Vita Academica 5(70) - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Transkrypt

p o l ec amy publik a cje
Wyd aw n i c t wa Naukowego U niwersytetu Papiesk iego Jan a Pawła II w Krakow i e
Maria Zboralska, Przekraczanie siebie jako podstawa antropologii teologicznej Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Kraków 2012
wą Ośrodeskiego Jazykulturoprezentacja
o lepszego
ictwa Jana
Studia nad Myślą Jana Pawła II
W serii Studia nad Myślą Jana Pawła II ukazały się:
11
Marta Ficoń
Od piekła
• Człowiek żyjący drogą Kościoła
red. ks. Jan Daniel Szczurek
• Niewyczerpane źródło świętości
ks. Cezary Smuniewski
W swojej dysertacji doktorskiej autorka stara się udowodnić, że „przekraczanie siebie”
stanowi podstawę antropologii teologicznej Karola Wojtyły, analizując trzy wymiary tego
pojęcia: autotranscendencję, transcendencję w kierunku drugiego człowieka oraz transcendencję w kierunku Boga. Pojęcia te przedstawia z perspektywy filozoficznej, poetycko-dramatycznej i teologicznej. Stara się przedstawić, w jaki sposób horyzont przekraczania
siebie jest obecny w tekstach w okresie przed pontyfikatem i w jego trakcie. Największym
wzorem człowieczeństwa i najdoskonalszym wcieleniem przekraczania siebie w tych
trzech wymiarach jest Jezus Chrystus. Potwierdzeniem tego są słowa zawarte w encyklice
Redemptor hominis: „W Chrystusie i przez Chrystusa najpełniej objawił się ludzkości Bóg,
najbardziej się do niej przybliżył – i równocześnie w Chrystusie i przez Chrystusa człowiek zdobył pełną świadomość swojej godności, swojego wyniesienia, transcendentnej
wartości samego człowieczeństwa, sensu swojego bytowania”.
Renata Dulian
• Św. Jan od Krzyża w recepcji Karola Wojtyły
– Jana Pawła II, red. ks. Jan Machniak
• Krakowska szkoła antropologiczna
red. o. Jarosław Kupczak OP, Jolanta Majka
• Paradoks egzystencji etycznej
Jan Galarowicz
Vita Academica
nr 5 (70) 2012
listopad – grudzień
Biuletyn informacyjny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
ISSN 1842-2244
• Teologia kultury integralnej
Dariusz Radziechowski
• Kapłaństwo prezbiterów w nauczaniu Jana Pawła II
ks. Wojciech Zyzak
• Czym jest „nowy feminizm” Jana Pawła II?
red. Jarosław Kupczak OP, Maria Zboralska
• Jan Paweł II. Posługa myślenia
red. Jarosław Kupczak, Dariusz Radziechowski
• Taka milcząca wzajemność. „Pieśń o Bogu ukrytym”
Karola Wojtyły w świetle doktryny św. Jana od Krzyża
Joanna Tebień
W serii Studia nad Myślą Jana Pawła II ukażą się:
• Jana Pawła II teologia męczeństwa
Vitali Siarko SchP
• Pojęcie milczenia i jego funkcja w relacji między
Bogiem i człowiekiem w homiliach Jana Pawła II
ks. Paweł Gabara
Inauguracja nowego roku akademickiego
Marta Ficoń, Od piekła do nadziei Zbawienia. Rozwój kwestii zbawienia
dzieci zmarłych bez chrztu świętego w teologii katolickiej i jej egzystencjalna doniosłość, Kraków 2012
Autorka w sposób wnikliwy przedstawia zagadnienie zbawienia dzieci zmarłych bez chrztu
świętego w całej historii chrześcijaństwa. W tym celu analizuje teksty, począwszy od Pisma
Świętego, poprzez dzieła wczesnych ojców Kościoła, zarówno greckich, jak i łacińskich, teodo nadziei
logów wczesnego średniowiecza, doktorów scholastycznych, autorów czasów przed- i pozbawienia
trydenckich, aż po współczesnych myślicieli katolickich. W ten sposób ukazuje, jak zabobonne i niegodne praktyki dotyczące sakramentu chrztu oraz pogrzebu ustąpiły miejsca
pełnemu nadziei obrzędowi pochówku dziecka nieochrzczonego. W pierwszym tysiącleciu
chrześcijaństwa nieochrzczone dzieci widziano w piekle pod wpływem popieranej przez
Rozwój kwestii zbawienia dzieci zmarłych bez chrztu świętego
w teologii katolickiej i jej egzystencjalna doniosłość
św. Augustyna nauki o grzechu pierworodnym jako osobistym grzechu każdego człowieka
„preegzystującym” w Adamie. Ten grzech mógł usunąć tylko chrzest święty jako źródło łaski. Tytuł rozprawy Od piekła do nadziei Zbawienia ukazuje przemianę, jaka dokonała się
w myśleniu teologicznym na ten temat. Szczególny zwrot w tej kwestii teologicznej zaczyna się od czasów Soboru Watykańskiego II, który podkreślał Boże pragnienie zbawienia wszystkich ludzi. Teoria otchłani zaczęła znikać z publikacji teologicznych pod wpływem nauki o ostatecznym powołaniu człowieka oraz danej każdemu człowiekowi przez Ducha Świętego łączności z misterium paschalnym Chrystusa. Opublikowany w 2007 roku najważniejszy dokument dotyczący tego zagadnienia
Nadzieja zbawienia dla dzieci umierających bez chrztu wskazuje na miłosierdzie Boże dla tych najmniejszych.
Renata Dulian
REGIONES EUXINUM SPECTANTES
Stosunki kulturowe, etniczne i religijne na przestrzeni dziejów
Культурные, этнические и религиозные отношения на протяжении веков
REGIONES
EUXINUM
SPECTANTES
Regiones euxinum spectantes. Stosunki kulturowe, etniczne, religijne na
przestrzeni dziejów, pod red. Łukasza Gędłka, Tomasza Krzyżowskiego
i Michała Michalskiego, Kraków 2012
Stosunki kulturowe, etniczne i religijne
Region czarnomorski z jego bogatą kulturą i zawiłą historią budził zainteresowanie badaczy. Z inspiracji doktorantów Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie powstała
publikacja, w której naukowcy z różnych ośrodków badawczych Polski, Ukrainy, Białorusi, Mołdawii oraz Rosji prezentują swoje artykuły. Obejmują one zagadnienia i problemy,
z różnych okresów historycznych, a to, co je łączy, to obszar wokół Morza Czarnego. Wyodrębnione grupy tematyczne odsyłają do publikacji poświęconych starożytności, średniowieczu, obecności genueńskiej na Krymie, walce o dominację toczonej przez Rzeczpospolitą
Obojga Narodów, Imperium Osmańskie i Carską Rosję. Zamieszczono również artykuły
poświęcone stosunkom etnicznym i wyznaniowym, wśród których znajdziemy biografię
sufragana tyraspolskiego Wincentego Lipskiego (1795–1875) czy literacko-artystyczny obraz relacji między państwami i narodami Azji Mniejszej a mieszkańcami Słowiańszczyzny Południowej na przestrzeni dziejów. Znajdziemy również artykuły poświęcone czasom najnowszym tego regionu, np. dziejom Kościoła rzymskokatolickiego
w Odessie (1917–1991) czy polityce Unii Europejskiej wobec regionu czarnomorskiego.
Renata Dulian
na przestrzeni dziejów
Культурные, этнические
и религиозные отношения
на протяжении веков
Dni Jana Pawła II
Doktorat honoris causa
dla ks. prof. Wendelina Knocha
p o lec amy publik ac je
Roman Pałaszewski OFMConv, Bracia mniejsi konwentualni w archidiecezji wrocławskiej w latach 1945–1972, Kraków 2012
Publikacja przedstawia w oparciu o źródła archiwalne historię braci mniejszych konwentualnych w archidiecezji wrocławskiej od czasu zakończenia II wojny światowej aż
do reorganizacji placówek minoryckich na Dolnym Śląsku, dokonanej przez prowincjała o. prof. Joachima Bara w 1972 roku, a polegającej na likwidacji wszystkich placówek wiejskich. Dzięki życzliwości pary książęcej Henryka II Pobożnego i jego żony
Anny pierwsi minoryci przybyli do Wrocławia i osiedlili się w klasztorze przy wzniesionym kościele św. Jakuba. Powstające zakony minorytów trwały aż do pruskiej sekularyzacji zakonów w 1810 roku. W 1945 roku po 135 latach od pruskiej kasaty powrócili do
swoich klasztorów lub objęli nowe placówki przekazane im przez władze administracji
apostolskiej Dolnego Śląska, włączając się do czynnej pracy duszpasterskiej, a zapotrzebowanie na polskich kapłanów na Ziemiach Odzyskanych było ogromne. Minoryci odnawiali powierzone im świątynie, restaurowali plebanie, wznosili nowe, prowadzili kancelarie, archiwa parafialne,
zakładali biblioteki, cieszyli się dużym autorytetem wśród społeczności, w której działali. Rozwijali różne formy duszpasterstwa – od życia liturgiczno-sakramentalnego, poprzez wielką pracę katechetyczno-kaznodziejską z rekolekcjami
i misjami parafialnymi, do działalności w okrojonych przez władze państwowe organizacjach i stowarzyszeniach religijnych, prowadzili także działalność charytatywną, szerzyli kult Maryjny, przybliżali wiernym postać o. Maksymiliana
Kolbego. Prowadząc prace na wzór księży diecezjalnych, wypełniali swoje powinności zakonne.
Renata Dulian
W numerze
Zdzisław Gogola OFMConv, Dzieje ruchu hippisowskiego, Kraków 2012
z życia uczelni
Wydarzyło się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uroczysta inauguracja roku akademickiego 2012/2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przemówienie inauguracyjne rektora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nagrody Rektora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uchwała Senatu w sprawie nadania tytułu doktora honoris causa
ks. prof. dr. hab. Wendelinowi Knochowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Laudacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podziękowanie. Lectio magistralis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
4
4
9
10
11
13
konferencje
Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . .
Sacrum i przyroda – Człowiek w ogrodzie Pana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oblicza chciwości a życie publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wokół wyzwań współczesnej pracy socjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Indywidualizacja procesu nauczania języków obcych... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wizyta delegacji UPJPII we Lwowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jan Paweł II − Człowiek dialogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
18
19
21
23
24
26
nie tylko nauka
Wywiad z bp. prof. dr. hab. Tadeuszem Pieronkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sobór Watykański II w obiektywie ks. prof. dr. hab. Tadeusza Pieronka . . . . .
Erasmus Staff Week for Librarians w Budapeszcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sukces Psalmodii na Festiwalu w Tarnowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowa Płyta Psalmodii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wielkie urodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inauguracja na Uniwersytecie Trzeciego Wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Biblioteka UPJPII w latach 1989−2010 oraz 2010−2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Filozoficzny esej o prozaicznym życiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wydawnictwo Naukowe na Targach Książki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prezentacja – Biuro Informacji i Promocji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
30
32
33
34
34
36
36
37
40
42
studenci
Moje duszpasterstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Wiersze Marka Psonki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Relacja ze spotkania z Marcinem Wroną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
recenzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Vita Academica
Biuletyn Informacyjny
Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II
w Krakowie
Redakcja
31-002 Kraków, ul. Kanonicza 9
tel./faks 12 370 86 06
e-mail: [email protected]
Na rynku księgarskim ukazała się publikacja pracownika naukowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, historyka o. dr. hab. Zdzisława Gogoli OFMConv poświęcona ruchowi hippisowskiemu – kontrkulturze kontestacyjnej Zachodu II połowy lat
60. i początków lat 70. XX stulecia. Nazwa ruchu wywodzi się z j. angielskiego: hippie; to be
hip – żyć dniem dzisiejszym, a jego istotę stanowił gwałtowny bunt ludzi młodych przeciw
instytucjom i wartościom świata ludzi dojrzałych, określanych mianem establishmentu.
Krytykowano konsumpcjonizm, materializm, własność prywatną, kwestionowano normy moralne, sprzeciwiano się społecznym nakazom, obnażano hipokryzję i konformizm
dominujące w sytych społeczeństwach Zachodu. Ruch ten zainicjował narodziny i eskalację ideologii pacyfistycznych oraz ekologicznych, wywołał zainteresowanie kulturą duchową Dalekiego Wschodu czy wreszcie zainicjował tzw. rewolucję seksualną.
Prezentowana publikacja ujmuje problem w trzech aspektach: ruch hippisowski jako
zjawisko społeczne, doktryna moralna oraz próba moralnej oceny hippizmu. Zawiera nadto odniesienia do recepcji ruchu na gruncie ówczesnego PRL-u. Pożytecznym
novum omawianej pracy wydaje się refleksja autora na temat relacji Kościoła katolickiego już nie tyle względem historycznego hippizmu, ile współcześnie funkcjonujących subkultur, popularnych wśród młodego pokolenia. Tak więc owe
dwa kręgi narracyjne: przeszłość i współczesność sprawiają, że lektura książki emocjonalnie angażuje czytelnika, a sugestywny język narracji ułatwia percepcję treści.
ks. dr hab. Józef Wołczański, prof. UPJPII
Redaktor prowadząca
Monika Wiertek
Opracowanie graficzne
Marta Jaszczuk
Zdjęcia na okładce
Sebastian Wojnowski
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych
oraz zastrzega sobie prawo do skrótów
i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku.
Numer zamknięto 15 listopada 2012 roku.
Nakład 500 egz.
Wydawca
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Wydawnictwo Naukowe
Z okazji
zbliżających się świąt
Bożego Narodzenia
redakcja „Vita Academica”
składa wszystkim
czytelnikom
najserdeczniejsze życzenia,
aby radość i pokój tych dni
zagościły na zawsze
w naszych sercach,
rodzinach
i miejscach pracy.
Wydarzyło się
• 28 września 2012 roku odbyła się tradycyjna pielgrzymka wspólnoty akademickiej UPJPII do Kalwarii Zebrzydowskiej.
• 6 października 2012 roku Międzyzakonny Wyższy
Instytut Katechetyczny zorganizował warsztat Sztuka aktywnego słuchania.
• 8−12 października 2012 roku odbyły się wykłady Jedwabne adamaszki włoskie prowadzone przez
prof. Annę Marię Colombo z Turynu, zaproszoną
przez Instytut Historii Sztuki i Kultury.
• 13−14 października 2012 roku w Ojcowskim Parku Narodowym miało miejsce XX Międzynarodowe
Sympozjum Sacrum i przyroda – Człowiek w ogrodzie
Pana, współorganizowane przez Katedrę Teologii Pastoralnej Szczegółowej Wydziału Teologicznego.
• 25 października 2012 roku odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego 2012/2013 na Uniwersytecie Trzeciego Wieku.
• 25−26 października 2012 roku w Preszowie na Słowacji odbyła się konferencja Ad fontes liturgicos
współorganizowana przez Instytut Liturgiczny Wydziału Teologicznego.
• 26 października 2012 roku Międzywydziałowe Studium Języków Obcych zorganizowało konferencję
Indywidualizacja procesów nauczania języków obcych – badania naukowe i praktyka.
• 6 listopada 2012 roku odbyła się konferencja Wyzwania współczesnej pracy socjalnej współorganizowana przez Katedrę Pracy Socjalnej i Profilaktyki
Społecznej Wydziału Nauk Społecznych.
• 6−8 listopada 2012 roku odbyły się VII Dni Jana
Pawła II.
• 16 października 2012 roku odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego 2012/2013.
• 7 listopada 2012 roku UPJPII nadał godność doktora honoris causa ks. prof. Wendelinowi Knochowi.
• 17 września 2012 roku ks. prof. dr hab. Michał Heller otrzymał Statuetkę Złotego Hipolita – wyróżnienie
nadawane przez Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego.
• 18 października 2012 roku Katedra Teologii Życia
Wydziału Teologicznego współorganizowała konferencję Powołanie lidera biznesu.
• 23−24 października 2012 roku odbyła się konferencja z cyklu Etyka a życie publiczne pod hasłem
Oblicza chciwości a życie publiczne zorganizowana
przez Katedrę Etyki Wydziału Filozoficznego.
• 7 listopada 2012 roku Katedra Historii Europy
Środkowo-Wschodniej Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego zorganizowała konferencję
Ks. Szczepan Szydelski (1872−1967) – uczony, duszpasterz, działacz społeczny.
• 10 listopada 2012 roku odbyła się sesja naukowa
Dzieje miasta Pilzna współorganizowana przez Instytut Historii UPJPII.
Informujemy, iż Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie realizuje projekt Efektywność zarządzania i jakość kształcenia miarą sukcesu w UPJPII w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Europejskiego Funduszu Społecznego Poddziałanie
4.1.1 Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni.
Okres realizacji projektu: 1 września 2012 roku – 31 sierpnia 2014 roku.
Celem głównym projektu jest wzrost efektywności zarządzania oraz jakości kształcenia w Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Przedmiotem projektu jest wdrożenie modelu zarządzania jakością w uczelni w okresie 1 września 2012 roku – 31 sierpnia 2014 roku.
Grupą docelową objętą wsparciem w ramach projektu jest kadra akademicka Uniwersytetu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
z życia uczelni
Uroczysta inauguracja
roku akademickiego 2012/2013
na Uniwersytecie Papieskim
Jana Pawła II w Krakowie
tekst: Monika Wiertek
zdjęcia: Sebastian Wojnowski
16 października 2012 roku Uniwersytet Papieski Jana
Pawła II w Krakowie uroczyście zainaugurował czwarty
rok swojej działalności. Świętowanie tradycyjnie rozpoczęło się Eucharystią odprawioną o godz. 10.00 w kolegiacie akademickiej św. Anny. Przewodniczył jej abp
Wacław Depo, a homilię wygłosił bp Andrzej Jeż.
Po mszy świętej wspólnota akademicka UPJPII
prowadzona przez poczet sztandarowy w pochodzie
udała się do Filharmonii Krakowskiej na dalszą część
uroczystości, na którą złożyło się przemówienie inauguracyjne rektora ks. dr. hab. Władysława Zuziaka,
prof. UPJPII, odczytanie nadesłanych listów gratulacyjnych, immatrykulacja studentów I roku przeprowadzona przez prorektora ks. prof. dr. hab. Macieja
Ostrowskiego oraz wręczenie złotych i srebrnych medali za długoletnią służbę.
Na zakończenie spotkania zebrani wysłuchali wykładu inauguracyjnego wygłoszonego przez ks. prof.
dr. hab. Krzysztofa Góździa z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Przemówienie inauguracyjne
rektora Uniwersytetu Papieskiego
ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof. UPJPII
Po raz kolejny mam zaszczyt dokonać otwarcia nowego
roku akademickiego na Uniwersytecie Papieskim Jana
Pawła II w Krakowie.
Na początku pragnę pozdrowić ks. kardynała Stanisława Dziwisza, Wielkiego Kanclerza naszego Uniwersytetu, z którym łączymy się duchowo, przekazując wyrazy wdzięczności za troskę i opiekę, jaką otacza naszą
wspólnotę akademicką.
Eminencjo, Szanowni Goście, pozwólcie, że odczytam list Wielkiego Kanclerza naszej uczelni skierowany do wszystkich uczestników dzisiejszej uroczystości.
Eminencje, Ekscelencje, Magnificencjo, Księże Rektorze, Wysoki Senacie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Czcigodni i Szanowni Profesorowie,
Drodzy Zebrani.
Nie mogąc osobiście uczestniczyć w uroczystości inauguracji nowego roku akademickiego UPJPII z powodu udziału w pracach XIII Zwyczajnego Zgromadzenia
Ogólnego Synodu Biskupów, pragnę zapewnić o mojej
duchowej jedności z jej uczestnikami. Niech jej świadectwem będzie to krótkie słowo, przesłane na ręce Jego Magnificencji Księdza Rektora.
Przede wszystkim dziękuję bardzo serdecznie za zaszczycenie nas swoją obecnością i wspólne przeżywanie
tej ważnej dla nas wszystkich chwili. Szczególne wyrazy wdzięczności składam Jego Ekscelencji Abp. Wacławowi Depo za przewodniczenie Eucharystii w kolegiacie św.
Anny oraz Jego Ekscelencji Bp. Andrzejowi Jeżowi za wygłoszenie homilii.
Wspólnota profesorska i studencka Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przeżywa dzisiaj radosną uroczystość inaugurującą nowy rok akademicki.
Po raz kolejny zabrzmi pieśń „Gaudeamus igitur”, zwiastując nadejście miesięcy wypełnionych nauką i pracą
na rzecz naszej Almae Matris. Z radością spoglądam
4
Witam i pozdrawiam Waszą Eminencję ks. kardynała
Franciszka Macharskiego, wieloletniego i zasłużonego
Wielkiego Kanclerza naszej uczelni.
Witam Wasze Ekscelencje, Księży Biskupów: abp.
Wacława Depo, któremu dziękuję za przewodniczenie
Eucharystii w kolegiacie św. Anny i za obecność wśród
nas, bp. Andrzeja Jeża, któremu jestem wdzięczny za wygłoszenie homilii oraz bp. bielsko-żywieckiego Tadeusza
Rakoczego. Drogi abp. Wacławie, bp. Andrzeju oraz bp.
Tadeuszu, dziękuję za dotychczasową współpracę i liczę
na Waszą dalszą życzliwość wobec naszej uczelni.
Witam naszych krakowskich księży biskupów – bp.
Tadeusza Pieronka, bp. Jana Szkodonia, bp. Jana Zająca, bp. Damiana Muskusa oraz bp. Grzegorza Rysia.
Serdecznie witam władze miasta i województwa: przede wszystkim pana Jerzego Millera – Wojewodę Małopolskiego. Witam pana Stanisława Bisztygę – przewodniczącego Sejmiku Województwa Małopolskiego, pana Józefa Pilcha – wiceprzewodniczącego
Rady Miasta Krakowa, pana prof. dr. hab. Franciszka Ziejkę – przewodniczącego Społecznego Komitetu
Ochrony Zabytków Krakowa oraz pana Wincentego Janowiaka – dyrektora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego i Rozwoju Edukacji Kuratorium Oświaty. Swoją obecnością zaszczycił nas także pan senator prof. dr
hab. Kazimierz Wiatr – mam wielką nadzieję, że nasza
wzajemna współpraca będzie się w dalszym ciągu układać równie owocnie i pomyślnie.
Witam Magnificencje rektorów uczelni krakowskich: pana prof. Wojciecha Nowaka – rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Magnificencjo, drogi Rektorze,
jesteśmy świadomi naszych silnych więzi z Uniwersytetem Jagiellońskim i osobiście mam nadzieję na dalsze
rozwijanie naszej współpracy.
Witam i pozdrawiam pana dr. hab. inż. Tadeusza
Słomkę, prof. AGH – rektora Akademii Górniczo-Hutniczej, pana prof. dr. hab. inż. Włodzimierza Sadego – rektora Uniwersytetu Rolniczego, panią prof. Ewę Kutryś
– rektora Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, pana
dr. hab. Krzysztofa Surówkę, prof. UEK − prorektora ds.
kształcenia i studentów Uniwersytetu Ekonomicznego
w Krakowie, pana prof. dr. hab. inż. Leszka Mikulskiego – prorektora Politechniki Krakowskiej, pana prof. dr.
hab. inż. Zbigniewa Ślipka – rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, pana dr. hab.
Jana Suchanicza, prof. UP − prorektora ds. studenckich
Uniwersytetu Pedagogicznego, pana prof. Rafała Jacka
Delektę − prorektora ds. badań naukowych i współpracy
międzynarodowej Akademii Muzycznej, pana prof. dr.
hab. Edwarda Mleczkę − prorektora ds. nauki Akademii
Wychowania Fizycznego, panią prof. dr hab. Marię Kapiszewską – prorektora ds. nauki i nauczania Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego,
pana dr. Macieja Hodorowicza – prorektora Podhalań-
z życia uczelni
na rozwój tej uczelni, powołanej do życia przez bł. Jana Pawła II, na odnoszone przez nią sukcesy i jej wkład
w rozwój badań naukowych.
Kolejny rok niesie ze sobą nowe wyzwania, które cała
społeczność akademicka z pewnością podejmie z optymizmem i nadzieją. W nowy rok akademicki wpisuje się Rok
wiary, rozpoczęty przez papieża Benedykta XVI w dniu 11
października br. w pięćdziesiątą rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II. Ufam, że Uniwersytet Papieski wniesie swój wkład w jego pogłębione przeżywanie, także przez
nową refleksję nad dokumentami soborowymi.
Młodzieży akademickiej, a zwłaszcza studentom,
którzy dzisiaj symbolicznie przystępują do immatrykulacji, składam serdeczne życzenia radości ze studiowania oraz satysfakcji w zdobywaniu wiedzy. Wszystkim
pracownikom życzę wielu dalszych sukcesów w twórczej
pracy naukowo-dydaktycznej i administracyjnej, aby poprzez nią służyli prawdzie, przyczyniali się do rozwoju
nauki, Kościoła i naszej uczelni. Z serca pozdrawiam całą wspólnotę akademicką.
Stanisław kard. Dziwisz
Metropolita Krakowski
5
z życia uczelni
6
skiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu. W szczególny sposób witam rektorów i prorektorów uczelni kościelnych, z którymi stale współpracujemy w wielu dziedzinach. Witam i pozdrawiam:
ks. prof. dr. hab. Henryka Pietrasa – rektora Akademii
Ignatianum, ks. dr. hab. Zbigniewa Kubackiego, prof.
PWTW – rektora Papieskiego Wydziału Teologicznego
w Warszawie Collegium Bobolanum, o. prof. dr. hab. Andrzeja Derdziuka – prorektora ds. nauki i rozwoju Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, o. dr.
hab. Kazimierza Lubowickiego, prof. PWT – prorektora ds. naukowo-dydaktycznych Papieskiego Wydziału
Teologicznego we Wrocławiu, ks. dr. hab. Dariusza Kroka – prodziekana Wydziału Teologicznego Uniwersytetu
Opolskiego, ks. dr. hab. Mariana Dudę – dyrektora Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie.
W tym szacownym gronie rektorów w sposób
szczególny witam i szczerze dziękuję za przybycie moim czcigodnym poprzednikom – rektorom: ks. prof. dr.
hab. Adamowi Kubisiowi, bp. prof. dr. hab. Tadeuszowi
Pieronkowi i ks. prof. dr. hab. Janowi Dyduchowi.
Witam szanownych państwa konsulów. Wśród nas
są: pan dr Werner Köhler – konsul Republiki Federalnej Niemiec, pan Marek Lisansky – konsul Republiki
Słowackiej, pan dr Janusz Postolko − konsul honorowy
Republiki Meksyku, pan Witalij Maksymenko − konsul generalny Ukrainy, pan Victor Kolesnikov – konsul
generalny Federacji Rosyjskiej, pan Janusz Kahl – konsul Królestwa Danii, Szwecji i Finlandii, pan Gerald
Eidherr − konsul Republiki Austrii oraz pani Agnieszka Kamińska − konsul honorowy Republiki Malty.
Witam czcigodnych księży infułatów: ks. infułata
Bronisława Fidelusa – wikariusza generalnego arcybiskupa krakowskiego, ks. infułata Władysława Gasidłę,
ks. infułata Janusza Bielańskiego.
Słowa przywitania i wdzięczności za przybycie kieruję także do członków Kapituły Metropolitalnej oraz
członków Kapituły Kolegiackiej św. Anny – szczególnie
pozdrawiam ks. prof. Tadeusza Panusia, któremu dziękuję za życzliwe przyjęcie naszej wspólnoty akademickiej w kolegiacie uniwersyteckiej.
Witam przedstawicieli Krakowskiej Kurii Metropolitalnej, księży dziekanów Archidiecezji Krakowskiej,
księży rektorów Wyższych Seminariów Duchownych,
Wydziałów Teologicznych i Dyrektorów Instytutów
Teologicznych, związanych z nami umową o współpracę, przedstawicieli służb mundurowych, Scanmedu
oraz Banku BPH, a także przedstawicieli mediów.
Serdecznie witam nowe władze dziekańskie naszej
uczelni: ks. dr. hab. Wojciecha Zyzaka, prof. UPJPII
– dziekana Wydziału Teologicznego, ks. dr. hab. Janusza Mączkę, prof. UPJPII – dziekana Wydziału Filozoficznego, ks. prof. dr. hab. Jana Szczepaniaka – dziekana
Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego, ks. prof.
dr. hab. Janusza Mastalskiego – dziekana Wydziału Nauk
Społecznych oraz ks. prof. Ireneusza Stolarczyka – dziekana Wydziału Teologicznego Sekcja w Tarnowie.
Witam Wysoki Senat, Profesorów, Wykładowców
oraz Pracowników Administracji i Biblioteki naszego
Uniwersytetu. W szczególny sposób pragnę powitać emerytowanych pracowników. Wszystkim dziękuję serdecznie za długoletnią pracę dla dobra naszej uczelni i bardzo
cieszę się z Waszej dzisiejszej obecności pośród nas.
Serdecznie witam między nami studentów pierwszego roku. Dzisiejszy dzień jest Waszym świętem, gdyż po
raz pierwszy przekraczacie mury Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie jako członkowie naszej
społeczności akademickiej. W tym roku blisko tysiąc
młodych ludzi odbierze indeksy naszej uczelni. Jest mi
niezmiernie miło powitać Was w tym gronie z nadzieją,
że czas, który tu spędzicie, będzie ważnym etapem w realizacji Waszych marzeń o karierze zawodowej, a także
pozostawi w Waszej pamięci wiele dobrych wspomnień.
Jako rektor wspieram Was i życzę wielu sukcesów naukowych oraz realizacji wszystkich zamierzonych celów.
Serdecznie witam wszystkich niewymienionych
przeze mnie imiennie dostojnych gości, a obecnych
proszę o włączenie się w te powitania i obfite oklaski
dla nich.
Wkraczamy w kolejny, czwarty już rok akademicki na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie – uczelni rozwijających się możliwości i dużych wyzwań, ale także zobowiązujących tradycji. Będzie to bowiem także sześćset szesnasty rok działalności naszego
Wydziału Teologicznego, wywodzącego się z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bolesną i niepowetowaną stratą dla każdej uczelni
jest śmierć młodych ludzi. W minionym roku akademickim z naszej wspólnoty odeszło od nas na zawsze,
pozostawiając nas w smutku i żałobie, dwoje młodych
ludzi: pan Bartłomiej Hajda – student teologii oraz pani
Anna Zawodniak – doktorantka Wydziału Teologicznego. Proszę Państwa o powstanie i uczczenie ich pamięci chwilą ciszy i modlitwy.
Rozpoczynający się nowy rok akademicki jest kolejnym wyzwaniem dla nas wszystkich. Dla studentów I roku jest otwarciem nowego, niezwykłego okresu w ich życiu. Dla naukowców rozpoczyna się kolejny etap intelektualnego rozwoju, przekazywania wiedzy i inspirowania
młodych ludzi do jej zdobywania. Dla wszystkich pracowników to czas rzetelnej pracy na rzecz uczelni.
Z radością chcę ogłosić, iż od 1 września br. Uniwersytet Papieski zaczął realizować projekt w ramach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Europejskiego Funduszu Społecznego, którego głównym celem jest
wzrost efektywności zarządzania oraz jakości kształcenia. Ten projekt to wielka szansa rozwoju dla naszej
uczelni, dlatego bardzo proszę wszystkich pracowników o zaangażowanie i pomoc w jego realizacji.
Rozpoczęliśmy także modernizację budynków dydaktycznych, aby naszym pracownikom i studentom zapewnić jak najlepsze warunki do pracy i nauki. Przy ul.
Franciszkańskiej powstaje także nowocześnie wyposażone studio telewizyjne, które służyć będzie studentom
z życia uczelni
dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Równocześnie chciałbym w tym miejscu podziękować Centrum
Jana Pawła II oraz Krakowskiej Kapitule Katedralnej,
zwłaszcza ks. infułatowi Bronisławowi Fidelusowi – wikariuszowi generalnemu i ks. prałatowi Janowi Kabzińskiemu – wikariuszowi biskupiemu za udostępnienie
nam sal w budynku przy ul. Kanoniczej 18.
Otwarcie nowego roku akademickiego jest dobrym
momentem, aby przedstawić najważniejsze wydarzenia
mijających miesięcy. W grudniu ubiegłego roku świętowaliśmy uroczyście 30. rocznicę powołania Papieskiej
Akademii Teologicznej w Krakowie. Był to także pierwszy rok działalności cieszącego się ogromnym zainteresowaniem Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Stowarzyszenia Absolwentów Academia Nostra, którego celem
jest integracja środowiska absolwentów naszej uczelni.
Ważnym wydarzeniem było nadanie przez Uniwersytet Papieski godności doktora honoris causa kard.
prof. Tarcisio Bertonemu. Warto wspomnieć także pobłogosławienie organów dla Międzyuczelnianego Instytutu Muzyki Kościelnej przez księdza kardynała Stanisława Dziwisza. Są to największe w Krakowie organy
mechaniczne, zakupione i odnowione przez Fundację
im. Świętej Królowej Jadwigi dla UPJPII, które od tamtej pory służą studentom muzyki kościelnej. Ponownie
dziękuję wszystkim, którzy włączyli się w to dzieło.
Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym
rozpoczęliśmy dostosowywanie naszych programów
studiów do Krajowych Ram Kwalifikacji. Wymaga to
wielkich nakładów pracy od naszych pracowników dydaktycznych i administracyjnych, dlatego już teraz bardzo serdecznie dziękuję wszystkim za zaangażowanie
i pomoc w realizacji tego zadania.
Wciąż rozwija się nasza współpraca międzynarodowa. W ubiegłym roku akademickim przebywali u nas
z wykładami gościnnymi prof. Adrian Reimers z University of Notre Dame oraz Brian Groves z Uniwersytetu Sacro Cuore w Mediolanie. Coraz więcej studentów
wyjeżdża na studia lub staż zagraniczny w ramach programu Erasmus; z możliwości tego programu korzystają też nasi pracownicy.
Gratuluję naszemu studentowi, który w ubiegłym
roku akademickim otrzymał stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – klerykowi Krzysztofowi
Porosło.
Intensywnie rozwijają się wszystkie wydziały uczelni: Wydział Teologiczny otworzył nowe studia podyplomowe z franciszkanizmu oraz podyplomowe studia
pastoralne. Gratuluję sukcesu s. dr Annie Emmanueli
Klich – dyrektor Międzyzakonnego Wyższego Instytutu Katechetycznego w Krakowie, która znalazła się
w gronie ekspertów Synodu Biskupów. W tym roku Instytut proponuje także zajęcia z języka chińskiego. Natomiast Instytut Prawa Kanonicznego rozpoczął starania o przekształcenie w wydział.
Wydział Filozoficzny otworzył nową specjalność:
Philosophy in Science oraz podyplomowe studia Na-
uka i religia. Ogromnie cieszy mnie sukces Koła Naukowego Studentów Filozofii, które wygrało konkurs
Struna 2011 na Koło Naukowe Roku. Dzięki staraniom wspomnianego Koła zaczęło ukazywać się nowe czasopismo: „Racjonalia. Z Punktu Widzenia Humanistyki”.
Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego uruchomił podyplomowe studia semiologiczne. Godne
pochwały są także warsztaty historyczne, które pracownicy Wydziału prowadzą z młodzieżą szkół średnich.
Dzięki takim działaniom Wydział czynnie włącza się
w promocję uczelni, za co bardzo mu dziękuję.
Wydział Nauk Społecznych otworzył studia podyplomowe Asystent rodziny oraz Superwizja w zawodach wsparcia społecznego. Pracownicy Wydziału podejmują także współpracę międzynarodową − Instytut
Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej bierze udział
w Programie Unii Europejskiej Leonardo da Vinci. Natomiast w Instytucie Nauk o Rodzinie przygotowywany
jest międzynarodowy projekt dotyczący edukacji z pracy socjalnej dla studiów II stopnia. Warto wspomnieć
zaawansowane starania Wydziału o otwarcie studiów
III stopnia w zakresie nauk o rodzinie i nauk o mediach. W planach jest także powołanie Instytutu Pracy
Socjalnej i Profilaktyki Społecznej.
Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie zorganizował wiele ogólnopolskich konferencji naukowych i aktywnie współpracuje z licznymi ośrodkami naukowymi
w kraju i za granicą, co zaowocowało wieloma publikacjami oraz projektami badawczymi.
Międzyuczelniany Instytut Muzyki Kościelnej może
poszczycić się organizacją VII Dni Muzyki Kościelnej
i wielu wspaniałych koncertów.
Międzywydziałowy Instytut Ekumenii i Dialogu
kontynuując przedsięwzięcia z lat ubiegłych, współorganizował m.in. XV Dzień Judaizmu i XII Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce oraz IV Ekumeniczny Maraton Biblijny. Niezwykle cenną inicjatywą jest
wykład monograficzny przygotowany we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych: ABC relacji
chrześcijańsko- i polsko-żydowskich. W nadchodzącym
roku Instytut zaprasza także na wykład w języku angielskim, który będą prowadzić profesorowie z włoskiego
Sophia University Institute.
7
z życia uczelni
8
Nasz uniwersytet oferuje młodym ludziom nie
tylko studia w sercu Krakowa, ale także szerokie możliwości rozwijania swoich pasji. Zachęcam wszystkich studentów
do korzystania z naszych
propozycji spędzania czasu wolnego od zajęć. Przy
uczelni działa uświetniający dzisiejszą uroczystość
śpiewem chór Psalmodia,
któremu gratuluję wszystkich sukcesów, zwłaszcza
zdobycia Grand Prix XIV
Małopolskiego Konkurs
Chórów „O złotą strunę...” oraz Grand Prix III Ogólnopolskiego Festiwalu Muzyki Chóralnej „Sacra Ecclesiae
Cantio” i udziału w Międzynarodowym Kongresie Pueri Cantores w Granadzie. Młodzi adepci dziennikarstwa mogą stawiać pierwsze kroki w zawodzie, tworząc
internetowe Radio Bonus, które do dyspozycji ma profesjonalnie wyposażone studio radiowe lub współpracując z biuletynem informacyjnym „Vita Academica”.
Na uczelni działa także Samorząd Studencki, 8 kół naukowych oraz Duszpasterstwo Akademickie.
Aktywnie pracuje nasze Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych, organizując obozy integracyjne, szkolenia,
zajęcia sportowe, kursy języka migowego oraz uczestnicząc w organizacji Krakowskich Dni Integracji. Biuro Karier przygotowało liczne warsztaty rozwojowe i doradztwa zawodowego. Prężnie rozwija się Wydawnictwo Naukowe, którego siedziba została przeniesiona z ul.
Franciszkańskiej na ul. Bobrzyńskiego. W tym miejscu
chciałbym serdecznie podziękować wszystkim pracownikom Wydawnictwa za zaangażowanie i sprawną przeprowadzkę oraz złożyć wyrazy uznania za paroletnią
pracę i duże poświęcenie dotychczasowemu dyrektorowi
− o. dr. Jerzemu Brusiło. W ubiegłym roku akademickim
Wydawnictwo prowadziło bogatą działalność wydawniczą, a swoje publikacje promowało m.in. na targach
książki w Krakowie i Warszawie. Aktywnie działa też Biblioteka poprzez organizację wystaw okolicznościowych,
Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół
Polskich oraz ciągłą pracę nad gromadzeniem dokumentów i klasyfikowaniem księgozbioru.
Nasza uczelnia od dwunastu lat organizuje konferencje Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji
europejskiej, w których uczestniczą hierarchowie Kościoła, politycy, parlamentarzyści europejscy oraz publicyści. Włączamy się także w organizację Dni Jana
Pawła II oraz Dni Tischnerowskich, które gromadzą
wielu krakowskich studentów.
Jako rektor pragnąłbym, aby nowy rok akademicki był czasem dobrze wykorzystanym przez nas wszystkich: na rozwój projektów badawczych, zacieśnienie
współpracy ze znanymi ośrodkami naukowymi w Polsce i za granicą, połączenie sił w celu polepszenia wyników rekrutacji oraz zdynamizowanie wszystkich sfer
życia uniwersyteckiego. Jako uczelnia kościelna aktywnie włączymy się w obchody Roku Wiary poprzez organizację konferencji naukowych i ożywione duszpasterstwo mające na celu odnowienie i pogłębienie naszej
wiary. Już teraz serdecznie zapraszam na organizowane
z tej okazji wydarzenia.
Szanowni Państwo!
Najbliższe miesiące niosą ze sobą nowe wyzwania,
które cała nasza społeczność akademicka podejmuje
z optymizmem i nadzieją.
Pracownikom i studentom serdecznie dziękuję za
wspólnie przepracowany ubiegły rok. Mam nadzieję, że
nie zabraknie Wam energii do podejmowania nowych
wyzwań, a sprostanie im będzie źródłem satysfakcji
i kolejnych sukcesów. Pracownikom życzę wszelkiej pomyślności i twórczej pracy dla rozwoju naszej uczelni.
Młodzieży akademickiej, która dzisiaj przystępuje do
immatrykulacji, składam serdeczne życzenia radości ze
studiowania oraz satysfakcji ze zdobywania wiedzy.
Z ufnością wkraczamy w nowy rok akademicki
2012/2013, który uważam za otwarty.
Quod bonum, felix, faustum fortunatumque sit.
dla pracowników, wykładowców oraz studentów
Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
1. Nagroda Rektora za osiągnięcia
w pracy naukowo-dydaktycznej i organizacyjnej
• dr Paweł Such (WF), Analogia u Mistrza Eckharta, promotor: prof. dr hab. Karol Tarnowski
Wydział Filozoficzny
ks. prof. dr hab. Józef Makselon
o. dr hab. Stanisław Bafia CSsR
o. dr Marek Urban CSsR
dr Joanna Mysona Byrska
ks. dr Wojciech Grygiel FSSP
4. Nagroda Rektora za najlepszą pracę magisterską
• mgr Tomasz Białokurec (WT), Umrzeć z Chrystusem,
aby żyć z Nim dla Boga. Analiza literacko-retoryczna
Rz 6, 1–7, 6, promotor: ks. prof. dr hab. Roman Pindel
• s. mgr Alicja Rutkowska CHR (WT), Miejsce chrztu
i jego teologia, promotor: ks. dr Jarosław Superson SAC
• ks. mgr Mateusz Świstak (WTSwT), Kanon Rzymski w Mszale bł. Jana XXIII, promotor: ks. dr Bolesław
Margański
• mgr Piotr Urbańczyk (WF): O logicznych aspektach zagadnienia oszukiwania samego siebie, promotor: ks. dr
hab. Adam Olszewski
• mgr Bożena Bąk (WNS), Rola rodziny w rehabilitacji
osoby po udarze mózgu, promotor: dr Bożena Gulla
• mgr Marlena Sędłak (WHiDK), Działalność misyjna
o. Józefa Markiewicza SI w latach 1903−1908, promotor: ks. prof. dr hab. Jacek Urban
• mgr Dawid Rzepka (WHiDK), Wpływ systemu komunistycznego i marksistowskiej estetyki muzycznej na
twórczość kompozytorów polskich w latach 1945−1956,
promotor: ks. prof. dr hab. Andrzej Zając
Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego
ks. prof. dr hab. Stanisław Piech
ks. prof. dr hab. Bogdan Stanaszek
ks. dr hab. Andrzej Witko, prof. UPJPII
s. dr Susi Ferfoglia
dr Józef Cezary Kałużny
Wydział Nauk Społecznych
prof. dr hab. Walery Pisarek
dr Maria Ligęza
Wydział Teologiczny
ks. dr hab. Jan Daniel Szczurek, prof. UPJPII
o. dr hab. Dariusz Kasprzak OFMCap, prof. UPJPII
ks. dr hab. Jan Dziedzic
o. dr Jerzy Brusiło OFM
ks. dr Wojciech Węgrzyniak
Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie
ks. dr hab. Piotr Łabuda
ks. dr hab. Andrzej Michalik
Międzywydziałowe Studium Języków Obcych
mgr Estera Matuszewska
2. Nagroda Rektora dla pracowników administracji
mgr Iwona Bąk
mgr Barbara Chmielek
mgr Edyta Czerwińska CHR
Feliks Jaworski
mgr Anna Nowak
mgr Aleksandra Parafińska
mgr Beata Wieczorek
Elżbieta Wnęk
Urszula Zajgier
3. Nagroda Rektora za najlepszą pracę doktorską
• ks. dr Dariusz Grelecki (WT), Doskonałość chrześcijańska w nauczaniu pasterskim biskupa i arcybiskupa Stanisława Szymeckiego, promotor: ks. prof. dr hab. Kazimierz Panuś
• dr Marta Ficoń (WT), Od piekła do nadziei zbawienia.
Rozwój kwestii zbawienia dzieci zmarłych bez chrztu świętego w teologii katolickiej i jej egzystencjalna doniosłość,
promotor: ks. dr hab. Jan Daniel Szczurek, prof. UPJPII
z życia uczelni
Nagrody Rektora
5. Nagroda Rektora za najlepszą pracę licencjacją
(licencjat zawodowy)
• Piotr Bystranowski (WF), Kontrfaktyczna teoria przyczynowości i jej metafizyka. Tło historyczne i niektóre
problemy, promotor: ks. prof. dr hab. Stanisław Wszołek
• Karol Chlipalski (WNS), Prawo przedruku w internetowych serwisach informacyjnych, promotor: dr Elżbieta
Czarny-Drożdżejko
• Urszula Miernik, Motywy osób zaskarżających małżeństwo przed sądem kościelnym, promotor: ks. dr hab.
Piotr Kroczek
• Paweł Gofron (WHiDK), Kwestia Senatu w koncepcjach
ustrojowych klubów Sejmu Ustawodawczego II Rzeczypospolitej w świetle debaty konstytucyjnej, promotor: ks.
prof. dr hab. Bogdan Stanaszek
Złote Medale za długoletnią służbę otrzymali:
ks. prof. dr hab. Tadeusz Mieczysław Borutka
ks. prof. dr hab. Stanisław Pamuła
Srebrne Medale za długoletnią służbę otrzymali:
ks. dr hab. Andrzej Marek Baczyński, prof. UPJPII
ks. dr hab. Andrzej Mirosław Bruździński, prof. UPJPII
ks. prof. dr hab. Krzysztof Tadeusz Kościelniak
ks. prof. dr hab. Józef Krzywda CM
ks. dr Antoni Andrzej Świerczek
ks. dr hab. Wojciech Życiński SDB, prof. UPJPII
9
Uchwała nr 18/2012 Senatu
z dnia 21 maja 2012 w sprawie
nadania stopnia doktora honoris causa
ks. prof. Wendelinowi Knochowi
– emerytowanemu profesorowi teologii Uniwersytetu Ruhry w Bochum
Działając na podstawie Statutu Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (pkt. 20, 8), Senat UPJPII zebrany na
posiedzeniu zwyczajnym w dniu 21 maja 2012 roku, po uzyskaniu nihil obstat Kongregacji Edukacji Katolickiej z dnia
4 października 2011 roku i zapoznaniu się z jednomyślną uchwałą Rady Wydziału Teologicznego o przyznaniu ks. prof.
Wendelinowi Knochowi doktoratu honoris causa WT UPJPII, a także pozytywnymi recenzjami ks. prof. Thomasa Marschlera i o. prof. dr. hab. Andrzeja Napiórkowskiego OSPPE, postanawia nadać ks. prof. Wendelinowi Knochowi stopień
doktora honoris causa Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, w szczególności za:
–– promowanie uniwersalnych wartości chrześcijańskich w Niemczech w latach po Soborze Watykańskim II;
–– wybitne osiągnięcia naukowe na polu teologii dogmatycznej, zwłaszcza w zakresie sakramentologii, jak również
teologii fundamentalnej, szczególnie w zakresie eklezjologii, odzwierciedlające się w przekładach na język włoski,
francuski i polski;
–– życzliwość i aktywne wspieranie Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w czasach nieuznawania naszej
uczelni przez władze PRL;
–– całościowe i wieloletnie zaangażowanie w organizowanie współpracy pomiędzy naszymi uczelniami oraz wymianę
pracowników naukowo-dydaktycznych i studentów.
rektor
Kraków, 21 maja 2012
10
ks. prof. dr hab. dr h. c. Adam Kubiś
Laudacja dla ks. prof. Wendelina Knocha
z okazji przyznania mu
stopnia doktora honoris causa
przez Wydział Teologiczny
w Krakowie
Eminencjo, Ekscelencje, Magnificencje, czcigodni Profesorowie i Studenci Wydziału Teologicznego, szanowni zebrani – Panie i Panowie, drodzy Goście!
Senat i Rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II
w Krakowie zwrócił się do mnie z prośbą o wygłoszenie
laudacji dla szanownego ks. prof. dr. hab. Wendelina Knocha z Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Ruhry
w Bochum z racji przyznania mu honorowego doktoratu
przez Wydział Teologiczny naszej uczelni. Czynię to z głębokim przekonaniem, jak też i wielkim szacunkiem dla
dostojnego Gościa.
Należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na okoliczność nadania ks. prof. Wendelinowi Knochowi zaszczytnej godności doktora honorowego naszego uniwersytetu.
Obie uczelnie obchodzą w tym roku trzydziestolecie
współpracy naukowej. Jest to okoliczność bardzo ważna.
Otóż kiedy Uniwersytet Jagielloński w Krakowie i Uniwersytet Ruhry w Bochum zawarły umowę o wzajemnej współpracy w 1979, ówczesny dziekan Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Ruhry w Bochum Richard Schaeffler
w porozumieniu ze swoimi kolegami z Wydziału Teologicznego zwrócił się do prof. dr. Knuta Ipsena, rektora Uniwersytetu Ruhry w Bochum, z postulatem nawiązania współpracy naukowej z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Uzasadniając swoją prośbę, dziekan Schaeffler stwierdził, że taki wydział istnieje i jest odnotowywany w Annuario Pontificio przy UJ w rubryce zatytułowanej
„Wydziały teologiczne przy uniwersytetach państwowych”.
Rektor Knut Ipsen z wielką życzliwością przyjął propozycję
Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Ruhry w Bochum. Odpowiedni wniosek skierował do kompetentnych
władz Uniwersytetu Jagiellońskiego, które także pozytywnie
odniosły się do wzmiankowanej propozycji, ale nie otrzymał na nią pisemnej odpowiedzi. W związku z tym drogą
bezpośredniej korespondencji pomiędzy Papieską Akademią Teologiczną w Krakowie (działającą wówczas faktycznie dopiero od dwóch miesięcy) i Uniwersytetem Ruhry
w Bochum doszło do uzgodnienia tekstów niemieckiego
i polskiego o wzajemnej naukowej współpracy między wymienionymi uczelniami. Podpisanie umowy 2 xi 1982 miało bardzo uroczysty charakter.
W związku z tym należy odnotować znamienny szczegół. Dotyczy on przyznania godności doktora honorowego
(11 vii 1985) biskupowi Marianowi Jaworskiemu, rektorowi Papieskiej Akademii Teologicznej przez Wydział Teolo-
gii Katolickiej Uniwersytetu Ruhry w Bochum. Uniwersytet obchodził w tym czasie dwudziestolecie swego istnienia.
Z jego strony nadano wówczas doktorat honoris causa prof.
Stanisławowi Nahlikowi z wydziału prawa UJ. Ambasador
PRL zapowiedział swoją obecność na uroczystości wręczenia, ale w międzyczasie dotarła doń wiadomość, że i rektor Papieskiej Akademii Teologicznej – nieuznawanej przed
PRL uczelni teologicznej – otrzymuje również doktorat honoris causa na Uniwersytecie Ruhry. Było to przyczyną, jak
mniemam, że ambasador polski odwołał swój udział w uroczystości nadania doktoratu honorowego prof. Nahlikowi.
Na tym sprawa się nie zakończyła. Rektor Uniwersytetu
Ruhry w Bochum Knut Ipsen został poproszony do ambasady polskiej, by wyjaśnić sprawę przyznania doktoratu honoris causa biskupowi Jaworskiemu. Odpowiedź rektora Ipsena była bardzo prosta: w Republice Federalnej Niemiec
w tego rodzaju sprawach uczelnie nie kierują się instrukcjami władz państwowych. Informację tę przekazał mi osobiście Knut Ipsen. Tak więc umowa między naszymi uczelniami miała, jak widać, również aspekt polityczny.
Istnieją wszakże inne ważniejsze wymiary zawartej
umowy. Mówili o nich rektorzy Knut Ipsen i Marian Jaworski w czasie jej podpisania. Prof. Ipsen wyznał: „Nie można bowiem zapomnieć koszmarnych wydarzeń [grauenhafte Ereignisse] z przeszłości Polaków, których sprawcami byli Niemcy. […] Dzisiaj pragniemy uczcić niemieckich
i polskich naukowców, którzy chcą służyć współczesnemu
rozwojowi wspólnego dziedzictwa naukowego i kulturowego Europy”. Z kolei Marian Jaworski oświadczył, że we
wzajemnych kontaktach „chodzi o ubogacenie naukowego
postępu i wzajemnego pojednania naszych narodów. […]
Umowa jest wprawdzie małym, ale niewątpliwie ważnym
kamykiem w mozaice wzajemnej naukowej współpracy”.
Ks. prof. dr hab. Wendelin Knoch zapewne nie tylko
znał, lecz także bardzo dokładnie widział i doceniał współpracę pomiędzy naszymi uczelniami. Recenzenci: ks. prof.
Thomas Marschler z Uniwersytetu w Augsburgu i o. prof.
Andrzej Napiórkowski z UPJPII położyli nacisk na naukowy dorobek odznaczonego. W mojej laudacji pragnę
przede wszystkim przedstawić całościowe zaangażowanie
Wendelina Knocha we współpracę naszych uczelni.
Prof. Knoch urodził się 20 viii 1943 w rodzinie profesora akademickiego, święcenia kapłańskie przyjął przez posługę kard. Josepha Höffnera 2 vi 1969 w katedrze w Ko-
11
lonii. Posługiwał najpierw jako subsydiar do specjalnych
zadań w dekanacie Bonn-Południe, a następnie jako wikariusz w parafii św. Sebastiana w Bonn-Poppelsdorf. Równocześnie podjął studia z teologii, uwieńczone doktoratem,
a następnie habilitacją na uniwersytecie Wilhelma Fryderyka w Bonn. W 1983 rozpoczął wykłady z teologii fundamentalnej w Arcybiskupim Teologicznym Fakultecie w Paderborn. W latach 1991 do 2008 jako profesor był kierownikiem Katedry (Lehrstuhl) Dogmatyki i Historii Dogmatów
na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Ruhry w Bochum. W katedrze w Kolonii 15 xii 2006 kard. Joachim Meissner wręczył mu nadaną przez papieża Benedykta XVI
godność Prałata Honorowego Jego Świątobliwości.
Od chwili objęcia Katedry Dogmatyki i Historii Dogmatów na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu
Ruhry w Bochum profesor był głęboko przekonany o doniosłości umowy zawartej między jego wydziałem a ówczesną Papieską Akademią Teologiczną w Krakowie i aktywnie zaangażował się w jej realizację. Rzecz zrozumiała,
że potrzebował do tego własnej przekonujacej motywacji. W tym czasie ze strony Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Ruhry w Bochum współpracą z Papieską Akademią Teologiczną oprócz dziekanów – co jest zrozumiałe – zajmował się z wielkim oddaniem i życzliwością prof.
dr Günter Lange. Tutaj składam mu jeszcze raz w imieniu
własnym i uczelni wyrazy autentycznej wdzięczności. Regularną obecność w Krakowie w ramach swojej specjalności Wendelin Knoch rozpoczął w 1991. Nie zadowoliła
go jednak tylko naukowa wymiana na szczeblu wyłącznie
profesorskim. Kiedy przejął odpowiedzialność za współpracę, postarał się instytucjonalne partnerstwo rozszerzyć
także o wymianę studentów. Zapewne owocem tego trudu
było odznaczenie przez Papieską Akademię Teologiczną
godnością doktora honoris causa prof. dr. hab. Hermanna Josefa Pottmeyera, wybitnego profesora teologii fundamentalnej. Nie można wreszcie pominąć faktu, że prof.
Knoch był teologiem (Kollege) cenionym przez kard. Josepha Ratzingera, prefekta Kongregacji Nauki Wiary,
a obecnie papieża Benedykta XVI.
Wendelin Knoch jest autorem wielu prac naukowych
i popularnonaukowych, recenzji profesorskich i doktorskich. Brał udział między innymi w opracowaniu zbiorowym dzieł wszystkich słynnego teologa K. Rahnera. Na
szczególną uwagę zasługują dzieła: Ustanowienie sakra-
12
mentów przez Chrystusa: przyczynek do teologii sakramentów wczesnej scholastyki od Anzelma z Laon do Wilhelma z Auxerre oraz Wczesna scholastyka i jej eklezjologia.
Wprowadzenie. Wydawnictwo Pallottinum wydało w języku polskim jego pracę pt. Bóg szuka człowieka.
Dewizą ks. prof. Knocha posługującego w Kościele
równocześnie w wielu miejscach i funkcjach: duchowych,
pastoralnych i naukowych było adagium wypowiedziane
przy okazji przejścia na emeryturę w 2008: „Czas był dla
mnie ważny i zarazem stawiający wymagania”. I mógł też,
patrząc na swoją posługę w Kościele, powiedzieć: „Rzeczywistym celem mojego życia jako nauczyciela akademickiego i duchowego przewodnika było prowadzenie
kolejnych pokoleń studentów do źródeł teologii i do fundamentów wiary”.
Będąc uczonym, rozumiał, jak wspomniałem, także posługę pastoralną, co szczególnie uwidacznia się w jego zaangażowaniu na rzecz Rodziny Kolpinga w parafii w Hattingen, a także w prowadzeniu w randze przeora przez wiele
lat członków Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu w Jeruzalem w Essen. Ten papieski zakon, wspólnota modlitwy
i duchowości, wspiera ideą i materialnymi środkami potrzeby katolickiego Kościoła w Ziemi Świętej.
Tytuł doktora honoris causa otrzymywany dzisiaj
przez ks. prof. Knocha na Uniwersytecie Papieskim Jana
Pawła II w Krakowie, uniwersytecie, który powołał do życia Benedykt XVI, papież z Niemiec, następca na Stolicy
Piotrowej papieża z Polski, Jana Pawła II, stanowi dla obu
uczelni z całą pewnością wielki zaszczyt. Tym bardziej że
nadaje go Wydział Teologiczny, powołany do życia przez
papieża Bonifacego IX na prośbę królowej Jadwigi pod
koniec XIV wieku. Wydział ten należy do najstarszych
w Europie (siódmy z kolei). Wydaje się, że dynamicznie
rozwijająca się współpraca – jakiś znak czasu (signum
temporis) – największej uczelni Zagłębia Ruhry powinna się w jej trzydziestolecie poszerzyć de jure – moim
zdaniem – o współpracę na innych obszarach nauki. Ze
strony UPJPII mam na myśli Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego oraz Nauk Społecznych. Współpraca de
facto istnieje już z Wydziałem Filozoficznym Uniwersytetu Ruhry. Trzeba bowiem, żeby ziarno gorczycy, wrzucone w glebę polskiej i niemieckiej nauki, rozrastało się
w krzew, na którym będą zasiadały ptaki przyszłych pokoleń, owoc nowej ewangelizacji.
ks. prof. dr hab. Wendelin Knoch
Uroczystość
przyznania stopnia doktora honoris causa
na Uniwersytecie Papieskim
Podziękowanie
Eminencjo, Czcigodny Księże Kardynale, Magnificencjo,
Księże Rektorze, Dziekani, Szanowne Koleżanki i Koledzy, Szanowni Państwo.
Odpowiednie podziękowanie za przyznany mi tytuł akademicki doktora honoris causa musi p o pi e r w s z e – aby podkreślić wagę tego wyróżnienia – uwzględnić
historię Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, pierwszego uniwersytetu papieskiego w Polsce.
Uniwersytet Jagielloński założony 12 v 1364 roku przez
króla Kazimierza Wielkiego (III)1, zaledwie parę lat po praskim, początkowo obejmował tylko trzy wydziały: artes liberales, tj. gramatykę, retorykę i dialektykę, czyli trivium, oraz
jako quadrivium muzykę, astronomię, arytmetykę i geometrię, a także wydział medyczny i prawniczy2. Wkrótce jednak
wraz z rozpoczynającą się właśnie chrystianizacją Litwy pojawiła się potrzeba dobrego wykształcenia duchowieństwa.
Po ustanowieniu (11 i 1397) z inicjatywy królowej Jadwigi,
a za aprobatą papieża Bonifacego IX jako czwartego fakultetu wydziału teologicznego nastąpiło, konieczne na skutek
trudnych kolei losu, odnowienie uniwersytetu w 14003.
Kształcenie studentów odbywało się nie według modelu włoskiego, lecz paryskiego i praskiego4. Zgodnie
z nim warunkiem studiowania na wszystkich fakultetach,
z których najważniejszym był wydział teologii, było ukończenie studium artes, były one bowiem traktowane jako część filozofii, a więc jednocześnie jako wstęp do teologii5. Od tamtej pory profesura z teologii ma w hierarchii
akademickiej najwyższą rangę6.
Po drugie: patrząc w szerszej perspektywy, uniwersytet od swych początków związany jest trwale nie tylko
z historią Krakowa, lecz również z jego kulturą. Dlatego
1 Por. F. Cardini, M. T. Fumagalli Beonio-Borcchieri, Universitäten im Mittelalter. Die europäischen Stätten des Wissens,
Milano 1991, s. 120.
2Uniwersytet został zatwierdzony przez Urbana
V 1 ix 1364 roku bullą, w której papież ustanowił biskupa krakowskiego kanclerzem uniwersytetu. „Kazimierz zobowiązuje
się do opłacania trzech profesorów prawa kanonicznego i pięciu profesorów praca cywilnego, dwóch profesorów medycyny,
jednego nauczyciela sztuk wyzwolonych i rektora (którym musiał być student)”, tamże.
3 Dokument Władysława Jagiełły o odnowie uniwersytetu
datowany na 16 lipca 1400, por. tamże, przyp. 1, s. 122 – ślub Jadwigi z Wielkim Księciem Litewskim odbył się w roku 1386.
4 W Pradze studiowało wielu profesorów; por. tamże, s. 122.
5 Autorytetami byli tu: Jean Buridan, Albert Wielki i Jan
Duns Szkot; por. tamże.
6 S. Waltoś, The Jagiellonian University; ancient and modern, Kraków 1998, s. 1–6.
także horyzont wydziału teologicznego od swego zarania
ma zasięg europejski7. Weźmy na przykład – w odniesieniu do Krakowa – Wita Stwosza i jego dzieła, które są
sztuką najwyższych lotów8. Przede wszystkim wymienić
należy ołtarz główny w kościele Mariackim, który nawet
bez pierwotnego zwieńczenia, jak napisano we współczesnym Stwoszowi źródle, „w całym chrześcijańskim świecie
i po wieki”9 ugruntował sławę swego twórcy. Zatrudniony przez krakowską radę miejską z inicjatywy norymberskiego towarzystwa handlowego Stromerów, Kamererów
i Seilerów do wykonania największego retabulum tamtych
czasów, Stwosz rozpoczął pracę na tym dziełem 25 v 1477
w najważniejszym kościele parafialnym miasta, a ukończył
w święto św. Jakuba, 25 vii 1489. Za swoją pracę otrzymał
zapłatę w wysokości 2008 guldenów węgierskich10.
Po t r z e c i e: europejska ranga Krakowa, która ówczesnej stolicy Polski przyniosła także rozkwit ekonomiczny,
uchroniła wydział teologiczny przed zamknięciem się duchowym i intelektualnym na przemiany zewnętrzne. Przypomnijmy, że – co było ważne nie tylko z perspektywy kościelno-politycznej – przed pięć dekad XV wieku swoją
ostoję miał tu koncyliaryzm11. Do spektrum akademickie7 „Biskupi krakowscy utrzymywali intensywne kontakty szczególnie z Kolonią i Liège”; J. Purchla, Krakau. Mitten in
Europa, Kraków 2008, s. 20, 42n, tu także informacje dotyczące
handlu i kultury.
8 Na ten temat zob.: J. Fajt; M. Hörsch, Die Blütezeit spätgotischer Skulptur in Krakau, [w:] Tür an Tür. Polen–Deutschland. 1000 Jahre Kunst und Geschichte. Ausstellungskatalog, Köln
u.a. 2011, s. 180–185; ilustracje z komentarzem s. 186–201.
9 Tamże, s. 184; por. także: V. Funk, V. Stoß, Der Krakauer
Marienaltar, Freiburg 1985.
10 Zob. dokładnie na ten temat: Fajt, Hörsch, Die Blütezeit
spätgotischer Skulptur in Krakau, dz. cyt., por. przyp. 8, s. 183n.
11 „Nauczający w Krakowie niemiecki dominikanin Johann Falkenberg stawał w obronie monarchii uniwersalnej papieża, podczas gdy profesorowie stojący po stronie kanclerza
Piotra Wysza i Mateusza z Krakowa – wówczas profesora w Heidelbergu – krytykowali system fiskalny kurii i opowiadali się
za usunięciem kupczących godnościami papieży” (F. Cardini, M.
T. Fumagalli Beonio-Borcchieri, Universitäten im Mittelalter…,
13
go jako katedra fundowana (założona przed rokiem 1405)
należała także profesura matematyki i astronomii, która
spośród swoich studentów może się pochwalić m.in. Mikołajem Kopernikiem. Znana jest ponadto katedra astrologii – która będąc sławną na cały świat, przyciągała do
Krakowa uczniów z różnych krajów12.
Po czwarte: należy wspomnieć o ścisłych kontaktach, które z Krakowa poprzez Niemcy i Italię prowadziły
do Rzymu13. Przypomnijmy: zróżnicowanie refleksji teologicznej w okresie wczesnej scholastyki, którego symbolem
w XI wieku jako przeciwległe bieguny mogą być Bernard
z Clairvaux i Piotr Abelard14, konkurująca różnorodność
szkół teologicznych od klasycznej scholastyki po schyłek
tej naznaczonej przez sławne umysły – a mianowicie Bonawenturę, Alberta Wielkiego, Tomasza z Akwinu i Jana
Dunsa Szkota aż po Franciszka Suareza15 – szkoły teologicznej, splatają się z „klasycznym” wykształceniem greckim, przekazanym poprzez arabskich uczonych – największy wpływ mają tu przede wszystkim Awicenna i Rajmund
Lullus16 – oraz tyleż głębokie, co pewne siebie badania
astrologiczne. W połączeniu z nadzwyczajną radością życia
i surową duchowością mistyki17 tworzy się niepowtarzalny
dz. cyt., przyp. 1, s. 128). Dopiero po 50 latach, w roku 1449 pod
naciskiem króla i papieża nastąpił odwrót od koncyliaryzmu.
12 Tu bierze swój początek opowieść Mann im Mond
[Człowiek na księżycu], por. E. Bassiura, Das legendäre Krakau
(deutsch–polnisch), Kraków 2000, s. 70.
13 Por. J. Purchla, Krakau. Mitten in Europa, dz. cyt., s. 11.
14 S. Ernst, Petrus Abaelardus, Münster 2003; ponadto:
W. Knoch, Der Streit zwischen Bernhard von Clairvaux und Petrus Abaelard – ein exemplarisches Ringen um verantworteten
Glauben, „Freiburger Zeitschrift für Philosophie und Theologie“
38 (1991), s. 299–315.
15 Przykładowo na ten temat: Thomas Marschler, Die spekulative Trinitätslehre des Francisco Suarez SJ in ihrem philosophisch-theologischen Kontext, Münster 2007 (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters, Neue
Folge tom 71).
16 L. Hödl, Averroes, Averroismus I. i II.; [w:] Lexikon des Mittelalters, t. I, s. 1291–1295 (Lit.); H. Rietlinger, Raymundus Lullus
(1232/33–1316), [w:] Lexikon des Mittelalters, t. VII, s. 490–494 (Lit.).
17Wymieńmy przykładowo opata Joachima z Fiore
(1130/35–1202), Johannesa Taulera (1300–1361) oraz Jakuba Böhme (1575–1624), mrocznego wizjonera z Görlitz.
14
klimat intelektualny i duchowy, z którego pełni renesans
i barok czerpią w fascynujący sposób w sztuce i kulturze,
w architekturze i pomnikach. Jakże imponująco prezentuje się w tym względzie Kraków. „Bodaj najznamienitszym
przykładem sztuki włoskiej w Krakowie jest powstały na
przełomie XVII/XVIII wieku kościół św. Anny, będący jednocześnie kościołem uniwersyteckim. Został on zaprojektowany przez Tylmana van Gamerena, spolonizowanego
Holendra, który wykształcenie zdobył we Włoszech. Kościół ten jest szczytowym osiągnięciem baroku rzymskiego
i stanowi przykład jedności sztuk”18.
Po piąte: nie dziwi fakt, że w owym czasie wewnątrz
Kościoła dochodzi do konfliktów o dużym znaczeniu,
w swych konsekwencjach aż po dziś obecnych na wielu
płaszczyznach. Fale reformacji19 i oświecenia z wyzwaniami wynikającymi z kształtujących się właśnie nauk
przyrodniczych z ich kryterium falsyfikalności jako relatywizowania roszczenia do prawdy absolutnej20 uformowały i określiły horyzont duchowy Europy nowożytnej.
Stąd wzięła się dla Kościoła konieczność zrobienia przełomowego kroku, na który odważył się Sobór Watykański II (1962–1965) pod wpływem postulowanego przez
błogosławionego papieża Jana XXIII aggiornamento. Dokumenty tego soboru, jego konstytucje i dekrety są nie
tylko zobowiązującą wytyczną dla badań i nauczania teologicznego. Uzasadniają one jednocześnie konieczność
i owocność wewnątrzteologicznej, międzynarodowej wymiany intelektualnej i duchowej w obrębie zasobu wiedzy
teologicznej postulowanego dla solidnego kształcenia.
To przekonanie przenika trwające już 30 lat partnerstwo
pomiędzy Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Ruhry w Bochum a Papieską Akademią Teologiczną w Krakowie, podniesioną przez papieża do rangi uniwersytetu.
Dzisiejsza uroczystość, której centralną częścią jest wyróżnienie mojej osoby, potwierdza dobitnie owocność tej
wymiany, która wykraczając poza teologiczno-naukowy
wymiar, od lat poszerza również horyzont intelektualny
i życiowy naszych studentów.
Po szóste: w tym miejscu nie wolno zapomnieć o patronie tego uniwersytetu, błogosławionym Janie Pawle II,
któremu – co było wyjątkowym wydarzeniem – rektor
Uniwersytetu Jagiellońskiego w czerwcu 1983 roku nadał
tytuł doktora honoris causa wszystkich wydziałów21. Trzeba bowiem z wielką wdzięcznością przypomnieć, że Karol Wojtyła już w czasach krakowskich (jako wikariusz kapitularny, a później jako biskup) aż po wybór na papieża
domagał się konsekwentnie kontynuacji tradycji dawne18 J. Purchla, Krakau. Mitten in Europa, dz. cyt., s. 117.
19 W roku 1591 król Zygmunt III Waza kazał zniszczyć kościół kalwiński i ariański w Krakowie, por. J. Purchla, Krakau.
Mitten in Europa, dz. cyt., s. 97.
20 Na ten temat: Opat Prof. Dr. M. Heim OCist, Der Platz
der Theologie in der universitas scientiarum, [w:] G. Ratzinger,
R. Zörb (Hrsg.), Zum 85. Geburtstag. Festschrift für den Heiligen
Vater Papst Benedikt XVI., s. 127–138, tu zwłaszcza s. 132n, Rohrbach b. Weimar 2012.
21 S. Dziedzic, Alma Mater Jagiellonica, Kraków, brw, s. 69.
go wydziału teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego22.
Jestem pewny, że papież Jan Paweł II jako niebieski orędownik poprzez swoje błogosławieństwo będzie prowadził ten uniwersytet dobrą drogą.
Eminencjo, Magnificencjo, Ekscelencje, Dziekani,
Szanowne Koleżanki i Koledzy, Szanowni Państwo, czując się zakorzenionym w sprawdzonym, a także osobiście
ubogacającym środowisku, moje podziękowania za przyznaną mi godność akademicką kieruję do wszystkich, którzy zdecydowali o wyróżnieniu mojej osoby.
Pomijając fakt, że jako prałat Jego Świątobliwości mogę być pewny – także kolegialnej – życzliwości papieża Benedykta XVI, nie bez znaczenia była dla mnie rekomendacja w Watykanie ze strony Waszej Eminencji jako Wielkiego Kanclerza tego uniwersytetu i wieloletniego najbliższego
współpracownika błogosławionego papieża Jana Pawła II.
Proszę pozwolić mi, Księże Kardynale, wspomnieć przy
okazji serdecznego podziękowania dla Księdza Kardynała
o ubogacającym zdarzeniu, które zawdzięczam przychylności Waszej Eminencji. Nazwa tego uniwersytetu przywodzi mi bowiem na myśl dwa spotkania z papieżem Janem
Pawłem II, które miały miejsce po koncelebrowanej liturgii w jego prywatnej kaplicy. Podczas nich papież wyraził
najpierw swoje uznanie dla Wydziału Teologicznego w Bochum, dla niego nierozerwalnie związanego z nadaniem
doktoratu honoris causa jego wieloletniemu przyjacielowi
kardynałowi Jaworskiemu. Podarowany mi następnie w antykamerze różaniec jako duchowy testament tego błogosławionego papieża stał się dla mnie zobowiązaniem do bratersko-kapłańskiej pamięci w modlitwie, którą, wyrażając
moją wdzięczność, obejmuję także Waszą Eminencję.
Serdeczne podziękowanie jestem winien również Magnificencji, Rektorowi tego Uniwersytetu, Senatowi wraz
ze wszystkimi kolegami w gremiach decydujących o wyróżnieniu całokształtu mojej działalności naukowej. Jestem świadom, że wraz ze mną wyróżniony i uczczony zostaje jednocześnie Wydział Teologii Katolickiej Uniwersytetu Ruhry. Fakt ten podkreśla także obecność naszego
dziekana prof. Frevela i delegacji profesorskiej z Bochum.
Uznanie dla naszego partnerstwa, którego tło historyczne i znaczenie opisał w znamiennych słowach czcigodny laudator, były wieloletni rektor Papieskiej Akademii
Teologicznej, doktor honorowy Wydziału Teologicznego
w Bochum, ks. prof. dr hab. Adam Kubiś, podkreśla jednocześnie obopólne zobowiązanie do pielęgnowania i pogłębiania naszej współpracy.
Na zakończenie nie mogę nie podziękować osobie,
która od wielu lat zaangażowana jest w nasze partnerstwo i przyczyniła się do zorganizowania tej uroczystości,
a mianowicie ks. Janowi Dziedzicowi, oraz recenzentom:
o. Andrzejowi Napiórkowskiemu i Thomasowi Marschlerowi, a także laudatorowi.
Dziękuję także tym wszystkim, którzy przez wszystkie
te lata wspierali nasze partnerstwo, poprzez swój wkład
ubogacali i organizacyjnie w sposób kompetentny i taktownie mu towarzyszyli.
Dziękuje wreszcie wszystkim, którzy zatroszczyli się
o godne przygotowanie uroczystości promocji.
Do słów podziękowania dołączam serdeczne życzenia błogosławieństwa dla wszystkich Państwa, zwłaszcza
zaś dla intelektualnego i duchowego rozwoju Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie w badaniach naukowych i pracy dydaktycznej: Deo adiuvante: Ad multos
annos felicissimos!
22 A. Kubiś, Bischof Karl Wojtyla, der Domkapitular der Krakauer Erzdiözese und die neue Etappe der Geschichte der ehemaligen Theologischen Fakultät der Jagiellonen-Universität – streszczenie, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 19 (2011) nr 1, s. 50n.
15
konferencje
XII konferencja z cyklu
Rola Kościoła katolickiego
w procesie integracji europejskiej
tekst: Monika Wiertek
W dniach 14−15 września br. w podkrakowskich Tomaszowicach odbyła się kolejna konferencja z cyklu Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej.
W tym roku jej uczestnicy: hierarchowie Kościoła, politycy, parlamentarzyści europejscy oraz publicyści pochylili się nad tematem Chrześcijańskie oczekiwania wobec kształtu Europy.
Konferencje z tego cyklu zwoływane są co roku
w połowie września w celu poddania publicznej debacie
roli polityka chrześcijańskiego w jednoczącej się Europie. Ich wysoki poziom merytoryczny i prestiż sprawia,
że przybywają na nią licznie wybitni politycy i działacze społeczni, znaczący ludzie Kościoła, przedstawiciele
uczelni, a także duże grono słuchaczy, również z zagranicy. Organizowane są przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Fundację Konrada Adanauera
w Polsce, Fundację Roberta Schumana w Luksemburgu,
Frakcję Europejskiej Partii Ludowej w Parlamencie Europejskim oraz Wydawnictwo Wokół nas z Gliwic.
Pierwszego dnia obrad uczestników przywitał bp
prof. Tadeusz Pieronek – pomysłodawca konferencji
oraz przewodniczący komitetu organizacyjnego, Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa, wiceprzewodniczący Grupy EPL (Chrześcijańscy Demokraci) w Parlamencie Europejskim oraz członek Zarządu Fundacji Roberta Schumana dr Jan Olbrycht, a także
kard. Stanisław Dziwisz. Metropolita krakowski podkreślił, że w debacie dotyczącej przyszłości Europy głos
Kościoła powinien być słyszalny, gdyż jej obywatele
nie mogą żyć bez duchowego zaplecza. Następnie Tomasz Arabski – szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
odczytał list premiera Donalda Tuska skierowany do
uczestników konferencji. „Europy, jaką znamy i w której
żyjemy, nie można zrozumieć bez odniesienia do wartości chrześcijańskich. Wolność polityczna, rządy prawa,
idea godności człowieka, największe europejskie warto-
16
ści i instytucje są owocem dziedzictwa Zachodu, które
głęboko tkwi w chrześcijaństwie” – napisał premier.
Po przywitaniach nastąpiło wprowadzenie do tematyki spotkania. Najpierw zaprezentowano nagranie wideo
z wystąpieniem Viviane Reding – komisarz ds. Sprawiedliwości UE, która niestety nie mogła osobiście uczestniczyć w konferencji. Później przemawiał Władysław
Bartoszewski – Sekretarz Stanu oraz pełnomocnik ds.
Dialogu Międzynarodowego w Kancelarii Prezesa Rady
Ministrów. Podkreślił on, iż Europejczycy powinni zastanowić się, czy chcą pozostać wierni ideom założycieli
Unii. Zaznaczył też, iż duchowym ojcem Europy jest nie
tylko Konrad Adenauer, Alcide De Gasperi czy Robert
Schuman, ale także Jan Paweł II ze względu na postulaty fundowania wspólnoty europejskiej na fundamencie Ewangelii i wartości chrześcijańskich. Bartoszewski
stwierdził też, iż integracji gospodarczej powinno towarzyszyć bliskie Polakom pojęcie solidarności i że kryzys
ekonomiczny może stać się szansą do refleksji nad zasadami, według których funkcjonują społeczeństwa.
W panelu dyskusyjnym Jaki kształt polityczny przyjmie UE – czy koncepcja „ojców Europy” jest jeszcze aktualna? udział wzięli: Romana De Gasperi – córka jednego z twórców powojennego ładu w Europie, Alcide’a De
Gasperiego i wiceprezydent Fundacji jego imienia, Klaus
Otto Skibowski – publicysta i pisarz, były doradca Kanclerza RFN Konrada Adenauera oraz dr Jacek Saryusz-Wolski – wiceprzewodniczący Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańskiej Demokracji). Debatę moderował
dr Jan Olbrycht. Romana De Gasperi mówiła o zamierzeniach jej ojca, który chciał zbudować Europę bezpieczną i rozwijającą się, uwypukliła, iż podstawą jego działań
wraz z Konradem Adenauerem oraz Robertem Schumanem było oparcie w chrześcijaństwie. Poparł ją Jacek Saryusz-Wolski, dodając, iż u źródeł kryzysu politycznego
i ekonomicznego leży kryzys wartości – kwestionowanie
zasady dobra wspólnego, solidarności i odpowiedzialności. „Albo Europa będzie odwoływała się do wartości, albo jej nie będzie” – zaznaczył w swoim wystąpieniu.
konferencje
Salem Kaku, Ziyad Raoof, Jarosław Gowin
W drugiej sesji dyskusyjnej prelegenci pochylili się
W czasie konferencji zaprezentowano także książnad zagadnieniem Świeckość – wartość czy zagrożenie?
kę Wartości chrześcijańskiej demokracji autorstwa dr.
Prof. Rocco Buttiglione, wiceprzewodniczący parlamentu
Norberta Neuhausa, eksperta ds. gospodarki i HorWłoch przedstawił referat Ewolucja pojęcia laicite, w któsta Langesa, byłego posła do PE. Spotkanie zakończyrym przedstawił różne rodzaje świeckości. Prof. Libero
ły dwa wystąpienia: dr. Christiana Schmitza – dyrekGerosa, dyrektor Instytutu Prawa Kanonicznego i Porówtora Fundacji Konrada Adenauera w Polsce oraz ks.
nawczego Religii w Lugano mówił na temat świeckości
dr. hab. Władysława Zuziaka, prof. UPJPII – rektoi religii, a Krzysztof Zanussi zaprezentował zagadnienie
ra Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w KrakoSacrum i profanum w sztuce. Zwrócił on uwagę słuchawie. Rektor UPJPII powiedział: „W dobie sekularyzaczy na fakt, że pojęcie sacrum, jak również świętokradzcji niejednokrotnie można odnieść wrażenie, że głos
twa staje się dla ludzi niezrozumiałe. „Świętość zniknęła
chrześcijan, odnoszący się także do prawa naturalneze sztuki i ona cierpi z tego powodu, a pojęcie świętości
go, często nie jest respektowany, a wręcz bywa usuwaoznaczające, że coś nas przekracza, właściwie w sztuce nie
ny z debaty publicznej ze względu na tzw. neutralność
istnieje” – mówił reżyser.
aksjologiczną. Być może zresztą to sami chrześcijaDrugi dzień konferencji organizatorzy poświęcili
nie, poprzez swoich przedstawicieli w parlamentach
na debatę Oczekiwania wobec kształtu Europy – chrzeczy innych instytucjach publicznych, są za mało obecścijańska wizja przyszłości Europy. W dyskusji wzięli
ni w dyskursie społecznym i zdecydowani w obronie
udział: Jean-Claude Hollerich – arcybiskup Luksemburswoich poglądów? Chrześcijańska tożsamość Europy
ga, dr Jarosław Gowin – polski minister sprawiedliwonie określa bowiem niczyich przywilejów ani prerości, Zbigniew Derdziuk – prezes ZUS, Zbigniew Nosowgatyw, ale mówi przede wszystkim o zadaniach stoski – redaktor naczelny miesięcznika „Więź” oraz Elmar
jących przed wierzącymi. Dlatego uważam, że temat
Brok – przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych
tegorocznej konferencji był bardzo potrzebny, gdyż
w Parlamencie Europejskim. Dyskusję moderował
trzeba wspólnie zastanowić się nad kształtem przydziennikarz Marek Zając. Interesujące było wystąpienie
szłej Europy, ale i nad tym, co chrześcijanie jako obyabp. Hollericha, który przedstawił swój sposób postrzewatele mogą i powinni w sposób twórczy wnieść we
gania Europy z perspektywy kilkuletniego pobytu w Jawspólne europejskie dziedzictwo”.
ponii. Stwierdził, że zauważalne jest spychanie chrześcijan na margines życia
publicznego: „Wielu chrześcijan w Europie nie czuje się traktowanymi serio.
Chrześcijanin jest «wiecznie wczorajszy», czyli zapatrzony w przeszłość,
a jego wiara spychana jest
wyłącznie w sferę prywatną”. Zwrócił uwagę, iż Europę z kryzysu może wyprowadzić właśnie oparcie
w wartościach chrześcijańskich: wzmacnianie rodziny, obrona praw człowieka,
od prawej: Monika Wiertek, Małgorzata Wojewoda, Władysław Bartoszewski, Małgorzata Sroka
opowiadanie się za życiem.
17
konferencje
XX Międzynarodowe Seminarium
Sacrum i przyroda
Człowiek w ogrodzie Pana
tekst: Elżbieta Zastawnik
zdjęcie: Maciej Z. Maśliński
W dniach 13−14 października br. odbyło się XX Międzynarodowe Seminarium Sacrum i przyroda zorganizowane
przez Katedrę Teologii Pastoralnej Szczegółowej Wydziału
Teologicznego UPJPII przy współpracy Greckokatolickiego Fakultetu Teologicznego Uniwersytetu w Preszowie, Ojcowskiego Parku Narodowego oraz Oddziału Krakowskiego
PTTK im. ks. Karola Wojtyły, Koła nr 1 „Pielgrzym”. Wzięli w nim udział także przedstawiciele Uniwersytetu Lwowskiego. Podczas tegorocznego spotkania uczestnicy pochylili
się nad tematem Człowiek w ogrodzie Pana. W odkrywaniu,
czym dla człowieka jest obcowanie z naturą daną mu jako
dar od Stwórcy, pomagały zebranym nie tylko wystąpienia
zaproszonych gości z kraju i zagranicy, ale także okolica Ojcowskiego Parku Narodowego. Różnorodność krajobrazu
oraz znajdujące się na terenie Parku miejsca sakralne wspierały słuchaczy w otwarciu się na zaproponowaną przez organizatorów tematykę. Prelegenci, choć reprezentowali różne
środowiska, kraje i zawody, podkreślali wzajemne oddziaływanie na siebie człowieka i otaczającego go środowiska.
Reprezentanci Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II
w Krakowie w swoich wystąpieniach skupili się na przedstawieniu kondycji i życia człowieka. Mówili o człowieku umieszczonym przez Boga w biblijnym ogrodzie Eden
(ks. prof. dr hab. Roman Pindel), zwrócili też uwagę, w jaki sposób przyroda wpływa na rozwój ludzkiej osobowości (ks. dr hab. Jan Dziedzic) i na zdrowie psychiczne człowieka (ks. dr Jan Klimek).
Goście z Ukrainy (Zvenysłava Mamčur, Jurij Zinko, Inna
Sirenko, Maria Nadraga, Andrij Prokopiw) w swoich pierw-
18
szym, wspólnym referacie zaprezentowali historyczny i obecny stan przyrodniczych obszarów chronionych w Galicji oraz
rolę Ukraińskiej Cerkwi w rozwoju działalności ochronnej
celem zachowania dziedzictwa przyrodniczego na poziomie
krajowym i regionalnym. Prelegenci zwrócili uwagę, iż w tę
działalność zaangażowane są organizacje zarówno społeczne, jak i religijne, skupione przy Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej. Drugi z referatów koncentrował się wokół roślin
biblijnych w Ogrodzie Botanicznym Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki. Mówcy zwrócili w nim
uwagę m.in. na walory tego rodzaju ekspozycji dla osób odwiedzających ogród, jak też dla naukowców. Wykład ten dobrze współbrzmiał z wcześniejszym przedłożeniem dr Zofii
Włodarczyk z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, która
zwróciła uwagę na funkcję, jaką spełniają założone przez nią
Ogrody Biblijne w Myczkowcach i Proszowicach. Mówczyni zaprezentowała ich rolę przyrodniczą, kulturową, a przede
wszystkim duchową. Pozwalają one bowiem lepiej zrozumieć Ziemię Świętą i poznać przesłanie Biblii.
Goście ze Słowacji w swoich referatach skupili się na przedstawieniu wspólnych zależności, jakie łączą każdego człowieka ze światem przyrody. Pierwszy z prelegentów, dr Peter Tirpák, skoncentrował się na wychowawczo-formacyjnej roli
kontaktu z naturą. Natomiast doc. dr hab. Marek Petro przybliżył zgromadzonym dokumenty wydane przez Konferencję
Biskupów Słowacji dotyczące problematyki ochrony przyrody
oraz inne akty łączące się z omawianym podczas seminarium
problemem. Kolejny mówca, dr Gabriel Pal’a, w prezentowanym przedłożeniu zastanawiał się, czy ów kontakt człowieka
z przyrodą nie stanowi manipulacji ze strony człowieka.
Kolejni prelegenci skupiali się na różnych innych ważnych aspektach bytności człowieka „w ogrodzie Pana”.
Prof. dr hab. Zbigniew Mirek z Instytutu Botaniki PAN im.
W. Szafera w Krakowie swoją uwagę skoncentrował na ekotycznej i ekoteologicznej bytności człowieka w przyrodzie.
Wraz ze słuchaczami zastanawiał się, co naprawdę dla człowieka oznacza bycie „w ogrodzie Pana” i jaka jest jego od-
Konferencja
Oblicza chciwości
a życie publiczne
konferencje
powiedzialność za to miejsce. Zwrócił też uwagę, iż ludzie
mogą reprezentować różne modele bycia w nim (np. bycie turystą lub krajoznawcą). Jak w pełni rozkoszować się
korzystaniem z daru przebywania w przyrodzie przedstawił w swoim referacie uczeń I Liceum Ogólnokształcącego
w Krakowie Kajetan Rajski, przybliżając zgromadzonym
osobę i życie św. Teresy Wielkiej.
Joanna Pociask-Karteczka, profesor Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, zwróciła uwagę na problem gospodarki wodnej, który zaczyna dotykać coraz
większych obszarów ziemi. W swoim przedłożeniu odniosła się nie tylko do przedstawienia genezy kwestii hydrologicznej w ujęciu kosmicznym (budując analogie z tekstami biblijnymi np. Rdz. 1, 1−2.7; 21, 17; 22, 11; 37, 35), ale
także odwołując się do Księgi Rodzaju (2, 8−14), zapoznała zebranych z hydrologią „ogrodu Pana”. Jako specjalista
w swojej dziedzinie zilustrowała skutki gospodarowania
człowieka zasobami wodnymi oraz wzajemne relacje: człowiek – woda, zwłaszcza na obszarze Azji Mniejszej.
Nad genezą kształtowania przestrzeni przyrodniczej
w czasach średniowiecza i współczesnych na przykładzie
dwóch zakonów: cystersów z Milicza i marianów z Lichenia
zastanawiał się mgr Maciej Maśliński z Zespołu Szkół Specjalnych im. Janusza Korczaka w Ostrowie Wielkopolskim. Jak
mówił, cystersi zagospodarowując przyrodę, pozyskiwali produkty do utrzymania i wyżywienia współbraci; marianie − dla
usług pielgrzymkowo-turystycznych. Zatem oba zgromadzenia w ten sposób przyczyniły się do rozwoju swojego regionu.
Idąc po myśli przedmówcy, dr Józef Partyka, zastępca dyrektora Ojcowskiego Parku Narodowego, w swoim referacie
skupił się na pytaniu, czy działania człowieka podejmowane
na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej powodują
konflikty z tamtejszą przyrodą, czy też prowadzą do symbiozy
z nią. Uczestnicy mogli zapoznać się z problemami, z którymi na co dzień zmagają się pracownicy nie tylko Ojcowskiego Parku Narodowego, ale także innych parków narodowych
i krajobrazowych w Polsce. Wyraził nadzieję, iż seminaria takie jak Sacrum i przyroda mogą służyć łączeniu wiedzy teoretycznej z praktycznymi inicjatywami ochrony środowiska.
Ostatni wykład poświęcony był regionowi samego Ojcowa. Dr Dominik Ziarkowski z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie przedstawił Ojców w XIX i na początku XX wieku jako „ogród Boży i ludzki”. Zwrócenie uwagi
na walory tej miejscowości w aspekcie historycznym było podprowadzeniem do kolejnych punktów seminarium,
które miały prowadzić do bezpośredniego poznania wartości przyrodniczych i kulturowych Ojcowskiego Parku
Narodowego. Wieczorną porą w sobotę uczestnicy odwiedzili zabytkowe obiekty sakralne w Grodzisku.
Natomiast niedziela, 14 października, była połączeniem
wspólnej Eucharystii i modlitwy z wędrówką szlakami Ojcowskiego Parku Narodowego. Jak co roku intencją tego dnia było połączenie teorii z praktyką oraz zilustrowanie prezentowanych poprzedniego dnia w referatach treści. Był to też czas,
kiedy uczestnicy seminarium mieli okazję uczyć się, jak efektywnie i z pożytkiem można wykorzystywać czas wolny, korzystając z daru Stwórcy, jakim jest piękno stworzonego świata.
tekst: Agnieszka Słodyczka
zdjęcie: Archiwum Katedry Etyki
To już V konferencja z cyklu Etyka i życie publiczne organizowana przez Katedrę Etyki Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Patronem
wydarzenia niezmiennie była sekcja Etyki Życia Publicznego Polskiego Towarzystwa Etycznego. Tym razem badacze naukowi zajęli się chciwością. Dwudniowa konferencja
(23−24 października br.) pt. Oblicza chciwości a życie publiczne odbyła się przy ul. Kanoniczej 9. Nad jej właściwym
przebiegiem czuwała dr Joanna Mysona Byrska. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał ks. dr hab. Arkadiusz
Baron, prof. UPJPII, który przedstawił zdanie Jana Chryzostoma na temat chciwości, a także życzył wszystkim udanego i owocnego sympozjum oraz twórczych publikacji.
Pierwszą część Chciwością sterowani rozpoczął dr hab.
Jan Poleszczuk, prof. UwB prelekcją Chciwość i racjonalność
zachowań społecznych. Prelegent przedstawił oblicze chciwości z punktu widzenia socjologicznego, skupiając się na powstawaniu „kultury cwaniactwa” i interakcjach definiujących
zjawisko chciwości: egoizmie, samokontroli, izolacji społecznej czy pragnieniach. Jak sam podkreślał, wszystko zależy
o tego, czy człowiek w swoich dążeniach przekroczy pewną
miarę, a problem polega na tym, co definiuje ową miarę i jakiego jest typu. Następny prelegent, dr hab. Piotr Bartula (UJ)
w referacie Cena absolutu humorystycznie przedstawił jakże poważny obraz chciwości, opowiadając historię uczonego, filozofa i wynalazcy Józefa Hoene-Wrońskiego i bogatego kupca Piotra Arsona. Arson był tak zafascynowany ideologią Wrońskiego, że zaczął sponsorować jego badania, co
tamten chytrze umiał wykorzystać. W zamian za długoletnie nauki i wspieranie majątkiem filozofa, ów miał mu wyjawić tajemnicę Absolutu, czego oczywiście w końcu nie zrobił. Arson założył swojemu mistrzowi proces, który niestety haniebnie przegrał. Chciwość jednak zabrała Wrońskiemu
wszystko i ostatecznie zmarł w nędzy. Dr Bartula doskonale ukazał w swoim wystąpieniu obraz gnostycyzmu, pokusę „stawania się bogami”. Chciwość ma wiele twarzy i wielu
teoretyków rozpatrywało ten problem, co przedstawiła kolejna referentka – dr hab. Magdalena Żardecka-Nowak, prof.
UR (Rzeszów) w referacie Chciwość jak egzemplifikacja racjonalności nierozumnej. Zarys historyczny i literacki omówiony przez prelegentkę szeroko przedstawił różne odmiany pojęcia chciwości, skupiając się przede wszystkim na dorobku
J. Rawlsa, wielkiego teoretyka sprawiedliwości.
Dr hab. Witold Nowak, prof. UR (Rzeszów) w wystąpieniu Chciwość – imaginarium dawne i współczesne w sposób klarowny ukazał zmianę omawianej przywary na przestrzeni dziejów. Prelegent rozpoczął od starożytnych rozważań wielkich filozofów, analizując następnie chciwość
w kontekście teologii grzechu w średniowieczu, a na ko-
19
konferencje
dr hab. Piotr Bartula, UJ; dr Sławomir Drelich, UMK Toruń; dr hab. Magdalena
Żardecka-Nowak, prof. UR (Rzeszów); dr hab. Jan Poleszczuk, prof. UwB (Białystok)
niec ukazał rolę chciwości w czasach nowożytnych – poprzez dowartościowanie tego zjawiska – gdyż jest swoistym
motorem działań, który pobudza rozwój technologiczny
i ideowy w świecie konsumpcyjnym. Dr Robert Piechowicz
(UPJPII) w interesujący sposób rozwinął tę koncepcję w referacie Powinność chcenia, czyli jak perswazja pobudza nasze potrzeby, pokazując w nietuzinkowy sposób (na przykładzie reklam), jak konsumpcja generuje chciwość. Slogany
reklamowe atakują nas wszędzie i to one wyzwalają w nas
potrzebę posiadania danego produktu. Tego typu komunikaty tworzą specyficzny „świat chcenia”. Ważna przy tym
jest reakcja odbiorcy, od której żywotność reklamy zależy.
Takie slogany jak np.: „dołącz do nas”, „dołącz do najlepszych”, „zmieniamy jutro… dziś” czy wizja, że mogą do nas
mówić „panie kierowniku” – niewątpliwie kuszą. Odnosi
się to z kolei do chciwej natury człowieka. Prelegent obnażył ten świat ułudy, który sami tworzymy, gdyż każdy z nas
pragnie dążyć do ideału – chcemy dobrze wyglądać, czuć
się potrzebni i ważni. Kolejny mówca, dr Mariusz Makowski (UEK) ukazał słuchaczom niekonwencjonalny sposób
odbierania chciwości, mianowicie z punktu widzenia psychologii. Powołując się na koncepcję psychoanalityczki Melanie Klein, odwołał się do wczesnego okresu życia człowieka − karmienia go piersią przez matkę. Dziecko „pożąda”
piersi, jest chciwe, a gdy jej nie dostaje, wpada we frustrację.
Można zatem poniekąd stwierdzić, że chciwość wysysamy
wraz z mlekiem matki. W naszych życiowych działaniach
dążymy po prostu do redukcji owej frustracji poprzez np.:
materializm, pracoholizm, narcyzm, infoholizm czy dążenie do nadkontroli własnego ciała. Ponadto prelegent swoje rozważania odnosił do psychospołecznej teorii rozwoju
Erika Eriksona, teorii potrzeb Abrahama Maslowa czy innych teoretyków psychoanalitycznych.
Dr Piotr Michalik (UPJPII) przedstawił jeden z aspektów swoich badań nad opodatkowaniem związków wyznaniowych w USA w referacie: Między fiskusem, chciwością i hojnością – darowizny na cele charytatywne w federalnym systemie podatkowym USA. Zdaniem autora
chciwość ukazuje się również podczas odliczenia podatkowego darowizny na cele charytatywne. Odnosi to do
problematyki amerykańskiego prawa podatkowego, gdzie
związki wyznaniowe klasyfikowane są jako organizacje
pożytku publicznego. Kolejna prelegentka przeniosła słuchaczy ponownie w świat reklamy. Dr Maria Klobusicka
(UKF Nitra, Słowacja) w prelekcji Człowiek w niewoli reklamy przedstawiła ciekawy punkt rozpatrywania chciwości. To reklama szuka nas, jest naszym stałym elementem
20
kulturowym, ale może być również niebezpieczna, gdyż
„tworzy” ludzi jako produkty, sama tworzy własnych odbiorców, wpływa na nas nieustannie. Szczególnie niebezpieczne jest to dla dzieci, które są najbardziej podatną grupą pod względem psychicznego odbioru bodźców, więcej
pamiętają, lepiej znają marki. Niewątpliwie ważna jest tutaj rola rodzica. Reklama ma niezwykłą siłę, powinna być
zatem uczynna – propagować także wartości. Problem polega na tym, że nasze wartości są zaburzone. Ten aspekt
rozwinął ks. dr hab. Zbigniew Waleszczuk (Niemcy), którego zdaniem kapitalizm jest przyczyną rozwoju chciwości. Ludzie biorą udział w wyścigu, w pogoni za tym, aby
być lepszym. Mamy do czynienia z ekonomizacją społeczeństwa, w której człowiek jest „urzeczowiony” – traktowany jak przedmiot. Po tym wystąpieniu miała miejsce
dyskusja, która zakończyła pierwszą część sesji.
Drugi dzień konferencji rozpoczął się od projekcji filmu
Chciwość w reżyserii J. C. Chandora, wyświetlonego w Kinie Pod Baranami. Następnie uczestnicy udali się ponownie na Kanoniczą 9 na dyskusję „po filmie i o filmie”, prowadzoną przez dr. Adama Workowskiego (UPJPII). Część
druga wystąpień odbywała się jednocześnie w dwóch salach, zatem słuchacz miał do wyboru, na którą prelekcję
się udać. W pierwszej sali początkowe wystąpienie przypadło ks. prof. Pavolowi Dancakowi (UP Preszów, Słowacja), który w referacie Skromność w kontekście wolności
i odpowiedzialności poruszył kwestię konsumpcjonizmu
jako owocu chciwości, ale przede wszystkim zajął się cnotą, jaką jest skromność, o której nie można nie wspomnieć,
chcąc mówić o chciwości. Prelegent podkreślił, iż ową szlachetną cechę warunkują granice. Człowiek bowiem musi
umieć wyznaczać sobie granice, aby nie popaść w niewolę. To właśnie ograniczenie sobie dobrobytu, aby „nie mieć
więcej niż potrzeba” jest rozwiązaniem, prowadzi do wolności. Powinniśmy na nowo nauczyć się, jak być pokornym.
Problematykę tę w kontekście technologicznym poruszyła dr Barbara Koc-Kozłowiec (WSEiI, Lublin), omawiając
swoje badania na temat treści przekazywanych w sieci przez
internautów. Prelegentka podkreśliła, iż w sieci narażeni jesteśmy na zainteresowanie oraz agresję ze strony nieprzyjaznych nam osób. Dlatego także zdaniem badanych absolutnie nie powinniśmy podawać w internecie swoich osobistych danych, a także informacji o bliskich. Prelegentka
podkreśla, że to właśnie przede wszystkim w sieci musimy
być ostrożni, gdyż dostęp do informacji nigdy przedtem nie
był tak łatwy jak w dobie internetu. Kolejne wystąpienie
– mgr Agnieszki Wloki (UŚ, Katowice) Chciwość – konieczność czy wybór? miało na celu przypomnienie dawnych,
zapomnianych wartości, w których miejsce pojawiają się
pseudowartości. Przyczyna jest jedna – chciwość. Autorka
porusza zagadnienie mechanizmu „błędnego koła”, w jaki
popada ludzkość poprzez sztucznie generowane potrzeby.
Ważnym aspektem jest tutaj skupienie się na freudowskiej
zasadzie rzeczywistości oraz konsekwencjach wywołanych
przez chciwość w życiu każdej jednostki. Kolejny prelegent natomiast przedstawił słuchaczom niezwykle ciekawy
punkt do dyskusji. Dr Adam Workowski (UPJPII) w swo-
tyczące konsumpcji. Dr Joanna Mysona Byrska w prelekcji
Chciwość jako motor konsumpcji omówiła istotę tego zjawiska, w którym góruje stale nienasycony konsument, dzięki
czemu konsumpcja stale rośnie, a świat się rozwija.
Konferencję zakończono dyskusją, a także pewnymi
wnioskami i podsumowaniem. Dr Joanna Mysona Byrska podziękowała wszystkim za przybycie i tak owocne
prelekcje, dzięki którym mogliśmy poznać różne oblicza
chciwości, zgodnie z intencjami organizatorów.
Pozostali prelegenci: dr Irena Trzcieniecka-Schneider
(UR, Kraków), Czy chciwość jest mierzalna?; dr Anna Marek-Bieniasz (AJD, Częstochowa), Etyka środowiskowa a problem konsumpcjonizmu w dobie kryzysu ekologicznego; mgr
Anna Markiewicz (UPJPII), Chciwość niejedno ma imię; mgr
Sylwia Zydek (UW Wrocław), O niestarzejącym się obliczu
chciwości. Próba analizy kaznodziejstwa A. Węgrzynowicza
(1658-1721); mgr Bogumił Strączek (Ignatianum, Kraków),
Chciwość jako forma pragnienia mimetycznego w ujęciu René Girarda; mgr Anna Piotrowska-Kiełb (UW Wrocław),
Łakomstwo jest to jako wór dziurawy, który nigdy napełniony
być nie może. Obrazowanie pojęcia chciwości w świetle osiemnastowiecznych wybranych kazań z jezuickiej drukarni w Kaliszu; mgr Grażyna Bilik (UPJPII), Nienasyceni adrenaliną.
Aspekt etyczny sportów ekstremalnych.
konferencje
im referacie Moralisty walka z chciwością skupił się na pozytywnych aspektach chciwości, podając w wątpliwość, czy
owa przywara wywołuje tylko negatywne skutki. Przecież,
jak było wspomniane, zachęca do działania. Ponadto – co
jest w złego w posiadaniu dóbr? Moralista powie, że istotą
życia jest „być”, a nie „mieć”, ale dlaczego potępia się własność prywatną? Może być ona dobra, jeśli będziemy się nią
dzielić, korzystać z niej, a nie tylko ją gromadzić. Prelegent
wysnuł istotną kwestię do rozważania. Kalwin zalecał zarabianie i pomnażanie majątku na chwałę Bożą, ponieważ
likwidacja dóbr wcale nie zlikwiduje przyczyny złych skutków. Pieniądze, które napędzają gospodarkę, mogą być dobre, o ile nie niszczą relacji międzyludzkich.
W drugiej sali rozważano w tym czasie kwestię finansową chciwości, między innymi w prelekcjach: dr Agnieszki Łukasiewicz-Kamińskiej z UKSW (Chciwość na rynkach
usług finansowych jedną z przyczyn kryzysu finansowego),
mgr Małgorzaty Korbaś (Ekonomiczne uwarunkowania
chciwości) czy mgr. Michała Miklasa, który w referacie
Chciwość jako wartość – „mito-ontologia” wolnego rynku
w ekonomii i polityce poruszył problem źródeł współczesnych kryzysów, ale także legitymizacji chciwości i konsekwencji, do jakich ona prowadzi nie tylko w sferze ekonomii. Kolejna część wystąpień dotyczyła mediów, problematykę tą poruszył w swoim wystąpieniu ks. dr hab. Michał
Drożdż, prof. UPJPII (Chciwość w kontekście komercyjności jako zagrożenie dla misyjności mediów) oraz dr Sławomir
Drelich (UMK, Toruń) w prelekcji Media żarłoczne i krwiopijcze, czyli o sensacyjności przekazów medialnych, w której
przedstawił dążenia mediów do zdobywania mas ludzkich.
Aby to osiągnąć, bazują na sensacyjności, gdyż to ona najbardziej przyciąga widzów. Prelegent omówił funkcje mediów i ich hierarchii, która z czasem uległa zmianie. Początkowo najważniejsza była funkcja informacyjna, która
jednak zeszła na drugi plan na rzecz funkcji rozrywkowej.
Ponadto media w swej chciwości pragną spełniać rolę wychowawczą i osiągają na tym polu sukcesy − to one kształtują społeczeństwo, kontrolują poglądy, manipulują i wywołują pewne zachowania, bo w końcu wiemy tyle o świecie,
ile zobaczymy za pomocą mediów. Nieco odmienny punkt
widzenia przedstawił mgr Paweł Wieczorek (SWPS, Warszawa) w prelekcji Chciwość mediów czy odbiorców? Dla kogo ścigają się dziennikarze, którą przygotował razem z mgr
Marceliną Szumer. Autorzy referatu, którzy sami pracują
w mediach jako redaktorzy i dziennikarze, poruszyli kwestię walki mediów o widza polegającą na proponowaniu im
banalnych i brukowych tematów, przy jednoczesnym konkurowaniu z innymi mediami.
W ostatniej części konferencji uczestnicy pochylili się
nad konsumpcyjnym aspektem chciwości. Mgr Wojciech
Zieliński (UPJPII) w prelekcji O tym, jak Platon, Marks
i Baudrillard spotkali się w galerii handlowej ukazał wymiar
filozoficzny tego zjawiska, mgr Katarzyna Cikała (UPJPII)
skupiła się na potrzebach konsumenta, a mgr Zofia Węgrzyn (UR) w wystąpieniu Konsumowanie w społeczeństwie płynnej nowoczesności jako nowe oblicze chciwości
szeroko przedstawiła rozważania Zygmunta Baumana do-
Zachęcamy do śledzenia informacji o cyklu konferencji Etyka a życie publiczne na profilu: www.facebook.
com/Ethicsandthepubliclife
Wokół wyzwań
współczesnej pracy socjalnej
tekst: Małgorzata Duda
Dokonujące się przeobrażenia społeczno-ekonomiczne
i gospodarcze, które przynoszą wyraźnie i niepodważalnie
pozytywne efekty w wielu dziedzinach życia, stały się również źródłem niekorzystnych zjawisk społecznych, osłabiających poczucie bezpieczeństwa socjalnego i generujących
na niespotykaną skalę takie zjawiska jak bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, alkoholizm, narkomania. W procesie
polskiej transformacji wiele grup społecznych, w tym polska rodzina, znalazło się w sytuacji marginalnej, wzrasta
systematycznie liczba osób, które tracą zdolność do samodzielnego zaspokajania swoich potrzeb na poziomie minimum egzystencjalnego i wymagają pomocy socjalnej.
Starzenie się społeczeństwa, postępująca pauperyzacja i ograniczenie funkcji opiekuńczej państwa sprawiły, że coraz więcej osób korzysta ze wsparcia specjalistów
zatrudnionych w różnych instytucjach lub organizacjach
przy rozwiązywaniu życiowych problemów. Wzrasta więc
społeczne zapotrzebowanie na profesjonalistów wyposażonych w określoną wiedzę i umiejętności, którzy mogą
wspomagać jednostki, rodziny, grupy, środowiska lokalne w usuwaniu przeszkód uniemożliwiających aktywne
uczestniczenie w życiu społecznym.
21
konferencje
22
Aby sprostać narastającemu zapotrzebowaniu na pomoc społeczną i pracę socjalną, w ostatnich latach zapoczątkowano proces przeobrażania polityki społecznej.
Wprowadza się zmiany prawno-organizacyjne systemu
pomocy społecznej i intensyfikuje prace nad nowym modelem roli zawodowej pracowników socjalnych, tj. osób,
które tradycyjne już zajmują się zorganizowanym i celowym działaniem prospołecznym. W poszukiwaniach tych
akcentuje się wyraźną potrzebę profesjonalizacji, widząc
w niej podstawę procesu przekształcania nie tylko tej grupy zawodowej, ale całego systemu społecznego kraju.
6 listopada 2012 roku Teatr Bagatela w Krakowie otworzył swoje drzwi dla pracowników socjalnych, studentów
i gości seminarium naukowego zorganizowanego przez
Katedrę Pracy Socjalnej i Profilaktyki Społecznej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie. Pretekstem do spotkania, wymiany myśli i dyskusji było zbliżające się Święto Pracownika Socjalnego, w ramach którego
zostały wręczone nagrody i wyróżnienia pracownikom socjalnym, laureatom drugiej już edycji konkursu na najlepszego Pracownika Socjalnego Małopolski 2012 roku.
W wymianie myśli na temat wyzwań współczesnej pracy socjalnej w Polsce uczestniczyli: prof. dr hab. Krzysztof
Frysztacki z Instytutu Socjologii UJ, mgr Krystyna Wyrwicka − dyrektor Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej MPiPS, dr Marta Łuczyńska z Zakładu Teorii i Metod Pracy Socjalnej UW oraz dr Katarzyna Ponikowska-Cichoń z Instytutu Socjologii UŚ.
Zawód pracownika socjalnego na przestrzeni kilkudziesięciu lat bardzo ewoluował: od opiekuna społecznego, który został powołany w gminach na mocy Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928
roku, aż do pracownika socjalnego. Oficjalnie wprowadzenie zawodu pracownika socjalnego do nomenklatury
zawodów nastąpiło w Polsce dopiero w 1966 roku zarządzeniem Ministra Oświaty. Natomiast Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej rozporządzeniem z dnia 20 kwietnia
1995 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności
dla potrzeb rynku pracy, w części „Zawody i specjalności”
wpisało w grupie zawodów 34 – pracownicy pozostałych
specjalności, symbol 346 – czyli zawód pracownik socjalny,
co ostatecznie umiejscowiło ten rodzaj działalności zawodowej w odpowiednim miejscu.
W tym duchu uczestnicy seminarium zwrócili szczególną uwagę na kształcenie do profesji społecznych,
w których chodzi o uzyskanie efektu finalnego, jakim jest
posiadanie przez absolwentów instytucji kształcących wysokiego poziomu kompetencji zawodowych, nie tyle mających wymiar formalny w postaci dyplomu ukończenia
szkoły, ile przede wszystkim tych, których istotę stanowi
system wiedzy, umiejętności i predyspozycji osobowych.
Opanowanie kompetencji właściwych profesjom społecznym jest zasadniczym celem procesu edukacji i jednocześnie efektem jego przebiegu. Wskazano na konieczność
współpracy pomiędzy ośrodkami akademickimi a dysponentami polityki społecznej państwa, na szczeblu Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej, jak również Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej.
W obliczu pojawiających się nowych kwestii społecznych jednym z poważniejszych dylematów jest ten dotyczący
problemu: kim ma być pracownik socjalny XXI wieku – czy
ma to być pracownik administracyjny czy terenowy? Czy
ma to być social worker czy community worker? Odpowiedzi
na te pytania są o tyle istotne, że w dużym stopniu zależy od
nich zarówno sposób organizacji systemu pomocy społecznej, jak i sposób edukowania służb społecznych.
Jeśli przyjmiemy, że pracownik socjalny sprowadza
swoją aktywność do problemów jednostki, rodziny i/lub
gospodarstwa domowego, to powinniśmy powołać w ramach innych służb publicznych takie nowe zawody jak animator społeczności lokalnej czy edukator środowiskowy.
Jeśli natomiast pracownik socjalny ma być także organizatorem społeczności lokalnej, to redefinicji wymaga przypisanie zadań poszczególnych podmiotom pomocy społecznej i jej służbom. Tak czy inaczej, pracowników socjalnych
trzeba jednak wyprowadzić zza biurek, gdyż w tej chwili
nie mają oni bardzo często czasu na realizację pracy socjalnej czy środowiskowej. To z kolei wiąże się z koniecznością
ograniczania biurokracji albo z koniecznością wprowadzenia do OPS i PCPR pracowników administracyjnych, którzy przejmą od pracowników socjalnych zadania związane
ze sprawozdawczością i monitoringiem.
Zawód pracownika socjalnego niesie z sobą ogromny
potencjał emocjonalny, stąd przedstawiono stan prac nad
wprowadzeniem w obszar pracy socjalnej profesjonalnych
superwizorów, których zadaniem ma być m.in. ograniczenie rozmiarów wypalenia zawodowego. Uczestnicy seminarium mogli zapoznać się z interesującym wystąpieniem
na temat klastrów społecznych − współczesnych wariantów znanej i stosowanej metody pracy środowiskowej.
W toku dyskusji zgromadzeni podkreślili konieczność
podejmowania dalszych działań na rzecz popularyzacji
profesjonalnej pracy socjalnej, wskazywanie na jego misję
wzmacniania człowieczeństwa i poszanowania dla ludzkiej godności.
S. dr Anna Emmanuela Klich OSU
ekspertem na Synodzie Biskupów
Miło nam poinformować, iż s. dr Anna Emmanuela Klich OSU − adiunkt w Katedrze Teologii i Informatyki Biblijnej UPJPII oraz dyrektor
Międzyzakonnego Wyższego Instytutu Katechetycznego w Krakowie została mianowana
przez Ojca Świętego Benedykta XVI ekspertem
na XIII Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów
na temat Nowa ewangelizacja dla przekazu wiary chrześcijańskiej. Synod odbył się w Rzymie
w dniach 7−28 października 2012 roku. Wywiad
na temat uczestnictwa siostry w synodzie ukaże
się w kolejnym numerze.
Siostrze Annie serdecznie gratulujemy!
Indywidualizacja procesu
nauczania języków obcych
– badania naukowe i praktyka
tekst: Monika Małecka
zdjęcie: Bożena Tuszewska
Dynamicznie zmieniający się świat stawia przed młodymi ludźmi nowe wyzwania: korzystanie z technologii informacyjnej, umiejętność komunikacji w różnorodnym
środowisku, zrozumienie podobieństw i różnic kulturowych. W tym kontekście nauczanie języków obcych
to już nie tylko zapoznawanie z nowym systemem językowym, ale przede wszystkim zaznajomienie słuchacza
z różnymi strategiami uczenia się, rozwijanie jego autonomii oraz budowanie kompetencji interkulturowych.
(z informatora konferencyjnego)
Piątkowy poranek 26 października br. przywitał nas rześką, słoneczną aurą. Do budynku głównego Uniwersytetu
Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przy ul. Franciszkańskiej 1 przybyli pracownicy naukowi, doktoranci, lektorzy z różnych uczelni krakowskich oraz z innych stron
Polski, a nawet z tak bliskiego naszemu sercu Lwowa. To
uczestnicy konferencji pod hasłem Indywidualizacja procesu nauczania języków obcych − badania naukowe i praktyka, pierwszej w murach naszej szacownej Almae Matris
konferencji z dziedziny dydaktyki języków obcych, zorganizowanej z inicjatywy Międzywydziałowego Studium
Języków Obcych przy współudziale Biura Współpracy z Zagranicą oraz Biura ds. Osób Niepełnosprawnych.
Szczególne słowa uznania należą się naszym koleżankom:
Joannie Małosze i Agnieszce Kościńskiej, które były pomysłodawczyniami i siłą napędową tegoż zjazdu.
Obrady czas zacząć…
Po otwarciu i ciepłym powitaniu wszystkich zgromadzonych przez mgr Marię Banach − kierownika MSJO oraz
wygłoszeniu słowa wstępnego przez ks. prorektora Arkadiusza Barona, który trafnie podkreślił wagę, jaką w dzisiejszych czasach zyskuje konieczność zindywidualizowanego podejścia do procesu nauczania w każdej dyscyplinie
wiedzy, gdyż quidquid recipitur ad modum recipientis recipitur (cokolwiek się przyjmuje, przyjmuje się na sposób
przyjmującego), obrady zostały zainaugurowane dwoma
wykładami plenarnymi.
W pierwszym z nich prof. Katarzyna Karpińska-Szaj
z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
gość honorowy konferencji, przedstawiła rehabilitacyjne
aspekty nauczania języków obcych, zwłaszcza w stosunku do osób z zaburzeniami mowy i słuchu. W jej innowacyjnym ujęciu nauka języka obcego od podstaw pozwala
na swoisty „powrót” do wczesnych etapów przyswajania
kategorii językowych i tym samym do uporządkowania
pojęć w ramach poszczególnych podsystemów, również
w odniesieniu do języka ojczystego.
Zgoła odrębny temat poruszył ks. dr hab. Michał
Drożdż, prof. UPJPII − dyrektor Instytutu Dziennikarstwa
i Komunikacji Społecznej, który w swym wystąpieniu zatytułowanym Komunikacja i informacja naukowa w społeczeństwie budowanym na wiedzy i informacji wprowadził nas w świat nowych technologii, przybliżając problem
wykorzystania zasobów internetowych w promocji badań
naukowych oraz kwestię otwartego dostępu do treści i narzędzi wirtualnych, również w kontekście oprotestowanego porozumienia ACTA.
Po wysłuchaniu wykładów plenarnych uczestnicy mieli możliwość śledzenia interesujących referatów (a było ich
prawie 20) zgrupowanych w kilku sekcjach tematycznych.
Poszczególne odczyty traktowały m.in. o miejscu technologii informacyjnych i komunikacyjnych w nauczaniu języków obcych, autonomii ucznia i nauczyciela w procesie dydaktycznym, rozwoju sprawności językowo-komunikacyjnych w kontekście uczestnictwa w programie LLP
Erasmus, indywidualizacji treści, metod i środków stosowanych w nauczaniu językowym oraz dydaktyce języka w przypadku osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Nie sposób w tym miejscu wymienić szczegółowo
prelegentów i poruszonych przez nich zagadnień, dlatego
serdecznie zachęcam wszystkich zainteresowanych do lektury tomu pokonferencyjnego.
konferencje
Konferencja
W tanecznym rytmie esperanto
Obradom towarzyszyła wystawa Ludwik Zamenhof − twórca esperanta, w 125. rocznicę powstania języka międzynarodowego oraz prezentacja oferty wydawniczej Wydawnictwa WSiP.
Organizatorzy zadbali również o nasze doznania estetyczne, zapraszając wszystkich uczestników na występ
grupy scenicznej Szkoły Tańca Jane Austen. W tanecznym
rytmie francuskiej Gaillardy, włoskiego Leoncello, angielskiego Rufty Tufty czy szkockiego Cranberry Tart zostaliśmy porwani w fascynującą podróż historyczną po różnych kręgach językowo-kulturowych Europy.
Wystąpienia okazały się udane, a obrady owocne
i rokujące na przyszłość. Nie pozostaje więc nic innego,
jak oczekiwać na kolejną konferencję.
23
konferencje
Wizyta delegacji
w Instytucie Teologicznym im. św. abp. Józefa Bilczewskiego we Lwowie
tekst: ks. Józef Wołczański
zdjęcia: Światosław Słobodian
Przez wiele dziesięcioleci istniały ścisłe więzi pomiędzy krakowskim i lwowskim uniwersyteckim środowiskiem naukowo-teologicznym. Ograniczając się jedynie do XX stulecia,
warto przywołać osobę krakowskiego duchownego ks. prof.
dr. hab. Józefa Bilczewskiego (1860−1923), absolwenta Wydziału Teologicznego UJ, pełniącego w latach 1891−1900
funkcję kierownika Katedry Teologii Dogmatycznej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego oraz rektora Almae Matris w roku akademickim 1900/1901, a wreszcie metropolity lwowskiego w latach 1900−1923. Z kolei
ks. prof. dr hab. Maciej Sieniatycki (1869−1949) przeniósł
się w roku 1909 z Uniwersytetu Lwowskiego do Krakowa,
obejmując w Uniwersytecie Jagiellońskim Katedrę Teologii
Dogmatycznej. Podobnie jeden z najwybitniejszych w dobie najnowszej historyków Kościoła w Polsce ks. prof. dr
hab. Jan Fijałek (1864−1936) pracował początkowo w Uniwersytecie Lwowskim (1896−1912), a następnie od roku
1912 w Krakowskiej Wszechnicy.
W dobie powojennej, naznaczonej dramatem ekspatriacji Polaków oraz całych polskich instytucji ze
Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich na Zachód, fakultet teologiczny UJ wzmocniło kilku wybitnych uczonych, a zarazem pedagogów z Uniwersytetu
Jana Kazimierza we Lwowie. Jednym z nich był wybitny biblista i orientalista, ks. prof. dr hab. Aleksy Klawek
(1890−1969), kierownik Katedry Starego Testamentu
w UJK (1923−1939), a następnie na Wydziale Teologicznym (1945−1954) i Wydziale Filologicznym UJ od
roku 1954. Podobny los przypadł w udziale ks. prof. dr.
hab. Piotrowi Stachowi (1886−1961), którego zatrudniono w charakterze kierownika Katedry Nowego Testamentu w UJK (1919−1939), a następnie w Uniwersytecie Jagiellońskim po II wojnie światowej (1950−1953).
Swoistą kontynuację tej krakowsko-lwowskiej tradycji przyniosły lata po rozpadzie Związku Sowieckiego.
Z chwilą reaktywowania struktur Kościoła rzymskoka-
W trakcie sympozjum – ks. dr Jacek Uliasz, ks. dr hab. Józef Wołczański, prof. UPJPII,
ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof. UPJPII, ks. dr hab. Jacenty Mastej
24
tolickiego na Ukrainie 16 stycznia 1991 roku doszło do
odbudowy podstawowych instytucji kościelnych w całej
metropolii lwowskiej, w tym w jej stolicy – Lwowie. Z dużym opóźnieniem, bo dopiero w roku 1996, erygowano
Seminarium Duchowne z siedzibą w zakupionym kompleksie budynków sowieckiego sanatorium „Elektron”
w Brzuchowicach koło Lwowa (diecezja kamieniecko-podolska dysponowała własnym seminarium duchownym już w październiku 1991 roku). Pierwsza inauguracja działalności instytucji miała miejsce 16 października
1997 roku. Obsadę personalną wychowawców stanowili
duchowni urodzeni i pracujący w granicach dotychczasowego ZSRR, jak również zaproszeni do współpracy kapłani z Polski. Podobnie rzecz się miała z kadrą dydaktyczno-naukową; niemal wszystkie dyscypliny wykładali
wychowawcy, a jedynie wykłady z historii Kościoła powierzono w latach 1996−2000 ks. dr. Józefowi Wołczańskiemu z Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.
Z biegiem lat okresowo pomocą służyli także inni krakowscy pracownicy naukowi, m.in. ówczesny rektor PAT
ks. prof. dr hab. Jan Dyduch, ks. dr hab. Piotr Majer, ks.
prof. dr hab. Tomasz Jelonek, ks. prof. dr hab. Andrzej
Zwoliński. Aktualnie w roku akademickim 2012/13 zajęcia prowadzą dwaj dojeżdżający wykładowcy z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie: ks. dr
hab. Józef Wołczański, prof. UPJPII oraz ks. prof. dr hab.
Andrzej Zwoliński, natomiast ks. prof. dr hab. Jelonek
w Krakowie finalizuje jako promotor kilka prac magisterskich lwowskich alumnów.
Dobrą okazję do odnowienia, a zarazem wzmocnienia krakowsko-lwowskich relacji na gruncie naukowym
stworzyła inauguracja roku akademickiego 2012/2013,
która odbyła się 20 października w Seminarium Duchownym oraz Instytucie Teologicznym im. św. abp.
Józefa Bilczewskiego we Lwowie. Instytucja ta została erygowana 25 stycznia 2009 roku przez metropolitę
lwowskiego obrządku łacińskiego abp. dr. Mieczysława
Mokrzyckiego z myślą o kształceniu alumnów oraz katolickiej inteligencji świeckiej. Formalnie studenci podzieleni są na dwa kursy: dla kleryków (6-letnie studia) i dla
studentów świeckich i sióstr zakonnych (5-letnie studia).
W grudniu bieżącego roku Instytut zostanie afiliowany do Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie. Natomiast alumni na ostatnim etapie
studiów otrzymują indeksy studentów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, uzyskując tam dyplomy magisterskie. W roku akademickim 2011/2012 w Instytucie studiowało
36 alumnów i 35 innych studentów, w roku akademickim
konferencje
2012/2013 − 32 kleryków i 44 świeckich. Do dyspozycji Instytutu pozostaje nowoczesny gmach naukowo-dydaktyczny z dobrze wyposażoną
biblioteką, usytuowany w kompleksie budynków Seminarium Duchownego archidiecezji lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach.
W uroczystościach inauguracyjnych uczestniczyli – obok innych
gości – delegaci Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie:
ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof.
UPJPII – rektor, ks. dr hab. Piotr
Majer (Instytut Prawa Kanonicznego na Wydziale Teologicznym), ks.
dr Piotr Steczkowski (Instytut Prawa
Kanonicznego na Wydziale Teologicznym), ks. dr hab. Józef Wołczański, prof. UPJPII (Wydział Historii
i Dziedzictwa Kulturowego). Mszy
św. przewodniczył bp dr Krzysztof
Nitkiewicz (Sandomierz) w koncelebrze z abp. dr. Mieczysławem Mokrzyckim (Lwów), bp. dr. Leonem
Małym (Lwów) oraz kilkudziesięcioma kapłanami z Polski i Ukrainy.
W uroczystości brali także udział
przedstawiciele Konsulatu Generalnego Rzeczpospolitej Polskiej we
Lwowie, reprezentant Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, a zarazem
rektor Seminarium Duchownego
w Rzeszowie ks. dr hab. Jacenty Mastej, dziennikarze z kręgu Kościoła rzymskokatolickiego we Lwowie,
siostry i bracia zakonni, alumni, jak
również studenci świeccy. Zaproszenie zignorowali jednak zwierzchnicy Cerkwi Greckokatolickiej Archieparchii Lwowskiej oraz biskupi innych wschodnich konfesji, rektorzy
i wykładowcy ukraińskich seminariów duchownych we Lwowie. Rektor naszej uczelni ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof. UPJPII wygłosił
wykład inauguracyjny w języku polskim na temat: O potrzebie teologii
i jej współczesnych wyzwaniach, który został z wielkim uznaniem przyjęty przez słuchaczy. Sprawozdanie
z ubiegłego roku akademickiego złożył dyrektor Instytutu Teologicznego ks. dr Jacek Uliasz (diecezja sandomierska). Zarówno prelegent, jak
i rektor lwowskiego Seminarium
Podczas inauguracji - ks. dr Jacek Uliasz, ks. dr hab. Piotr Majer, ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof. UPJPII,
ks. dr hab. Józef Wołczański, prof. UPJPII, ks. dr Oleg Salaman
Duchownego ks. mgr lic. Oleg Salamon, a także krakowska delegacja
wystąpili w togach uniwersyteckich,
co przydało całej uroczystości rangi należnej tego typu wydarzeniom.
Całości dopełnił obrzęd immatrykulacji nowych studentów, akt wręczenia nagród za osiągnięcia naukowo-organizacyjne oraz przemówienia
gospodarzy i niektórych gości.
W przeddzień inauguracji, 19
października, Instytut Teologiczny
zorganizował konferencję naukową
zainspirowaną rocznicą zwołania Soboru Watykańskiego II, jak również
proklamacją Roku Wiary w Kościele katolickim. Animatorem spotkania był dyrektor Instytutu ks. dr Jacek Uliasz, który wygłosił wprowadzenie zatytułowane: Benedykt XVI
dla utwierdzenia braci we wierze.
Uczestnikom zaprezentowano 7 referatów z dziedziny teologii, historii oraz prawa kanonicznego. I tak
ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof.
UPJPII wygłosił odczyt O potrzebie wiary w świecie ponowoczesnym.
Rektor rzeszowskiego Seminarium
Duchownego ks. dr hab. Jacenty Mastej przedstawił referat Eklezjotwórczy wymiar wiary. Ks. dr hab. Józef
Wołczański, prof. UPJPII zapoznał
słuchaczy z tematem Świadkowie
wiary Kościoła rzymskokatolickiego
na Ukrainie Sowieckiej 1945−1991,
ilustrując wystąpienie licznymi fotografiami z epoki. Dyrektor Wyższego Instytutu Nauk Religijnych
św. Tomasza z Akwinu w Kijowie
o. mgr lic. Wojciech Surówka OP
omówił zagadnienie Rola wspólno-
ty w przekazie wiary. Z kolei trzej
prawnicy z ośrodków krakowskiego,
lwowskiego i rzeszowskiego podjęli
w swych wystąpieniach aspekty kanoniczno-teologiczne. Tak więc ks.
dr hab. Piotr Majer (UPJPII) zajął
się kwestią: Przepisy prawa kanonicznego o przechowywaniu Najświętszej Eucharystii – konsekwencją wiary w obecność Pana. Przedstawiciel
Uniwersytetu Rzeszowskiego i UPJPII ks. dr Piotr Steczkowski przedstawił referat Skutki kanoniczne formuły „Wyznania wiary” z 1989 r. Ostatni
z prelegentów – związany z ośrodkiem lwowskim ks. dr Leon Mały
przedłożył wystąpienie na temat: Kościół jako Sakrament – punktem wyjścia dla wiary i prawa kościelnego.
Wszystkie referaty z wyjątkiem
ostatniego wygłoszono w zrozumiałym dla słuchaczy języku polskim,
a tylko jeden w języku ukraińskim.
Warto tu dodać, iż zdecydowana
większość zajęć we lwowskim Instytucie Teologicznym i Seminarium Duchownym prowadzona jest w języku
polskim. Decyduje o tym brak jakiejkolwiek literatury filozoficzno-teologicznej i prawno-historycznej Kościoła obrządku łacińskiego w języku
ukraińskim, przewaga wykładowców
z polskich środowisk uniwersyteckich, a wreszcie przydatność naszego
języka ojczystego w pracy pastoralnej na terenie archidiecezji lwowskiej
z wiernymi o polskim rodowodzie.
Kilkudniowa wizyta we Lwowie
pracowników naukowych krakowskiego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie stałą się do-
25
konferencje
brą okazją do intensyfikacji obustronnej współpracy.
Rzecz jasna instytucją bogatszą w doświadczenia, a zarazem w oferty kooperacji jest bez wątpienia uczelnia
krakowska, choć nie wolno marginalizować roli lwowskich gospodarzy. To oni mogą ułatwić nawiązanie kontaktów z innymi instytucjami badawczo-naukowymi
nie tylko w samym Lwowie, ale nawet w pozostałych obwodach Ukrainy zachodniej czy centralnej. Warto ten
wątek brać pod uwagę w myśleniu o kierunkach rozwoju naszej uczelni zorientowanej głównie na zachodnioeuropejskie ośrodki uniwersyteckie, gdy tymczasem Europa Środkowo-Wschodnia wydaje się idealnym wręcz
polem promocji idei leżących u fundamentów Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Niektóre
polskie uczelnie od lat już z tej szansy korzystają.
Literatura
1.M. Skowyra, Działalność Wyższego Seminarium Duchownego archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego we Lwowie ze
szczególnym uwzględnieniem lat 1996–2006, „Studia Leopoliensia”, 2009, t. 2, s. 115–117.
2.J. Uliasz, Sprawozdanie z działalności Instytutu Teologicznego za rok akademicki 2009/2010, „Studia Leopoliensia”, 2010,
t. 3, s. 9.
3.J. Uliasz, Sprawozdanie z działalności Instytutu Teologicznego
Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego im. św. abp. Józefa Bilczewskiego za rok akademicki 2011/2012, „Studia Leopoliensia”, 2012, t. 5, s. 9.
4.J. Wołczański, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1939, Kraków 2002.
5.J. Wołczański, Lwowskie Seminarium Duchowne po II wojnie
światowej, „Cracovia Leopolis”, 1998, z. 2, s. 5-8.
6.Relacja pisemna ks. dr. Jacka Uliasza dla autora, Lwów 1 XI 2012 r.
7.Informacje własne.
Jan Paweł II − Człowiek dialogu
Relacja z VII Dni Jana Pawła II
tekst: Piotr Guzdek
zdjęcia: Krzysztof Mleczko, Sebastian Wojnowski
W dniach 6−8 listopada br. odbyła się w Krakowie
siódma edycja Dni Jana Pawła II. Tematem rozważań
uczyniono zagadnienie dialogu w nauczaniu Karola Wojtyły. W licznym gronie organizatorów, do którego należą wszystkie krakowskie uczelnie, znalazły
się również: Międzynarodowe Towarzystwo Naukowe
„Fides et Ratio”, Instytut Dialogu Międzykulturowego
im. Jana Pawła II, Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się”, a także państwowe wyższe szkoły zawodowe
z Małopolski i Podkarpacia. Przewodniczącym komitetu organizacyjnego był ks. prof. dr hab. Maciej Ostrowski, prorektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II
w Krakowie. Patronat honorowy sprawowali: Metropolita Krakowski kard. Stanisław Dziwisz, kard. Franciszek Macharski, Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa oraz Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski.
W bogaty program tegorocznych Dni Jana Pawła II
wpisały się panele dyskusyjne: Szkoły ekonomiczne.
Dialog czy konfrontacja? w Uniwersytecie Ekonomicznym oraz Jan Paweł II − papież dialogu w Państwowej
Wyższej Szkole Zawodowej w Oświęcimiu. Akademia Wychowania Fizycznego zaprezentowała wystawę
Ślady Jana Pawła II są wokół nas alpinisty, dyplomaty
i lekarza psychiatry prof. Zdzisława Jana Ryna. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu
wystawiono spektakl poezji śpiewanej Słowa najprostsze z tekstami i muzyką Jacka Mazaneca. W Uniwersytecie Rolniczym dialog uczyniono przedmiotem warsztatów komunikacji społecznej. Krakowska Akademia
im. Frycza Modrzewskiego zaprezentowała wystawę
prac artysty rzeźbiarza prof. Czesława Dźwigaja (autora ponad 70 pomników Jana Pawła II) zatytułowanych
26
Nieboskłony, a także zaprosiła zainteresowanych na pokaz filmu Nosiciele wiary przygotowanego przez studentów tej uczelni. W kościele św. Krzyża w Krakowie
uczestnicy koncertu chóru Psalmodia UPJPII mogli
wysłuchać m.in. utworów Józefa Świdra Modlitwa do
Bogarodzicy i O, Ziemio polska czy Andrzeja Koszewskiego Zdrowaś, Królewno Wyborna. Akademia Górniczo-Hutnicza zorganizowała koncert zespołu Trzecia
Godzina Dnia w Klubie Studio. Z inicjatywy Akademii Muzycznej w kościele św. Apostołów Piotra i Pawła odbył się koncert Missa in Angustiis (Msza Nelsońska) Hob XXII:11 Josepha Haydna w wykonaniu Chóru
i Orkiestry Kameralnej Akademii oraz solistów studentów Wydziału Wokalno-Aktorskiego pod dyrygenturą
Stanisława Krawczyńskiego. Na Scenie Klasycznej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej wykonano program
artystyczny Poezje Karola Wojtyły, w którym wystąpili
Anna Polony i Jacek Romanowski.
Liczne sesje naukowe, sympozja i konferencje dopełniły całości. Pośród nich najważniejszym wydarzeniem
Nieodzownym elementem Dni
stał się studencki konkurs literacki,
zawsze związany z tematem przewodnim edycji, którego przedmiotem jest analiza filozoficznych, teologicznych i literackich tekstów Karola Wojtyły, połączona z twórczym
rozwinięciem jego myśli. Szczególny nacisk położono na znajomość
nauczania Jana Pawła II oraz samodzielność koncepcji autorskiej.
Pośród nagrodzonych znaleźli się
studenci teologii, filozofii historii,
filologii angielskiej i lingwistyki sto-
konferencje
pozostaje jak co roku Międzynarodowe Sympozjum Naukowe – tym
razem na temat Wokół koncepcji
dialogu Jana Pawła II w Auli Collegium Novum UJ. Otwarcia sympozjum dokonali rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. dr hab.
Wojciech Nowak oraz metropolita
krakowski kard. Stanisław Dziwisz.
Wśród zaproszonych prelegentów
należy wskazać honorowego gościa
metropolitę lwowskiego abp. Mieczysława Mokrzyckiego, ale również
ks. prof. dr. hab. Jana Wala z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, prof. dr. hab. Stanisława Grygiela z Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie
czy prof. dr. hab. Władysława Stróżewskiego z Akademii Ignatianum
w Krakowie.
sowanej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz
Akademii Ignatianum. Laureatom
wręczono nagrody po mszy świętej
sprawowanej przez kard. Stanisława
Dziwisza w Sanktuarium Błogosławionego Jana Pawła II w Krakowie.
Dla profesjonalistów i amatorów fotografii dział promocji Politechniki
Krakowskiej zorganizował konkurs
fotograficzny, którego laureaci zostali uhonorowani nagrodami pieniężnymi oraz ekspozycją ich twórczych kompozycji autorskich na wystawie wernisażu.
ka twarzą w twarz. Ukazano dialog chrześcijaństwa z ateizmem humanistycznym. Przedstawiano Jana
Pawła II jako figurę zbiorowej wyobraźni XIX i XX wieku. Poszukiwano źródeł i inspiracji teatru Karola Wojtyły oraz prezentowano
jego zmaganie się z cierpieniem
i umieraniem.
Organizację Dni Jana Pawła II
zaproponowały w rok po śmierci
papieża uczelnie wyższe zrzeszone
w Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa. Pierwsza edycja odbyła się w 2006 roku, a jej przewodnim tematem była Wielowymiarowość Prawdy. W następnych latach
przedmiotem refleksji organizatorzy uczynili Dobro w 2007, Piękno
w 2008, Wiarę i Naukę w 2009, Wolność w 2010 roku. Inicjatywa ta ma
na celu popularyzację dziedzictwa
intelektualnego i kulturalnego Karola Wojtyły. VII Dni Jana Pawła II
zakończyły się na terenie Krakowa
8 listopada, lecz swoim zasięgiem
objęły również Krosno, Oświęcim,
Tarnów i Nowy Sącz.
W wygłoszonych referatach i prowadzonych dyskusjach podjęto szereg zagadnień. Nakreślono stosunek Jana Pawła II do dialogu międzykulturowego. Wskazano miejsce dialogu w sferze społecznej
i politycznej oraz zakotwiczenie
postaci polskiego papieża w muzyce popularnej i pieśni amatorskiej.
Rozważono temat dialogu sztuki z wiecznością oraz dialogu jako
ocalenia osoby i spotkania człowie-
27
nie tylko nauka
Największą przyjemnością i pożytkiem
było przeżywanie tego Soboru
O Soborze Watykańskim II z bp. prof. dr. hab. Tadeuszem Pieronkiem – rektorem Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1998−2004 rozmawia Monika Wiertek.
11 października 1962 roku rozpoczął się Sobór Watykański II. Ksiądz Biskup przebywał wtedy w Rzymie. Co
tam Księdza Biskupa sprowadziło? Jak Ksiądz Biskup
wspomina ten dzień, jaka atmosfera panowała wtedy
w Watykanie?
Znalazłem się w Rzymie rok wcześniej, jesienią 1961
roku. Rozpocząłem studia na Rocie Rzymskiej i byłem
obecny przy ogłaszaniu przez kardynała Pericle Felici
zapowiedzi Soboru Watykańskiego II. Nie tej pierwszej,
której autorem był papież Jan XXIII, ale tego dokumentu, który został odczytany w przedsionku Bazyliki św.
Piotra – mam nawet zdjęcie tego faktu, nienajlepsze, ale
mam. I potem czekaliśmy na rozwój wydarzeń. Był to
bardzo intensywny rok, pełen niepewności dotyczących
tego, czym ten Sobór może być dla Kościoła. Były oczywiście różnego rodzaju doniesienia prasowe, pojawiały
się książki, które pobudzały myślenie i takie, które stwarzały atmosferę sensacji. W każdym razie czuć było, że
zbliża się coś wielkiego. Dotyczyło to zwłaszcza dwóch
nurtów, które potem, na Soborze, stały się głośne: niektórzy postulowali otwarcie Kościoła, a inni chcieli go
jeszcze bardziej obwarować murami. Rozpoczęcie Soboru było bardzo spektakularne. Proszę sobie wyobrazić setki biskupów, którzy się zjawili na otwarcie Soboru w uroczystych strojach biskupich z mitrami na głowach, i to chyba, o ile dobrze pamiętam, jednakowymi.
Szli oni od Portone di Bronzo (Spiżowej Bramy) przez
plac łukiem do Bazyliki św. Piotra. Drzwi się zamknęły. Było to niesamowite przeżycie. Sobór nie był otwarty
dla takich przeciętniaków jak my – studenci. Była jednak pewna nowość, polegająca na tym, że przy Soborze działało biuro prasowe. Po każdym spotkaniu plenarnym biskupów, które odbywały się codziennie, ukazywał się komunikat prasowy i można było dowiedzieć
się, co się działo. Ten biuletyn był także publikowany po
polsku, redagował go późniejszy arcybiskup Szczepan
Wesoły przy współudziale innych polskich księży.
Dostać się na Sobór nie było łatwo, ale można też
powiedzieć, że nie było to za trudne. Największy udział,
ale techniczny, mieli tzw. assignatores locorum − czyli
księża wskazujący miejsce. Cała główna ława Bazyliki
była dostosowana do wszystkich obecnych na Soborze
biskupów, można powiedzieć, że przypominała trybuny. Każdy uczestnik miał swoje miejsce, z którego też
przemawiał. My nie braliśmy udziału w merytorycznych pracach Soboru, byliśmy co najwyżej do dyspozycji jego uczestników. Nadawaliśmy się do tego, żeby coś
przepisać, coś przynieść, kupić, a przy okazji się czegoś
dowiedzieć, ale nie były to rzeczy, które wychodziłyby
28
poza tajemnicę soborową. Wielu rzeczy się nie wiedziało. Wiele rzeczy było ilustrowanych przez prasę na różne sposoby, szukano sensacyjek, prowokowano. Były
rozdawane ulotki przez polskie służby specjalne, szkalujące Episkopat Polski. Szukano różnych sposobów.
Był to pracowity czas dla biskupów, z całą pewnością. Musieli rano pojechać albo pójść na sesje. Część
z nich mieszkała w Papieskim Kolegium Polskim na
Piazza Remuria 2a, a większość w Polskim Papieskim
Instytucie Kościelnym, tam, gdzie ja również mieszkałem jako student, na Via Pietro Cavallini 38. Stamtąd
było do Bazyliki 10 minut. Niemniej jednak starsi ludzie nie pokonywali tych odległości pieszo – dowoziło
się ich specjalnymi autobusami. Mam nawet zdjęcia biskupów, siedzących w tych autobusach, gdy po kilku godzinach pracy wracali na obiad. Po obiedzie mieli przerwę i niektórzy po prostu zostawali w domu, mogli sobie
zagospodarować ten czas. Niektórzy byli zaangażowani
w pracę różnych komisji. To była gonitwa bez przerwy
na te komisje w Rzymie i poza nim. Oczywiście była też
konieczność podejmować pracę w takich komisjach poza okresem sesji soborowych i przyjechać do Rzymu
w innych miesiącach. W taki sposób biskup Wojtyła
przyjeżdżał na sesje do Ariccia – miejscowości pod Rzymem koło Castel Gandolfo, gdzie niejednokrotnie z komisją siedział do późnej nocy nad dokumentami, żeby
przedstawić później swoją opinię i redagować te dokumenty. Atrakcyjną stroną Soboru było to, że przyjeżdżali
ludzie ze świata – było sporo Polaków, zwłaszcza księży, którzy prowadzili duszpasterstwo w Anglii, Niemczech czy w Stanach Zjednoczonych. To ożywiało nasze kontakty, także z uczestnikami Soboru. Nasi biskupi
nie mieli pieniędzy – dostawali po pięć dolarów na wyjazd, a tamci byli w lepszej sytuacji pod tym względem,
więc zapraszali nas od czasu do czasu na jakąś wycieczkę poza Rzym, trochę odetchnąć innym powietrzem,
zjeść wspólnie obiad czy kolację. Toczyło się życie towarzyskie, do którego dołączali na przykład dziennikarze
polscy, świeccy uczestnicy Soboru: pan prof. Świerzawski, Jerzy Turowicz, świeccy Polacy z zagranicy: prof.
Habicht ze Szwajcarii, no i to grono ludzi, które towarzyszyło Soborowi z różnych względów: ze względu na
swoją wiedzę fachową czy na możliwości pomocy biskupom. Było dosyć ciekawie. Taka stara emigracja.
Które chwile Soboru najbardziej zapadły w pamięć Księdzu Biskupowi?
To jest bardzo trudno powiedzieć. Były momenty, kiedy się szło uczestniczyć w sesjach – nie w czasie ob-
Który z dokumentów soborowych miał według Księdza
Biskupa największe znaczenie?
To zależy od punktu widzenia. Jeżeli patrzymy na to,
który z nich dał nową wizję Kościoła, to będzie to
przede wszystkim Konstytucja dogmatyczna o Kościele
Lumen gentium z wizją Kościoła jako wspólnoty i Konstytucja o Kościele w świecie współczesnym Gaudium
et spes. Ale jeśli popatrzymy na skutki dalekosiężne
i dotąd nieprzetrawione, to będzie Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae, której do tej pory ludzie nie mogą zrozumieć i z której można bardzo dużo
zaczerpnąć, chociażby w kwestii dialogu ze współczesnym światem. Ta wolność jest często opacznie rozumiana, ale jest ona wielką wartością i trzeba z niej
umiejętnie korzystać dla dobra wszystkich.
Pięćdziesiąt lat to może jeszcze za mało na właściwą
ocenę Soboru, ale co Ksiądz Biskup uważa za najważniejszą zmianę wprowadzoną przez niego: reformę liturgii, otwarcie ekumeniczne czy może coś jeszcze innego?
Nie sądzę, aby na to pytanie można było dać sensowną odpowiedź. Co konkretnie? Wszystko. Sobór trzeba traktować jako całość. Wszędzie są jakieś zmiany – niektóre za słabe, inne mocniejsze, ale wydaje
mi się, że ogromny przełom nastąpił czy ciągle następuje w Kościele poprzez asymilację tych treści doktrynalnych, pastoralnych, które przyniósł Sobór, także przez błędy, jakie zostały dokonane przy niewłaściwym stosowaniu Soboru. Pani mówi: pięćdziesiąt lat
to jest za mało – nie, to nie jest za mało, to jest wystarczający czas, żeby dać ocenę. I ta ocena będzie przez
różnych dawana różnie. Kilka lat po Soborze powstała
myśl zwołania Soboru Watykańskiego III, dlatego, że
tamten nie poszedł dalej, że według niektórych trzeba
iść jeszcze głębiej w reformie Kościoła, że wtedy będzie jakiś porządek. Uważam, że to jest myślenie błędne. Trzeba najpierw przyswoić sobie i zastosować to,
co jest mądrego w tym Soborze, a jest tam niezmiernie dużo takich rzeczy. Gdybyśmy to zrozumieli i to
wprowadzili w życie, byłoby idealnie. Nie ma ideałów
na świecie, zawsze są pomieszane z jakimiś błędami,
z niedopracowaniem. Żeby dać taki przykład – Deklaracja o wolności religijnej uznaje możliwość, a nawet
obowiązek działania człowieka według jego sumienia.
Sumienie może być dobrze lub źle ukształtowane – to
trudno, sumienie jest bezpośrednią normą moralności i także wiary w pewnym sensie. I to w połączeniu
z zasadą godności człowieka wymaga, żeby taki pogląd uszanować, tolerować. Tolerować nie w tym znaczeniu, że toleruję tylko to, co mi się podoba. Wymagana jest przede wszystkim zasadnicza obrona swojej
tożsamości. A reszta – szanować u człowieka to, co on
myśli, to, co on robi. Była taka kwestia małżeństw mieszanych. To problem od wieków – już św. Paweł o tym
mówił. Dokumenty wykonawcze, które ukazały się po
Soborze Watykańskim II na temat tych małżeństw, były rewolucją w stosunku do przepisów poprzednich,
ale już po kilku latach trzeba było je zmieniać, żeby
poszerzyć te rozwiązania o głębsze widzenie wolności. Tak jak dawniej narzucano, że małżeństwa mieszane mają obowiązek chrzczenia dzieci w wierze katolickiej, tak teraz się z tego obowiązku rezygnuje. Nie
można narzucać żadnej praktyki religijnej siłą, jakimś
rodzajem przymusu, chociażby moralnego. Ecclesia
semper reformanda – Kościół zawsze jest w reformie.
Czasem skręca źle, a czasem dobrze. Najlepiej, żeby to
było jakieś continuum i pewnie w jakimś sensie jest.
Kościół zmienia się na lepsze, chociaż przypina mu się
wiele łatek, nie zdając sobie sprawy z tego, że to mu
właściwie na dobre wychodzi.
nie tylko nauka
rad, tylko przed albo po. Trzeba było mieć specjalny
bilet − można było pójść, zobaczyć, jak to wygląda czy
iść do baru na kawę, porozmawiać, czasem coś im załatwić. Były takie momenty, kiedy odbywały się takie audiencje poszczególnych grup u Ojca Świętego.
Kiedyś udało mi się dostać do Pawła VI. Biskupi zebrali się w Instytucie Polskim, żeby iść na taką popołudniową audiencję, więc biskup Wojtyła mi powiedział: „Pójdziesz ze mną”. „Dobrze, bardzo chętnie”.
I znalazłem się na schodach w holu Instytutu, a kardynał Wyszyński pyta: „A ten gdzie?”. Biskup Wojtyła
odpowiedział: „Idzie ze mną do Ojca Świętego”. „A, to
dobrze”. Więc takie okazje były. Można było wpaść
zrobić jakieś zdjęcie – ja dokumentowałem to na tyle, na ile mogłem. Zdjęć z Soboru mam około dwustu, ale były robione z pozycji dostępnych dla każdego, nie miałem wejścia specjalnego. Raz, drugi byłem
w auli, to zrobiłem parę zdjęć. Najwięcej okazji było
natomiast przy wyjściu z Bazyliki, na Placu św. Piotra, ewentualnie w tych dwóch domach, w których
byliśmy, czy na jakiejś wycieczce. Największą przyjemnością i pożytkiem było przeżywanie tego Soboru. Nawet jeśli nie mieliśmy dostępu do „kuchni” – co
potem okazało się najbardziej ciekawe − to ta atmosfera wynikała z wielkiego wydarzenia, na którym zawsze coś się dzieje. Tematyka była bardzo obszerna.
Pierwszy dokument, który został opublikowany, dotyczył liturgii: zmiana języka, ustawienia księdza twarzą do ludzi, tłumaczenia tekstów, w ogóle sensacyjne rzeczy. Oczekiwanie, kiedy to wejdzie w życie – ale
to już było w Polsce. Gdy wróciłem, obserwowałem,
że te zmiany zachodziły bardzo wolno. Myślę, że podyktowane to było roztropnością, żeby nie „wywalać”
wszystkiego od razu, tak jak się to stało na Zachodzie
i skutkowało źle. Może zmiany były za wolne, przykrojone – ale może przykrojone do naszych możliwości? Przecież nawet soborowych dokumentów nie było – tłumaczenia ukazały się chyba dopiero w styczniu
1968 roku. I to w ilości 10 tysięcy egzemplarzy na całą
Polskę – co to było?
Dziękuję za rozmowę.
29
Sobór Watykański II w obiektywie b
30
bp. prof. dr. hab. Tadeusza Pieronka
31
nie tylko nauka
Erasmus Staff Week for Librarians w Budapeszcie
tekst i zdjęcia: Danuta Gurdak, Agnieszka Dec
W dniach 24–28 września br. odbyło się tygodniowe szkolenie dla bibliotekarzy (Erasmus Staff Week
for Librarians) w ramach programu Erasmus. Miało ono miejsce w Bibliotece Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie (ELTE Egyetemi Könyvtár)
i wzięło w nim udział 55 osób z 31 bibliotek europejskich. Bibliotekę Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła
II w Krakowie reprezentowały: Agnieszka Dec − pracownik Działu Opracowania Formalnego Biblioteki
oraz Danuta Gurdak − kierownik Działu Czasopism.
Program obejmował wspólny udział bibliotekarzy akademickich bibliotek europejskich w wykładach,
prezentacjach, dyskusjach i przedsięwzięciach związanych z bibliotekami, informacją naukową, rozwojem
elektronicznych usług bibliotecznych oraz zastosowaniem nowoczesnej technologii cyfrowej w celu ochrony
i zabezpieczenia dziedzictwa kulturowego.
Biblioteka uniwersytecka ELTE, będąca gospodarzem spotkania, swą historią sięga roku 1561, zaś od
roku 1876 mieści się w pałacu przy Ferencik tere. Posiada imponujące i cenne zbiory, w tym kolekcję 189
kodeksów rękopiśmiennych oraz 1 200 inkunabułów.
Obecnie Biblioteka posiada prawie 2 miliony jednostek
bibliotecznych. Jej zbiory wespół z 8 bibliotekami wydziałowymi i ponad 50 bibliotekami instytutowymi liczą w sumie 3 600 000 dokumentów. Katalog komputerowy online Biblioteki, obecnie prowadzony w systemie
bibliotecznym Aleph, zawiera prawie milion rekordów
opisów bibliograficznych.
Uczestnikom warsztatów zaprezentowano Uniwersytet, Bibliotekę wraz z jej historią, strukturą organizacyjną, pełnionymi funkcjami i usługami oraz biblioteki wydziałowe i instytutowe. Oczywiście nie zabrakło pokazywanych z dumą zabytków piśmienniczych. Dyrektor
Biblioteki osobiście prezentował XIV-wieczny egzemplarz Divina Comedia Dantego Alighieriego, zdobiony
niepoddającymi się upływowi czasu niezwykłymi, kolorowymi iluminacjami. Innym razem, zwiedzając wystawę zorganizowaną specjalnie dla uczestników programu
Budynek Parlamentu na lewym brzegu Dunaju
32
Agnieszka Dec i Danuta Gurdak w Bibliotece ELTE
Erasmus, a poświęconą manuskryptom, inkunabułom
i starodrukom, odnalazłyśmy między innymi pierwszy
egzemplarz drukowany w języku węgierskim, pochodzący z krakowskiej drukarni Hieronima Wietora.
Nie sposób było zwiedzić wszystkich wydziałów
uczelni wraz z ich bibliotekami, zatem by móc porównać wrażenia, wybierałyśmy różne z oferowanych
opcji. I tak Danuta Gurdak zwiedziła 9 bibliotek instytutowych na Wydziale Sztuki i Humanistyki. Każda z nich była jedyna w swoim rodzaju. Agnieszka Dec
zwiedziła Bibliotekę Wydziału Pedagogiki i Psychologii, gdzie istnieje dział bardzo dobrze wyposażony
w programy i urządzenia dla osób niewidomych i niedowidzących. Do bardzo miłych i ciekawych zaliczyć
można wspólną wycieczkę całej grupy do uniwersyteckiego ogrodu botanicznego i jej maleńkiej, ale zabytkowej i niezwykle klimatycznej biblioteki.
Istniała również możliwość wykazania swych kwalifikacji zawodowych, jak również porównania rodzajów
i sposobów wykonywanych prac podczas zajęć panelowych w poszczególnych oddziałach Biblioteki ELTE. Goście z kolei chętnie prezentowali swoje rodzime uniwersytety i biblioteki na tak szerokim, międzynarodowym
forum. Była to niebywała okazja do rozmów i wymiany
poglądów nie tylko z węgierskimi kolegami po fachu, ale
również z bibliotekarzami z całej niemal Europy.
Warto nadmienić, że były tam osoby między innymi
z Niemiec, Francji, Belgii, Hiszpanii, Portugalii, Włoch,
Rumunii, Grecji, Estonii, Finlandii, a nawet Laponii. Grupa z Polski liczyła 5 osób (BUW, UMCS i UPJPII), natomiast jako jedyna z tej grupy, dokonana przed tak licznym audytorium, była właśnie prezentacja Uniwersytetu
Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i jego Biblioteki.
Oczywiście nie zabrakło czasu na zwiedzanie pięknego Budapesztu, a ze względu na bardzo sprzyjającą
i letnią pogodę oraz rzesze turystów przeciągało się ono
do późnych godzin nocnych. Trzeba przyznać, że był
to tydzień bardzo ciekawy. Efektem tego spotkania są
nie tylko nawiązane kontakty i wyniesione doświadcze-
Sukces Psalmodii
na Festiwalu w Tarnowie
tekst: Monika Nowak
zdjęcie: Marek Pawełek
Kolejna nagroda na koncie chóru Psalmodia nie jest
chyba dla nikogo zaskoczeniem. Tym razem zespół pod
przewodnictwem znakomitego dyrygenta Włodzimierza Siedlika nowe trofeum przywiózł z Tarnowa.
W sobotę 29 września br. miał tam miejsce III Ogólnopolski Festiwal Muzyki Chóralnej Sacra Ecclesiae
Cantio zorganizowany pod patronatem Wydziału Muzyki Kościelnej Kurii Diecezjalnej w Tarnowie, Bazyliki
Katedralnej w Tarnowie oraz kilku instytucji tego miasta zajmujących się propagowaniem muzyki kościelnej.
Festiwal miał na celu upowszechnianie sakralnej muzyki chóralnej, podnoszenie kultury muzycznej, promocję
miasta, a co najważniejsze − integrację między chórzystami. Założenia te zostały w pełni zrealizowane podczas
nie tylko nauka
nie, ale także inspiracje i chęć zrealizowania ich w naszej Bibliotece. Owocem spotkania są także plany utworzenia wspólnej platformy do dalszych
kontaktów, z wykorzystaniem nowoczesnych komunikatorów czy portali,
na przykład Facebooka.
Osoby organizujące i realizujące projekt w Bibliotece ELTE – na czele z dyrektorem Biblioteki dr. Szögi László oraz prowadzącą i koordynującą program
Ewą Palfi − oprócz profesjonalizmu i kompetencji okazywały nieustannie niezwykle otwartą, serdeczną i bardzo gościnną postawę. Z pewnością projekt,
w ramach którego odbywały się warsztaty, ze wszech miar wart jest polecenia.
Program spotkania dostępny online: www.unica-network.eu/news/erasmus-staff-week-for-librarians-elte-budapest-24-28092012
Strona domowa Biblioteki ELTE: www.elte.hu/en/university_library
XIV-wieczny egzemplarz
„Divina Comedia” Dantego Alighieriego
konkursu. Do Tarnowa przybyły chóry z Krakowa, Warszawy, Rzeszowa, Nowego Sącza i wielu innych miejsc
w Polsce. Kościół Matki Bożej Fatimskiej, gdzie odbywały się konkursowe przesłuchania, wypełnił się tego
dnia wspaniałą muzyką. Każdy z zespołów miał 15 minut na zaprezentowanie przygotowanego programu. Po
ostatnim występie obchody Festiwalu przeniosły się do
Bazyliki Katedralnej w Tarnowie, gdzie odbyła się msza
święta pod przewodnictwem biskupa ordynariusza Andrzeja Jeża z udziałem wszystkich chórów przybyłych na
konkurs. Gdy wybrzmiało finalne Gaude Mater Polonia,
ogłoszono wyniki trwających cały dzień przesłuchań.
Wszyscy czekali na ten moment z niecierpliwością.
Grand Prix Festiwalu przypadło oczywiście Psalmodii! Jest to druga w tym roku nagroda Grand Prix dla
chóru Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Już wkrótce ukaże się także kolejna płyta nagrana przez zespół − tym razem zaprezentowane nam zostaną utwory Stanisława Moniuszki.
Serdecznie gratulujemy Psalmodii i czekamy na kolejne sukcesy, nagrody i nagrania!
33
nie tylko nauka
Nowa płyta
Psalmodii
tekst: Alicja Widzisz
zdjęcia: Jan Klos
22 listopada 2012 roku w ramach VIII Dni Muzyki Kościelnej w Archidiecezji Krakowskiej
odbył się koncert promujący
nową płytę CD chóru UPJPII,
na której znajdują się utwory
Stanisława Moniuszki.
Warto się zaopatrzyć w nowy krążek naszego chóru. Dlaczego? Powodów jest co najmniej kilka! Chór Psalmodia pod batutą Włodzimierza Siedlika tchnął w utwory Moniuszki zupełnie nową energię. Każda kompozycja przesycona jest inną emocją, jest inaczej zinterpretowana i przedstawiona.
Muzyka tego XIX-wiecznego kompozytora pełna jest natchnienia i uczuć. Pełna emocji jednocześnie porywa prostotą, przemawia do każdego, a dodatkowo dzięki swej przystępności łatwo wpada w ucho. Podczas pracy nad utworami byliśmy zachwyceni kompozycjami, ich siłą wyrazu oraz poruszeniem, jakie
w nas wywołały.
Na płycie znajduje się kilka mniej znanych utworów religijnych z dorobku
twórczego Moniuszki. Najbardziej rozbudowaną formą jest Msza łacińska Des-dur, bogata w różnego rodzaju środki muzyczne – począwszy od imitacji, po
duety solistów czy też fakturalne zróżnicowanie tekstu. Ecce lignum crucis to
motet w tonacji d-moll z Mszy Piotrowińskiej, wspaniały dialog pomiędzy czterogłosowym chórem a barytonem solo, obfitujący w wiele napięć harmonicznych i zmian dynamicznych. Do pozostałych
kompozycji należą: motet Agnus Dei do słów Józefa Ignacego Kraszewskiego, Benedictus, Do Boga. Psalm 137 oraz dwa
preludia organowe, w których zostały wykorzystane tematy z pieśni Kto się w opiekę odda Panu swemu i Gorzkie żale.
Dyrygent starannie wydobył i podkreślił stronę wyrazową w każdym utworze. Na uwagę zasługują również śpiewne
duety solistów oraz niezwykły i dyskretny akompaniament organowy Marka Pawełka.
Nagrania płyty dokonano w kościele świętych Augustyna i Jana Chrzciciela w Krakowie w dniach 22, 23 i 26 marca
2012 roku. Warto wspomnieć, że ów krążek otwiera cykl nagrań pod wspólnym tytułem Polska Muzyka Chóralna. Jest to
projekt, który Stowarzyszenie Passionart (w skład którego wchodzą chórzyści Psalmodii) podjęło się realizować w najbliższych latach. Jego celem jest prezentacja utworów polskich kompozytorów wszystkich okresów jak najszerszemu gronu
odbiorców.
Oprócz naszego chóru na płycie można usłyszeć solistów: Annę Filimowską-Wolfinger (sopran), Elżbietę Król-Dryję
(alt), Piotra Szewczyka (tenor) oraz Macieja Drużkowskiego (baryton).
Płytę można nabyć w Księgarni Logos oraz drogą elektroniczną − wystarczy do nas napisać e-mail na adres: [email protected].
Zachęcamy do zasłuchania się!
Wielkie urodziny
tekst: Alicja Widzisz
zdjęcia: Marek Pawełek, Alicja Widzisz
Rok 2012 obfitował w wiele ważnych wydarzeń i jubileuszy
znanych osób. Chór Psalmodia jak zawsze starał się w nich
aktywnie uczestniczyć i uświetniać swoją obecnością chociaż
niektóre. Na szczególną uwagę zasługują uroczystości jubileuszowe dwóch kompozytorów: Wojciecha Kilara, który skończył w tym roku 80 lat, oraz Juliusza Łuciuka, który obchodził
85. rocznicę urodzin.
34
Dedykacja dla Wojciecha Kilara
Wojciech Kilar otrzymuje płytę Psalmodii
Wojciech Kilar – nazwisko rozpoznawane na całym świecie, głównie za sprawą muzyki filmowej, którą, jak mawiają niektórzy, „pisze od ręki”. Bardzo mocno związany ze Śląskiem, szczególnie z Katowicami,
w których mieszka. Prywatnie to niezwykle skromny i kulturalny człowiek, darzący każdego szacunkiem. W ostatnim okresie swojej twórczości dąży do
znacznego uproszczenia formy, oszczędnych wypowiedzi muzycznych. Hołduje estetyce minimalizmu
– jak sam twierdzi, nawiązuje w ten sposób do historii naszej cywilizacji, jak również do powtarzalności
modlitw, litanii, koronki, różańca, psalmów. W jednym z wywiadów powiedział: „bo im coś jest prostsze, tym tak naprawdę trudniejsze, bo jest nagie”. Jego
niedoścignionymi wzorami muzycznymi są kompozycje Ravela i Szostakowicza. O jego muzyce, sposobie komponowania, tworzenia kulminacji oraz stopniowej degradacji napięć w każdej kompozycji można
wiele pisać i przytaczać wiele przykładów. Utwory Kilara popularne są nie tylko w Polsce. Co ciekawe, powstało (i powstaje) mnóstwo nowych opracowań jego
dzieł – ostatnimi czasy chociażby Orawa w aranżacji
na 12 saksofonów lub odważna aranżacja polskich DJ-ów w tegorocznej edycji Festiwalu Sacrum Profanum
– Polish Icons. W ten sposób dyrygenci, animatorzy
Juliusz Łuciuk otrzymuje płytę Psalmodii
muzyki cały czas odkrywają Kilara na nowo, próbują
rozmaitych kombinacji brzmieniowych i czerpią z jego kompozycji niebywałą inspirację.
Juliusz Łuciuk związany jest ze środowiskiem
krakowskim. Był uczniem Stanisława Wiechowicza,
uczestnikiem seminariów u samego Oliviera Messiaena. Podobnie jak Wojciecha Kilara cechuje go
ogromna pokora wobec świata i ludzi, jak również dominacja duchowości w jego muzyce i inspiracja religią
chrześcijańską. Bardzo trafna jest wypowiedź Macieja Negreja o Łuciuku, którą pozwolę sobie przytoczyć:
„Wygląda na to, że Juliusz Łuciuk zawsze realizował
cele własne. Zgodne z własnym sumieniem, upodobaniami, smakiem, wiedzą i wewnętrzną potrzebą.
To droga zasługująca na szacunek. Nie ma w tym nic
z próby narzucania komukolwiek własnego punktu
widzenia”. Od samego początku jego kompozycjom
muzycznym towarzyszyło brzmienie głosu ludzkiego.
Niemal każdy chór ma jego utwory w swoim repertuarze. Od lat 70. XX wieku można zauważyć znaczne
uproszczenie stylu, nawiązania do brzmień neotonalnych, połączonych ze specyficznym rodzajem narracji
i ekspresji.
nie tylko nauka
Warto bardzo krótko przybliżyć sylwetki obu kompozytorów, wspominając ich największe zasługi.
Włodzimierz Siedlik, Juliusz Łuciuk i część chórzystów
Chór Psalmodia miał możliwość zaśpiewać wraz
z Chórem i Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Częstochowskiej na koncercie z okazji jubileuszu 85. rocznicy urodzin Juliusza Łuciuka. Wykonaliśmy wtedy
dzieło wokalno-instrumentalne na mezzosopran, tenor, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną – Sanctus Adalbertus Flos Purpureus (Święty Wojciech kwiat szkarłatny). Choć uroczystości w Filharmonii Częstochowskiej miały miejsce 17 listopada 2012
roku, brzmienie utworu do dziś pozostaje w uszach
wielu chórzystów.
Obaj jubilaci zostali przez nas obdarowani naszą
pierwszą płytą CD Totus Tuus, do której dołączyliśmy
serdeczne życzenia z podpisami dyrygenta Włodzimierza Siedlika oraz chórzystów. Były to skromne wyrazy
wielkiej wdzięczności, jakie mogliśmy złożyć na ich ręce, dziękując za wspaniałe kompozycje, których wiele
mamy w swoim repertuarze.
35
nie tylko nauka
Uroczystość inauguracji roku akademickiego 2012/2013
na Uniwersytecie Trzeciego Wieku
tekst i zdjęcie: Teresa Partyka
Uroczystość związana z rozpoczęciem roku akademickiego 2012/2013 dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II
w Krakowie odbyła się w dniu 25 października br. w kościele św. Mikołaja w Krakowie przy ul. Kopernika 9.
Na początku ks. dr Tadeusz Nosek, proboszcz parafii św. Mikołaja w Krakowie powitał wszystkich, którzy pozytywnie odpowiedzieli na zaproszenie. Przywitał także rektora Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ks. dr. hab. Władysława Zuziaka, prof.
UPJPII, dyrektora Uniwersytetu Trzeciego Wieku Akademii Ignatianum ks. prof. dr. hab. Romana Darowskiego SJ oraz duszpasterzy tej parafii, która na mocy bulli
inkorporacyjnej papieża Piusa II w październiku 1462
roku stała się beneficjum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Słowa przywitania skierował także do innych dostojnych gości. Zaznaczył, że dzisiejsza uroczystość wpisu-
je się także w obchody 550-lecia parafii św. Mikołaja, na
terenie której znajduje się 6 uczelni krakowskich.
Następnie ks. dr Tadeusz Nosek odczytał dwa listy
od rektorów uczelni z terenu parafii: prof. dr. hab. inż.
Kazimierza Furtaka – rektora Politechniki Krakowskiej
oraz prof. dr. hab. Piotra Laidlera – prorektora Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Collegium Medicum.
Wykład inauguracyjny wygłosił prof. dr hab. med.
Zdzisław Gajda (Collegium Medicum UJ). Uroczystej
mszy świętej inaugurującej rok akademicki na Uniwersytecie Trzeciego Wieku przewodniczył rektor UPJPII
ks. dr hab. Władysław Zuziak, prof. UPJPII. Homilię
wygłosił ks. dr Tadeusz Nosek.
Uniwersytet Trzeciego Wieku na Uniwersytecie
Papieskim Jana Pawła II w Krakowie działa od
ubiegłego roku akademickiego i cieszy się dużym zainteresowaniem osób po 50. roku życia,
nieaktywnych zawodowo. Tak jak w poprzednim roku została przygotowana bogata oferta
wykładów z różnych dziedzin, spotkań kulturalnych i towarzyskich, dni skupienia. Szczegółowe informacje: ul. Franciszkańska 1, 31–004
Kraków, tel. 12 422 57 85, wew. 725, e-mail:
[email protected], www.utw.upjp2.edu.pl.
Biblioteka Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
w latach 1989−2010 oraz 2010−2012
W dniu rozpoczęcia obrad dorocznej Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich – 17 września br. w gmachu Biblioteki Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie otwarta
została wystawa przedstawiająca jej rozwój w czasach,
gdy funkcję dyrektora pełnił ks. dr hab. Jan Bednarczyk, w latach późniejszych wespół ze swym zastępcą
mgr. Władysławem Szczęchem.
Wystawę przygotowali bibliotekarze będący wieloletnimi i zasłużonymi pracownikami, biorącymi
udział w zachodzących w niej przemianach, a tym samym − współtwórcy ukazanej części historii Biblioteki.
Postery zawierające fotografie i towarzyszące im
opisy ukazują najbardziej istotne aspekty związane
z Biblioteką, poczynając od nieustannie powiększających się zbiorów, poprzez komputeryzację, wieloletnie zaangażowanie w działalność Federacji Bibliotek
Kościelnych Fides, jak i wydawanie Biuletynu Biblio-
36
tek Kościelnych Fides. Zaakcentowano również aspekt
budowania wzajemnych więzi między pracownikami
podczas wspólnych wycieczek, których inicjatorem
i gorącym zwolennikiem był także ks. dr hab. Jan Bednarczyk.
Jednak najistotniejsza część wystawy dotyczy zaszczepionej również przez ówczesnego dyrektora Biblioteki idei budowy nowoczesnego gmachu bibliotecznego oraz kolejnych etapów jej realizacji, z punktem
centralnym, czyli wizytą Jana Pawła II, który poświęcił
budynek. Ukazano też przeprowadzkę, związaną z reorganizacją całości zbiorów pod kątem wolnego dostępu do nich według opracowanego w Bibliotece systemu
klasyfikacji.
W Bibliotece została zainicjowana również działalność wystawiennicza, której obecna wystawa jest kolejną odsłoną. Zachęcamy do jej obejrzenia!
Organizatorzy
studenci
Filozoficzny esej
o prozaicznym życiu
tekst i zdjęcie: Małgorzata Zawadzka
Akcja Biura ds. Osób Niepełnosprawnych UPJPII
Dzisiejszy świat promuje to, co silne, niezależne, zaradne. Człowiek sukcesu to taki, który nie potrzebuje niczyjej pomocy, który doskonale radzi sobie ze swoimi
problemami i nie okazuje słabości. Chcemy żyć w świecie silnych herosów, nie znających strachu bohaterów
i niezłomnych wojowników. Czy taki świat jest możliwy? Paradoks polega na tym, że czasem źle oceniamy
siłę i słabość, nie dostrzegamy własnego strachu, a bezradność innych jest tylko złudna. Co oznacza siła, zaradność, niezależność?
Śladami Tatarkiewicza
Tak jak kiedyś Tatarkiewicz badał pochodzenie sześciu
pojęć1, tak my dzisiaj rozpoczynamy cykl poświęcony
trzem słowom, które zawojowały współczesny świat. Te
słowa to: siła, zaradność i niezależność. Te trzy słowa
stały się ostoją dzisiejszego społeczeństwa. Nie będziemy przeprowadzali aż tak rzetelnej analizy, jakiej dokonał Tatarkiewicz, ale spróbujemy zrozumieć, co oznaczają i odsłonić prawdziwe ich oblicze. Może przy okazji
uda się odsłonić prawdziwe oblicze człowieka?
Czy w tym krzyku i agresywnej walce o posiadanie
władzy i pieniędzy nie kryje się strach przed bezradnością, samotnością i myśl, że tak naprawdę brakuje nam
pewności siebie?
Kult siły to kult strachu, że opanuje nas niemoc.
Ciężko przyznać się do błędów i słabości, ale tak naprawdę to emocje, słabość są tym, co zrównuje wszystkich ludzi. Należy pamiętać, że w życiu może być tak jak
w ludowym powiedzeniu: „Tak się ten świat obraca, jednych podnosi, a drugich wywraca”. Nigdy nie wiadomo,
kiedy z samego szczytu spadniemy na sam dół. Siła też
ma swoje granice. I tą granicą nie musi być wózek, może być nią własny strach. Człowiek silny to nie taki, który jest w pełni sprawny. Człowiek silny to taki, który nie
boi się być sobą i nie boi się własnych słabości.
Moje duszpasterstwo
Siła
tekst: Agnieszka Gawron
Kult siły i silnego człowieka panował właściwie od zawsze. I nie chodzi tutaj tylko o ćwiczoną przez Spartan siłę fizyczną, ale przede wszystkim o siłę duchową.
Najpierw Grecy, a później chrześcijanie podkreślali siłę
ducha jako największą siłę człowieka. Nawet potępiany
przez wielu Nietzsche podkreślał wielkość, która miała
być przede wszystkim wielkością ducha.
Jak dziś rozumiemy siłę? Dziś siła to odporność na
stres, umiejętność pracy pod presją, zdolność do walki
o swoje miejsce w społeczeństwie. Jeśli ktoś nie potrafi
zadbać o swoją pozycję, to zostaje nazwany słabeuszem
bez charakteru. W takim społeczeństwie nie ma miejsca
dla osób z problemami. Niepełnosprawność też się nie
kwalifikuje, bo czy osoba z niepełnosprawnością potrafi
zadbać o siebie, walczyć jak lew o swoje stanowisko, pokazać wszystkim, co potrafi? Osoba taka jest raczej zagubiona, samotna i nie potrafi walczyć o swoje. Trzeba
jej ustępować, pomagać − nie jest silną jednostką, która
może wiele zdziałać dla społeczeństwa. Czy aby na pewno? Przecież osoby z niepełnosprawnością świetnie odnajdują się na rynku pracy, są sumienne, doskonale radzą sobie z obowiązkami. Nie potrafią głośno krzyczeć?
Gdyby chciały, to by potrafiły. Ale po co?
Spotkaniem z wierzącym człowiekiem, wspólnotą,
ludźmi, na których można liczyć, rozwojem, stylem życia i modlitwy − to kilka odpowiedzi studentów Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie na pytanie, czym jest dla nich duszpasterstwo.
Po wakacyjnej przerwie wszyscy przechodzimy do
fazy intensywnych działań. Tak samo jest z Duszpasterstwem Akademickim Patmos, które przygotowało bogatą ofertę dla studentów naszej uczelni. Warsztaty, kursy, spotkania z członkami Juventus Christiana,
współpraca z różnymi instytucjami − to tylko część niespodzianek. Warto zaznaczyć, że jedną z głównych zasad opiekuna ks. dr. Lucjana Bielasa jest kształtowanie
oraz udoskonalanie duszpasterstwa według pomysłów
jego członków. Duszpasterz nie narzuca niczego, jedynie pomaga w budowaniu wspólnoty.
1
W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2005.
Gdzie możesz pójść i co zrobić?
• W każdą niedzielę w kościele św. Marka (ul. św.
Marka 10) o godz. 19.00 możesz uczestniczyć we
mszy świętej.
• W każdy drugi i czwarty piątek miesiąca o godz.
17.00 odbywa się czytanie Pisma Świętego z pogłę-
37
studenci
bioną analizą wraz z benedyktynami w Tyńcu, po
którym odprawiana jest msza święta o 18.30.
• Codziennie o 13.15 odprawiana jest msza święta
w kaplicy w budynku Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przy ul. Franciszkańskiej 1.
• We wtorki możesz udać się do kościoła św. Anny,
gdzie o 7.30 w kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej odmawiana jest jutrznia, a po niej śniadanie
i dyskusja na temat usłyszanych czytań.
• W każdy drugi czwartek miesiąca masz możliwość
spotkania się z członkami najstarszego duszpasterstwa (założonego w 1918 roku) − Juventus Christiana o godz. 17.00 w kolegiacie akademickiej św. Anny (ul. św. Anny 11).
Czego możesz się dowiedzieć?
Jak powiedział Arystoteles: „prawdziwa wiedza to
znajomość przyczyn”, dlatego też podczas warsztatów
Jestem kobietą, jestem mężczyzną i co dalej?, uczestnicy wraz z pomocą prowadzących będą analizować
zagadnienia takie jak: antykoncepcja, seks, miłość,
wolność jednostki, po to, aby zobaczyć, jak wpływają
one na nasze życie i podejmowane przez nas decyzje.
Warsztaty będą odbywać się w poniedziałki o godz.
19.00 w Dziupli (kościół św. Marka). Chętni mogą dokonać zapisów poprzez wysłanie zgłoszenia na adres:
[email protected].
Kolejną propozycją dla studentów są rekolekcje adwentowe: Bóg stał się człowiekiem. Wiara po Auschwitz,
które będą miały miejsce od 7 do 9 grudnia br. Ks. Lucjan Bielas oraz ks. Manfred Deselaers poprowadzą
rozważania w Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu. Dodatkowe informacje o rekolekcjach są dostępne
na stronie na www.cdim.pl.
Jak 112
Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, kiedy doznamy jakiegoś
wypadku, choroby. W takich sytuacjach dzwonimy pod
numer 112 i mamy pewność, że ktoś nas wysłucha oraz
udzieli pomocy. Podobnie jest z naszym sumieniem. Ono
również potrzebuje kontaktu ze specjalistą. Dzwoniąc pod
numer 602 765 467 możemy otrzymać odpowiedni „opatrunek” dla naszego sumienia, ponieważ na całodobowym
dyżurze czeka na zgłoszenia ks. Lucjan Bielas.
To nie koniec
Duszpasterstwo działające przy UPJPII nie ogranicza się
tylko do spotkań modlitewnych, chce robić więcej, wykraczać poza przyjęte standardy, podkreślając tym swoją wyjątkowość. Mam tutaj na myśli m.in. zawiązanie współpracy z Dziełem Kolpinga oraz utworzenie Koła Misyjnego.
„Żeby dokonać wielkich rzeczy, musimy nie tylko działać, ale także marzyć, nie tylko planować, ale także wierzyć”
(J. A. Thibault). Działanie, planowanie, wiara − te wszystkie elementy charakteryzują duszpasterstwo. Chcesz przekonać się, o jakie wielkie rzeczy chodzi? Dołącz do nas!
c
Wiersze naszego studenta
Marka Psonki
Zaproszenie
na uroczystość ślubną
w niemodnej
białej kopercie
Parmenidejski świat
Jeden kamień
odjąć
kamień
to
Nieistnienie
czy
Jeden?
38
cierpliwy spacer
po ogrodzie
zamiast krwawego
jabłka
z Bogiem człowiekiem
komunia
przyjdziesz?
Byłaś Julią
Halinie Poświatowskiej
Widziałem
Jak na deskach teatru
Odgrywałaś Julię
Byłaś stara
Pomarszczona
Filiżanka kawy
Zadrżała w dłoni
Krzyczałaś
Na wysokim balkonie
Do zjawy
Po spektaklu
Za kurtyną
Przygryzałaś wargi
Dosypując cukru
Podobno
Wiesz jak zaparzyć miłość
By miała smak kawy
relacja ze spotkania z Marcinem Wroną
studenci
„Nie jestem żadnym mistrzem, jestem rzemieślnikiem”
tekst: Aleksandra Wojdyła
zdjęcia: Karolina Twardosz
19 listopada br. w ramach cyklu spotkań Podsłuchaj mistrza. Radio Bonus
zaprasza na… odbyło się spotkanie z redaktorem Marcinem Wroną. Była
to już trzecia tego typu rozmowa zorganizowana przez nasze uczelniane
Radio Bonus. Po Arturze Andrusie i Brygidzie Grysiak przyszła kolej na
znanego z programu Pod napięciem reportera – Marcina Wronę.
Marcin Wrona urodził się w Krakowie i tu studiował anglistykę na
Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia przerwał, kiedy w roku 1988 spotkał na swojej drodze reportera Radia Kraków. „Mam duże szczęście
w życiu. Na obozie językowym w Nowej Hucie poznałem dziennikarza
Radia Kraków, któremu nasunąłem się pod mikrofon. Potem zaprosił
mnie do studia. Powiedział, żeby przyjść za rok na praktyki, więc przyszedłem” – wspominał Marcin Wrona. To właśnie dziennikarstwo radiowe jest jego największą miłością: „Radio to przyjemność, telewizja
to ciężka praca”. Od 2006 roku jest korespondentem Faktów w Stanach
Zjednoczonych. Jak zaznacza, jest dziennikarzem mediów polskojęzycznych i w Ameryce jest tylko czasowo. Wrażenia z pobytu w USA opisał
niedawno w swojej książce Wrony w Ameryce. Twierdzi, że jest „generalnie nieśmiałym człowiekiem”. Jako korespondent w Stanach Zjednoczonych z tą nieśmiałością walczy. Wielbiciel dobrego jedzenia, ostatnio pokochał szczególnie kuchnię etiopską. Ma żonę Aleksandrę i córkę Marię.
Jeden z najbardziej znanych polskich korespondentów cierpliwie
i z uśmiechem odpowiadał na wszystkie zadawane mu przez studentów
pytania. O swoim zawodzie mówił: „Korespondent musi umieć mało
spać. Ja żyję z momentu na moment. Mogę coś zaplanować na weekend,
ale potem dzwoni telefon o piątej rano i nici z planów”. Mimo to dziennikarz zaznaczył, że swoją pracę kocha ponad wszystko: „Codziennie spotykam się z innymi zagadnieniami, sytuacjami. Nie wiem, co robiłbym,
gdybym codziennie pracował nad podobnym tematem. Pewnie bym
zwariował”. Zanim został korespondentem, prowadził popularny talk
show Pod napięciem. To właśnie za ten program otrzymał w 1999 roku
tytuł Hieny Roku, przyznawany przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. Zapytany o to, skomentował: „Byłem oburzony otrzymaniem Hieny, bo nigdy nie byłem członkiem żadnego stowarzyszenia dziennikarzy. Dlaczego ktoś, kto nie ma ze mną nic wspólnego, ma mnie oceniać?
Mnie oceniają moi szefowie”. Po 8 latach pracy nad programem pojawiła
się propozycja wyjazdu do Stanów Zjednoczonych. Początki były trudne:
„Musiałem uczyć się zawodu na nowo. Tam wszystko wygląda inaczej.
Trzeba się nauczyć realiów pracy, tego, że jest się jednym z miliona korespondentów z dalekich krajów”. Także mentalność Amerykanów zaskoczyła nieśmiałego z natury Polaka: „Amerykanie bardzo rzadko uciekają
przed kamerą. Nigdy się nie spotkałem z tym, żeby dziennikarstwo by-
ło zawodem nielubianym. Amerykanie sami się
garną do telewizji”. Jak podkreślał gość spotkania, Ameryka zdecydowanie nie jest już „krainą marzeń”. Szczególnie dla dziennikarzy. Marcin Wrona stwierdził: „Na amerykańskim rynku medialnym jest potworny kryzys. Mój kolega
operator, który ma wszystkie potrzebne akredytacje i może wejść wszędzie o każdej porze, szuka pracy”. Na końcu redaktor Wrona opowiadał
także o swoim życiu prywatnym, o swoich tęsknotach i marzeniach: „W Stanach najbardziej
brakuje mi rodziców. Brakuje mi kontaktów
z moimi przyjaciółmi z dawnych lat. Brakuje mi
wyjścia na krakowski Rynek. Jestem krakusem,
mam Kraków w żyłach, we krwi”.
19 listopada br. trzy osoby zatrudnione w Bibliotece UPJPII: Danuta Rebech, Marta Wójtowicz-Kowalska oraz Danuta Gurdak zdały egzamin państwowy przed Komisją Egzaminacyjną do przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej powołaną przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W ten sposób panie uzyskały kwalifikacje zawodowe dyplomowanego bibliotekarza.
Serdecznie gratulujemy!
39
Wydawnictwo Naukowe
na Targach Książki
Jesienią wszyscy entuzjaści literatury mają okazję odwiedzić dwie imprezy wydawnicze – Targi Książki w Krakowie oraz
Kiermasz Wydawców Katolickich w Lublinie. Można tam nie tylko zapoznać się z różnorodną ofertą publikacji (w dobrej cenie!), ale także spotkać się z autorami, uczestniczyć w wykładach i konkursach z nagrodami.
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie jak co roku prezentowało swoją ofertę i w Krakowie, i w Lublinie. Dużą popularnością cieszyły się nowe publikacje (Od piekła do zbawienia Marty Ficoń, Rozwój w trudzie
egzystencji Joanny Mikołajczyk), ale także te objęte wyprzedażą. W sumie wydawnictwo sprzedało prawie 800 książek!
Krakowskie targi obecnością uświetnili
literaci – Andrzej Stasiuk,
Sferę sacrum reprezentowali m.in.
ksiądz profesor Jan Kracik,
Andrzej Pilipiuk,
ojciec Józef Augustyn SJ,
Ewa Lipska
ojciec Michał Olszewski SCJ
Chwilowy powrót do czasów dzieciństwa – dzięki Wandzie Chotomskiej i Edwardowi Lutczynowi.
i Dorota Masłowska
oraz zawsze radosny ojciec Leon Knabit OSB.
Gwiazdy estrady – Urszula Dudziak i Artur Andrus.
Możn
Pracownicy wydawnictwa – Rafał Bober i Paulina Paduchowska.
oraz publicyści i dziennikarze: Rafał Ziemkiewicz,
Krzysztof Ziemiec,
prof. Andrzej Nowak i Szymon Hołownia.
a nawet dwie byłe prezydentowe: Marię Wałęsę i Jolantę Kwaśniewską.
zdjęcia: Marta Jaszczuk
na było również spotkać aktorów: Stanisława Mikulskiego i Małgorzatę Braunek,
Redakcja – Marta Jaszczuk, Katarzyna Romanek i Lucyna Sterczewska.
Sportowcy i podróżnicy: Andrea Anastasi, Krzysztof Hołowczyc,
Martyna Wojciechowska
oraz bosonogi Wojciech Cejrowski.
nie tylko nauka
Biuro Informacji i Promocji
mgr Monika Wiertek
rzecznik prasowy
Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na UPJPII pracuje od 2011 roku. Często na
pierwszej linii ognia. Odpowiada za kontakty z mediami oraz prasą akademicką.
Redaguje biuletyn „Vita Academica”, Biuletyn Informacji
Publicznej UPJPII oraz wiele drobiazgów, nie zapominając, że w słowie jest siła.
mgr Krzysztof Mleczko
kierownik
Ukończył zarządzanie i marketing
w Szkole Wyższej im. Bogdana Jańskiego. Człowiek, który musi ogarnąć
dominujący w Biurze kobiecy żywioł.
Dba o doskonałą organizację wszystkich uroczystości uniwersyteckich.
Planuje, czuwa nad terminami, koordynuje wszystkie działania Biura.
A gdy potrzeba, z wdziękiem pilnuje
grilla. Na UPJPII pracuje od 2010 roku. Żonaty, ma dwie córki.
Pracują czasem od wielu lat,
a tak słabo ich znamy… Czas to zmienić!
Rozpoczynamy nowy cykl na łamach „Vita Academica”.
W kolejnych numerach będziemy
prezentować
pracowników
naszego uniwersytetu. Aby dać
dobry przykład,
zaczynamy
od siebie.
mgr lic.
Monika
Winiarska
koordynator
promocji
Z wykształcenia teolog (po Papieskiej
Akademii Teologicznej). Artystyczna dusza. Wydeptał do niej
ścieżkę każdy, kto
przygotowywał choć jedną konferencję na naszej uczelni.
Przygotowuje projekty graficzne plakatów i innych materiałów promocyjnych, czuwa nad spójną promocją Uniwersytetu, kipi pomysłami podczas Festiwalu Nauki czy targów edukacyjnych, a także dba o piękną oprawę wszystkich ważnych
imprez akademickich. Na uczelni pracuje od 2002 roku.
mgr lic. Justyna Kastelik
koordynator strony www
Ukończyła historię Kościoła na Papieskiej
Akademii Teologicznej. Dba o to, żeby
strona internetowa uczelni była przejrzysta pod względem estetycznym i merytorycznym. Obdziela pracowników papierem firmowym lub wizytówkami. Zawsze pełna energii i skłonna do pomocy.
Na uczelni pracuje od 8 lat.
Przy okazji chcieliśmy podziękować studentom, którzy zawsze wspierają nasze działania!
42
p o lec amy publik ac je
Roman Pałaszewski OFMConv, Bracia mniejsi konwentualni w archidiecezji wrocławskiej w latach 1945–1972, Kraków 2012
Publikacja przedstawia w oparciu o źródła archiwalne historię braci mniejszych konwentualnych w archidiecezji wrocławskiej od czasu zakończenia II wojny światowej aż
do reorganizacji placówek minoryckich na Dolnym Śląsku, dokonanej przez prowincjała o. prof. Joachima Bara w 1972 roku, a polegającej na likwidacji wszystkich placówek wiejskich. Dzięki życzliwości pary książęcej Henryka II Pobożnego i jego żony
Anny pierwsi minoryci przybyli do Wrocławia i osiedlili się w klasztorze przy wzniesionym kościele św. Jakuba. Powstające zakony minorytów trwały aż do pruskiej sekularyzacji zakonów w 1810 roku. W 1945 roku po 135 latach od pruskiej kasaty powrócili do
swoich klasztorów lub objęli nowe placówki przekazane im przez władze administracji
apostolskiej Dolnego Śląska, włączając się do czynnej pracy duszpasterskiej, a zapotrzebowanie na polskich kapłanów na Ziemiach Odzyskanych było ogromne. Minoryci odnawiali powierzone im świątynie, restaurowali plebanie, wznosili nowe, prowadzili kancelarie, archiwa parafialne,
zakładali biblioteki, cieszyli się dużym autorytetem wśród społeczności, w której działali. Rozwijali różne formy duszpasterstwa – od życia liturgiczno-sakramentalnego, poprzez wielką pracę katechetyczno-kaznodziejską z rekolekcjami
i misjami parafialnymi, do działalności w okrojonych przez władze państwowe organizacjach i stowarzyszeniach religijnych, prowadzili także działalność charytatywną, szerzyli kult Maryjny, przybliżali wiernym postać o. Maksymiliana
Kolbego. Prowadząc prace na wzór księży diecezjalnych, wypełniali swoje powinności zakonne.
Renata Dulian
W numerze
Zdzisław Gogola OFMConv, Dzieje ruchu hippisowskiego, Kraków 2012
z życia uczelni
Wydarzyło się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uroczysta inauguracja roku akademickiego 2012/2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przemówienie inauguracyjne rektora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nagrody Rektora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uchwała Senatu w sprawie nadania tytułu doktora honoris causa
ks. prof. dr. hab. Wendelinowi Knochowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Laudacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podziękowanie. Lectio magistralis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
4
4
9
10
11
13
konferencje
Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . .
Sacrum i przyroda – Człowiek w ogrodzie Pana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oblicza chciwości a życie publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wokół wyzwań współczesnej pracy socjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Indywidualizacja procesu nauczania języków obcych... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wizyta delegacji UPJPII we Lwowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jan Paweł II − Człowiek dialogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
18
19
21
23
24
26
nie tylko nauka
Wywiad z bp. prof. dr. hab. Tadeuszem Pieronkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sobór Watykański II w obiektywie ks. prof. dr. hab. Tadeusza Pieronka . . . . .
Erasmus Staff Week for Librarians w Budapeszcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sukces Psalmodii na Festiwalu w Tarnowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowa Płyta Psalmodii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wielkie urodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inauguracja na Uniwersytecie Trzeciego Wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Biblioteka UPJPII w latach 1989−2010 oraz 2010−2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Filozoficzny esej o prozaicznym życiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wydawnictwo Naukowe na Targach Książki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prezentacja – Biuro Informacji i Promocji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
30
32
33
34
34
36
36
37
40
42
studenci
Moje duszpasterstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Wiersze Marka Psonki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Relacja ze spotkania z Marcinem Wroną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
recenzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Vita Academica
Biuletyn Informacyjny
w Krakowie
Redakcja
31-002 Kraków, ul. Kanonicza 9
tel./faks 12 370 86 06
e-mail: [email protected]
Na rynku księgarskim ukazała się publikacja pracownika naukowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, historyka o. dr. hab. Zdzisława Gogoli OFMConv poświęcona ruchowi hippisowskiemu – kontrkulturze kontestacyjnej Zachodu II połowy lat
60. i początków lat 70. XX stulecia. Nazwa ruchu wywodzi się z j. angielskiego: hippie; to be
hip – żyć dniem dzisiejszym, a jego istotę stanowił gwałtowny bunt ludzi młodych przeciw
instytucjom i wartościom świata ludzi dojrzałych, określanych mianem establishmentu.
Krytykowano konsumpcjonizm, materializm, własność prywatną, kwestionowano normy moralne, sprzeciwiano się społecznym nakazom, obnażano hipokryzję i konformizm
dominujące w sytych społeczeństwach Zachodu. Ruch ten zainicjował narodziny i eskalację ideologii pacyfistycznych oraz ekologicznych, wywołał zainteresowanie kulturą duchową Dalekiego Wschodu czy wreszcie zainicjował tzw. rewolucję seksualną.
Prezentowana publikacja ujmuje problem w trzech aspektach: ruch hippisowski jako
zjawisko społeczne, doktryna moralna oraz próba moralnej oceny hippizmu. Zawiera nadto odniesienia do recepcji ruchu na gruncie ówczesnego PRL-u. Pożytecznym
novum omawianej pracy wydaje się refleksja autora na temat relacji Kościoła katolickiego już nie tyle względem historycznego hippizmu, ile współcześnie funkcjonujących subkultur, popularnych wśród młodego pokolenia. Tak więc owe
dwa kręgi narracyjne: przeszłość i współczesność sprawiają, że lektura książki emocjonalnie angażuje czytelnika, a sugestywny język narracji ułatwia percepcję treści.
ks. dr hab. Józef Wołczański, prof. UPJPII
Redaktor prowadząca
Monika Wiertek
Opracowanie graficzne
Marta Jaszczuk
Zdjęcia na okładce
Sebastian Wojnowski
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych
oraz zastrzega sobie prawo do skrótów
i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku.
Numer zamknięto 15 listopada 2012 roku.
Nakład 500 egz.
Wydawca
Wydawnictwo Naukowe
Z okazji
zbliżających się świąt
Bożego Narodzenia
redakcja „Vita Academica”
składa wszystkim
czytelnikom
najserdeczniejsze życzenia,
aby radość i pokój tych dni
zagościły na zawsze
w naszych sercach,
rodzinach
i miejscach pracy.
p o l ec amy publik a cje
Wyd aw n i c t wa Naukowego U niwersytetu Papiesk iego Jan a Pawła II w Krakow i e
Maria Zboralska, Przekraczanie siebie jako podstawa antropologii teologicznej Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Kraków 2012
wą Ośrodeskiego Jazykulturoprezentacja
o lepszego
ictwa Jana
W serii Studia nad Myślą Jana Pawła II ukazały się:
11
Marta Ficoń
Od piekła
• Człowiek żyjący drogą Kościoła
red. ks. Jan Daniel Szczurek
• Niewyczerpane źródło świętości
ks. Cezary Smuniewski
W swojej dysertacji doktorskiej autorka stara się udowodnić, że „przekraczanie siebie”
stanowi podstawę antropologii teologicznej Karola Wojtyły, analizując trzy wymiary tego
pojęcia: autotranscendencję, transcendencję w kierunku drugiego człowieka oraz transcendencję w kierunku Boga. Pojęcia te przedstawia z perspektywy filozoficznej, poetycko-dramatycznej i teologicznej. Stara się przedstawić, w jaki sposób horyzont przekraczania
siebie jest obecny w tekstach w okresie przed pontyfikatem i w jego trakcie. Największym
wzorem człowieczeństwa i najdoskonalszym wcieleniem przekraczania siebie w tych
trzech wymiarach jest Jezus Chrystus. Potwierdzeniem tego są słowa zawarte w encyklice
Redemptor hominis: „W Chrystusie i przez Chrystusa najpełniej objawił się ludzkości Bóg,
najbardziej się do niej przybliżył – i równocześnie w Chrystusie i przez Chrystusa człowiek zdobył pełną świadomość swojej godności, swojego wyniesienia, transcendentnej
wartości samego człowieczeństwa, sensu swojego bytowania”.
Renata Dulian
• Św. Jan od Krzyża w recepcji Karola Wojtyły
– Jana Pawła II, red. ks. Jan Machniak
• Krakowska szkoła antropologiczna
red. o. Jarosław Kupczak OP, Jolanta Majka
• Paradoks egzystencji etycznej
Jan Galarowicz
Vita Academica
nr 5 (70) 2012
listopad – grudzień
Biuletyn informacyjny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
ISSN 1842-2244
• Teologia kultury integralnej
Dariusz Radziechowski
• Kapłaństwo prezbiterów w nauczaniu Jana Pawła II
ks. Wojciech Zyzak
• Czym jest „nowy feminizm” Jana Pawła II?
red. Jarosław Kupczak OP, Maria Zboralska
• Jan Paweł II. Posługa myślenia
red. Jarosław Kupczak, Dariusz Radziechowski
• Taka milcząca wzajemność. „Pieśń o Bogu ukrytym”
Karola Wojtyły w świetle doktryny św. Jana od Krzyża
Joanna Tebień
W serii Studia nad Myślą Jana Pawła II ukażą się:
• Jana Pawła II teologia męczeństwa
Vitali Siarko SchP
• Pojęcie milczenia i jego funkcja w relacji między
Bogiem i człowiekiem w homiliach Jana Pawła II
ks. Paweł Gabara
Inauguracja nowego roku akademickiego
Marta Ficoń, Od piekła do nadziei Zbawienia. Rozwój kwestii zbawienia
dzieci zmarłych bez chrztu świętego w teologii katolickiej i jej egzystencjalna doniosłość, Kraków 2012
Autorka w sposób wnikliwy przedstawia zagadnienie zbawienia dzieci zmarłych bez chrztu
świętego w całej historii chrześcijaństwa. W tym celu analizuje teksty, począwszy od Pisma
Świętego, poprzez dzieła wczesnych ojców Kościoła, zarówno greckich, jak i łacińskich, teodo nadziei
logów wczesnego średniowiecza, doktorów scholastycznych, autorów czasów przed- i pozbawienia
trydenckich, aż po współczesnych myślicieli katolickich. W ten sposób ukazuje, jak zabobonne i niegodne praktyki dotyczące sakramentu chrztu oraz pogrzebu ustąpiły miejsca
pełnemu nadziei obrzędowi pochówku dziecka nieochrzczonego. W pierwszym tysiącleciu
chrześcijaństwa nieochrzczone dzieci widziano w piekle pod wpływem popieranej przez
Rozwój kwestii zbawienia dzieci zmarłych bez chrztu świętego
w teologii katolickiej i jej egzystencjalna doniosłość
św. Augustyna nauki o grzechu pierworodnym jako osobistym grzechu każdego człowieka
„preegzystującym” w Adamie. Ten grzech mógł usunąć tylko chrzest święty jako źródło łaski. Tytuł rozprawy Od piekła do nadziei Zbawienia ukazuje przemianę, jaka dokonała się
w myśleniu teologicznym na ten temat. Szczególny zwrot w tej kwestii teologicznej zaczyna się od czasów Soboru Watykańskiego II, który podkreślał Boże pragnienie zbawienia wszystkich ludzi. Teoria otchłani zaczęła znikać z publikacji teologicznych pod wpływem nauki o ostatecznym powołaniu człowieka oraz danej każdemu człowiekowi przez Ducha Świętego łączności z misterium paschalnym Chrystusa. Opublikowany w 2007 roku najważniejszy dokument dotyczący tego zagadnienia
Nadzieja zbawienia dla dzieci umierających bez chrztu wskazuje na miłosierdzie Boże dla tych najmniejszych.
Renata Dulian
REGIONES EUXINUM SPECTANTES
Stosunki kulturowe, etniczne i religijne na przestrzeni dziejów
Культурные, этнические и религиозные отношения на протяжении веков
REGIONES
EUXINUM
SPECTANTES
Regiones euxinum spectantes. Stosunki kulturowe, etniczne, religijne na
przestrzeni dziejów, pod red. Łukasza Gędłka, Tomasza Krzyżowskiego
i Michała Michalskiego, Kraków 2012
Stosunki kulturowe, etniczne i religijne
Region czarnomorski z jego bogatą kulturą i zawiłą historią budził zainteresowanie badaczy. Z inspiracji doktorantów Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie powstała
publikacja, w której naukowcy z różnych ośrodków badawczych Polski, Ukrainy, Białorusi, Mołdawii oraz Rosji prezentują swoje artykuły. Obejmują one zagadnienia i problemy,
z różnych okresów historycznych, a to, co je łączy, to obszar wokół Morza Czarnego. Wyodrębnione grupy tematyczne odsyłają do publikacji poświęconych starożytności, średniowieczu, obecności genueńskiej na Krymie, walce o dominację toczonej przez Rzeczpospolitą
Obojga Narodów, Imperium Osmańskie i Carską Rosję. Zamieszczono również artykuły
poświęcone stosunkom etnicznym i wyznaniowym, wśród których znajdziemy biografię
sufragana tyraspolskiego Wincentego Lipskiego (1795–1875) czy literacko-artystyczny obraz relacji między państwami i narodami Azji Mniejszej a mieszkańcami Słowiańszczyzny Południowej na przestrzeni dziejów. Znajdziemy również artykuły poświęcone czasom najnowszym tego regionu, np. dziejom Kościoła rzymskokatolickiego
w Odessie (1917–1991) czy polityce Unii Europejskiej wobec regionu czarnomorskiego.
Renata Dulian
na przestrzeni dziejów
Культурные, этнические
и религиозные отношения
на протяжении веков
Dni Jana Pawła II
Doktorat honoris causa
dla ks. prof. Wendelina Knocha

Vita Academica 5(70) - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uwaga - zaproszenie !!! Międzywydziałowe Studium Języków

Ks. prof. dr hab. Andrzej Baczyński (1957-2015) W dniu 1

rodzina szkołą miłości - Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Jana

Konkurs plastyczny

Regulamin szkolnego konkursu wiedzy o Janie Pawle II