Aglutynacja mieszana. Część pierwsza.

Aglutynacja
pierwsza.
mieszana.
Część
Obecnie prawie wszystkie manualne metody wykorzystywane w serologii
grup krwi można zastąpić mikrometodami kolumnowymi i
automatycznymi. Ewolucja metod immunohematologicznych dąży do
zwiększenia wydajności pracy, zmniejszenia zużycia materiałów i
uzyskania jak najbardziej obiektywnych wyników. Mikrometoda
kolumnowa ta ma wiele zalet, dzięki którym może sprostać wymaganiom
współczesności. Jest to metoda szybka, łatwa w wykonaniu i czuła. Dzięki
niej łatwiej zauważyć pewne odchylenia od prawidłowych wyników, takie
jak przykładowo dwie populacje krwinek.
Reakcje pozwalające przypuszczać o obecności dwóch populacji krwinek można
uzyskać podczas badania układu ABO układu Rh i innych układów. Czasem
obserwowana aberracja to tylko artefakt.
Wśród przyczyn uzyskania wyniku wskazującego na dwie populacje krwinek
czerwonych należy wymienić:
-‘Zanieczyszczenie’ galaretą Whartona
– Allogeniczną transfuzję KKCZ: wewnątrzmaciczna transfuzja lub przeciek
matczyno-płodowy
– Transplantację szpiku kostnego i komórek macierzystych
– Częściową utratę antygenu
– Rh-mozaicyzm w zaburzeniach mieloproliferacyjnych
– Słabą ekspresję subpopulacji antygenu A lub B
– Zjawisko nabytego B
– T, Tn-aktywację
– Chimeryzm
Podczas oznaczenia grupy krwi noworodka z krwi pępowinowej może dojść do
uzyskania niejednoznacznych wyników badania. Po usunięciu kontaminacji ze
strony galarety Whartona (galaretowata substancja wewnątrz pępowiny złożona
głównie z mukopolisacharydów), często uzyskuje się jednoznaczne wyniki.
Czasami dokładne przemycie krwinek roztworem solnym niejako uwalnia krwinki
czerwone od galarety. Niemniej jednak lepszym rozwiązaniem wydaje się być
powtórne pobranie krwi, tym razem żylnej lub ewentualnie włośniczkowej [1, 2].
W sytuacji nagłej, przy nieznanej grupie krwi pacjenta, można przetoczyć KKCZ
grupy Rh O ujemnej. W takim przypadku, jeżeli pacjent posiada przykładowo
grupę A Rh dodatnią, wynik badania będzie manifestował się obecnością dwóch
populacji krwinek w mikrokolumnie zawierającej odczynnik monoklonalny o
swoistości anty-D oraz anty-A. Reakcje aglutynacji mieszanej obserwuje się przy
przetoczeniu krwi O Rh ujemnej biorcy o grupie krwi A, B lub AB [3]. Podobne
odchylenia obserwuje się podczas wewnątrzmacicznej transfuzji dopłodowej czy
uzupełniającej przy niezgodności w układzie ABO między matką a płodem [4].
Nie bez znaczenia pozostaje także wpływ przecieku maczyno-płodowego (przejście
erytrocytów płodu do krążenia matki). Przy masywnym przecieku uzyskane
rezultaty grupy krwi mogą wskazywać na obecność dodatkowych antygenów na
krwinkach matki [5]. Przykładowo jeżeli matka ma fenotyp Rh CCDee, a dziecko
CcDee, przy przecieku możliwym jest uzyskanie podwójnej populacji krwinek w
mikrokolumnie zawierającej odczynnik anty-c.
Mieszaną aglutynację obserwuje się także u biorców szpiku kostnego i komórek
macierzystych [2]. Takie reakcje mogą występować przy oznaczeniu antygenów z
układu ABO i antygenu D z układu Rh u pacjentów po allogenicznym przeszczepie
komórek macierzystych innej grupy [4].
Z częściową utratą antygenu możemy mieć do czynienia w białaczkach. Jest to
często wskaźnikiem złośliwości ze strony systemu hemopoetycznego. Choroby
rozrostowe układu krwiotwórczego są doskonałym przykładem zjawiska
zaobserwowanego w mikrokolumnach, a wynikającego z depresji antygenu w
części populacji krwinek [4]. Obserwowano częściową utratę antygenu A w ostrej
białaczce granulocowej (AGL). Zmiany dotyczyły także antygenu Lewis [6].
Istnieją także doniesienia o związku utraty antygenów układu ABO z
równoczesnym zmniejszeniem aktywności kinazy adenylanowej 1, co pozwala
przypuszczać, iż ABO nie jest głównym locus, gdzie odbywa się selekcja [7].
Jako odchylenie od klasycznego schematu wyniku badania grupy krwi w układzie
ABO traktuje się wystąpienie dwóch populacji krwinek przy ujemnej autokontroli
w następstwie obecności słabej odmiany antygenu [4]. Przykładowo A3 daje
reakcje mieszanej aglutynacji w przypadku ich badania z poliklonalną surowicą
anty-A oraz anty-A,B. Silniejsze reakcje obserwuje się przy wykorzystaniu
odczynników monoklonalnych [8].
Można obserwować mieszaną aglutynację wiele lat po przeszczepie szpiku
kostnego
Reakcje aglutynacji mieszanej nie są zjawiskiem bardzo rzadkim i zapewne każdy
z serologów spotka się nimi podczas swojej pracy. Niemniej jednak ważnym jest,
aby odnotować fakt wystąpienia takich reakcji, ponieważ zawsze wskazują one na
jakiś nietypowy stan, który powinien zostać wyjaśniony w miarę możliwości w
laboratorium, bądź też skierowany do konsultacji z RCKiK.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Artykuł został oparty o Transfusion Science Course, April 2010, Switzerland
Data publikacji: 14.02.2012r.