe. Założyć teraz pasek zębaty, uwa żając, aby zęby paska „weszły" dokładnie we wręby kół rozrządu. 88 • Dwukrotnie obrócić wał korbowy i sprawdzić ustawienie w ZZ wału korbo wego, wałka rozrządu oraz wałka pośredniego. Przy napiętym pasku zębatym wszystkie znaki musza się znaleźć w przewidzianym położeniu. Jeżeli tak nie jest, zdjąć pasek i powtórzyć całą operację. • 1 1 0 1 . PODCZAS USTAWIANIA ROZRZĄDU KOŁO VAŁKA ROZRZĄDU (rysunek górny) I KOŁO ZĘBATE •KA POŚREDNIEGO (rysunek dolny) MUSZĄ ZAJĄĆ •fcZANE POŁOŻENIE » 103. PRZY PRAWIDŁOWO USTAWIONYM LĄDZIE PALEC ROZDZIELACZA ZAPŁONU MUSI : POKAZANE POŁOŻENIE. KIEDY W ZZ ZNAJDUJE SIĘ • CYLINDRA Rys. 2.102. USTAWIENIE ZNAKU Z TYŁU KOŁA ZĘBATE WAŁKA ROZRZĄDU NA POZIOMIE POWIERZCHNI GŁOWICY (silnik bez znaku ustawczego z przodu koła zębatego) Rys. 2.104. USTAWIENIE KOŁA ZĘBATEGO WAŁKA ROZRZĄDU W POŁOŻENIU ZZ • Zdjąć kopułkę rozdzielacza zapłonu i sprawdzić ustawienie palca rozdziela cza. Przez wycięcie w osłonie przeciwkurzowej rozdzielacza widać nacięcie na krawędzi obudowy rozdzielacza. Palec rozdzielacza zapłonu musi zająć położe nie pokazane na rysunku 2.103. Jeżeli tak jest, to oznacza że całe ustawienie silnika jest prawidłowe. • Wykonać wszystkie czynności montażowe. Należą do nich również zamon towanie koła pasowego lub tłumika drgań skrętnych. Zdejmowanie paska zębatego z koła zębatego wałka rozrządu Jeżeli zachodzi potrzeba, podczas określonych operacji, zsunięcia paska zę batego z koła zębatego wałka rozrządu, to wystarczy że koło zębate wałka zos tanie ustawione w położeniu pokazanym na rysunku 2.104, to znac2y kiedy pokazane znaki się pokryją. Po zdjęciu paska nie wolno obracać wałka rozrzą du ani wałka pośredniego. Przed obróceniem wałka rozrządu, co jest nieraz konieczne, trzeba sprawdzić, czy wał korbowy zajmuje położenie odpowiada jące ZZ. 89 Rys. 2.105. USTAWIENIE ZNAKU NA KOLE PASOWYM I NA POKRYWIE ROZRZĄDU W SILNIKU 16-ZAWOROWYM Silnik Rys. 2.106. USTAWIENIE ZNAKU NA KOLE ZĘBATYM WAŁKA ROZRZĄDU a - głowica z zamontowaną pokrywą b - głowica ze zdjętą pokrywą 16-zaworowy • Sprawdzić, czy tłok 1. cylindra nie znajduje się w zwrocie zewnętrznym. • Wykręcić świece zapłonowe. • Przykręcić prowizorycznie tłumik drgań skrętnych do koła zębatego wału korbowego. Tłumik daje się zamontować tylko w jednym położeniu, ponieważ otwory pod śruby są przestawione. • Obrócić wał korbowy (kluczem nasadzonym na śrubę centralną wału) tak. aby nacięcie na tłumiku wału korbowego ustawiło się naprzeciw znaku na osłonie paska zębatego (rys. 2.105). • Obrócić koło zębate wałka rozrządu w położenie ustawcze rozrządu. Można to wykonać zarówno przy zdjętej, jak i zamontowanej pokrywie głowicy. Jeśli pokrywa jest zamontowana, to znak na kole zębatym musi się znaleźć naprze ciw znaku na pokrywie głowicy, tak jak pokazano na rysunku 2.106, widok „a". Jeżeli pokrywa głowicy jest zdjęta, to znak na kole zębatym musi się znajdo wać na wysokości krawędzi głowicy, tak jak pokazano na rysunku 2.106, wi dok „b". • Z powrotem zdemontować koło pasowe. Założyć teraz pasek zębaty, uwa żając, aby zęby paska „weszły" dokładnie we wręby kół rozrządu. • Napiąć pasek zębaty (patrz strona 87). • Wykonać pozostałe czynności w odwrotnej kolejności do demontażu. Na piąć paski klinowe (patrz strona 108). W y m i a n a w a ł k a pośredniego 90 W celu wymontowania wałka pośredniego trzeba wyjąć silnik z samochodu. Sposób mocowania wałka pośredniego jest pokazany na rysunku 2.107. Aby można było wymontować wałek pośredni, trzeba najpierw odkręcić pompę pa liwa i rozdzielacz zapłonu (tylko w silnikach gażnikowych); głowica może pozo stać nie wymontowana. Odkręcenie śruby mocującej koło zębate wałka pośredniego wymaga odpo wiedniego unieruchomienia wałka. W tym celu należy użyć narzędzia pokaza nego na rysunku 2.108 lub włożyć pręt metalowy w otwór koła. Oprawa pierścienia uszczelniającego, mocowana dwoma śrubami (rys. 2.109), jest zaopatrzona u dołu w otwór spływowy oleju i dlatego musi być zamonto- i jfcs 2.107. WAŁEK POŚREDNI - śruba 80 N • m, 2 podkładka. 3 - koto zębate, p. - pierścień uszczelniający, srawa pierścienia uszczelniającego, erścień uszczelniający .c-ring", 7 wpust, tS - wałek pośredni, 9 - śruba 25 N • m »»5. 2.108. ODKRĘCANIE ŚRUBY CENTRALNEJ KOŁA IE3ATEG0 WAŁKA POŚREDNIEGO. Zablokować koło. "••adaiac w środek dźwianie Rys. 2.109. ŚRUBY MOCUJĄCE OPRAWĘ PIERŚCIENIA USZCZELNIAJĄCEGO WAŁKA POŚREDNIEGO. Śruby dokręcać momentem 25 N • m wana w odpowiednim położeniu. Oprawa wyznacza luz osiowy wałka pośre dniego. Oprawę trzeba wymienić, jeśli luz ten przekroczy 0,25 mm. Oprawa jest uszczelniona w kadłubie silnika pierścieniem uszczelniającym typu „o-ring". Podczas każdego demontażu oprawy trzeba wymieniać „o-ring" wewnątrz oprawy. Montaż pierścienia wykonuje się po włożeniu wałka pośredniego w kadłub, w sposób opisany dla operacji wymiany przedniego uszczelniacza wału korbowego. Śruby mocujące oprawę, pokazane na rysunku 2.109, dokrę cać momentem 25 N • m. 2.7. WYDECH W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e kolektora wydechowego W różnych wersjach silników występują różne konstrukcje układów wydecho wych. Ponadto niektóre samochody są wyposażone w katalizator. Na rysun kach 2.111, 2.112 oraz 2.113 zostały pokazane najczęściej montowane układy wydechowe, łącznie z kolektorami wydechowymi, które można spotkać w oma- 91 Rys. 2.110. SPECJALNE NARZĘDZIE DO WYMONTOWANIA I ZAMONTOWANIA ZACZEPÓW SPRĘŻYSTYCH MOCUJĄCYCH RURĘ WYDECHOWĄ DO KOLEKTORA wianych tutaj silnikach. W niektórych modelach do połączenia przedniej rury wydechowej z kolektorem są stosowane zaczepy sprężyste, natomiast w innych śruby. Do wymontowania zaczepów sprężystych jest potrzebne specjalne na rzędzie (rys. 2.110), które należy stosować w następujący sposób. • Odczekać, aż układ wydechowy ostygnie. • Ustawić rozstaw kłów narzędzia odpowiednio do rozstawu otworów w za czepach sprężystych. Kierunek obracania do ściśnięcia zaczepów sprężystych jest zaznaczony strzałką na radełkowanym pierścieniu. • Kołki narzędzia wprowadzić w otwory zaczepów sprężystych. Strona do włożenia pokrętła musi być skierowana do dołu, jak pokazano na rysunku 2.110. Strzałką pokazano miejsce, w którym musi się znajdować podkładka re gulacyjna. • Włożyć w narzędzie pokrętło i naciągnąć narzędzie do oporu. • Wyciągnąć zaczep sprężysty z wycięcia w kolektorze wydechowym oraz w rurze wydechowej, dociskając w tym czasie rurę w kierunku wymontowywanego zaczepu. • Podczas montażu zaczep musi być najpierw włożony w wycięcie kolektora wydechowego. Następnie należy ponownie skręcić narzędzie, aż będzie moż na założyć drugi koniec zaczepu. • Na koniec sprawdzić, czy zaczepy prawidłowo osiadły w wycięciach. • Podczas montowania rury wydechowej nie zapomnieć o umieszczeniu mię dzy rurą a kolektorem pierścienia uszczelniającego. Wymontowanie kolektora łączonego z rurą wydechową śrubami jest czynno ścią łatwą. Śruby mocujące dokręcić zalecanym momentem. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e układu wydechowego Na rysunkach 2.111 do 2.116 pokazano przednie odcinki układów wydecho wych różnych silników. Pokazany na rysunku 2.117 tylny odcinek układu jest prawie taki sam w samochodach z gażnikiem i układem wtryskowym Mono-Jetronic. W samochodach z układem wtryskowym Digifant tylny odcinek ukła du wydechowy wygląda w sposób pokazany na rysunku 2.118. Wymontowanie i zamontowanie układu wydechowego nie sprawia żadnych trudności. Trzeba tylko zwrócić uwagę na następujące punkty. 92 • Połączenie kolektora z rurą wydechową rozłączyć w sposób opisany w po przednim podrozdziale. f ł «Vs. 2.111. ELEMENTY --ZEDNIEGO ODCINKA UKŁADU *"YDECHOWEGO (silnik pAnikowy) " - nakrętka 10 N • m. I - kolektor wydechowy. | - pierścień uszczelniający. - - nakrętka 10 N • m, 5 - podkładka, 8 - zaczep sprężysty. 7 - nit wciskany. 3 - blaszana osłona termiczna, górna. 9 - przednia rura wydechowa, I - obejma 25 N • m, " - blaszana osłona termiczna. dolna, - śruba. 13 - wspornik, I - nakrętka | Rys. 2.112. ELEMENTY EDNIEGO ODCINKA UKŁADU .'.-'DECHOWEGO (silnik : .-.tryskiem Mono-Jetronic) " - nakrętka 10 N • m. I - kolektor wydechowy, 3 - pierścień uszczelniający. - - nakrętka 10 N • m. 5 - podkładka. : - blaszana osłona termiczna, górna, 7 - przednia rura wydechowa, 8 - zaczep sprężysty. 9 - nit wciskany, 3 - blaszana osłona termiczna, dolna, - wkładka uszczelniająca, '2 - tłumik przedni. - obejma 25 N - m, I - śruba, "5 - nakrętka 15 N • m, "6 - wspornik. 17 - nakrętka, "8 - śruba Rys. 2.113. ELEMENTY ^ZEDNIEGO ODCINKA UKŁADU 3ECH0WEG0 (silnik tryskiem Mono-Jetronic oraz katalizatorem) 1 - nakrętka 10 N • m, 2 - kolektor wydechowy. 3 - pierścień uszczelniający. 4 - nakrętka 10 N • m. 5 - podkładka. 6 - zaczep sprężysty, 7 - nit wciskany, 8 - blaszana osłona termiczna. górna, 9 - przednia rura wydechowa. 10 - obejma 25 N • m, '1 - blaszana osłona termiczna. dolna, 12 - śruba, 13 - śruba, 14 - nakrętka 15 N • m. 15 - katalizator, 16 - wkładka uszczelniająca 93 Rys. 2.114. ELEMENTY PRZEDNIEGO ODCINKA UKŁADU WYDECHOWEGO (silnik z wtryskiem Digifant oraz katalizatorem) 1 - nakrętka 25 N - m 2 - kolektor wydechowy 3 - uszczelka (zawsze wymieniać) 4 - nakrętka 40 N • m 5 - podkładka 6 - nakrętka 10 N • m 7 - śruba 8 - przednia rura wydechowa 9 - obejma 10 - blaszana osłona termiczna, górna 11 - blaszana osłona termiczna, dolna 12 - wspornik 13 - nakrętka 14 - wkładka uszczelniająca 15 - katalizator 16 - śruba 17 - nakrętka 15 N • m Rys. 2.115. ELEMENTY PRZEDNIEGO ODCINKA UKŁADU WYDECHOWEGO (silnik z wtryskiem Digifant bez katalizatora) 1 - nakrętka 25 N - m 2 - kolektor wydechowy 3 - uszczelka (zawsze wymieniać) 4 - nakrętka 40 N • m 5 - podkładka 6 - nakrętka 10 N • m 7 - śruba 8 - tłumik z przednią rurą wydechową 9 -ob^;.,.a 10 - blaszana osłona termiczna, górna 11 - blaszana osłona termiczna, dolna 12 - wspornik 13 - nakrętka Rys. 2.116. ELEMENTY PRZEDNIEGO ODCINKA UKŁADU WYDECHOWEGO (silnik z wtryskiem Digifant od roku 1994) 1 - uszczelka, 2 - nakrętka 40 N • m, 3 - śruba. 4 - przednia rura wydechowa. 5 - wkładka uszczelniająca, 6 - blaszana osłona termiczna, 7 - katalizator, 8 - obejma LK 2.117. ELEMENTY TYLNEGO ODCINKA PŁADU WYDECHOWEGO (wszystkie silniki K »trysku Digifant) •-eszak gumowy, 2 - tłumik środkowy, h :oejma, 4 - wieszak gumowy. k =łerzak gumowy, 6 - tłumik tylny. pornik, 8 - nakrętka, - Mieszak gumowy pas. 2.118. ELEMENTY TYLNEGO ODCINKA UtADU WYDECHOWEGO (silniki z wtryskiem fc^ant) V — wieszak gumowy, 2 - tłumik środkowy, • - obejma 25 N - m, 4 - wieszak gumowy, p - zderzak gumowy, 6 - tłumik tylny, pornik, 8 - nakrętka, eszak gumowy • Pierścień uszczelniający między kolektorem a rurą wydechową wymieniać zawsze, gdy jest uszkodzony lub utracił właściwości uszczelniające. Pierścień daje się wyciągnąć wkrętakiem i jest stosowany tylko przy zaczepach spręży stych połączenia kolektora i rury. • Śruby mocujące osłonę termiczną (jeśli jest zamontowana) dokręcać mo mentem 10 N • m. • Podczas montażu nie zamieniać miejscami wieszaków gumowych, ponie waż mają różną wielkość przy poszczególnych elementach układu. Po zamon towaniu układu musi istnieć odstęp co najmniej 11 mm między wieszakiem a podwoziem. Koniecznie sprawdzić, czy zaczep prawidłowo podtrzymuje wie szak. W razie potrzeby można zaczep przegiąć szczypcami. • Dokładnie dosunąć do siebie łączone rury przed dokręceniem obejm. Na krętki M8 dokręca się momentem 25 N • m, natomiast M10 momentem 40 N • m. Samochody z silnikami 16-zaworowymi Przedni odcinek układu wydechowego został pokazany na rysunkach 2.119 (silnik 1,8 dm 3 ) oraz 2.120 (silnik 2,0 dm 3 ). Połączenie między kolektorem wy dechowym a rurą podwójną jest realizowane śrubami i nakrętkami. Znajdują ca się w połączeniu uszczelka musi być zawsze wymieniana. Należy się stoso wać do wskazówek podanych wyżej. 95 Rys. 2.119. ELEMENTY UKŁADU WYDECHOWEGO (silnik KR) 1 - nakrętka 25 N • m. 2 - uszczelka (zawsze wymieniać). 3 - kolektor wydechowy. 4 - tłumik z przednią rurą wydechową, 5 - blaszana osłona termiczna, 6 - nakrętka 10 N • m, 7 - nakrętka 40 N • m. 8 - tłumik środkowy, 9 - znak „S" lub „A". 10 - obejma zaciskowa, 11 - .a" = 5.0 mm Rys. 2.;?C. CLEMENTY UKŁADU WYDECHOWEGO (silnik 2,0 dm 3 ) 1 - nakrętka 25 N • m, 2 - uszczelka (zawsze wymieniać). 3 - kolektor wydechowy. 4 - złącze 35 N • m, 5 - przewód do pomiaru CO, 6 - kapturek, 7 - sonda lambda, 8 - wkładka uszczelniająca, 9 - nakrętki 10 N • m. 10 - blaszana osłona termiczna, 11 - nakrętka 40 N - m, 12 - przednia rura wydechowa. 13 - katalizator. 14 - tłumik przedn 15 - znak „S" lub „A". 16 - obejma zaciskowa. 17 - a = 5.0 mm 96 Rys. 2.121. POŁĄCZENIE MIĘDZY KOLEKTOREM I RURĄ WYDECHOWĄ ZA POMOCĄ ZACZEPÓW SPRĘŻYSTYCH Pierścień uszczelniający (1) usuwać tylko w przypadku jego uszkodzenia (podważać wkrętakiem) Rys. 2.122. WYRÓWNANIE POŁOŻENIA U K Ł « WYDECHOWEGO. Należy zachować wymiary .a' = około 5 mm i „b" = około 6 mm 2.8. SMAROWANIE Silnik jest smarowany obiegowo olejem pod ciśnieniem. Pompa zębata jest na pędzana od wałka pośredniego i została umieszczona w dolnej części kadłuba. W niektórych silnikach pod filtrem oleju jest umieszczona chłodnica oleju. W innych silnikach (np. EZ, ABN. 1F. RP) filtr oleju jest umocowany bezpośre dnio do wspornika. Koło napędzające pompę oleju napędza również rozdzie lacz zapłonu, jednak w silniku 16-zaworowym zamiast rozdzielacza zapłonu jest osadzona w jego miejsce tuleja zamykająca. Jest ona uszczelniona „o-ringiem" i przytrzymywana płytką z blachy. Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej Miskę olejową można wymontować z silnika pozostawionego w samochodzie. . • Wykręcić korek spustu oleju i pozwolić na wypłynięcie oleju z silnika. • Odkręcić dolną osłonę silnika. • Odkręcić miskę olejową i usunąć z kadłuba uszczelkę, jeśli się do niego przykleiła. Dostęp do śrub po stronie koła zamachowego jest utrudniony. Miskę olejową montuje się w kolejności odwrotnej do wymontowania, stoso wać się do niżej podanych wskazówek. • Zawsze używać nowej uszczelki. Nie pokrywać powierzchni styku miski i ka dłuba żadnym smarem ani środkiem uszczelniającym. Uszczelkę zakładać w stanie suchym. • Zwracać uwagę, aby uszczelka i miska zostały prawidłowo ustawione oraz aby uszczelka się nie przesunęła. • Śruby dokręcać równomiernie i „na krzyż". Śruby z łbem sześciokątnym do kręca się momentem 20 N • m. • Wlać do silnika 4,0 dm 3 oleju (jeśli był wymieniany filtr oleju) lub 3,5 d m 3 (bez wymiany filtra). Wymontowanie i zamontowanie pompy oleju Sposób mocowania pompy został pokazany na rysunku 2.123 • Wymontować miskę olejową. • Wykręcić śruby mocujące pompę oleju. • Pociągnąć pompę do dołu, aż wałek napędowy się wyzębi, następnie wyjąć pompę całkowicie. • We wszystkich silnikach, z wyjątkiem silnika 16-zaworowego, wymontować także rozdzielacz zapłonu, ponieważ do zamontowania pompy rozdzielacz mu si być usunięty. W silniku 16-zaworowym odkręcić śruby płytki mocującej i wy jąć tuleję razem z „o-ringiem". Pompę montuje się w kolejności odwrotnej do wymontowania bez uszczelki. Śruby mocujące dokręca się momentem 20 N • m. Przed włożeniem rozdzielacza zapłonu obrócić szczypcami wałek napędzający pompę oleju tak, aby zabierak na czopie ustawił się równolegle do osi podłużnej wału korbowego. W rozdziale 2.15. „Zapłon" jeszcze raz opisano prawidłowy montaż rozdzielacza zapłonu oraz zamieszczono odpowiedni rysunek. W następnej kolejności osadzić rozdzielacz zapłonu lub tuleję zamykającą z „o-ringiem". Śruby mocujące płytkę przytrzymu jącą tuleję dokręcić momentem 20 N • m (silnik 16-zaworowy). Ustawić zapłon, jeśli rozdzielacz zapłonu jest napędzany od pompy oleju (patrz strona 149). 97 Rys. 2.123. ELEMENTY UKŁADU SMAROWANIA 1 - korek wlewu oleju 2 - wskaźnik bagnetowy poziomu oleju 3 - rurka do wysysania oleju z silnika 4 - czujnik temperatury oleju 5 - czujnik ciśnienia oleju, brązowy (0.3 bara) 25 N • m 6 - czujnik ciśnienia oleju, biały (1.8 bara) 25 N • m 7 - wspornik filtra oleju (bez chłodnicy oleju) 8 - śruba 20 N • m 9 - wspornik filtra oleju, z chłodnicą oleju 10 - pierścień uszczelniający 11 - chłodnica oleju 12 - nakrętka 25 N • m 13 - filtr oleju 14 - koła zębate pompy oleju 15 - pokrywa pompy oleju 16 - śruby 10 N • m 17 - korek spustu oleju 30 N - m 18 - uszczelka (do wymiany) 19 - miska olejowa 20 - uszczelka miski olejowej 21 - smok pompy oleju 22 - odrzutnik oleju 23 - zawór ciśnieniowy dla dyszy natrysku oleju 27 N • m 24 - dysza natrysku oleju na tłok 25 - uszczelka (do wymiany) N a p r a w a p o m p y oleju Podczas demontażu pompy oleju należy skorzystać z rysunku 2.123. • Wykręcić z pokrywy pompy dwie krótkie śruby. • Zdjąć pokrywę razem ze smokiem pompy. • Wyjąć z korpusu pompy wałek napędowy z kołem zębatym oraz koło zapę dzane. • Wykręcić z pokrywy dwie śruby mocujące smok pompy i wyjąć ze środka rury smoka „o-ring". Jeszcze przed przystąpieniem do weryfikacji oczyścić dokładnie wszystkie części. • Sprawdzić, czy korpus pompy nie jest skrzywiony. Jeżeli powierzchnie łoży skowe są zużyte, to w pompie następują duże straty ciśnienia. W takim przy padku jest konieczna wymiana korpusu pompy. • Sprawdzić zużycie kół zębatych. W tym celu należy zmierzyć luz międzyzębny, wkładając szczelinomierz w sposób pokazany na rysunku 2.124. Jeśli luz nie mieści się w zakresie 0,05...0,20 mm. to należy wymienić koła zębate. Naj lepiej wymienić w takim przypadku całą pompę. 98 • Luz osiowy kół zębatych musi wynosić 0,06...0,15 mm. W celu pomiaru te go luzu należy położyć na powierzchni korpusu pompy kątownik stalowy lub li niał krawędziowy, tak jak pokazano na rysunku 2.125, i zmierzyć szczelinomierzem odległość między liniałem a czołową powierzchnią kół zębatych. Rys. 2.124. SPRAWDZANIE LUZU MIĘDZYZĘBNEGO W POMPIE OLEJU Rys. 2.125. SPRAWDZANIE LUZU OSIOWEGO KÓŁ ZĘBATYCH POMPY OLEJU • Sprawdzić poprawność osadzenia osi koła napędzanego w gnieździe korpu su. Jeśli oś ma niewielki luz, to za pomocą punktaka spłaszczyć koniec osi i unieruchomić ją. Jeżeli luz jest większy, wymienić korpus pompy. Można wy mienić tulejki wałka napędowego pompy w kadłubie. Naprawę tę trzeba jed nak zlecić do warsztatu. • Koła zębate wymieniać parami, jeśli widoczne jest ich zużycie lub uszkodze nie. Najczęściej zużycie zębów objawia się wybłyszczeniami na ich bokach. Podczas montażu pompy zwracać uwagę, aby powierzchnie styku pokrywy i korpusu były dobrze oczyszczone. Wszystkie części powlec przed zamonto waniem olejem. Należy zwłaszcza pamiętać o posmarowaniu kół zębatych, aby przy pierwszym uruchomieniu się nie zatarły. Jeszcze przed zamontowa niem pompy sprawdzić, czy koła obracają się płynnie, bez zacięć. Wymiana filtra oleju Filtr oleju wymienia się zgodnie z zaleceniami instrukcji obsługi samochodu lub podczas każdej naprawy głównej silnika. Do odkręcenia filtra użyć klucza łańcuchowego (rys. 2.126) lub wbić w bok filtra wkrętak i używając jego ręko jeści jak dźwigni, odkręcić filtr (filtr i tak musi być wymieniony). Jeśli został odkręcony od silnika wspornik filtra oleju, to podczas montażu trze ba założyć nową uszczelkę. Śrubę mocującą wspornik dokręcić momentem 25 N • m. Nie pokrywać uszczelki smarem. Rys. 2.126. ODKRĘCANIE FILTRA OtEJU KLUCZEM ŁAŃCUCHOWYM 99 Instrukcja montażu filtra jest wydrukowana na natapea aa Arze. Nowy pier ścień uszczelniający posmarować lekko oleje— '<owyy gar przykręcać tylko rę ką, nie używać żadnych kluczy. Na zakończenie sprawdzić poziom oleju i ewentualna aaupeinić. Sprawdzanie ciśnienia oleju Ciśnienie oleju można sprawdzić za pomocą manometru zaopatrzonego w złączkę, którą można wkręcić w miejsce czujnika ciśnienia oleju. W omawianych silnikach jest wkręcony drugi czujnik ciśnienia oleju, współpra cujący z brzęczykiem. Kiedy ciśnienie oleju spadnie poniżej 0,3 bara (0,03 MPa), zamykają się styki czujnika 0,3 bara i zaczyna świecić się lampka kontrolna. Kiedy ciśnienie oleju się zmniejszy poniżej 1,8 bara (0,18 MPa), a prędkość obrotowa będzie większa od 2150 obr/min dłużej niż przez jedną sekundę, to styki czujnika 1,8 bara się otwierają. Zaczyna świecić się lampka kontrolna ci śnienia oleju i włącza się brzęczyk. Czujniki ciśnienia oleju znajdują się u góry na wsporniku filtra oleju. W silniku 1,8 dm 3 czujnik 0,3 bara może się jednak znajdować również na stronie czoło wej głowicy (z lewej strony). Jeżeli dysponuje się specjalnym manometrem do kontroli ciśnienia oleju (na rysunku 2.127 pokazano manometr firmy Volkswagen stosowany również w samochodach Seat), to sposób postępowania jest następujący. • Sprawdzić poziom oleju i w razie potrzeby uzupełnić. • Włączyć zapłon. Lampka kontrolna ciśnienia oleju powinna się zaświecić. • Uruchomić silnik. Lampka kontrolna musi zgasnąć. • Odłączyć od czujnika ciśnienia 0,3 bara przewód elektryczny (czujnik z brą zową izolacją) i przystawić koniec przewodu do masy. Lampka kontrolna ci śnienia oleju musi się zaświecić. • W miejsce czujnika ciśnienia oleju wkręcić manometr przyrządu, natomiast czujnik wkręcić w oprawkę manometru. Kontrolę można przeprowadzić tylko wtedy, gdy czujnik będzie można wkręcić w przyrząd. W innym przypadku można jedynie sprawdzić czujnik ciśnienia oleju 1,8 bara. • Połączyć przyrząd z masą. 100 Rys. 2.127. SPOSÓB PODŁĄCZENIA UKŁADU DO SPRAWDZANIA CIŚNIENIA OLEJU. Przewód (A) połączyć z czujnikiem ciśnienia 0,3 bara lub przewód (B) połączyć z czujnikiem ciśnienia 1.8 bara • Między czujnik ciśnienia 0,3 bara a zacisk dodatni akumulatora włączyć próbnik diodowy (VAG 1527). Dioda mi sę zaświecić. Można również wyko rzystać zwykłą lampkę 12 V. • Uruchomić silnik i powoli zwiększać prędkość obrotową. Kiedy tylko ciśnie nie wzrośnie do 0,15.,.0,45 bara (0.015...0,045 MPa), musi zgasnąć dioda próbnika. W innym przypadku trzeba wymienić czujnik ciśnienia 0,3 bara. Je śli czujnik jest sprawny, to wkręcić go z powrotem. Czujnik ciśnienia 1,8 bara należy sprawdzić w następujący sposób. • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia 1,8 bara (czujnik z bia łą izolacją). • Między czujnik ciśnienia a zacisk dodatni akumulatora włączyć próbnik dio dowy (przewód B na rys. 2.127). Dioda nie może się zaświecić. Można również wykorzystać zwykłą lampkę 12 V. • Uruchomić silnik i powoli zwiększać prędkość obrotową. Kiedy tylko ciśnie nie wzrośnie do 1,6...2,0 bara (0,16...0,20 MPa), musi zaświecić dioda próbni ka. W innym przypadku trzeba wymienić czujnik ciśnienia. W celu określenia rzeczywistej wartości ciśnienia oleju można wykonać nastę pujące sprawdzenie. • Doprowadzić silnik do prędkości co najmniej 2000 obr/min. Lampka kon trolna ciśnienia oleju musi się zaświecić, wskaźnik musi pokazać co najmniej 2,0 bary (0,20 MPa). Jeżeli tak się nie stanie lub ciśnienie opada poniżej 1,8 bara (0.18 MPa), to należy naprawić lub wymienić pompę. Może to świad czyć również o zużyciu panewek wału korbowego. • W dalszym ciągu zwiększać prędkość obrotową silnika. Powinno temu to warzyszyć wzrastanie ciśnienia oleju, które nie może jednak przekroczyć 7,0 barów (0,7 MPa). W innym przypadku trzeba wymienić pokrywę pompy oleju z zaworem regulacyjnym. • Z powrotem przykręcić czujnik ciśnienia oleju, podłożywszy nową uszczel kę. Moment dokręcenia wynosi 25 N • m. W y m i a n a chłodnicy oleju (silniki 16-zaworowe i zasilane w t r y s k o w o ) W silnikach tych jest stosowana chłodnica oleju, umieszczona między wspor nikiem a filtrem oleju. Chłodnicę można wymontować po odkręceniu filtra ole ju i odłączeniu przewodów płynu chłodzącego. W tym celu trzeba odkręcić na krętkę znajdującą na spodzie. Chłodnica jest uszczelniona względem wspornika pierścieniem uszczelniają cym. Nakrętkę dokręcać momentem 25 N • m. Na rysunkach 2.128 i 2.129 po kazano miejsca zabudowy chłodnicy oleju. Zwrócić uwagę, że w silniku 16-zaworowym (rys. 2.129) oba czujniki ciśnienia oleju są wkręcone we wspornik fil tra oleju. W pozostałych silnikach czujnik ciśnienia 0,3 bara jest wkręcony w głowicę. W y m i a n a oleju w silniku Zadaniem oleju w silniku jest oprócz smarowania tłoków, łożysk i innych obra cających się części, również uszczelnienie tłoków w cylindrach, odprowadza nie ciepła z gorących miejsc oraz zapobieganie korozji. 101 Rys. 2.128. CHŁODNICA OLEJU W SILNIKACH 16-ZAWOROWYCH I ZASILANYCH WTRYSKOWO 1 - śruba 25 N • m, 2 - wspornik filtra oleju, 3 - pierścień uszczelniający. 4 - chłodnica oleju. 5 - nakrętka 25 N • m. 6 - filtr oleju Rys. 2.129. ELEMENTY UKŁADU SMAROWANIA SILNIKA 16-ZAWOROWEGO 1 - wskaźnik bagnetowy poziomu oleju 2 - uszczelka (zawsze do wymiany) 3 - czujnik temperatury oleju 10 N - m 4 - korek wlewu oleju 5 - pierścień uszczelniający 6 - dysza do wysysania oleju z miski 7 - dysza natrysku oleju na tłok 8 - śruba 10 N • m (ze środkiem uszczelniającym) 9 - uszczelka 10 - zębnik napędu pompy oleju 11 - śruba 20 N • m 12 - płytka mocująca tuleję zamykającą otwór 13 - czujnik ciśnienia oleju 0,3 bara. 25N-m 14 - czujnik ciśnienia oleju 1.8 bara, 25 N - m 15 - uszczelka 16 - wspornik filtra oleju 17 - śruby 25 N • m 18 - pierścień uszczelniający (zawsze do wymiany) 19 - chłodnica oleju 20 - nakrętka 25 N • m 21 - filtr oleju 102 Po pewnym okresie eksploatacji następuje zanieczyszczenie i rozcieńczenie oleju wodą, benzyną oraz ciałami obcymi. W instrukcji obsługi podano, w ja kich okresach należy olej wymieniać. Na ogół obowiązuje reguła, że olej wy mienia się przynajmniej co 6 miesięcy. Można przy tym również wymienić filtr oleju, jednak nie później niż raz w roku. W celu spuszczenia oleju z silnika należy ustawić samochód na podstawkach. Najlepiej jest wjechać przednimi kołami na rampę najazdową. Zaciągnąć hamulec awaryjny Nigdy nie pozostawiać samochodu podniesio nego tylko na podnośniku z wyposażenia fabrycznego, kiedy zamierza się po łożyć pod podwoziem. Olej najlepiej spuszczać, kiedy silnik jest ciepły. Podsta wić płaskie naczynie na zużyty olej i oczyścłc okolice korka spustu oleju. Wy kręcić korek i pozwolić na spłynięcie oleju do naczynia. Jeśli olej jest bardzo gorący, to należy zachować dużą ostrożność. Spływanie oleju z miski można przyspieszyć odkręcając korek wlewu. Uwaga! Utylizacja zużytego oleju musi odbywać się zgodnie z lokalnymi prze pisami. Nigdy nie wlewać oleju do kanalizacji ani na ogródek. Oddać olej do wyznaczonej stacji benzynowej lub warsztatu. Podczas spływania oleju oczyścić korek spustu i sprawdzić jego uszczelkę. Po opróżnieniu miski olejowej wkręcić korek i dociągnąć momentem 30 NI • m. Można sprawdzić spuszczony olej. Jeśli między palcami będą wyczuwalne zia renka i widoczne srebrne cząsteczki, to należy sądzić, że doszło do uszkodze nia panewek. Krople wody lub żółty kolor oleju wskazują, że jest nieszczelna uszczelka pod głowicą. Natomiast ciemnobrązowy kolor oleju jest jedynie syg nałem, że minął termin wymiany oleju. Wlać świeży olej poprzez lejek w otwór wlewowy. Wiele pojemników 2 olejem ma wbudowane rurki wlewowe. Na ogół trudno jest ocenić ilość wlanego ole ju. Dlatego zaleca się wlewać olej powoli i stale kontrolować jego poziom na wskaźniku bagnetowym. Przed pomiarem należy odczekać pewien czas, aż olej spłynie do miski. Nigdy nie przepełniać miski olejowej. Dotyczy to szcze gólnie samochodów z katalizatorem, ponieważ może to doprowadzić do jego uszkodzenia. Wlewać tylko olej zalecanego gatunku (patrz tablica w rozdziale 1.1). 2.9. CHŁODZENIE Silniki są chłodzone w obiegu zamkniętym, wymuszonym przez pompę łopat kową. Wentylator elektryczny jest załączany za pośrednictwem wyłącznika ter micznego, umieszczonego z lewej strony chłodnicy. Wentylator włącza się, kie dy silnik jest zbyt gorący (w temperaturze 93...98°C), a wyłącza, kiedy tempe ratura ponownie opadnie (do 88...93°C). W zależności od wersji silnika mogą być zastosowane dwa wentylatory. Układ chłodzenia ma wbudowany oddziel ny zbiornik wyrównawczy. W y m i a n a płynu chłodzącego • Dźwignię do regulacji ogrzewania w tablicy rozdzielczej ustawić w położe nie maksymalnego ogrzewania. • Odkręcić korek zbiornika wyrównawczego. Jeśli silnik jest gorący, to należy odczekać przed odkręceniem korka. • Spuścić płyn chłodzący z układu przez odłączenie dolnego przewodu chło dnicy lub odkręcenie korka spustu. Jeśli płyn nadaje się jeszcze do wykorzysta nia, to zebrać do czystego naczynia. Aby zapewnić zalanie układu bez zapowietrzenia, powinno się stosować do ni żej podanych zaleceń. • Dźwignię do regulacji ogrzewania w tablicy rozdzielczej ustawić w położe nie maksymalnego ogrzewania. • Podłączyć do chłodnicy dolny przewód lub wkręcić korek spustu z nową uszczelką. • Napełnić zbiornik wyrównawczy do górnej krawędzi i z powrotem zakręcić korek. • Uruchomić siinik i pozostawić pracujący, aż włączy się wentylator. • Sprawdzić poziom płynu chłodzącego. Jeżeli poziom nie sięga górnego zna ku na zbiorniku (rys. 2.130), to należy dolać płynu. Kiedy silnik będzie gorący. 103 Pfes. 2.167. PRZEWODY ODPOWIETRZAJĄCE ODŁĄCZYĆ I "-ZNACZONYCH MIEJSCACH. Opis w tekście Rys. 2.168. W SILNIKU MONTOWANYM OD ROKU 1994 ODŁĄCZYĆ PRZEWÓD ODPOWIETRZAJĄCY (pokazany strzałką) OD ZAWORU DO REGULACJI CIŚNIENIA I ZATKAĆ fcs. 2.169. REGULACJA BIEGU JAŁOWEGO ociec zaworu do regulacji ciśnienia B - czujnik temperatury (niebieski) Rys. 2.170. KIEDY ZAPŁON JEST WŁAŚCIWIE USTAWIONY. OBA WSKAZANE STRZAŁKĄ ZNAKI MUSZĄ ZNAJDOWAĆ SIĘ NAPRZECIW SIEBIE • Po około 1 minucie wyciągnąć niebieski wtyk z czujnika temperatury (2, rys. 2.169) i sprawdzić wyprzedzenia zapłonu przy prędkości obrotowej 2000...2500 obr/min. Należy w tym celu podłączyć lampę stroboskopową zgo dnie z instrukcją producenta i skierować jej strumień światła w okienko kontrolne w obudowie koła zamachowego. Wyprzedzenie zapłonu powinno być tak usta wione, jak pokazano na rysunku 2.170. Jeśli tak nie jest, zluzować mocowanie roz dzielacza zapłonu i obrócić go tak, aby zapłon został ustawiony prawidłowo. • Trzykrotnie zwiększać prędkość obrotową silnika do około 3000 obr/min i powracać do prędkości obrotowej biegu jałowego. • Sprawdzić prędkość obrotową i stężenie CO w spalinach. Jeśli parametry te nie są zgodne z podanymi w tablicy „Charakterystyka techniczna", to należy przeprowadzić odpowiednią regulację. Podane wartości CO obowiązują do wysokości 300 m nad poziomem morza. Na terenach wyżej położonych war tość stężenia CO może być wyższa. Regulacji nie wykonuje się w silnikach wy produkowanych po roku 1994. • W razie potrzeby wyregulować prędkość obrotową wkrętem ( 1 , rys. 2.171), a stężenie CO wkrętem (2). • Ponownie osadzić wtyczkę czujnika temperatury i trzykrotnie zwiększyć prędkość silnika do 3000 obr/min, a następnie sprawdzić, czy zmierzone war tości są zgodne z podanymi w tablicy „Charakterystyka techniczna". Jeśli nie można uzyskać wymaganego stężenia CO, to należy zlecić do ASO sprawdze nie układu regulacji sondą lambda. 133 Rys. 2.171. POŁOŻENIA WKRĘTU REGULACYJNEGO PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ BIEGU JAŁOWEGO (1) ORAZ WKRĘTU REGULACYJNEGO STĘŻENIA CO (2) W UKŁADZIE WTRYSKOWYM DIGIFANT Rys. 2.172. POŁOŻENIE ZAWORU STABILIZACJI BIEGU JAŁOWEGO (1) • Po zakończeniu regulacji z powrotem podłączyć przewód odpowietrzenia skrzyni korbowej. Jeśli teraz zawartość CO w spalinach się zwiększy, to powo dem tego będzie rozcieńczenie oleju paliwem. Dłuższa, szybka jazda po auto stradzie spowoduje powrót zawartości CO do wartości normalnej. Sprawdzanie stabilizacji biegu j a ł o w e g o • Włączyć zapłon. Zawór stabilizacji biegu jałowego ( 1 , rys, 2.172) musi wi brować i brzęczeć. Jeśli tak nie jest, wyciągnąć wtyczkę z zaworu i sprawdzić rezystancję między stykami zaworu. Powinna ona wynosić 3,5...4,5 Q, Jeśli jest inna, wymienić zawór na nowy. Jeżeli jest prawidłowa, ponownie osadzić wtyczkę. • Wszystkie inne prace wymagają dysponowania przyrządami specjalnymi i należy je zlecić do warsztatu specjalistycznego. Sprawdzanie e l e m e n t ó w układu w t r y s k o w e g o Położenie poszczególnych elementów układu pokazano na rysunkach 2.173...2.175. Niżej podano kilka wskazówek odnoszących się do poszczegól nych rysunków. • W przepływomierzu powietrza (7, rys. 2.173) można mierzyć rezystancję między poszczególnymi stykami. Rezystancję czujnika temperatury zasysane go powietrza mierzy się między stykami „ 1 " i „4". Wartość rezystancji zależy od temperatury zasysanego powietrza. Warsztaty specjalistyczne dysponują tabli cami kontrolnymi i mają lepsze warunku przeprowadzania pomiaru rezystancji. Rezystancję potencjometru mierzy się między zaciskami „3" i A". Musi ona wy nosić 0,5...1,0 kQ. • Przewód dolotowy powietrza (10) jest mocowaną opaską zaciskową (9). • Przewód elastyczny (A) jest połączony z trójnikiem. 134 • Podczas montażu króćca wlotu powietrza (15) zwracać uwagę na sposób zabudowy. • Gumowy pierścień zabezpieczający (13) jest umocowany do nadwozia. 1 "-"s. 2.173. ELEMENTY UKŁADU WTRYSKOWEGO JBLIŻU FILTRA POWIETRZA. Przewód (A) ma swoją »"Tynuację na rysunku 2.175 (silnik od roku 1994) - wkład filtru powietrza, 2 - górna część obudowy filtru. 3 - kierownica powietrza. 4 - śruba 5 N • m, 5 - uszczelka. 5 - wtyczka. 7 - przepływomierz powietrza. i - korek (nie usuwać), 9 - opaska zaciskowa, "'- - przewód dolotowy powietrza. r - przewód elastyczny do kolektora wydechowego. *2 - termostat, 13 - pierścień zabezpieczający. ~J- - podkładka gumowa, 15 - króciec wlotu powietrza. P6 - dolna część obudowy filtru. ~ - siłownik podciśnieniowy I • Termostat (12) musi być tak zamontowany, aby mosiężne przyłącze dla przewodu elastycznego znajdowało się u dołu. • Przewód elastyczny (11) jest połączony z kolektorem wydechowym i służy do zasysania podgrzanego powietrza. Przewód jest mocowany opaską zaci skową. • Przewód elastyczny (B, rys. 2.174) jest połączony z trójnikiem pokazanym na rysunku 2.175. • Przewód elastyczny (C, rys. 2.174) prowadzi do elektrozaworu układu odpro wadzania par paliwa. Przed odłączeniem tego przewodu, jak również innych przewodów podciśnieniowych, zwrócić uwagę na jego położenie, aby podczas montażu nie zamienić ich miejscami. • Przewód (D na rys. 2.174) odpowiada przewodowi (D) pokazanemu na ry sunku 2.175. • Przewód (E na rys. 2.174) odpowiada przewodowi (E) pokazanemu na ry sunku 2.175 i jest połączony z zaworem do regulacji ciśnienia odpowietrzania skrzyni korbowej. Obok jest podłączony drugi przewód. • W obudowie przepustnicy znajduje się wkręt zderzakowy przepustnicy. Zo stał on ustawiony fabrycznie i nie wolno zmieniać jego położenia. Wkręt ten jest pokazany na rysunku 2.176. • Pierścień uszczelniający typu „o-ring" (3, rys. 2.174) trzeba zawsze wymie niać, jeśli jego wygląd budzi zastrzeżenia. • Śrubę (6) trzeba zabezpieczyć żywicą (szelakiem), aby nie mogła się polu zować. 135 Rys. 2.174. ELEMENTY UKŁADU WTRYSKOWEGO DIGIFANT PRZY KOLEKTORZE SSĄCYM. Przewody oznaczone literami maja I swoją kontynuację na rysunku 2.175 1 - przewód dolotowy. 2 - zespól przepustnicy. 3 - ,o-ring", 4 - wtyczka. 5 - czujnik położenia przepustnicy. 6 - śruba zabezpieczana żywicą naturalną. 7 - uszczelka. 8 - kolektor ssący. 9 - do elektrozaworu filtra z węglem aktywnyr-i 10 - korek. 11 - rurka do pomiaru CO, 12 - śruba 10 N • m. 13 - przewód (wersja z ABS). 14 - zawór zwrotny. 15 - do układu klimatyzacji. 16 - do serwa hamulców (wersja z ABS). 17 - uchwyt, 18 - wtryskiwacz rozruchowy, 19 - zwężka Venturiego (wersja bez automatycznej skrzyni biegów i ABS). 20 - wyłącznik cieplny sterujący wentylatorem podczas chłodzenia wtryskiwaczy. 21 - wspornik. 22 - śruba 20 N • m. 23 - zawór stabilizacji biegu jałowego • Czujnik położenia przepustnicy (5) może mieć trzy styki (wersja z mecha niczną skrzynią biegów) lub cztery styki (wersja z automatyczną skrzynią bie gów). Czwarty styk łączy czujnik z urządzeniem sterującym automatycznej skrzyni biegów. • Rurka do pomiaru CO w spalinach (11) jest zaopatrzona w kapturek zamy kający. W tym miejscu można sprawdzać stężenie CO w spalinach. • Trójnik jest połączony wolnym końcem z zaworem regulującym ciśnienie. • Przewód elastyczny (1, rys. 2.175) jest podłączony do zaworu regulacji ci śnienia odpowietrzania skrzyni korbowej. • Regulator (11) reguluje ciśnienie paliwa w zależności od ciśnienia w kolek torze ssącym. • Zawór (2) reguluje zmiany ciśnienia w skrzyni korbowej, w ten sposób ste rując jej odpowietrzeniem. • Przewód (7) jest przewodem paliwowym powrotnym i jest oznaczony nie bieską strzałką. • Kolektor wtryskiwaczy składa się z części (13) oraz (16) i jest uszczelniony uszczelką płaską. Jeżeli obie części kolektora zostaną rozłączone, to trzeba sprawdzić stan uszczelki i uszkodzoną wymienić. 136 • Wtryskiwacze (15) są wkręcone w kolektor wtryskiwaczy i uszczelnione pierścieniami typu „o-ring" (10). •. 2.175. ELEMENTY UKŁADU WTRYSKOWEGO DIGIFANT PRZY GŁOWICY. Przewody oznaczone literami mają swoją fcew-uację na rysunku 2.174 :ewód elastyczny, 2 - zawór do regulacji ciśnienia, 3 - wspornik, 4 - kierownica powietrza nagrzanego. li - śruba 25 N • m, 6 - śruba 20 N • m. 7 - przewód paliwowy powrotny, ze strzałką niebieską, 8 - spinka, :ewód paliwowy zasilający, 10 - „o-ring". 11 - regulator ciśnienia paliwa. 12 - uszczelka. :rna część kolektora wtryskiwaczy, 14 - śruba 10 N • m. 15 - wtryskiwacz, 16 - kolektor wtryskiwaczy, • - colektor ssący. 18 - uszczelka » 2.176. POŁOŻENIE WKRĘTU ZDERZAKOWEGO ŁAJĄCEGO PODSTAWOWE USTAWIENIE PUSTNICY. Wkręt jest tak wyregulowany, aby mię ;r<ą przepustnicy (2) a dźwignią oporową (1) powała szczelina • Przewody elastyczne (A, B, D i E) mają swoją kontynuację na rysunkach 2.173 i 2.174. Uwaga! Kiedy nastąpi uszkodzenie ważniejszych czujników, to urządzenie ste rujące przełącza się na program awaryjny, aby uniknąć awarii silnika i umożli wić kontynuowanie jazdy. Jeżeli stwierdzi się, że silnik nienaturalnie szarpie lub ma skłonności do gaśnięcia po zdjęciu nogi z pedału przyspieszenia, to można przypuszczać, że któryś czujnik nie działa prawidłowo. W takim przy padku trzeba udać się do warsztatu. 137 2.14. WTRYSK MONO-MOTRONIC Jednopunktowy układ wtryskowy Mono-Motron^c es*. —crsowany w silnikach 1, 8 d m 3 oraz 1,6 dm 3 , produkowanych od roku 1994 Ufcład ten pochodzi z sil ników samochodów Volkswagen. Układ wtryskowy jest podłączony wraz z układem zapłonowym do jednego elektronicznego urządzenia sterującego, które po przeanalizowaniu informacji o temperaturze powietrza, przyspieszeniu, temperaturze płynu chłodzącego, obciążeniu itp. zapewnia optymalną moc silnika. Urządzenie sterujące ma wbudowaną pamięć usterek występujących w elementach układu. Pamięć tę można wywołać specjalnym przyrządem. Nawet jeśli silnik nie daje się urucho mić, można odczytać z pamięci przyczynę, obracając wał korbowy rozruszni kiem. 138 Rys. 2.177. PRZYKŁADOWE ROZMIESZCZENIE ELEMENTÓW UKŁADU MONO-MOTRONIC W KOMORZE SILNIKA 1 - złącze sondy lambda (przy prawym zawieszeniu silnika), 2 - złącze wtryskiwacza i czujnika temperatury powietrza, 3 - regulator ciśnienia powietrza. 4 - wtryskiwacz i czujnik temperatury powietrza. 5 - regulator ustawienia przepustnicy z wyłącznikiem biegu jałowego. 6 - czujnik położenia przepustnicy (potencjometr). 7 - centralne urządzenie sterujące. 8 - regulator temperatury powietrza zasysanego, 9 - zespół wtryskiwacza. 10 - złącze podgrzewacza kolektora ssącego. 11 - rurka do pomiaru CO, 12 - cewka zapłonowa, 13 - przekaźnik podgrzewania powietrza zasysanego, 14 - rozdzielacz zapłonu z czujnikiem Halla, 15 - czujnik temperatury płynu chłodzącego, 16 - przyłącze masowe silnika. 17 - elektrozawór filtra z węglem aktywnym. 18 - siłownik termostatu. 19 - filtr powietrza I Bieg jałowy i stężenie CO w spalinach są ustalane na drodze elektronicznej i nie podlegają żadnej regulacji. Parametry te można jednak kontrolować. Ana lizator spalin podłącza się do rurki do pomiaru CO. W trakcie wszelkich prac przy układzie wtryskowym i układzie zapłonowym na leży się stosować do wskazówek podanych na stronach 121 i 125. rawdzanie biegu j a ł o w e g o Jak już wspomniano, prędkość biegu jałowego i stężenie CO nie podlegają re gulacji. W autoryzowanych stacjach firmy Seat oraz firmy Volkswagen do kon troli biegu jałowego używa się specjalnego testera, który umożliwia ponadto wywoływanie kodów usterek z pamięci. Parametry biegu jałowego można jed nak również sprawdzić obrotomierzem i analizatorem spalin, który podłącza się do rurki w komorze silnika. Warunkiem prawidłowego wykonania pomiaru jest jednak brak zapisu w pamięci urządzenia sterującego o stwierdzonej usterce. Przed przystąpieniem do sprawdzenia biegu jałowego należy spełnić następu jące warunki. • Doprowadzić silnik do temperatury pracy. Wszystkie odbiorniki energii elek trycznej muszą być wyłączone, również wentylator chłodnicy nie może pra cować. • Układ wydechowy musi być szczelny. • Wyprzedzenie zapłonu musi być prawidłowe. W razie potrzeby sprawdzić zapłon w sposób opisany w rozdziale 2.15. „Zapłon". • Podłączyć obrotomierz i analizator spalin zgodnie z instrukcją producenta. Sondę analizatora wkłada się w rurkę do pomiaru CO, która znajduje się w ko morze silnika obok kolektora wydechowego. Zdjąć kapturek z rurki. • Uruchomić silnik i pozostawić chwilę do ustabilizowania się biegu jałowe go. Odczytać mierzone wartości. Prędkość obrotowa biegu jałowego musi mie ścić w zakresie 825...1025 obr/min dla silnika 1F lub 750...1000 obr/min dla silnika ABS. Stężenie CO musi się mieścić w zakresie 0,2...1,2% dla samocho du bez katalizatora lub 0,5% dla samochodu z katalizatorem. Jeżeli otrzyma się inne wartości, to należy oddać samochód do ASO w celu sprawdzenia układu elektronicznego. Sprawdzanie e l e m e n t ó w u k ł a d u w t r y s k o w e g o Niżej podano wskazówki dotyczące sprawdzania przeznaczonych do wymiany uszkodzonych elementów układu wtryskowego. Do opisu odnoszą się rysunki 2.178...2.182. • Przewód (3, rys. 2.178) prowadzi do siłownika podciśnieniowe przy filtrze powietrza, który zależnie od temperatury zasysanego powietrza otwiera lub za myka klapę regulacyjną. * • Kątownik (4) oraz uszczelka (5) są przykręcone do regulatora temperatury (6). Regulator służy do podgrzewania powietrza zasysanego przez silnik. • Chwyt powietrza (7) można zdjąć po odkręceniu śruby (2). Pod chwytem powietrza znajduje się pierścień uszczelniający (8). • Króciec (9) jest połączony z elektrozaworem filtra z węglem aktywnym. Za wór otwiera się i zamyka, aby doprowadzić do cylindrów opary benzyny zbie rające się w zbiorniku paliwa. 139 Rys. 2.178. ELEMENTY ZESPOŁU WTRYSKIWACZA 1 - przewód dolotowy powietrza, 2 - śruba. 3 - przewód do termostatu przy filtrze powietrza. 4 - kątownik z blachy. 5 - uszczelka, 6 - regulator temperatury powietrza zasysanego. 7 - chwyt powietrza. 8 - pierścień gumowy. 9 - króciec do elektrozaworu filtra z węglem aktywnym. 10 - wtyczka. 11 - pierścień uszczelniający, 12 - śruba drążona. 13 - przewód paliwowy powrotny, 14 - przewód paliwowy zasilający. 15 - wtryskiwacz, 16 - zawór grzybkowy 140 Rys. 2.179. ELEMENTY UKŁADU MONO-MOTRONIC PRZY KOLEKTORZE SSĄCYM 1 - uchwyt, 2, 3 - śruba, 4 - kołnierz pośredni. 5 - śruba 13 N • m, 6 - wspornik kolektora ssącego. 7 - kapturek zamykający, 8 - rurka do pomiaru CO, 9 - do przewodu z płynem chłodzącym. 10 - króciec przewodu podciśnieniowego, 11 - .o-ring", 12 - uszczelka. 13 - śruba, 14 - podgrzewacz mieszanki. 15 - spinka zabezpieczająca. 16 - czujnik temperatury płynu chłodzącego, 17 - złącze wtykowe, 18 - pierścień uszczelniający. 19 - kolektor ssący, 20 - przesłona ciepłego powietrza fet 2.180. GÓRNA CZĘŚĆ ZESPOŁU •P"=--SKIWACZA jba 5 N • m, 2 - osłona. m - uchwyt wtryskiwacza z czujnikiem temperatury powietrza. >ring", 5 - wtryskiwacz, 6 - śruba. 7 - korpus. • - -szczelka, 9 - regulator ciśnienia paliwa. 1 - .wtyczka • Śruby drążone (12) doprowadzające i odprowadzające paliwo (patrz kierun ki strzałki) są uszczelnione dwoma pierścieniami uszczelniającymi (11). Obie śruby dokręca się podczas montażu momentem 25 f\l • m. Przed dokręceniem śrub zwrócić uwagę na prawidłowe rozmieszczenie przewodów paliwowych. • Śrubę (2, rys. 2.179) dokręca się momentem 25 N • m. • Jeżeli zespół wtryskiwacza został wymontowany, to należy sprawdzić, czy kołnierz (4) nie jest porysowany lub zdeformowany. • Kapturek (7) zamyka rurkę do pomiaru CO i musi być zdejmowany na czas sprawdzania stężenia tlenku węgla w spalinach. • Pierścień uszczelniający typu „o-ring" (11) należy zawsze wymieniać, kiedy nastąpiło wymontowanie podgrzewacza mieszanki (14). Rezystancję między wtyczką a masą, która powinna wynosić 0,25...0,50 Q, można zmierzyć omo mierzem. • Czujnik temperatury (16) ma kolor niebieski i podaje do urządzenia sterują cego informację o chwilowej temperaturze płynu chłodzącego. • Śrubę (1, rys. 2.180) dokręca się momentem 5 N • m. Podczas montażu gwint śruby posmarować środkiem „D6"zabezpieczającym przed poluzowaniem. • Osłona (2) występuje tylko przy części zamiennej, aby chronić uchwyt wtry skiwacza podczas transportu. Po zamontowaniu uchwytu należy ją usunąć. • Pierścień uszczelniający (4) trzeba zawsze wymieniać, kiedy wymienia się wtryskiwacz (5). • Śrubę (6) dokręca się momentem 6 N • m. Podczas montażu gwint śruby po smarować środkiem zabezpieczającym przed poluzowaniem ,.D6". • Regulator ciśnienia ustala ciśnienie paliwa w instalacji. Podczas odłączania od regulatora przewodów zachować ostrożność, ponieważ może wytrysnąć paliwo. 141 Rys. 2.181. DOLNA CZĘŚĆ ZESPOŁU WTRYSKIWACZA 1 - regulator ustawienia przepustnicy, 2 - śruba 6 N • m, 3 - wyłącznik biegu jałowego, 4 - wspornik mocowania linki przyspieszenia. 5 - korpus. 6 - śruba zderzakowa, 7 - śruba 3 N • m. 8 - uchwyt, 9 - króciec przyłączeniowy podciśnienia (filtr z węglem aktywnym), 10 - króciec przyłączeniowy podciśnienia (podgrzewanie powietrza), 11 - „o-ring". 12 - czujnik położenia przepustnicy • Wyłącznik biegu jałowego (3, rys. 2.181) jest nadzorowany przez system samodiagnozy i zmienia ustawienie przepustnicy w czasie hamownia kół silni kiem. Jeśli zachodzi potrzeba wymiany wyłącznika, to trzeba również wymie nić cały regulator. Popychacz wyłącznika musi zachowywać odpowiedni od stęp do zderzaka. Odstęp ten można mierzyć tylko z zastosowaniem specjalne go adaptera, który redukuje napięcie akumulatora do 6 V. • Do wspornika (4) jest mocowany pancerz linki przyspieszenia. Linka daje się regulować przez przestawienie zapinki przy wsporniku. Linkę należy tak wyre gulować, aby dźwignia przepustnicy osiągała pełne otwarcie. Największy do puszczalny luz na dźwigni przepustnicy wynosi 1,0 mm. • Śruba zderzakowa (6) jest ustawiona fabrycznie i zaplombowana. Śruby tej nie wolno obracać. • Do króćca (9) jest podłączony przewód prowadzący do filtra z węglem ak tywnym. Jeżeli króciec został wykręcony z korpusu, to trzeba wymienić uszczelkę „o-ring" (11). • Króciec (10) jest połączony przewodem z termostatem regulującym dopływ nagrzanego powietrza. • Nie wolno regulować czujnika położenia przepustnicy (12). Jeżeli pracuje nieprawidłowo, to trzeba wymienić dolną część zespołu wtryskiwacza. • Wtyk (1. rys. 2.182) przy centralnym urządzeniu sterującym wolno wycią gać z gniazda lub wkładać tylko przy wyłączonym zapłonie. Wtyk wyciąga się w kierunku strzałki. • Centralne urządzenie sterujące znajduje się po prawej stronie na ścianie w komorze silnika. Urządzenie to steruje pracą wtryskiwacza, regulacją z son dą lambda, elektrozaworem filtra z węglem aktywnym, pracą pompy paliwa, podgrzewaniem zasysanego powietrza, zapłonem i samodiagnozą. 142 • Centralne urządzenie sterujące jest zamocowane do ramki (3), która z kolei jest przykręcona nakrętkami (4) do nadwozia (10 N • m). Rys. 2.183. WIDOK ZAMONTOWANEGO FILTRA PALIWA 1 - elastyczne przewody paliwowe, 2 - opaski zaciskowe. 3 - śruba mocująca, 4 - obejma. 5 - filtr paliwa X t 8 2 . CENTRALNE URZĄDZENIE STERUJĄCE k 5 U E M I ZAPŁONEM * r , * ztącza. 2 - centralne urządzenie sterujące. ••wica mocowania, 4 - nakrętka 10 N • m. •oma lambda. 6 - przewód masowy. kattcse wtykowe sondy lambda • Sonda lambda jest wkręcona momentem 50 N • m. Przed wkręceniem son dy trzeba jej gwint posmarować smarem „G5". Zwrócić uwagę, aby smar nie przedostał się do szczelin sondy. • Podczas montażu nowej sondy nie zapomnieć o podłączeniu przewodu ma sowego (6). •fymiana filtra paliwa Filtr paliwa znajduje się pod podłogą samochodu, z prawej strony przy tylnym zawieszeniu. Podczas wyjmowania filtra może wypłynąć nieco paliwa. Benzy na jest trująca i łatwo palna. Oznacza to, że stanowisko pracy musi być wenty lowane. Zakazane jest używanie otwartego ognia. • Ustawić samochód na mocnych podstawkach. • Podstawić naczynie na wyciekające paliwo. • Ścisnąć odpowiednimi zaciskami przewody ( 1 , rys. 2.183) po obu stronach • Poluzować opaski zaciskowe (2) i odłączyć przewody paliwowe od filtra. Opaski są mocno zaciśnięte i muszą być rozcięte. Podczas montażu użyć opa sek śrubowych. • Odkręcić śrubę (3), zdjąć obejmę (4) i wyjąć filtr. Uważać, ponieważ filtr jest wypełniony benzyną. • Ustawić nowy filtr tak, aby strzałka na jego korpusie byłą skierowana zgo dnie z przepływem paliwa. • Podłączyć przewody do filtra i założyć opaski. • Umocować filtr obejmą i dociągnąć opaski zaciskowe. • Osuszyć papierowym ręcznikiem miejsca podłączenia przewodów do filtra i opuścić samochód na koła. • Wykonać jazdę próbną, a następnie ponownie podnieść samochód. Spraw dzić, czy miejsca podłączenia przewodów są szczelne. 143 Rys. 2.184. SYSTEM ODPROWADZANIA OPARÓW BENZYNY W UKŁADZIE WTRYSKOWYM MONO-MOTRONIC. Strzałką pokazano kierunek przepływu. Przy wyłączonym zapłonie zawór jest otwarty w kierunku strzałki 1 - wtyczka, 2 - elektrozawór, zwracać uwagę na położenie montażowe, strzałkami pokazano kierunek przepływu. 3 - uchwyt, 4 - obejma. 5 - zespół wtryskiwacza. 6 - przewód łączący ze zbiornikiem paliwa. 7 - filtr z węglem aktywnym U k ł a d odprowadzania o p a r ó w paliwa Zmienne temperatury otoczenia powodują powstawanie w zbiorniku paliwa oparów benzyny, które w tradycyjnych układach paliwowych są usuwane na zewnątrz. Aby uniknąć wypływu szkodliwych oparów zastosowano system z filtrem z węglem aktywnym. Elementy wchodzące w skład tego systemu po kazano na rysunku 2.184, na przykładzie układu wtryskowego Mono-Motronic. W trakcie pracy silnika lub po jego zatrzymaniu opary paliwa, powstające wskutek ogrzania się benzyny, są przesyłane przewodem do zbiornika z wę glem aktywnym i tam zmagazynowane. Filtr znajduje się pod błotnikiem. W czasie jazdy zasysane przez silnik powietrze przedostaje się do filtra z wę»!.?m aktywnym. Powietrze to odparowuje cząsteczki paliwa uczepione do wę gla aktywnego i doprowadza przewodem do cylindrów w celu spalenia. W przewodzie tym znajduje się elektrozawór, który reguluje natężenie przepły wu. Elektrozawór jest sterowany przez centralne urządzenie sterujące. Wiel kość przelotu w zaworze jest regulowana na podstawie informacji o prędkości obrotowej, obciążeniu i zawartości tlenu w spalinach. Tak więc przy pełnym obciążeniu zawór jest w pełni otwarty, a w fazie hamowania silnikiem całkowi cie zamknięty. Kiedy nastąpi odcięcie dopływu prądu do zaworu, to zawór jest otwarty w kie runku strzałki. Inne układy wtryskowe współpracują z podobnym systemem odprowadzania oparów benzyny. 2.15. 144 ZAPŁON Zależnie od typu silnika układ zapłonowy może być tranzystorowy (tzw. TSZ) z czujnikiem Halla zamiast przerywacza mechanicznego lub mikroprocesoro wy (również z czujnikiem Halla). Układ zapłonowy może mieć urządzenie ste rujące wspólne z układem wtryskowym, zależnie od zastosowanego wtrysku. W silnikach 16-zaworowych rozdzielacz zapłonu jest umieszczony na końcu głowicy i napędzany bezpośrednio wałkiem rozrządu. W pozostałych silnikach rozdzielacz zapłonu jest zamontowany z boku kadłuba i napędzany wałkiem wspólnie z pompą oleju. Rozdzielacz zapłonu w układzie tranzystorowym jest zaopatrzony w regulatory wyprzedzenia zapłonu: odśrodkowy i podciśnieniowy. Podciśnienie do regula tora jest dostarczane z gaźnika lub kolektora ssącego. W przypadku mikroprocesorowego układu zapłonowego wyprzedzenie zapło nu jest ustalane przez moduł zapłonowy lub przez centralne urządzenie steru jące wtryskiem i zapłonem (np. Digifant, KE-Motronic itp.). •asady bezpiecznej pracy Aby uniknąć porażenia prądem lub uszkodzenia układu zapłonowego, należy się stosować do niżej podanych zaleceń, które dotyczą wszystkich silników. • Nie dotykać i nie odłączać przewodów zapłonowych przy pracującym silni ku, jak również w fazie rozruchu. W przewodach występuje bardzo wysokie na pięcie. • Jakikolwiek przewód układu zapłonowego może być odłączony dopiero po zatrzymaniu silnika. To samo dotyczy czynności podłączania przyrządu diagno stycznego, przy czym zapłon musi być wyłączony kluczykiem. • Należy unikać uruchamiania silnika z wykorzystaniem urządzenia rozrucho wego zasilającego akumulator, ponieważ nie każde urządzenie jest przystoso wane do silników z zapłonem sterowanym komputerowo. Jeżeli korzysta się jednak z takiego urządzenia, wolno podłączyć napięcie 16,5 V przez co najwy żej 1 minutę. • Podczas elektrycznego spawania nadwozia odłączyć akumulator. • Nie podłączać lampki kontrolnej do zacisku „ 1 " cewki zapłonowej (zacisk minusowy), natomiast przyrządu diagnostycznego i lampy stroboskopowej do zacisku „ 15" cewki. Nie wolno również podłączać kondensatora do zacisku „ 1". • Kiedy z kopułki rozdzielacza zapłonu został wyciągnięty środkowy przewód wysokiego napięcia, to należy go natychmiast połączyć innym przewodem z masą. Jeśli się tego nie wykona, to nie obracać silnika rozrusznikiem (co jest potrzebne przy niektórych badaniach). Uwaga na wysokie napięcie przy zapło nie elektronicznym. • Pojazd, w którym uszkodzenie układu zapłonowego nie pozwala na dalszą jazdę, może być holowany po odłączeniu modułu zapłonowego lub urządzenia sterującego. • Używać tylko oryginalnych przewodów zapłonowych i palca rozdzielacza, który jest oznakowany. • Osoby korzystające z rozrusznika serca nie powinny podejmować żadnych prac przy układzie zapłonowym. Sorawdzanie c e w k i z a p ł o n o w e j W układach zapłonowych jest stosowana cewka firmy Bosch, która ma wbu dowany rezystor szeregowy. Rezystor ten zapewnia zasilanie cewki pełnym na pięciem, nawet podczas uruchamiania rozrusznika. Cewka nie podlega napra wie ani rozbiórce, można jednak sprawdzić rezystancję jej uzwojeń. Jeżeli dys ponuje się omomierzem ze wskazaniami kiloomów, to sprawdzenie cewki po lega na wykonaniu następujących czynności. Rys. 2.185. ROZDZIELACZ ZAPŁONU I CEWKA ZAPŁONOWA W UKŁADZIE WTRYSKOWYM DIGIFANT 1 - przewody wysokiego napięcia, 2 - przewód masowy do głowicy, 3 - moduł zapłonowy. « 4 - nakrętka 10 N • m, 5 - cewka zapłonowa. 6 - wtyczka. 7 - styk „15" (+). 8 - styk . 1 " (-), 9 - styk „4" (środkowy), 10 - nasadka odkłóceniowa, 11 - nasadka świecy zapłonowej, 12 - świeca zapłonowa 25 N • m. 13 ~ śruba 25 N - m, 14 - płytka dociskowa, 15 - uszczelka, 16 - rozdzielacz zapłonu z czujnikiem Halla. 17 - osłona przeciwkurzowa, 18 - palec rozdzielacza, z oznaczeniem ,R1". 19 - kopułka, 20 - osłona kopułki Rys. 2.186. SPRAWDZANIE CEWKI ZAPŁONOWEJ UKŁADU MONO-MOTRONIC • W celu sprawdzenia uzwojenia pierwotnego podłączyć omomierz do sty ków „ 1 " i „15" cewki zapłonowej. Na rysunku 2.185 pokazano rozmieszczenie styków w cewce zapłonowej układu Digifant. W układzie Mono-Motronic cew ka ma podobny wygląd. Włączyć zapłon. Omomierz powinien wskazać 0,52...0,76 n (silniki 1F oraz RP). • W celu sprawdzenia uzwojenia wtórnego podłączyć omomierz do styków „4" i „15" cewki zapłonowej (zapłon musi być wtedy wyłączony). Włączyć za płon. Omomierz powinien wskazać 2,4...3,5 kQ (silniki 1F oraz RP). Oznaczenia zacisków cewki zapłonowej pokazano również na rysunku 2.186. Jeżeli przypuszcza się, że usterka ma miejsce w cewce zapłonowej, to można dokonać jeszcze próby z wypożyczoną cewką (musi się nadawać do zamonto wanego zapłonu). Cewkę o innej niż podano rezystancji należy wymienić. Trzeba pamiętać, że czasami cewki nie wykazują usterki do chwili osiągnięcia temperatury nagrzania. Sprawdzanie cewki w stanie zimnym nie zawsze da więc oczekiwany rezultat. 146 Należy utrzymywać osłonę cewki w stanie suchym i czystym, aby uniknąć przebić i prądów błądzących. Poza tym cewki nie wymagają żadnej obsługi. 3 W układzie KE-Motronic (stosowanym w silniku 2,0 d m 16-zaworowym) rezy stancje cewki zapłonowej wynoszą odpowiednio 0,6...0,8 O. i 6,9...8,5 £1 Te same wartości odnoszą się do układu K-Jetronic. Obsługa rozdzielacza zapłonu i Zadaniem rozdzielacza zapłonu jest doprowadzanie do świec wysokiego na pięcia we właściwej kolejności (to znaczy 1 - 3 - 4 - 2) i we właściwej chwili (z odpowiednim wyprzedzeniem). Rozdzielacz jest osadzony w kadłubie i na pędzany od wałka pośredniego. W silniku 16-zaworowym jest umieszczony przy głowicy i napędzany od wałka rozrządu. Kopułkę rozdzielacza należy z zewnątrz i wewnątrz regularnie czyścić w celu usunięcia pyłów z elektrody węglowej, kurzu oraz wilgoci. Do czyszczenia na leży używać szmaty nasączonej benzyną. Po oczyszczeniu sprawdzić, czy kopułka nie jest popękana. Oczyścić również i sprawdzić palec rozdzielacza. Je śli styk palca jest starty, to wymienić palec (zamontować z poprzednim ozna czeniem). Styków mosiężnych nie należy ani spiłowywać, ani szlifować. Utrzymywać w czystości powierzchnie zewnętrzne przewodów zapłonowych i chronić przed wilgocią, gdyż zapewnia to poprawną pracę całego układu. Co jakiś czas wyciągnąć wszystkie przewody z kopułki i oczyścić ich końce. Nie wolno skracać przewodów. Nowe przewody zamawiać tylko na podstawie nu meru katalogowego dla konkretnego silnika. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e rozdzielacza zapłonu • Odłączyć od rozdzielacza przewody zapłonowe lub zdjąć kopułkę. • Z boku rozdzielacza wyciągnąć wtyczkę czujnika Halla. W celu zwolnienia wtyczki ścisnąć zatrzaski sprężyste. • Odłączyć przewód podciśnieniowy od rozdzielacza zapłonu, jeśli występuje. • Obrócić wał korbowy tak, aby tłok pierwszego cylindra ustawił się w zwro cie zewnętrznym suwu sprężania. Zaznaczyć rysikiem na obudowie rozdziela cza zapłonu położenie ostrego końca palca rozdzielacza. Do obracania wału użyć klucza nasadowego, nałożonego na śrubę centralną koła pasowego. • W silniku 8-zaworowym odkręcić jedną śrubę, zdjąć płytkę mocującą i wy ciągnąć rozdzielacz prosto do góry. • W silniku 16-zaworowym odkręcić dwie śruby, usunąć podłożoną blaszkę i wysunąć poziomo rozdzielacz zapłonu z głowicy. • Usunąć uszczelkę (dotyczy wszystkich wersji). Jeśli w tym czasie wał korbowy nie był obracany, ani też nie przeprowadzano żadnych napraw rozdzielacza, to rozdzielacz montuje się z powrotem w pier wotnym położeniu. Natomiast jeśli rozdzielacz lub jego elementy były wymieniane albo wał korbo wy był obracany po wyjęciu rozdzielacza, to w celu jego zamontowania należy postępować w sposób następujący. • Jeśli silnik jest zamontowany w samochodzie, to ustawić tłok pierwszego cylindra w ZZ suwu sprężania, to znaczy oba zawory pierwszego cylindra są 147 Rys. 2.187. ZNAKI USTAWCZE ZZ A - silnik zamontowany, B - silnik wymontowany Rys. 2.189. POKRYWANIE SIĘ ZNAKÓW USTAWCZYCH PRZY KOLE ZĘBATYM WAŁKA ROZRZĄDU (jeżeli występują) Rys. 2.188. USTAWIENIE ZABIERAKA WAŁKA POMPY OLEJU PRZED ZAMONTOWANIEM ROZDZIELACZA ZAPŁONU (silnik 8-zaworowy). Oś zabieraka musi zajmo>%ae | położenie równoległe do osi wału korbowego. Zabierak można obrócić szczypcami, po niewielkim uniesieniu Rys. 2.190. PALEC ROZDZIELACZA OBRÓCIĆ TAK, ABY J t 3 i J KONIEC USTAWIŁ SIĘ W JEDNEJ UNII ZE ZNAKIEM NA KRAWĘDZI OBUDOWY ROZDZIELACZA zamknięte (kiedy pokrywa głowicy jest zdjęta) lub znak „O" na kole zamacho wym znajduje się naprzeciw znaku ustawczego w okienku kontrolnym (widok A na rys. 2.187). • W przypadku silnika wymontowanego z pojazdu obrócić wał korbowy tak, aby nacięcie na tłumiku drgań (kole pasowym) pokryło się ze strzałką na pokry wie paska zębatego (widok B na rys. 2.187). Znak ustawczy na kole zębatym wałka rozrządu musi być ustawiony zgodnie z opisem na stronie 88. Ta wska zówka odnosi się oczywiście do przypadku, kiedy silnik był naprawiany lub na stąpiło wyjęcie rozdzielacza zapłonu. Należy wspomnieć, że w niektórych silnikach znak na kole zębatym wałka roz rządu musi się znaleźć naprzeciw liter O.T. (Oberer Totpunkt), umieszczonych na wewnętrznej osłonie paska zębatego, jak na rysunku 2.189. • W silniku 8-zaworowym sprawdzić, czy zabierak wałka pompy oleju jest ustawiony równolegle do osi wału korbowego (rys. 2.188). W razie potrzeby można zabierak przestawić szczypcami (wyciągnąć, obrócić i z powrotem wło żyć). W silniku 16-zaworowym zabierak wałka rozrządu jest w prawidłowym położeniu, jeśli tłok pierwszego cylindra znajduje się w ZZ. 148 • Tak ustawić palec rozdzielacza, aby jego ostry koniec znalazł się naprzeciw znaku na krawędzi obudowy rozdzielacza, jak pokazano na rysunku 2.190. • W tym położeniu osadzić rozdzielacz i umocować płytką lub przykręcić (sil nik 16-zaworowy). • Osadzić w rozdzielaczu ponownie wtyczkę czujnika Halla, zamocować kopułkę i podłączyć przewód podciśnieniowy (jeżeli występuje). • Na koniec sprawdzić wyprzedzenie zapłonu (patrz dalej). Naprawa rozdzielacza zapłonu Rozdzielacz zapłonu można naprawiać tylko w ograniczonym zakresie i na ogół w przypadku uszkodzenia trzeba go wymienić. Na rysunku 2.191 pokazano ele menty rozdzielacza zapłonu dla układu tranzystorowego. Natomiast na rysun ku 2.192 pokazano rozdzielacz zapłonu dla silnika 16-zaworowego. Jeżeli trze ba wymienić palec rozdzielacza w silniku 8-zaworowym, to będzie potrzebny ściągacz dwuramienny. Zaczepy obu ramion należy podłożyć pod palec roz dzielacza. 2 . 1 9 1 . ELEMENTY ROZDZIELACZA ZAPŁONU (silniki 8-zaworowe) " - palec rozdzielacza. 2 - osłona p y ł o w a , - pierścień zabezpieczający. 4 - w i r n i k czujnika Halla. 5 - kołek zabezpieczający. 6 - podkładka sprężysta, 7 - wtyczka. I - zatrzask sprężynowy, - zatrzask zabezpieczający, 10 - podkładka. 1 - gniazdo wtyczki, 12 - o s ł o n a p r z e w o d ó w , 3 - czujnik Halla, 14 - tarcza, *5 - płytka podstawy, *c - siłownik podciśnieniowy. I - śruba 25 N • m, 18 - płytka mocująca. "9 - rozdzielacz zapłonu, 20 - zabezpieczenie (zostaje zniszczone podczas w y m o n t o w a n i a rozdzielacza), 2' - pierścień * v s . 2.192. ELEMENTY ZDZIELACZA Z A P Ł O N U s.lniki 16-zaworowe) " - wałek rozdzielacza 2 - podkładka dystansowa ; - podkładka z t w o r z y w a sztucznego - - śruba I 5 - czujnik Halla 5 - o b u d o w a rozdzielacza " - kołek 5 - pierścień rozprężny 5 - zabierak napędu rozdzielacza 149 Regulacja wyprzedzenia zapłonu Wyprzedzenie zapłonu reguluje się podczas pracy silnika na biegu jałowym (patrz tablica w rozdziale 1.1). Przewód podciśnieniowy rozdzielacza zapłonu musi pozostawać albo podłączony, albo odłączony, zgodnie ze wskazówkami podanymi w tablicy (nie dotyczy zapłonu mikroprocesorowego). Wszystkie po zostałe przewody podciśnieniowe muszą być podłączone. Znak ustawienia za płonu jest widoczny w okienku kontrolnym obudowy koła zamachowego. • Sprawdzić prędkość obrotową biegu jałowego i ewentualnie wyregulować (patrz odpowiedni tekst.w rozdziałach poświęconych gaźnikowi lub układom wtryskowym). • Przewód podciśnieniowy przy rozdzielaczu zapłonu (jeżeli występuje) odłą czyć lub pozostawić (patrz dane w tablicy w rozdziale 1.1). • Podłączyć lampę stroboskopową zgodnie z instrukcją producenta. • Podczas pracy silnika na biegu jałowym skierować światło lampy w okien ko kontrolne w obudowie koła zamachowego i sprawdzić, czy pokrywają się znaki ustawcze zapłonu (patrz dane w tablicy). Jeżeli wyprzedzenie zapłonu przy wartości nastawczej 6° mieści się w zakresie 4...8°, natomiast przy warto ści 16° w zakresie 14...18°, to nie jest konieczna żadna regulacja. Podane war tości określają wyprzedzenie zapłonu w stosunku do ZZ. • Jeżeli regulacja zapłonu jest konieczna, to poluzować płytkę mocującą roz dzielacz (lub dwie śruby w silniku 16-zaworowym) i obrócić rozdzielacz. Moż na się szybko zorientować, w którą stronę przesuwa się wyprzedzenie zapłonu, gdy rozdzielacz jest obracany w prawo lub w lewo. • Dokręcić płytkę lub obie śruby i jeszcze raz sprawdzić ustawienie zapłonu. Uwaga! W silniku z układem wtryskowym Digifant i Mono-Motronic do spraw dzenia zapłonu jest potrzebny specjalny przyrząd firmy VW, który pozwala kon trolować jednocześnie prędkość obrotową i wyprzedzenie zapłonu. Możliwe jest jednak użycie lampy stroboskopowej. • Do zakresu pełnej kontroli zapłonu wchodzi jeszcze zbadanie zmian kąta wyprzedzenia zapłonu w funkcji prędkości obrotowej. W tym celu dla układu Digifant trzeba odłączyć i przyłączyć wtyk czujnika temperatury, pokazany na rysunku 2.193 (niebieskie złącze z drucianą zapinką). • Uruchomić silnik i pozostawić na biegu jałowym. • Wyciągnąć wtyk pokazany na rysunku 2.193 i zwiększyć prędkość obroto wą do 2000...2500 obr/min. Przy tej prędkości odczytać lampą stroboskopo wą wyprzedzenie zapłonu. • Z powrotem podłączyć wtyczkę i odczytać wyprzedzenie zapłonu przy tej samej prędkości obrotowej. Wyprzedzenie zapłonu musi się teraz zwiększyć 150 Rys. 2.193. PODCZAS SPRAWDZANIA WYPRZEDZENIA ZAPŁONU PRZY WIĘKSZYCH PRĘDKOŚCIACH OBROTOWYCH NALEŻY ODŁĄCZYĆ LUB PRZYŁĄCZYĆ POKAZANY STRZAŁKĄ WTYK CZUJNIKA TEMPERATURY (opis w tekście) o co najmniej 30°. Jeżeli zmiana wyprzedzenia wynosi tylko około 20°, to usterka może istnieć w module zapłonowym. W takim przypadku trzeba się zwrócić do autoryzowanej stacji obsługi. • Jeżeli otrzyma się te same wskazania przy odłączonej i podłączonej wtyczce, to należy sprawdzić obwód czujnika temperatury. W innym przypadku usterka może znajdować się w centralnym urządzeniu sterującym Digifant. Kiedy wtycz ka zostanie wyciągnięta, wyprzedzenie zapłonu powinno się z powrotem zmniejszyć. Na zakończenie kontroli podłączyć wtyczkę i zabezpieczyć zapinką. • W taki sam sposób sprawdza się zmiany wyprzedzenia zapłonu w układzie Mono-Motronic, z tą różnicą, że prędkość obrotową silnika ustala się na 3000 obr/min. Przy tej prędkości wyprzedzenie zapłonu musi wzrosnąć o 37...45° (optymalnie o 41°). Jeżeli jest inaczej, zlecić sprawdzenie do ASO. W y m i a n a świec z a p ł o n o w y c h I w a Wszystkie silniki mają wkręcone świece zapłonowe o gwincie M14 i typie po danym w tablicy „Charakterystyka techniczna". Można stosować również świe ce innych producentów, pod warunkiem zachowania wymaganej wartości cie plnej. Co 10 000 km powinno się wykręcać świece w celu oczyszczenia elektrod i sprawdzenia przerwy iskrowej. Przed wykręceniem świecy oczyścić jej gnia zdo w głowicy. Po wykręceniu świecy dokonać oględzin jej końcówki, ponież wygląd i zabarwienie elektrod oraz izolatora dają pogląd o funkcjonowa niu układu wtryskowego, układu zapłonowego i o stanie silnika. Prawidłowy wygląd świecy zapłonowej charakteryzuje się nalotem izolatora o zabarwieniu od szarożółtego, przez brązowy do ciemnobrązowego. »ws 2.194. SPRAWDZANIE ODSTĘPU MIĘDZY TRODAMI ŚWIECY ZAPŁONOWEJ Jeżeli końcówka świecy jest pokryta grubym czarnym nalotem, oznacza to spalanie bogatej mieszanki, zbyt duży odstęp elektrod świecy lub za wysoką jej wartość cieplną. Jeżeli końcówka świecy jest zaolejona, może to oznaczać pęknięcie pierścieni tłokowych lub zbyt duży luz tłoka w cylindrze. Natomiast jeżeli izolator jest biały i suchy, z możliwymi „perełkami" stopionego metalu, świadczy to o przegrzaniu świecy zapłonowej wskutek zbyt ubogiej mieszanki, nieszczelności świecy, zastosowania zbyt gorącej świecy lub prze grzania silnika (np. niedostateczne chłodzenie). Świece zapłonowe powinno się wymieniać co 15 0 0 0 km. Podczas wkręcania świecy w głowicę nie stosować większego momentu niż 25 N • m. 151 Rys. 2.130. ZNAKI POZIOMU PŁYNU CHŁODZĄCEGO NA ZBIORNIKU WYRÓWNAWCZYM to poziom przekroczy nieco znak „MAX". Przy zimnym silniku musi się jednak zawierać między znakami „MAX" i „MIN". Jeśli tak nie jest, uzupełnić stan pły nu. Dolewanie wody powoduje rozcieńczenie koncentratu i powinno się go unikać. Przygotowanie płynu chłodzącego Układ chłodzenia jest zalany fabrycznie środkiem niezamarzającym, który po winien pozostawać cały rok w układzie. Jeżeli przygotowuje się płyn we wła snym zakresie, to należy zachować podane niżej proporcje wody i koncentra tu zamarzającego w niskich temperaturach. Zaleca się stosowanie koncentra tu „G11", który jest specjalnie dostosowany do omawianych silników. Zalecane proporcje: • do temperatury zamarzania -25°C dla wszystkich silników: 2,6 d m 3 kon centratu + 3,9 d m 3 wody; • do temperatury zamarzania -35°C dla wszystkich silników: 3,25 d m 3 kon centratu + 3,25 d m 3 wody. Sprawdzanie szczelności układu Układ chłodzenia pracuje pod ciśnieniem. Korek wlewu zbiornika wyrównaw czego jest zaopatrzony w sprężynę, która jest tak dobrana, aby zapewniała szczelność korka i otwierała go, kiedy ciśnienie przekroczy 0,12...0,15 MPa. Nadciśnienia panujące w układzie pozwala na osiągnięcie większej temperatu ry wrzenia płynu. Do sprawdzania zaworu korka zbiornika wyrównawczego służy pompa do ba dania chłodnic. Przymocować pompę do korka i wytworzyć ciśnienie, które spo woduje otwarcie zaworu w korku. Jeżeli nie odbywa się to przy podanym wyżej ciśnieniu, to korek trzeba wymienić. Taką samą pompą, mocowaną do zbiorni ka wyrównawczego, można sprawdzić szczelność układu. Należy wytworzyć ci śnienie 0,1 MPa i sprawdzić manometrem, czy utrzymuje się przez co najmniej 2 minuty. Jeżeli nie, oznacza to istnienia nieszczelności w układzie. Miejsce przecieku można łatwo określić dzięki wytworzonemu w układzie nadciśnieniu. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e chłodnicy 104 Chłodnica, wentylator i przewody elastyczne zostały pokazane na rysunku 2.131. Jeżeli pominąć różne kształty przewodów i obecność niekiedy drugiego wenty latora, to takie same elementy są montowane vw wszystkich silnikach. Wyłącz nik termiczny wentylatora jest umieszczony u dołu z lewej strony chłodnicy. Rys. 2.131. CHŁODNICA I WENTYLATOR (silnik z pojedynczym wentylatorem) 1 - wyłącznik termiczny wentylatora 25 N • m, 2 - złącze wtykowe. 3 - chłodnica. 4 - osłona wentylatora, 5 - wentylator. 5 - pas przedni, 7 - górny przewód chłodnicy. 8 - dolny przewód chłodnicy. 9 - nakrętka i śruba 10 N • m. 10 - pokrywa. 11 - zbiornik wyrównawczy. 12 - do przewodu sztywnego. 13 - do króćca w głowicy. 14 - korek wlewu (1.3...1.5 bara, czyli 0.13...0.15 MPa) Przed przystąpieniem do wymontowania chłodnicy lub wentylatora trzeba od łączyć akumulator, ponieważ przy włączonym zapłonie przewody wentylatora znajdują się pod napięciem. Wymontowanie chłodnicy przebiega w następują cy sposób. • Spuścić płyn chłodzący z układu w sposób opisany poprzednio. Odkręcić korek na zbiorniku wyrównawczym, aby płyn mógł lepiej spływać. • Wymontować kratę wlotu powietrza, w sposób opisany w rozdziale o wy montowaniu silnika. • Wymontować wszystkie przewody powietrza dochodzące do chłodnicy. • Odłączyć przewody elektryczne od wyłącznika termicznego oraz od wenty latora. • Poluzować opaski zaciskowe na górnym i dolnym przewodzie chłodnicy. Odłączyć przewody od chłodnicy i odchylić na bok, nie przełamując ich przy tym. Odłączyć również przewód między chłodnicą a zbiornikiem wyrównaw czym. Przewody są mocowane albo opaskami sprężynowymi, albo śrubowymi. Podczas montażu można stosować opaski śrubowe, jeśli nie dysponuje się szczypcami do naciągania opasek sprężynowych. • Odkręcić obie śruLy u górnych wsporników chłodnicy. U dołu chłodnica jest wyposażona w kołki, które wchodzą w stożkowe podkładki gumowe. • Wyciągnąć chłodnicę z samochodu. Zwracać przy tym uwagę, aby nie uszkodzić rurek chłodnicy. • W razie potrzeby odkręcić osłonę wentylatora od chłodnicy oraz silnik we ntylatora od osłony. 105 Chłodnicę montuje się w kolejności odwrotnej. Napehwć układ chłodzenia w sposób opisany na stronie 103. Przygotować odpowiednią mieszankę płynu chłodzącego. Sprawdzanie w e n t y l a t o r a chłodnicy Jeśli wentylator nie włącza się prawidłowo, to należy w pierwszej kolejności sprawdzić wyłącznik termiczny. Jest on umieszczony z boku chłodnicy. • Uruchomić silnik i pozwolić mu pracować, aż włączy się wentylator. • Powoli otworzyć korek zbiornika wyrównawczego, aby para mogła się ulotnić. • Włożyć termometr do zbiornika. Temperatura powinna osiągnąć 93...98°C. Jeśli wentylator się nie włącza, ściągnąć oba przewody z wyłącznika termicz nego i zewrzeć. Włączyć zapłon. Wentylator powinien natychmiast pracować. Jeśli tak się nie dzieje, trzeba wymienić wyłącznik termiczny i ponowić próbę. Sprawdzanie czujnika t e m p e r a t u r y Odłączyć przewód z czujnika temperatury sterującego wskaźnikiem na tablicy rozdzielczej. Podłączyć omomierz między przewód a masę i zmierzyć rezystan cję. Przy niskiej temperaturze płynu chłodzącego rezystancja powinna być bar dzo duża. Im bardziej jest nagrzany silnik, tym mniejsza powinna być rezystancja. Usterka może również wystąpić we wskaźniku temperatury. Odłączyć z czujni ka temperatury przewód i zewrzeć z masą przy wyłączonym zapłonie. Włączyć zapłon. Wskazówka powinna skoczyć w skrajne prawe położenie. Aby nie uszkodzić wskaźnika, należy szybko wyłączyć stacyjkę. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e p o m p y płynu chłodzącego Podczas tych czynności należy korzystać z rysunków 2.132 i 2.133. Pompę wymontowuje się w sposób następujący. • Opróżnić układ chłodzenia (patrz strona 103). • Poluzować nakrętkę listwy do regulacji napięcia paska klinowego oraz na krętkę mocowania alternatora albo odpowiednio poluzować urządzenie napi nające pasek. • Przechylić alternator ku środkowi i zdjąć pasek klinowy. • Zdjąć osłonę paska zębatego. • Odkręcić koło pasowe pompy płynu chłodzącego. W celu unieruchomienia koła na czas odkręcania śrub można włożyć w rowek koła pasek klinowy i za cisnąć go. • Poluzować opaski zaciskowe na króćcach pompy i ściągnąć przewody. • Odkręcić śruby mocujące pompę i odsunąć ją od kadłuba silnika. Pod po mpą znajduje się „o-ring", który należy wyjąć w celu sprawdzenia jego stanu. Drugi „o-ring" uszczelnia pokrywę termostatu w korpusie pompy. 106 Pompę montuje się w kolejności odwrotnej do wymontowania. Śruby mocują ce pompę i koło pasowe dociągnąć momentem 20 N • m. Naciągnąć pasek klinowy w sposób podany na strome 108. •w. 2.132. ELEMENTY UKŁADU CHŁODZENIA MONTOWANE PRZY SILNIKU. Zależnie od wersji silnika mogą występować t a i e części. Na rysunku pokazano silnik z chłodnicą oleju - górny przewód chłodnicy, 2 - króciec, 3 - czujnik temperatury sterujący wskaźnikiem temperatury, - - wyłącznik termiczny zwłoczny 30 N • m, 5 - uszczelka. 6, 15, 17 - „o-ring" (zawsze do wymiany), 7 - śruba 10 N • m, : - przewód nagrzewnicy, 9 - króciec przewodu nagrzewnicy, 10 - pompa płynu chłodzącego, 11 - uszczelka pompy, 'Z - śruba 20 N • m. 13 - termostat, 14 - dolny przewód chłodnicy. 16 - śruba 20 N - m, 18 - chłodnica oleju, ' r - przewód sztywny płynu chłodzącego Naprawa pompy płynu chłodzącego Pompa płynu chłodzącego nie podlega naprawie i w razie uszkodzenia musi być wymieniona. Po wymontowaniu pompy sprawdzić czy n»e nosi śladów przecieków (najczęściej w postaci rdzawych plam) oraz jaki jest stan łożysk (pokręcić piastą). W celu wymiany pompy odkręcić w dolnej części pokrywę termostatu i wyjąć termostat. Odkręcić śruby mocujące korpus pompy i wyjąć pompę. Usunąć uszczelkę spomiędzy obu połówek korpusu. Przed przykręceniem pompy wymienić uszczelkę przy korpusie, a także „o-ring" w pokrywie termostatu. Regulacja naciągu paska k l i n o w e g o Pasek klinowy wymaga regulacji naciągu po każdym wymontowaniu pompy płynu chłodzącego, alternatora lub koła pasowego wału korbowego. Ponadto naciąg paska powinno się kontrolować w regularnych odstępach czasu. Jeśli po szybkim wciśnięciu pedału przyspieszenia dają się słyszeć piski, to świad czy to o ślizganiu się paska. Ślizgający się pasek pogarsza warunki funkcjono wania pompy płynu chłodzącego oraz alternatora. Zaniedbanie okresowego sprawdzania naciągu paska doprowadzi szybko do jego uszkodzenia. Jeżeli pasek pozostaje zamontowany, to trzeba obrócić kil kakrotnie wał korbowy, aby sprawdzić go na całej długości. Niekiedy pasek ma pojedyncze pęknięcia, które można zobaczyć tylko w jednym ustawieniu pa ska. Łatwo jest zaobserwować popękaną osnowę na bokach paska. Pasek z te go typu uszkodzeniami trzeba zawsze wymienić. Naciąg paska klinowego sprawdza się w środku odległości między kołami pa sowymi pompy płynu chłodzącego i alternatora. Prawidłowo napięty pasek może się ugiąć o 5 mm pod umiarkowanym naciskiem palca. Wartość ta od nosi się do paska używanego. Nowy pasek powinien ugiąć się pod takim naci skiem tylko 2 mm. Podczas zakładania paska nie używać wkrętaka ani innej podobnej dźwigni, ponieważ skróci to żywotność paska. Powinno się odpowiednio poluzować śruby mocujące alternator lub napinacz, aby założyć pasek bez rozciągania. W niżej podanym opisie regulacji naciągu paska klinowego założono, że jest on montowany na koła pasowe. Należy zwrócić uwagę na różne wersje urzą dzeń napinających pasek, które są montowane w silnikach samochodów Seat Toledo. Ponadto stosowane są paski klinowe pojedyncze lub wielorowkowe. Urządzenie napinające z listwą zębatą • Poluzować o jeden obrót śruby mocujące alternator oraz listwę zębatą (rys. 2.134). W taki sam sposób poluzować również śrubę wewnątrz nakrętki regulacyjnej (2). Alternator musi opaść na bok pod własnym ciężarem; w razie potrzeby zwiększyć poluzowanie śrub. • Docisnąć alternator w prawidłowym położeniu, a następnie za pomocą klu cza dynamometrycznego i nasadki obrócić nakrętkę regulacyjną (2) momen tem 8 N • m, jeśli jest założony nowy pasek, lub momentem 4 N • m, jeśli jest założony używany pasek. 108 • Dokręcić śrubę w środku nakrętki regulacyjnej momentem 35 N • m. • Dokręcić śruby mocujące alternator i listwę zębatą. • Jeszcze raz sprawdzić naciąg paska klinowego. Silnik 76-zaworowy z tradycyjnym napinaczem • Poluzować śruby mocujące alternator na tyle, aby można go było poruszyć. • Odciągnąć alternator dźwignią na zewnątrz i w tym położeniu przytrzymać. Dokręcić śruby mocujące alternator i listwę regulacyjną momentem 35 N • m. • Sprawdzić, czy naciąg paska odpowiada podanym poprzednio wartościom. Silnik z paskiem wielorowkowym W przypadku urządzenia napinającego z wbudowaną rolką wystarczy spraw dzić stan paska klinowego, ponieważ jego naciąg jest regulowany automatycz nie. Sposób wymontowania i zamontowania paska został opisany w rozdziale 2.1. „Demontaż silnika". W przypadku urządzenia napinającego bez rolki należy regulować naciąg pa ska w sposób niżej opisany. • Poluzować śruby mocujące alternator i docisnąć alternator przynajmniej trzykrotnie do dołu do oporu (narzędziem pokazanym na rysunku 2.21 lub podobną dźwignią), aby upewnić się, że alternator obraca się lekko w miejscu mocowania. • Uruchomić silnik i pozostawić go przez co najmniej 10 sekund na biegu ja łowym. Pasek klinowy zostanie teraz napięty przez wbudowaną sprężynę. Śru by alternatora nie mogą być przy tym dokręcone. Uwaga! Jeżeli pasek klinowy ma być naciągnięty przy wymontowanym silni ku, to należy obrócić wał korbowy 10 razy (również przy poluzowanych śru bach alternatora). Wał obracać kluczem nasadowym przyłożonym do śruby centralnej koła pasowego wału. W ten sposób zapewni się wstępne napięcie paska. • Dokręcić śrubę (1), a następnie śrubę (2) pokazane na rysunku 2.21. Nie wy wierać przy tym żadnego nacisku na alternator lub na pasek klinowy, aby nie zmienić ustawionego naciągu. W y m i a n a paska klinowego Wymontowanie paska wielorowkowego zostało już opisane w rozdziale 2.1, dla obu wersji urządzeń napinających. Należy usunąć osłonę przekładni paso wej, znajdującą się u dołu (blaszane zapinki na kołkach mocujących). W przypadku urządzenia napinającego z listwą zębatą, pokazanego na rysun ku 2.134, należy poluzować pokazane śruby, dosunąć alternator do środka i zdjąć pasek klinowy. Rys. 2.134. JEDNA Z WERSJI NAPfNACZA PASKA KLINOWEGO (silnik 8-zaworowy) 1 - listwa napinacza z ząbkami 2 - nakrętka regulacyjna napinacza ze śrubą blokującą 3 - śruba mocująca listwę nsp---->zza 109 Rys. 2.135. WERSJA NAPINACZA PASKA KLINOWEGO BEZ NAKRĘTKI REGULACYJNEJ Poluzować śruby (1) i odchylić alternator, aż nastąpi poluzowanie paska. Zdjąć pasek z kol pasowych Rys. 2.136. SPRAWDZANIE TERMOSTATU. Termostat należy zawiesić na drucie w naczyniu z podgrzewaną wodą W przypadku urządzenia napinającego ze zwykłą listwą, pokazanego na rysun ku 2.135 i stosowanego w silniku 16-zaworowym, należy poluzować śruby mo cujące alternator i listwę. Następnie odsunąć alternator od paska i zdjąć pasek. Pasek klinowy montuje się w kolejności odwrotnej. Wszystkie paski naciąga się w sposób opisany w poprzednim podrozdziale. Wymiana termostatu We wszystkich silnikach termostat jest umieszczony pod pokrywą w pompie płynu chłodzącego (rys. 2.133). Termostat można wyjąć po odłączeniu przewo du gumowego i odkręceniu pokrywy. Wyjąć od razu pierścień uszczelniający typu „o-hng" z pokrywy i sprawdzić jego stan. Termostat nie podlega naprawie i w przypadku uszkodzenia trzeba go wymienić. Sprawdzenie termostatu polega na wykonaniu kilku prostych czynności. • Zawiesić termostat w naczyniu z wodą, w którym umieścić również termo metr (rys. 2.136). • Podgrzać wodę i obserwować, w jakich temperaturach nastąpi początek otwierania termostatu oraz pełne jego otwarcie. Porównać otrzymane wyniki z danymi producenta (patrz tablica „Charakterystyka techniczna"). Termostat, który nie spełnia tych warunków musi być wymieniony. • Popychacz zaworu musi wysunąć się z termostatu na odległość co najmniej 7 mm. Podczas montowania termostatu na miejsce należy użyć nowej uszczelki. Napełnić układ płynem chłodzącym w sposób opisany na stronie 103. 2.10. 110 GAŹNIK PIERBURG 2E3 Silniki 1,6 dm 3 (typy EZ oraz ABN) są wyposażone w gaźnik Pierburg 2E3 oraz mechaniczną pompę przeponową. Jest to gaźnik dwu prze I ot owy. dwustopnio wy, w którym przepustnica drugiego przelotu jest sterowana podciśnieniowo. Kolektor ssący pod gaźnikiem jest podgrzewany przez płyn chłodzący silnik oraz przez grzałkę elektryczną. r m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e gaźnika Operację należy wykonać korzystając z rysunku 2.137. • Wymontować filtr powietrza. Podczas odłączania poszczególnych przewo dów skorzystać z rysunku 2.138. Przewody są kolorowe i można je odpowie dnio oznaczyć. Jest to ważne, aby uniknąć później błędu w podłączeniu. • Odłączyć od gaźnika przewód paliwowy oraz przewody elektryczne. • Odłączyć od gaźnika linkę przyspieszenia. W tym celu poluzować obie na krętki przy wsporniku mocowania linki i wyjąć wspornik. Jeżeli zostanie wyję ta zapinka (3, rys. 2.137), to należy zapamiętać, w którym rowku się znajdowa ła. Po usunięciu zapinki odczepić linkę od dźwigni przepustnicy. • Spuścić częściowo płyn z układu chłodzenia, aby poziom płynu znajdował się poniżej podstawy gaźnika i odłączyć przewód elastyczny od urządzenia roz ruchowego gaźnika. • Odkręcić dużą śrubę (1) w środku gaźnika, a następnie odkręcić gaźnik. Zdjąć gaźnik oraz kołnierz pośredni. • Natychmiast położyć czystą szmatkę na otwór wlotowy kolektora, aby żad ne obce ciało nie mogło wpaść do środka silnika. Nadaje się również do tego kawałek prostokątnej tektury. Bbra 2.137. WYMONTOWANIE GAŹNIKA - :--uba 7 N • m wyłączę przewodu paliwowego - zapinka sprężysta t* - »nka przyspieszenia zujnik temperatury , jżnik ~ - wyłącznik termiczny, automatyczne jrządzenie rozruchowe * - wyłącznik termiczny podgrzewania •.olektora ssącego S - przyłącze przewodu od termostatu filtra powietrza - śruba 13 N • m - .szczelka jlnierz gaźnika Z - do serwa hamulców •^ - do urządzenia rozruchowego - - oierścień uszczelniający szczelka (zawsze do wymiany) C - Kolektor ssący E - śruba 25 N • m - - śruba 20 N • m C - .o-ring" (zawsze do wymiany) elektryczny podgrzewacz kolektora ssącego -- - śruba 10 N m 111 Rys. 2.138. ROZMIESZCZENIA PRZEWODÓW PODCIŚNIENIOWYCH 1 - złączka „T", 2 - zawór opóźniający, białą stroną do zaworu zwrotnego, 3 - do serwa hamulców. 4 - zawór zwrotny, 5 - regulator podciśnieniowy wyprzedzenia zapłonu, 6 - zawór termopneumatyczny. 7 - gaźnik. 8 - siłownik podciśnieniowy 2. stopnia, 9 - komora dolotowa powietrza, 10 - termostat, 11 - do regulatora pod filtrem powietrza, 12 - termiczny wyłącznik zwłoczny Gaźnik montuje się w kolejności odwrotnej. Należy użyć nowej uszczelki. Sprawdzić wcześniej, czy obie powierzchnie styku są wolne od resztek starej uszczelki. Podczas montażu filtra powietrza zwracać uwagę na właściwe podłączenie przewodów elastycznych. Wyregulować długość czynną linki przyspieszenia. 112 Rys. 2.139. ELEMENTY GAŻNIKA 1 - przewód odpowietrzający komorę pływakową, 2 - dysza główna powietrza. 1. przelot. 3 - dysza paliwa/powietrza biegu jałowego. 4 - wygaszacz płomieni, 5 - rurka wzbogacenia przy pełnym obciążeniu, 6 - pokrywa gaznika, 7 - wkręt regulacyjny, 1. przelot, 8 - wkręt regulacyjny, 2. przelot. 9 - zawór termopneumatyczny. 10 - pokrywa urządzenia rozruchowego. 11 - „o-ring", 12 - śruba 10 N • m. 13 - oś pływaka, 14 - do wyłącznika termicznego zwłocznego. 15 - filtr. 16 - zawór iglicowy. 17 - główna dysza paliwa, 1. przelot, 18 - główna dysza paliwa, 2. przelot, 19 - pływak, 20 - uszczelka (zawsze do wymiany), 21 - do podstawy gaźnika. 22 - rozpylacz, 2. przelot. 23 - zabezpieczenie, 24 - rozpylacz. 1. przelot. 25 - uszczelka. 26 - siłownik .pull-down". 27 - automatyczne urządzenie rozruchowe Rozebranie i złożenie gaźnika Podczas operacji rozbierania i składania gaźnika należy skorzystać z rysunków 2.139, 2.140 i 2.141. W trakcie naprawy gaźnika trzeba się stosować do nastę pujących zaleceń. > • Nie stosować do czyszczenia dysz i kanałów w gaźniku żadnych ostrych przedmiotów metalowych, ponieważ może to zmienić kalibrację otworów. • Nie operować ostrymi narzędziami przy aluminiowych częściach. Podczas dokręcania śrub nie używać nadmiernej siły, a przede wszystkim sprawdzać wcześniej, czy prawidłowo „złapał" gwint śruby. Aluminiowe gwinty dają się ła two zerwać i nie zamknięta całkowicie powierzchnia styku prowadzi do zasy sania „fałszywego" powietrza, które zakłóca bieg jałowy. • Jeśli do odkręcania dysz stosuje się wkrętak, to musi mieć on ostry koniec. Nie wolno w żadnym przypadku uszkodzić rowka w dyszy pod wkrętak, ponie waż może się zdarzyć, że spowoduje to zatkanie kanału w dyszy. •ha 2 140. ROZMIESZCZENIE POSZCZEGÓLNYCH DYSZ » -:<^YWIE GAŹNIKA r.sza paliwa/powietrza biegu jałowego r.sza główna powietrza z rurką emulsyjną. 1. przelot (nie :-:<3iega wymianie) - r.sza główna powietrza z rurką emulsyjną, 2. przelot (nie oodlega wymianie) - ~-r*a układu wzbogacenia przy pełnym obciążeniu a. 2.141. RYSUNEK CTAŻOWY PODSTAWY BBMKA rrmiczny wyłącznik rwłoczny 2 - podstawa gaźnika : .vór układu wzbogacenia orzy częściowym obciążeniu - - - -r a - _o-ring" •ka wtryskowa ~ - uchwyt wyłącznika termicznego zwłocznego ^ 5 - do termostatu * - termiczny wyłącznik zwłoczny dla opóźnionego włączania wentylatora acze wtykowe <ręt regulacyjny, „zimny" bieg jałowy - - siłownik. 2. przelot I - Dompka przyspieszenia o pokrywy gaźnika - elektromagnetyczny zawór odcinający na biegu .ałowym e - .vkręt regulacyjny biegu ałowego - .vkręt regulacyjny stężenia CO I - .vspornik ( 113 • W przypadku wymiany dyszy należy zawsze saoaonac tfyszę tego samego rozmiaru. Dysze są dobierane do danego tyc_ :i~sntowanie więk szych dysz nie spowoduje wzrostu mocy ani przyspeszen. jeżeli również pozo stałe dysze nie zostaną odpowiednio zmienione Odpomedru dobór dysz jest możliwy tylko na hamowni podwoziowej. • Do wymiany używać tylko części oryginalnych, pochodzących od producen ta gaźnika. Rozbiórkę gaźnika przeprowadza się w następującej kolejności. • Wykręcić wkręty mocujące pokrywę gaźnika i zdjąć pokrywę razem z uszczel ką. Uszczelkę trzeba wymienić. • Wykręcić zawór iglicowy z pokrywy. Ustawienie pływaka nie podlega regu lacji. • Z urządzenia rozruchowego odkręcić głowicę z króćcami przyłączeniowymi i zdjąć z uszczelką gumową. Głowica jest mocowana jedną śrubą z gumową podkładką. • Odkręcić pierścień przytrzymujący pokrywę urządzenia rozruchowego i zdjąć z tulejkami dystansowymi. Zdjąć pokrywę ceramiczną z grzałką elek tryczną, sprężyną bimetaliczną i uszczelką. Zwrócić uwagę na oznaczenia umieszczone w obudowie i pokrywie urządzenia rozruchowego oraz pokrywie gaźnika, ponieważ podczas montażu muszą się znaleźć w jednej linii. • Wykręcić dysze biegu jałowego i powietrza pokazane na rysunku 2.140. Na leży pamiętać, że główna dysza powietrza nie podlega wymianie. • Wykręcić główne dysze paliwa z miejsc pokazanych na rysunku 2.142. • Odkręcić śruby podgrzewacza układu wzbogacania przy częściowym obcią żeniu i wyjąć część. • Odkręcić siłownik sterujący przepustnicą drugiego przelotu. • Odkręcić wyłącznik termiczny zwłoczny. • Zawór wzbogacania przy częściowym obciążeniu odkręcić tylko w celu je go wymiany, ponieważ raz wymontowany zawór nie może być ponownie uży ty. Zawór znajduje się obok pompki przyspieszenia. • Odkręcić pokrywę pompki przyspieszenia i wyjąć jej elementy. • Wyjąć z pokrywy gaźnika pływak z osią. Ośkę wybija się od środka na ze wnątrz. • Wykręcić wkręty regulacji prędkości biegu jałowego oraz stężenia CO. Rys. 2.142. ROZMIESZCZENIE DYSZ W POKRYWIE GAŹNIKA 1 - dysza główna paliwa 1. przelotu 2 - dysza główna paliwa 2. przelotu 3 - rurka układu wzbogacenia 4 - rurka układu przejściowego. 2. przelot Rys. 2.143. OBRÓCIĆ TARCZĘ STOPNIOWĄ (1 PRZYTRZYMAĆ, ABY WKRĘT REGULACYJNY | OPIERAŁ SIĘ O JEJ USKOK Gaźnik składa się w kolejności odwrotnej. W trakcie tej operacji należy wyko nać czynności regulacyjne opisane w dalszych podrozdziałach. Nie wszystkie regulacje da się wykonać bez specjalnych przyrządów. Należy zwrócić uwagę na następujące wskazówki. • Nie można regulować poziomu paliwa w komorze pływakowej. • Jeżeli była wymontowana pompka przyspieszenia, to należy zachować pra widłową kolejność montażu części. Zwrócić uwagę na prawidłowe położenie przepony. Śruby dokręcać równomiernie. • Podczas montażu urządzenia rozruchowego znak na pokrywie musi się po kryć z punktem na pokrywie gaźnika. Jeżeli pokrywa urządzenia była wymie niana, to nowa musi mieć taki sam numer, co poprzednia. • Zwrócić uwagę na prawidłowe złożenie zaworu wzbogacenia przy częścio wym obciążeniu (uszczelka, kołnierz pośredni, przepona, sprężyna, pokrywa). •egulacja gaźnika Wydatek pompki przyspieszenia Do sprawdzenia wydatku w gaźniku zamontowanym w silniku jest potrzebna pompa podciśnienia. Jeśli nie dysponuje się pompą, to kontrolę należy prze prowadzić przy wymontowanym gaźniku. Przygotować lejek i szklane naczynie z podziałką. • Uruchomić silnik, aby napełnić komorę pływakową. Wymontować filtr po wietrza oraz gaźnik. Nie wylać przy tym paliwa z gaźnika. • Obrócić tarczę stopniową ( 1 , rys. 2.143) tak, aby wkręt regulacyjny ..szybkie go" biegu jałowego (2) stracił kontakt ze zderzakiem. • Ustawić pod 1. przelotem gaźnika naczynie szklane z lejkiem. • Obrócić pięć razy dźwignię przepustnicy, aby wtrysnąć paliwo do gardzieli. Przepustnicę należy otwierać powoli, a zamykać szybko. Każdy skok otwarcia powinien trwać przynajmniej 3 sekundy. • Odczytać ilość wtryśniętego do naczynia paliwa i podzielić ją przez pięć. Wynik jest wielością dawki wtryskiwanej podczas jednego skoku pompki przy spieszenia. Powinna ona wynosić 0,85 ± 0,15 cm 3 . • W razie potrzeby można wyregulować wtryskiwaną dawkę paliwa. W tym celu poluzować wkręt ustalający ( 1 , rys. 2.144) i obrócić krzywkę (2). Obraca- P*» 2.144. REGULACJA POMPKI PRZYSPIESZAJĄCEJ • ituzowaniu wkrętu (1) przestawić krzywkę (2) Rys. 2.145. STRUMIEŃ WYPŁYWAJĄCY Z WTRYSKIWACZA MUSI TRAFIĆ W WYCIĘCIE OTWORU GAŹNIKA 115 nie krzywki w kierunku „+" powoduje zwiększeń e sa**: -a:;-—iast w kierun ku „ - " zmniejszenie. Dokręcić wkręt ustalający i zabezfaec2yc lakierem przed poluzowaniem. Wypływający z wtryskiwacza strumień patowa musi trafiać do kładnie w wycięcie przy krawędzi otworu gaźnika (rys. 2.145). W razie potrze by przygiąć ostrożnie rurkę wtryskiwacza za pomocą szczypiec. Ustawianie przepustnicy rozruchowej Przepustnica rozruchowa pierwszego i drugiego przełotu może być ustawiana tylko za pomocą specjalnego przyrządu. Dlatego czynność ta nie zostanie tutaj opisana. Ustawianie „szybkiego " biegu jałowego Jeśli zimny silnik ma skłonności do zatrzymywania się, to należy przeprowa dzić regulację tak zwanego „szybkiego" biegu jałowego, bez wyjmowania ga źnika. Silnik musi być doprowadzony do stanu nagrzania, a zapłon i bieg jało wy muszą być prawidłowo wyregulowane. • Podłączyć obrotomierz. • Uruchomić silnik i utrzymywać jego prędkość obrotową na poziomie około 2500 obr/min. Docisnąć tarczę stopniową do dołu do oporu i zwolnić dźwi gnię przepustnicy, aż wkręt regulacyjny ustawi się na drugim uskoku tarczy stopniowej. • Sprawdzić, czy silnik pracuje z prędkością 1700 ± 50 obr/min. • Jeśli tak nie jest, to należy prędkość skorygować wkrętem regulacyjnym ( 1 , rys. 2.146). • Na koniec sprawdzić bieg jałowy i ewentualnie skorygować w sposób poda ny niżej. Regulacja biegu jałowego i stężenia CO Prędkość obrotowa biegu jałowego i stężenie CO są ze sobą powiązane. Dlate go regulację biegu jałowego można przeprowadzić tylko wtedy, gdy istnieje możliwość kontroli zawartości tlenku węgla w spalinach. • Doprowadzić silnik do stanu nagrzania. Przepustnica rozruchowa musi być całkowicie otwarta. • Wyłączyć wszystkie odbiorniki prądu, w tym klimatyzację. Również wenty lator nie powinien pracować. Dźwignia przepustnicy musi przylegać do wkręta regulacyjnego prędkości obrotowej biegu jałowego. Natomiast wkręt regu lacyjny „szybkiego" biegu jałowego nie powinien dotykać tarczy stopniowej. Rys. 2.146. WKRĘT REGULACYJNY .SZYBKIEGO" BIEGU JAŁOWEGO Rys. 2.147. WKRĘTY DO REGULACJI BIEGU JAŁOV*« A - prędkości obrotowej, B - stężenia CO I • Sprawdzić obrotomierzem prędkość obrotową biegu jałowego, czy mieści zie w zakresie 800 ± 50 obr/min. W razie potrzeby skorygować ją wkrętem regulacyjnym, (A, rys. 2.147). • Zmierzyć stężenie CO w spalinach i jeśli nie mieści się w granicach 1,0 ± ± 0,5%, skorygować wkrętem regulacyjnym (B). W tym celu należy usunąć zaślepkę wkręta (niebieską) i po przeprowadzonej regulacji założyć z powrotem. • Jeśli po zamontowaniu filtra powietrza stwierdzi się wzrost stężenia CO, to jest to zjawisko normalne, wynikające z oparów oleju ze skrzyni korbowej. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e p o m p y paliwa Wymontowanie i zamontowanie pompy jest proste i nie wymaga osobnego omówienia. Pompa jest umieszczona w dolnej części kadłuba, po prawej stro nie. Między kadłubem i pompą został umieszczony kołnierz pośredni, uszczel niony od środka „o-ringiem". Rozebranie pompy nie jest możliwe. Jeśli pompa ulegnie uszkodzeniu, to nale ży wymienić ją na nową. Sprawdzanie filtra powietrza W filtrze powietrza został umieszczony układ do regulacji temperatury zasysa nego powietrza, działający w zależności od obciążenia i temperatury silnika. Klapa powietrza w przewodzie dolotowym jest sterowana siłownikiem podci śnieniowym (rys. 2.148). I *<s. 2.148. ELEMENTY FILTRA POWIETRZA - nakrętka , 2 - podkładka. 3 - sprężyna mocująca. 4 - wkład filtrujący, 5 - obudowa filtra. 6 - sprężyna, - opaska zaciskowa. 8 - przewód elastyczny, 9 - pierścień uszczelniający, 10 - śruba dwustronna, 11 - tuleja dystansowa. 2 - podkładka, 13 - poprzeczka. 14 - nakrętka. 15 - złączka. 16 - przewód łączący, 17 - opaska zaciskowa, ; - opaska zaciskowa. 19 - wspornik z blachy. 20 - uszczelka, 21 - termostat 117 Sprawdzenie działania termostatu polega na wytanaN* wsEC-jących czyn ności. • Wymontować pokrywę obudowy filtra powietrza mi mk\ ul filtra. • Ściągnąć przewód podciśnieniowy z króćca rnes-Kr-so; lub z tworzywa sztucznego. Po jego odłączeniu klapa powietrza p o w u całkowicie odciąć dopływ ciepłego powietrza. Natomiast zassanie powietrza tym przewodem powinno spowodować odcię cie dopływu zimnego powietrza. • Jeżeli wynik kontroli jest inny, oznacza to uszkodzenie przewodu podciśnie niowego, termostatu lub siłownika. Regulacja linki przyspieszenia Długość czynną linki przyspieszenia reguluje się przestawiając zapinkę jej pan cerza przy wsporniku gaźnika (rys. 2.149). Linkę wyregulować tak, aby przy wciśniętym pedale przepustnica osiągała właśnie całkowite otwarcie. Maksy malnie dopuszczalny luz przy dźwigni przepustnicy wynosi 1,0 mm. Z powro tem dokręcić nakrętkę. Rys. 2.149. W CELU ZMIANY DŁUGOŚCI LINKI PRZYSPIESZENIA PRZESTAWIĆ ZAPINKĘ W INNY ROWEK PANCERZA (strzałka) 2.11. 118 WTRYSK K/KE-JETRONIC Układy wtryskowe benzyny K-Jetronic oraz KE-Jetronic są zamontowane w sil nikach 16-zaworowych o pojemności 1,8 dm 3 . Wtrysk paliwa sterowany hy draulicznie w tych układach różni od innych systemów wtrysku tym, że paliwo jest wtryskiwane w sposób ciągły, czyli constans (.K"). W układzie KE sterowa nie wtryskiem jest wspomagane na drodze elektronicznej. Silnik typu KR jest wyposażony w układ K-Jetronic, natomiast typu PL w układ KE-Jetronic. Niżej podany opis dotyczy generalnie silnika KR. W silniku PL bieg jałowy jest regulowany silniczkiem elektrycznym i do ustawienia prędkości obrotowej jest potrzebny specjalny przyrząd. l e g u l a c j a biegu j a ł o w e g o i stężenia CO Wkręt regulacyjny prędkości obrotowej biegu jałowego znajduje się w zespo le przepustnicy, umieszczonym na końcu kolektora ssącego. Wkręt regulacyj ny stężenia CO znajduje się pod zaślepką w rozdzielaczu paliwa. W celu regu lacji silnik musi być nagrzany do temperatury pracy, a ponadto muszą być speł nione następujące warunki. • Układ zapłonowy musi działać prawidłowo. • Jeśli były wcześniej odłączane przewody wtryskowe, to silnik trzeba kilka ra zy przyspieszyć do 3000 obr/min, a następnie pozostawić na biegu jałowym przez co najmniej 2 minuty. Dopiero potem przystąpić do regulacji. • Wszystkie odbiorniki energii elektrycznej muszą być wyłączone. Również wentylator chłodnicy nie powinien pracować w trakcie regulacji. • Jeśli jest zamontowana klimatyzacja, to powinna być wyłączona. • Układ wydechowy musi być szczelny. • Giętkie przewody odpowietrzające skrzynię korbową (1 i 2, rys. 2.150) mu szą zostać odłączone od króćca (3). Należy je tak ułożyć, aby nie mogły zasy sać świeżego powietrza. Złącze (4) z kalibrowanym otworem musi pozostać w przewodzie (2). • Jeśli zapłon jest włączony, to zawór stabilizacji biegu jałowego musi brzę czeć lub wibrować. W przeciwnym razie trzeba sprawdzić stabilizację biegu ja łowego w sposób opisany w następnym podrozdziale. • W samochodzie z podwójną rurą wydechową należy odpowiednio zatkać drugi wylot rury, w pierwszy włożyć sondę analizatora spalin. Prędkość obrotową reguluje się w następujący sposób. • Podłączyć obrotomierz zgodnie ze wskazówkami producenta. • Ścisnąć zatrzaski, pokazane strzałkami na rysunku 2.151, i wyciągnąć wtyk złącza elektrycznego (1). • Uruchomić silnik i pozostawić na biegu jałowym. Sprawdzić prędkość biegu jałowego, która powinna wynosić 950 ± 50 obr/min dla silnika KR lub 8 5 0 ± 50 obr/min dla silnika PL k& 2.150. ODŁĄCZYĆ PRZEWODY (1 i 2) OD KRÓĆCA (3) •osławić złącze (4) w przewodzie (2) Rys. 2.151. PRZED REGULACJĄ BIEGU JAŁOWEGO W SILNIKU 16-ZAWOROWYM 1.8 d m 3 ROZDZIELIĆ POKAZANE ZŁĄCZE (1) 119 • W przypadku silnika KR można przeprowadź ć huwUe f ędtości wkrętem regulacyjnym (A, rys. 2.152). • Sprawdzić zawartość CO w spalinach analizatorem spafin. Powinna ona wy nosić 1,0 ± 0.5% dla silnika KR lub 0,2...1,2% dla Słłnlca PU W silniku PL sondę analizatora wkłada się do rurki w komorze silnika, specjalnie przeznaczonej do pomiaru CO. Jeżeli zmierzona wartość nie mieści się w podanym zakresie, to należy przeprowadzić regulację. Do tego jest potrzebny specjalny klucz P377. • W miejscu pokazanym na prawej części rysunku 2.152 wyjąć korek, w otwór po nim wprowadzić klucz specjalny i osadzić go na wkręcie regulacyjnym. • W celu zwiększenia zawartości CO obracać klucz w prawo, a w celu zmniej szenia w lewo. Czynność tę można wykonać w obu silnikach. • W czasie regulacji nie dociskać kluczem wkręta, ani nie podważać do góry. Nie zwiększać prędkości silnika, kiedy klucz pozostaje nasadzony na wkręt. Na tychmiast po wyregulowaniu wyjąć klucz i dopiero wtedy przyspieszać silnik. • Jeżeli bieg jałowy nie daje się wyregulować, to należy sprawdzić stabiliza cję biegu jałowego, w sposób opisany w następnym podrozdziale • W otwór wkręta wcisnąć z powrotem zaślepkę. Sprawdzanie stabilizacji biegu jałowego Stabilizację biegu jałowego można sprawdzić za pomocą miliamperomierza. Niezbędny jest również omomierz. Podczas odłączania i przyłączania przewo dów elektrycznych zapłon musi być zawsze wyłączony. Jeżeli nie ma się do świadczenia w obsłudze urządzeń elektrotechniki samochodowej, powinno się tę pracę zlecić do warsztatu. • Włączyć zapłon. • Zawór stabilizacji biegu jałowego (1, rys. 2.153) musi brzęczeć lub wibro wać. Jeśli tak nie jest, wyciągnąć wtyczkę z zaworu i sprawdzić ciągłość uzwo jenia w zaworze, jak na rysunku 2.153. Omomierz powinien wskazać niewiel ką rezystancję. • Znaleźć na rysunku montażowym czujnik temperatury do zaworu stabiliza cji. Odłączyć od czujnika przewód zielono-czerwony i zmierzyć rezystancję między środkowym stykiem czujnika a jego obudową. Wskazanie zależy od bieżącej temperatury silnika. Im niższa jest temperatura, tym wyższa powinna być rezystancja (np, w +60°C wynosi 250 ii). 120 Rys. 2.152. POŁOŻENIE WKRĘTU DO REGULACJI PRĘDKOŚCI BIEGU JAŁOWEGO (A) ORAZ WKRĘTU DO REGULACJI STĘŻENIA CO (B) Rys. 2 1 5 3 SPRAWDZANIE OMOMIERZEM ZAWORU = "-H . Z - ; . BiEGU JAŁOWEGO (1). Mierzyć miedz-, stykana • Sprawdzić, czy wszystkie złącza i wiązki przewodów układu stabilizacji ma ją prawidłowy styk. Wymienić zawór stabilizacji, jeżeli nie zostaną wykryte żad ne niesprawności. • Nagrzać silnik do temperatury pracy i wyłączyć wszystkie odbiorniki prądu elektrycznego • Podłączyć miliamperomierz zgodnie z instrukcją producenta. • Uruchomić silnika i pozostawić na biegu jałowym. • Odczytać na mierniku wielkość natężenia prądu regulacyjnego. • Ścisnąć szczypcami pokazany na rysunku 2.154 przewód. Natężenie prądu powinno natychmiast wzrosnąć. k 2.154. ZACISKANIE PRZEWODU W CELU •"^AWDZENIA STABILIZACJI BIEGU JAŁOWEGO I B Rozewrzeć z powrotem szczypce i zwiększyć prędkość silnika do około 1300obr/min. • Uruchomić czujnik przepustnicy (uchylić trochę przepustnicę). Natężenie prądu musi natychmiast się zmniejszyć. • Gdyby natężenie prądu nie zmniejszyło się poniżej 430 mA, to może być uszkodzony czujnik położenia przepustnicy i trzeba go wymienić. • Na koniec można jeszcze rozłączyć wtyk w pobliżu cewki zapłonowej (patrz rys. 2.151). Natężenie prądu powinno być teraz stałe i wynosić 415...445 mA. Jeśli tak nie jest, to wymienić zawór stabilizacji biegu jałowego. Sprawdzanie elementów układu wtryskowego Na rysunkach 2.155 i 2.156 pokazano niektóre elementy układu wtryskowego, Można na ich podstawie zorientować się, gdzie znajdują się omawiane części. Podczas wszystkich prac przy układzie wtryskowym należy stosować następu jące środki ostrożności. • Przed odłączeniem jakichkolwiek części oczyścić dokładnie ich otoczenie. I • Wszystkie wymontowane części odkładać na czystej powierzchni i okrywać papierem lub folią. Nie używać do czyszczenia strzępiących się szmat. • Wszystkie części zamienne wyjmować z oryginalnego opakowania dopiero w ostatniej chwili. B Nie używać sprężonego powietrza, kiedy części układu są w stanie otwar tym. Unikać przetaczania samochodu, chyba że nie da się tego uniknąć. 121 Rys. 2.155. ELEMENTY UKŁADU WTRYSKOWEGO K-JETRONIC (silnik KR, 16-zaworowy) 1 - śruba. 10 N • m. 2 - „o-ring" (zawsze wymieniać), 3 - śruba 3.5 N • m, 4 - śruba drążona 20 N • m. 5 - śruba drążona 20 N • m, 6 - rozdzielacz paliwa. 7 - podkładka regulacyjna. 8 - .o-ring" (zawsze wymieniać), 9 - regulator ciśnienia paliwa/zawór regulacyjny, 10 - dopływ i odpływ paliwa. 11 - sprężyna. 12 - tłoczek sterujący. 13 - korek gumowy, 14 - wkręt regulacyjny stężenia CO. 15 - przepływomierz powietrza, 16 - złączka 25 N • m. 17 - wtryskiwacz. 18 - .o-ring". 19 - oprawa wtryskiwacza. 20 - uszczelka (zawsze wymieniać). 21 - wtryskiwacz rozruchów*. I 22 - czujnik temperatury, 23 - wyłącznik termiczno-czasowy 30 N • m. 24 - wtyk przyłączeniowy, niebieski, 25 - wtyk przyłączeniowy, brązowy, 26 - przyłącze podciśnienia, 27 - regulator termiczny. 28 - wtyk przyłączeniowy, szary •w 2 1 5 6 . ELEMENTY UKŁADU DOPROWADZENIA POWIETRZA (K-JETRONIC) - jjrnostat. 2 - chwyt powietrza. 3 - nakrętka 20 N • m. 4 - uszczelka (zawsze do wymiany). 5 - zespól przepustnicy, - .o-nng", 7 - wkręt regulacyjny prędkości obrotowej biegu jałowego. 8 - czujnik położenia przepustnicy, ~/k przyłączeniowy. 10 - kolektor ssący, część górna. 11 - do łącza podciśnienia. 12 - wtyk przyłączeniowy, niebieski, .łącznik podciśnieniowy. 14 - śruba 3.5 N • m, 15 - korek zaślepiający, 16 - wkręt regulacyjny stężenia CO, ~epływomierz powietrza, 18 - zawór odcinający podczas hamowania silnikiem, 19 - kolektor ssący, część dolna. ;.vór stabilizacji biegu jałowego. 21 - złączka 10 N • m. 22 - do regulatora termicznego, 23 - wtryskiwacz rozruchowy. : odpowietrzenia skrzyni korbowej. 25 - górna część obudowy filtra powietrza. 26 - wkład filtra powietrza, - < apa powietrza, 28 - dolna część obudowy filtra powietrza. 29 - przewód doprowadzający ciepłe powietrze, ."vk przyłączeniowy, czerwony : 7 . SPRAWDZANIE REGULATORA TERMICZNEGO ZA »CCĄ OMOMIERZA I WOLTOMIERZA • Włączyć rozrusznik. Próbnik musi się zaświecić. W przeciwnym razie w ob wodzie prądowym jest przerwa. • Podłączyć omomierz w sposób pokazany na rysunku 2.157. Jeśli wskazanie nie mieści się w zakresie 20...26 Q, to należy wymienić element grzejny regu latora termicznego. 123 Sprawdzanie wtryskiwacza rozruchommgo i wyłącznika termiczno-czasowego Wyłącznik termiczno-czasowy jest umieszczony w miejscu pokazanym na ry sunku 2.155. Wyłącznik sprawdza się za pośredractwerrt przyłączy elektrycz nych wtryskiwacza rozruchowego, kiedy temperatura płynu chłodzącego jest niższa od 30°C. Jeśli silnik jest gorący, to wykręcić wyłącznik i włożyć do zim nej wody, a w czasie sprawdzania zetknąć jego korpus z masą. • Wyciągnąć z rozdzielacza zapłonu środkowy przewód wysokiego napięcia i kawałkiem drutu połączyć z masą. • Z wtryskiwacza rozruchowego, znajdującego się na końcu kolektora doloto wego, wyciągnąć wtyczkę i do końcówek obu przewodów przyłączyć próbnik 12 V (lampkę kontrolną). • Odłączyć przewód elektryczny od wyłącznika termiczno-czasowego. • Za pomocą dodatkowego kabla połączyć z masą przewód zielono-biały, wy chodzący ze styku „W" w wyłączniku. Nie łączyć z masą przewodu czarno-czerwonego, gdyż grozi to zwarciem. • Obracać wał korbowy rozrusznikiem. Próbnik musi się zaświecić, w przeciw nym razie wymienić wyłącznik lub usunąć usterkę. Aby sprawdzić wtryskiwacz rozruchowy, kiedy silnik jest nagrzany (temperatu ra płynu chłodzącego przekracza 30°C), należy wykręcić wyłącznik czasowy i zanurzyć w zimnej wodzie. Następnie przystawić wyłącznik do masy na czas sprawdzania. • Odłączyć przewód zielono-biały od wyłącznika termiczno-czasowego i przy stawić do masy. • Wymontować wtryskiwacz rozruchowy i z powrotem podłączyć wtyczkę. • Ustawić wtryskiwacz otworem wylotowym nad naczyniem pomiarowym, jak pokazano na rysunku 2.158. • Wyciągnąć środkowy przewód z rozdzielacza zapłonu i uruchomić rozru sznik. W ciągu 1...8 sekund wtryskiwacz musi podawać równomiernie paliwo, rozpylone w postaci stożka. Jeżeli badanie jest przeprowadzane bezpośrednio po sprawdzeniu wyłącznika termiczno-czasowego, to czas świecenia próbnika i czas wtrysku muszą być jednakowe. • Osuszyć powierzchnię wtryskiwacza. Na wtryskiwaczu w ciągu minuty nie powinna się tworzyć kropla. W innym przypadku wymienić wtryskiwacz. Sprawdzanie zaworu odcinającego podczas hamowania silnikiem 124 Zawór znajduje się w pobliżu obudowy filtra powietrza (patrz rysunek 2.156). Zawór można sprawdzić woltomierzem. • Doprowadzić silnik do stanu nagrzania. • Sprawdzić, czy przewody podciśnieniowe są prawidłowo podłączone do zaworu. • Uruchomić silnik i przyspieszyć do około 2500 obr/min. • Uruchomić czujnik położenia przepustnicy, spowoduje to niewielkie otwar cie przepustnicy. Prędkość obrotowa silnika powinna równomiernie zwiększać się i zmniejszać. • Jeśli tak nie jest, wyciągnąć wtyczkę z zaworu i zmierzyć woltomierzem na pięcie między stykami, jak na rysunku 2.159. Napięcie powinno wynosić 0 V. • S a SPRAWDZANIE WTRYSKIWACZA IC-OWEGO Rys. 2.159. SPRAWDZANIE WTYCZKI ZAWORU ODCINAJĄCEGO PODCZAS HAMOWANIA SILNIKIEM • Zwiększyć prędkość obrotową do 4000 obr/min i szybko przymknąć przepustnicę tak, aby uzyskać prędkość obrotową 1400 obr/min. W tej chwili wol tomierz powinien wskazać napięcie zbliżone do napięcia akumulatora. Jeżeli tak nie jest, to trzeba wymienić zawór. • Jeśli jest brak wskazania napięcia, usterka znajduje się w czujniku położe nia przepustnicy lub w czujniku temperatury. Regulacja linki przyspieszenia Tak wyregulować długość czynną linki, aby między dźwignią przepustnicy a zderzakiem występowała szczelina 1,0 mm, kiedy pedał przyspieszenia jest całkowicie wciśnięty do podłogi. W celu wyregulowania wyjąć zapinkę przy wsporniku linki i przestawić w nowy rowek. Nie przeprowadzać żadnych in nych regulacji. •». miana f i l t r a powietrza Filtr powietrza powinno się wymieniać co 30 0 0 0 km przebiegu. Obudowa fil tra oraz elementy zamontowane do filtra zostały pokazane na rysunku 2.156. Przed włożeniem nowego filtra należy oczyścić wnętrze jego obudowy. 112. WTRYSK MONO-JETRONIC jDbsługa układu w t r y s k o w e g o Aby uniknąć okaleczenia ciała, a także uszkodzenia elementów układu wtry skowego, należy się stosować do niżej podanych zaleceń bezpiecznej obsługi. Należy się z nimi zapoznać jeszcze przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac przy układzie. • Nigdy nie dotykać przewodów zapłonowych, kiedy silnik pracuje lub jest obracany rozrusznikiem. • Przewody elektryczne układu paliwowego oraz układu zapłonowego wolno odłączać i z powrotem przyłączać tylko przy wyłączonym zapłonie. 125 • Jeżeli silnik ma być obracany rozrusznikiem z~z mmmm jego uruchomienia, to należy wyciągnąć z rozdzielacza zapłonu p n — ó d środkowy i połączyć go z masą kawałkiem drutu. • Stosując zasilacz rozruchowy silnika, nie wolno iwfcp MĆ napięcia większe go niż 16,5 V na dłużej niż jedną minutę. • Podczas mycia silnika zapłon musi być wyłączony. • Podczas spawania elektrycznego przy nadwoziu odłączać oba przewody akumulatora. • W czasie holowania samochodu odłączać zawsze przewód elektryczny od modułu zapłonowego. Sprawdzanie biegu j a ł o w e g o i stężenia CO Prędkość obrotowa biegu jałowego i stężenie CO w spalinach nie podlegają re gulacji, można je jednak sprawdzać w tradycyjny sposób. Przed przystąpie niem do sprawdzania trzeba zapewnić następujące warunku wstępne. • Silnik musi być nagrzany do temperatury pracy. • Wszystkie odbiorniki prądu elektrycznego muszą być wyłączone. Również wentylator nie może pracować. • Jeżeli jest zamontowana klimatyzacja, to trzeba ją wyłączyć. • Zapłon powinien być prawidłowo wyregulowany. • Układ wydechowy musi być szczelny. • Układ regulacji lambda powinien działać prawidłowo. Prędkość obrotową i zawartość CO w spalinach sprawdza się w sposób nastę pujący. • Podłączyć obrotomierz i analizator spalin zgodnie z instrukcją producenta. • Odczytać na przyrządach prędkość obrotową biegu jałowego i stężenie CO. Prędkość obrotowa biegu jałowego powinna wynosić 800...1000 obr/min dla silnika 1F lub 800...900 obr/min dla silnika RP. Stężenie CO powinno się mie ścić w zakresie 0,3...1,2%. Ta wartość dotyczy obu silników. • Jeżeli podane wartości nie są zachowane, sprawdzić szczelność przewo dów podciśnieniowych (możliwość zasysania powietrza „fałszywego") albo od dać samochód do autoryzowanej stacji firmy Seat w celu usunięcia przyczyny zakłócenia. Sprawdzanie e l e m e n t ó w układu w t r y s k o w e g o Rozmieszczenie poszczególnych części pokazano na rysunkach 2.160, 2.161 i 2.162. Niżej podano kilka uwag odnoszących się do poszczególnych rysunków. • Rezystor szeregowy ( 1 , rys. 2.160) musi mieć rezystancję 3...4 Q. W celu sprawdzenia wyciągnąć wtyczkę i podłączyć omomierz między stykami we wtyczce. Jeżeli rezystancja jest prawidłowa, to niesprawna jest wiązka prze wodów. 126 • Przewód podciśnieniowy (2) jest podłączony z siłownikiem podciśnienio wym w filtrze powietrza. • Regulator temperatury (4) musi być tak zamocowany, aby mosiężne przyłącze było skierowane w stronę siłownika podciśnieniowego przy filtrze powietrza. t 2.160. ELEMENTY UKŁADU WTRYSKOWEGO -ezystor szeregowy. • przewód podciśnieniowy, s--jba 10 N • m. 4 - regulator temperatury, csłona zaworu. 6 - „o-ring". ;espół wtryskiwacza, Aiyk przyłączeniowy, elektroniczne urządzenie sterujące, ciacha mocująca, 11 - zawór odpowietrzania, rawór sterujący, srzewód podciśnieniowy, srzewód powrotny paliwa, arzewód doprowadzający paliwo • Wtyk (8) wolno podłączać i wyciągać tylko przy wyłączonym zapłonie. • Elektroniczne urządzenie sterujące układu Mono-Jetronic steruje wtryskiem paliwa, regulacją sondą lambda, zaworem elektromagnetycznym par paliwa oraz maksymalną prędkością obrotową silnika (za pomocą przekaźnika pompy paliwa). Urządzenie jest wyposażone w pamięć usterek w celu przeprowadza nia samodiagnostyki. • Zawór sterujący (12) reguluje zmianą wyprzedzenia zapłonu na drodze pod ciśnieniowej. • Przewód podciśnieniowy (13) jest połączony z regulatorem podciśnienio wym rozdzielacza zapłonu. • Przewód powrotny paliwa (14) jest barwy niebieskiej. • Przewód doprowadzający paliwo (15) jest barwy czarnej. • Wspornik (5, rys. 2.161) służy do podpierania kolektora ssącego. • Sonda lambda (6) jest osadzona w kolektorze wydechowym. Gwint sondy musi być przed wkręceniem pokryty smarem „GS". Należy uważać, aby smar nie dostał się w nacięcia lub otwory sondy. Należy też pamiętać o różnicach w wykonaniu dla pojazdów bez i z katalizatorem. • Korek (11) służy do zamknięcia rurki do pomiaru zawartości CO w spalinach. • Krociec podciśnienia (15) zasila serwo hamulców, zestaw wskaźników i układ klimatyzacji. • Wyłącznik termiczny (17), oznaczony kolorem czerwonym, steruje podgrze waniem kolektora ssącego. Przerywa on dopływ prądu, kiedy temperatura przekroczy 65°C i załącza podgrzewanie w temperaturze płynu chłodzącego niższej od 55°C. • Czujnik temperatury (19), oznaczony kolorem niebieskim, należy do układu wtryskowego i dostarcza informacji o temperaturze silnika. Rezystancję czujni ka można zmierzyć między zewnętrznymi stykami wtyczki. Zależy ona od tern- 127 Rys. 2.161. KOLEKTOR SSĄCY I JEGO ELEMENTY 1 - osłona termiczna, 2 - nakrętka 20 N • m. 3 - kołnierz pośredni. 4 - śruba 13 N • m. 5 - wspornik. 6 - sonda lambda. 7 - śruba 25 N • m, 8 - kolektor ssący, 9 - „o-ring". 10 - uszczelka. 11 - korek, 12 - rurka do pomiaru CO, 13 - tulejka dystansowa, 14 - do przewodu sztywnego układu chłodzenia, 15 - króciec podciśnienia, 16 - .o-ring", 17 - wyłącznik termiczny. 18 - opaska sprężysta, 19 - czujnik temperatury, 20 - podgrzewacz elektryczny kolektora ssącesnJ 21 - śr +•• ,0 N - rn, 22 - wtyk przyłączeniowy H» 2.162. ELEMENTY GÓRNEJ CZĘŚCI ZESPOŁU |»-HYSKIWACZA - śruba 5 N m. 2 - uchwyt wtryskiwacza, 3 - osłona. 4 - .o-ring", do wymiany. 5 - wtryskiwacz. 6 - śruba, I - korpus górnej części, 8 - uszczelka, 9 - śruba 3 N - m. B - pokrywa, 11 - pokrywa, 12 - sprężyna. 13 - przepona. - - regulator ciśnienia. 15 - śruba. 16 - złączka. - oierścień uszczelniający, 18 - wtyk przyłączeniowy »*s. 2.163. SPRAWDZANIE WTRYSKIWACZA (opis w tekście) • Wtryskiwacz (5), rezystor szeregowy oraz zawór odcinający podczas hamo wania silnikiem można sprawdzić w sposób następujący. • Kiedy temperatura płynu chłodzącego przekracza 60°C, wymontować chwyt powietrza nad zespołem wtryskiwacza, uruchomić silnik i pozostawić na biegu jałowym. Obserwować stożek rozpylanego przez wtryskiwacz paliwa, w miejscu pokazanym strzałką na rysunku 2.163. • Zwiększyć prędkość obrotową silnika do 3000 obr/min, zdjąć nogę z peda łu przyspieszenia i ponownie obserwować stożek rozpylonego paliwa. Rozpy lanie paliwa musi zostać na krótko przerwane, co oznacza zadziałanie zaworu odcinającego paliwo. • Wyłączyć zapłon i sprawdzić szczelność wtryskiwacza. W ciągu jednej mi nuty nie może pokazać się u jego wylotu więcej niż dwie krople paliwa. • Dalsze czynności kontrolne zlecić do wykonania w warsztacie. • Uszkodzoną przeponę (13, rys. 2.162) trzeba zawsze wymieniać. 129 Rys. 2.164. ELEMENTY DOLNEJ CZĘŚCI ZESPOŁU WTRYSKIWACZA 1 - wkręt zderzakowy przepustnicy, 2 - .o-ring", 3 - korek. 4 - śruba 3 N • m, 5 - płytka zabezpieczająca, 6 - przewód przyłączeniowy. 7 - złączka. 8 - czujnik położenia przepustnicy (potencjometr). 9 - dolna część zespołu wtryskiwacza. 10 - odstojnik wody. 11 - śruba 6 N - m. 12 - regulator ustawienia przepustnicy. 13 - wkręt zderzakowy, 14 - tłumik przepustnicy, 15 - wspornik, 16 - tuleja gumowa. 17 - wyłącznik w regulatorze ustawienia przepustnicy. 18 - śruba 6 N • m • Ciśnienie paliwa utrzymywane przez regulator ciśnienia (14) można spraw dzić w warsztacie. • Śrubę (15) pokryć przed wkręceniem środkiem do zabezpieczania połączeń gwintowanych przed poluzowaniem. • Przed wyciągnięciem wtyku (18) ścisnąć oba zatrzaski umieszczone po bo kach. • Wkręt zderzakowy przepustnicy ( 1 , rys. 2.164) jest ustawiony fabrycznie i nie wolno zmieniać jego położenia. • Przewód przyłączeniowy jest zaślepiony kapturkiem, jeśli nie został zamon towany zbiornik na opary benzyny. • Czujnika położenia przepustnicy (8) nie wolno regulować ani osobno wy mieniać. 130 • W przypadku uszkodzenia czujnika położenia przepustnicy trzeba wymienić całą dolną część zespołu wtryskiwacza. • Regulator ustawienia przepustnicy (12) służy do stabilizacji biegu jałowego i może być sprawdzany tylko w warsztacie. • Wkręt (13) opiera się o wyłącznik w regulatorze ustawienia przepustnicy. t 2.165. REGULACJA USTAWIENIA TŁUMIKA B»USTNICY cwignia. 2 - tłok tłumika. 3 - tłumik, wkrętka kontrująca • Tłumik przepustnicy (14) można regulować. Przy zamkniętej przepustnicy sprawdzić, czy dźwignia ( 1 , rys. 2.165) wsuwa tłok (2) w tłumik (3) na odle głość 4...4,5 mm. Jeżeli nie, poluzować nakrętkę (4) i wkręcać tłumik (3), aż dźwignia (1) zacznie dotykać do tłoka (2). Od tego położenia wykręcić tłumik o cztery i 1/4 obrotu w kierunku dźwigni (1), a następnie z powrotem dokrę cić nakrętkę (4). • Wyłącznik (17, rys. 2.164) i zawór regulacji wyprzedzenia zapłonu wpływa ją na prędkość obrotową biegu jałowego, odcinanie dopływu paliwa podczas hamowania silnikiem oraz na przestawienie punktu zapłonu. Ł' 3. WTRYSK DIGIFANT Wielopunktowy układ wtryskowy Digifant jest zamontowany w silniku 2,0 d m 3 . W roku 1994 wprowadzono zmiany w układzie wtryskowym. Układ wtryskowy oraz układ zapłonowy są podłączone do wspólnego elektroniczne go urządzenia sterującego, które otrzymuje wszystkie informacje o chwilowym stanie silnika. Na podstawie tych informacji urządzenie wyznacza wielkość wtryskiwanej dawki paliwa, czas wtrysku oraz optymalne wyprzedzenie zapłonu. Rozmieszczenie elementów układu w komorze silnika pokazano na rysun ku 2.166. W trakcie wszelkich prac przy układzie wtryskowym i układzie zapłonowym na leży się stosować do wskazówek podanych na stronach 121 i 125. W samochodach z 16-zaworowym silnikiem 2,0 d m 3 jest zamontowany układ wtryskowy Digifant 4 (Simos). W układzie tym bieg jałowy i stężenie CO są ste rowane na drodze elektronicznej i nie podlegają żadnej regulacji. Układ jest wyposażony w system samodiagnozy. Ifcgulacja b i e g u j a ł o w e g o Do regulacji biegu jałowego są potrzebne przyrządy specjalne. Podane niżej wskazówki należy więc traktować jako uzupełniającą pomoc. Uwaga! Od roku 1994 parametry biegu jałowego nie podlegają regulacji. • Doprowadzić silnik do temperatury pracy. Wszystkie odbiorniki energii elek trycznej muszą być wyłączone, również wentylator chłodnicy nie może praco wać. Sprawdzić, czy wyłącznik przepustnicy działa prawidłowo. Należy w tym celu wyciągnąć wtyczkę z wyłącznika i sprawdzić, czy spowodowało to zmia- 131 Rys. 2.166. ROZMIESZCZENIE ELEMENTÓW UKŁADU WTRYSKOWEGO DIGIFANT W KOMORZE SILNIKA 2.0 dm 3 . Ze względwi na zmiany wprowadzone w modelu '94 nie wszystkie elementy będą się znajdować w tych samych miejscach 1 - złącze sondy lambda i jej podgrzewania, 2 - zawór do regulacji ciśnienia odpowietrzania skrzyni korbowej. 3 - czujnik położenia przepustnicy (potencjometr), 4 - zespół przepustnicy, 5 - centralne urządzenie sterujące, 6 - kolektor ssący. 7 - wtryskiwacz rozruchowy, 8 - rurka do pomiaru CO. 9 - regulator ciśnienia paliwa. 10 - kolektor wtryskiwaczy. 11 - wtryskiwacz, 12 - cewka zapłonowa, 13 - zawór stabilizacji biegu jałowego, 14 - rozdzielacz zapłonu. 15 - czujnik temperatury płynu chłodzącego (z czujnikiem wskaźnika temperatury). 16 - czujnik wyprzedzenia zapłonu. 17 - przyłącze masowe silnika, 18 - przewód dolotowy powietrza, 19 - termostat podgrzewania powietrza zasysanego, 20 - przepływomierz z czujnikiem temperatury powietrza i potencjometrem. 21 - filtr powietrza. 22 - elektrozawór filtra z węglem aktywnym nę prędkości obrotowej biegu jałowego oraz wyprzedzenia zapłonu. Spraw dzić, czy przy włączonym zapłonie zawór stabilizacji biegu jałowego wibruje i brzęczy. Układ wydechowy musi być szczelny. • Podłączyć obrotomierz i analizator spalin zgodnie z instrukcja producenta. Sondę analizatora wkłada się w rurę wydechową lub w rurkę do pomiaru CO. Ta ostatnia znajduje się w komorze silnika obok kolektora wydechowego, po niżej sondy lambda i można ją rozpoznać po błękitnym kapturku. Mocno nasa dzić wąż analizatora spalin na rurkę, aby nie powstała żadna nieszczelność. • W silniku montowanym do końca 1993 roku odłączyć przewód odpo wietrzania skrzyni korbowej (3, rys. 2.167) z króćca (2) i zatkać przewód (1). Uruchomić silnik i pozostawić na biegu jałowym. 132 • W silniku 2E montowanym od roku 1994 odłączyć przewód odpowietrzają cy skrzynię korbową od zaworu do regulacji ciśnienia i zatkać (strzałka na rys. 2.168) otwór w przewodzie prowadzącym do przewodu dolotowego po wietrza. 3 SILNIKI WYSOKOPRĘŻNE W samochodach Seat Toledo 1,9 d m 3 oraz 1,9 d m 3 TD są montowane silniki wysokoprężne (typy 1Y oraz AAZ) z wtryskiem do komory wstępnej i z rozdzielaczową pompą wtryskową Bosch VE. Pompa pracuje z przestawiaczem wtry sku i regulatorem hydraulicznym. W silniku Turbodiesel pompa wtryskowa ma wbudowane urządzenie do regulacji ciśnienia doładowania powietrza ze sprę żarki. W samochodach Seat Toledo 1,9 d m 3 TDi z silnikiem 1Z zastosowano wtrysk bezpośredni do komory spalania i rozdzielaczową pompę wtryskową Bosch VE sterowaną elektronicznie. Silnik ma ponadto sprężarkę z chłodnicą powietrza doładowanego. Wszystkie silniki mają wałek rozrządu w głowicy napędzany paskiem zębatym, suche tuleje cylindrowe i wał korbowy podparty na pięciu łożyskach. 3.1. DEMONTAŻ SILNIKA I W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e silnika 152 Silnik wyjmuje się z samochodu od góry, razem ze skrzynią biegów. Po wyję ciu całego zespołu napędowego można skrzynię biegów odkręcić od silnika. Wyjęcie zespołu napędowego wymaga użycia dźwignika typu „żuraw". Wymontowanie i wmontowanie silnika Diesel przebiega w taki sam sposób, jak silników benzynowych 1,8 dm 3 oraz 2,0 dm 3 (patrz rozdział 2.1), z tą różni cą, że zamiast przewodów układu wtryskowego należy odłączyć oba przewo dy paliwowe pompy wtryskowej oraz cięgno rozruchu zimnego silnika. Przed uniesieniem zespołu napędowego należy odkręcić zawieszenia skrzyni biegów oraz silnika (rys. 3.1). Podczas montażu zawieszenia zespołu napędowego należy się stosować do ni żej podanych zaleceń. Silnik jest oparty na trzech poduszkach gumowych. Jedna podpora znajduje się z przodu silnika, a dwie z tyłu, z lewej i prawej strony. Ponadto jest zamontowany jeden rodzaj wsporników, które są zaopatrzone w dające się wymie niać tuleje gumowo-metalowe. Poduszki dają się odkręcić zarówno od wspor ników, jak i od dolnych mocowań. Same wsporniki są przykręcone do kadłuba silnika i dają się również wymontować. Podczas montażu zawieszenia silnika trzeba tak unieść silnik liną lub łańcu chem, aby zawieszenie znajdowało się pod lekkim napięciem. Jest to chwila, w której dźwignik ma właśnie odciążyć zawieszenie kół. Teraz można przykręcić kolejno elementy zawieszenia silnika zgodnie z rysun kami 3.2, 3.3 i 3.4 (poduszki gumowe, wsporniki). Stosować podane momen ty dokręcania. j I I * w . 3.1. ODŁĄCZANIE ZAWIESZENIA SILNIKA % s . 3.3. TYLNE PRAWE ZAWIESZENIE SILNIKA = 25 N • m, 2 = 50 N • m. 3 = 25 N m Rys. 3.2. PRZEDNIE ZAWIESZENIE SILNIKA. Śruby przed wtożeniem posmarować olejem (dotyczy to wszystkich podpór). Momenty dokręcania śrub 1 = 50 N • m. 2 = 55 N • m. 3 = 50 N • m Rys. 3.4. TYLNE LEWE ZAWIESZENIE SILNIKA 1 = 50 N • m. 2 = 25 N • m. 3 = 25 N • m Jeżeli wybite są tulejki metalowo-gumowe wspornika, to można go wybudo wać i zlecić wymianę tulejek w warsztacie specjalistycznym. Do wciśnięcia no wych tulejek jest potrzebny specjalny trzpień, ponieważ tulejki są montowane razem z pierścieniem dystansowym oraz podkładkami, które podczas montażu są jednocześnie zabezpieczane w swoich położeniach. W celu wymontowania wspornika zawieszenia trzeba tak unieść silnik, aby od ciążyć połączenie śrubowe. Rozbiórka silnika Wszystkie silniki o zapłonie samoczynnym są wrażliwe na zanieczyszczenia. Dlatego należy wszystkie otwarte złącza paliwowe i inne otwory zaklejać ta śmą, aby nie przeniknęły do środka jakieś zanieczyszczenia. Poszczególne czynności demontażowe zostały opisane w następnych rozdzia łach, ponieważ mogą dotyczyć zarówno silnika wymontowanego, jak i pozo stawionego w pojeździe. W ten sposób uniknięto powtarzania opisu operacji. Jeżeli będzie przeprowadzona kompletna rozbiórka silnika, to należy połączyć ze sobą poszczególne czynności w podanych kolejnościach. • Wymontować osprzęt silnika oraz takie zespoły, jak pompę podciśnieniową, kolektor wydechowy, pompę płynu chłodzącego itp. 153 Rys. 3.5. ELEMENTY MOCOWANE Z PRZODU SILNIKA 1 - śruba 45 N • m. 2 - napinacz paska, 3 - śruba mocująca. 4 - górna osłona paska, 5 - koto zębate watka rozrządu. 6 - śruba 10 N • m, 7 - koto zębate pompy wtryskowej, 8 - wewnętrzna osłona paska, 9 - pompa wtryskowa. 10 - śruba 20 N • m. 11 - jarzma mocowania pompy, 12 - wspornik. 13 - pasek zębaty. 14 - koło pasowe wałka pośredniego, 15 - koło zębate wału korbowego, 16 - śruba 90 N • m + 90°. 17 - dolna osłona paska, 18 - pasek wieloklinowy, 19 - tłumik drgań. 20 - pasek klinowy, 21 - koło pasowe, 22 - śruba 25 N • m • Odkręcić cztery śruby mocujące koło pasowe wału korbowego, a następnie zdjąć koło pasowe oraz znajdujący się pod nim tłumik drgań. Tłumik może być montowany tylko w jednym położeniu, więc nie ma potrzeby jego oznaczania przed zdjęciem. • Wymontować górną osłonę paska zębatego, która jest przytrzymywana jed ną śrubą i jedną zapinką sprężystą. Odkręcić również osłonę dolną. • Zdjąć pasek zębaty (patrz strona 161). • Wymontować napinacz paska. • Wykręcić śrubę centralną z czopa wału korbowego i ściąnąć koło zębate rozrządu z czopa. Wał korbowy musi być wtedy zablokowany, na przykład wkrętakiem włożonym w wieniec zębaty koła zamachowego. • Wymontować filtr oleju. Z uwagi na trudny dostęp do filtra zaleca się użycie specjalnego klucza 2067, który ma dwie płetwy wkładane w filtr od dołu (rys. 3.6). Jeżeli nie dysponuje się takim kluczem, to można użyć typowego klu cza z opaską do odkręcania filtrów oleju (rys. 3.7). W razie potrzeby odkręcić filtr oleju razem ze wspornikiem. Chłodnica oleju znajduje się przy wsporniku filtra i można ją wyjąć po odkręceniu nakrętki w środku. Usunąć gumowy pier ścień uszczelniający, ponieważ trzeba go wymienić na nowy. 154 • Wyciągnąć wskaźnik bagnetowy oleju. • Odkręcić pokrywę głowicy i od razu wyrzucić uszczelkę. Odkręcić śruby gło wicy, luzując je stopniowo i w kolejności odwrotnej do pokazanej na rysunku 3.18. Do odkręcania śrub użyć specjalnego klucza trzpieniowego, aby nie uszkodzić łbów śrub. co uniemożliwi ich pełne wykręcenie. Śruby można od ra zu wyrzucić, ponieważ muszą być wymienione. .26 ODKRĘCANIE FILTRA OLEJU SPECJALNYM ' PRZYKŁADANYM OD DOŁU Rys. 3.7. ODKRĘCANIE FILTRA OLEJU (1) KLUCZEM Z OPASKĄ (2) • Odwrócić silnik i odkręcić miskę olejową. Zdjąć uszczelkę. • Odkręcić i wyjąć pompę oleju. • Oznaczyć pokrywy korbowodów numerami cylindrów (np. farbą) i odkręcić, kiedy dwa korbowody znajdują się w zwrocie wewnętrznym tłoka. Wyjąć tłoki z korbowodami z cylindrów od góry. Połączyć od razu pokrywy i panewki z wła ściwymi korbowodami. • Odkręcić z przodu silnika pokrywę z uszczelniaczem wału korbowego i usu nąć uszczelkę. Uszczelniacz można od razu wybić od środka z pokrywy. • Odkręcić sprzęgło i koło zamachowe od wału korbowego. • Odkręcić z tyłu silnika pokrywę z uszczelniaczem wału korbowego i usunąć uszczelkę. Uszczelniacz można od razu wybić od środka z pokrywy. • Odkręcić od kadłuba płytę pośrednią. • Wymontować wał korbowy. Pokrywy łożysk głównych są oznaczone kolej no cyframi 1...5, począwszy od strony napędu rozrządu (patrz rys. 2.34). • Wymontować koło pasowe z wałka pośredniego. • Odkręcić pokrywę z uszczelniaczem wałka pośredniego i wyciągnąć. Pod pokrywą znajduje się pierścień uszczelniający „o-ring". Wyciągnąć wałek z ka dłuba silnika. [ ładanie silnika Składanie silnika przebiega w odwrotnej kolejności do rozbiórki. Wykonując jednak tę operację, należy się stosować do wskazówek podanych w rozdziale 2.1 na stronie 53. GŁOWICA Ze względu na specjalną konstrukcję układu sterowania zaworami należy przed przystąpieniem do naprawy zapoznać się ze wskazówkami dotyczącymi silników 8-zaworowych podanymi w rozdziale 2.2 na stronie 54. 155 W y m o n t o w a n i e głowicy z silnika w pojeździe Głowicę można wymontować z silnika bez jego wyjmowania z pojazdu i ten ro dzaj operacji został niżej opisany. Jeżeli jednak sinic jest już wymontowany, to można pominąć czynności wstępne. Uwaga! Nie wolno wymontowywać głowicy, jeżeli temperatura silnika przekra cza 40°C. • Odłączyć akumulator od instalacji elektrycznej pojazdu. • Spuścić płyn chłodzący z układu (patrz rozdział 3.7. .Chłodzenie"). • Odłączyć od głowicy przewody gumowe płynu chłodzącego. • Odłączyć od elementów znajdujących się przy głowicy wszystkie przewody elektryczne. • Odłączyć wszystkie przewody układu wtryskowego, które są połączone z przewodami mocowanymi do nadwozia. Odpowiednio zatkać odkryte otwory. • Odkręcić rurę wydechową od kolektora wydechowego lub turbosprężarki. • W silniku woinossącym zdjąć pokrywę filtra powietrza i wyjąć filtr. W silni ku doładowanym wymontować obudowę filtra powietrza i elastyczny przewód dolotowy powietrza. • Wymontować duży przewód odpowietrzający skrzynię korbową do pokry wy głowicy oraz odłączyć przewód (6) pokazany na rysunku 3.8. • Odkręcić pokrywę głowicy. Zwrócić uwagę na położenie elementów moco wania pokrywy. Zdjąć ostrożnie uszczelkę, ponieważ jeśli nie jest uszkodzona, to może być ponownie użyta. • Zdjąć pasek zębaty w sposób opisany w odpowiednim rozdziale. Odkręcić również i ściągnąć koło zębate z wałka rozrządu. Podczas odkręcania śruby mocującej trzeba koło unieruchomić dużym wkrętakiem. • Odłączyć przewód olejowy od turbosprężarki (wersja Turbo). 156 Rys. 3.8. WYMONTOWANIE POKRYWY GŁOWICY 1 - korek wlewu oleju. 2 - uszczelka dolna, 3 - podkładka kształtowa. 4 - nakrętka kołpakowa. 5 - nakrętka. 6 - do przewodu dolotowego powietrza. 7 - pokrywa głowicy, 8 - przewód odpowietrzania skrzyni korbowej, 9 - uszczelka. 10 - zapinka zabezpieczająca, 11 - pierścień uszczelniający Rys. 3.9. WYMONTOWANIE GŁOWICY 1 - śruba głowicy, 2 - dolna uszczelka stcanJ 3 - przewody wtryskowe. 4 - głowica. 5 - uszczelka głowicy • Odgiąć na bok lub odczepić cięgno zimnego rozruchu. • Okręcić kluczem trzpieniowym z grzechotką śruby głowicy w kolejności od wrotnej do pokazanej na rysunku 3.18. Zdjąć głowicę oraz uszczelkę. •zbiórka głowicy • Odkręcić wszystkie dodatkowe elementy głowicy, w tym wtryskiwacze i świece żarowe. • Głowicę uchwycić w imadle za pałąk przykręcony do śrub dwustronnych ko lektora wydechowego. • Wymontować wałek rozrządu w sposób opisany w rozdziale 3.3. „Rozrząd". • Wymontować zawory w sposób opisany w rozdziale 2.2. „Głowica" na stro nie 58 (rys. 3.10). • Wyjąć uszczelniacze trzonków zaworów. Najlepiej użyć do tego przyrządu specjalnego pokazanego na rysunku 3.11. Jest to rodzaj młotka udarowego z adapterem, który podkłada się pod uszczelniacz. Uszczelniacze można rów nież wymontować zagiętym wkrętakiem. Należy zawsze montować nowe uszczelniacze. • Wyjąć z gniazda dolne miseczki sprężyn, do czego można użyć specjalnych szczypiec 3047 lub szczypiec do wewnętrznych pierścieni Seegera. •aprawa głowicy Sprężyny zaworów Sposób sprawdzenia sprężyn zaworów został opisany w rozdziale 2.2 na stro nie 58. Prowadnice zaworów Sposób sprawdzenia luzu zaworów w prowadnicach został opisany w rozdzia le 2.2 na stronie 58. Jeżeli zmierzony luz przekracza 1.3 mm dla obu zaworów, to należy prowadnice wymienić. Sposób wymiany prowadnic został również opisany w rozdziale 2.2. k f t . 3.10. PRZYRZĄDY DO ŚCISKANIA SPRĘŻYN fe^/ORÓW Rys. 3.11. WYMONTOWANIE USZCZELNIACZA TRZONKA ZAWORU 157 Gniazda zaworów i zawory Gniazda zaworów można obrabiać według rysunku 3.12. Aby po obróbce przyIgnia nie była zbyt głęboko wpuszczona w głowicą, należy przeprowadzić na stępujące pomiary: - wprowadzić zawór w prowadnicę i docisnąć grzybek do przylgni gniazda, - zmierzyć odległość między końcem trzonka zaworu a górną krawędzią gło wicy, wymiar „A" na rysunku 2.46, - określić dopuszczalny wymiar przylgni do przefrezowania (zaznaczony jako „b" na rys. 2.44 i 2.45). odejmując od zmierzonej wartości „A" dopuszczalną minimalną odległość końca trzonka od krawędzi głowicy, która wynosi 35,8 mm dla zaworu ssącego i 36,1 mm dla zaworu wydechowego. Podczas obróbki należy przestrzegać następujących wskazówek. • Kiedy wymienia się prowadnice zaworów, należy pamiętać o obróbce przy lgni gniazd, którą przeprowadza się w sposób następujący: właściwą po wierzchnię przylegania obrabiać frezem o kącie 30° (zawór ssący) lub 45° (za- Rys. 3.12. PODSTAWOWE WYMIARY GNIAZDA ZAWORU a - średnica gniazda, b - średnica grzybka zaworu, c - szerokość przylgni gniazda Rys. 3.13. ELEMENTY NAPĘDU ZAWORÓW 1 - popychacz zaworu. 2 - pótstożki zamka, 3 - miseczka górna sprężyny. 4 - zewnętrzna sprężyna zaworu, 5 - wewnętrzna sprężyna zaworu, 6 - miseczka dolna sprężyny, 7 - uszczelniacz trzonka zaworu, 8 - prowadnica zawa J 9 - głowica, 10 - pierścień uszczelniający walka r o z r o J 11 - zawory Rys. 3.14. OZNACZENIA POKRYW ŁOŻYSK WAŁKA ROZRZĄDU Rys. 3.15. OZNACZENIA USZCZELKI GŁOWICY. Czarną strzałką pokazano numer części zamiennej, białą strzałką ząbki identyfikacyjne wór wydechowy), następnie nadać odpowiednią szerokość przylgni (patrz ta blica „Charakterystyka techniczna"), obracając górną krawędź frezem 45° oraz dolną krawędź frezem 15°. I I Po obróbce należy przylgnie docierać w sposób opisany na stronie 6 1 . • Sposób sprawdzenia zaworów został opisany na stronie 61. Głowica i wałek rozrządu Sposób weryfikacji głowicy został podany na stronie 62. Jeżeli zwichrowanie płaszczyzny przylegania głowicy przekracza 0,10 mm, to głowicę trzeba wy mienić, ponieważ nie można jej planować. Sposób sprawdzenia wałka rozrządu został podany na stronie 62, a wartości dopuszczalne luzów w tablicy na stronie 16. W przypadku wymiany wałka rozrządu trzeba podać model samochodu, rok budowy i numer silnika. Pomimo zewnętrznego podobieństwa wałki rozrządu silników wysokoprężnych różnią się od wałków silników benzynowych innymi fazami rozrządu. ładanie g ł o w i c y Głowicę składa się w kolejności odwrotnej od demontażu, stosując się do wskazówek podanych na stronie 63. Podczas montażu wałka rozrządu pokrywy należy zamontować tak, jak poka zano na rysunku 2.56. Najpierw nasadzić pokrywy łożysk o numerach 2 i 4 (rys. 3.14) i luźno przymocować nakrętkami. Następnie nakrętki dokręcić „na krzyż" momentem 20 N • m. W drugiej kolejności nasadzić pokrywy numer 5, 1 i 3, a następnie dokręcić nakrętki mocujące „na krzyż" momentem 20 N • m. Uderzyć młotkiem gumowym w koniec wałka rozrządu, aby pokrywa numer 5 mogła się prawidłowo ułożyć. montowanie głowicy • Podczas zamawiania uszczelki pod głowicę należy podać typ silnika, aby otrzymać właściwą uszczelkę dla silnika wolnossącego lub doładowanego. Uszczelki pod głowicę mają różną grubość, która zależy od wysokości, na jaką tłoki wystają ponad powierzchnię bloku cylindrów. Jeżeli wymieniana była tylko głowica lub tylko uszczelka pod głowicę, to nową uszczelkę kupuje się według liczby ząbków na jej krawędzi oraz numeru części wybitego na starej uszczelce (rys. 3.15). Natomiast jeżeli były wymieniane tłoki, elementy układu korbowego lub ka dłub silnika, to trzeba zmierzyć wystawanie tłoków ponad cylindry. W celu określenia grubości potrzebnej uszczelki należy jeden z tłoków ustawić w punkcie ZZ, a następnie liniałem i głębokościomierzem zmierzyć, na ile tłok wystaje ponad powierzchnię bloku cylindrów (rys. 3.16). Na podstawie otrzy manego wyniku i podanych niżej zależności określa się grubość uszczelki, oznaczaną liczbą ząbków na obrzeżu: wynik pomiaru 0.66..0.86 mm 0,87 ...0.90 mm 0.91 ...1.02 mm liczba ząbków 1 2 3 159 Rys. 3.16. POMIAR WYSTAWANIA TŁOKA Z BLOKU W CELU OKREŚLENIA GRUBOŚCI USZCZELKI POD GŁOWICĘ Rys. 3.17. DO MONTAŻU GŁOWICY NALEŻY UŻYĆ TRZPIENI USTAWCZYCH WKRĘCANYCH W KADŁUB I Rys. 3.18. KOLEJNOŚĆ DOKRĘCANIA ŚRUB GŁOWICY Numer katalogowy uszczelki należy określić z wykazu części zamiennych. W celu prawidłowego ustawienia głowicy na kadłubie należy się postarać o specjalne trzpienie ustawcze. które wkręca się w blok od strony kolektora ssącego, w miejsca pokazane na rysunku 3.17. Zamiast trzpieni można użyć śrub dwustronnych, w których trzeba wykonać nacięcie pod wkrętak. • Oczyścić powierzchnie styku głowicy i kadłuba. • Położyć na głowicy uszczelkę. • Nasadzić głowicę na oba trzpienie ustalające i ostukać ją młotkiem gu mowym. • Wkręcić ręką śruby głowicy (śruby muszą być zawsze nowe). • Usunąć oba trzpienie ustawcze. Wykręca się je specjalnym narzędziem, wchodzącym w skład przyrządu specjalnego. W miejsce trzpieni wkręcić pozo stałe śruby. • Śruby dokręcać stopniowo, w kolejności pokazanej na rysunku 3.18. Do wkręcania śrub wolno stosować tylko klucz trzpieniowy, 12-kątowy. Moment dokręcania w pierwszej fazie wynosi 40 N • m. 160 • Wszystkie śruby w podanej kolejności dokręcać momentem 60 N • m (dru ga faza dokręcania). • Zamienić klucz dynamometryczny na zwykły klucz i w podanej kolejności dokręcić każdą śrubę dokładnie o 1 /4 obrotu (trzecia faza dokręcania). • Wszystkie śruby w podanej kolejności dokręcać o 1/4 obrotu, czyli o 90° (czwarta faza dokręcania). • Uruchomić silnik i nagrzać. Dokręcić śruby w podanej kolejności dokładnie o 1 /4 obrotu ruchem ciągłym, bez wcześniejszego poluzowania. • Wszystkie pozostałe czynności wykonuje się w odwrotnej kolejności do de montażu. rawdzanie popychaczy zaworów Sposób sprawdzenia hydraulicznych popychaczy zaworów został podany na stronie 69. W przypadku zamontowania nowych popychaczy nie wolno uruchamiać silnika przez około 30 minut, gdyż w przeciwnym razie zawory mogą uderzyć o tłok I i dojdzie do zniszczenia silnika. ROZRZĄD Elementy napędu rozrządu zostały pokazane na rysunku 3.5. Wałek rozrządu jest napędzany paskiem zębatym, który przechodzi przez koła zębate wałka rozrządu, wału korbowego i pompy wtryskowej, a także przez koło bez zębów wałka pośredniego. Aby uzyskać dostęp do paska zębatego, trzeba zdjąć pasek klinowy napędza jący alternator oraz pasek wieloklinowy napędzający pompę wspomagania układu kierowniczego. Do ustawienia rozrządu są potrzebne specjalne narzędzia, bez których nie na leży próbować wykonywać tej operacji, ponieważ jej efekt może być bardzo ko sztowny. Przesunięcie paska na kołach o jeden ząb spowoduje, że zawory nie będą się zamykać w odpowiednim punkcie i uderzą o denko tłoka. Z uwagi na postępujące zużycie paska zębatego powinno się go wymieniać po przebiegu 100 000 km. W przypadku silników 1Y i AAZ wyprodukowanych do września 1994 roku do regulacji naciągu paska zębatego jest potrzebne specjalne narzędzie. W silnikach 1Y i AAZ produkowanych od października 1994 roku oraz w silniku 1Z zastosowano półautomatyczny naciągacz paska zębatego (patrz rys. 3.23). miana paska zębatego Pasek zębaty może być wymieniany na silniku pozostawionym w pojeździe. • Zdemontować osłonę górną paska zębatego. Osłonę dolną zdejmuje się po ściągnięciu koła pasowego. • Poluzować wspornik pompy wspomagania i zdjąć pasek wieloklinowy. • Poluzować mocowanie alternatora, przesunąć go do środka i zdjąć pasek klinowy. • Zdemontować pokrywę zaworów. • Specjalną płytkę kontrolną 2065A położyć na głowicy od strony koła zama chowego po ustawieniu tłoka pierwszego cylindra w położeniu ZZ. Należy więc obrócić wał korbowy tak, aby znak kontrolny na kole zamachowym pokrył się ze znakiem widocznym w otworze kontrolnym (po wyjęciu zaślepki ze ! 161 Rys. 3.20. TRZPIEŃ USTAWCZY WKŁADA SIĘ W KOŁO ZĘBATE POMPY WTRYSKOWEJ. ABY ZABLOKOWAĆ JEGO POŁOŻENIE Dla silników wyprodukowanych po październiku 1994 roku a zmienionym kołem zębatym pompy wtryskowej stosuje się trzpień Seat V-20003 Rys. 3.19. NA GÓRNYM RYSUNKU POKAZANO PRZYRZĄD SPECJALNY DO USTAWIENIA WAŁKA ROZRZĄDU Na dolnym rysunku pokazano ustawienie koła zamachowego w punkcie ZZ dla silników 1Y. AAZ (A) oraz dla silnika IZ (B) ścianki skrzyni biegów), jak pokazano na rysunku 3.19. Sposób prawidłowego ustawienia płytki kontrolnej jest następujący: - unieruchomić płytkę, obracając wałek rozrządu, aż do oparcia się jednego końca płytki o powierzchnię głowicy, - naprzeciwległym końcu płytki zmierzyć szczelinomierzem luz między głowi cą a płytką, - pod płytkę włożyć blaszkę szczelinomierza o grubości równej połowie zmie rzonego luzu, - obrócić wałek rozrządu, aby płytka oparła się na blaszce szczelinomierza, - drugą blaszkę szczelinomierza o takiej samej grubości włożyć po drugiej stronie między głowicę a płytkę. • Do kolejnej czynności jest potrzebny specjalny trzpień ustawczy 2064 (sil niki wyprodukowane do września 1994 roku) lub 3359 (silniki wyprodukowa ne od października 1994 roku). Trzpień specjalny 2064 można zastąpić od powiednio dobranym trzpieniem o średnicy 15,45 mm. • Poluzować nakrętkę napinacza i przesunąć go nieco w lewo, zdemontować koło pasowe na wale korbowym i zdjąć pasek zębaty z kół. • Jeśli ma być zdjęta tylna osłona paska zębatego, to należy wybudować po mpę wtryskową i odkręcić jej wspornik. 162 Ponowne założenie paska zębatego (np. po wymianie) odbywa się w następu jący sposób. • Na początku sprawdzić, czy koło zamachowe zajmuje nadal położenie poka zane na rysunku 3.19. • Śrubę koła wałka rozrządu poluzować o pół obrotu (bez obracania przy tym wałka) i uderzyć w koło gumowym młotkiem, aby zwolnić jego połączenie stoż kowe na wałku. h s . 3 2 1 . SPRAWDZANIE NACIĄGU PASKA ZĘBATEGO ZA itWOCĄ SPECJALNEGO PRZYRZĄDU lutra^ą w dolnym lewym rogu pokazano narzędzie służące acania rolki napinającej (silniki wyprodukowane do Ł a e s n i a 1994 roku) Rys. 3.22. WIDOK NAPĘDU ROZRZĄDU PO ZDJĘCIU GÓRNEJ OSŁONY 1 - koło zębate wałka rozrządu. 2 - pasek zębaty. 3 - napinacz paska zębatego. 4 - koło wałka pośredniego. 5 - koło zębate pompy wtryskowej Rys. 3.23. REGULACJA NAPIĘCIA PASKA ZĘBATEGO W SILNIKACH Z PÓŁAUTOMATYCZNYM NAPINACZEM (silniki 1Y i AAZ po październiku 1994 roku oraz silnik IZ) • Nałożyć ostrożnie pasek zębaty i usunąć z koła pompy trzpień ustawczy. • W przypadku silników wyprodukowanych do września 1994 roku spraw dzić naciąg paska zębatego za pomocą specjalnego przyrządu U-10028 (rys. 3.21). Przyrząd umieścić między kołami wałka rozrządu i pompy, a następ nie obracając w prawo napinacz, ustalić wielkość naciągu paska na 12...13 w skali przyrządu. Do obracania napinacza przewidziano uchwyt z dwoma koł kami, pokazany strzałką na rysunku (pochodzący z firmy Matra, nr V159). Rol kę napinacza można również spróbować obrócić ręką. • Jeżeli nie dysponuje się przyrządem U-10028, to można zastosować meto dę zastępczą sprawdzania naciągu paska, która polega na wykonaniu następu jących czynności: - sprawdzić stan paska, ponieważ regulowanie naciągu paska zużytego lub uszkodzonego nie ma sensu; - uderzyć „krótko" młotkiem gumowy w miejsce (2) pokazane na rysunku 3.22, w ten sposób usunie się wszelkie obciążenia z paska; - w tym samym miejscu wywrzeć na pasek normalny nacisk kciukiem, pasek musi się ugiąć o 10 mm; - jeżeli ugięcie jest większe, to zwiększyć naciąg paska. • W przypadku silników wyprodukowanych po październiku 1994 roku obrócić rolkę napinacza zgodnie z ruchem wskazówek, aż nacięcie na rolce po kryje się z występem na wsporniku (rys. 3.23). 163 • Nakrętkę kontrującą napinacza dokręcić momentem 45 N • m. Takim sa mym momentem dokręcić śrubę mocującą koto wałka rozrządu. Usunąć z gło wicy płytkę kontrolną. • Ponownie zamontować wszystkie elementy. • Chwytając za koło pasowe, obrócić wał korbowy o dwa pełne obroty. • Młotkiem gumowym uderzyć „krótko" w pasek zębaty w miejscu, w którym był przykładany przyrząd do kontroli naciągu. Ponownie sprawdzić naciąg pa ska zębatego. • Po wyregulowaniu paska należy sprawdzić ustawienie pompy wtryskowej w sposób opisany na stronie 181. • Przykręcić koło pasowe do koła zębatego wału korbowego i cztery śruby do kręcić momentem 20 N • m. Należy przy tym przytrzymać koło zamachowe; • Przymocować osłonę (osłony) paska zębatego. • Zamontować paski klinowe i ustawić ich naciąg. W y m i a n a w a ł k a rozrządu Elementy mocowania wałka rozrządu zostały pokazane na rysunku 3.24. W ce lu wymontowania wałka rozrządu należy przeprowadzić następujące czynności. • Zdemontować osłonę paska zębatego. • Zdemontować pokrywę zaworów. • Obrócić koło zamachowe, aż tłok pierwszego cylindra znajdzie się w poło żeniu ZZ, to znaczy oba zawory pierwszego cylindra będą zamknięte. Rys. 3.24. ELEMENTY WAŁKA ROZRZĄDU 1 - wałek rozrządu. 2 - pokrywa łożyska. 3 - podkładka. 4 - nakrętka 20 N • m, 5 - pokrywa łożyska przedniego. 6 - koło zębate. 7 - podkładka. 8 - śruba 45 N • m 164 Rys. 3.25. POKRYWY ŁOŻYSK WAŁKA ROZRZĄDU NOSZĄ OZNACZENIE CYFROWE. OD LEWEJ DO PRAWEJ STRONY • Nie wolno już obracać wału korbowego i wałka pośredniego. Zwolnić na ciąg paska zębatego i zdjąć tylko od góry z koła wałka rozrządu (patrz strona • Jeśli koło wałka rozrządu ma być wymontowane, to należy go ustalić trzpie niem wprowadzonym przez wycięcie i odkręcić śrubę mocującą. W innym przypadku koło demontuje się po wyjęciu wałka. Głowica wygląda teraz tak, jak na rysunku 3.25. Dalszy opis odnosi się do umieszczonych na rysunku oznaczeń pokryw. • Poluzować stopniowo i odkręcić nakrętki mocujące pokrywy numer 1, 3 i 5. Zdjąć te pokrywy, pozostawiając w dalszym ciągu pokrywy numer 2 i 4. • Nakrętki pokryw numer 2 i 4 luzować równomiernie i .na krzyż", wykonując po dwa obroty. Zdjąć pokrywy i wyjąć wałek rozrządu. W pokrywie numer 1 powinien znajdować się pierścień uszczelniający pokrywy zaworów. • Umocować wałek rozrządu w imadle i odkręcić śrubę koła zębatego. Ścią gnąć koło, a z drugiej strony wałka zdjąć pierścień uszczelniający. • W razie potrzeby wyjąć popychacze. Nie wolno ich zamieniać i dlatego powin no się je odpowiednio oznaczyć. Najlepiej rysikiem nanieść od wewnątrz kreski: dla pierwszego popychacza - jedną, dla drugiego - dwie itd. (patrz rys. 2.37), • Sprawdzić stan wałka rozrządu (patrz strona 62). Sposób zamontowania wałka rozrządu został opisany na stronie 164. •Wymiana uszczelniacza w a ł k a rozrządu Uszczelniacz wałka rozrządu, a dokładniej pierścień uszczelniający, można wy mienić bez wyjmowania silnika z pojazdu. Powodem wymiany pierścienia uszczelniającego mogą być wycieki oleju pojawiające się w jego okolicy. Pier ścień znajduje się za kołem zębatym wałka rozrządu. Aby nie uszkodzić po wierzchni głowicy i wałka rozrządu, powinno się dysponować przyrządem spe cjalnym 2085. Opis wymiany uszczelniacza został podany na stronie 70. 3.4. TŁOKI I KORBOWODY Elementy układu korbowo-tłokowego zostały pokazane na rysunku 3.26. W ce lu wyjęcia tłoków silnik musi być wymontowany z pojazdu, a głowica zdjęta. Wymontowanie t ł o k ó w z korbowodami Tłoki z korbowodami wyjmuje się z cylindrów, wybijając do góry trzonkiem młotka, po zdemontowaniu pokryw korbowodów i panewek. Przed przystąpie niem do wykonania tych czynności należy zapoznać się z niżej podanymi wska zówkami. • Każdy zespół tłoka z korbowodem oznaczyć numerem cylindra, z którego zostanie wymontowany Najlepiej posłużyć się farbą, malując numery cylin drów na denkach tłoków (patrz rys. 2.67). Numery uzupełnić strzałką skiero waną do przodu silnika. Strony silnika można również rozpoznać po wgłębie niach w denkach tłoków przeznaczonych do zaworów. 165 Rys. 3.27. STRZAŁKAMI POKAZANO NADLEWY NAi STOPIE KORBOWODU Rys. 3.26. ELEMENTY UKŁADU KORBOWO-TŁOKOWEGO 1 - pierścienie tłokowe, 2 - tłok, 3 - sworzeń tłokowy o średnicy 24 mm (silniki wolnossące) lub 26 mm (silniki turbo), 4 - pierścień zabezpieczający. 5 - korbowód, 6 - półpanewka. 7 - kadłub. 8 - pokrywa korbowodu, 9 - kołek pasowany, 10 - dysza natryskowa oleju, 11 - śruba 10 N • m, 12 - śruba korbowodowa Rys. 3.28. WYCIĘCIE W PŁASZCZU TŁOKA UNIEMOŻLIWIA UDERZENIE 0 DYSZĘ NATRYSK?.* • Podczas wymontowywania tłoka z korbowodem należy zapamiętać położe nie pokrywy korbowodu. Zaraz po wyjęciu zaleca się więc oznaczyć jedno znacznie pokrywę i stopę korbowodu, nanosząc z jednej strony numer cylin dra, na przykład punktakiem (patrz rys. 2.68). Pokrywa i stopa korbowodu są zaopatrzone fabrycznie w nadlewy (rys. 3.27), które po zmontowaniu muszą się znaleźć obok siebie, po stronie wałka pośredniego. • Tłoki mają z jednej strony wycięcie w płaszczu. Dzięki temu nie grozi ude rzenie tłoka w dyszę natryskową oleju w punkcie ZW. Podczas montażu tłoka wycięcie w płaszczu musi znaleźć się od strony dyszy natryskowej (rys. 3.28). • Występują śruby korbowodowe sprężynujące. Śrub tych nie wolno ponow nie używać do montażu pokryw korbowodów. 166 • Oznaczyć panewki każdego korbowodu. W celu odróżnienia panewek, gór nej i dolnej, można je oznaczyć farbą na grzbiecie. • Po zdjęciu pokryw korbowodów i panewek wybić tłoki z korbowodami do góry z bloku cylindrów. W razie potrzeby skrobakiem usunąć z gładzi cylindra górny pierścień nagaru. • Wyjąć pierścienie zabezpieczające i wycisnąć sworznie tłokowe. Wycięcie I w pobliżu otworu pod sworzeń pozwala na użycie ostro zakończonego punktaka, którym podważa się pierścień zabezpieczający. • Z tłoków zdjąć kolejno pierścienie tłokowe w sposób opisany w rozdziale 2.3. „Tłoki i korbowody". rawdzanie t ł o k ó w i k o r b o w o d ó w Wszystkie elementy mechanizmu korbowo-tłokowego podlegają sprawdzeniu i jeśli noszą ślady zatarcia, głębokich rys lub zużycia, muszą być wymienione. Sposób weryfikacji części został podany w rozdziale 2.3. a wartości dopu szczalne w tablicy w rozdziale 1.1. ładanie t ł o k ó w i k o r b o w o d ó w • Podgrzać tłoki do temperatury 60°C (włożyć do gorącej wody). Zaopatrzyć ( E się w trzpień, który da się włożyć do środka sworznia tłokowego. • Wcisnąć ręką sworzeń tłokowy w podgrzany tłok i główkę korbowodu, za pośrednictwem trzpienia (rys. 3.29). • Podczas składania tłoka i korbowodu należy się stosować do niżej podanych wskazówek: - strzałka na denku tłoka (naznaczona lub w nowym tłoku wybita) musi być skierowana do przodu silnika, - nadlewy na stopie i pokrywie korbowodu (patrz rys. 3.27) muszą się znaleźć od strony wałka pośredniego silnika. • Nabite wcześniej oznaczenia numerów cylindrów na stopie i pokrywie kor bowodu muszą się ze sobą zgadzać. • Z obu stron sworznia tłokowego nasunąć pierścienie zabezpieczające i sprawdzić, czy osiadły prawidłowo w rowkach. • Sprawdzić, czy tłok w stanie zmontowanym da się lekko obrócić na główce korbowodu. • Za pomocą szczypiec do pierścieni lub pasków blachy (patrz rys. 2.71) wło żyć pierścienie w rowki tłoka. Przed włożeniem pierścieni uszczelniających na. leży zwrócić uwagę na kształt ich przekroju, aby nie doszło do ich zamiany miejscami. Ponadto oba pierścienie uszczelniające mają na jednej stronie wy bity napis „Top" lub „Open", który w zamontowanym pierścieniu musi się zna leźć od strony denka tłoka. "»*s 3.29. MONTAŻ LUB DEMONTAŻ SWORZNIA "LOKOWEGO ZA POMOCĄ SPECJALNEGO TRZPIENIA 167 Rys. 3.30. POŁOŻENIE DYSZY NATRYSKOWEJ DO CHŁODZENIA TŁOKA WIDOCZNEJ OD SPODU KADŁUBA 3.5. WAŁ KORBOWY I KADŁUB Wymontowanie i zamontowanie wału korbowego, weryfikacje wału oraz cylin drów kadłuba zostały szczegółowo opisane w rozdziałach 2.4. „Kadłub silnika" i 2.5. „Wał korbowy". Wartości nominalne oraz graniczne można znaleźć w ta blicy w rozdziale 1.1. Operację wymiany koła zamachowego opisano na stro nie 83, natomiast wałka pośredniego na stronie 90. 3.6. SMAROWANIE Silniki wysokoprężne są smarowane obiegowo olejem pod ciśnieniem. Pompa oleju jest napędzana od wałka pośredniego i znajduje się u dołu pod kadłu bem. Wałek pompy napędza również pompę podciśnieniową. Między filtrem oleju a jego wspornikiem jest zamontowana chłodnica oleju. Znana jest ogól na zasada nieprzepełniania silnika olejem. Jednak w omawianych silnikach ma to szczególne znaczenie, ponieważ zassanie oleju do układu wydechowego może spowodować uszkodzenie katalizatora. Najlepiej więc wlewać olej tuż pod kreskę „Max". Po kilku kilometrach sprawdzić poziom oleju i ewentualnie uzupełnić. Do silników wysokoprężnych producent zaleca oleje spełniające normy API CD, CCMC PD3. 168 * .montowanie i z a m o n t o w a n i e miski olejowej Miskę olejową można wymontować bez wyjmowania silnika z samochodu, w sposób opisany w rozdziale 2.8. .Smarowanie". Z uwagi na utrudniony do stęp do obu śrub mocujących miskę od strony skrzyni biegów zaleca się uży cie klucza „grzechotki" z przegubem. Śruby mocujące dokręca się „na krzyż" momentem 20 N • m. Silnik napełnia się olejem w ilości 4,0 dm 3 , kiedy filtr oleju nie był wymieniany, lub 4,5 dm 3 , kiedy filtr został wymieniony. UTymontowanie i z a m o n t o w a n i e p o m p y oleju Sposób mocowania pompy oleju jest pokazany na rysunku 3.31, natomiast sposób wymontowania został opisany w rozdziale 2.8 na stronie 97. Aby można było zamontować ponownie pompę oleju, należy odkręcić pompę podciśnieniową (rys. 3.32). Zalecane momenty dokręcania podano w tablicy na stronie 26. • a p r a w a pompy oleju Wskazówki dotyczące weryfikacji i naprawy pompy oleju zostały podane na stronie 98. Wartości luzów są takie same, jak dla silników benzynowych, patrz strona 98. *vs. 3.31. WYMONTOWANIE POMPY OLEJU 1 - korpus pompy oleju, 2 - koła zębate. 3 - uszczelka ,.o-ring" smoka. 4 - śruba smoka 10 N • m, 5 - smok, 6 - kierownica oleju. 7 - pokrywa pompy oleju z zaworem nadciśnieniowym. 8 - krótka śruba pokrywy 10 N • m. 9 - długa śruba pokrywy 25 N m. 10 - miska olejowa. 1 - odrzutnik oleju blaszany. 12 - śruba miski olejowej 25 N • m. 13 - korek spustu oleju 30 N - m. 14 - uszczelka, zawsze do wymiany Rys. 3.32. WYMONTOWANIE POMPY PODCIŚNIENIOWEJ SERWA HAMULCÓW 1 - kadłub silnika. 2 - uszczelka .o-nng'. 3 - pompa podciśnieniowa. 4 - śruba 25 N - m. 5 - płytka przytrzymująca 169 W y m i a n a filtra oleju Filtr oleju powinno się, zgodnie z zaleceniami producenta, wymieniać podczas każdej wymiany oleju. Filtr jest typu pełnoprzepływowego, co oznacza że prze pływa przez niego cały olej z układu smarowania. Dlatego filtr nie może być za tkany przez jakieś zanieczyszczenia. Gdyby do tego doszło, to otwiera się za wór obejściowy w filtrze, który umożliwia dotarcie oleju do wszystkich smaro wanych miejsc, ale w tym przypadku nie przefiltrowanego. Należy o tym pa miętać, gdyby chciało się zaoszczędzić na wymianie filtra. Sposób wymiany filtra został opisany na stronie 99. Jeżeli został odkręcony wspornik filtra, to podczas montażu trzeba użyć nowej uszczelki. Śruby wspornika dokręcać momentem 25 N • m. Nie smarować uszczelki wspornika. Rys. 3.33. ELEMENTY MOCOWANIA FILTRA OLEJU 1 - uszczelka wspornika, 2 - wspornik filtra oleju. 3 - śruba 25 N • m. 4 - gumowy pierścień uszczelniający. 5 - chłodnica oleju. 6 - nakrętka 25 N • m, 7 - filtr oleju Sprawdzanie ciśnienia oleju Ciśnienie oleju można sprawdzić za pomocą manometru zaopatrzonego w złączkę, którą można wkręcić w miejsce czujnika ciśnienia oleju. W silnikach tych jest montowany drugi czujnik ciśnienia, współpracujący z brzęczykiem ostrzegawczym. Jeśli ciśnienie oleju spadnie poniżej 0,3 bara (0,03 MPa), sty ki czujnika ciśnienia 0,3 bara (0,03 MPa) zamykają się i zaświeca się lampka kontrolna ciśnienia oleju. Kiedy ciśnienie oleju spadnie poniżej 2,0 barów (0,20 MPa), a prędkość obrotowa będzie większa od 2000 obr/min dłużej niż przez jedną sekundę, to styki czujnika ciśnienia 0,9 bara (0,09 MPa) się otwie rają. Lampka kontrolna ciśnienia oleju zaświeca się, a ponadto włącza się brzę ki czyk ostrzegawczy. Czujnik 0,3 bara (0,03 MPa) ma brązową izolację i jest umieszczony w kadłubie silnika, natomiast czujnik 0,9 bara (0,09 MPa) jest wkręcony z góry we wspornik filtra oleju. • Sprawdzić poziom oleju i w razie potrzeby dolać oleju. 170 • Włączyć zapłon. Lampka kontrolna musi się zaświecić. • Uruchomić silnik. Lampka kontrolna musi zgasnąć. • Ściągnąć z czujnika ciśnienia 0,3 bara (0.03 MPa) przewód elektryczny (wy łącznik ciśnieniowy z brązową izolacją) i koniec przewodu zetknąć z masą. Lampka kontrolna ciśnienia oleju musi się zaświecić. • Nasadzić z powrotem końcówkę przewodu na zacisk czujnika. • Ściągnąć końcówkę przewodu z zacisku czujnika 0,9 bara (czujnik ciśnienia oleju z białą izolacją). • Utrzymywać prędkość obrotową silnika większą niż 2000 obr/min dłużej niż przez jedną sekundę. Lampka kontrolna ciśnienia oleju musi się zaświecić, a brzęczyk musi się odezwać. Pozytywny wynik obu powyższych kontroli gwarantuje, że oba czujniki ciśnie nia pracują prawidłowo. Do sprawdzenia ciśnienia oleju (patrz rys. 2.127) jest przewidziany manometr 1342 firmy Volkswagen używany również na autory zowanych stacjach Seat. • Odłączyć od czujnika ciśnienia 0,3 bara przewód elektryczny (czujnik z brą zową izolacją) i przystawić koniec przewodu do masy. Lampka kontrolna ciś nienia oleju musi się zaświecić. • W miejsce czujnika ciśnienia oleju wkręcić manometr przyrządu, natomiast czujnik wkręcić w oprawkę manometru. • Połączyć przyrząd z masą. • Między czujnik ciśnienia 0,3 bara a zacisk dodatni akumulatora włączyć próbnik diodowy (VAG 1527). Dioda musi się zaświecić. Można również wyko rzystać zwykłą lampkę 12 V. • Uruchomić silnik i powoli zwiększać prędkość obrotową. Kiedy tylko ciśnie nie wzrośnie do 0,15...0,45 bara (0,015...0,045 MPa), dioda próbnika musi zgasnąć. W innym przypadku trzeba wymienić czujnik ciśnienia 0,3 bara. Jeśli czujnik jest sprawny, to wkręcić go z powrotem. Czujnik ciśnienia 1,8 bara należy sprawdzić w następujący sposób. • Odłączyć przewód elektryczny od czujnika ciśnienia 1,8 bara (czujnik z bia łą izolacją. • Między czujnik ciśnienia a zacisk dodatki akumulatora włączyć próbnik dio dowy (patrz przewód B na rys. 2.127). Dioda nie może się zaświecić. Można również wykorzystać zwykłą lampkę 12 V. • Uruchomić silnik i powoli zwiększać jego prędkość obrotową. • Sprawdzić, czy przy ciśnieniu 0,75...1,05 bara (0,075...0,105 MPa) lampka kontrolna się świeci. Jeśli tak się nie stanie, to wymienić czujnik ciśnienia oleju. • Uruchomić silnik i pozwolić mu pracować, aż do osiągnięcia temperatury pracy. • Zwiększyć prędkość obrotową do 2000 obr/min i sprawdzić, czy wskazanie manometru wynosi przynajmniej 2,0 bary (0,20 MPa). • Jeśli tak nie jest albo gdy przy prędkości obrotowej 2000 obr/min ciśnienie oleju spada poniżej 2,0 barów (0,20 MPa), to należy naprawić lub wymienić pompę oleju. Brzęczyk ostrzegawczy się włącza, gdy ciśnienie oleju jest zbyt małe. W y m i a n a chłodnicy oleju W silnikach Diesel jest stosowana chłodnica oleju. Jest ona montowana mię dzy wspornikiem filtru i filtrem. Chłodnicę oleju można wymontować po odkrę ceniu filtru oleju i odłączeniu przewodów płynu chłodzącego. Trzeba w tym ce lu odkręcić umieszczoną u dołu nakrętkę. Chłodnica jest uszczelniona względem wspornika filtru pierścieniem uszczel niającym. Podczas montażu nakrętkę mocującą należy dociągnąć momentem 25 N • m. Na rysunku 3.33 pokazano sposób zabudowy chłodnicy oleju. 171 3.7. CHŁODZENIE Silnik jest chłodzony w zamkniętym obiegu wymuszanym pompą łopatkową. Wentylator elektryczny dwubiegowy jest załączany za pośrednictwem wyłącz nika termicznego (w temperaturze 92...97°C). jeśli silnik jest zbyt gorący, i zno wu wyłączany (w temperaturze 84...91°C). kiedy temperatura ponownie opa dnie. Wyłącznik termiczny jest umieszczony w chłodnicy, po lewej stronie. W układzie chłodzenia zastosowano oddzielny zbiornik wyrównawczy. Rys. 3.34. SCHEMAT UKŁADU CHŁODZENIA Strzałkami w przewodach pokazano kierunek przepływu cieczy 1 - zbiornik wyrównawczy. 2 - chłodnica. 3 - pompa płynu chłodzącego z termostatem. 4 - kadłub i głowica. 5 - nagrzewnica. 6 - chłodnica oleju W y m i a n a płynu chłodzącego Sposób wymiany płynu chłodzącego został opisany w rozdziale 2.9. „Chłodze nie". Pojemność układu chłodzenia wynosi 7 dm 3 . Sprawdzanie chłodnicy Sposób sprawdzania chłodnicy i korka wlewu został opisany w rozdziale 2.9 na stronie 104. Zawór nadciśnieniowy otwiera się przy ciśnieniu 1,4...1,6 bara (0,14...0,16 MPa), natomiast podciśnieniowy przy ciśnieniu 0,06...0,1 bara (0,006...0,01 MPa). W y m i a n a chłodnicy 172 Chłodnica, wentylator elektryczny i przewody płynu chłodzącego typowego układu chłodzenia przedstawiono na rysunku 2.131. Takie same elementy są montowane przy wszystkich silnikach wysokoprężnych. Chłodnicę wymienia się w sposób opisany na stronie 104. Sprawdzanie w e n t y l a t o r a chłodnicy Jeśli wentylator nie włącza się prawidłowo, to w pierwszej kolejności należy sprawdzić wyłącznik termiczny. Jest on umieszczony z boku chłodnicy, z lewej strony. Wyłącznik sprawdza się w sposób opisany na stronie 106. Temperatu ry włączenia i wyłączenia wentylatora dla 1. i 2. biegu jego pracy zostały po dane w tablicy na stronie 18. Wymontowanie i zamontowanie pompy płynu chłodzącego Pompa płynu chłodzącego jest umieszczona z prawej strony kadłuba, patrzeć od przodu silnika, i jest napędzana paskiem wieloklinowym przez wał korbowy (rys. 3.35). W celu wymontowania pompy należy wykonać czynności opisane na stro nie 106. Pfcrs. 3.35. CZĘŚCI UKŁADU CHŁODZENIA - śruba 20 N • m, 2 - koło pasowe. 3 - pasek klinowy, 4 - śruba 10 N • m, 5 - pompa płynu chłodzącego. C - uszczelka, 7 - przyłącze górnego przewodu płynu chłodzącego. 8 - „o-ring", 9 - zacisk mocujący, C - czujnik temperatury płynu chłodzącego. 11 - do wymiennika ciepła układu ogrzewania, rZ - z wymiennika ciepła układu ogrzewania. 13 - przyłącze do zbiornika wyrównawczego. 14 - mocowanie, 15 - złączka. B - filtr oleju z chłodnicą oleju. 17 - przyłącze dolnego przewodu płynu chłodzącego. 18 - termostat. 19 - uszczelka. E - wspornik alternatora 173 Pompę montuje się w odwrotnej kolejności do wymontowania. Śruby pompy i koła pasowego dokręca się momentem 20 N - m. Napięcie paska wieloklinowego reguluje się w sposób podany na stronie 108. Naprawa pompy płynu chłodzącego Pompa płynu chłodzącego jest nienaprawialna i jeśli jest uszkodzona, trzeba ją wymienić. Po wymontowaniu pompy sprawdzić, czy nie nosi śladów przecie ków (najczęściej w postaci rdzawych plam) oraz jaki jest stan łożysk (pokręcać piastą). W celu wymiany pompy odkręcić w dolnej części pokrywę termostatu i wyjąć termostat (patrz rys. 2.133). Odkręcić śruby mocujące pompę i odłą czyć pompę od dolnej części korpusu pompy. Spomiędzy obu połówek korpu su usunąć uszczelkę. Podczas przykręcania pompy do dolnej części korpusu zamontować nową uszczelkę. Wymienić również „o-ring" pokrywy termostatu. Regulacja napięcia paska klinowego Regulacja napięcia paska klinowego jest konieczna po każdym wymontowaniu pompy płynu chłodzącego, alternatora czy koła pasowego wału korbowego. Pasek należy napinać również w regularnych odstępach czasu. Jeśli po szyb kim wciśnięciu pedału przyspieszania dają się słyszeć piski, to świadczy to o śli zganiu się paska klinowego. Napięcie paska sprawdza się w środku odległości między kołami pasowymi po mpy płynu chłodzącego i alternatora (rys. 3.36). Przepisowo napięty pasek ugi na się pod umiarkowanym naciskiem 5 mm. Wartość ta odnosi się do paska używanego. Nowy pasek powinien się ugiąć przy takim nacisku tylko 2 mm. Wymiana i regulacja napięcia paska klinowego przebiega w sposób niżej opisany. • Wymontować pasek napędzający pompę wspomagania układu kierowni czego, jak opisano na stronie 227. Rys. 3.36. SPRAWDZANIE NAPIĘCIA PASKA KLINOWEGO Rys. 3.37. W WARSZTATACH VW UŻYWA S£ WYMIANY PASKA KLINOWEGO PRZYRZĄD. SPECJALNEGO 3297 I • Poluzować śruby mocujące alternator i użyć przyrządu pokazanego na rysunku 3.37 lub wsunąć od dołu duży wkrętak lub pręt metalowy. Aby uzyskać do stęp od dołu do alternatora, przód pojazdu powinno się ustawić na podstawkach. • Odciągnąć alternator i zdjąć stary pasek. • Założyć nowy pasek i wsunąć przyrząd lub wkrętak. • Obrócić kilkakrotnie wał korbowy (rozrusznikiem) przy nie dokręconym alternatorze. • Dokręcić śruby alternatora (25 N • m). • Zamontować i napiąć pasek klinowy pompy wspomagania. Naciąg paska napędu alternatora jest regulowany samoczynnie (w sposób cią gły) przez napinacz rolkowy (wersje z klimatyzacją) albo przez sprężynę działa jącą na alternator (wersje bez klimatyzacji). W tym ostatnim przypadku jest ko nieczne poluzowanie śrub mocowania alternatora (aby umożliwić naciągnięcie paska przez sprężynę), a następnie ich dokręcenie. Wymiana termostatu Termostat sprawdza się i wymienia w sposób opisany w rozdziale 2.9 na stro nie 110. 3.8. ZASILANIE Silniki wysokoprężne zasysają tylko świeże powietrze z zewnątrz. Przygotowa nie mieszanki odbywa się w komorze wirowej i komorze spalania. Wtryskiwacze wtryskują paliwo pod wysokim ciśnieniem do komory wirowej, gdzie mie sza się z zassanym powietrzem i kanałem łączącym dociera do komory spala nia (silniki 1Y oraz AAZ). W silniku 1Z wtrysk odbywa się bezpośrednio do ko mory spalania. W silnikach wysokoprężnych położenie punktu początku tło czenie paliwa ma duże znaczenie. Regulacja początku tłoczenia będzie szcze gółowo opisana w dalszej części tego rozdziału. Wtryskiwacze i pompy wtryskowe są wykonywane bardzo dokładnie i dlatego należy się z nimi obchodzić bard2o delikatnie. Do napraw są potrzebne liczne narzędzia i przyrządy specjalne. Trzeba więc naprawę pompy wtryskowej zlecać do warsztatu specjalistycznego. Jeśli są rozłączane przewody paliwa, to należy zadbać, aby do wnętrza układu nie prze niknęły żadne zanieczyszczenia. Przed rozłączeniem jakiejś złączki należy naj pierw starannie wyczyścić jej otoczenie. Nigdy nie używać do czyszczenia strzępiących się szmat. W y m i a n a filtra powietrza Filtr powietrza ma wymienny wkład papierowy. Co 15 0 0 0 km przebiegu po winno się czyścić wkład z większych zanieczyszczeń, natomiast po przebiegu każdych 30 000 km wkład należy wymieniać (przy normalnych warunkach eksploatacji). Wymiana wkładu filtracyjnego nie nastręcza trudności. W celu jego wymontowania należy najpierw zdjąć z obudowy filtra przewód elastycz ny prowadzący do turbosprężarki (Turbodiesel). Pokrywa filtra jest mocowana zaczepami sprężystymi, które należy zwolnić. • Oczyścić wnętrze obudowy filtra i włożyć nowy wkład. • Zamontować pokrywę i podłączyć przewód. 175 Obsługa filtra paliwa Filtr paliwa powinno się wymieniać co 30 0 0 0 km przebiegu, jednak dodatko wo zaleca się co 15 0 0 0 km lub co 12 miesięcy usuwać z filtra kondensat. Filtr znajduje się w komorze silnika. W celu usunięcia kondensatu należy otworzyć korek umieszczony w dnie obu dowy filtra (rys. 3.38). Spuścić około 100 cm 3 paliwa z wodą. Zamknąć po nownie korek. Na głowicy filtra znajduje się zawór regulacyjny, który jest przytrzymywany sprężynką (5, rys. 3.39). W celu wymiany filtra należy wyciągnąć sprężynkę (5) i unieść do gry zawór regulacyjny razem z podłączonymi do niego przewodami. Filtr paliwa jest umocowany obejmą (A), pokazaną na rysunku 3.38. Zamonto wanie filtra odbywa się w kolejności odwrotnej. Strzałkami na pokrywie filtra pokazano, w którą stronę muszą być skierowane przewody. Uruchomić silnik i kilkakrotnie wcisnąć pedał „gazu". Na biegu jałowym paliwo powinno przepływać przez przezroczysty przewód wolne od pęcherzyków po wietrza. Rys. 3.3o. DO SPUSZCZANIA KONDENSATU Z FILTRA PALIWA SŁUŻY KOREK POKAZANY STRZAŁKĄ. Filtr jest mocowany obejmą (A) 176 Rys. 3.39. WIDOK GŁOWICY FILTRA PA_W 1 - przewód ze zbiornika paliwa 2 - przewód do pompy wtryskowej 3 - przewód powrotny z pompy wtryskov«( 4 - przewód powrotny do zbiornika palrv«a I (oznaczony strzałką) 5 - sprężynka zabezpieczająca Rys. 3.40. WYMONTOWANIE FILTRA PALIWA 1 - przewód przeźroczysty zasilający pompę wtryskową. 2 - przewód powrotny niebieski, z pompy wtryskowej. 3 - .o-ring". zawsze do wymiany, 4 - zawór regulacyjny, poniżej +15°C otwiera przepływ do filtra, powyżej +31°C zamyka przepływ do filtra. 5 - sprężynka zabezpieczająca. 6 - przewód powrotny niebieski, do zbiornika paliwa, 7 - przewód zasilający czarny, ze zbiornika paliwa, 8 - obudowa filtra. 9 - obejma mocująca, 10 - uszczelka. 11 - korek spustu kondensatu Wymontowanie i z a m o n t o w a n i e p o m p y w t r y s k o w e j (silniki z w t r y s k i e m pośrednim) Przed wymontowaniem pompy wtryskowej jest konieczne ustawienie tłoka pierwszego cylindra w położeniu zwrotu zewnętrznego (ZZ). W tym celu nale ży zdjąć pokrywę zaworów i wykręcić korek z górnej ścianki skrzyni biegów, aby można było obserwować koło zamachowe. • Obrócić wał korbowy (pokręcając kluczem za śrubę koła pasowego), aż znak na kole zamachowym zajmie położenie pokazane na rysunku 3.19. • Umieścić płytkę kontrolną na głowicy i wymontować pasek zębaty w spo sób opisany na stronie 161. • Nakrętkę koła zębatego pompy wtryskowej poluzować, ale nie odkręcać całkowicie. • Koło zębate ściągnąć za pomocą specjalnego ściągacza 3032 (rys. 3.42). Wkręcając środkową śrubę ściągacza, spowodować wywarcie nacisku na ko ło. Uderzyć młotkiem w koniec środkowej śruby, aby koło zeskoczyło ze stoż kowego czopa. • Usunąć ściągacz, odkręcić całkowicie nakrętkę z czopa i zdjąć koło zębate. I 3 4 1 . ELEMENTY U K Ł A D U •LANIA Trj paliwa • .3-nng" ór regulacyjny • ; r z e w ó d p o w r o t n y do :2>ornika paliwa • sprężynka zabezpieczająca • ;--zewód zasilający ze k o r n i k a paliwa torek spustu k o n d e n s a t u i - śruba złączkowa 25 N • m siektromagnetyczny zawór odcinający ; o m p a wtryskowa • wtryskiwacz 70 N • m : c d k l a d k a izolująca N r m i c z n i e (cieplnie) • przewody w t r y s k o w e 25 N • m śruba 15 N • m * r ó ć c e przyłączeniowe zabezpieczenie amortyzator ••spornik amortyzatora *spornik pompy «oło zębate n a p ę d u p o m p y «rtryskowej ffuba 45 N • m 177 • Z pompy wtryskowej odkręcić wszystkie przewody paliwowe. Do odkręce nia nakrętek złączkowych najlepiej użyć klucza oczkowego o odpowiedniej wielkości. Klucz należy rozciąć piłką, aby dał się przesunąć przez przewód wtryskowy. Uwaga! W pompie Bosch nakrętki przewodu zasilającego i przewodu powrot nego mają taką samą średnicę, jednak nakrętka przewodu powrotnego jest za opatrzona w dławik. Dla odróżnienia jest ona oznaczona napisem „Out" i pod czas podłączenia nie należy jej zamienić. • Odłączyć cięgno sterujące zaworem „Stop". • Odłączyć cięgno „gazu" i urządzenia rozruchowego. • Odkręcić trzy śruby (2, rys. 3.43) mocujące kołnierz pompy wtryskowej i jedną śrubę (1) mocującą ją do tylnego wspornika. Nie wolno w żadnym przy padku odkręcać śrub oznaczonych na rysunku strzałkami, ponieważ istnieje wtedy możliwość przesunięcia głowicy rozdzielacza, a w konsekwencji uszko dzenia tłoka rozdzielczego. Rozdzielaczowa pompa wtryskowa nie podlega naprawie i w przypadku uszko dzenia należy ją wymienić na nową lub zregenerowaną. Rys. 3.42. ŚCIĄGANIE KOŁA ZĘBATEGO Z WAŁKA POMPY WTRYSKOWEJ ZA POMOCĄ SPECJALNEGO NARZĘDZIA. Aby poluzować kolo na stożku, należy młotkiem uderzyć w łeb śruby pokazanej strzałką Rys. 3.43. PODCZAS DEMONTAŻU POMPY WTRYSKOWEJ NIE WOLNO LUZOWAĆ ŚRUf POKAZANYCH STRZAŁKAMI. LECZ ODKRĘĆ l I ŚRUBY (1 i 2) 178 Rys. 3.44. ELEMENTY OSŁONY PASKA ZĘBATEGO ROZRZĄDU. W otwór pokazany strzałką wkłada się trzpień do „zbicia" koła zębatego z czopa wałka rozrządu 1 - śruba 10 N • m. 2 - osłona tylna, 3 - osłona przednia górna. 4 - osłona przednia dolna. 5 - śruba 10 N - m. 6 - śruba 20 N - m Montaż pompy wtryskowej przeprowadza się w sposób następujący. • Umieścić pompę we wsporniku tak. aby ustawiła się pośrodku otworów podłużnych. • Włożyć śruby i kolejno dokręcić je równomiernie momentem 25 N • m. • Sprawdzić, czy wałek pompy ma klin i wbić na niego koło napędzające. Na krętkę mocującą dokręcić momentem 45 N • m. • Podłączyć przewody paliwowe i dokręcić nakrętki złączkowe momentem 25 N • m. Czynność tę wykonać odpowiednio przygotowanym kluczem ocz kowym. • Obrócić koło pompy, aż znaki na kole pompy i wsporniku się pokryją. W tym położeniu należy unieruchomić koło pompy trzpieniem ustawczym 2064 (patrz rys. 3.20). • Odkręcić o pół obrotu śrubę mocującą koło wałka rozrządu i uderzając w ko ło młotkiem gumowym, poluzować jego osadzenie na stożku wałka rozrządu. Można również wsunąć pobijak przez otwór pokazany strzałką na rysunku 3.44 i uderzyć w niego młotkiem. • Jeszcze raz sprawdzić, czy tłok pierwszego cylindra znajduje się w położe niu ZZ. • Nałożyć pasek zębaty w sposób opisany na stronie 162. Wykonać opisane tam czynności, aż pasek zostanie napięty. • Sprawdzić i wyregulować początek tłoczenia, w sposób niżej opisany. Sprawdzanie i regulacja początku tłoczenia Regulację początku tłoczenia wykonuje się zawsze po zamontowaniu pompy wtryskowej oraz stwierdzeniu objawów nieprawidłowej pracy układu wtrysko wego. Do wykonania opisanych czynności trzeba dysponować określonymi narzędziami specjalnymi. Przyjęto, że pompa jest zamontowana do silnika, przy czym wyróżniono dwie możliwości: silnik pozostawiony w samochodzie lub silnik wymontowany. • Sprawdzić, czy naciąg paska zębatego jest prawidłowy (patrz strona 163). • Sprawdzić, czy cięgno urządzenia rozruchowego nie jest wyciągnięte. Dźwi gnia na pompie wtryskowej musi być w położeniu spoczynkowym, to znaczy opierać się o zderzak. • W silniku wbudowanym obracać wałem korbowym i ustawić znak ZZ na ko le zamachowym we wskazanym położeniu (rys. 3.45 i 3.19) oraz znaki na kole pompy wtryskowej i wsporniku w jednej linii. • Przy silniku wyjętym ustawić przyrząd specjalny 2068A na wartość 0,5 mm (.A", rys. 3.46) i wsunąć go od strony koła zamachowego. • Obrócić wał korbowy, aż znak kontrolny ZZ na kole zamachowym zrówna się z końcem przyrządu (B, rys. 3.46). Znaki na kole pompy wtryskowej i wsporniku muszą się wówczas pokryć. • Do przeprowadzenia następnej czynności jest porzebny czujnik zegarowy z oprawką 2066 (rys. 3.47), którą wkręca się w głowicę rozdzielczą pompy w miejsce centralnej śruby zamykającej. • Ustawić (napiąć) wstępnie czujnik na około 2,5 mm. Wał korbowy obracać w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara tak długo, aż wskazów ka czujnika przestanie się poruszać. W tym położeniu tarczę czujnika ustawić na zero. przy napięciu wstępnym około 1 mm. 179 Rys. 3.45. ZNAK KONTROLNY NA KOLE ZAMACHOWYM MUSI USTAWIĆ SIĘ W LINII ZE ZNAKIEM UMIESZCZONYM W OTWORZE OBUDOWY SKRZYNI BIEGÓW Rys. 3.47. SPRAWDZANIE POCZĄTKU TŁOCZENIA ZA POMOCĄ CZUJNIKA ZEGAROWEGO I SPECJALNEJ OPRAWKI 2066 Rys. 3.46. PRZYRZĄD POMIAROWY PRZYKRĘCANY O f l STRONY KOŁA ZAMACHOWEGO SŁUŻĄCY DO OKREŚLENIA POCZĄTKU TŁOCZENIA Rys. 3.48. ŚRUBĘ WSPORNIKA POMPY WTRYSKOWO LUZU JE SIĘ PRZEZ OTWÓR W KOLE ZĘBATYM • Teraz obracać wał korbowy w prawo, aż znak na kole zamachowym po kryje się z jego odpowiednikiem. Odczytać początek tłoczenia na czujniku. Odczytana wartość powinna wynosić 0,83...0,97 mm (silnik AAZ) lub 0,93...1,07 mm (silnik 1Y). Przeprowadzając regulację, należy początek tłocze nia ustawić na 1,00±0.02 mm (silnik 1Y) lub 0,90±0,02 mm (silnik AAZ). • W celu regulacji należy poluzować śruby mocujące pompę. Po zluzowaniu obu górnych śrub mocujących kołnierz pompy i jednej śruby tylnego wsporni ka należy tak obrócić koło pompy, aż pojawi się w otworze koła dolna śruba, którą również należy zluzować (rys. 3.48). 180 • Zmienić pochylenie pompy tak, aby czujnik wykazał 1,00±0,02 mm (należy dążyć do ustawienia 1,00 mm, które jest wartością zalecaną) lub 0,80*mm. • Powtórzyć kontrolę kilkakrotnie, upewniając się, że czujnik za każdym ra zem pokaże podaną wyżej wartość. Na koniec dokręcić śruby momentem 25 N - m . • Wykręcić oprawkę czujnika i wkręcić śrubę zamykającą z nową uszczelką. Moment dokręcania wynosi 15 N - m. Regulacja p o m p y w t r y s k o w e j Opisane czynności dotyczą silników 1Y oraz AAZ. Regulacja I •- prędkości obrotowej biegu jałowego U Doprowadzić silnik do temperatury pracy. • Dźwignia urządzenia rozruchu zimnego silnika nie może być wyciągnięta z tablicy rozdzielczej. • Wszystkie odbiorniki prądu elektrycznego muszą być wyłączone. Również wentylator chłodnicy nie może pracować. • Przyłączyć czujnik prędkości obrotowej. • Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym. Jeżeli prędkość nie mieści się w zakresie 900±30 obr/min, to wyregulować ją śrubą (1) pokazaną na ry sunku 3.49. • Wyciągnąć na tablicy rozdzielczej dźwignię urządzenia rozruchu zimnego silnika do pierwszego położenia i sprawdzić, czy prędkość obrotowa biegu ja łowego wzrosła o około 60 obr/min. Kiedy dźwignia jest wyciągnięta do koń ca, silnik powinien pracować z prędkością 1050±50 obr/min. Jeżeli regulacja biegu jałowego nie pozwala na otrzymanie wymaganej prędkości obrotowej silnika lub włączenie urządzenia rozruchu zimnego silnika nie daje oczekiwa nego wzrostu prędkości obrotowej, to można przeprowadzić następującą regu lację. • Jeżeli wskutek obracania śruby regulacyjnej (1) nie można sprowadzić pręd kości poniżej 930 obr/min, to trzeba poluzować nakrętkę kontrującą śruby (3) i odpowiednio cofnąć śrubę (3). Teraz ustalić prędkość biegu jałowego na 900 obr/min, obracając śrubę (1). Wkręcić śrubę (3), aż dotknie do zderzaka i dokręcić nakrętkę kontrującą. • Jeżeli po uruchomieniu urządzenia rozruchu zimnego silnika silnik nie osią ga prędkości 1050150 obr/min, to należy poluzować nakrętkę kontrującą śru by (4), a następnie obracając tą śrubą, doprowadzić prędkość silnika do 1050 obr/min. Na koniec dokręcić nakrętkę kontrującą. p t e 3.49. WKRĘTY REGULACYJNE POMPY WTRYSKOWEJ - śruba regulacyjna prędkości obrotowej biegu jałowego jba regulacyjna maksymalnej prędkości obrotowej - śruba regulacyjna minimalnej prędkości obrotowej biegu ;ałowego 'Dba regulacyjna zwiększonej prędkości obrotowej biegu .atowego p - śruba regulacyjna dawki minimalnej, plombowana 181 Regulacja maksymalnej prędkości (silnik nie obciążony) obrotowej • Zwiększyć na krótko prędkość obrotową do prędkości maksymalnej. • Śrubą (2, rys. 3.49) wyregulować prędkość maksymalną do wartości 5050±30 obr/min. • Zakontrować śrubę regulacyjną (2). Regulacja dawki minimalnej Dawka ta jest regulowana fabrycznie na stanowisku probierczym. Regulacja jest tylko wtedy konieczna, gdy przez nieuwagę została przestawiona śruba re gulacyjna. Opisaną tutaj regulację należy traktować jedynie jako pomoc w przypadkach awaryjnych. Dokładną regulację można wykonać tylko na sta nowisku probierczym (pompę wymontować i zamontować). Wkręcanie śruby (5, rys. 3.49) powoduje zwiększenie dawki minimalnej, wy kręcanie zmniejszenie. Przy zbyt małej dawce minimalnej występują zakłócenia własności jezdnych: - „dziura" podczas przyspieszania, - „szarpanie" na wszystkich biegach. Przy zbyt dużej dawce silnik ma zbyt dużą prędkość obrotową biegu jałowego, której nie można zmniejszyć przez regulację. Podczas regulacji silnik powinien mieć temperaturę pracy. Minimalna tempe ratura oleju wynosi 60°C. • Zdjąć ze śruby kołpak zabezpieczający. • Jeżeli dawka minimalna jest za mała, to śrubę regulacyjną (5) wkręcać, aż prędkość biegu jałowego się zwiększy. • Śrubę regulacyjną (5) cofnąć o pół obrotu i zabezpieczyć. Osadzić kołpak za bezpieczający. 182 Rys. 3.50. ELEMENTY STEROWANIA POMPĄ WTRYSKOWĄ 1 - mocowanie cięgna. 2 - cięgno ..gazu", 3 - zabezpieczenie. 4 - przeciwciężar. 5 - zapinka. 6 - ogranicznik skoku pedału. 7 - pedał „gazu", 8 - sworzert, 9 - nakrętka 10 N • m Rys. 3.51. MOCOWANIE PANCERZA CIĘGNI .GAZU" OD STRONY POMPY WTRYSKOWEStrzałką pokazano zabezpieczenie pancerza • Jeśli dawka minimalna jest zbyt duża. to prędkość obrotowa biegu jałowe go jest za wysoka. • Śrubę regulacyjną (5) wykręcać, aż prędkość nie będzie się dalej zmniej szać, a następnie wkręcać do chwili, aż prędkość obrotowa znowu zacznie wzrastać. Z tego położenia ponownie cofnąć śrubę regulacyjną (5) o pół obro tu i zabezpieczyć przeciwnakrętką. • Założyć kołpak zabezpieczający. W y m i a n a i regulacja cięgna „gazu" Niżej przedstawiony opis dotyczy silników 1Y oraz AAZ o wtrysku pośrednim. Cięgno „gazu" łączące pedał „gazu" z pompą wtryskową jest wrażliwe na zała mania. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu cięgno zostało odłączone, to należy je odsunąć na bok tak, aby nie zostało załamane. Cięgno „gazu" wymontowuje się w sposób następujący. • Podważywszy wkrętakiem, odłączyć koniec cięgna od tulejki przegubu przy dźwigni sterowania pompy. • Wyciągnąć zabezpieczenie pancerza cięgna przy wsporniku, w miejscu po kazanym na rysunku 3.51. • Po usunięciu podkładki wyciągnąć pancerz z tulei gumowej, a następnie wyjąć tuleję gumową z gniazda we wsporniku. • W przypadku samochodu z automatyczną skrzynią biegów należy jeszcze odłączyć cięgno od dźwigni sterowania i wspornika przy skrzyni biegów. • Od strony kabiny odłączyć cięgno u góry od pedału „gazu". • Wyciągnąć przelotkę gumową z otworu ściany przedniej do wnętrza kabiny i wysunąć cięgno. Cięgno montuje się w kolejności odwrotnej. Po podłączeniu należy wyregulo wać cięgło w sposób niżej opisany. W przypadku zamontowania mechanicznej skrzyni biegów regulacja cięgna polega jedynie na ustawieniu jego długości czynnej. • Wcisnąć do końca pedał „gazu" lub położyć na nim cegłę, aby dotykał do podłogi. • Sprawdzić, czy dźwignia przy pompie wtryskowej dotyka do zderzaka, nie wywierając jednak nacisku. • W razie potrzeby wyciągnąć zabezpieczenie pancerza cięgna pokazane strzałką na rysunku 3.51 i przestawić pancerz o jedno nacięcie. • Sprawdzić wyregulowanie cięgna i w razie potrzeby powtórzyć powyższe czynności. W przypadku zamontowania automatycznej skrzyni biegów należy jeszcze sprawdzić i wyregulować mocowanie cięgna przy skrzyni biegów, aby zmiany biegów odbywały się przy zalecanych prędkościach jazdy. • Przed przystąpieniem do regulacji ustawić dźwignię wyboru biegów w po łożeniu „P" i zaciągnąć hamulec awaryjny. Regulacja sterowania cięgnem wy magana jest wtedy, gdy ustawiano prędkość obrotową biegu jałowego lub prędkość maksymalną. • Zdjąć osłonę pompy. • Zmierzyć i ewentualnie wyregulować prędkość obrotową biegu jałowego i prędkość maksymalną. • Odkręcić nakrętkę regulacyjną cięgna „gazu" z lewej strony przy skrzyni bie gów i odłączyć cięgno. 183 Rys. 3.52. SKOK SWORZNIA PRZEGUBU KULOWEGO MIĘDZY ZDERZAKIEM BIEGU JAŁOWEGO (A) A ZDERZAKIEM PRĘDKOŚCI MAKSYMALNEJ (B) MUSI WYNOSIĆ 32±1 mm Rys. 3.53. POŁOŻENIE OBU NAKRĘTEK REGULACYJNYCH CIĘGNA .GAZU" PRZY ZAMONTOWANEJ AUTOMATYCZNEJ SKRZYNI BIEGÓW' Strzałką pokazano kapturek gumowy, który należy ś c i ą g n J przed przystąpieniem do regulacji Rys. 3.54. NAKRĘTKA REGULACYJNA RADEŁKOWANA • Usunąć sprężynkę zabezpieczającą i odłączyć główkę przegubu kulowego od dźwigni sterującej pompy. • Przesuwając w podłużnym otworze sworzeń przegubu kulowego, wykonać skok roboczy na odległość 32±1 mm, licząc od zderzaka prędkości biegu jałowe go (A, rys. 3.52) do zderzaka prędkości maksymalnej (B). Dokręcić z powrotem nakrętkę, podłączyć główkę przegubu i wsunąć sprężynkę zabezpieczającą. • Nasunąć z powrotem kapturek gumowy (patrz strzałka na rys. 3.53) i polu zować obie nakrętki regulacyjne (1 i 2) przy wsporniku cięgna na pompie wtrys kowej. • Dźwignię sterującą przy skrzyni biegów doprowadzić w położenie neutralne (biegu jałowego) i pociągnąć do tyłu (tzn. w lewo) pancerz cięgna przy pompie wtryskowej. Nie wolno przy tym naciągnąć sprężyny biegu jałowego. W tym położeniu dokręcić obie nakrętki. 184 • Podłączyć z powrotem cięgno „gazu". • Poprosić drugą osobę o wciśnięcie pedału „gazu" do zderzaka („kick-down"). • Poluzować na tyle nakrętkę radełkowaną przy skrzyni biegów od spodu, w przewodzie olejowym skrzyni (patrz rys. 3.54), aby dźwignia sterująca skrzy ni biegów oparła się o zderzak. Sprężyna przy pompie wtryskowej musi być wtedy ściśnięta. • Dokręcić z powrotem nakrętkę cięgna. Cięgno nie może być teraz w stanie napiętym. • Aby sprawdzić poprawność regulacji, wykonać teraz trzy czynności kontrolne: - w położeniu biegu jałowego dźwignia sterująca przy pompie wtryskowej musi dotykać do zderzaka biegu jałowego; sprężyna odciągająca od spodu po mpy nie może być ściśnięta, a dźwignia sterująca przy skrzyni biegów musi znajdować się w położeniu biegu jałowego lub w położeniu spoczynkowym; - po wciśnięciu pedału „gazu" do wyczuwalnego oporu dźwignia sterująca przy pompie wtryskowej musi dotykać do zderzaka prędkości maksymalnej, sprężyna nie może być ściśnięta; - w położeniu „kick-down" pedału „gazu'' (pełne wciśnięcie) dźwignia sterują ca przy skrzyni biegów musi dotykać do zderzaka, a sprężyna przy pompie wtryskowej musi być ściśnięta. Regulacja cięgna rozruchu z i m n e g o silnika Urządzenie rozruchu zimnego silnika spełnia tę samą rolę co układ „ssania" w silniku gaźnikowym. Przez pociągnięcie dźwigni urządzenia przestawia się punkt wtrysku na wcześniejszy i zimny silnik daje się łatwiej uruchomić. Ope rując cięgnem rozruchu, należy pamiętać o powiązaniu z układem podwyższa nia prędkości obrotowej silnika. Jeżeli cięgno uległo zerwaniu, to silnik da się uruchomić, chociaż z większą trudnością. Gdyby tak się nie stało, to można ze rwane cięgno zastąpić chwilowo kawałkiem drutu, który należy przeciągnąć do miejsca kierowcy. Jeżeli cięgno zostało wymontowane, to do ponownego podłączenia z pompą wtryskową należy użyć podkładki (1, rys. 3.55) i płytki zabezpieczającej (2). i Rys. 3.55. REGULACJA CIĘGNA URZĄDZENIA ROZRUCHU ZIMNEGO SILNIKA (opis w tekście) • Umocować koniec cięgna do dźwigni urządzenia bez pełnego dokręcania śruby zaciskowej. • Sprawdzić, czy na tablicy rozdzielczej dźwignia wyłączania urządzenia jest całkowicie wsunięta. • Docisnąć dźwignię przy pompie wtryskowej do oporu, zgodnie ze strzałką na rysunku 3.55, i napiąć cięgno, to znaczy wyciągnąć go z pancerza. W tym położeniu cięgna dokręcić śrubę zaciskową (3). 185 W y m o n t o w a n i e i zamontowanie pompy w t r y s k o w e j (silniki z w t r y s k i e m bezpośrednim) W silniku 1Z o wtrysku bezpośrednim pompa wtryskowa jest sterowana przez komputer, który z przepływomierza powietrza i odpowiednich czujników otrzy muje informacje o: - temperaturze powietrza zasysanego i temperaturze paliwa, - prędkości obrotowej i położeniu wału korbowego, - temperaturze silnika, - położeniu przepustnicy i położeniu pedału „gazu", - ciśnieniu absolutnym w kolektorze ssącym, - wydatku powietrza zasysanego. Po analizie danych komputer określa potrzebną dawkę wtryskiwanego paliwa oraz punkt wtrysku. 186 Rys. 3.56. ELEMENTY UKŁADU ZASILANIA (silnik 1Z) 1 - koto zębate napędowe. 2 - pompa wtryskowa. 3 - przewód zasilający. 4 - elektrozawór .stop". 5 - regulator przep*** 6 - zawór przepływu, 7 - przewód powrotny. 8 - przewody wtryskowe. 9 - wtryskiwacz cylindrów pierwszego, drugiego i czwartego. 10 - nakładka mocująca. 11 - wtryskiwacz trzeciego cylindra z nadajnikiem położenia iglicy. 12 - zawór początku wtrysku. 13 - strzemię mocując* 14 - wspornik pompy. 15 - regulator wyprzedzenia wtrysku Wymontowanie i zamontowanie pompy wtryskowej przebiega w podobny sposób, jak w silnikach o wtrysku pośrednim. Elementy mocowania pompy zo stały pokazane na rysunku 3.56. Pompa nie podlega regulacji, ponieważ jest sterowana przez komputer. Jest je dynie możliwe przeprowadzenie statycznego ustawienia pompy, w sposób opisany dla innych silników. Wartość skoku tłoczka została podana w tablicy „Charakterystyka techniczna", w rozdziale 1.1. Wymiana wtryskiwaczy Sprawdzenie lub naprawę wtryskiwaczy należy zlecić do specjalistycznego warsztatu. Pracy tej nie powinno się przeprowadzać samodzielnie, ponieważ poza koniecznością dysponowania specjalistycznym oprzyrządowaniem moż na być narażonym na zranienie strumieniem wytryskiwanego paliwa. Wtryskiwacze w silnikach AAZ oraz 1Z są wyposażone w dwie sprężyny i pra cują na zasadzie dwufazowego wtrysku. Wtryskiwacze te nie dają się rozbie rać, czyścić i regulować. W celu znalezienia niesprawnego wtryskiwacza należy kolejno odkręcać prze wody wtryskowe i uruchamiać silnik. Jeśli po odłączeniu danego przewodu sil nik nie zmieni swojego odgłosu pracy, to oznacza że rozpylacz jest niespraw ny. Aby wymontować wtryskiwacz, trzeba odłączyć przewód (rys. 3.57) i klu czem 27 mm wykręcić wtryskiwacz. Podczas montażu należy użyć nowej podkładki izolującej cieplnie i tak ją wło żyć, aby strona wklęsła była skierowana do wtryskiwacza (rys. 3.58). Korpus wtryskiwacza wkręca się momentem 70 N • m, a przewód wtryskowy momen tem 25 N • m. Odpowietrzanie instalacji paliwowej nie jest potrzebne. Jeżeli trzeba wymienić tylko rozpylacz, to można rozebrać zespół wtryskiwacza (do tyczy tylko silnika 1Y). Czynność tę należy wykonać z zachowaniem czystości. Zamocować korpus wtryskiwacza w imadle i poluzować nakrętkę korpusu, chwyciwszy kluczem za sześciokąt (rys. 3.59). Następnie w imadle zamoco- Rys. 3.58. USTAWIENIE MONTAŻOWE PODKŁADKI IZOLUJĄCEJ CIEPLNIE Rys. 3.57. WYMONTOWANIE PRZEWODU •VTRYSKOWEGO Rys. 3.59. SPOSÓB ZAMOCOWANIA WTRYSKIWACZA W IMADLE PRZED ROZBIÓRKĄ 187 Rys. 3.60. RYSUNEK MONTAŻOWY WTRYSKIWACZA 1 - korpus, 2 - podkładka regulacyjna. 3 - sprężyna, 4 - czop. 5 - oprawa, 6 - iglica, 7 - gniazdo iglicy, 8 - nakrętka korpusu, 9 - podkładka izolująca cieplnie wać nakrętkę korpusu i wyjąć kolejno elementy pokazane na rysunku 3.60. Włożyć nowy rozpylacz w odwrotnej kolejności i skręcić nakrętkę z korpusem momentem 70 N • m. W tym celu korpus musi być ponownie przytrzymany szczękami imadła. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e zbiornika paliwa Zbiornik paliwa jest wykonany z tworzywa sztucznego i mieści się między ko łami tylnymi. Przed wymontowaniem zbiornik musi być opróżniony z paliwa. W tym celu na leży wyssać paliwo, ponieważ w zbiorniku nie ma korka spustowego. Aby uła twić sobie prace, można „wyjeździć paliwo do zera". Resztę paliwa usunąć dłu gim, cienkim przewodem, w podany niżej sposób. • Wsunąć przewód do zbiornika przez króciec wlewu, aż do wyczucia oparcia się końca o dno. • Ustawić obok samochodu naczynie o pojemności odpowiadającej resztce paliwa znajdującego się w zbiorniku. • Wysunąć przewód ze zbiornika, zatkać koniec przewodu palcem i włożyć do naczynia. Paliwo powinno samoczynnie wypłynąć. W razie potrzeby można wytworzyć nadciśnienie w zbiorniku, dmuchając do środka przez szczelinę między przewodem a ścianką króćca wlewu. • Usunąć znad czujnika poziomu paliwa pokrywę dostępną w bagażniku. • Poluzować opaski zaciskowe i odłączyć przewody paliwowe przy czujniku (rys. 3.61). Oba przewody są oznaczane kolorami. Odłączyć również wtyk złą cza elektrycznego (5). 188 • Jeżeli czujnik paliwa ma być wymontowany, to odkręcić nakrętkę kołpako wą z tworzywa sztucznego. W autoryzowanych stacjach obsługi firmy Seat jest stosowany do tego celu specjalny klucz. Zamiast klucza można użyć wkrę taka, który przykłada się do jednego z żeberek i uderza w koniec młotkiem. [flhs. 3.61. WIDOK CZUJNIKA POZIOMU PALIWA PO ;CIU POKRYWY - strzałka na czujniku, 2 - strzałka na zbiorniku, z - przewód paliwowy powrotny, niebieski. I - przewód paliwowy zasilający, czarny, .tyk złącza elektrycznego, z gumowym kapturkiem * r s . 3.62. WYMONTOWANIE ZBIORNIKA PALIWA - korek wlewu. 2 - pierścień mocujący, 3 - wlew gumowy. 4 - „o-ring". - zawór bezwładnościowy. 6 - przewód odpowietrzający, 7 - przewód masowy, ! - zawór odpowietrzający. - przewód paliwowy powrotny, niebieski, 10 - nakrętka z tworzywa sztucznego, |' - pierścień prowadzący, 1 - czujnik poziomu paliwa, - przewód paliwowy zasilający, czarny, "4 - uszczelka, 15 - taśmy różnej długości, 6 - uchwyt mocujący, 17 - śruba 25 N • m, "3 - zbiornik paliwa. 19 - śruba 10 N • m Po odkręceniu nakrętki można wyjąć czujnik. Należy jednak zwrócić uwagę na położenie strzałek (1 i 2). pokazanych na rysunku 3.61. Podczas montażu czuj nika strzałki trzeba ustawić w linii. W trakcie wyjmowania czujnika nie zgiąć ra mienia pływaka. • Ustawić tył samochodu na podstawkach. • Usunąć pierścień (2, rys. 3.62) mocujący gumowy wlew (3). Wyciągnąć zawór bezwładnościowy (5). Pod zaworem znajduje się uszczelka typu „o-ring" (4). • Odłączyć przewód masowy (7). • Odkręcić śruby (17) taśm opasujących od dołu zbiornik. Należy ustawić pod nośnik typu .żaba" pod zbiornikiem, aby po wykręceniu śrub nie opadł. • Opuścić zbiornik na podnośniku. 189 Zbiornik oraz czujnik poziomu paliwa montuje się w kolejności odwrotnej. Zwrócić uwagę, aby strzałki na czujniku i zbiorniku ae pokryły, a przewody pa liwowe zostały podłączone zgodnie z kolorami. Jeżeli nie dysponuje się spe cjalnymi opaskami do umocowania przewodów połowowych, to można je za stąpić opaskami śrubowymi. Zawór odpowietrzający Zawór odpowietrzający (8, rys. 3.62) jest umieszczony za króćcem wlewu zbiornika paliwa, patrzeć w kierunku jazdy. Jeżeli wystąpią trudności z napeł nianiem zbiornika, to można przypuszczać, że jest uszkodzony zawór odpowie trzający. W celu kontroli należy od zaworu odłączyć przewód dostępny u góry we wnęce tylnego prawego koła i wyciągnąć zawór. Wykonać próbę przedmu chania zaworu. Kiedy dźwignia zaworu jest w położeniu spoczynkowym, to za wór powinien pozostawać zamknięty. Po przesunięciu dźwigni, zgodnie ze strzałką pokazaną na rysunku 3.63, zawór musi być otwarty, to znaczy nie mo że stawiać oporu podczas przedmuchiwania. Wymienić uszczelkę typu „o-ring". Rys. 3.63. SPRAWDZANIE ZAWORU ODPOWIETRZAJĄCEGO. Po przesunięciu dźwigni zgodnie ze strzałką zawór musi się otworzyć 3.9. ŚWIECE ŻAROWE Świece żarowe należą do pomocniczych urządzeń rozruchowych i służą do wstępnego podgrzewania mieszanki palnej i zapoczątkowania procesu spala nia. Świece żarowe nie podlegają naprawie i w przypadku uszkodzenia muszą zostać wymienione. Użytkownicy samochodów Turbodiesel wiedzą, że w ich pojeździe zasilanie świec żarowych jest podłączone do wyłącznika drzwiowego. Oznacza to, że za raz po zamknięciu drzwi od strony kierownicy następuje wstępne podgrzewa nie świec i przygotowanie silnika do rozruchu. Kontrolę przepływu prądu można przeprowadzić tylko przy świecy wkręconej w silnik w podany niżej sposób. Do sprawdzenia jest potrzebny próbnik z dio dą świecącą. • Odkręcić najpierw przewód zasilający od tylnej świecy żarowej. • Odkręcić od wszystkich pozostałych świec szynę prądową. 190 • Przyłączyć próbnik do zacisku .+" akumulatora. • Dotykać końcówką próbnika do korpusów kolejnych świec żarowych. Tam gdzie nie zaświeci się dioda próbnika, można sądzić o uszkodzeniu świecy. Podczas zamawiana świecy żarowej należy podać typ silnika i rok budowy. 3.10. ł I TURBOSPRĘŻARKA Podczas doładowania turbosprężarką wykorzystuje się energię gazów spalino wych w celu dostarczania do silnika, za pośrednictwem sprężarki odśrodko wej, powietrza pod zwiększonym ciśnieniem i osiągania dzięki temu znaczne go wzrostu sprawności silnika. Turbosprężarka składa się z turbiny i sprężarki, których wirniki są osadzone na wspólnym wałku. Wirnik turbiny jest napędza ny gazami spalinowymi i porusza z kolei wirnik sprężarki. Ponieważ powietrze nagrzewa się na skutek sprężania (prawo termodynamiki), to trzeba je schłodzić zanim jeszcze dotrze do silnika, gdyż w przeciwnym razie nastąpiłby spa dek sprawności silnika. Z tego więc względu w układzie dolotowym jest za montowana chłodnica, która odbiera ciepło od powietrza doładowującego i oddaje je otaczającemu powietrzu. Zawór do regulacji ciśnienia doładowania ogranicza ciśnienie doładowania do 0,83 bara, czyli 0,083 MPa (silnik AAZ) lub do 0,65 bara, czyli 0,065 MPa (silnik 1Z). Zawór ten jest umieszczony na pompie wtryskowej i można go zobaczyć na ry sunku 3.52. W kanale ssącym jest jeszcze umieszczony zawór bezpieczeństwa, nazywany również zaworem upustowym, który nadzoruje zmiany ciśnienia doładowania i w przypadku przekroczenia tolerancji bezpieczeństwa może skierować po wietrze z powrotem do filtra powietrza. Pompa wtryskowa jest wyposażona dodatkowo w urządzenie wzbogacające, które powoduje dostarczenie mniejszej lub większej dawki paliwa w zależno ści od ciśnienia doładowania. Ten regulator zawiera przeponę, która jest połą czona przewodem z kolektorem dolotowym. Wraz ze wzrostem ciśnienia doła dowania ugina się odpowiednio przepona i oddziałuje mechanicznie na zawór zasuwowy, tłoki w rozdzielaczu itp. elementy, powodujące wtrysk większej ilo ści paliwa. Łożyska turbosprężarki są smarowane olejem doprowadzonym z układu sma rowania silnika. Bardzo duże prędkości obrotowe wymagają nadzwyczaj precy zyjnego łożyskowania wałka turbosprężarki i bardzo małych tolerancji. Tak jak w przypadku pompy wtryskowej, również i w przypadku turbosprężarki należy zachowywać maksymalną czystość podczas otwierania dostępu do układu smarowania turbosprężarki. Turbosprężarki nie powinno się samemu demon tować, ani też naprawiać, gdyż wymaga to wiedzy fachowej i narzędzi specjal nych. W przypadku uszkodzenia zaleca się wymianę turbosprężarki. Podczas jakichkolwiek prac związanych z turbosprężarką nie wolno dopuścić do przedostania się zanieczyszczeń do urządzenia. Należy więc przestrzegać następujących zaleceń: - przed wymontowaniem części oczyścić dokładnie jej otoczenie, - wyjęte części odkładać tylko na czyste miejsce, jeśli ma być to stół warszta towy, to należy podłożyć papier lub folię aluminiową, przechowywane części przykryć (nie może to być włochata lub strzępiąca się tkanina), - jeśli nie można od razu naprawić elementu z otwartym kanałem lub wlotem, to należy go zasłonić lub szczelnie zamknąć, - montować tylko dokładnie oczyszczone części, jeśli jest to część nowa, to wyjmować z opakowania bezpośrednio przed zamontowaniem, nie wkładać części, które były wcześniej przechowywane w skrzynkach narzędziowych lub szufladach itp., - nie używać do przedmuchiwania elementów turbosprężarki sprężonego po wietrza, - nie przepychać, o ile to możliwe, samochodu z wymontowanymi elementa mi turbosprężarki. 191 W y m i a n a turbosprężarki Poszczególne elementy turbosprężarki zostały pokazane na rysunku 3.64. Ko lejność czynności wymontowania tego zespołu jest następująca. • Odłączyć akumulator. • Ustawić przód samochodu na podstawkach, ponieważ niektóre czynności będą wykonywane od spodu. • Wymontować blaszaną osłonę silnika. • W przypadku automatycznej skrzyni biegów wymontować rozrusznik, po nieważ ułatwi to dostęp do niektórych elementów. • Odkręcić cztery nakrętki mocujące rurę wydechową do turbosprężarki i wy jąć uszczelkę. • Odkręcić nakrętkę złączkową przewodu doprowadzającego olej do turbo sprężarki. Wyjąć przewód z obejmy. • Poluzować opaski zaciskowe i zdjąć przewód powietrzny między kolekto rem ssącym a turbosprężarką oraz przewód powietrzny między turbosprężar ką a filtrem powietrza (patrz 1 i 5 na rys. 3.64). • Przy misce olejowej odkręcić nakrętkę złączkową (8) przewodu powrotnego i zdjąć wspornik przy kadłubie silnika. Wykręcić śrubę (9). • Kluczem 12-kątnym (Polygon) z przedłużką i przegubem odkręcić cztery śru by mocujące turbosprężarkę i zdjąć ją z kolektora wydechowego do góry. • Od spodu turbosprężarki można odkręcić przewód olejowy (11), jeżeli wcze śniej nie została odkręcona śruba (9). Usunąć uszczelkę. Kolejność montażu jest następująca. • Włożyć turbosprężarkę i dokręcić śruby mocujące rurę wydechową na tyle, aby można jeszcze poruszyć turbosprężarką. • Cztery śruby mocujące turbosprężarkę dokręcić momentem 45 N • m. • Nakrętki rury wydechowej dokręcać momentem 25 N • m. • Przed podłączeniem przewodu doprowadzającego olej należy korpus turbo sprężarki napełnić olejem. • Pozostałe czynności wykonać w kolejności odwrotnej do demontażu. Po za kończeniu prac uruchomić silnik i pozostawić przez pewien czas na biegu jało wym. Nie wolno zwiększać natychmiast prędkości obrotowej, ponieważ olej mógłby jeszcze nie dotrzeć do wszystkich miejsc. 192 Rys. 3.64. WYMONTOWANIE TURBOSPRĘŻARKI 1 - przewód powietrzny, 2 - nakrętka złączkowa, 3 - przewód olejowy zasilający. 4 - nakrętka 25 N 5 - przewód powietrzny. 6 - rura wydechowa, 7 8 - nakrętka złączkowa 40 N • m, 9 - śruba drażo r 10 - uszczelki, 11 - przewód olejowy powrotny. 12 - zawór upustowy. 13 - turbosprężarka. A - z filtra powietrza Sprawdzanie turbosprężarki Jeśli turbosprężarka przestaje prawidłowo pracować (silnik ma mniejszą moc), to należy ją wymienić, ponieważ jej naprawa za pomocą standardowego wy posażenia warsztatowego nie jest możliwa. Warunkiem poprawnego działania turbosprężarki i otrzymywania właściwego doładowania jest pełna szczelność układu po stronie powietrznej i stronie spalinowej. Do sprawdzenia ciśnienia doładowania jest konieczny specjalny ciśnieniomierz i czynność tę powinno się zlecić do specjalistycznego warsztatu. W y m i a n a k o l e k t o r ó w ssącego i w y d e c h o w e g o Elementy mocowania kolektorów ssącego i wydechowego zostały pokazane na rysunku 3.65. Na tej podstawie można przeprowadzić operację wymiany tych części. Przed wyjęciem kolektorów należy wymontować turbosprężarkę. Uszczelki kolektora wydechowego oraz uszczelka kolektora ssącego podlega ją wymianie na nowe. Zwrócić uwagę na prawidłowe położenie uszczelek (4). Ru 3.65. WYMONTOWANIE KOLEKTORA SSĄCEGO IWOtEKTORA WYDECHOWEGO - -szczelka kolektora, 2 - kolektor ssący, • - śruba, gwint i łeb. smarować środkiem „G000500". P*•- uszczelka. 5 - kolektor wydechowy, 6 - nakrętki 25 N • m 3.11. WYDECH Układy wydechowe samochodów wolnossących i doładowanych mają różne elementy, chociaż w obu wersjach występują katalizatory. Przednia rura wydechowa jest w silniku wolnossącym podłączona do kolekto ra wydechowego, a w silniku Turbodiesel do turbosprężarki. Za przednią rurą wydechową znajduje się katalizator, który jest połączony z tłumikiem przednim przez krótką złączkę (silnik wolnossący) lub złączkę i rurę pośrednią (silnik do ładowany). W silniku wolnossącym występuje tłumik tylny, natomiast w silniku doładowa nym zespół dwóch tłumików, który w celu wymiany może być rozcinany w po łowie rury łączącej. 193 Rys. 3.66. RYSUNEK MONTAŻOWY PRZEDNIEGO ODCINKA UKŁADU WYDECHOWEGO SILNIKA WOLNOSSĄCEGO Dalszą część układu pokazano na rysunku 3.67. Element w widoku „A" jest dodatkowo pokazany na rysunku 3.68A 1 - uszczelka. 2 - nakrętka 25 N • m, 3 - uchwyt, 4 - kolektor wydechowy. 5 - uszczelka. 6 - rura wydechowa przednia. 7 ~ uszczelka. 8 - katalizator. 9 - obejma podwójna. 10 - tłumik przedni, 11 - nakrętka 40 N • m Rys. 3.67. RYSUNEK MONTAŻOWY TYLNEGO ODCINKA UKŁADU WYDECHOWEGO SILNIKA WOLNOSSĄCEGO 1 - wspornik zawieszenia 2 - śruba 25 N • m 3 - tłumik tylny 4 - wspornik zawieszenia 5 - obejma Rys. 3.68. WARUNKI MONTAŻU ELEMENTÓW UKŁADU WYDECHOWEGO (opis w tekście) 1 - znak „S" przy mechanicznej skrzyni biegów, 2 - .a" = 5 mm. 3, 4 - znak. 5 - ,b" = 5 mm Silnik 194 wolnossący Podczas wymiany elementów układu wydechowego należy skorzystać z ry sunków 3.66, 3.67 i 3.68 oraz z niżej podanych wskazówek. • Aby wymontować przednią rurę wydechową, należy usunąć połączenie między przednim końcem rury a kolektorem wydechowym oraz między tylnym końcem rury a katalizatorem. Wymienić uszczelki (5 i 7, rys. 3.66). • W celu wymiany katalizatora wymontować przednią rurę wydechową i po luzować obejmę podwójną (9) z tyłu. • Aby wymienić tłumik przedni (10). wymontować tylny odcinek układu wy dechowego i poluzować obejmę podwójną (9). Podczas zakładania obejmy podwójnej (9) przyjąć następujące postępowanie: - zestawiając nową i starą część, na przykład katalizator i tłumik, stosować obejmę podwójną pokazaną jako (9) na rysunku 3.66 oraz na rysunku 3.68A; aby prawidłowo założyć obejmy, na obwodzie rury naniesiono dwa znaki (1 i 3, rys. 3.68), zachować wymiar „a" — 5 mm; połączenie gwintowe obejm dokrę cać momentem 25 N • m; w miejscu (1) jest wybita litera „S" dla mechanicznej skrzyni biegów lub litera „A" dla automatycznej skrzyni biegów; - w podobny sposób jest oznaczona rura tylna w miejscu (4, rys. 3.68B); wy miar „b" musi również wynosić 5 mm; - podczas podwieszania tłumika tylnego trzeba zachować wymiar „c" = 10 mm, pokazany na rysunku 3.68C. • Obejmę (5, rys. 3.67) dokręcać momentem 25 N • m. • Śruby wsporników zawieszenia (1 i 4, rys. 3.67) dokręcać momentem 25 N • m. Silnik doładowany • Aby wymontować przednią rurę wydechową, należy ją odłączyć z jednej strony od turbosprężarki i z drugiej strony od katalizatora. Zawsze wymieniać uszczelki (1 i 4, rys. 3.69). Nakrętki połączenia kołnierzowego dokręca się mo mentem 25 N • m. • W celu wymiany katalizatora wymontować przednią rurę wydechową i po luzować z tyłu obejmę podwójną (6). • Aby wymienić rurę pośrednią (10) należy poluzować pojedynczą obejmę z tyłu, wymontować tylny odcinek układu wydechowego, a następnie odłączyć rurę od obejmy podwójnej (6). t s . 3.69. RYSUNEK MONTAŻOWY UKŁADU WYDECHOWEGO SILNIKA DOŁADOWANEGO. Widoki „A"...„D" odnoszą ^ą do rysunku 3.70 - uszczelka, 2 - nakrętka 25 N - m. 3 - rura wydechowa przednia. 4 - uszczelka. 5 - katalizator, 6 - obejma podwójna. - nakrętka 40 N - m. 8 - wspornik zawieszenia. 9 - tłumiki środkowy i tylny, 10 - rura wydechowa pośrednia : 195 4 4.1. UKŁAD NAPĘDOWY SPRZĘGŁO Napęd z silnika jest przekazywany jednotarczowym sprzęgłem suchym, ze sprężyną centralną. Średnica sprzęgła nie jest jednakowa we wszystkich silni kach. Dlatego podczas zamawiania nowej części należy zawsze podawać nu mer silnika. Sprzęgło jest uruchamiane mechanicznie za pomocą linki z urządzeniem auto matycznego kasowania luzu pedału sprzęgła. Należy zwrócić uwagę, że jest to inna konstrukcja sprzęgła niż tradycyjnie sto sowana. Płyta dociskowa sprzęgła jest mocowana do wału korbowego (nor malnie do koła zamachowego), natomiast koło zamachowe jest przykręcone do sprzęgła (patrz rys. 4.2). Płyta dociskowa i sprężyna centralna nie podlega ją rozbiórce i w przypadku uszkodzenia muszą być w komplecie wymienione. Wymiana sprzęgła Sprzęgło daje się wymontować bez wyjmowania silnika z pojazdu. Należy jed nak pamiętać, że do wymontowania sprzęgła będzie potrzebny specjalny przy rząd, w który należy się zawczasu zaopatrzyć. • Wymontować skrzynię biegów (patrz rozdział 4.2. „Skrzynia biegów"). • Oznaczyć położenie sprzęgła w stosunku do koła zamachowego, na przy kład uderzając w obie części punktakiem. • Odkręcić stopniowo i po przekątnej sześć śrub mocujących koło zamacho we, aż zwolni się nacisk sprężyny. Koło zamachowe jest mocowane sześcioma lub dziewięcioma śrubami, zależnie od wersji wykonania (rys. 4.1). • Zdjąć koło zamachowe i tarczę sprzęgła. fc*. 4.1. KOŁO ZAMACHOWE MOCOWANE 9 ŚRUBAMI mej wersji kolo może być mocowane 6 śrubami 197 Rys. 4.2. WYMONTOWANIE SPRZĘGŁA 1 - płyta dociskowa sprzęgła 2 - pierścień pod śruby 3 - śruba mocująca sprzęgło (stosować zalecany moment dokręcenia) 4 - tarcza wyłączająca, przy sprzęgle 190 mm 5 - tarcza wyłączająca, przy sprzęgle 200 mm 6 - pierścień mocujący, przy sprzęgle 200 mm 7 - pierścień mocujący, przy sprzęgle 190 mm 8 - tarcza sprzęgła 9 - drążek przesuwny 10 - koło zamachowe 11 - śruba mocująca koło zamachowe (stosować zalecany moment dokręcenia) • Podważywszy wkrętakiem, wyjąć pierścień mocujący z rowka tarczy wyłą czającej. Zapamiętać, jak jest osadzony pierścień, aby z powrotem trafił w po przednie położenie. • Wyjąć tarc2ę wyłączającą. • Odkręcić śruby mocujące płytę dociskową sprzęgła do kołnierza wału kor bowego i wyjąć sprzęgło z pierścieniem pod śruby (rys. 4.2). • Wytrzeć szmatką wnętrze koła zamachowego i sprawdzić jego powierzch nię roboczą. Jeśli okładziny tarczy sprzęgła są zużyte aż do nitów, to istnieje prawdopodobieństwo uszkodzenia powierzchni koła zamachowego i płyty do ciskowej. Sprzęgło powinno się odkręcać każdorazowo po wymontowaniu silnika lub skrzyni biegów, aby sprawdzić jego stan techniczny. Sposób sprawdzania po szczególnych części sprzęgła został podany w następnym podrozdziale. Tarczę sprzęgła powinno się wymieniać w komplecie z płytą dociskową, chociaż nie jest to koniecznie wymagane. Po zdjęciu sprzęgła sprawdzić również, czy nie ma śladów wycieku spod tylne go uszczelniacza wału korbowego. Jeśli stwierdzi się wilgotne miejsca, to wy mienić uszczelniacz w sposób podany w rozdziale 2.5 lub 3.5. Zamontowanie sprzęgła odbywa się w kolejności odwrotnej do demontażu. Należy przy tym przestrzegać następujących wskazówek. • Płytę dociskową sprzęgła nasadzić na koniec wału korbowego i podłożyć pod śruby pierścień. Gwint śrub posmarować środkiem „D6" i dokręcać je stopniowo, „na krzyż", momentem 100 N • m. Jeżeli są stosowane śruby sprę żyste (na ogół od marca 1993 roku), to dokręcać je momentem 50 N • m oraz dodatkowo o kąt 90°. • Jeżeli zdejmowana była płyta pośrednia silnika, to podczas montażu wpro wadzić ją na kołek pasowany. • Posmarować smarem wnętrze otworu pod drążek przesuwny. Umieścić tar czę wyłączającą i pierścień mocujący w rowku tak, aby oba końce zajęły miej sce pokazane na rysunku 4.3. Zwrócić uwagę na różnice w wykonaniu tarczy wyłączającej sprzęgła 190 mm (silnik 1,6 d m 3 z gaźnikiem) i pozostałych we rsji. Również pierścień mocujący ma inny kształt (patrz rys. 4.2). 198 • Włożyć tarczę sprzęgła (piastą na zewnątrz), zachowując jej centryczne po łożenie. Służy do tego specjalny przyrząd U-30004 (rys. 4.4). Jeżeli nie dyspo nuje się takim przyrządem, to można ustawić tarczę metodą kolejnych prób. Rys. 4.3. PODCZAS ZAKŁADANIA PIERŚCIENIA MOCUJĄCEGO SPRZĘGŁO JEGO KOŃCE MUSZĄ ZAJĄĆ WSKAZANE POŁOŻENIE Rys. 4.4. TARCZA DO CENTROWANIA U-30004 UMIESZCZONA NA SPRZĘGLE Rys. 4.5. POMIAR BICIA TARCZY SPRZĘGŁA • Założyć koło zamachowe i przymocować śrubami do płyty dociskowej sprzęgła. Śruby dokręca się momentem 20 N • m lub 30 N • m + 90°, zależnie od typu silnika i jego numeru fabrycznego. Naprawa sprzęgła Sprawdzić, czy płyta dociskowa oraz oprawa nie są uszkodzone lub skrzywio ne. Jeżeli tak, wymienić części w komplecie. Sprawdzić, czy sprawne są sprężyny w tarczy sprzęgła oraz czy wielowypust piasty nie jest nadmiernie wybity. W przypadku zaolejonych okładzin nie czy ścić tarczy, ale ją wymienić. Sprawdzić grubość okładzin tarczy sprzęgła, mierząc suwmiarką zagłębienie nitów. Jeżeli wymiar ten osiągnął wartość 0,30 mm lub zbliża się do niej, wy mienić tarczę sprzęgła. Sprawdzić bicie tarczy sprzęgła. Tarczę należy umocować na wałku między kła mi tokarki. Przystawić czujnik zegarowy do krawędzi tarczy i obracać tarczę (rys. 4.5). Jeżeli odczytana na czujniku wartość jest większa niż 0,4 mm, to można próbować wyprostować tarczę szczypcami. Jeśli nie przyniesie to efek tu, wymienić tarczę. Sprawdzić luz tarczy sprzęgła na wielowypuście wałka sprzęgłowego. W tym celu założyć tarczę na wałek, chwycić palcami za zewnętrzną krawędź tarczy i poruszać ją na boki w kierunku obrotów. Jeżeli stwierdzi się luz większy niż 0,4 mm, oznacza to nadmierne zużycie połączenia wielowypustowego. Naj częściej zużyciu ulega wielowypust piasty tarczy sprzęgła. 199 Sprawdzić stopień zużycia końców listków na sprężynie tarczowej. Jeżeli stwierdzi się głębokie wyrobienie, to trzeba wymienić kompletne sprzęgło. Końce sprężyny powinny znajdować się na jednakowej wysokości. Skrzywiony koniec można wyprostować specjalnym narzędziem lub użyć paska blachy z naciętą szczeliną. Położyć liniał krawędziowy na płycie dociskowej i zmierzyć szczelinomierzem zwichrowanie płyty. Jeżeli powstała szczelina jest większa niż 0,3 mm, wymie nić kompletne sprzęgło. Sprawdzanie m e c h a n i z m u samoregulacji Sprzęgło jest uruchamiane mechanicznie linką, która przy skrzyni biegów jest zaopatrzona w mechanizm samoczynnej regulacji skoku jałowego pedału sprzęgła. Przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac przy układzie wyłączania sprzęgła trzeba sprawdzić działanie mechanizmu samoregulacji w sposób ni żej opisany. • Co najmniej 5 razy wcisnąć do końca pedał sprzęgła. • Przesunąć na około 10 mm dźwignię wyłączania sprzęgła (nad obudową sprzęgła) zgodnie ze strzałką na rysunku 4.6, to znaczy przeciwnie do skoku ro boczego. Dźwignia powinna dać się przesunąć bez trudu. • Jeżeli dźwignia nie daje się poruszyć w opisany sposób, to trzeba wymienić linkę. W omawianej metodzie kontroli ważne jest, aby pedał sprzęgła został wcze śniej kilkakrotnie wciśnięty, ponieważ spowoduje to zadziałanie mechanizmu samoregulacji. Rys. 4.6. SPRAWDZANIE DZIAŁANIA MECHANIZMU SAMOREGULACJI LINKI SPRZĘGŁA (opis w tekście) W y m i a n a linki sprzęgła 200 Wymiana linki w samochodach Seat Toledo jest operacją trudną, ponieważ lin ka zarówno przed wymontowaniem, jak i zamontowaniem musi zostać zapię ta. Aby mechanizm samoregulacji utrzymywać w stanie ściśniętym, nowa lin ka jest dostarczana razem z obejmą, którą zakłada się na czas montażu. W środkowym otworze obejmy jest widoczne oznaczenie, które trzeba zni szczyć od zewnątrz do środka. Podczas zakładania nowej linki zwracać uwagę, aby jej nie załamać, ponieważ może to spowodować niesprawność mechani- Rys. 4.7. ELEMENTY STEROWANIA SPRZĘGŁEM 1 - mechanizm samoregulacji, 2 - linka sprzęgła. 3 - podkładka. 4 - podkładka kształtowa. 5 - wspornik pedałów, 6 - zapinki mocujące, 7 - sworzeń pedałów. 8 - pedał hamulca. 9 - sworzeń ze sprężyną martwego punktu, 10 - tulejka. 11 - pedał sprzęgła, 12 - tulejka pedału sprzęgła. 13 - sprężyna martwego punktu, 14 - blaszane zabezpieczenie sprężyny, 15 - dźwignia wyłączania sprzęgła, 16 - zaczep sprężysty, 17 - elementy mocowania końcówki linki, 18 - zderzak. 19 - skrzynia biegów. 20 - tulejka gumowa. 21 - podkładka gumowa Rys. 4.8. SPOSÓB ZAŁOŻENIA OBEJMY NA KOŃCÓWKĘ IKI SPRZĘGŁA OD STRONY SKRZYNI BIEGÓW. Wycięcie j) obejmy zakłada się na pancerz linki i zaciska na kołkach 2) mechanizmu samoregulacji Rys. 4.9. ELEMENTY MOCOWANIA LINKI DO DŹWIGNI WYŁĄCZANIA SPRZĘGŁA zmu samoregulacji. Elementy mechanizmu włączania sprzęgła pokazano na rysunku 4.7. Linkę wymontowuje się w sposób następujący. • Wcisnąć kilkakrotnie pedał sprzęgła do oporu. • Założyć obejmę na mechanizm samoregulacji w sposób pokazany na rysun ku 4.8. Pancerz linki powinien wejść w wycięcie (1) obejmy. Ścisnąć gumową osłonę mechanizmu i zaczepić otworki na końcach obejmy o kołki (2) mecha nizmu. Jeżeli mechanizm regulacji nie daje się ścisnąć, to jest on niesprawny i linkę trzeba wyjąć, niszcząc mechanizm. • Uwolnić koniec linki od dźwigni wyłączania sprzęgła przy skrzyni biegów (rys. 4.9). 201 • Odczepić koniec linki od pedału i wyjąc z samochodu. Gumowa przelotka linki pozostaje w ścianie czołowej. Oznacza to. że Inkę należy ostrożnie wysu wać przez przelotkę. Linkę sprzęgła montuje się w kolejności odwrotnej, przy czym sposób postępo wania jest inny dla linki napiętej wstępnie i dia nie napiętej. Linka sprzęgła napięta • Posmarować smarem grafitowym miejsce mocowania linki do pedału sprzęgła. • Przełożyć linkę przez ścianę czołową i zaczepić w wycięciu pedału. • Przeprowadzić drugi koniec linki przez wspornik przy skrzyni biegów i dźwi gnię wyłączania sprzęgła. Nie uszkodzić przy tym pancerza linki • Umocować i zabezpieczyć koniec linki, jak pokazano na rysunku 4.9. Usunąć obejmę z mechanizmu samoregulacji i zachować, aby można ją było jeszcze kiedyś wykorzystać. • Wcisnąć kilkakrotnie pedał sprzęgła do oporu. • Po zamontowaniu linki sprawdzić działanie mechanizmu samoregulacji w sposób opisany poprzednio. Linka sprzęgła nie napięta • Założyć obejmę (A, rys. 4.10) na osłonę gumową linki. • Zaczepić koniec linki za pedał sprzęgła. • Pociągnąć za linkę sprzęgła zgodnie ze strzałką ( 1 , rys. 4.10) i w tym poło żeniu przytrzymywać. W tym czasie przesunąć kilka razy mechanizm samore gulacji (B) w obu kierunkach, aż nastąpi jego ściśnięcie i będzie go można dosunąć do ściany przedniej kabiny, zgodnie ze strzałką (2). • Przytrzymać w tym położeniu mechanizm i zaczepić oba końce obejmy o kołki mechanizmu (C). Czynność tę muszą wykonywać dwie osoby, z których jedna trzyma linkę i mechanizm, a druga zaczepia końce obejmy. • Umocować koniec linki do dźwigni wyłączania sprzęgła (patrz rys. 4.9). • Usunąć obejmę z linki. • Sprawdzić działanie mechanizmu samoregulacji w sposób opisany po przednio. 202 Rys. 4.10. NAPINANIE MECHANIZMU SAMOREGULACJI PODCZAS ZAKŁADANIA LINKI SPRZĘGŁA (opis w tekście) Rys. 4.11. OZNACZENIE SKRZYNI BIEGÓW UMIESZCr?' NA OBUDOWIE 1 - kod i data produkcji, 3 - typ (020) W y m i a n a łożyska w y c i s k o w e g o Wyłączanie sprzęgła odbywa się drążkiem przesuwnym, który jest umieszczo ny wewnątrz skrzyni biegów. Elementem prowadzącym drążek jest tulejka na końcu wałka głównego. Łożysko wyciskowe znajduje się pod użebrowaną po krywą na końcu dźwigni sterującej skrzyni biegów. Jak przekazano na rysunku 4.7, wałek dźwigni wyłączania sprzęgła również mieści się wewnątrz skrzyni biegów. 4.2. SKRZYNIA BIEGÓW Skrzynia biegów i mechanizm różnicowy są umieszczone w jednej obudowie w taki sposób, że rozebranie jednego zespołu powoduje w sposób nieuniknio ny rozregulowanie drugiego. Naprawa skrzyni biegów, jak również jej ustawie nie, wymagają dysponowania wieloma narzędziami specjalnymi. W samochodach Seat Toledo jest stosowana skrzynia pięciobiegowa typ 020, montowana również w samochodach Volkswagen Golf. Występują różne we rsje tej skrzyni, różniące się drobnymi szczegółami konstrukcyjnymi. Dlatego przed przystąpieniem do pracy oraz zamawiania części zamiennych należy od czytać numer skrzyni, który jest widoczny w miejscu pokazanym na rysunku 4.11. Numer zawiera kod (np. 4T), dzień produkcji (16), miesiąc produkcji (10) oraz rok produkcji (1 dla 1991). Oznaczenie skrzyni biegów jest podawane tak że na tabliczce znamionowej. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e skrzyni b i e g ó w Skrzynię biegów można wymontować od spodu samochodu. Do operacji wyję cia będą potrzebne mocne podstawki oraz podnośnik przejezdny typu „żaba". • Odłączyć przewód masowy akumulatora. Jeżeli radio jest kodowane, to przed odłączeniem akumulatora trzeba poznać kod. • Ustawić podnośnik pod skrzynią biegów. Jeszcze lepiej jest, jeśli można podwiesić silnik do wciągarki i unieść na poduszkach. • Odłączyć linkę sprzęgła od skrzyni biegów (patrz rys. 4.9). • Odłączyć od skrzyni biegów wszystkie przewody elektryczne. Wtyk wyłącz nika świateł cofania jest przykręcony śrubą (strzałka 1, rys. 4.12). Odkręcić śru bę (strzałka 2) i odłączyć złącze linki prędkościomierza. Wyciągnąć linkę, uwa żając, aby jej nie załamać. Natychmiast zatkać szmatką otwór w skrzyni biegów. • Wykręcić górne śruby łączące silnik i skrzynię biegów. Rys. 4.12. POŁOŻENIE WTYKU WYŁĄCZNIKA ŚWIATEŁ COFANIA (1) ORAZ ŚRUBY MOCUJĄCEJ ZŁĄCZE LINKI PRĘDKOŚCIOMIERZA (2) 203 • Po wyciągnięciu sprężystych zabezpieczeń odrączyć od obu dźwigni stero wania przedni koniec drążka zmiany biegów oraz krótkie cięgło zmiany biegów (rys. 4.13). • Odłączyć przewody od rozrusznika. • Odkręcić nakrętkę podpory metalowo-gumowej silnika. • Wykręcić górne śruby mocowania rozrusznika. • Usunąć śruby mocujące sztywny przewód płynu chłodzącego. • Odkręcić śrubę (1, rys. 4.14) mocującą kabłąk zawieszenia skrzyni biegów do podpory, złącze masowe (2) oraz mocowanie kabłąka (3) do obudowy skrzyni. • Ustawić przód samochodu na podstawkach. • Podwiesić zespół napędowy liną do wciągarki i naprężyć ją. Nie podnieść przy tym samochodu z podstawek. • Od spodu odkręcić pozostałą śrubę rozrusznika i wyjąć rozrusznik. • Odkręcić dużą osłonę blaszaną pod sprzęgłem oraz małą z tyłu przy wyjściu prawej półosi. • Ustawić podnośnik pod skrzynią biegów i unieść skrzynię na tyle, aby była dobrze podparta. • Odkręcić półosie od kołnierzy przy skrzyni biegów (rys. 4.15). Użyć do tego odpowiedniego klucza, ponieważ śruby mają nietypowe łby. Obrócić koło kie rownicy w lewo do oporu i podwiesić półosie drutem do podwozia, aby nie utrudniały wyjmowania zespołu napędowego. • Odkręcić od skrzyni biegów lewą i prawą podporę zawieszenia. Jedna śru ba znajduje się obok kołnierza półosi. Rys. 4.13. STRZAŁKAMI POKAZANO MIEJSCA ROZŁĄCZANIA DRĄŻKA I CIĘGŁA ZMIANY BIEGÓW 204 Rys. 4.15. ŚRUBY MOCUJĄCE PÓŁOŚ DO SKRZYNI BIEGÓW Rys. 4.14. MOCOWANIE ZAWIESZENIA SKRZYNI BIEGÓW (opis w tekście) • Sprawdzić, czy podnośnik jest prawidłowo podstawiony pod skrzynią bie gów, a silnik wisi pewnie na linie. Usunąć śruoy łączące od dołu silnik i skrzy nię biegów. Korzystając z pomocy drugiej osoby, odsunąć skrzynię biegów od kołków pasowanych w silniku. Opuścić skrzynię biegów, przesuwając prawy kołnierz mocowania półosi w pobliżu koła zamachowego, a lewy w pobliżu za wieszenia. Skrzynię biegów montuje się w kolejności odwrotnej, stosując się do niżej po danych wskazówek. • Oczyścić wielowypust wałka sprzęgłowego i powlec smarem grafitowym lub smarem „G 0 0 0 100". • Przed przystawieniem skrzyni biegów sprawdzić, czy płyta pośrednia jest prawidłowa osadzona na tulejkach centrujących kadłuba. • Sprawdzić, czy w kadłubie silnika znajdują się tulejki centrujące. Jeżeli nie, to przenieść je z obudowy skrzyni biegów. • Na rysunku 4.16 pokazano poszczególne śruby łączące silnik i skrzynię bie gów oraz zalecane momenty dokręcania. Śruby rozrusznika dokręca się mo mentem 60 N • m, natomiast śruby osłony blaszanej koła zamachowego mo mentem 10 N • m. • Przed dokręceniem zawieszenia zespołu napędowego należy usunąć z nie go naprężenia w sposób podany w rozdziale 2.1. „Demontaż silnika". Momen ty dokręcania śrub zawieszenia skrzyni biegów podano na rysunku 4.17. • Sprawdzić poziom oleju w skrzyni biegów. Olej musi sięgać do dolnej kra wędzi otworu po wykręconym korku wlewu. •aprawa skrzyni biegów Do naprawy skrzyni biegów są potrzebne narzędzia specjalne oraz przyrządy pomiarowe oraz duże doświadczenie warsztatowe. Z tego względu zrezygno wano w tym miejscu z opisu operacji rozbiórki i naprawy tego zespołu. Jeżeli wystąpią zakłócenia w pracy skrzyni biegów (brak synchronizacji, wyskakiwa nie biegów), to zaleca się wymianę skrzyni na regenerowaną. • - ' 6 . ROZMIESZCZENIE I MOMENTY DOKRĘCANIA CZĄCYCH SKRZYNIĘ BIEGÓW Z SILNIKIEM. Kolki *>ii=ne znajdują się w miejscach (A i B) Bte N • m. 2 - 60 N • m. 3 - 10 N • m Rys. 4.17. MOMENTY DOKRECANU Ś B Ł J B Z T ' nŁIW SKRZYNI BIEGÓW 1 - 4 5 N- m, 2 - 6 0 N m 3 - 5Z '• - - • Ustawianie m e c h a n i z m u z m i a n y biegów Aby zapewnić prawidłowe wyregulowanie mechanizmu zmiany biegów, skrzy nia, sprzęgło i układ sterowania sprzęgłem muszą funkcjonować bez zakłóceń. Ponadto trzeba się upewnić, że wszystkie elementy mechanizmu pracują bez zacięć i są w dobrym stanie technicznym. Fachowe ustawienie mechanizmu wymaga dysponowania specjalnym sprawdzianem. • Ustawić dźwignię zmiany biegów w położeniu neutralnym i zaciągnąć ha mulec awaryjny. • Poluzować śrubę zaciskową pokazaną na rysunku 4.18. Połączenie między drążkiem i dźwignią zmiany biegów musi być wtedy luźne. • Unieść ostrożnie wkrętakiem osłonę dźwigni zmiany biegów nad konsolę środkową i przełożyć ponad gałkę dźwigni. • Włączyć kilkakrotnie biegi 3. i 4., a następnie ustawić dźwignię w położeniu neutralnym. • Nasunąć sprawdzian U-40026 na kołek z tworzywa sztucznego przy dźwi gni zmiany biegów (jak na rys. 4.19), nie wywierać przy tym dużego nacisku. • Sprawdzić, czy drążek zmiany biegów pokazany na rysunku 4.18 nie jest na prężony (skrzynia jest nadal w położeniu neutralnym). Jeżeli tak jest, to dokrę cić śrubę zaciskową (nakrętkę) momentem 30 N • m. • Wyciągnąć sprawdzian i sprawdzić teraz ustawienie dźwigni zmiany bie gów w następujący sposób. • Ustawić dźwignię zmiany biegów w położeniu neutralnym w płaszczyźnie przełączania 3. i 4. biegu. Rys. 4.18. ŚRUBA ZACISKOWA POŁĄCZENIA MIĘDZY DŹWIGNIĄ I DRĄŻKIEM ZMIANY BIEGÓW 206 Rys. 4.20. DOKŁADNE USTAWIANIE DŹWIGNI ZMIANY BIEGÓW (opis w tekście) Rys. 4.19. UMIESZCZENIE SPRAWDZIANU PRZY DŻW-3 ZMIANY BIEGÓW • Włączać poszczególne biegi i obserwować, czy dają się bez zacięć i oporów „włożyć". Szczególną uwagę zwrócić na działanie blokady włączenia wstecz nego biegu. • Jeżeli po powtórnym włączeniu określonego biegu stwierdzi się stałe jego „zaczepianie", to można wykonać dokładniejszą regulację. W tym celu włączyć 1. bieg i dociskając lekko gałkę dźwigni w lewo, dosunąć ją do zderzaka. • Na podstawie rysunku 4.20 sprawdzić, czy odległość między występem dźwigni zmiany biegów a zderzakiem w obudowie wynosi 1.0...1.5 mm (wy miar „a" na rysunku). • Jeżeli tak nie jest, to można obrócić mimośród (A) w lewo lub w prawo, aż uzyska się wymagany odstęp. Wcześniej należy poluzować śrubę zacisko wą (B). • Po zakończeniu regulacji dokręcić śrubę (B) momentem 2 N • m. • Na zakończenie opuścić osłonę dźwigni zmiany biegów na środkową konsolę. Sprawdzanie poziomu oleju Sprawdzenie poziomu oleju w skrzyni biegów nie jest konieczne, jeżeli nie stwierdza się wycieków oleju na obudowie skrzyni lub w miejscach mocowa nia półosi napędowych. Odszukać korek wlewu oleju w tylnej pokrywie skrzyni biegów. Wykręcić ko rek kluczem inbusowym 17 mm (trzpieniowym) i włożyć w otwór zagięty pa lec. Poziom oleju powinien sięgać do dolnej krawędzi otworu. W razie potrzeby uzupełnić poziom oleju za pomocą odpowiedniej olejarki lub smarownicy. Do pierwszego napełnienia jest potrzebne 2,0 d m 3 oleju przekładniowego kla sy jakościowej GL4 wg API oraz klasy lepkościowej SAE 80 lub SAE 75W90. 4 3. PÓŁOSIE NAPĘDOWE Półosie napędowe w samochodach Seat Toledo z silnikami o mocy do 66 kW różnią się od półosi montowanych w samochodach z silnikami o mocy powy żej 66 kW (1,8 dm 3 oraz 2,0 dm 3 ). Półosie w samochodach z mniejszym silni kiem mają krótszy o 44 mm wielowypust pod przegub homokinetyczny oraz inną średnicę przegubów. Średnica przegubu zewnętrznego wynosi 81 mm, a wewnętrznego 94 mm. Natomiast w samochodach z silnikami o mocy po wyżej 66 kW średnice przegubów wynoszą odpowiednio 90 mm i 100 mm. Obie wersje wykonania półosi zostały pokazane na rysunkach 4.21 i 4.22. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e półosi napędowej • Usunąć kołpak koła i poluzować śruby obręczy. • Poluzować nakrętkę czopa piasty, kiedy koło nie jest jeszcze uniesione. Na krętka ta jest bardzo mocno dokręcona. • Unieść przód samochodu i ustawić na podstawkach. Do czynności tej nie trzeba koniecznie zdejmować koła. 1207 Rys. 4.21. PÓŁOŚ NAPĘDOWA SAMOCHODÓW Z SILNIKAMI O WIĘKSZEJ MOCY 1 - pierścień osadczy, 2 - uszczelka (przyklejana). 3 - przegub homokinetyczny wewnętrzny, 4 - tłumik. 5 - watek półos: 6 - opaska zaciskowa (dla osłony), 7 - podkładka sprężysta. 8 - pierścień zabezpieczający, 9 - przegub homokinetyczny zewnętrzny Rys. 4.22. PÓŁOŚ NAPĘDOWA BEZ TŁUMIKA DRGAŃ 1 - przegub homokinetyczny wewnętrzny. 2 - podkładka sprężysta, 3 - osłona gumowa, 4 - wałek półosi, 5 - osłona g u r - . a j 6 - opaska zaciskowa. 7 - przegub homokinetyczny zewnętrzny Rys. 4.23. PO OZNACZENIU POŁOŻENIA OBU ŚRUB (pokazanych na rysunku strzałkami) WZGLĘDEM OBEJMY ODKRĘCIĆ NAKRĘTKI, WYBIĆ ŚRUBY I ODCHYLIĆ PIASTĘ NA ZEWNĄTRZ. W ten sposób trzeba wymontować tylko lewą półoś. W przypadku półosi prawej można połączenie zwrotnicy z kolumną zawieszenia pozostawić • Odkręcić śruby kołnierza półosi przy skrzyni biegów. Do odkręcania użyć klucza trzpieniowego 12-kątnego, o średnicy 8 mm (patrz rys. 4.15). • Odłączyć półoś od skrzyni biegów i unieść nad skrzynię. • Aby wyjąć półoś, trzeba odłączyć zwrotnicę od kolumny zawieszenia. W tym celu odkręcić obie śruby pokazane na rysunku 4.23 i odciągnąć zwrot nicę na bok. Do wyjęcia półosi nie podgrzewać nigdy piasty, ponieważ może to spowodować zniszczenie łożysk. • Wyciągnąć półoś z piasty, pociągając za koło na zewnątrz. Nie przetaczać samochodu z wyjętą półosią, ponieważ nastąpi uszkodzenie ło żyska koła. Jeżeli jednak trzeba będzie przemieścić samochód bez półosi, to w miejsce półosi włożyć stary przegub homokinetyczny zewnętrzny. Nakrętkę dokręcić momentem 50 N • m. 208 Półoś montuje się w kolejności odwrotnej, stosując się do niżej podanych wskazówek. Oczyścić ze smaru i oleju wielowypust półosi oraz wnętrze piasty. Wprowadzić półoś w piastę. Dokręcić nakrętkę czopa piasty momentem 260 N • m (kiedy samochód stoi na kołach). Śruby mocowania kołnierzowego półosi dokręca się momentem 45 N • m. Nie zapomnieć o podłożeniu płytki zabezpieczającej pod dwie śruby. Do przegubu wewnętrznego może być przyklejona uszczelka. Aby ją wymie nić, należy z nowej uszczelki ściągnąć folię zabezpieczającą i tą stroną przykleić do przegubu. W y m i a n a w e w n ę t r z n e g o przegubu półosi Elementy różnych wykonań półosi zostały pokazane na rysunkach 4.21 i 4.22. Należy wspomnieć tu o tłumiku drgań, pokazanym na rysunku 4.21. Sposób je go wymontowania i zamontowania został opisany w podrozdziale „Wymonto wanie i zamontowanie tłumika drgań", w przypadku wymiany półosi na nową. Nie przewidziano naprawy wewnętrznego przegubu homokinetycznego i w przypadku jego uszkodzenia musi zostać wymieniony. Podczas zamawiania przegubu należy podać typ silnika. • Wymontowaną półoś umocować w imadle. • Szczypcami do pierścieni osadczych zdjąć pierścień ustalający położenie przegubu wewnętrznego na półosi. • Wkrętakiem zsunąć ostrożnie kołpak z przegubu, jak pokazano na rysunku 4.24. Wkrętak przystawiać w różnych miejscach na obwodzie, aby nie prze krzywić kołpaka. • Ustawić półoś pod prasą i wycisnąć z przegubu (rys. 4.25). • Ściągnąć z czopa podkładkę sprężystą. Zwrócić uwagę na jej położenie, po nieważ jest ona wyoblona, większą średnicą przylega do przegubu. Ponadto podkładka ma wewnętrzne uzębienie. • Oczyścić dokładnie półoś zanim zostanie zamontowany nowy przegub. • Nasunąć na czop podkładkę sprężystą tak, aby większą średnicą przylegała do przegubu, a uzębienie .weszło" w wielowypust czopa. • Wcisnąć przegub na półoś pod prasą. Półoś musi być przy tym podparta od dołu. • Włożyć w rowek nowy pierścień osadczy W razie potrzeby dobrze go zaci snąć szczypcami nastawnymi. • Przegub wypełnić smarem „G-000633" w ilości 80 g (silniki 8-zaworowe) lub 100 g (silniki 16-zaworowe). Z każdej strony przegubu włożyć pół porcji smaru, a następnie nasunąć na półoś osłonę gumową. = ys. 4.24. ZDEJMOWANIE KOŁPAKA Z PRZEGUBU Rys. 4.25. WYCISKANIE WAŁKA PÓŁOSI Z PRZEGUBU Ustawić przegub (1) na ptycle prasy i wycisnąć wałek odpowiednim trzpieniem (2) 209 Rys. 4.26. WYMIAR „a" MUSI WYNOSIĆ 17 mm Rys. 4.27. ZBIJANIE PRZEGUBU ZEWNĘTRZNEGO Z PC*JJ NAPĘDOWEJ Rys. 4.28. PRAWIDŁOWE ZAŁOŻENIE PODKŁADKI SPRĘŻYSTEJ I PODKŁADKI DYSTANSOWEJ. Zwrócić uwagę na wyobloną stronę obu podkładek 1 - pierścień osadczy. 2 - pierścień dystansowy, 3 - podkładka sprężysta • Na lewej półosi napędowej przed nałożeniem osłony zaznaczyć na wałku wymiar „a" równy 17 mm (rys. 4.26). Oznaczeń nie nanosić rysikiem na war stwę lakieru, ale przykleić taśmę samoprzylepną lub namalować znak farbą. Umocować osłonę. W y m i a n a zewnętrznego przegubu półosi Podobnie jak przegub wewnętrzny, również i przegub zewnętrzny może być wy mieniany tyko w komplecie. Podczas zamawiania przegubu podać typ silnika. • Usunąć opaski zaciskowe z obu końców osłony gumowej. Osłonę zsunąć z przegubu na wałek. • Oczyścić wnętrze przegubu, odszukać na czopie pierścień osadczy i zde montować go. • Umocować półoś w imadle ze szczękami chronionymi blachą i uderzając miedzianym lub aluminiowym młotkiem, wybić przegub w czopa (rys. 4.27). • W celu zamontowania nowego przegubu nasunąć na półoś osłonę gumową. 210 • Z każdej strony przegubu włożyć pół porcji smaru, przewidziana porcja wy nosi 80 g (silniki 8-zaworowe) lub 100 g (silniki 16-zaworowe). • Na czop założyć podkładkę sprężystą stożkową, skierowaną większą średni cą do pierścienia dystansowego, który musi być włożony w następnej kolejno ści. Położenie części pokazano na rysunku 4.28. • Na czop założyć nowy pierścień osadczy. Półoś zacisnąć w imadle i wbić przegub na czop, uderzając młotkiem (aluminiowym lub miedzianym) do chwi li, aż pierścień osadczy wskoczy w rowek po wewnętrznej stronie przegubu. • Nasunąć na przegub osłonę gumową i umocować opaskami zaciskowymi. Przed zamknięciem osłony należy ją ścisnąć w celu usunięcia ze środka powie trza. Jeżeli po zamontowaniu stwierdzi się miejscowe zapadnięcie osłony, to trzeba poluzować opaskę na mniejszej średnicy i unieść osłonę wkrętakiem, aby wpadające powietrze usunęło podciśnienie wewnątrz osłony. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e t ł u m i k a drgań Tłumik drgań zamontowany na półosi napędowej samochodu Seat Toledo jest dwuczęściowy. Obie części tłumika są połączone kołkiem rozprężnym. Kiedy zachodzi potrzeba wymiany półosi na nową, to należy przełożyć tłumik ze starej półosi na nową, zachować przy tym poprzednie położenie. W celu wymontowania tłumika wybić kołek, otworzyć obie części tłumika i zdjąć z wałka. Zamontować tłumik na nowej półosi. Uważać, aby nie uszko dzić przy tym jej powłoki lakierowanej. Przed zamontowaniem zaznaczyć taśmą samoprzylepną dokładne położenie. Należy zachować określoną odległość między powierzchnią tłumika a krawę dzią wałka. Wymiar ten wynosi 4 mm („a" na rys. 4.29) i jest jednakowy dla wszystkich wersji silników. Tylko tak zamontowany tłumik może spełniać swo ją funkcję, to znaczy tłumić drgania wałka półosi. Tłumik jest na wewnętrznej powierzchni zaopatrzony w klej. Dlatego po założeniu tłumika na wałek nie wolno go przesuwać na boki. Po prawidłowym osadzeniu tłumika wbić kołek rozprężny (rys. 4.30). »*ys. 4.29. POŁOŻENIE TŁUMIKA PO ZAMONTOWANIU <Vymiar „a" wynosi 4 mm Rys. 4.30. ZAMYKANIE OBU POŁÓWEK TŁUMIKA KOŁKIEM ROZPRĘŻNYM Rys. 4.31. WYJMOWANIU KULEK PO PRZECHYLENIU KOSZYKA, 212 Rys. 4.33. WYJMOWANIE PIASTY Rys. 4.32. USTAWIĆ OKNO KWADRATOWE W MłŁSB POKAZANYM STRZAŁKĄ I WYJĄĆ KOSZYK Rys. 4.34. DOCIĄGANIE OPASKI ZACISKOWEJ WC* 3! OSŁONY PRZEGUBU ZA POMOCĄ SPECJALNYCH SZCZYPIEC I KLUCZA DYNAMOMETRYCZNEGO Podczas montażu przegubu postępować w sposób następujący. • Rozprowadzić w oprawie około 40 g lub 50 g smaru „G-00633" (zależnie od wielkości przegubu). • Osadzić w oprawie koszyk z piastą. • Po przeciwległych stronach włożyć kulki, uważając, aby powróciły na swo je miejsca w koszyku i oprawie. • Osadzić w przegubie nowy pierścień zabezpieczający. • Wcisnąć do środka przegubu 40 g lub 50 g smaru „G-00633". • Osadzić na przegubie osłonę gumową i zamocować opaskę zaciskową. Do mocowania opaski stacje ASO stosują specjalne szczypce, pokazane na rysun ku 4.34. Szczypcami tymi można chwycić końce opaski w miejscu (B). Nato miast w miejscu (A) ściska się szczypce kluczem dynamometrycznym, aż osią gnie się moment 25 N • m. Jeżeli nie dysponuje się takim narzędziem, to trze ba sobie pomóc w inny sposób. Sprawdzanie przegubu wewnętrznego Po wymontowaniu przegubu homokinetycznego w sposób opisany na stronie 209 należy ustawić w osi koszyk z kulkami i pierścień zewnętrzny. Następnie wypchnąć piastę z koszyka w kierunku pokazanym strzałką na rysunku 4.35. Należy pamiętać, że piasta, pierścień zewnętrzny i sześć kulek są ze sobą do pasowane i mogą być wymieniane tylko w komplecie. Zweryfikować stan wszystkich elementów przegubu. W przypadku nadmier nego luzu bocznego, objawiającego się zwiększoną głośnością pracy, należy wymienić kompletny przegub. Niżej podano wskazówki do prawidłowego składania przegubu. • Włożyć piastę w oba rowki koszyka i wcisnąć kulki. Elementy trzymać w sposób pokazany na rysunku 4.36. : -s. 4.35. WYJMOWANIE PIASTY I KOSZYKA Rys. 4.36. WCISKANIE KULEK W PIASTĘ 213 • Wprowadzić piastę w pierścień zewnętrzny w sposób następujący: - stażowanie wewnętrzne piasty musi być skierowane w stronę odsądzenia na półosi i do większej średnicy pierścienia zewnętrznego; - wprowadzić pionowo piastę z koszykiem i kulkami do pierścienia zewnętrz nego (jak na rys. 4.37); - zwrócić uwagę, aby duży rozstaw rowków w pierścieniu zewnętrznym (a) stykał się z wąskim rozstawem w piaście (b) po każdym przechyleniu piasty w pierścieniu. • Aby się upewnić, że przegub został prawidłowo złożony, należy wziąć go w jedną rękę i drugą poruszać piastą do przodu i do tyłu. Ruch ten we wszyst kich miejscach musi przebiegać bez zacięć. • Wcisnąć przegub na półoś pod prasą. Półoś musi być podparta od dołu. • Założyć nowy pierścień zabezpieczający. W razie potrzeby ścisnąć szczyp cami nastawnymi. • Z powrotem zamontować przegub, jak już opisano w poprzednim pod rozdziale. Rys. 4.37. PRAWIDŁOWY MONTAŻ PIASTY I PIERŚCIENIA ZEWNĘTRZNEGO 214 5 M. UKŁAD KIEROWNICZY UKŁAD KIEROWNICZY BEZ WSPOMAGANIA Układ kierowniczy jest wyposażony w przekładnię typu zębatkowego o progre sywnie zmiennym przełożeniu. Kolumna kierownicy jest jednoczęściowa, tele skopowa, typu bezpiecznego. Przekładnia jest mocowana obejmami z wkładkami gumowymi. Wymontowanie i zamontowanie przekładni kierowniczej • Ustawić przód samochodu na mocnych podstawkach i zdjąć przednie koła. • Odłączyć od przekładni kierowniczej przykręcony drążek zmiany biegów. • Odkręcić samozabezpieczające nakrętki przegubów kulowych przy końców kach drążków kierowniczych. Wypchnąć ściągaczem przeguby z ramion zwrotnicy (rys. 5.1). • W komorze silnika usunąć osłonę przeciwkurzową znad połączenia zębnika, aby uzyskać dostęp do śruby zaciskowej. Poluzować śrubę zaciskową, pokaza ną na rysunku 5.2, aby rozłączyć przegub krzyżakowy od zębnika przekładni. • Bezpośrednio nad przednią poprzeczką jest przykręcony tłumik drgań. Nale ży go wymontować (dwie śruby). •s 5.1. ŚCIĄGACZ DO ODŁĄCZANIA KOŃCÓWKI DRĄŻKA tROWNICZEGO OD RAMIENIA ZWROTNICY Rys. 5.2. ŚRUBA ZACISKOWA POŁĄCZENIA ZĘBNIKA PRZEKŁADNI Z PRZEGUBEM KRZYŻAKOWYM. Wcześniej należy odsunąć osłonę przeciwkurzową 215 • Przytrzymać od dołu obie śruby mocujące obejmy przekładni i od góry od kręcić nakrętki. Zsunąć przekładnię ze śrub dwustronnych i poprowadzić do ty łu, aż będzie ją można wyciągnąć przez lewą wnękę koła. Należy przy tym roz dzielić połączenie zębnika i przegubu krzyżakowego. Jeśli wystąpią przy tym trudności, można zawiesić zespół napędowy na linie i odkręcić mocowanie ra my pośredniej. Następnie opuścić cały zespół napędowy, aż rozłączy się prze kładnia od wału kierownicy. Przekładnię montuje się w sposób następujący. • Umieścić przekładnię z powrotem przy podwoziu. • Jeżeli była odłączana rama pośrednia, to unieść silnik ze skrzynią biegów za pomocą wciągarki i liny, a następnie połączyć zębnik przekładni z przegubem krzyżakowym. Będzie do tego potrzebna pomoc drugiej osoby, która musi „ma newrować" wciągarką. • Wbić śrubę zaciskową, ale jej jeszcze nie dokręcać. • Sprawdzić gwint śrub dwustronnych mocowania przekładni. Jeżeli gwint jest zniszczony, to śruby można wymienić, wybijając je od góry. Natomiast je śli jest sprawny, nasadzić przekładnię na śruby, wyrównać wkładki gumowe i założyć objemy. Dokręcić nakrętki obejm „na krzyż" momentem 30 N • m. Na krętki są samozabezpieczające i trzeba je wymienić, jeżeli wyczuje się, że dają się zbyt lekko nakręcić. • Unieść silnik oraz skrzynię biegów w prawidłowe położenie i z powrotem przykręcić ramę pomocniczą (jeżeli była odkręcana). Momenty dokręcania śrub są różne i podano je na rysunku 6.15. • Śrubę zaciskową, pokazaną na rysunku 5.2, dokręcić momentem 30 N • m. • Posmarować wnętrze osłony przeciwkurzowej mydlaną wodą i naciągnąć na przekładnię. • Umocować końcówki drążków kierowniczych w ramionach zwrotnic. Nowe samozabezpieczające nakrętki dokręcić momentem 35 N • m. • Sprawdzić zbieżność kół przednich i ewentualnie wyregulować (patrz stro na 220). 216 Rys. 5.3. ELEMENTY UKŁADU KIEROWNICZEGO BEZ WSPOMAGANIA 1 - nakrętka 30 N - m. 2 - obejma mocowania, 3 - wkładka gumowa. 4 - przegub kulowy. 5 - nakrętka kontrująca 50 N 6 - nakrętka 35 N • m, 7 - drążek kierowniczy prawy, regulowany, 8 - przekładnia kierownicza. 9 - rama pomocnicza z tłumikiem drgań, 10 - śruby mocowania przekładni, 11 - nakrętka i śruba 30 N - m. 12 - wał pośrecmii, 13 - osłona przeciwkurzowa. 14 - nakrętka i śruba 30 N • m. 15 - osłona przekładni, 16 - pierścień mocujący, 17 - drążek kierowniczy lewy. 18 - nakrętka kontrująca 50 N • m : e g u l a c j a przekładni k i e r o w n i c z e j Kiedy luz między zębnikiem a listwą zębatą jest zbyt duży, może to doprowa dzić do drgań przekładni kierowniczej w trakcie przejeżdżania przez nierówno ści drogi. Natomiast kiedy luz ten jest zbyt mały. przekładnia może się obracać z oporem i nie powracać samoczynnie w położenie wyjściowe. Niżej opisano operację usunięcia tych objawów, kiedy przekładnia kierownicza pozostaje za montowana w samochodzie. Regulacja przekładni polega na dociśnięciu popychacza amortyzatora drgań do listwy zębatej. Jest przeprowadzana za pomocą śruby regulacyjnej wkręco nej w pokrywę amortyzatora drgań. Aby znaleźć śrubę, należy unieść pojazd i obejrzeć od spodu przekładnię. Po lewej stronie jest widoczna owalna pokry wa ze śrubą w środku. Jest to właśnie śruba regulacyjna fcs. 5.4. POŁOŻENIE ŚRUBY REGULACYJNEJ I* =RZEKŁADNI BEZ WSPOMAGANIA Regulację przeprowadza się w następujący sposób. • Wjechać kołami przednimi na rampę. • Przekładnię kierowniczą ustawić w położeniu środkowym. Z tego położenia druga osoba obraca kołem kierownicy w obie strony o około 30°. Grzechot do chodzący z przekładni świadczy o konieczności jej regulacji. • Śrubę w środku pokrywy (rys. 5.4) dokręcać powoli, aż odgłos grzechotania nie jest już słyszalny w kabinie. • Wykonać jazdę próbną. Jeżeli skręcone koła nie powracają same do pozycji wyjściowej, to należy śrubę nieco poluzować. Natomiast jeśli luz jest nadal wy czuwalny, śrubę trzeba jeszcze dokręcić. Wymontowanie i zamontowanie kolumny kierownicy , Kolumna kierownicy jest połączona z przekładnią przez wał pośredni, który ma z obu końców przeguby krzyżakowe. Dolna część kolumny jest osadzona w wycięciu wsporników pedałów. Wał kierownicy jest podparty u dołu na ło żysku kulkowym skośnym, a u góry na tulei prowadzącej. Wymontowanie ko lumny jest operacją trudną, ponieważ wymaga wywiercenia śrub zrywanych we wsporniku kolumny pod zamkiem. • Odłączyć przewód masowy akumulatora. • Wyciągnąć ręką przycisk sygnału w środku kolumny kierownicy. Odłączyć przewód od przycisku. 217 Rys. 5.5. MIEJSCE POŁOŻENIA ŚRUB ZRYWANYCH. Przed w y m o n t o w a n i e m kolumny należy nawiercić śruby i wyciągnąć l e w o z w o j n y m w y c i ą g a c z e m Rys. 5.6. ELEMENTY KOLUMNY KIEROWNICY 1 - przycisk sygnału d ź w i ę k o w e g o 2 - nakrętka kota kierownicy 4 0 N m 3 - pierścień o p o r o w y 4 - kolo kierownicy 5 - podkładka dociskowa 6 - sprężyna 7 - tuleja 8 - przełącznik zespolony 9 - górna osłona przełącznika zespolonego 10 - śruba zrywana 11 - dolna osłona przełącznika zespolonego 12 - wał kierownicy 13 - osłona rurowa kolumny 14 - dolne łożysko w a ł u 15 - dolna sprężyna 16 - osłona rurowa kolumny w w y k o n a n i u dla wersji z silnikiem w y s o k o p r ę ż n y m 17 - nakrętka 30 N • m 18 - wał pośredni 19 - przegub krzyżakowy Rys. 5.7. W I D O K W A Ł U K O L U M N Y KIEROWNICY • Odkręcić nakrętkę koła kierownicy. Jest to konieczne tylko wtedy, gdy koło ma być wymontowane. Użyć do tego celu klucza nasadowego. Koło kierowni cy zablokować przy obręczy koła przedniego. • Ściągnąć koło kierownicy z wału. • Odkręcić dolną osłonę przełącznika zespolonego. Dwie śruby są dostępne od dołu. Odkręcić również osłonę górną. • Odłączyć przewody elektryczne od przełącznika zespolonego. • Odkręcić śruby mocujące kolumnę do tablicy rozdzielczej. Należy teraz rozwiercić i wykręcić obie, wymienione już, śruby z zerwanymi łbami (rys. 5.5). Kluczem trzpieniowym usunąć śrubę mocującą zamek u dołu z lewej strony. 218 • Od strony kabiny rozłączyć wał kierownicy i wał pośredni. • Sprawdzić, czy wszystkie połączenia zostały rozdzielone i wyjąć kolumnę kierownicy z samochodu. • U góry kolumny kierownicy znajduje się pierścień wieloząbkowy. Aby kon tynuować rozbiórkę kolumny, należy pierścień ściągnąć za pomocą ściągacza dwuramiennego. Teraz można wyjąć wał kierownicy z rury. Kolumnę kierownicy montuje się w kolejności odwrotnej, stosując się przy tym do niżej podanych uwag. • Jeżeli kolumna została rozebrana, to należy ją z powrotem złożyć na podsta wie rysunku 5.6. • Przed zamontowaniem kolumny złożyć odpowiednio tuleję prowadzącą z przełącznikiem zespolonym, obudową zamka blokady, sprężyną i podkładką: - umocować dolną część kolumny w imadle, tak aby górna część oparła się o szczęki i obie części nie mogły się wzajemnie przesuwać; mały czop umie szczony w dolnej części (strzałka na rys. 5.7) musi być widoczny w otworze górnej części, w razie potrzeby obie części rozsunąć do oporu; - kolumnę od strony czopa koła kierownicy wsunąć w osłonę rurową; - wbić na czop podkładkę dociskową (5, rys. 5.6) po umieszczeniu znajdują cych się pod nią części, podkładka musi „wejść" w rowek; - podłączyć wał kierownicy do przegubu krzyżakowego, nakrętkę dokręcić momentem 30 N • m; - obudowę zamka umocować do osłony rurowej. W y m i a n a drążka kierowniczego W samochodzie opuszczającym fabrykę lewy drążek kierowniczy nie jest prze znaczony do regulacji zbieżności. W przypadku jego wymiany można zamon tować tylko drążek z regulowaną długością. Drążki lewy i prawy dają się wy mienić tylko przy wymontowanej przekładni. Przekładnię należy umocować w imadle. • Ścisnąć końce pierścienia mocującego gumową osłonę po stronie zewnę trznej i ściągnąć osłonę z obudowy listwy zębatej, przesuwając wzdłuż drążka. • Poluzować dużą przeciwnakrętkę na końcu listwy zębatej i odkręcić drążek kierowniczy. • Poluzować dużym kluczem korpus przegubu kulowego. • Listwę zębatą ustawić w położeniu środkowym, obracając wałkiem z zębni kiem tak, aby końce listwy wystawały z obu stron obudowy na taką samą od ległość (wymiar .a" na rys. 5.8). • Przykręcić do listwy zębatej nowe drążki (najpierw nasunąć na listwę osło nę gumową) i dokręcić nakrętkę korpusu przegubu kulowego, aż wymiar „a" pokazany na rysunku 5.9 wyniesie 70,5 mm po obu stronach. '•i 5 8. ZĘBATKA MUSI WYSTAWAĆ Z OBUDOWY M O M MA TAKĄ SAMĄ ODLEGŁOŚĆ .a" Rys. 5.9. DRĄŻEK KIEROWNICZY WKRĘCA SIĘ TAK GŁĘBOKO. AŻ WYMIAR „a" WYNIESIE 70.5 mm m Rys. 5.10. MIEJSCE POMIARU DŁUGOŚCI DRĄŻKA KIEROWNICZEGO Rys. 5.11. W CELU REGULACJI ZBIEŻNOŚCI POLUZOwJ POKAZANĄ PRZECIWNAKRĘTKĘ I OBRACAĆ S Z C Z A J DRĄŻEK KIEROWNICZY • Dokręcić nakrętki kontrujące i nasunąć osłonę gumową. Wprowadzić w ro wek pierścień mocujący osłonę i opuścić jego końce. Zbieżność kół reguluje się tylko przy prawym drążku kierowniczym, nawet je żeli oba mają możliwość zmiany długości. Podczas wymiany lewego drążka kierowniczego należy jego długość dostoso wać do długości wymontowanego drążka, nie podlegającego regulacji. W tym celu trzeba zmierzyć odległość pokazaną na rysunku 5.10. Wymiar ten można zmieniać przez obracanie końcówki drążka kierowniczego po poluzowaniu przeciwnakrętki sworznia. Podczas wymiany prawego drążka kierowniczego (dającego się regulować) należy ustawić przekładnię kierowniczą w położeniu środkowym i zmierzyć od ległość między powierzchnią korpusu przegubu kulowego a obudową listwy zębatej. Wykręcić drążek. Wyregulować długość nowego drążka tak, aby zo stał zachowany taki sam wymiar, co drążka wymontowanego. Moment dokrę cania przeciwnakrętki wynosi 50 N • m. Sprawdzić zbieżność kół i w razie po trzeby wyregulować. Ustawianie kół przednich Ustawianie kół przednich (geometrii układu kierowniczego) przeprowadza się na samochodzie gotowym do jazdy. Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek kontroli trzeba sprawdzić, czy nie występują luzy w końcówkach drążków kie rowniczych oraz w mocowaniach wahaczy. Do pomiaru zaleca się użyć optycz nego przyrządu pomiarowego. Sposoby obsługi poszczególnych przyrządów różnią się między sobą, w związku z tym w niżej podanym opisie podano jedy nie ogólne wskazówki przeprowadzania pomiaru i regulacji. Zbieżność 220 Zbieżność kół przednich reguluje się tylko prawym drążkiem kierowniczym, na wet jeśli z lewej strony jest zamontowany drążek dający się regulować. Koła muszą stać swobodnie, to znaczy nie mogą być ściśnięte. We wszystkich oma wianych wersjach samochodu zbieżność kół przednich wynosi 0±1,0 mm. Jeżeli nastąpiła regulacja zbieżności, to należy przywrócić poziome położenie poprzeczki koła kierownicy. Wynika to stąd, że regulacji podlegała długość tyl ko jednego drążka kierowniczego. Zdjąć z koła kierownicy nakładkę, zdemon tować koło i ustawić w środkowym położeniu. Nakrętkę mocującą koło dokrę cić momentem. Przeciwnakrętkę końcówki drążka kierowniczego dokręca się momentem 50 N • m (rys. 5.11). Jeśli podczas wkręcania drążka nastąpiło skrę cenie osłony gumowej, to należy ścisnąć druciany pierścień mocujący, popra wić osłonę i ponownie zwolnić pierścień. Pochylenie koła Ze względu na zmianę konstrukcji przedniej osi należy rozróżnić stare i nowe wykonanie kolumny zawieszenia. Na ogół nie zachodzi potrzeba regulowania pochylenia koła. Jeżeli jednak stwierdzi się, że kąt ten nie odpowiada wymaga nej wartości (patrz tablica w rozdziale 1.1) i oś przednia nie jest skrzywiona, to można go skorygować w przypadku starszej wersji zawieszenia (pokazanej na Rys. 5.12. W STARSZEJ WERSJI ZAWIESZENIA OBIE POKAZANE ŚRUBY MOŻNA WYMIENIĆ NA ŚRUBY SPECJALNE. ABY ZMIENIĆ KĄT POCHYLENIA KOŁA • W tym celu należy usunąć górną z obu śrub pokazanych na rysunku 5.12 i zamontować w jej miejsce śrubę o średnicy 11 mm, którą można nabyć w sklepie z częściami zamiennymi. Zmierzyć pochylenie koła. • Jeżeli nadal pochylenie koła nie odpowiada wartości wymaganej, to w ten sam sposób wymienić dolną śrubę pokazaną na rysunku 5.12. W ten sposób można zmienić kąt pochylenia koła maksymalnie o 1°. W przypadku nowej wersji zawieszenia trzeba regulację kąta pochylenia wyko• nać w autoryzowanej stacji obsługi, ponieważ jest potrzebne do tego specjal ne narzędzie, które ma postać śruby rzymskiej. Narzędzie wkłada się między błotnik wewnętrzny a obręcz koła i następnie luzuje śruby łączące kolumnę za wieszenia ze zwrotnicą. Obracanie nakrętki narzędzia zmienia pochylenie koła. Ten sposób połączenia zwrotnicy z kolumną zawieszenia wymaga, aby zawsze przed poluzowaniem śrub tego połączenia oznaczać ich położenie względem otworów. Różnica między kątami pochylenia koła prawego i koła lewego nie może prze kraczać 30'. Wyprzedzenie sworznia zwrotnicy Wyprzedzenie sworznia zwrotnicy powinno mieć wartość podaną w tablicy w rozdziale 1.1 i nie podlega regulacji. Różnica między prawą a lewą stroną nie może przekraczać 1°. 221 Ujemny promień zataczania Ustawienie kół przednich w samochodzie Seat Toledo charakteryzuje się ujem nym promieniem zataczania, który nie może być ani zmierzony, ani regulowa ny. Zapewnia on utrzymanie stabilnego kierunku jazdy przy prawidłowo działa jącym układzie hamulcowym. Kąt skrętu kół Kąt skrętu kół nie podlega regulacji i jeśli odbiega od wymaganych wartości (patrz tablica w rozdziale 1.1), oznacza to skrzywienie elementów przedniego zawieszenia. Samochód należy oddać do warsztatu w celu sprawdzenia zawie szenia. 5.2. UKŁAD KIEROWNICZY ZE WSPOMAGANIEM Zależnie od wersji samochodu układ kierowniczy ze wspomaganiem jest mon towany seryjnie lub na życzenie. Przekładnia kierownicza jest typu zębatkowe go o progresywnie zmiennym przełożeniu. Kolumna kierownicy jest typu bez piecznego. Dodatkowo za tablicą rozdzielczą jest umieszczony element odkształcalny w postaci wywiniętego wspornika, który deformuje się w chwili uderzenia kie rowcy o koło kierownicy. Jednocześnie rozłącza się sprzęgło przy przekładni kierowniczej i kolumna przesuwa się w dolnej części. Przekładnia kierownicza oraz pompa wspomagania nie podlegają naprawie i w przypadku uszkodzenia muszą być wymienione. Niektóre wersje samochodów mogą być wyposażone w kolumnę kierownicy z regulacją położenia. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e przekładni kierowniczej Przekładnia ze wspomaganiem ma z jednej strony zamontowany cylinder z tło kiem. Zależnie od kierunku wychylenia koła kierownicy następuje parcie płynu na jedną lub drugą stronę tłoka, co powoduje zmniejszenie siły potrzebnej do skręcenia kół. Płyn w układzie wspomagania jest takiego samego typu, jak w automatycznej skrzyni biegów. Płyn jest zasysany ze zbiornika pompą łopatkową i tłoczony do zaworu suwa kowego. W samochodach Seat Toledo można spotkać dwie różne przekładnie kierow nicze ze wspomaganiem: TRW lub ZF. Ich części, jak również drążki kierowni cze, osłony przekładni i obejmy gumowe nie są współzamienne. Niżej podany opis dotyczy przekładni typu TRW. Ewentualne różnice występujące w przekła dni ZF zostały przywołane w tekście. Przekładnię kierowniczą wymontowuje się w sposób następujący. 222 • Zdjąć koła przednie z samochodu. • Odłączyć od pompy elastyczny przewód ssący i zebrać płyn do naczynia. • Odłączyć od pompy elastyczny przewód zasilający i spuścić płyn do naczynia. • Odkręcić samozabezpieczające nakrętki przegubów kulowych przy końców kach drążków kierowniczych. Wypchnąć ściągaczem przeguby z ramion zwrotnicy (patrz rys. 5.1). Rys. 5.13. ELEMENTY UKŁADU KIEROWNICZEGO ZE WSPOMAGANIEM. Układ ma pojemność 0.7...0,9 d m 3 1 - przewód ssący 2 - opaska zaciskowa 3 - przewód zasilający 30 N • m 4 - „o-ring" 5 - opaska zaciskowa 6 - opaska mocująca 7 - blaszany uchwyt przewodów 8 - zbiorniczek płynu 9 - korek z uszczelką 10 - przewód powrotny do zbiornika 11 - uszczelka pod nakrętką kołpakową 12 - nakrętka 35 N • m 13 - nakrętka 30 N • m 14 - obejma 15 - wkładka gumowa 16 - drążek kierowniczy prawy, regulowany 17 - drążek kierowniczy lewy 18 - przeciwnakrętka 50 N • m 19 - osłona gumowa 20 - przekładnia kierownicza 21 - końcówka drążka kierowniczego 22 - przegub krzyżakowy, śruba i nakrętka 30 N • m Rys. 5.14. MIEJSCE PODŁĄCZENIA PRZEWODÓW ZASILAJĄCEGO I POWROTNEGO. Po odłączeniu przewodów wycieknie płyn z układu Rys. 5.15. ŚRUBY MOCUJĄCE RAMĘ POMOCNICZĄ Z JEDNEJ STRONY DO PODWOZIA • Odłączyć od przekładni przewody, zasilający i powrotny (rys. 5.14). Wycią gnąć ostrożnie przewody, nie przeginać ich. Zatkać końce przewodów, na przy kład owijając folią i taśmą samoprzylepną. • Odłączyć wałek pośredni od przekładni, usunąwszy śrubę przy wyjściu zęb nika. Wcześniej trzeba cofnąć osłonę gumową. • Podwiesić odpowiednio zespół napędowy liną do wciągarki, unieść na podpo rach, aż będzie można bez naprężenia wykręcić śruby ramy pomocniczej. Odkrę cić również tylne zawieszenie silnika od wspornika. Opuszczać powoli cały ze spół napędowy, aż dadzą się rozłączyć obie części wału pośredniego kierownicy. • Odkręcić nakrętki obejm mocujących przekładnię i usunąć obejmy. Śruby pozostają w ramie pomocniczej. 223 • Odłączyć od przekładni osłonę przeciwkurzową. • Odpowiednio opuścić lub unieść zespół napędowy, aż przekładnia da się wyciągnąć do tyłu. • Jeżeli przekładnia ma być wymieniona, to trzeba wymontować drążki kie rownicze, w sposób opisany w następnym podrozdziale. Przekładnię kierowniczą montuje się w kolejności odwrotnej. W trakcie podno szenia ramy pomocniczej należy jednocześnie wprowadzić dolną część wału pośredniego w górną cześć. Do wykonania tej czynności będzie potrzebna po moc drugiej osoby. Aby ułatwić sobie nasunięcie osłony przeciwkurzowej, można jej wnętrze posmarować wodą mydlaną. Śrubę zaciskową wału pośre dniego dokręca się momentem 25 N - m. Momenty dokręcania śrub ramy po mocniczej podano na rysunku 6.15. Sworznie końcówek drążków kierowniczych mocuje się w ramionach zwrotnic nowymi nakrętkami samozabezpieczającymi, które dokręca się momentem 35 N • m. Przeciwnakrętkę na drążku kierowniczym po ustawieniu zbieżności dokręca się momentem 50 N • m. Po zamontowaniu przekładni napełnia się układ (0,7...0,9 dm 3 ) i odpowietrza. Uwagi dotyczące przekładni kierowniczej typu ZF Przekładnię wymontowuje się i wmontowuje w taki sam sposób, jak opisano wyżej, należy jednak zwrócić uwagę na następujące różnice: - osłony gumowe przekładni mają większą średnicę; - opaski zaciskowe osłon gumowych nie są zamienne z opaskami przekładni TRW; - oba drążki kierownicze mają w miejscu styku z osłonami zwiększoną średni cę i nie mogą być montowane z przekładnią TRW; - w celu rozpoznania typu przekładni należy odszukać nazwę producenta na korpusie w pobliżu wyjścia zębnika. W y m i a n a drążka kierowniczego W celu wymiany drążka kierowniczego trzeba wymontować przekładnię kie rowniczą, ponieważ inaczej może dojść do uszkodzenia listwy zębatej i zębni ka. Przed przystąpieniem do pracy zapoznać się z podanymi wyżej informacja mi na temat różnic między oboma typami przekładni. • Otworzyć opaski z jednej strony przekładni i przesunąć na zewnątrz osłonę gumową listwy zębatej. Usunąć widoczny smar. • Umocować przekładnię w imadle, w sposób pokazany na rysunku 5.16. Aby nie uszkodzić przekładni, trzeba osłonić szczęki imadła miękką blachą. • Odkręcić drążek kluczem 32 mm. • Wkręcić nowy drążek kierowniczy, dokręcić momentem 70 N • m. Otwór gwintowany w listwie zębatej posmarować środkiem zabezpieczającym połą czenia gwintowane przed poluzowaniem. Dobrze nasmarować listwę zębatą smarem zalecanym przez firmę Seat. 224 • Zamontować osłonę gumową i zacisnąć opaski. W ASO stosuje się do tego celu specjalne narzędzie. • W przypadku wymiany lewego drążka kierowniczego należy ustawić okre śloną długość drążka (wymiar „a" na rys. 5.17). Obracając końcówkę drążka, ustawić jego długość na 379,5 mm. Prawy drążek, którym będzie regulowana zbieżność, można ustawić na taką samą długość, bez dokręcania przeciwnakrętki. Rys. 5.17. MIEJSCE POMIARU DŁUGOŚCI DRĄŻKA KIEROWNICZEGO Rys. 5.16. W CELU ODKRĘCENIA DRĄŻKA TRZEBA PRZEKŁADNIĘ KIEROWNICZĄ UMOCOWAĆ W IMADLE • Po zamontowaniu przekładni ustawić zbieżność i dokręcić przeciwnakrętki obu drążków momentem 50 N • m. W y m i a n a płynu w układzie Po każdym wymontowaniu i zamontowaniu przekładni należy układ napełnić płynem „Dexron" i odpowietrzyć. Spuszczony z układu płyn nie nadaje się do ponownego użycia. Zawsze należy wymieniać filtr, kiedy nastąpiła wymiana przekładni lub płynu. • Napełnić zbiorniczek płynem do górnej krawędzi. • Kilkakrotnie włączać silnik i wyłączać zaraz po rozruchu. W ten sposób wy pełnia się płynem cały układ. • W tym czasie zbiorniczek się szybko opróżnia i należy stale uzupełniać stan płynu. Nie wolno dopuścić do opróżnienia zbiorniczka, ponieważ dojdzie do za powietrzenia układu. • Kiedy poziom płynu już nie opada, można uznać, że układ został napełnio ny. Poziom płynu powinien sięgać do znaku na obudowie zbiorniczka. • Kiedy poziom płynu jest już stały, pozostawić silnik pracujący i przystąpić do odpowietrzenia układu. • Poruszyć kilkakrotnie szybko kołem kierownicy, od oporu do oporu. Nie skrę cać zbyt silnie kierownicy, wystarczy, że tłok dotknie zderzaka. • Zwracać uwagę na poziom płynu w zbiorniczku i jeśli opada, natychmiast uzupełnić. Podczas wykonywania ruchów kołem kierownicy nie powinny wy dostawać się pęcherzyki powietrza. Sprawdzanie szczelności układu Jeśli stwierdzi się ubywanie płynu ze zbiorniczka, to trzeba ustalić miejsce nie szczelności. • Obserwować od spodu pojazdu elementy układu podczas obracania przez drugą osobę koła kierownicy z jednego skrajnego położenia w drugie. Po doj ściu do skrajnego położenia należy przytrzymać koło dociśnięte do ograniczni ka. W wyniku tego nastąpi maksymalnie możliwy wzrost ciśnienia w układzie i w miejscach nieszczelnych pojawią się wycieki. 225 • Należy obserwować miejsce połączenia wałka z zębnikiem (rozdzielacz obrotowy), osłony na listwie zębatej oraz wyjścia listwy z obudowy (pierście nie uszczelniające listwę), pompę wspomagania i wszystkie przyłącza przewo dów. Wycieki płynu wskazują miejsca nieszczelne. Regulacja luzu przekładni kierowniczej Kiedy luz między zębnikiem a listwą zębatą jest zbyt duży, mogą powstawać w układzie kierowniczym odgłosy grzechotania podczas przejeżdżania przez nierówności drogi. Operacja regulacji luzu jest różna zależnie od typu przekła dni kierowniczej. Przekładnia TRW Jeżeli dysponuje się specjalnym kluczem U-30031, to można niżej opisane czynności wykonać przy przekładni zamontowanej w samochodzie. W takcie regulacji silnik nie może pracować. • Wjechać przednimi kołami na rampę najazdową. • Ustawić koła przednie jak do jazdy na wprost. • Jedna osoba wykonuje teraz ruchy kołem kierownicy o kąt około 30° w obie strony, a druga osłuchuje od dołu przekładnię. Nienaturalne odgłosy świadczą o konieczności przeprowadzenia regulacji. • Wkręcać powoli śrubę regulacyjną, pokazaną na rysunku 5.18, specjalnym kluczem, aż odgłosy pracy przekładni zanikną. Przekładnia ZF Również ten typ przekładni można regulować w stanie zamontowanym w sa mochodzie. • Ustawić przód samochodu na podstawkach, aby można było pracować od spodu. • Doprowadzić koła przednie do jazdy na wprost. • Sprawdzić działanie przekładni w sposób opisany poprzednio. 226 Rys. 5.18. MIEJSCE REGULACJI PRZEKŁADNI KIEROWNICZEJ TRW Rys. 5.19. MIEJSCE REGULACJI PRZEKŁADNI KIEROWNICZEJ ZF • Jeżeli jest konieczna regulacja, to wkręcać śrubę regulacyjną, pokazaną na rysunku 5.19, aż odgłosy grzechotania zanikną. W tym czasie pomocnik obra ca koło kierownicy w obie strony. • Wykonać jazdę próbną. Jeżeli układ kierowniczy po skręceniu nie powraca w położenie wyjściowe, to należy poluzować nieco śrubę regulacyjną. Nato miast jeżeli nadal jest odczuwany luz na kierownicy, to śrubę nieco dokręcić. Regulacja naciągu paska klinowego Pasek klinowy napędzający pompę wspomagania jest wtedy prawidłowo na pięty, kiedy da się ugiąć palcem, przyłożonym między kołami pasowymi, o oko ło 10 mm. Miejsce pomiaru pokazano górną strzałką na rysunku 5.20. Należy zwrócić uwagę, że przebieg paska nie we wszystkich wersjach samochodu jest taki sam, jak na rysunku 5.20. Pokazane wykonanie dotyczy bezpośrednie go napędu z wału korbowego na pompę wspomagania. Podczas kupowania paska trzeba zawsze podać model samochodu. Jeżeli trzeba wyregulować napięcie paska, to należy poluzować śruby (1) i od powiednio przestawić śrubę regulacyjną (2). Z powrotem dokręcić nakrętki i sprawdzić napięcie paska. Rys. 5.20. W CELU REGULACJI NACIĄGU PASKA (i jego wymiany) POLUZOWAĆ ŚRUBY (1). A NASTĘPNIE PRZESTAWIĆ ŚRUBĘ (2) W y m i a n a e l e m e n t ó w hydraulicznych Mocowanie elementów hydraulicznych układu kierowniczego ze wspomaga niem pokazano na rysunku 5.21. Pompa nie podlega naprawie i w przypadku uszkodzenia trzeba ją wymienić. Przed wymontowaniem samej pompy należy zdjąć koło pasowe. Podczas mon tażu stosować podane na rysunkach momenty dokręcania. Wskaźnik poziomu płynu jest umieszczony przy korku wlewu na zbiorniczku. Na wskaźniku są naniesione znaki „Min" i „Max", z których można odczytać chwilowy stan płynu. Śruby drążone są zaopatrzone z każdej strony w uszczelkę, którą trzeba każdo razowo wymieniać po naruszeniu połączenia. To samo dotyczy pierścienia ty pu „o-ring", który znajduje się w otworze przyłącza przewodu powrotnego. 227 Rys. 5.21. ELEMENTY MOCOWANIA POMPY WSPOMAGANIA 1 - pasek klinowy, 2 - śruba 20 N • m. 3 - koło pasowe, 4 - pierścień dystansowy (jeśli występuje), 5 - śruba regulacyjna napięcia paska klinowego, 6 - śruba 20 N • m, 7 - nakrętka 20 N • m. 8 - przewód zasilający. 9 - pompa wspomagania. 10 - przewód ssący, 11 - tylny wspornik odchylany. 12 - śruby 20 N • m. 13 - śruba 20 N • m. 14 - wspornik mocowania pompy. 15 - śruba 20 N - m, 16 - śruba 20 N • m, 17 - śruby 20 N • m. 18 - listwa napinacza. 19 - przedni wspornik odchylany, 20 - nakrętka 20 N • m 228 Rys. 5.22. ELEMENTY KOLUMNY KIEROWNICY Z REGULACJĄ POŁOŻENIA 1 - osłona rurowa 2 - wspornik, przed montażem powierzchnie ślizgowe powlec smarem grafitowym 3 - tuleja zaciskowa 4 - śruba z gwintem lewym 22 N • m, dźwignia w górnym położeniu, po dokręceniu zamontować płytkę (7) 5 - podkładka 6 - dźwignia sterowania 7 - płytka mocująca 8 - nakrętka samozabezpieczająca 9 - sprężyna odciągająca, zaczepić o wspornik (2) i kolumnę kierownicy 10 - zderzak gumowy 11 - śruba z łbem zrywanym 12 - podkładka ^ % 6.1. ZAWIESZENIE ZAWIESZENIE PRZEDNIE Zawieszenie przednie składa się z kolumny McPhersona, wahaczy poprzecz nych i stabilizatora przechyłów. Stabilizator jest mocowany do wahaczy po przez łączniki. Oba wahacze są mocowane z jednej strony do ramy pomocni czej i z drugiej strony połączone przegubem kulowym ze zwrotnicą. Kolumna zawieszenia jest połączona ze zwrotnicą dwoma śrubami. Należy tu zwrócić uwagę, że śruby te służą również do regulacji pochylenia koła. Dlate go przed odkręceniem i wybiciem śrub trzeba oznaczyć ich położenie. Na po czątku produkcji samochodów Seat Toledo stosowano zwykłe śruby, które nie wpływały na kąt pochylenia koła (patrz również rozdział 5.1. „Układ kierowni czy bez wspomagania"). Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia * Niżej podany opis dotyczy wymontowania kompletnej kolumny zawieszenia, łącznie z wahaczem i półosią. Operacja taka zdarza się na ogół podczas napra wy powypadkowej zawieszenia. Pewne elementy zawieszenia można wymon tować bez konieczności wybudowania całego zespołu. Odpowiednie opisy zo stały podane w dalszych podrozdziałach. • Przed uniesieniem pojazdu poluzować śruby obręczy oraz nakrętkę czopa piasty, jeśli zespół zawieszenia ma być rozbierany. • Podnieść samochód i zdjąć koło. • Odkręcić zacisk hamulca i podwiesić drutem do nadwozia, aby nie było ko nieczne odłączanie przewodu hamulcowego. • Ze sworznia końcówki drążka kierowniczego odkręcić nakrętkę samozabezpieczającą i odłączyć przegub ściągaczem od ramienia zwrotnicy (patrz rys. 5.1). • Odkręcić śruby mocujące kołnierz półosi do skrzyni biegów. Aby nie uszko dzić łbów śrub, należy użyć odpowiedniego klucza. • Z boku dolnego wahacza wykręcić poziomą śrubę mocującą ramię wahacza do podwozia. Śruba jest wkręcona w otwór gwintowany w belce poprzecznej. • Z tylnego ramienia wahacza wykręcić śrubę dostępną od dołu. 229 Rys. 6.2. MIEJSCE MOCOWANIA ŁĄCZN « JJ STABILIZATORA DO WAHACZA Rys. 6.1. ELEMENTY KOLUMNY ZAWIESZENIA Z PÓŁOSIĄ I ZWROTNICĄ 1 - nakrętka samozabezpieczająca 60 N • m, 2 - kolumna zawieszenia, 3 - śruba dolnego mocowania kolumny zawieszenia, 4 - nakrętka. 5 - drążek kierowniczy, 6 - śruba mocowania półosi 45 N • m. 7 - półoś, 8 - pierścień osadczy łożyska, 9 - śruba zacisku hamulca 125 N - m. 10 - zwrotnica Rys. 6.3. ŚRUBY MOCOWANIA WAHACZA DO PODWC3 • Odkręcić od dołu wahacza nakrętkę mocującą łącznik stabilizatora. Wyjąć podkładkę blaszaną i pierścień gumowy. Zwrócić uwagę, jak obie części są ze stawione. • Kolumna jest teraz umocowana wewnątrz komory silnika. Należy odkręcić nakrętkę w środku górnego mocowania kolumny, przytrzymując tłoczysko od powiednim kluczem trzpieniowym. Spowoduje to uwolnienie kolumny, która może teraz wypaść do dołu. • Wyciągnąć kolumnę do dołu i wyjąć wahacz z ramy pomocniczej. • Zdjąć z góry płytkę. Kolumnę można teraz rozebrać. 230 W celu ponownego zamontowania kolumny należy wykonać następujące czynności. • Wprowadzić kolumnę w otwór górnego mocowania i wkręcić nakrętkę pal cami. • Umieścić przednią część wahacza w prowadnicy ramy pomocniczej i przy stawić część tylną. • Wyrównać odpowiednim trzpieniem ustawienie otworu w wahaczu wzglę dem otworu w poprzeczce i wkręcić śrubę. Śrubę dokręcić tylko palcami. • Wkręcić od dołu śrubę w tylne mocowanie wahacza i również dokręcić tyl ko palcami. • Dokręcić nakrętkę tłoczyska w górnym mocowaniu kolumny momentem 60 N • m. Tłoczysko trzeba przytrzymać, aby się nie obracało razem z nakrętką. • Podłączyć stabilizator i dokręcić nakrętkę pokazaną na rysunku 6.2 momen tem 25 N • m. • Podłączyć półoś do skrzyni biegów i wkręcić kolejno śruby odpowiednim kluczem. Moment dokręcania śrub wynosi 45 N • m • Podłączyć drążek kierowniczy do ramienia zwrotnicy. Powinno się użyć no wej nakrętki samozabezpieczającej, którą dokręca się momentem 35 N • m. • Opuścić samochód na koła. Wprowadzić koła przednie na rampę najazdo wą, aby można było uzyskać dostęp do śrub mocujących wahacz. Samochód musi mieć swoją masę własną, to znaczy nie może być obciążony dodatko wym ciężarem. • Dokręcić obie śruby wahacza (włożoną z boku i od dołu) momentem 130 N • m. W widoku od dołu śruby te pokazano na rysunku 6.3. • Dokręcić nakrętkę czopa piasty momentem 260 N • m, kiedy samochód stoi już na kołach. Śruby koła dokręca się momentem 110 N - m. Rozbiórka kolumny zawieszenia Elementy kolumny zawieszenia zostały pokazane na rysunkach 6.1 i 6.4. W niżej podanym opisie założono, że kolumna zawieszenia została już wymontowana z samochodu, w sposób podany w poprzednim rozdziale. Wymontowana kolum na ma umocowany jeszcze wahacz, który można odkręcić podczas rozbiórki. Elementy mocowania wahacza zostały pokazane na rysunku 6.5, razem z zale canymi momentami dokręcania. Odłączanie wahacza • Całkowicie odkręcić poluzowaną nakrętkę czopa piasty i zdjąć podkładkę. • Zdemontować tarczę hamulcową z piasty. Jest ona przytrzymywana tylko przez jeden wkręt. • Wycisnąć pod prasą półoś z piasty lub wybić gumowym młotkiem. Jeżeli stosuje się prasę, zwracać uwagę, aby nie uszkodzić gniazda łożyska. Rys. 6.4. RYSUNEK MONTAŻOWY KOLUMNY ZAWIESZENIA 1 - amortyzator. 2 - osłona. 3 - zderzak gumowy, 4 - sprężyna zawieszenia, 5 - podkładka, 6 - górne gniazdo sprężyny. 7 - podpora mocowania, 8 - nakrętka rowkowa 40 N • m Rys. 6.5. ELEMENTY MOCOWANIA WAHACZA 1 - dzielona tulejka metalowa, 2 - tuleja metalowo-gumowa, tylna. 3 - tuleja metalowo-gumowa, przednia. 4 - śruba 130 N • m, 5 - śruba mocowania 130 N • m. 6 - śruba przegubu kulowego. 7 - płytka zabezpieczająca, 8 - przegub kulowy 231 • Odkręcić nakrętkę i śrubę, które mocują u dołu wahacz do zwrotnicy. • Zdjąć wahacz. W razie potrzeby włożyć duży wkrętak w szczelinę przy zwrotnicy i otworzyć ją. Pozwoli to uwolnić sworzeń przegubu kulowego. Rozmieszczenie tulei metalowo-gumowych wahacza jest pokazane na rysunku 6.5. Odłączanie zwrotnicy • Odkręcić nakrętki z obu śrub dolnego mocowania kolumny zawieszenia do zwrotnicy (rys. 6.6). • Wybić ostrożnie śruby. Może się zdarzyć, że śruby są osadzone bardzo moc no w otworach, ponieważ nastąpiło zaciśnięcie trzonków śrub. Jeżeli zachodzi potrzeba wymiany śrub, to należy pamiętać, że w starszym rozwiązaniu służy ły one do regulacji pochylenia koła (patrz podrozdział „Ustawianie kół przed nich"). • Podważywszy wkrętakiem, wyciągnąć zwrotnicę z obejmy przy kolumnie zawieszenia. • Od razu sprawdzić, czy wybijanie śrub nie spowodowało uszkodzenia ich gwintu. W takim przypadku śruby po sprawdzeniu pochylenia koła wymienić (dotyczy zmienionego zawieszenia koła). Rys. 6.6. ŚRUBY I NAKRĘTKI DOLNEGO MOCOWANIA KOLUMNY ZAWIESZENIA. Przed wymontowaniem zaznaczyć położenie obu śrub (dotyczy kolumny bez możliwości regulacji pochylenia koła) 232 Rys. 6.7. ELEMENTY ZWROTNICY I PIASTY KOŁA W ROZŁOŻENIU 1 - drążek kierowniczy. 2 - nakrętka 50 N • m, 3 - pierścień osadczy. 4 - piasta. 5 - tarcza hamulcowa, 6 - wieniec zębaty układu ABS. 7 - piasta dla układu ABS. 8 - śruba mocowania wieńca zębatego, 9 - podkładka, 10 - półoś, 11 - pierścień osadczy. 12 - śruba zacisku hamulca 125 N - m, 13 - zwrotnica. 14 - nakrętka samozabezpieczająca 35 N • m, 15 - łożysko koła, 16 - osłona blaszana. 17 - śruba 10 N • rr 18 - zacisk hamulca, 19 - wkręt mocowania tarczy hamulcowej, 20 - nakrętka czopa piasty Rys. 6.8. WYCISKANIE PIASTY POD PRASĄ. Położyć zwrotnicę na podkładce (1) i wycisnąć piastę stemplem (2) Rys. 6.9. WYJMOWANIE PIERŚCIENIA OSADCZEGO OD WEWNĘTRZNEJ STRONY ZWROTNICY Rys. 6.10. ŚCIĄGANIE Z PIASTY WEWNĘTRZNEGO PIERŚCIENIA ŁOŻYSKA Wymontowanie łożyska koła Miejsce osadzenia łożyska koła zostało pokazane na rysunku 6.7. Zwrócić uwagę na wieniec zębaty, który występuje w wersji z układem ABS. • Położyć kompletną zwrotnicę z piastą i osłoną blaszaną pod prasą. Pode przeć odpowiednio zwrotnicę (jak na rys. 6.8) i wycisnąć ostrożnie piastę. Pod kładka pod zwrotnicą musi być wystarczająco głęboko, aby mogła pomieścić piastę. • Odkręcić osłonę blaszaną. • Usunąć pierścień osadczy od wewnętrznej strony zwrotnicy (rys. 6.9), a na stępnie zewnętrzny pierścień osadczy. • Wycisnąć zewnętrzny pierścień łożyska, ustawiwszy tak zwrotnicę pod pra są, aby ramię mocowania z kolumną było skierowane do góry. • Wewnętrzny pierścień łożyska pozostaje na piaście i musi być usunięty od powiednim ściągaczem (rys. 6.10). • W razie potrzeby odkręcić wieniec zębaty układu ABS, ale tylko wtedy, gdy zachodzi potrzeba wymiany wieńca lub piasty. Wymontowanie sprężyny i amortyzatora • Ścisnąć sprężynę zawieszenia odpowiednim napinaczem (patrz rys. 6.11), aż usunięty zostanie nacisk sprężyny. Na rysunku pokazano specjalny napinacz, zalecany przez producenta. Można go jednak zastąpić zwykłym napina czem do sprężyn zawieszenia, którym można chwycić za 4-5 zwojów. • Odkręcić nakrętkę na tłoczysku amortyzatora. Jest to nakrętka rowkowa i wymaga specjalnego klucza do odkręcania. Jeżeli nie dysponuje się takim kluczem, to mogą być trudności z odkręceniem nakrętki. \ Rys. 6.11. ŚCISKANIE SPRĘŻYNY PODCZAS JEJ ZDEJMOWANIA Z KOLUMNY ZAWIESZENIA. Na rysunku pokazano specjalny przyrząd do ściskania sprężyn zawieszenia Rys. 6.12. MOCOWANIE WAHACZA DO ZWROTNICY Przegub kulowy jest umocowany do zwrotnicy śrubą zaciskową (1). Płytka przegubu jest przykręcona do wahaca, śrubami i nakrętkami (2) • Zdjąć górną podporę mocowania kolumny. Podporę można zdejmować tyl ko w stanie kompletnym. • Zdjąć górne gniazdo sprężyny. • Zdjąć sprężynę. Sprężyny występują w różnych grupach tolerancji i są ozna czane kolorowym paskiem. Do wymiany używać tylko sprężyn o takim samym oznaczeniu kolorowym. W żadnym przypadku nie montować dowolnych sprę żyn, ponieważ są one dostosowane do ciężaru silnika, skrzyni biegów i rodza ju zawieszenia w poszczególnych modelach. • Zsunąć z tłoczyska zderzak gumowy. Zwrócić uwagę, jakie położenie zajmu je zderzak, ponieważ ma różne końce. • Sprawdzić dalszą przydatność amortyzatora. W tym celu umocować jego dolny koniec w imadle i rozciągać oraz ściskać. Opór stawiany przez tłok powi nien być równomierny na całej długości skoku. Jeżeli przed sprawdzeniem amortyzator był przechowywany w położeniu leżącym, to przed zamontowa niem w imadle należy go .przepompować" w celu usunięcia powietrza. Po mpowanie polega na powolnym wciskaniu i wyciąganiu tłoczyska, aż pojawi się jednakowy opór. Należy usunąć całe powietrze z amortyzatora. Amortyza tory wymienia się razem z kolumną, to znaczy same wkłady amortyzujące nie występują jako część zamienna. N a p r a w a kolumny zawieszenia Wahacz W wahaczu wymianie podlegają tuleje metalowo-gumowe oraz przegub kulo wy. Przegub jest mocowany do wahacza trzema śrubami, które od góry mają nakrętki samozabezpieczające i płytkę. Sposób mocowania przegubu ku/owe go do wahacza został pokazany na rysunkach 6.12 i 6.5. Podczas montażu nakrętki dokręca się momentem 35 N • m. Wymianę tulei w wahaczu powinno się zlecić do warsztatu, ponieważ tuleje muszą zająć po wciśnięciu ściśle określone położenie. W żadnym przypadku nie próbować wybijać starych tulei i wbijać młotkiem nowych. Do tej operacji jest potrzebna prasa. Jeżeli tuleje wymienia się samodzielnie, to przed usunię ciem tulei tylnej zapamiętać, jakie położenie zajmuje otwór w kształcie nerki. 234 Zwrotnica Naprawa zwrotnicy polega na wymianie łożyska koła lub piasty. Obie czynno ści zostały już omówione w poprzednim rozdziale. Sprężyny zawieszenia Sprężyny zawieszenia, podobnie jak amortyzatory, nie podlegają naprawie i w przypadku uszkodzenia trzeba je wymienić. Sprężyny i amortyzatory moż na wymieniać pojedynczo, nie pogorszyć przy tym właściwości jezdnych, trze ba jednak pamiętać o prawidłowym ich doborze. Składanie kolumny zawieszenia Składanie kolumny zawieszenia polega na wykonaniu czynności demontażu w odwrotnej kolejności. Należy jednak przy tym zwracać uwagę na następują ce zalecenia. Wahacz • Wbić sworzeń przegubu kulowego w zwrotnicę i wcisnąć śrubę zaciskową. • Wkręcić nową nakrętkę (2, rys. 6.12) i dokręcić momentem 50 N • m. Zwrotnica • Wsunąć odsądzenie zwrotnicy w obejmę przy kolumnie zawieszenia i usta wić w osi otwory pod śruby. • Wbić ostrożnie obie śruby, nie uszkodzić przy tym gwintu. W przypadku za wieszenia z regulowanym pochyleniem kół (w wyniku zmiany położenia śrub mocujących) obrócić odpowiednio śruby po wbiciu, aby zajęły zaznaczoną po przednio pozycję. Tylko w ten sposób można zachować poprzednie pochylenie koła. W innym przypadku trzeba zlecić regulację ustawienia kół przednich. Je żeli stosuje się normalne śruby, to można w tej chwili przyjąć, że pochylenie ko ła jest prawidłowe. • Wkręcić na obie śruby specjalne nakrętki i dokręcić momentem 95 N • m (nowa wersja wykonania) lub momentem 80 N - m (stara wersja wykonania), nie obracać przy tym śrub. Sprężyna zawieszenia • Przed zamontowaniem sprężyny sprawdzić, czy nie jest uszkodzona powło ka ochronna, ponieważ mogłoby to zapoczątkować korozję sprężyny. Jeżeli by ły wyjmowane obie sprężyny, to muszą powrócić na te same strony pojazdu. • Nasunąć sprężynę na tłoczysko, zwojem z zawiniętym końcem u góry. • Dolny koniec sprężyny włożyć w odpowiednio ukształtowane gniazdo. • Ścisnąć sprężynę, jak pokazano na rysunku 6.11. • Nasadzić górną podporę kolumny i inne części, pokazane na rysunku 6.4, łącznie z podkładką. • Wkręcić nakrętkę rowkową i dokręcić momentem 40 N • m, przytrzymaw szy tłoczysko. 235 Rys. 6.13. WCISKANIE ŁOŻYSKA KOŁA W GNIAZDO ZWROTNICY 1 - płyta podstawy. 2 - odcinek rury. 3 - stempel Rys. 6.14. WCISKANIE PIASTY W ZAMONTOWANE JJ ŁOŻYSKO KOŁA 1 - płyta podstawy 2 - odcinek rury (podłożony pod wewnętrzny pierśown łożyska) 3 - stempel Łożysko koła • Podczas montażu nowego łożyska włożyć w zwrotnicę od strony zewnętrz nej pierścień osadczy i powlec smarem wnętrze gniazda pod łożysko. • Ustawić zwrotnicę pod prasą i wcisnąć łożysko od strony zewnętrznej do środka. Dobrze podeprzeć zwrotnicę. W żadnym przypadku nie wywierać na cisku na odsądzenie zwrotnicy. Wciskać łożysko, aż dojdzie do pierścienia osadczego. Na rysunku 6.13 pokazano, jak powinna być podparta zwrotnica. Włożyć drugi pierścień osadczy, zwrócić uwagę, aby dobrze „wszedł" w rowek. • Wcisnąć piastę. W tym celu ustawić zwrotnicę na krótkim odcinku rury, jak pokazano na rysunku 6.14, i wcisnąć piastę w łożysko. Łożysko można podpie rać tylko pod wewnętrzny pierścień, to znaczy rura nie może się opierać o pier ścień zewnętrzny. • Na koniec przykręcić osłonę blaszaną i wieniec zębaty układu ABS, jeżeli występuje w samochodzie. • Z powrotem zamontować tarczę hamulcową. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e wahacza Wahacz można wymontować na dwa różne sposoby. Pierwszy polega na od kręceniu wahacza od ramy pomocniczej i odłączeniu przegubu kulowego od zwrotnicy. Drugi polega na odkręceniu wahacza od ramy pomocniczej i usunię ciu śrub mocujących przegub kulowy do wahacza. Obie metody zostały niżej opisane i mogą być dowolnie stosowane. Elementy mocowania wahacza zo stały pokazane na rysunku 6.5. • Poluzować nakrętki koła i ustawić przód samochodu na podstawkach. Zdjąć koło. 236 • Wstawić podnośnik przejezdny pod piastę i ostrożnie unieść zewnętrzną stronę wahacza. Wymontowanie wahaczu I z pozostawieniem przegubu kulowego przy I Usunąć śrubę łączącą wahacz ze zwrotnicą, to znaczy śrubę zaciskową po kazaną na rysunku 6.12. W tym celu odkręcić nakrętkę i ostrożnie wybić śru bę. Odpowiednio manipulować podnośnikiem, aby wyrównać obciążenie. • Wykręcić śrubę poziomą, mocującą z przodu wahacz do ramy pośredniej (rys. 6.3 prawy). Śruba jest bardzo mocno dokręcona. • Wykręcić śrubę pionową, mocującą z przodu wahacz do ramy pośredniej (rys. 6.3 lewy). • Odłączyć stabilizator od wahacza, odkręciwszy nakrętkę od dołu (rys. 6.2). Wyjąć miseczkę blaszaną oraz wkładkę gumową. Zwrócić uwagę, jak te części są zamontowane. • Opuścić podnośnik i docisnąć wahacz do dołu, aż sworzeń przegubu kulo wego „wyjdzie" z gniazda w zwrotnicy. • Wyciągnąć wahacz z miejsc mocowania przy ramie pomocniczej. Wymontowanie bez przegubu kulowego • Oznaczyć rysikiem od spodu wahacza położenie płytki zabezpieczającej względem wahacza, aby mogła powrócić z powrotem na swoje miejsce. • Wykręcić od dołu trzy śruby mocujące przegub kulowy do wahacza (rys. 6.12). Zdjąć z góry wahacza płytkę zabezpieczającą z nakrętkami. • Pociągnąć nieco kolumnę zawieszenia na zewnątrz, aby rozdzielić połączenie. • Wykręcić śrubę poziomą, mocującą z przodu wahacz do ramy pośredniej (rys. 6.3 prawy). Śruba jest bardzo mocno dokręcona. • Wykręcić śrubę pionową, mocującą z przodu wahacz do ramy pośredniej (rys. 6.3 lewy). • Odłączyć stabilizator od wahacza, odkręciwszy nakrętkę od dołu (rys. 6.2). Wyjąć miseczkę blaszaną oraz wkładkę gumową. Zwrócić uwagę, jak te części są zamontowane. • Opuścić podnośnik i docisnąć wahacz do dołu (przy płytce przegubu kulo wego). • Wyciągnąć wahacz z miejsc mocowania przy ramie pomocniczej. Wahacz montuje się w kolejności odwrotnej. Zalecane momenty dokręcania podano na załączonych rysunkach. Po odłączeniu wahacza od zwrotnicy można wymontować zwrotnicę, odkrę ciwszy ją od kolumny zawieszenia w sposób opisany w podrozdziale „Wymon towanie i zamontowanie kolumny zawieszenia". W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e stabilizatora Stabilizator jest mocowany do podwozia obejmami i połączony z wahaczami przez łączniki (rys. 6.15). Łączniki są przykręcone od dołu do wahaczy nakręt kami (patrz rys. 6.2). Nad i pod wahaczem znajdują się tuleje gumowe z pod kładkami. Podczas wymontowania stabilizatora trzeba zwrócić uwagę na rozmieszczenie tych części. Stożek tulei gumowej znajduje się na przykład od strony podkład ki blaszanej, która z kolei jest stroną wyobloną skierowana do tulei. Na rysunku 6.15 podano również zalecane momenty dokręcania śrub mocują cych ramę pomocniczą. 237 Rys. 6.15. ELEMENTY MOCOWANIA STABILIZATORA PRZEDNIEGO I RAMY POMOCNICZEJ. Łącznik stabilizatora jest przykręcony od dołu do wahacza (z każdej strony, jak pokazano na rysunku 6.2) 1 - obejma gumowa przy ramie pomocniczej. 2 - drążek stabilizatora. 3 - obejma gumowa przy ramie pomocniczej. 4 - śruba 80 N • m, 5 - wkładka gumowa na końcu stabilizatora, 6 - łącznik, 7 - podkładka kształtowa, strona stożkowa do wahacza, 8 - uchwyt, 9 - tłumik drgań, 10 - śruba 25 N - m. II - nakrętka 25 IM • m. 12 - rama pomocnicza, 13 - śruba M12x83. 50 N • m + 90°. 14 - śruba M 12x65, 130 N • m. 15 - śruba M12x78. 130 N • m 6.2. ZAWIESZENIE TYLNE Zawieszenie tylne składa się z belki poprzecznej z wahaczami, dwóch sprężyn śrubowych i dwóch amortyzatorów hydraulicznych. Zabronione są jakiekol wiek prace spawalnicze przy czopach piast i samej belce osi. Elementy zawieszenia tylnego pokazano na rysunku 6.16 dla wersji z bębno wymi hamulcami kół tylnych. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e osi tylnej W niżej podanym opisie należy zwrócić uwagę na różnice występujące w we rsji z tylnymi hamulcami bębnowymi i tylnymi hamulcami tarczowymi. Hamul ce tarczowe są stosowane w samochodach z silnikami o większej mocy i ukła dem ABS. Należy zwrócić uwagę, że oba wsporniki osi tylnej powinno się odkręcać od podwozia, a nie od belki nośnej, ponieważ musi pozostać zachowany określo ny kąt między wspornikami a osią. Jeśli zachowanie kąta nie jest możliwe, na leży odpowiednio oznaczyć wzajemne położenie wsporników i osi, aby je od tworzyć podczas montażu. 238 • Poluzować nakrętki kół z obu stron pojazdu. • Unieść tył samochodu i oprzeć na podstawkach. • Odłączyć linkę hamulca awaryjnego od ręcznej dźwigni hamulca oraz ela styczny przewód hamulcowy od przewodu sztywnego. • Od strony bagażnika zdjąć nakładki osłaniające górne mocowania amorty zatorów. • Odkręcić nakrętki górnego mocowania amortyzatorów. Należy przy tym unieść podnośnikiem samochodowym tylną oś i tak przez chwilę przytrzymać. Podczas odkręcania nakrętki kluczem oczkowym trzeba dolną nakrętkę przy trzymać kluczem płaskim. Po odkręceniu dolnej nakrętki zdjąć podkładkę bla szaną i odkręcić drugą nakrętkę. Zdjąć pokrywę i górny pierścień gumowy. 6.16. RYSUNEK MONTAŻOWY >«'.IESZENIA TYLNEGO I -śruba 110 N m I - nakrętka 70 N • m. podczas dokręcania oś musi zajmować położenie poziome 3 -nakrętka 15 N • m - - podkładka blaszana I - nakrętka 25 N • m i - podkładka duża " - pierścień gumowy : - podkładka mała • - kolumna zawieszenia : - piasta koła n - nakrętka 60 N - m 1 - śruba wkładana od środka na zewnątrz '3 - śruba z kołnierzem 70 N • m. -i - wspornik osi tylnej, wersja z uchwytem korektora sił hamowania : - wspornik osi tylnej, wersja bez uchwytu korektora sił hamowania € - śruba zaczepu sprężyny 35Nm 17 - zaczep sprężyny "8 - tuleja metalowo-gumowa ' 9 - belka zawieszenia tylnego I 20 - wspornik linki hamulca awaryjnego I 21 - dolny koniec amortyzatora I 22 - podłoga samochodu I • W samochodzie z korektorem siły hamowania odczepić sprężynę od osi tyl nej (zaczep 17, rys. 6.16). • Jeżeli oś jest wymontowywana ze wspornikami, to należy na płycie podłogi obrysować kształt wspornika i odkręcić śruby mocujące wspornik do podłogi. Natomiast jeśli oś jest wyjmowana bez wsporników, to należy oznaczyć na bel ce nośnej położenie wsporników (np. rylcem) i odkręcić dostępne z zewnątrz wspornika nakrętki samozabezpieczające. Śruby wybić ostrożnie do środka. • Odłączyć od podwozia układ wydechowy lub wymontować jego ostatni od cinek. • Opuścić tylną oś powoli podnośnikiem i wysunąć do tyłu. Wmontowanie kompletnej osi tylnej przeprowadza się w kolejności odwrotnej, z zachowaniem następujących wskazań. • Tylną oś podnosi się powoli, wprowadzając jednocześnie końce amortyza torów w otwory nadwozia. Na kolumnach amortyzatorów muszą już być umie szczone dolne poduszki gumowe oraz podkładki. Włożyć górne poduszki gu mowe oraz podkładki i dokręcić nakrętki momentem 25 N • m. • Następnie nasunąć podkładki blaszane (4, rys. 6.16) i wkręcić górne nakręt ki, które dokręca się momentem 15 N • m. • Sposób mocowania osi do podwozia zależy od tego, czy wsporniki belki zo stały wymontowane, czy nie. - Jeśli wsporniki pozostały przy osi, to należy belkę nośną dostawić do podwozia, zrównać w linii otwory pod śruby i wkręcić śruby (13, rys. 6.16). Śru by dokręcić momentem 70 N • m. - Jeśli wsporniki pozostały przy podwoziu, to należy belkę nośną z elementa mi metalowo-gumowymi wsunąć we wsporniki i wyrównać ustawienie zgo dnie z naniesionymi oznaczeniami. Belka musi tworzyć ze wspornikami kąt 12±2", który zapewnia prawidłowe naprężenie elementów metalowo-gumowych. Wbić śruby (12) od środka na zewnątrz i wkręcić nowe nakrętki samozabezpieczające; nakrętki dokręcić momentem 60 N • m. - Jeśli wsporniki zostały odkręcone zarówno od belki, jak i od podwozia, to pierwszą czynnością jest ich przykręcenie najpierw do belki, aby odtworzyć poprzednie ustawienie kątowe. Obie śruby przy belce dokręca się momentem 60 N • m (z nowymi nakrętkami). Następnie śruby mocujące wsporniki wkręcić palcami i ustawić tak prawy wspornik, aby śruby znalazły się w środku podłuż nych otworów. W tym położeniu dokręcić śruby momentem 70 N • m. Teraz z lewej strony pojazdu włożyć między wspornik a belkę łyżkę do opon i doci snąć wspornik do elementu metalowo-gumowego. W tym położeniu dokręcić śruby wspornika momentem 70 N • m. Do wykonania tej czynności są potrzeb ne dwie osoby, z których jedna posługuje się łyżką do opon, a druga dokręca w tym czasie śruby. • Podłączyć linkę hamulca awaryjnego oraz przewód hamulcowy. Wyregulo wać hamulec awaryjny i odpowietrzyć układ hamulcowy (patrz odpowiednie rozdziały). W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e kolumny zawieszenia • Odkręcić nakrętki górnego mocowania amortyzatora. Tłoczysko musi być wtedy unieruchomione w sposób opisany w poprzednim podrozdziale. • Pośrodku belki nośnej ustawić podnośnik przejezdny i unieść oś tak, aby na stąpiło ściśnięcie amortyzatorów. • Odkręcić u dołu nakrętkę mocującą amortyzator, widoczną w otworze belki (rys. 6.17). • Wyciągnąć amortyzator do dołu, zwracając uwagę na elementy nasunięte od góry na tłoczysko. - Zdjąć tulejkę dystansową, górne gniazdo sprężyny, podkładkę, wkładkę gu mową i sprężynę, potem dolną wkładkę i drugie gniazdo sprężyny (rys. 6.18). • W razie potrzeby zdjąć również zderzak gumowy, dolną osłonę oraz pier ścień osadczy i podkładkę. Sprężyny śrubowe są oznakowane kolorami i nie mogą być dowolnie monto wane w samochodach. Oznaczenie to jest jednak czasami zmieniane i również sprężyny dostarczane na części zamienne mogą mieć zmienione oznakowanie. Bezwzględnie należy zawsze stosować sprężyny tego samego koloru. Można wymieniać tylko jedną sprężynę osi tylnej, nie powodując przy tym zakłócenia charakterystyki zawieszenia. • Sprawdzić działanie amortyzatora, wykonując próbę ściśnięcia i rozciągnię cia korpusu. Na całej długości skoku amortyzator musi wykazywać jednakowy opór. Niewielkie wycieki oleju nie wymagają wymiany amortyzatora, jeżeli jest on sprawny. • Amortyzatory są znakowane kolorami i podobnie jak sprężyny muszą mieć to samo oznaczenie po obu stronach osi. 240 Amortyzator montuje się w kolejności odwrotnej do wymontowania, należy przestrzegać następujących wskazówek. • Jeżeli było wyjmowane dolne gniazdo sprężyny, to należy go zamontować w poprzednim położeniu. Rys. 6.17. ŚRUBA MOCUJĄCA DOLNY KONIEC AMORTYZATORA DO BELKI ZAWIESZENIA I Rys. 6.19. PRAWIDŁOWE ZAŁOŻENIE GÓRNEGO 3NIAZDA SPRĘŻYNY • Rys. 6.18. ELEMENTY KOLUMNY ZAWIESZENIA 1 - sprężyna. 2 - pierścień osadczy, 3 - nakrętka 15 N • m, 4 - podkładka. 5 - dolny pierścień gumowy. 6 - tulejka dystansowa, 7 - dolne gniazdo sprężyny, 8 - górna podpora amortyzatora. 9 - podkładka. 10 - górne gniazdo sprężyny. 11 - zderzak gumowy, 12 - amortyzator, 13 - osłona, 14 - nakładka Sprężynę nasunąć na amortyzator stożkowym końcem. • Podczas wkładania górnego gniazda sprężyny zwrócić uwagę na napis „Federanfang" (rys. 6.19). W miejscu napisu gniazdo musi się stykać z końcem sprężyny. • Nakrętkę górnego mocowania dokręca się m o m e n t e m 15 N - m. Jeszcze raz sprawdzić, czy sprężyna dobrze osiadła w g ó r n y m i dolnym gnieździe. • Wsunąć dolną śrubę mocującą amortyzator (oś musi być nieco uniesiona, aby amortyzator nie był rozciągany) i dokręcić nakrętkę m o m e n t e m 70 N • m. W y m i a n a łożysk koła Operacje w y m o n t o w a n i a i zamontowania łożysk koła przebiegają tak samo, niezależnie od typu h a m u l c ó w tylnych, z wyjątkiem samej czynności zdjęcia bębna lub tarczy hamulcowej. • Poluzować nakrętki kół i ustawić tył samochodu na podstawkach. • Zdjąć koło oraz pokrywę piasty. Zaleca się użyć narzędzia pokazanego na ry sunku 6.20. chociaż wystarczy do tego wkrętak. • • MM^CAącjuąć z a w l e c z k ą z zahez<p>'\eczev\'\a v\a\«ą\k\ \ zd'\ąc zabezp\ecze<n\e. Odkręcić nakrętkę czopa piasty i zdjąć podkładkę. 241 Rys. 6.20. ZDEJMOWANIE POKRYWY PIASTY Użycie podobnego narzędzia nie uszkodzi pokrywy Rys. 6.21. ELEMENTY PIASTY KOŁA TYLNEGO Z HAMULCEM BĘBNOWYM 1 - czop piasty. 2 - tarcza nośna hamulca. 3 - pierścień uszczelniający. 4 - łożysko koła wewnerm 5 - podkładka kształtowa. 6 - śruba 60 N • m, 7 - bęben hamulca, 8 - łożysko koła zewnętrzne. 9 - nakrętka. 10 - zawleczka, zawsze do wymiany. 11 - pokrywa piasty. 12 - zabezpieczenie nakrętki. 13 - podkładka oporowa Rys. 6.22. SPRAWDZANIE LUZU UŁOŻYSKOWANIA TYLNEGO KOŁA (opis w tekście) • W przypadku hamulców bębnowych ściągnąć bęben razem z zewnętrznym łożyskiem. Jeżeli wystąpią trudności ze zdjęciem bębna, to poluzować regula tor ustawienia szczęk w sposób opisany w rozdziale 7. „Układ hamulcowy". • W przypadku hamulców tarczowych wymontować zacisk hamulca (bez odłączania przewodu hamulcowego) i zdjąć tarczę hamulcową razem z piastą. Łożysko zewnętrzne wyjdzie razem z piastą. Dalszy zakres czynności zależy od rodzaju zamontowanych hamulców. • W przypadku hamulców bębnowych (rys. 6.21) położyć bęben na otwartym imadle i punktakiem wybić od przodu tylne łożysko oraz pierścień uszczelnia jący. Wybić oba pierścienie łożysk z dwóch stron bębna. Wbić nowe pierście nie i posmarować smarem nowe łożyska. Włożyć wewnętrzne łożysko i wbić pierścień uszczelniający do zrównania krawędzi. Wytrzeć cały wyciśnięty smar. Z powrotem zamontować bęben hamulcowy Operacja nie dotyczy sa mochodu z układem ABS. 242 • W przypadku hamulców tarczowych (rys. 6.23) umocować tarczę hamulco wą w imadle ze szczękami chronionymi blachą aluminiową i wybić wkręta kiem blaszaną pokrywę. Położyć tarczę stroną wewnętrzną na otwartych szczękach imadła i wybić od przodu wewnętrzne łożysko razem z pierścieniem uszczelniającym. Wybić oba pierścienie łożysk z przeciwległych stron. Oczy ścić wszystkie części. Zamontować nowe łożyska w sposób opisany dla hamul ców bębnowych. Aby wbić zewnętrzny pierścień wewnętrznego łożyska, nale ży ustawić tarczę hamulcową na otwartym imadle. Jeżeli przy tarczy znajduje się wieniec zębaty układu ABS, to należy uważać, aby go nie uszkodzić. Odci nek rury przystawiać tylko do zewnętrznego obwodu łożyska. • Wsunąć tarczę hamulcową na czop piasty. • Od zewnętrznej strony piasty zamontować elementy pokazane na rysunku 6.23. • Wyregulować luz łożysk: - dokręcić mocno nakrętkę, obracać jednocześnie w obu kierunkach tarczę lub bęben hamulcowy, jest to konieczne w celu osadzenia łożysk na bieżniach, następnie poluzować nakrętkę, - z powrotem dokręcić nakrętkę tak, aby można było poruszyć jeszcze wkrę takiem podkładkę nakrętki, w sposób pokazany na rysunku 6.22, - w tym położeniu nałożyć zabezpieczenie nakrętki i wsunąć nową zawlecz kę, jeśli zawleczka nie daje się włożyć, należy nakrętkę nieco dokręcić, ale pod kładka powinna nadal się przesuwać. Ustawianie kół tylnych Nie można zmieniać ustawienia kół tylnych. Jeżeli po naprawie powypadkowej zostanie przeprowadzony pomiar kątów ustawienia kół, to muszą być zacho wane następujące wartości: - pochylenie koła -1°30'±10', - różnica między stronami 20', - zbieżność kół tylnych 20'±10', - różnica między stronami 20'. Rys. 6.23. ELEMENTY PIASTY KOŁA TYLNEGO Z HAMULCEM TARCZOWYM. Wieniec zębaty układu ABS znajduje się po wewnętrznej stronie tarczy hamulcowej 1 - wspornik linki hamulca awaryjnego, 2 - śruby 65 N • m. 3 - prowadnik zacisku, 4 - osłona, 5 - śruba samozabezpieczająca 35 N • m. 6 - wahacz, 7 - linka hamulca awaryjnego, 8 - czop piasty. 9 - osłona blaszana. 10 - podkładka kształtowa, stroną wyobloną do osłony blaszanej. 11 - śruba 60 N - m, 12 - wieniec zębaty, '3 - pierścień uszczelniający. 14 - łożysko wewnętrzne. 15 - tarcza hamulcowa z piastą, 16 - śruba tarczy koła 110 N • m, 17 - podkładka, 18 - zabezpieczenie nakrętki. 19 - pokrywa piasty. 20 - pokrywa blaszana łożyska, 21 - oprawa zacisku, 22 - wkładki cierne. 23 - zacisk hamulca. 24 - łożysko zewnętrzne. 25 - nakrętka czopa piasty. 26 - zawleczka 243 7 UKŁAC HAMULCOWY I Zawieszenie przednie jest wyposażone w hamulce tarczowe, natomiast tylne na ogół w hamulce bębnowe z samoczynną regulacją ustawienia szczęk. Ha mulce tarczowe na kołach tylnych są stosowane w samochodach wyposażo nych w układ ABS oraz w samochodach z silnikami o większej mocy (np. silni ki 95 kW i 102 kW). W omawianych w książce samochodach są zamontowa ne hamulce tarczowe produkcji firmy Volkswagen, z lub bez ABS (typ VW II), albo produkcji firmy Girling, z lub bez ABS (np. silniki 95 kW i 102 kW). Układ hamulcowy jest dwuobwodowy, z diagonalnym podziałem obwodów. Układ jest seryjnie wyposażony w urządzenie wspomagające (serwo), a w nie których wykonaniach również w korektor siły hamowania. 7.1. HAMULCE PRZEDNIE W y m i a n a w k ł a d e k ciernych Hamulce typu VWII Zacisk hamulca jest typu pływającego i jest mocowany do oprawy dwoma śru bami z łbem walcowym i oddzielnymi prowadnikami. Elementy hamulca prze dniego typu VW II pokazano na rysunku 7.1. Wkładki cierne wymienia się w sposób następujący. • Ustawić przód samochodu na podstawkach. • Wykręcić obie śruby pokazane na rysunku 7.2 (kluczem inbusowym) i wy sunąć zacisk hamulca. Podwiesić zacisk drutem do elementu zawieszenia przedniego, aby nie zwisał na przewodzie hamulcowym. • Wyjąć wkładki cierne z oprawy. Sprężyny mocujące pozostają u góry i u do łu oprawy (jak na rys. 7.3). Następnie wyjąć sprężyny. • Cofnąć ostrożnie tłok w głąb cylindra, na przykład klockiem z twardego drewna. Zwrócić uwagę, aby przy tym płyn nie przelał się przez zbiorniczek wy równawczy. W razie potrzeby odessać nieco płynu. 244 • Zmierzyć grubość wkładek ciernych z podstawą i jeżeli osiągnęła graniczną wartość 7 mm, wymienić w komplecie. • Usunąć pył z zacisku i z oprawy. Jednocześnie sprawdzić, czy nie ma śla dów wycieku wskazujących na nieszczelność zacisku hamulca. W takim przy padku należałoby zacisk naprawić (patrz następny podrozdział). Rys. 7.1. ELEMENTY HAMULCA PRZEDNIEGO Z ZACISKIEM TYPU VW II 1 - tarcza hamulcowa. 2 - śruba 10 N - m, 3 - osłona blaszana. 4 - zwrotnica, 5 - sprężyna wkładek ciernych, 6 - wkładki cierne. 7 - zacisk hamulca. 8 - prowadnik górny. 9 - prowadnik dolny, 10 - tulejka górna. 11 - tulejka dolna, 12 - tulejka dystansowa górna. 13 - tulejka dystansowa dolna, 14 - śruba 25 N - m, 15 - śruba 25 N • m, 16 - śruba koła, 17 - wieniec zębaty (przy układzie ABS). 18 - czujnik prędkości (przy układzie ABS). 19 - śruba 10 N • m. 20 - piasta (przy układzie ABS), 21 - śruba wpuszczana Rys. 7.2. ŚRUBY MOCUJĄCE ZACISK HAMULCA Rys. 7.3. PO ZDJĘCIU ZACISKU UZYSKUJE SIĘ DOSTĘP DO WKŁADEK CIERNYCH. KTÓRE MOŻNA WYJĄĆ W POKAZANYM KIERUNKU. U góry i u dołu znajdują się sprężyny (1) Wkładki cierne montuje się w następujący sposób. • Wkładka z większą powierzchnią tarcia musi się znaleźć po stronie zewnę trznej tarczy. • Włożyć obie sprężyny pokazane na rysunku 7.4. Jeżeli wkładki zostały wy mienione na nowe, to wymieniać również zawsze pokazane sprężyny. • Nasunąć ostrożnie zacisk hamulca, aż będzie można włożyć obie śruby mo cujące. Zbyt głębokie wsunięcie zacisku może spowodować deformację sprę żyn. Opuścić ostrożnie zacisk na zamontowane wkładki cierne (rys. 7.5) i wkrę cić obie śruby. • Dokręcić na przemian obie śruby mocujące (momentem 25 N •-m). • Wykonać pozostałe czynności montażowe. Sprawdzić i ewentualnie uzupeł nić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku. Wcisnąć pedał hamulca, aby wkładki cierne dosunęły się do tarczy. Przykręcić koło (momentem 110 N • m). 245 Rys. 7.4. WKŁADKI CIERNE I SPRĘŻYNY MOCUJĄCE Rys. 7.5. PO WŁOŻENIU ZACISKU I WKRĘCENIU GÓRNEJ ŚRUBY OPUŚCIĆ ZACISK DO DOŁU. ZGODNIE Z P O K A D ł J STRZAŁKĄ Rys. 7.6. W CELU ZDJĘCIA ZACISKU TYPU GIRLING NALEŻY GO PRZESUNĄĆ ZGODNIE ZE STRZAŁKĄ. ABY COFNĄĆ TŁOK Hamulce typu Girling • Docisnąć zacisk w kierunku pokazanym strzałką na rysunku 7.6. W ten spo sób tłok cofnie się w głąb cylindra. Trzeba odessać nieco płynu, ponieważ spo woduje to podniesieniu się poziomu w zbiorniczku. • Usunąć dolną śrubę zacisku (rys. 7.7). W tym celu przytrzymać prowadnik kluczem płaskim i wykręcić śrubę kluczem oczkowym. Sposób założenia obu kluczy został pokazany na rysunku 7.8. • Odchylić korpus zacisku do góry i wyjąć wkładki cierne z obu stron tarczy hamulcowej. Zdjąć z wkładek blaszaną osłonkę termiczną. Zapamiętać, jak jest ona umieszczona, aby mogła powrócić w poprzednie położenie. • Oczyścić gniazdo wkładek sprężonym powietrzem. Naprawa zacisku hamulca 246 Wskazówki dotyczące naprawy odnoszą się do obu typów zacisku hamulca. Rysunek montażowy zacisku typu VW II został pokazany na stronie 245, nato miast zacisku typu Girling na stronie 247. Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek naprawy należy się zapoznać z następu jącymi wskazówkami. • Zawsze po rozebraniu zacisku wymienić pierścienie uszczelniające, które wchodzą w skład zestawu naprawczego. • Nie montować ponownie tłoka lub cylindra, których gładź jest porysowana, zużyta lub utleniona. Należy wtedy wymienić kompletny zacisk. • Stosować w układzie tylko wskazany gatunek płynu hamulcowego. Nigdy nie wlewać płynu przechowywanego zbyt długo. • Tłok i pierścienie uszczelniające (osłonę gumową) posmarować albo czy stym płynem hamulcowym, albo smarem do hamulców. Rys. 7.7. STRZAŁKAMI POKAZANO ŁEB ŚRUBY I SZEŚCIOKĄT. DO KTÓRYCH NALEŻY PRZYSTAWIĆ KLUCZE W CELU ODKRĘCENIA DOLNEGO PROWADNIKA Rys. 7.8. ODKRĘCANIE DOLNEGO PROWADNIKA (zacisk typu Girling) Rys. 7.9. W CELU WYPCHNIĘCIA TŁOKA Z CYLINDRA WŁOŻYĆ KLOCEK DREWNIANY I PODŁĄCZYĆ PRZEWÓD SPRĘŻONEGO POWIETRZA W MIEJSCE POKAZANE STRZAŁKĄ Rys. 7.10. ELEMENTY HAMULCA PRZEDNIEGO Z ZACISKIEM TYPU GIRLING 1 - śruba 35 N • m (samozabezpieczająca). 2 - zacisk hamulca. 3 - blaszana osłonka termiczna, 4 - wkładki cierne, 5 - oprawa zacisku. 6 - prowadnik. 7 - osłona gumowa, 8 - śruba mocowania oprawy zacisku 125 N • m. 9 - śruba, 10 - tarcza hamulcowa, wentylowana. 11 - wkręt, 12 - piasta. 13 - wieniec zębaty (ABS), 14 - śruba 10 N • m. 15 - osłona blaszana. 16 - zwrotnica, 17 - śruba, 18 - czujnik prędkości (ABS) 247 Rys. 7.11. WYJMOWANIE PIERŚCIENIA USZCZELNIAJĄCEGO Z CYLINDRA ZACISKU Rys. 7.13. WCISKANIE TŁOKA W CYLINDER ZACISKU ZA POMOCĄ ROZPIERACZA Rys. 7.12. WKŁADANIE WEWNĘTRZNEJ WARGI PIERŚCIBwJ USZCZELNIAJĄCA ZA POMOCĄ WKRĘTAKA Rys. 7.14. ŚRUBY MOCOWANIA OPRAWY ZAC 9 • Umocować zacisk hamulca w imadle i usunąć wkrętakiem osłonę przeciwkurzową z cylindra i tłoka. • Włożyć w zacisk klocek drewniany przed tłokiem i podłączyć przewód sprę- Z8R888 B8wiitFI! W 6ilU w^P8rlRi|8ii Mi (Fyt 7.3). • Podważywszy wkrętakiem, wyjąć ostrożnie pierścień uszczelniający z wnę trza cylindra (rys. 7.11). • Umyć dokładnie wszystkie części i jeżeli gładź jest w dobrym stanie, złożyć zacisk z wykorzystaniem elementów z zestawu naprawczego. • Wcisnąć w rowek nowy pierścień uszczelniający, posmarowany płynem ha mulcowym lub smarem do hamulców. • Nasunąć na tłok wargę zewnętrzną osłony przeciwkurzowej i posmarować tłok płynem hamulcowym lub smarem do hamulców. • Wprowadzić tłok w cylinder i nasunąć wkrętakiem wargę wewnętrzną osło ny przeciwkurzowej w rowek cylindra, jak na rysunku 7.12. • Założyć rozpieracz w sposób pokazany na rysunku 7.13 i wcisnąć powoli tłok w cylinder. Zamiast rozpieracza można użyć innego narzędzia, na przykład klocka drewnianego. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e oprawy zacisku 248 Kiedy trzeba wymontować zacisk hamulca razem z oprawą, to pierwszą czyn nością jest wyjęcie wkładek ciernych w sposób wcześniej opisany. W przypad ku hamulców typu VW II spowoduje to jednoczesne zdjęcie korpusu zacisku. Natomiast w przypadku hamulców typu Girling trzeba będzie jeszcze odkręcić górną śrubę prowadnika i dopiero wtedy zdjąć korpus zacisku. Odkręcić obie śruby mocujące oprawę zacisku do zwrotnicy i zdjąć oprawę Umiejscowienie obu śrub w hamulcu typu Girling pokazano na rysunku 7.14. Podczas montażu obie śruby dokręca się momentem 125 N • m. Naprawa tarczy h a m u l c o w e j W razie potrzeby można tarczę hamulcową oddać do regeneracji przez szlifo wanie. Należy przy tym pamiętać o minimalnej dopuszczalnej grubości, którą podano w tablicy w rozdziale 1.1. Grubość ta nie jest jednakowa we wszystkich samochodach. Samochody z mocniejszymi silnikami mają tarcze wentylowa ne o większej grubości niż tarcze nie wentylowane. Po szlifowaniu obie płaszczyzny robocze tarczy muszą być do siebie równo ległe. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że tarcza jest uszkodzona, to można sprawdzić jej bicie boczne w stanie zamontowanym, za pomocą czujnika zegarowego przy stawionego do krawędzi. 7.2. HAMULCE TYLNE BĘBNOWE W y m i a n a szczęk h a m u l c o w y c h Z tyłu tarczy nośnej szczęk hamulcowych znajduje się korek, który zakrywa otwór do kontroli grubości okładzin ciernych (rys. 7.15). Po usunięciu korka i oświetleniu otworu lampą przenośną można ocenić, czy grubość okładzin osiągnęła już graniczną wartość 2,5 mm. Jeżeli tak, to trzeba wymienić szczę ki w komplecie, po obu stronach osi. • Ustawić samochód na podstawkach. • Ustawić kliny przy kołach przednich. • Poluzować mechanizm samoregulacji szczęk, ponieważ szczęki mogłyby nie pozwolić na zsunięcie bębna. W tym celu wkłada się wkrętak przez otwór gwintowany w bębnie, aż do oparcia o ramię wychylne rozpieracza i przesuwa się do góry. Mechanizm samoregulacji mieści się z lewej strony w górnej czę ści bębna hamulcowego. Miejsce włożenia wkrętaka po zdjęciu bębna pokaza no na rysunku 7.16. Rys. 7.15. MIEJSCE SPRAWDZANIA GRUBOŚCI OKŁADZINY SZCZĘKI HAMULCOWEJ PRZEZ OTWÓR W TARCZY Rys. 7.16. LUZOWANIE MECHANIZMU SAMOREGULACJI SZCZĘK PRZEZ OTWÓR W BĘBNIE HAMULCOWYM 249 Rys. 7.17. ELEMENTY HAMULCA TYLNEGO 1 - górna sprężyna ściągająca, 2 - rozpieracz, 3 - ramię wychylne rozpieracza. 4 - sprężyna ściągająca, 5 - cylinderek hamulcowy, 6 - zaślepka. 7 - tarcza nośna. 8 - śruba z łbem walcowym. 9 - prowadnik, 10 - talerzyk, 11 - sprężyna, 12 - sprężyna ramienia wyćhylnego, 13 - dolna sprężyna ściągająca. 14 - dźwignia hamulca awaryjnego, 15 - szczęka hamulcowa Rys. 7.18. WYMONTOWANIE PROWADNIKÓW (strzałki górne) I ODŁĄCZANIE DOLNEJ SPRĘŻYNY ŚCIĄGAJĄCEJ (strzałka dolna) • Zdjąć ostrożnie pokrywę piasty wkrętakiem lub narzędziem pokazanym na rysunku 6.20. • Zdjąć bęben hamulcowy. Jeżeli szczęki w dalszym ciągu nie pozwalają na zsunięcie bębna, to jeszcze raz poluzować mechanizm samoregulacji, jak po kazano na rysunku 7.16. Dalszy demontaż wykonać korzystając z rysun ku 7.17. • Przytrzymać palcem od tyłu prowadnik i od przodu chwycić szczypcami ta lerzyk prowadnika (górne strzałki na rys. 7.18). Wcisnąć talerzyk i po obróceniu wyjąć z prowadnika. Wyjąć talerzyk, sprężynę i prowadnik. Czynność tę wyko nać dla obu szczęk. • Chwycić u dołu ręką jedną szczękę i wyjąć ją z dolnego prowadzenia. Odłą czyć zwolnioną sprężynę ściągającą. • Odchylić szczęki do dołu (jak na rys. 7.19) i odłączyć linkę hamulca awaryj nego. • Zamocować szczęki z rozpieraczem w imadle i odłączyć rozpieracz, a na stępnie sprężynę (rys. 7.20). Usunąć ramię wychylne, zwrócić uwagę na jego położenie. 250 • Oczyścić dokładnie wszystkie elementy. Szczególnie sprawdzić stan gumo wych osłon cylinderka. Jeśli są widoczne ślady przecieku, należy naprawić lub wymienić cylinderek hamulcowy. Rys. 7.19. WYJMOWANIE SZCZĘK HAMULCOWYCH. Strzałką pokazano miejsce podłączenia linki hamulca awaryjnego Rys. 7.20. NA RYSUNKU LEWYM POKAZANO SPOSÓB ZAMONTOWANIA SZCZĘK W IMADLE W CELU ODŁĄCZENIA OBU SPRĘŻYN (strzałki). Na rysunku prawym pokazano sprężynę rozpieracza Rys. 7.21. UMOCOWANIE SZCZĘKI HAMULCOWEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO MONTAŻU Rys. 7,22. POŁĄCZENIE SZCZĘK PRZED ZAMONTOWANIEM • Ponownie umocować szczękę hamulcową w imadle (rys. 7.21), podłączyć sprężynę i włożyć w szczękę rozpieracz, rozciągnąwszy nieco sprężynę. • Włożyć ramię wychylne rozpieracza na swoje miejsce, połączyć obie szczę ki tak, jak pokazano na rysunku 7.22, i zaczepić górną sprężynę ściągającą. • Przystawić szczęki do tarczy hamulca i podłączyć do dźwigni linkę hamulca awaryjnego. • Rozsunąć na górze szczęki i włożyć ostrożnie w tłoczki cylinderka, nie uszko dzić przy tym gumowych osłon. • Zaczepić dolną sprężynę ściągającą i włożyć lewą szczękę w prowadzenie. • Zaczepić sprężynę ramienia wychylnego i włożyć drugą szczękę w prowa dzenie, pomagając sobie wkrętakiem. 251 • Zamontować prowadniki szczęk w kolejności odwrotnej, niż podczas wy montowania. • Zamontować bęben hamulcowy i wyregulować luz łożysk w sposób opisa ny na stronie 243. • Wcisnąć kilkakrotnie pedał hamulca, aby zadziałał mechanizm samoregulacji. Istnieje możliwość wymiany tarczy nośnej hamulca, kiedy szczęki i cylinderek są wymontowane. Wystarczy odkręcić cztery śruby mocujące tarczę do kołnie rza czopa (patrz rys. 7.17). Śruby te mocują również czop piasty i dokręca się je momentem 60 N - m. Pod łby śrub są stosowane podkładki kształtowe, więk szą powierzchnią skierowane w stronę tarczy nośnej. Producent dopuszcza naprawę cylinderka z wykorzystaniem zestawu napraw czego. Zamawiając zestaw naprawczy, należy podać model pojazdu, ponieważ nie wszystkie cylinderki mają taką samą średnicę. Naprawa bębna hamulcowego W razie potrzeby można bęben poddać regeneracji przez szlifowanie. Wymia ry dopuszczalnego powiększenia średnicy podano w tablicy w rozdziale 1.1. Bęben nie może wykazywać owalności, ponieważ szczęki nie będą prawidło wo współpracować z powierzchnią roboczą bębna. 7.3. HAMULCE TYLNE TARCZOWE W y m i a n a w k ł a d e k ciernych Do wykonania operacji wymiany wkładek ciernych jest potrzebne specjalne narzędzie do cofnięcia tłoka w zacisku hamulca. Wkładki cierne należy wymieniać zawsze parami, po obu stronach osi. Jeżeli wyjęte wkładki mają być ponownie zamontowane, to należy oznaczyć ich po łożenie, aby mogły powrócić na swoje miejsce. W przypadku zamiany wkładek miejscami hamulce mogą „ściągać". • Ustawić tył samochodu na podstawkach i zdjąć koła tylne. • Odłączyć linkę hamulca awaryjnego od dźwigni przy zacisku hamulca (rys. 7.23). • Wykręcić obie śruby mocujące zacisk hamulca. Prowadniki przytrzymać w tym czasie kluczem płaskim. • Odchylić zacisk i wyjąć wkładki cierne. Zmierzyć grubość wkładek ciernych z podstawą i jeżeli osiągnęła 7 mm, wy mienić w komplecie. Usunąć pył z zacisku i oprawy. Jednocześnie sprawdzić, czy nie ma śladów wy cieku, wskazujących na nieszczelność zacisku hamulca. Wadliwy zacisk wy mienić lub naprawić według wskazówek podanych na stronie 253. Wkładki cierne montuje się w następujący sposób. 252 • Narzędziem pokazanym na rysunku 7.25 obrócić tłok w prawo, wkręcając go w głąb zacisku. * Ważyć wktacfki w oprawą zacisku i nasunąć zacisk. • Do mocowania zacisku użyć nowych śrub, które dokręca się momentem 35 N • m. W trakcie dokręcania śrub przytrzymać prowadniki kluczem płaskim. Rys. 7.23. ODŁĄCZANIE LINKI HAMULCA AWARYJNEGO OD ZACISKU HAMULCA KOŁA TYLNEGO. Strzałkami pokazano miejsca mocowania Rys, 7.25. WKRĘCANIE TŁOKA SPECJALNYM NARZĘDZIEM PRZED ZAMONTOWANIEM NOWYCH WKŁADEK. Narzędzie to można zastąpić kluczem wygiętym, który wkłada się w wycięcie na obwodzie tłoka Rys. 7.24. ŚRUBA MOCUJĄCA ZACISK DO OPRAWY Podczas jej odkręcania należy przytrzymać sześciokąt prowadnika Rys. 7.26. PODCZAS REGULACJI HAMULCA AWARYJNEGO NALEŻY DOKRĘCAĆ NAKRĘTKĘ REGULACYJNĄ DO CHWILI PORUSZENIA SIĘ DŹWIGNI W MIEJSCU POKAZANYM STRZAŁKĄ • Wcisnąć kilkakrotnie pedał hamulca przy wyłączonym silniku z umiarkowa nym naciskiem, aby uruchomić mechanizm samoregulacji w zacisku. • Wykonać pozostałe czynności montażowe. Uzupełnić ewentualnie płyn ha mulcowy w zbiorniczku. Przykręcić koła tylne (momentem 110 N • m). • Wyregulować hamulec awaryjny. W tym celu zwolnić dźwignię ręczną ha mulca. Dokręcać nakrętkę regulacyjną przy dźwigni ręcznej (patrz rys. 7.26), aż dźwignia przy zacisku zacznie unosić się z miejsca oparcia (strzałka na rys. 7.26), jednak nie więcej niż o 1,5 mm. • Zaciągnąć dźwignię ręczną i ponownie zwolnić. Sprawdzić, czy koła tylne dadzą się swobodnie obracać. Hamulec awaryjny jest teraz prawidłowo wyre gulowany. Naprawa zacisku hamulca Elementy zacisku hamulca zostały pokazane na rysunku 7.27. Do wykręcenia tłoka będzie potrzebne specjalne narzędzie, opisane w tekście. • Umocować zacisk w imadle i usunąć chwyt linki hamulca awaryjnego. Spe cjalnym narzędziem, pokazanym na rysunku 7.28, wykręcić tłok z zacisku. • Podważywszy wkrętakiem, wyjąć ostrożnie pierścień uszczelniający z wnę trza cylindra (rys. 7.29). 253 Rys. 7.27. RYSUNEK MONTAŻOWY ZACISKU HAMULCA TYLNEGO 1 - śruby samozabezpieczające 35 N • m. 2 - kapturek. 3 - odpowietrznik. 4 - zacisk hamulca, 5 - prowadnik, 6 - osłona prowadnika, 7 - oprawa zacisku. 8 - osłona przeciwkurzowa. 9 - tłok. 10 - pierścień uszczelniający Rys. 7.28. UMOCOWAĆ ZACISK W IMADLE I WYKRĘCIĆ TŁOK ZA POMOCĄ SPECJALNEGO NARZĘDZIA Rys. 7.29. WYCIĄGANIE PIERŚCIENIA USZCZELNIAJĄC: Z CYLINDRA Rys. 7.30. WCISKANIE W ROWEK CYLINDRA WEWNĘTRZNEJ WARGI USZCZELNIAJĄCEJ OSŁONY PRZECIWKURZOWEJ ZA POMOCĄ WKRĘTAKA 254 • Umyć dokładnie wszystkie części i jeżeli gładź jest w dobrym stanie, złożyć zacisk z wykorzystaniem części z zestawu naprawczego. Zaleca się wymianę zacisku, jeżeli są uszkodzone prowadniki lub ich osłony. • Wcisnąć w rowek nowy pierścień uszczelniający, posmarowany płynem ha mulcowym lub smarem do hamulców. • Nasunąć na tłok wargę zewnętrzną osłony przeciwkurzowej i posmarować tłok płynem hamulcowym lub smarem do hamulców. • Wprowadzić tłok w cylinder i nasunąć wkrętakiem wargę wewnętrzną osło ny przeciwkurzowej w rowek cylindra, jak na rysunku 7.30. • Wkręcić specjalnym narzędziem tłok w zacisk (patrz rys. 7.28), wywierając umiarkowany nacisk na tłok. Kiedy tłok osiądzie w cylindrze, zewnętrzna war ga uszczelniająca osłony przeciwkurzowej wskoczy w rowek tłoka. • Posmarować odpowietrznik smarem do hamulców i wkręcić. Teraz trzeba wstępnie odpowietrzyć zacisk. W tym celu nasunąć rurkę na odpowietrznik, a drugi jej koniec połączyć ze strzykawką wypełnioną płynem hamulcowym. Wstrzyknąć płyn do cylindra, aż zacznie wypływać z otworu pod przewód ha mulcowy bez pęcherzyków powietrza. • Z powrotem zamontować zacisk hamulca. N a p r a w a tarczy h a m u l c o w e j W razie potrzeby można tarczę hamulcową oddać do regeneracji przez szlifo wanie. Należy przy tym pamiętać o minimalnej dopuszczalnej grubości, którą podano w tablicy w rozdziale 1.1. Grubość ta nie jest jednakowa we wszystkich samochodach. Samochody z mocniejszymi silnikami mają tarcze wentylowa ne o większej grubości niż tarcze nie wentylowane. Po szlifowaniu obie pła szczyzny robocze tarczy muszą być do siebie równoległe. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że tarcza jest uszkodzona, to można sprawdzić jej bicie boczne w stanie zamontowanym, za pomocą czujnika zegarowego przy stawionego do krawędzi. W celu wymontowania tarczy hamulcowej należy zdjąć zacisk hamulca bez odłączania przewodu hamulcowego. Następnie odkręcić tarczę z piasty. 7.4. POMPA HAMULCOWA I MECHANIZM WSPOMAGANIA We wszystkich wersjach samochodu Seat Toledo zastosowano pompę hamul cową typu tandem, która ma podwójny zbiorniczek płynu zasilający oddzielnie dwa obwody. Układ hamulcowy jest podzielony na obwody diagonalnie, to znaczy jeden obwód steruje hamulcami lewego przedniego i prawego tylnego koła, natomiast drugi - pozostałymi. Wymontowanie i zamontowanie pompy hamulcowej Pompa hamulcowa jest przymocowana do urządzenia wspomagającego i mo że być wymontowana od strony komory silnika. • Wyciągnąć wtyczkę czujnika poziomu płynu (rys. 7.31). Trzeba wymonto wać zbiorniczek, aby uzyskać dostęp do mocowania przewodów hamulco wych. Należy więc opróżnić zbiorniczek z płynu. • Odkręcić przewody hamulcowe z boku pompy, nie uszkodzić przy tym sześciokątów nakrętek kołpakowych (rys. 7.32). • Odkręcić pompę hamulcową (dwie nakrętki pod tylnymi przewodami ha mulcowymi, pokazanymi na rys. 7.32). Na końcu urządzenia wspomagającego znajduje się gumowy pierścień uszczelniający. 255 Rys. 7.31. PO WYCIĄGNIĘCIU WTYCZKI CZUJNIKA OPRÓŻNIĆ ZBIORNICZEK I OSTROŻNIE GO PODWAŻYĆ WKRĘTAKIEM Rys. 7.32. STRZAŁKAMI POKAZANO MIEJSCA PODŁĄCZENUPRZEWODÓW HAMULCOWYCH DO POMPY HAMULCOWE. Na rysunku pokajano również nakrętki mocowania urządzenia wspomagającego Zamontowanie pompy odbywa się w kolejności odwrotnej do opisanej. Nie jest wymagane ustawianie drążka popychacza. Pompa hamulcowa nie podlega naprawie i w przypadku jej uszkodzenia trze ba ją wymienić. Sprawdzanie i w y m i a n a urządzenia wspomagającego Nie zaleca się przeprowadzania naprawy urządzenia wspomagającego, ponie waż do jego demontażu i montażu są potrzebne specjalne narzędzia. Uszko dzenie serwa nie oznacza obniżenia skuteczności hamowania, a jedynie ko nieczność zwiększenia nacisku na pedał hamulca. Poprawność działania urządzania wspomagającego można sprawdzić w spo sób następujący. • Przy wyłączonym silniku wcisnąć kilkakrotnie pedał hamulca w celu usunię cia podciśnienia z układu. ^ Nacisnąć pedał hamulca z umiarkowaną siłą i uruchomić silnik. • Jeżeli urządzenie wspomagające jest sprawne, to pedał hamulca powinien odczuwalnie opaść. W celu wymontowania urządzenia wspomagającego trzeba wykręcić nakrętki z czterech śrub dwustronnych, dostępnych z miejsca kierowcy. Należy zwrócić uwagę, aby zamontować odpowiednie serwo. Samochody z silnikami 16-zaworowymi mają serwo większego rozmiaru. Elementy urządzenia wspomagającego z pompą hamulcową pokazano na ry sunku 7.33. Odpowietrzanie h a m u l c ó w 256 Konieczność odpowietrzania układu hamulcowego zachodzi wówczas, kiedy którykolwiek z obwodów został otworzony lub powietrze w inny sposób przedostało się do układu. Przed przystąpieniem do odpowietrzania oczyścić odpowietrzniki i korek wlewu zbiorniczka płynu hamulcowego. Jeżeli był wymontowany tylko jeden cylinderek lub zacisk hamulca, to może się okazać wystarczające odpowietrzenie danego obwodu, to znaczy hamulca koła przedniego lewego i tylnego prawego lub przedniego prawego i tylnego lewego. f i. 7.33. ELEMENTY MOCOWANIA POMPY HAMULCOWEJ RZĄDZENIA WSPOMAGAJĄCEGO korek, 2 - uszczelka. 3 - zbiorniczek wyrównawczy, tulejka gumowa. 5 - pompa hamulcowa, gumowy pierścień uszczelniający. 7 - nakrętka, 20 N • m. urządzenie wspomagające Odpowietrzanie można rozpocząć albo od kół przednich, albo od kół tylnych, zaleca się jednak rozpoczęcie od cylinderka najdalej położonego od pompy ha mulcowej, to jest od koła prawego tylnego. • Usunąć kapturek z odpowietrznika i nasadzić przezroczysty przewód z two rzywa sztucznego. Drugi koniec włożyć w naczynie z płynem hamulcowym. • Poprosić drugą osobę o kilkakrotne wciśnięcie pedału hamulca i na koniec przytrzymanie go mocno wciśniętego. W tym czasie poluzować odpowietrznik o pół obrotu i obserwować płyn przepływający przewodem. • Kiedy wypływający płyn będzie pozbawiony pęcherzyków powietrza, zakrę cić odpowietrznik. Powoli zwolnić nacisk na pedał. Takie same czynności wykonać przy następnym odpowietrzniku. Należy przy tym pamiętać o ciągłym sprawdzaniu poziomu płynu hamulcowego w zbior niczku, aby nie nastąpiło zassanie powietrza tą drogą. Nigdy nie wlewać do zbiorniczka zarówno płynu wypompowanego przez odpowietrznik, jak również płynu świeżego, który stał dłuższy czas w nie zamkniętym szczelnie pojemniku. Aby nie popełnić błędu przy dobieraniu płynu, stosować tylko gatunki poleca ne przez firmę Seat. 15. KOREKTOR SIŁY HAMOWANIA Korektor siły hamowania jest umocowany do podwozia i połączony sprężyną z belką osi tylnej. Korektor pełni następujące funkcje: - rozdziela płyn hamulcowy diagonalnie między przednie i tylne koła, - zmniejsza ciśnienie w obwodzie kół tylnych podczas „ostrego" hamowania. Wymontowanie i zamontowanie korektora hamowania jest czynnością łatwą, jednak poluzowanie śruby mocującej sprężynę do korektora wymaga później jego ustawienia. Aby uniknąć tej dodatkowej czynności, można zaznaczyć ry sikiem na dźwigni położenie rolki mocowania sprężyny. Nowy korektor montu je się wtedy w zaznaczonym położeniu. Zwrócić przy tym uwagę, do których kanałów są podłączone poszczególne przewody sztywne (rys. 7.34). Po za montowaniu korektora trzeba układ odpowietrzyć. »57 Rys. 7.35. MIEJSCE MOCOWANIA SPRĘŻYNY KOREKTOR* SIŁY HAMOWANIA Rys. 7.34. MIEJSCE PODŁĄCZENIA PRZEWODÓW HAMULCOWYCH DO KOREKTORA SIŁY HAMOWANIA Oznaczyć przewody przed ich odłączeniem. Nie przeginać przewodów Rys. 7.36. NAKRĘTKI DO REGULACJI LINEK HAMULCA AWARYJNEGO Korektor siły hamowania można sprawdzić w następujący sposób. • Unieść tył samochodu i ustawić na podstawkach. • Położyć się pod samochodem i obserwować korektor, podczas gdy druga osoba wciska do końca i szybko zwalnia pedał hamulca. • Podczas naciskania i puszczania pedału korektor musi się w sposób widocz ny poruszać. Kontrolę powtórzyć kilka razy. Wyżej opisane badanie pozwala jedynie stwierdzić, czy korektor pracuje, nie pozwala natomiast na uzyskanie informacji o rozdziale ciśnienia. Taką kontrolę można wykonać tylko w stacji autoryzowanej po zastosowaniu dwóch mano metrów. Można tu podać tylko ogólną wskazówkę, że jeżeli ciśnienie w obwodzie kół tylnych jest zbyt duże, to trzeba zmniejszyć napięcie sprężyny i odwrotnie. Miejsce umocowania sprężyny pokazano na rysunku 7.35. 7.6. HAMULEC AWARYJNY Regulacja hamulca awaryjnego 258 _ W samochodzie z tylnymi hamulcami bębnowymi regulację hamulca awaryj nego przeprowadza się przy dolnym końcu dźwigni ręcznej w kabinie. Obie końcówki linek są widoczne po zdjęciu osłony znad dźwigni ręcznej hamulca. W samochodzie z hamulcami tarczowymi przy kołach tylnych regulacja odby wa się przy zaciskach. Czynności regulacyjne opisano w rozdziale 7.3. „Hamul ce tylne tarczowe" („Wymiana wkładek ciernych"). Hamulec awaryjny w samochodzie z hamulcami bębnowymi reguluje się w sposób następujący. • Zwolnić hamulec awaryjny. • Silnie raz nacisnąć pedał hamulca. • Dźwignię hamulca awaryjnego zaciągnąć o 3 zęby. • Dokręcać równomiernie nakrętki regulacyjne tak, aby uniesione nad ziemią koła tylne można było obrócić rękami tylko z trudem. Miejsce umieszczenia na krętek regulacyjnych pokazano na rysunku 7.36. • Zwolnić hamulec awaryjny i sprawdzić, czy koła tylne swobodnie się obracają. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e linek hamulca awaryjnego • Odkręcić nakrętki (3 i 4, rys. 7.37) z końcówek gwintowanych linek (8) przy jarzmie (5). Wyjąć linki z jarzma. • Odłączyć linki od dźwigni przy hamulcach tylnych. • Uwolnić linki ze wszystkich uchwytów i wyjąć. Linkę montuje się w kolejności odwrotnej. Należy zwrócić uwagę, że linki nie są jednakowo zamontowane po obu stronach samochodu. Linki do układów z hamulcami tylnymi tarczowymi mają odmienną budowę. • Po wymianie linek równomiernie dokręcić nakrętki przy jarzmie, aż nastąpi naciągnięcie linek. Na zakończenie wyregulować hamulec awaryjny w sposób opisany w poprzednim podrozdziale. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e dźwigni ręcznej Elementy mocowania dźwigni ręcznej zostały pokazane na rysunku 7.37. Aby uzyskać dostęp do nakrętek mocujących dźwignię, trzeba wymontować przedłużenie konsoli środkowej. W tym celu odkręcić jeden wkręt i pociągnąć osłonę do przodu, aż będzie można wyjąć przednie zaczepy z uchwytów. Rys. 7.37. ELEMENTY HAMULCA AWARYJNEGO PRZY DŹWIGNI RĘCZNEJ 1 - dźwignia hamulca awaryjnego. 2 - rękojeść dźwigni. 3 - nakrętka regulacyjna linki, 4 - nakrętka kontrująca, 5 - jarzmo, 6 - osłona dźwigni. 7 - nakrętka, 8 - końcówka gwintowana linki 259 Odkręcić nakrętki regulacyjne z linek hamulca awaryjnego i wyciągnąć wtycz kę wyłącznika przy dźwigni. Odkręcić dźwignię od podłogi samochodu. Aby jednak można było wyjąć dźwignię, trzeba obrócić cięgno o 1/4 obrotu i wy sunąć je z podłużnego otworu w jarzmie (5, rys. 7.37). Podczas wymontowania dźwigni należy zwrócić uwagę na następujące punkty. • Pod rękojeścią dźwigni (2) znajduje się języczek zabezpieczający, który trze ba pociągnąć do dołu zanim się ściągnie rękojeść. • W celu wymontowania osłony dźwigni (6) należy ją pociągnąć do góry. • Po zamontowaniu dźwigni wyregulować hamulec awaryjny w sposób już opisany. 7.7. UKŁAD ABS Kiedy samochód jest wyposażony w układ ABS, to na ogół ma zamontowane na osi tylnej hamulce tarczowe. Zadaniem układu ABS jest zapobieganie blokowaniu kół podczas gwałtowne go hamowania, co pozwala zachować kierowalność pojazdu. Cztery czujniki umieszczone przy kołach „śledzą" prędkość obrotową każdego koła oddzielnie. Miejsca umieszczenia czujników pokazano na rysunkach 7.38 i 7.39. Sygnały z czujników docierają do komputera, który ocenia wszelkie od stępstwa od zaprogramowanych wartości. Dzięki temu procesowi ciśnienie w obwodzie danego koła zmienia się 4...10 razy w ciągu sekundy, a więc szyb ciej niż można wykonać pulsacje pedałem hamulca. Poza tym układ reguluje siłę hamownia każdego koła oddzielnie, a nie wszystkich czterech, jak to ma miejsce w układzie hamulcowym bez ABS-u. Ciśnienie w obwodzie kół przed nich regulują dwa zawory hydrauliczne, a kół tylnych jeden zawór. System elektroniczny reaguje w pierwszej kolejności na koło blokujące. Na rysunku 7.40 pokazano schemat układu ABS montowany w samochodach Seat Toledo. Można na jego podstawie zapoznać się z wzajemnym połącze niem poszczególnych podzespołów. 260 Rys. 7.38. MIEJSCE UMIESZCZENIA WIEŃCA ZĘBATEGO (1) ORAZ CZUJNIKA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ (2) PRZY KOLE TYLNYM Rys. 7.39. MIEJSCE UMIESZCZENIA WIEŃCA ZĘBATEGO (1 ORAZ CZUJNIKA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ (2) PRZY KOLE PRZEDNIM Rys. 7.40. SCHEMAT UKŁADU ABS 1 - koło przednie. 2 - czujnik prędkości obrotowej, 3 - pompa dwuobwodowa z silnikiem elektrycznym, 4 - zawór hydrauliczny, 5 - zbiorniczek wyrównawczy. 6 - pompa hamulcowa, 7 - serwo, 8 - koto tylne, 9 - czujnik prędkości obrotowej. 10 - korektor siły hamowania sterowany obciążeniem. 11 - elektroniczne urządzenie sterujące. 12 - czujnik skoku pedału hamulca Układ ABS powinien zwiększać bezpieczeństwo jazdy, dlatego nie zaleca się wykonywania przy nim samodzielnie żadnych prac naprawczych, nawet jeśli należą do łatwych. Czynności te powinno się zlecać do ASO. Niektóre jednak operacje typowe dla układu hamulcowego i opisane w poprzednich podro zdziałach mają inny przebieg w przypadku układu z ABS, na przykład odpowie trzanie hamulców. Dlatego przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac przy układzie hamulco wym z ABS należy się zapoznać z niżej podanymi wskazówkami. • Wszystkie złącza i ich otoczenie trzeba starannie oczyścić przed poluzo waniem. • Wymontowane części odkładać na czystą powierzchnię i przykrywać folią lub papierem, a nie strzępiącą się szmatką. • Otwarte części układu zakrywać lub zatykać, gdy naprawy nie można od ra zu przeprowadzić, zwłaszcza jeżeli pojazd stoi na wolnym powietrzu. • Montować tylko czyste części. Po włączeniu zapłonu pompa hydrauliczna wytwarza w ciągu 60 sekund ci śnienie robocze w układzie, Lampka kontrolna ABS świeci się przez 2...20 se kund, zależnie od wartości ciśnienia w układzie. Elektroniczne urządzenie ste rujące sprawdza w tym czasie wszystkie zespoły. Jeżeli stwierdzi jakąkolwiek usterkę, to układ hamulcowy zacznie pracować jak układ konwencjonalny, bez ABS-u. Lampka kontrolna będzie sią wtedy świeciła w sposób ciągły, co ozna cza \oritecznobb udania się óo ASO.lam za pomocą specjalnego testera zosta ną odczytane kody usterek, które mogą mieć charakter elektryczny lub hydrau liczny. 261 8 INSTALACJA ELEKTRYCZNA Samochody Seat Toledo są wyposażone w instalację elektryczną 12 V, z minu sem na masie. Akumulator znajduje się w komorze silnika. Do uruchomienia silnika służy rozrusznik firmy Bosch. Zasilanie instalacji odbywa się z alternatora firmy Bosch lub Valeo o mocy za leżnej od typu silnika. Alternator jest napędzany zwykłym paskiem klinowym od wału korbowego. Do regulacji prądu ładowania służy regulator umieszczo ny w tylnej pokrywie alternatora. W zestawie wskaźników znajduje się lampka kontrolna ładowania, która infor muje o sprawności funkcjonowania układu zasilania instalacji. Jeżeli lampka nie gaśnie podczas pracy silnika, można od razu przypuszczać, że wystąpiła usterka w obwodzie ładowania akumulatora. 8.1. AKUMULATOR Aby zapewnić akumulatorowi długą trwałość, należy się stosować do niżej po danych wskazówek. • Utrzymywać w czystości akumulator oraz jego otoczenie. Wieczko akumu latora musi być zawsze suche, ponieważ inaczej mogą powstać prądy upływu między celami, które spowodują samowyładowanie akumulatora. • Poziom elektrolitu musi zawsze sięgać znaku na obudowie. Do uzupełniania poziomu stosować wodę destylowaną. • Nie pozostawiać zimą akumulatora w stanie wyładowanym, ponieważ elek trolit może zamarznąć. Rys. 8.1. SPRAWDZANIE GĘSTOŚCI ELEKTROLITU W AKUMULATORZE. Gęstość jest określona na podstawie położenia pływaka (1) Sprawdzanie akumulatora Poziom elektrolitu w akumulatorze powinno się sprawdzać podczas każdej ob sługi okresowej lub co cztery tygodnie. Poziom powinien się znajdować 5...10 mm ponad płytami ołowianymi lub sięgać do miejsca oznaczonego. Dobrym wskaźnikiem stanu naładowania akumulatora jest gęstość elektrolitu. Do sprawdzanie gęstości jest potrzebny areometr. Badanie polega na zassaniu gumową gruszką porcji elektrolitu kolejno z każdej celi i odczytaniu na podziałce pływaka gęstości elektrolitu. Wskazanie wartości 1,28 oznacza, że akumulator jest w pełni naładowany, na tomiast wartości 1,16, że akumulator uległ całkowitemu wyładowaniu. Warto ści pośrednie wskazują na odpowiednie stany naładowania. Wymienione war tości są odczytywane w jednostkach g/ml. Jeżeli pływak ma podziałkę w stop niach, oznacza to wyskalowanie w jednostkach Baume. 32° oznacza akumula tor w pełni naładowany, natomiast 16° w pełni wyładowany. Wartości pośre dnie odnoszą się do pośrednich stanów naładowania. Bardzo wyładowany akumulator powinno się uzupełniać wodą destylowaną dopiero po naładowaniu. W trakcie ładowania wzrasta poziom elektrolitu i po prawnie zalany akumulator mógłby z tego powodu „się wygotować". Ładowanie a k u m u l a t o r a Podłączyć akumulator do prostownika po odkręceniu korków zamykających cele. Zacisk dodatni prostownika podłącza się do bieguna ,+" akumulatora, a zacisk ujemny do bieguna „-". Prąd ładowania nie powinien z początku przekraczać 10% pojemności znamio nowej akumulatora. Akumulator można uznać za w pełni naładowany, jeżeli gęstość elektrolitu nie zmieni się w ciągu dwóch godzin. Temperatura elektro litu podczas pomiaru gęstości powinna wynosić 25°C. Po naładowaniu aku mulatora jeszcze raz sprawdzić poziom elektrolitu. Zamknąć cele i nasmaro wać końcówki biegunów. 8.2. ALTERNATOR Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac przy alternatorze należy się zapoznać z niżej podanymi wskazówkami. • Nie odłączać nigdy akumulatora ani regulatora napięcia, kiedy silnik pracu je. W ten sposób można uszkodzić urządzenie sterujące wtryskiem. • Nigdy nie zwierać z masą zacisku wzbudzenia alternatora. • Nigdy nie zamieniać miejscami przewodów regulatora napięcia. • Nigdy nie wymontowywać alternatora, bez wcześniejszego odłączenia aku mulatora. • Podczas odłączania akumulatora nastąpi skasowanie kodu zabezpieczające go radioodbiornik, kod ten trzeba później ręcznie wprowadzić. • Podłączając akumulator, zwrócić uwagę, aby biegun ujemny był połączony z masą. • W trakcie ładowania z prostownika akumulatora pozostawionego w samo chodzie odłączyć zaciski z biegunów. Sprawdzanie alternatora Naprawę i dokładne sprawdzenie alternatora najlepiej zlecić do warsztatu spe cjalistycznego, który dysponuje odpowiednim oprzyrządowaniem. Lepiej nie przyłączać do alternatora żadnego próbnika, chyba że dysponuje się wiedzą o sposobach kontrolowania i zachowania ostrożności. Niewłaściwe użycie miernika lub przyrządu diagnostycznego spowoduje natychmiastowe przepa lenie diod prostowniczych. Łożyska w alternatorze są nasmarowane na cały okres eksploatacji i nie wyma gają żadnej regularnej konserwacji. Po dłuższym przebiegu trzeba sprawdzić stan szczotek i w razie potrzeby wymienić. Niżej podane wskazówki mogą okazać się przydatne. • Jeżeli po włączeniu lampka kontrolna ładowania się nie świeci, należy naj pierw sprawdzić, czy nie jest przepalona jej żarówka. Innymi przyczynami mo gą być: zerwany pasek klinowy, poluzowany lub przerwany przewód elektrycz ny w obwodzie ładowania, uszkodzenie alternatora lub regulatora napięcia. • W trakcie jazdy lampka kontrolna ładowania musi zgasnąć. W innym przy padku oznacza to brak ładowania akumulatora, na przykład wskutek uszkodze nia alternatora. Najpierw należy sprawdzić stan paska klinowego i jego napię cie, a następnie poprawność podłączenia przewodów do alternatora. • Jeżeli lampka kontrolna ładowania świeci się prawidłowo, a akumulator stale nie jest doładowywany, to można sprawdzić woltomierzem napięcie ładowania. • Podłączyć woltomierz do zacisków akumulatora i odczytać napięcie. • Uruchomić silnik i zwiększać prędkość obrotową, aż ustabilizują się wskaza nia woltomierza. Wskazania powinny się mieścić w zakresie 13,5...14,5 V. • Włączyć wszystkie odbiorniki prądu i ponownie obserwować wskazania woltomierza. Wskazania powinny się dalej mieścić w podanym zakresie. Jeżeli napięcie to nie odpowiada wymaganemu, wymontować alternator i od dać do kontroli w specjalistycznym warsztacie. Możliwymi przyczynami niepra widłowego napięcia ładowania mogą być: uszkodzone diody, przerwana jedna faza uzwojenia wirnika, zużyte szczotki lub nawet zanieczyszczone pierścienie ślizgowe. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e alternatora Sposób mocowania alternatora został pokazany na rysunku 8.2. Należy zwrócić uwagę na różnice występujące w wersji z rolką napinającą i bez rolki. • Odłączyć przewód masowy akumulatora. • Zsunąć osłonę gumową z tyłu alternatora. Odłączyć gruby przewód (od za cisku „B+") oraz cienki przewód (od zacisku „D+"). • Odkręcić dwie śruby napinacza paska klinowego i wyjąć napinacz oraz pasek. • Całkowicie odkręcić dwie śruby mocujące alternator (rys. 8.3) i wyjąć go. Montaż alternatora odbywa się w kolejności odwrotnej. Założyć pasek klinowy na koła pasowe i przykręcić ręką mocowanie alternatora. Napiąć pasek w spo sób opisany w rozdziale 2.9. „Chłodzenie". Rys. 8.2. ELEMENTY MOCOWANIA ALTERNATORA 1 - wspornik 2 - nakrętka M8, 33 N • m 3 - śruba M3, 1,8 N • m 4 - pokrywa tylna 5 - śruba M4 6 - regulator napięcia 7 - alternator 8 - pasek klinowy 9 - tuleja gwintowana M8 10. 11 - śruba M8. 23 N • m Rys. 8.3. ŚRUBY (1 i 2) MOCUJĄCE ALTERNATOR DO WSPORNIKA Naprawa alternatora Niżej został podany tylko ogólny opis alternatora firmy Bosch. Omawiane czyn ności należy wykonać na podstawie rysunku 8.4. • Odkręcić nakrętkę z wałka wirnika. Aby zablokować wałek w alternatorze Valeo, można użyć starego paska klinowego, który trzeba zacisnąć wokół koła pasowego (rys. 8.5). W alternatorze Bosch przytrzymać wałek kluczem trzpie niowym. Zsunąć z wałka koło pasowe i wentylator. Do zdjęcia koła pasowego można użyć ściągacza dwuramiennego lub trójramiennego. • Usunąć z wałka wpust. • Odkręcić regulator napięcia ze szczotkotrzymaczem i wyjąć. Wymiana tych elementów bez demontażu alternatora została opisana w następnym podro zdziale. • Oznaczyć wzajemnie pokrywę przednią alternatora i obudowę. Wykręcić obie śruby łączące pokrywę z obudową i rozdzielić te elementy. Można przy tym pomóc sobie lekkimi uderzeniami młotka z tworzywa sztucznego w pokry wę przednią. • Zdjąć pokrywę z wirnika za pomocą ściągacza trójramiennego (rys. 8.6). Aby nie nastąpiło przy tym wyrwanie śrub płytki mocującej łożysko, należy zwrócić uwagę, że ramiona ściągacza muszą być podłożone pod płytkę, a nie pod pokrywę. Jeżeli łożysko ma być wymienione, to trzeba odkręcić śruby mo cujące płytkę i wycisnąć łożysko. Rys. 8 . 4 . ELEMENTY ALTERNATORA BOSCH W ROZŁOŻENIU 1 - nakrętka 50 N • m. 2 - podkładka, 3 - koło p a s o w e 74 m m . 4 - płytka dystansowa. 5 - podkładka. 6 - wentylator. 7. 8 - śruba. 9 - p o k r y w a przednia. 10 - łożysko przednie. 11 - płytka m o c o w a n i a łożyska, 12 - pierścień dystansowy, 13 - w p u s t . 14 - wirnik, 15 - łożysko tylne. 16 - stojan, 17 - śruba. 18 - płytka z d i o d a m i . 19 - podkładka izolująca z t w o r z y w a . 20 - tuleja smarująca z t w o r z y w a , 21 - o b u d o w a alternatora, 22 - regulator napięcia, 23 - płytka izolująca, 24 - śruba, 25 - podkładka. 26 - podkładka sprężysta, 27 - podkładka, 28 - nakrętka zacisku ,D+". 29 - podkładka sprężysta. 30 - nakrętka 16 N • m. 31 - kondensator odkłócający. 32 - śruba Rys. 8.5. ODKRĘCANIE NAKRĘTKI W ŚRODKU KOŁA Rys. 8 . 6 . ŚCIĄGANIE POKRYWY Do przytrzymania koła p a s o w e g o użyć starego paska k l i n o w e g o . PRZEDNIEJ Z W A Ł K A WIRNIKA W alternatorze Bosch włożyć w wałek klucz trzpieniowy (inbusowy) • Wycisnąć łożysko z o b u d o w y tylnej. Jeżeli zostanie do tego użyty ściągacz, to należy go przystawić pod w e w n ę t r z n y pierścień łożyska. • Odlutować płytkę z diodami. W t y m celu chwycić szczypcami przewody przy miejscach lutowania między stojanem a kolbą. Szczypce posłużą wtedy jako radiator ciepła, ponieważ nie w o l n o przegrzać diod. • Sprawdzić, czy szczotki w ę g l o w e maja dobry styk z pierścieniami ślizgowy mi. Sprawdzić również, czy szczotki poruszają się ł a t w o w oprawie. W razie po trzeby umyć oprawę w „Tri". Jeżeli szczotki wystają z oprawy na odległość krótszą niż 5,0 m m , to należy je wylutować i wymienić (rys. 8.7). Rys. 8.7. KOŃCE SZCZOTEK MUSZĄ WYSTAWAĆ Z OPRAWY NA CO NAJMNIEJ 5.0 mm (alternator Bosch) Rys. 8.9. SPRAWDZANIE. CZY UZWOJENIE WIRNIKA MA ZWARCIE LUB PRZERWĘ Rys. 8.8. SPRAWDZANIE, CZY UZWOJENIE WIRNIKA MA ZWARCIE Z MASĄ Rys. 8.10. POSZUKIWANIE ZWARCIA W UZWOJENIU STOJANA. Końcówki omomierza przykłada się do pierścienia płytkowego (1) i do kolejnych wyjść fazowych (2. 3. 4 i 5). Miernik powinien wskazać „nieskończoność" Rys. 8.11, POSZUKIWANIE PRZERW W UZWOJENIU STOJANA. Omomierz podłączać kolejno do wyjść (1 oraz 2. 1 oraz 3, 1 oraz 4. 2 oraz 3, 2 oraz 4, 3 oraz 4). Wymagane wskazania podano w tekście • Zabrudzone lub zatłuszczone pierścienie ślizgowe przemyć .Tri". Ewentual ne rysy usunąć z pierścieni drobnym papierem ściernym. Aby sprawdzić izola cję uzwojenia, przystawić jedną końcówkę pomiarową omomierza do bieguna kłowego, a drugą do pierścienia ślizgowego (rys. 8.8). Jeżeli omomierz nie wskaże „nieskończoności", wirnik trzeba wymienić. Aby sprawdzić ciągłość uzwojenia wirnika, należy końcówki pomiarowe omomierza przystawić do pierścieni ślizgowych (rys. 8.9). Rezystancja powinna mieścić się w zakresie 2,8...3,0 O. (alternator Bosch 65/90 A). Jeżeli wskazywana jest „nieskończo ność", świadczy to o przerwie w uzwojeniu, natomiast inne wartości świadczą o zwarciu. W obu przypadkach trzeba wymienić wirnik. • Zwarcie w uzwojeniu stojana objawia się na ogół silnym przegrzaniem w miej scu uszkodzenia. Aby sprawdzić uzwojenie stojana, przystawić jedną końcówkę pomiarową omomierza do pierścienia płytkowego, a drugą kolejno do wyjść fa zowych (rys. 8.10). Przyrząd musi wskazywać „nieskończoność". Aby sprawdzić ciągłość uzwojenia, przyłączyć omomierz do kolejnych dwóch z trzech przewo dów stojana (rys. 8.11). Rezystancja uzwojenia powinna wynosić 0,10...0,11 O. (alternator Bosch 65/90 A). Brak wskazań oznacza przerwę w uzwojeniu. • Dokładne sprawdzenie diod wymaga dysponowania specjalnym przyrzą dem pomiarowy i powinno być zlecone do autoryzowanej stacji obsługi. Montaż alternatora przeprowadza się w kolejności odwrotnej do demontażu. Nakrętkę koła pasowego dokręca się momentem 50 N • m (alternator Bosch) lub 40 N • m (alternator Valeo). W y m i a n a regulatora napięcia i szczotek węglowych Regulator napięcia i szczotki węglowe można wymienić bez wyjmowania alter natora z samochodu. • Odłączyć przewód masowy akumulatora (stacyjka musi być wyłączona). • W alternatorze Bosch wykręcić obie śruby mocujące regulator napięcia z ty łu alternatora (rys. 8.12). Wyjąć regulator razem ze szczotkotrzymaczem. W al ternatorze Valeo wykręcić obie śruby mocujące regulator napięcia z tyłu alter natora i wyjąć (rys. 8.13). Zmierzyć wystawanie szczotek węglowych i wymienić, jeżeli są krótsze niż 5,0 mm. Podczas lutowania nowych szczotek zwrócić uwagę, aby lutowie nie przenik nęło do splotu przewodów. Regulator napięcia montuje się w kolejności odwrotnej. Rys. 8.12. REGULATOR NAPIĘCIA Z TYŁU ALTERNATORA BOSCH 8.3. Rys. 8.13. REGULATOR NAPIĘCIA Z TYŁU ALTERNATORA VALEO ROZRUSZNIK Typ rozrusznika jest dostosowany do mocy silnika zamontowanego w samo chodzie. Rozrusznik może mieć moc od 0,8 kW (silnik 1,6 dm 3 ) przez 1,1 kW (samochody z automatyczną skrzynią biegów) do 1,7 kW (silnik wysokopręż-ny). Rozrusznik jest przeważnie produkcji firmy Bosch. Sprawdzanie rozrusznika Aby sprawdzić działanie rozrusznika, należy połączyć zacisk „30" z zaciskiem „50" (zacisk wtykowy) przewodem o przekroju co najmniej 4,0 mm 2 . Jeżeli teraz rozrusznik zacznie pracować, to trzeba sprawdzić przewód zaciska jący. W przeciwnym razie wymontować rozrusznik i oddać do specjalistyczne go warsztatu. W y m o n t o w a n i e i z a m o n t o w a n i e rozrusznika Aby ułatwić wyjęcie rozrusznika, trzeba podnieść zespół napędowy z podpór zawieszenia, za pomocą żurawia lub podnośnika typu „żaba". • Odłączyć przewód masowy akumulatora. • Unieść przód samochodu i ustawić na podstawkach. • Zsunąć czarną osłonę z wyłącznika elektromagnetycznego i odłączyć wtyczkę od wyłącznika elektromagnetycznego (rys. 8.14). • Wyciągnąć wtyk (zacisku „50") z wyłącznika elektromagnetycznego i odkrę cić nakrętkę zacisku „30". Przewody odchylić na zewnątrz. • Odkręcić górną śrubę mocującą rozrusznik. • Wykręcić śruby dolnego mocowania i wyjąć rozrusznik. Rozrusznik montuje się w kolejności odwrotnej. Zwrócić uwagę na prawidło we podłączenie przewodów. Śruby pokazane na rysunku 8.15 dokręca się mo mentem 60 N • m. Rys. 8.14. STRZAŁKAMI POKAZANO CZARNĄ OSŁONĘ Z TWORZYWA SZTUCZNEGO ORAZ WTYK PRZY WYŁĄCZNIKU ELEKTROMAGNETYCZNYM Rys. 8.15. POKAZANE ŚRUBY MOCUJĄCE ROZRUSZNIK U DOŁU DOKRĘCAĆ MOMENTEM 60 N • m N a p r a w a rozrusznika W trakcie eksploatacji samochodu następuje zużycie szczotek węglowych w rozruszniku. Wymiana zużytych szczotek należy do prostych czynności i po lega na odkręceniu pokrywy tylnej, wykręceniu śrub ściągających i zdjęciu szczotkotrzymacza. Szczotki dają się wyjąć z oprawy po uniesieniu sprężyn przytrzymujących. W przypadku wystąpienia wewnętrznego uszkodzenia należy oddać rozrusznik do naprawy do specjalistycznego warsztatu. 8.4. ŚWIATŁA ZEWNĘTRZNE W y m i a n a ż a r ó w k i reflektora • Odłączyć przewód masowy akumulatora. • Od strony komory silnika wyciągnąć osłonę reflektora. • Odciągnąć zaczep i zdjąć pokrywę, jak pokazano na rysunku 8.16. • Wyciągnąć wtyk złącza żarówki. • Unieść końce sprężyny przytrzymujące oprawę żarówki i wyjąć żarówkę z gniazda. Nie dotykać nowej żarówki gołymi palcami. Żarówkę włożyć w oprawkę tak, aby nosek „wszedł" w wycięcie. Sprawdzić i ewentualnie wyregulować usta wienie reflektorów. W y m i a n a reflektora Wyjęcie reflektora wymaga wcześniejszego wymontowania kraty wlotu po wietrza do chłodnicy. Jest ona mocowana w trzech miejscach na górze. • Odłączyć przewód masowy akumulatora. • Odkręcić trzy śruby przy reflektorze, pokazane strzałkami na rysunku 8.17. • Usunąć pokrywę z tyłu reflektora. • Odłączyć przewody elektryczne od reflektora i silniczka korektora ustawie nia świateł. • Odkręcić nakrętkę mocującą z tyłu reflektor (obok silniczka korektora) i wy jąć zespół reflektora od strony zewnętrznej. Reflektor montuje się w kolejności odwrotnej. Sprawdzić i ewentualnie wyre gulować ustawienie reflektorów. Ustawianie ś w i a t e ł r e f l e k t o r ó w Elementy do regulacji ustawienia reflektorów są dostępne od strony komory silnika. Z tyłu reflektora są widoczne dwa pokrętła. Reflektory w pionie regulu je się pokrętłem ( 1 , rys. 8.18), natomiast w poziomie pokrętłem (2). Do ustawienia reflektora użyć przyrządu optycznego. W sposób prowizoryczny można ustawić światła z wykorzystaniem ściany budynku lub drzwi garażo wych. Ustawić samochód w odległości 5 m przed ścianą i tak obracać pokrę tłami regulacyjnymi, aby granica światła i cienia przy włączonych światłach mi jania znalazła się na jednej poziomej linii. W y m i a n a reflektora p r z e c i w m g ł o w e g o 270 Reflektory przeciwmgłowe są zamontowane w zderzaku pod reflektorami głównymi. W celu wymontowania reflektora usunąć jego obrzeże i wykręcić trzy wkręty pokazane na rysunku 8.19. Wyciągnąć reflektor ze zderzaka i odłą czyć z tyłu wtyczkę. Reflektor przeciwmgłowy montuje się w kolejności odwrotnej. Aby ustawić za sięg reflektorów, należy obracać śrubę regulacyjną (w środku, od wewnątrz). Rys. 8.16. WIDOK REFLEKTORA OD TYŁU PO ZDJĘCIU POKRYWY Rys. 8.17. ŚRUBY MOCUJĄCE REFLEKTOR OD ZEWNĄTRZ Rys. 8.18. POKRĘTŁA DO USTAWIANIA REFLEKTORA 1 - w płaszczyźnie pionowej. 2 - w płaszczyźnie poziomej Rys. 8.19. WKRĘTY MOCUJĄCE REFLEKTOR PRZECIWMGŁOWY PRZEDNI Śruba regulacyjna znajduje się między dwoma prawymi strzałkami Nie można regulować światła w płaszczyźnie poziomej. Regulację wykonywać wkrętakiem. Aby wymienić żarówkę, należy odkręcić pokrywę tylną reflektora. Wewnątrz pokrywy ściągnąć wtyk złącza z języczka. Wcisnąć sprężynę i wyjąć żarówkę. Żarówkę montuje się w kolejności odwrotnej. Nie dotykać żarówki gołymi pal cami. Występ na cokole żarówki musi wejść w wycięcie oprawy. Wymiana żarówki kierunkowskazu przedniego W celu wymontowania lampy kierunkowskazu należy pociągnąć za sprężynkę przytrzymującą klosz i wyjąć go z otworu w nadwoziu. Wcześniej powinno się odłączyć przewód masowy akumulatora, aby instalacja nie była pod napię ciem. Wyciągnąć teraz wtyczkę z tyłu kierunkowskazu. Obrócić pokrywę lampy w lewo i wyjąć żarówkę z oprawy. Wymontowane czę ści montuje się w kolejności odwrotnej. Żarówki kierunkowskazu, podobnie jak innych żarówek, nie powinno się dotykać gołymi palcami. Wymiana żarówki lampy tylnej Żarówki lampy tylnej dają się wyjąć po wymontowaniu pokrywy lampy do$tępnej od strony bagażnika (nadwozie w wersji limuzyna) i mocowanej w trzech miejscach. Pod czarną pokrywą znajduje się oprawa żarówek, którą należy zdjąć po ściśnięciu zaczepów. Wymienić teraz uszkodzoną żarówkę. 271 Rys. 8.20. LAMPA TYLNA 1 - klosz lampy 2 - oprawa żarówek 3 - żarówka świateł pozycyjnych i hamowania 4 - żarówka kierunkowskazu 5 - klosz lampy, nadwozie hatchback 6 - oprawa żarówek, nadwozie hatchback 7 - żarówka światła cofania 8 - żarówka światła przeciwmgłowego Rys. 8.21. ELEMENTY MECHANIZMU WYCIERACZKI PRZEDNIEJ 1 - wycierak. 2 - ramię wycieraka. 3 - piórko wycieraka. 4 - nakrętka. 16 N • m. 5 - silnik wycieraczki. 6 - mechanizm dźwigniowy. 7 - ramię korby. 8 - śruby mocujące silnik. 9 - cięgno, 10 - wrzeciono wycieraka W nadwoziu w wersji hatchback pokrywa lampy jest umieszczona w poszyciu wewnętrznym i mocowana w jednym miejscu. Pod pokrywą znajduje się opra wa żarówek, którą należy zdjąć po ściśnięciu zaczepów. Wymienić teraz uszko dzoną żarówkę. Klosz lampy jest mocowany nakrętkami dostępnymi od wewnątrz nadwozia. Elementy zespołu lampy tylnej zostały pokazane na rysunku 8.20. 8.5. 272 WYCIERACZKA Elementy wycieraczki przedniej zostały pokazane na rysunku 8.21 i na tej pod stawie można wykonać ewentualne jej naprawy. Przed zdjęciem ramion wycieraka zwrócić uwagę na położenie piórek, aby po zamontowaniu zajęły tę samą pozycję. Silnik wycieraczki daje się wyjąć dopiero po wymontowaniu całego mechani zmu dźwigniowego. Ponadto trzeba zdjąć ramię korby (jedna nakrętka). Przed zamontowaniem silnika podłączyć przewody elektryczne i pozwolić, aby silnik wykonał dwa pełne obroty. Po ustawieniu się silnika w położeniu spo czynkowym umocować ramię korby. Dolne krawędzie piór wycieraków muszą być oddalone o około 50 mm od dol nej krawędzi szyby. W razie potrzeby skorygować położenie wycieraków, prze stawiając ramiona wycieraków. 8.6. SCHEMATY ELEKTRYCZNE Oznaczenia kolorów przewodów A - niebieski B - biały G - żółty H - szary M - brązowy Wykaz schematów N R V Z - czarny czerwony zielony fioletowy elektrycznych Seat Toledo 1.6 CL silnik gaźnikowy schematy numer: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 16, 17 Seat Toledo 1.6 GL, silnik gaźnikowy schematy numer: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 Seat Toledo 1.6/1.8 GL, silnik z wtryskiem Mono-Jetronic bez katalizatora schematy numer: 1, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 23, 24, 25, 32 Seat Toledo 1.8 GLX, silnik z wtryskiem Mono-Jetronic schematy numer: 1, 4. 9, 10, 12, 13, 14, 15, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 31 Seat Toledo 2.0 CL, silnik z wtryskiem Digifant bez katalizatora schematy numer: 1, 4. 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 19, 20, 2 1 , 22 Seat Toledo 1.6/1.8 CL silnik z wtryskiem Mono-Jetronic bez katalizatora schematy numer 1. 4, 5. 6, 8, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 2 2 , 23, 24, 25 Seat Toledo 2.0 GLX silnik z wtryskiem Digifant, mechaniczna skrzynia biegów schematy numer 1. 4. 9, 10. 13, 14, 15, 19, 20, 21, 26, 27, 28, 29, 31 Seat Toledo 2-0 GUC sHnik z wtryskiem Digifant, automatyczna skrzynia biegów schematy numer 4. 5. 10, 12. 13, 2 1 , 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 35, 36 Seat Toledo 1.8 GT. sinic z wtryskiem K-Jetronic schematy numer 4. 5. 9. 10. 12. 13, 14, 15, 2 1 , 26. 28, 29, 3 1 , 37. 38, 39, 40 Seat Toledo 2.0 GT, sinik z wtryskiem Digifant schematy m i i III 1.4.5. 9. 10. 12, 13, 14, 15, 19, 20. 21, 26, 28, 29, 31, 40 Seat Toledo 1-8 GT. sinic z wtryskiem KE-Jetronic schematy numer 4. 5 , 9 . 1 0 . 12. 13. 14. 1 5 , 2 1 , 2 6 , 2 8 , 2 9 , 4 0 . 4 1 , 4 2 Układ hi ilr i j z ABS schematy neanar 4 7 . 4 8 . 4 9 273 Schemat 3. UKŁAD ZAPŁONOWY G40 Czujnik Halla w rozdzielaczu zapłonu N Cewka zapłonowa N41 Moduł zapłonowy N51 Rezystor podgrzewacza kolektora O Rozdzielacz zapłonu Q Świece zapłonowe S15 Bezpiecznik 10 A S18 Bezpiecznik 20 A Złącza masowe (w kółkach) 12 Przyłącze masy w wiązce silnika Schemat 4. WENTYLATOR CHŁODNICY. DMUCHAWA E9 Wyłącznik dmuchawy F18 Termowyłącznik wentylatora F87 Termowyłącznik wentylatora, praca opóźniona J138 Urządzenie sterujące pracą opóźnioną wentylatora N23 S6 S19 S24 V2 V7 T1a Rezystor szeregowy Bezpiecznik 20 A Bezpiecznik 20 A Zabezpieczenie przed przegrzaniem Silnik dmuchawy Silnik wentylatora Złącze 1-wtykowe, od strony chłodnicy T1 Złącze 1-wtykowe, za zespołem sterowania nagrzewnicą T2 Złącze 2-wtykowe. od strony akumulatora Złącza masowe (w kółkach) 4 Przyłącze masy. schowek 11 Przyłącze masy w wiązce przewodów reflektorów Schemat 7. OŚWIETLENIE WNĘTRZA F2 Wyłącznik drzwiowy, przedni lewy F10 Wyłącznik drzwiowy, przedni prawy S21 Bezpiecznik 15 A W Lampa oświetlenia wnętrza W6 Oświetlenie schowka T3 Złącze 3-wtykowe. za skrzynką zacisków Schemat 8. ZAPALNICZKA, RADIOODBIORNIK L16 Żarówka, oświetlenie zespołu sterowania nagrzewnicą L28 Żarówka, oświetlenie zapalniczki R Radioodbiornik R2 Głośnik, przedni lewy R3 Głośnik, przedni prawy R11 Antena elektryczna R26 Głośnik, drzwi przednie lewe R27 Głośnik, drzwi przednie prawe S22 Bezpiecznik 10 A U1 Zapalniczka Schemat 9. OGRZEWANA SZYBA TYLNA, SYGNAŁ DŹWIĘKOWY E15 Wyłącznik, ogrzewana szyba tylna P1 Rezystor H Przycisk sygnału dźwiękowego H1 Sygnał dźwiękowy K10 Lampka kontrolna, ogrzewana szyba tylna L29 Żarówka S9 Bezpiecznik 20 A *— Z1 T1 Ogrzewana szyba tylna Złącze 1-wtykowe. pod dachem z tyłu T2 Złącze 2-wtykowe, do lewego reflektora T2a Złącze 2-wtykowe, za skrzynką przekaźników Złącza masowe (w kółkach) 7 Punkt masy. tylny słupek drzwiowy 8 Przyłącze masy. w wiązce .A/,„|,'.W pi.I. i V w y ImiiM/iirl i Schemat 10. WYCIERACZKA E22 Wyłącznik wycieraczki J31 Programator wycieraczk S5 Bezpiecznik 15 A V i wyttlęfĘąMkl Schemat 11. REFLEKTORY E4 Wyłącznik świateł J55 Przekaźnik świateł mijania L1 Światło drogowe, lewe L2 Światło mijania, lewe L3 Światło drogowe, prawe L4 Światło mijania, prawe Ml Światło pozycyjne, lewe M3 Światło pozycyjne, prawe S1 Bezpiecznik 10 A S2 Bezpiecznik 10 A S11 Bezpiecznik 10 A S12 Bezpiecznik 10 A Złącza masowe (w kółkach) 3 Przyłącze masy w wiązce przewodów reflektorów 11 Przyłącze masy w wiązce przewodów reflektorów 18 Przyłącze masy Schemat 12. KIERUNKOWSKAZY E2 Wyłącznik kierunkowskazów E3 Wyłącznik świateł awaryjnych E19 Wyłącznik świateł pozycyjnych J2 Przekaźnik kierunkowskazów K6 Lampka ostrzegawcza, światła awaryjne S17 Bezpiecznik 10 A ...Schemat 15. ŚWIATŁA PRZECIWMGŁOWE PRZEDNIE I TYLNE, ŚWIATŁA COFANIA E23 Wyłącznik świateł L40-1 Żarówka przeciwmgłowych tylnych M16 Światło cofaniatewe^F4 Wyłącznik świateł cofania M17 światło cofania prawe J5 Przekaźnik świateł PX Dioda świecąca przeciwmgłowych przednich S10 Bezpiecznik 15 A K17 Lampka sygnalizacyjna świateł S14 Bezpiecznik 10 A przeciwmgłowych tylnych Złącza masowe (w kółkach) KX Lampka sygnalizacyjna świateł 8 Przyłącze masy, w wiązce przeciwmgłowych przednich przewodów pokrywy bagażnika L20 Światła przeciwmgłowe tylne 11 Przyłącze masy w wiązce L23 Światła przeciwmgłowe przednie przewodów reflektorów Schemat 16. WYŁĄCZNIK ŚWIATEŁ, OŚWIETLENIE TABLICY REJESTRACYJNEJ E1 Wyłącznik świateł X Oświetlenie'tatoKcy-- ^, E20 Regulator natężenia oświetlenia rejestracyjnej zestawu wskaźników Złącza masowe (w kółkach) L9 Żarówka 8 Przyłącze masy. w wiązce PX Dioda świecąca przewodów pokrywy S3 Bezpiecznik 10 A bagażnika Schemat 19. UKŁAD WTRYSKOWY DIGIFANT G61 Czujnik spalania stukowego G62 Czujnik temperatury płynu chłodzącego J81 Przekaźnik pompy paliwa J202 Urządzenie sterujące układem Digifant N80 Wtryskiwacz rozruchowy N115 Regulator biegu jałowego T2 Złącze wtykowe, klimatyzacja T5 Złącze 5-wtykowe. wycieraczka Schemat 20. UKŁAD WTRYSKOWY DIGIFANT G40 Czujnik Halla, rozdzielacz zapłonu N32 G69 Czujnik położenia przepustnicy N33 (potencjometr) N41 J202 Urządzenie sterujące układem O Digifant Q J176 Przekaźnik główny układu S15 wtryskowego S18 N Cewka zapłonowa T2 N30 Wtryskiwacz, cylinder 1 T4 N31 Wtryskiwacz, cylinder 2 T5 Wtryskiwacz. cylinder 3 Wtryskiwacz, cylinder 4 Moduł zapłonowy Rozdzielacz zapłonu Świece zapłonowe Bezpiecznik 10 A Bezpiecznik 20 A Złącze 2-wtykowe, wtryskiwacze Złącze 4-wtykowe, do wycieraczki Złącze 5-wtykowe. do wycieraczki Schemat 23. UKŁAD WTRYSKOWY MONO-JETRONIC F60 Wyłącznik biegu jałowego N114 Elektrozawór regulacji zapłonu G39 Sonda lambda V60 Regulator ustawienia G62 Czujnik temperatury płynu przepustnicy chłodzącego T1 Złącze 1-wtykowe J17 Przekaźnik pompy paliwa T2 Złącze 2-wtykowe J202 Urządzenie sterujące układem T3 Złącze 3-wtykowe Mono-Jetronic . T6 Złącze 6-wtykowe 16 Masa przy silniku Schemat 24. UKŁAD WTRYSKOWY MONO-JETRONIC 40 Czujnik Halla, rozdzielacz N41 Moduł zapłonowy zapłonu O Rozdzielacz zapłonu G42 Czujnik temperatury powietrza Q Świece zapłonowe G69 Czujnik położenia przepustnicy S15 Bezpiecznik 10 A (potencjometr) S18 Bezpiecznik 20 A J202 Urządzenie sterujące układem T3 Złącze 3-wtykowe Mono-Jetronic T6 Złącze 6-wtykowe J208 Regulacja lambda Złącza masowe (w kółkach) N Cewka zapłonowa 12 Punkt masy w wiązce N30 Wtryskiwacz przewodów silnika Schemat 2 5 . POMPA PALIWA, CZUJNIK POZIOMU PALIWA F35 Termowyłącznik, podgrzewanie kolektora ssącego G Czujnik poziomu paliwa G6 Pompa paliwa (w zbiorniku paliwa) G23 Pompa paliwa J81 Przekaźnik podgrzewania kolektora ssącego . N1 Rezystor podgrzewania kolektora ssącego T2 Złącze 2-wtykowe Złącza masowe (w kółkach) Punki mmy w win*™ pntwodów iilnll i Schemat 27. ZEGAR K18 Lampka kontrolna, nie wykorzystana Y2 Zegar cyfrowy Złącza masowe (w kółkach) 6 Przyłącze masy Schemat 28. OŚWIETLENIE WNĘTRZA I BAGAŻNIKA F2 Wyłącznik drzwiowy, przedni lewy W3 Lampa oświetlenia bagażnika F3 Wyłącznik drzwiowy, przedni prawy W4 Lampa oświetlenia lusterka pasażera F5 Wyłącznik oświetlenia bagażnika W5 Lampa oświetlenia wnętrza, F10 Wyłącznik drzwiowy, tylny lewy przednia z opóźnionym F11 Wyłącznik drzwiowy, tylny prawy wyłączaniem S16 Bezpiecznik 10 A T Złącze wtykowe S21 Bezpiecznik 15 A Złącza masowe (w kółkach) W1 Lampa oświetlenia wnętrza, tylna 10 Przyłącze masowe w wiązce tylnej S c h e m a t 3 1 . CENTRALNA BLOKADA Z A M K Ó W F 5 9 Wyłącznik, centralna blokada z a m k ó w F114 Wyłącznik, centralna blokada z a m k ó w T1 Złącze 1-wtykowe V 3 7 Silnik, centralna blokada z a m k ó w Złącza m a s o w e (w kółkach) 20 Punkt masy S c h e m a t 3 2 . OŚWIETLENIE WNĘTRZA F2 Wyłącznik drzwiowy, lewy F10 Wyłącznik drzwiowy, prawy S 1 6 Bezpiecznik 10 A S21 Bezpiecznik 15 A W Lampa oświetlenia wnętrza W6 Oświetlenie schowka T3 Złącze 3-wtykowe Schemat 35. OGRZEWANA SZYBA TYLNA. SYGNAŁ DŹWIĘKOWY E15 Wyłącznik, ogrzewana szyba T1 Złącze 1-wtykowe, pod dachem tylna z tyłu H Przycisk sygnału dźwiękowego T2 Złącze 2-wtykowe, do lewego H1 Sygnał dźwiękowy reflektora K10 Lampka kontrolna, ogrzewana T2a Złącze 2-wtykowe. za skrzynką szyba tylna przekaźników L29 Żarówka Złącza masowe (w kółkach) P1 Rezystor 7 Punkt masy. tylny słupek S9 Bezpiecznik 20 A drzwiowy S13 Bezpiecznik 10 A 8 Przyłącze masy..w wiązce Z1 Ogrzewana szyba tylna przewodów pokrywy bagażnika Schemat 36. ŚWIATŁA PRZECIWMGŁOWE PRZEDNIE I TYLNE. ŚWIATŁA COFANIA E23 Wyłącznik świateł M17 Światło cofania prawe przeciwmgłowych tylnych PX Dioda świecąca K17 Lampka sygnalizacyjna świateł S10 Bezpiecznik 15 A przeciwmgłowych tylnych S14 Bezpiecznik 10 A L20 Światła przeciwmgłowe tylne Złącza masowe (w kółkach) L23 Światła przeciwmgłowe przednie 8 Przyłącze masy, w wiązce L40 Żarówka przewodów pokrywy bagażnika M16 Światło cofania lewe Schemat 39. UKŁAD WTRYSKOWY K-JETRONIC, UKŁAD ZAPŁONOWY J88 Regulator zapłonu O Rozdzielacz zapłonu Złącza masowe (w kółkach) G40 Czujnik Halla Q Świece zapłonowe 12 Przyłącze masy w wiązce N Cewka zapłonowa S15 Bezpiecznik 10 A przewodów silnika N10 Czujnik termiczny S18 Bezpiecznik 20 A 16 Przyłącze masy w wiązce N11 Moduł zapłonowy T3 Złącze 3-wtykowe przewodów układu wtryskowego Schemat 4 0 . ZESTAW WSKAŹNIKÓW. WYŚWIETLACZ WIELOFUNKCYJNY J119 Wyświetlacz wielofunkcyjny K18 Lampka kontrolna, nie wykorzystana Y2 Zegar cyfrowy Złącza masowe (w kółkach) 8 Przyłącze masy Schemat 41. UKŁAD WTRYSKOWY KE-JETRONIC G19 Potencjometr przepływomierza N71 Zawór stabilizacji biegu jałowego powietrza N73 Regulator ciśnienia G39 Sonda lambda T Złącze wtykowe z podgrzewaniem Złącza masowe (w kółkach) J21 Urządzenie sterujące wtryskiem 2 Przyłącze masy od strony J81 Przekaźnik pompy paliwa akumulatora '••"' 6 M.-isn silnika Schemat 42. UKŁAD WTRYSKOWY KE-JETRONIC, UKŁAD ZAPŁONOWY F60 Czujnik biegu jałowego (wyłącznik) N41 Moduł zapłonowy F81 Czujnik pełnego obciążenia (wyłącznik) N61 Czujnik G40 Czujnik Halla w rozdzielaczu zapłonu O Rozdzielacz zapłonu J21 Urządzenie sterujące wtryskiem Q Świece zapłonowe J154 Urządzenie sterujące zapłonem S Bezpieczniki N CcwkftMpłOI T lyłinwę Schemat 43. UKŁAD WTRYSKOWY MONO-JETRONIC Z KATALIZATOREM F60 Wyłącznik biegu jałowego N114 Elektrozawór regulacji zapłonu G39 Sonda lambda V60 Regulator ustawienia G62 Czujnik temperatury płynu przepustnicy chłodzącego T2 Złącze 2-wtykowe J17 Przekaźnik pompy paliwa T2a Złącze 2-wtykowe. za skrzynką J202 Urządzenie sterujące układem przekaźników Mono-Jetronic T6 Złącze 6-wtykowe N80 Elektrozawór filtra z węglem Złącza masowe (w kółkach) aktywnym 16 Masa przy silniku Schemat 4 4 . UKŁAD WTRYSKOWY MONO-JETRONIC Z KATALIZATOREM G40 Czujnik Halla, rozdzielacz O Rozdzielacz zapłonu zapłonu Q Świece zapłonowe G42 Czujnik temperatury powietrza S15 Bezpiecznik 10 A G69 Czujnik położenia przepustnicy S18 Bezpiecznik 20 A (potencjometr) T2 Złącze 3-wtykowe. do J202 Urządzenie sterujące układem wycieraczki Mono-Jetronic T6 Złącze 6-wtykowe. do N Cewka zapłonowa wycieraczki N30 Wtryskiwacz Złącza masowe (w kółkach) N41 Moduł zapłonowy 12 Punkt masy w wiązce przewodów silnika Schemat 4 5 . UKŁAD WTRYSKOWY DIGIFANT Z KATALIZATOREM G39 Sonda lambda J202 Urządzenie sterujące G61 Czujnik spalania stukowego układem Digifant G62 Czujnik temperatury płynu N80 Wtryskiwacz rozruchowy chłodzącego N115 Regulator biegu jałowego Uli IV".i i mi i <py paliwa T /l.ii /<> wtykowa Schemat 46. UKŁAD WTRYSKOWY DIGIFANT Z KATALIZATOREM G40 Czujnik Halla. rozdzielacz N Cewka zapłonowa Q Świece zapłonowe zapłonu N30 Wtryskiwacz. cylinder 1 S15 Bezpiecznik 10 A G69 Czujnik położenia N31 Wtryskiwacz, cylinder 2 S18 Bezpiecznik 20 A przepustnicy N32 Wtryskiwacz, cylinder 3 T Złącze wtykowe (potencjometr) N33 Wtryskiwacz, cylinder 4 Złącza masowe (w kółkach) J202 Urządzenie sterujące N41 Moduł zapłonowy 16 Przyłącze masy układem Digifant 0 Rozdzielacz zapłonu w wiązce przewodów J176 Przekaźnik główny układu wtryskoworio Układu wtiysknwngo Schemat 47. UKŁAD ABS, CZUJNIKI PRĘDKOŚCI C17 Czujnik urządzenia ABS G47 Czujnik prędkości obrotowej, G44 Czujnik prędkości obrotowej. koło przednie lewe koło tylne prawe G48 Czujnik prędkości jazdy G45 Czujnik prędkości obrotowej, T Złącze wtykowe koło przednie prawe Złącza masowe (w kółkach) G46 Czujnik prędkości obrotowej. 30 Przyłącze masy w wiązce układu ABS koło tylne lewe 31 Masa w listwie zaciskowej Schemat 48. UKŁAD ABS. ZESPÓŁ HYDRAULICZNY G49 Czujnik pompy hydraulicznej N55 Zespół hydrauliczny ABS V64 Pompa hydrauliczna ABS Złącza masowe (w kółkach) 30 Przyłącze masy w wiązce układu ABS Schemat 49. UKŁAD ABS. PRZEKAŹNIKI J102 Przekaźnik układu ABS J185 Przekaźnik pompy ABS 553 Bezpiecznik 30 A 554 Bezpiecznik 30 A Złącza masowe (w kółkach)