kliknij tu aby pobrać Świat Ciszy I/2013

iszy
I/2013
ISSN 1509-5436
czasopismo niesłyszących i nie tylko...
Początki warszawskiego
ruchu społecznego
niesłyszących
6
Historia o Instytucie Głuchoniemych
i Ociemniałych w Warszawie
Premiera „Zemsty”
13
Spektakl przystosowany
dla osób niesłyszących i niewidomych
Prawo pracy – III część
19
Praktyczne informacje i porady
dla poszukujących pracy oraz pracowników
GŁUSI W KULTURZE | KULTURA OTWARTA NA GŁUCHYCH | NASZE SPRAWY | KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
Kajetana Maciejska-Roczan
prezes ZG PZG
Drodzy Czytelnicy!
Z
pprzyjemnością oddajemy w Państwa ręce, pierwszy w tym roku, numer naszego kwartalnika
dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu
Promocja Literatury i Czytelnictwa Priorytetu - Czasopisma.
Na łamach naszego czasopisma informujemy o bieżącej aktywności w Kołach i Oddziałach Polskiego
Związku Głuchych.
W tym numerze pragniemy przypomnieć o początkach warszawskiego ruchu społecznego niesłyszących.
Zachęcamy do przeczytania wywiadu z głuchoniewidomą Danutą Gronowicz ze Szczecina, która
pasjonuje się fotografią.
W naszym kwartalniku kontynuujemy cykl artykułów dotyczących Prawa Pracy, które są przydatne
osobom niesłyszącym.
Dla dzieci została opublikowana ,,Legenda o Popielu, którego zjadły myszy” oraz bajka ,,Wycieczka
wiewiórki Piki”.
Życzymy miłej lektury!
Prezes Polskiego Związku Głuchych
Kajetana Maciejska-Roczan
iszy
Kwartalnik „Świat Ciszy”
w 2013 r. jest dofinansowany
ze środków Ministra
Kultury i Dziedzictwa
Narodowego.
2
iszy
I/2013
Wydawca:
Polski Związek Głuchych Zarząd Główny
ul. Białostocka 4, 03-741 Warszawa
www.swiatciszy.pl, www.pzg.org.pl
Redaktor naczelna: Kajetana Maciejska-Roczan
Zespół redakcji: Pracownicy, wolontariusze
i przyjaciele PZG
Grafika i DTP:
Michał Jaromin - www.creativy.com
Materiałów redakcyjnych wydawnictwo nie wysyła
do autoryzacji. Redakcja nie zwraca materiałów nie
zamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skracania i adjustacji tekstów, a także zmiany tytułów.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk materiałów
lub ich część tylko za pisemną zgodą redakcji. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam
i ogłoszeń. Artykuły te nie muszą odzwierciedlać poglądów wydawnictwa.
© Wszelkie prawa zastrzeżone przez ŚWIAT CISZY.
Początki warszawskiego
ruchu społecznego
niesłyszących
GŁUSI W KULTURZE
4
Święto Kobiet
z Elvisem Presleyem
5
Miss Deaf Poland
5
Organizacja czasu w KT PZG
w Starogardzie Gdańskim
6Początki warszawskiego
ruchu społecznego
niesłyszących
11
Spotkanie noworoczne
w PTTK „Watra”
11
Spotkanie
wigilijne
12
Tarty Wysokie i Zachodnie
1986-2012
ULTURA OTWARTA
K
NA GŁUCHYCH – KRAJ
13
Premiera „Zemsty”
z udziałem osób niewidomych
i głuchych
Głuchoniewidoma
fotografuje
14
Hiszpańscy Głusi
bronią ASZA
23
6
14
Głuchoniewidoma
fotografuje to co mija
21
NA GŁUCHYCH – ŚWIAT
16
Sofia będzie organizować
22
owe władze w Kole
N
PTTK nr 87 „Watra”
w Krakowie
Polska Rada Języka
Migowego
letnią Deaflympics
16
World Federation of the Deaf
Równe szanse dla głuchych
16 Festival Clin d’Oeil
NASZE SPRAWY – ŚWIAT
Hiszpańscy Głusi
23
NASZE SPRAWY
17 Projekt UE
KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
25 Informacja o wsparciu
18
19
20
Nowe kompetencje,
nowe możliwości
Mój niesłyszący pracownik
Prawo Pracy
praktyczne informacje i porady
dla poszukujących pracy oraz
pracowników
Jak uniknąć strat składników
odżywczych podczas
przyrządzania potraw?
bronią ASZA
oferowanym przez
Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu
dla kandydatów i studentów
z dysfunkcją narządu słuchu
26
Legenda o Popielu,
którego zjadły myszy
28 Sign Me English
30
Wycieczka
wiewiórki Piki
I/2013
iszy
3
GŁUSI W KULTURZE
Małgorzata Woźniakowska
Dzień Kobiet
z Elvisem Presleyem
W
dniu 7 marca
2013 r. zawitał do
Domu Kultury
PZG w Krakowie Elvis Presley. To znana postać ze świata
muzyki XX w., nazywany często "Królem Rock and Rolla"
i jeden z najlepszych artystów lat 50-tych. Sprzedał ponad miliard
płyt na świecie. To
drugi najlepszy wynik w dziejach mu-
4
iszy
I/2013
zyki (po zespole The Beatles). Po śmierci
został pożegnany przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmy'ego Cartera
słowami: „Jego muzyka, jego osobowość
zmieniły oblicze amerykańskiej kultury.
Elvis Presley był symbolem buntowniczego ducha naszego narodu”. W Elvisa
wcielił się Ryszard Szarzyński – znany
niesłyszący aktor pantomimy, który co
roku na Dzień Kobiet przygotowuje występ aktorski solo lub ze swoją żoną Aliną.
Elvis zaprezentował się pięknie nie tylko
w stroju, ale i w piosenkach, które wy-
konał jak najlepiej. Przed występem
tradycyjnie prezesi Zarządu Oddziału
Małopolskiego Adam Stromidło i Koła
Terenowego Jacek Gaworski złożyli
wszystkim Paniom serdeczne życzenia
zdrowia, radości i wszelkiej pomyślności w życiu osobistym, rodzinnym, zawodowym. A każda z Pań mogła sobie
zrobić zdjęcie na pamiątkę z Elvisem
Presleyem. Aktorowi Ryszardowi Szarzyńskiemu dziękujemy za wspaniały
pomysł uświetnienia świątecznego spotkania. GŁUSI W KULTURZE
Miss Deaf Poland
W tym roku obchodzimy Jubileusz
10-lecia konkursów miss
D
okładnie 10 lat temu w Warszawie odbył się pierwszy Finał Miss. Podobne konkursy
odbywają się na całym świecie. Teraz,
po 10 latach mamy większe doświadczenie, postanowiliśmy po raz pierwszy zorganizować imprezę w teatrze.
Tego jeszcze u nas nie było!
Miło nam zaprosić głuchych, słabosłyszących i słyszących na Finał Konkursu Miss, który odbędzie się w teatrze
Palladium przy ulicy Złotej w Warszawie (przecznica Marszałkowskiej)
w dniu 12 października 2013 roku.
Finał poprowadzą znani konferansjerzy – Iwona Cichosz oraz Rafael Evitan Grombelka. Ponadto szykujemy
wiele atrakcji. W przerwach konkursu
odbędą się występy teatralne, taneczne i po raz pierwszy pokaz poezji
w PJM.
Teatr mieści 600 osób. Finał odbędzie
się w godzinach od 14.00 do 17.00.
Od 15 maja do 15 lipca trwa nabór
Dziewczyn do Finału Konkursu.
Co zrobić aby się zgłosić?
1. Przeczytać lub obejrzeć w PJM – REGULAMIN
2. Wypełnić formularz oraz załączyć
wymagane zdjęcia.
3. Nagrać filmik o sobie w PJM i wysłać
na [email protected] najpóźniej do dnia
15 lipca.
(regulamin i formularz dostępne na
stronie konkursu)
Kandydatki płacą wpisowe w wysokości 60 zł. W ramach tych pieniędzy organizator zapewnia zakwaterowanie przed Konkursem,
częściowe wyżywienie, wizażystę, fryzjera, choreografa i sesję zdjęciową.
Organizatorzy wyłonią 10 finalistek
spośród nadesłanych zgłoszeń.
Strona Konkursu
www.missdeafpoland.pl
Zapraszamy!
Zespół Organizacyjny
Miss Deaf Poland 2013
Organizacja czasu
w KT PZG w Starogardzie Gdańskim
W
Katarzyna Kielusiak
Kole Terenowym PZG
w Starogardzie Gdańskim członkowie
przynoszą własne produkty
i organizują wspólne pieczenie i gotowanie.
W dniu 07.02.2013 piekliśmy pyszne pączki.
I/2013
iszy
5
GŁUSI W KULTURZE
Opracowanie i tekst Barbara Jędryszczak
przy współpracy z Włodzimierzem Śmiecińskim
na podstawie materiałów źródłowych
Początki warszawskiego
ruchu społecznego
niesłyszących (1883-1939)
W
roku 1883, gdy dyrektorem
warszawskiego
Instytutu
Głuchoniemych i Ociemniałych był Jan Papłoński (osoba słysząca)
zrozumiał on, że warunkiem usamodzielnienia się niesłyszących jest umożliwienie
im wzięcia udziału w zbiorowym życiu
społecznym poprzez własny samorząd
organizacyjny.
Uznał za konieczne utworzenie stowarzyszenia wzajemnej pomocy dla osób niesłyszących kierowane przez samych zainteresowanych. Były to trudne czasy. 20 lat
po Powstaniu Styczniowym w 1863 roku
celem całego systemu rządów rosyjskich
było poddawanie polskiego społeczeństwa inwigilacji i rusyfikacji 5 kwietnia
1883 r. uchwalono „Ustawę” (statut) To-
Jan Papłoński – Dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie w latach
1864-1885, współautor programów i podręczników do nauczania głuchoniemych, założyciel,
fundator i pierwszy prezes (w latach 1883-1885)
Towarzystwa Głuchoniemych w Warszawie,
założyciel pierwszej placówki kulturalnej – „Gospoda Głuchoniemych” w Warszawie w 1883 r.
6
iszy
I/2013
warzystwa Głuchoniemych, którą opracował dyrektor Instytutu Jan Papłoński.
8 września 1883 r. na terenie Instytutu
Głuchoniemych i Ociemniałych odbyło
się Walne Zebranie i powołano pierwszy zarząd Towarzystwa Głuchoniemych
Byłych Wychowanków i Wychowanic
Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych
i Ociemniałych w skład, którego wszedł
Józef Sułowski (osoba niesłysząca). Do
zarządu weszli również: z urzędu dyrektor
Instytutu Jan Papłoński jako prezes oraz
wicedyrektor ks. Teofil Jagodziński i przełożona internatu Elżbieta Połubińska.
Towarzystwo powstało, aby dostarczać
głuchoniemym środków do dalszego
rozwoju umysłowego i moralnego doskonalenia się, wyszukiwania zajęcia dla
Józef M. Sułowski – niesłyszący fotograf,
współzałożyciel w 1883 r. Towarzystwa Głuchoniemych w Warszawie aktywny działacz tej organizacji, pełniący funkcję skarbnika Towarzystwa od jego założenia do swej śmierci w 1909 r.,
cieszący się wielkim autorytetem wśród głuchoniemych potocznie nazywano go „prezesem”.
Założył i prowadził przez 25 lat kronikę, obejmującą ważniejsze wydarzenia w środowisku
głuchoniemych Warszawy w latach 1890-1909.
pozostających bez pracy, zachęcaania
do oszczędności w celu zabezpieczenia
przyszłości, udzielania pożyczek, wsparcia głuchoniemym w podeszłym wieku
i niezdolnym do pracy oraz opiekowania
się dziećmi po rodzicach głuchoniemych
oraz wdowami po głuchoniemych. Dla
osiągnięcia wymienionych celów utwo-
rzono kapitał żelazny mający się powiększać ze składek oraz ofiar i zapisów osób
prywatnych, a także kasę oszczędnościową, wkładową i pożyczkową.
2 grudnia 1883 r. została poświęcona
i otwarta „Gospoda Głuchoniemych”
przy ulicy Piwnej 11 obok kościoła św.
Marcina. Ponad 50 lat pełniła ona funkcję lokalu Towarzystwa (przetrwała aż do
wybuchu II wojny światowej w 1939 r.).
GŁUSI W KULTURZE
Gospoda – miała na celu dać głuchoniemym możność
zbierania się w jednym miejscu dla wzajemnej wymiany
myśli, dla czytania książek i pism oraz dla wspólnej zabawy. Była otwarta w dnie powszednie od godziny 6-ej
do 10-tej po południu, w niedziele zaś i święta uroczyste
od 3-ej do 10-ej po południu. Do Gospody mogły uczęszczać tylko ci głuchoniemi, którzy zobowiązali się wpłacać
rocznie 2 ruble na powiększenie funduszu żelaznego (mąż
i żona stanowili jedność i byli zobowiązani płacić razem
2 ruble)…Obowiązkiem osób dyżurnych było czuwanie
nad tym, aby goście przychodzili ubrani porządnie i zachowywali się przyzwoicie. Bufetowa winna była zajmować się wydawaniem napojów i przekąsek podług taksy
wywieszonej w bufecie, a przez zarząd zatwierdzonej.
Napoje takie jak wódka i arak oraz wino były zakazane.
Goście mogli grać w szachy, warcaby, domino, loteryjkę,
lecz gra na pieniądze nie byłą dozwolona a gra w kart
wzbroniona.
1000 rubli, a jego śmierć w 1885 r. okryła żałobą całe środowisko.
Po śmierci Jana Papłońskiego w 1885 r.
- prezesem Towarzystwa został ksiądz
Teofil Jagodziński nauczyciel a następnie dyrektor Instytutu (najlepszy znawca
mimiki niesłyszących). W 1887 r. został
do ustąpienia. przez władze rosyjskie
Do 1915 r. kolejnymi dyrektorami Instytutu i prezesami Towarzyszenia byli Rosjanie, którzy nie interesowali
się działalnością Towarzystwa, koncentrując się na
rusyfikacji podległej im
placówki. Pomimo ich
nacisków Towarzystwo
zachowało swą polskość,
w Gospodzie koncentrowało się życie kulturalne:
obchody rocznic narodowych, gry w warcaby,
szachy, wieczorki taneczne
i bale karnawałowe. WarCały koszt urządzenia Gospody wziął
na siebie dyrektor Papłoński. Nabył
sprzęty, naczynia bufetowe i kuchenne
i ofiarował je na własność Towarzystwu.
Lokal składał się z obszernej sali i pokoju bufetowego.
Towarzystwo Głuchoniemych dobrze
rozwijało się pod kierunkiem prezesa
zarządu dyr. Jana Papłońskiego. Starał
się on skupić w Towarzystwie wszystkich głuchych pomagał im, znaleźć dobrze płatną pracę, o co wcale nie było
łatwo. W testamencie zapisał Towarzystwu olbrzymią jak na owe czasy sumę -

I/2013
iszy
7
GŁUSI W KULTURZE
Warszawscy niesłyszący brali też udział w manifestacjach ulicznych 1905 r.
8
iszy
I/2013
GŁUSI W KULTURZE
szawscy niesłyszący brali też udział w manifestacjach ulicznych 1905 r.
Wybuch I wojny światowej ograniczył
działalność Towarzystwa, przy ewakuacji
wojsk rosyjskich, kilku członków zarządu
Towarzystwa zostało przymusowo wysłanych do Rosji.
W 1915 r. prezesem Towarzystwa został
dyrektor Instytutu Aleksander Manczarski dzięki jego pomocy i pozostałych członków zarządu Towarzystwo
przetrwało do 1918 r. – czyli do odzyskania przez Polskę niepodległości.
W 1919 r. po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Warszawskie Towarzystwo Głuchoniemych przemianowało
się na Chrześcijańskie Towarzystwo
Głuchoniemych, a w 1924 r. uzupełniło swą nazwę słowem „Opatrzność”.
Nowy statut został zatwierdzony
przez władze państwowe. Zapisano
w nim, że cały zarząd będzie wybierany spośród członków, a przedstawiciel
Instytutu będzie zapraszany jako kurator Towarzystwa.
Pierwszym prezesem Chrześcijańskiego
Towarzystwa Głuchoniemych „Opatrzność” został wybrany dotychczasowy
skarbnik w latach 1909-1919, wieloletni
działacz Towarzystwa Józef Rogowski
w latach 1919-1933, a pierwszym kuratorem dyrektor Instytutu dr. Władysław Jarecki w latach 1919-1929.
Skromny lokal Towarzystwa udzielał
gościny powstałemu w 1922 r. Warszawskiemu Klubowi Sportowemu
Głuchoniemych, który w 1927 r. zdobył mistrzostwo w piłce nożnej.
I/2013
iszy

9
GŁUSI W KULTURZE
W 1923 r. podczas obchodów jubileuszu 40-lecia Towarzystwa zapoczątkowano naczelną organizację dla niesłyszących pod nazwą:
Polski Związek Towarzystw Głuchoniemych. Do jego istnienia
przyczyniło się Chrześcijańskie Towarzystwo Głuchoniemych.
Od 1925 r. Związek skupiał 13 stowarzyszeń z terenu całego kraju.
Prezesami byli: Józef Rogowski w latach 19251930, Kazimierz Włostowski w roku 1930, Maria
Rogowska w latach 1931-1933, Józef Panasewicz
w latach 1933-1939) a kuratorami: Stefan Łopatto
i Edward Zawadzki – kolejni dyrektorzy Instytutu.
Ze względów na brak środków finansowych Polski Związek Towarzystw Głuchoniemych zawiesił
działalność w 1937 roku.
Wybuch II wojny światowej i jej przebieg w Polsce spowodował, że Towarzystwo „Opatrzność”,
które było największym stowarzyszeniem niesłyszących w II Rzeczypospolitej, utraciło swój
wieloletni dorobek. 10
iszy
I/2013
GŁUSI W KULTURZE
Spotkanie noworoczne
w PTTK „Watra”
C
Ryszard Szarzyński
o roku Koło PTTK nr 87 „Watra”
w Krakowie organizuje skromne
spotkanie noworoczne z udziałem prezesa Zarządu Oddziału Małopolskiego Adama Stromidło. Jest ono
ważne, służy integracji i umocnieniu
więzi w naszym środowisku turystycznym. Zawsze omawiamy przy tej okazji imprezy, planowane na kolejny rok.
W tym dniu 19 stycznia 2013 byli obecni także członkowie Komisji Rewizyjnej
z dalekiej Bydgoszczy, Krosna, Nowego
Sącza. Mimo trudnej sytuacji ogólnej
zawsze staramy się wykorzystywać czas
wolny na aktywny wypoczynek i obcowanie z przyrodą. Koło PTTK rozrasta
się, coraz więcej członków się zapisuje
i to cieszy. W rok 2013 Koło „Watra”
w Krakowie liczy 22 członków. Wierzymy, że bogaty plan imprez zaplanowany
na ten rok uda się zrealizować.
Spotkanie Wigilijne
J
uż po raz piąty członkowie Polskiego
Związku Głuchych jako jedna wielka
rodzina Głuchych spotkali się przy
Wigilijnym stole w Nowohuckim Centrum Kultury we Krakowie. Zaszczycili
nas swą obecnością wspaniali Goście:
wojewoda małopolski Jerzy Miller, pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych
Bogdan Dąsal, prezes Okręgu Małopolskiego Polskiego
Związku Niewidomych i przewodniczący Powiatowej Rady
ds. Osób Niepełnosprawnych
Jan Ortyl, przedstawiciele
Urzędu Miasta Krakowa, dyrektorzy ośrodków dla niesłyszących i wielu innych.
Prezes Zarządu Oddziału
Małopolskiego Adam Stromidło powitał wszystkich
bardzo serdecznie. W wy-
powiedziach jego i gości zawarte były
ciepłe słowa o atmosferze Świąt, w którym zasadniczą osnową jest pomocna
dłoń i spotkanie z drugim człowiekiem
po to, aby go uszczęśliwić. Bardzo ciekawa i oryginalna była treść Jasełek w reżyserii Elżbiety Kulczyckiej. Oto na scenę wyszły małe aniołki, które lubiły grać
w karty, stroić się, przekomarzać się.
Małgorzata Woźniakowska
Nagle zjawia się Archanioł Gabriel
i przypomina o wielkim wydarzeniu.
Dziś na świat przychodzi Boża Dziecina. Wtedy anioły przeobrażają się, przygotowują się na Jego przyjście. Ich pióra
rosną i serca dojrzewają, gotowe przyjąć
i śpiewać małemu Jezusowi. Na scenie
pojawia się Święta Rodzina, a wszyscy
zebrani śpiewają i migają kolędę. W takiej to atmosferze upłynęły świąteczne
chwile. Serdecznie dziękujemy wszystkim niesłyszącym
aktorom za pracę włożoną
w przygotowanie spektaklu,
jak również niesłyszącym
artystom malarzom z Koła
Malarskiego, którzy włożyli
bardzo dużo pracy w przygotowanie dekoracji i rekwizytów
do Jasełek, za wykonanie filmu
i zdjęć z tej uroczystości.
I/2013
iszy
11
GŁUSI W KULTURZE
Wystawa
Tarty Wysokie
i Zachodnie 1986-2012
Ryszard Szarzyński
Zdjęcia: Alina Szarzyńska
P
rezes Koła PTTK nr 87 „Watra”
przy PZG w Krakowie Ryszard
Szarzyński zorganizował wystawę poświęconą wspomnieniom z wypraw osób głuchych w Tatry. Wystawa
odbyła się w dn. 27.09.-7.10.2012 r.
w Domu Kultury PZG w Krakowie
i była połączona z prelekcjami, które
prezes R. Szarzyński wygłosił 3-krotnie w dn. 27 i 30 września oraz 4 października 2012 r. Wystawa była bardzo
ciekawa i cieszyła się dużym zainteresowaniem, a wśród zwiedzających byli
m.in. prezes Zarządu Oddziału Małopolskiego Adam Stromidło, kierownik
Domu Kultury PZG Małgorzata Woźniakowska, były prezes Koła PTTK
nr 26 „Prządki” w Krośnie Stanisław
Brożyna, były prezes Koła PTTK
„Watra” Andrzej Kowal, członek honorowy PTTK Ryszard Ciesielski
i inni członkowie PTTK i PZG. Prezes
Ryszard Szarzyński ma wielkie zamiłowanie do wędrówek po górach, a po
tatrzańskich szczytach w szczególności. Oto jego wspomnienia:
Jak doszło do pierwszej wyprawy
w 1987 r.? Zawsze chodziłem na wę-
12
iszy
I/2013
drówki z moim głuchym przyjacielem
Zbigniewem Filipskim. Jego młodszy
brat słyszący Bohdan Filipski wiele
razy opowiadał o każdym schronisku
na szlakach od Morskiego Oka do
Polany Chochołowskiej. W dniach
od 30.07 do 3.08.1986 r. była organizowana wycieczka do Zakopanego.
Kilka miesięcy później wciąż myślałem, którędy łatwiej i lepiej wędrować,
czy np. od Polany Chochołowskiej do
Morskiego Oka. A może na odwrót?
Jak się okazało, Morskie Oko jest wyżej położone, Polana Chochołowska
– niżej. Stąd później powstał oficjalny
plan „Wycieczka w Tatry” w dn. 1826.07.1987 r. Pogoda nam się wtedy
bardzo udała, cały czas świeciło słońce. Można przeczytać o tej wycieczce
w Świecie Ciszy nr 12/1987 r. na str.
20. Uczestnikami tej wyprawy byli:
Henryk Piasecki, Paweł Kołodziej,
Leszek Garbacz, Zbigniew Bronikowski, Wojciech Wiechowski, Krystyna Zaziębło, Mariola Pawłowska
i ja. Byłem wtedy (już od 1984 r.) prezesem Koła PTTK nr 30 „Łuczniczka” w Bydgoszczy.
Druga taka wyprawa odbyła się w dn.
9-15.09.2007 r. Również maszerowaliśmy od schroniska do schroniska od
Morskiego Oka do Polany Chochołowskiej, ale inną trasą turystyczną. Pogoda
zrobiła nam wtedy niespodziankę: padał
śnieg. Na ten temat można przeczytać
w „Świecie Ciszy” nr XI,XII/2007 r. – str.
46, 47. W tej wyprawie wzięli udział: ja,
Sławomir Gajoch, Tomasz Niemczyk.
Był także z nami Mirosław Kania, ale ze
względu na uszkodzenie sprzętu musiał zrezygnować z dalszej wędrówki.
Po raz trzeci poszliśmy w Tatry w dn.
11-15.08.2012 r. Zapraszam do zapoznania się z opisem tej wyprawy na
www.pzg.krakow.pl „Wyprawa Lato-Tatry 2012 r.” lub na łamach „Świata
Ciszy” III/ 2012 r. –str.13 , w której
uczestniczyłem ja i Stanisław Brożyna
z Krosna.
Chcę podkreślić, że wyprawy w Tatry,
choć łączą się z dużym wysiłkiem fizycznym, to przynoszą wiele niezapomnianych przeżyć i dają możliwość
podziwiania niezwykłych i zapierających w piersiach dech wspaniałych
widoków. Premiera
KULTURA OTWARTA NA GŁUCHYCH – KRAJ
„Zemsty”
z udziałem osób niewidomych i głuchych
Teatr Polski podczas dwóch spektakli premierowych „Zemsty” w reż. Krzysztofa
Jasińskiego gościł na widowni grupę niewidomych oraz osób głuchych.
Na pierwszą premierę, 9 marca zaprosiliśmy 30 niewidomych osób z Lasek,
z kolei na drugiej – 10 marca gościliśmy kilkaset osób głuchych, dla których
spektakl był specjalnie tłumaczony na język migowy. Teatr Polski chce tym
samym otworzyć się na tych, którzy muszą inaczej żyć. Po niedzielnym przedstawieniu odbyło się dodatkowo spotkanie z aktorami „Zemsty”, które również
tłumaczone zostało przez tłumaczkę języka migowego Karinę Akseńczuk
N
a premierę 10 marca zaproszeni zostali przedstawiciele
organizacji z całej Polski, które zajmują się działaniem na rzecz osób
głuchych i współpracą z nimi. Do Teatru Polskiego przyjechali m.in. delegaci
z Polskiego Związku Głuchych – zarówno Zarządu Głównego jak i Oddziałów
Regionalnych, Instytutu Głuchoniemych, Stowarzyszenia Tłumaczy Polskiego Języka Migowego, licznych fundacji i stowarzyszeń dla osób głuchych,
a także wychowankowie wielu ośrodków
szkolno-wychowawczych dla głuchych.
„Zemsta” Aleksandra Fredry napisana
jest w języku staropolskim – nie ułatwiało to tłumaczenia osobom z Centrum Języka Migowego CODA, które
współpracowały z Teatrem Polskim
ale dla chcącego nic trudnego. Uczestnictwo tłumaczy w licznych próbach
czy pokazie dla mediów uzmysłowiło
nam - podkreślają tłumacze - z jakimi
rozmiarami dyskryminacji się mierzymy. Teraz śmiało możemy powiedzieć,
że „Zemsta” w Teatrze Polskim to nie
tylko krok w stronę osób głuchych, pokazanie, że jesteśmy równi. Drugie dno
tego projektu jest zupełnie inne. Tak
naprawdę trzeba uzmysłowić osobom
słyszącym kim jest tłumacz języka migowego oraz same osoby głuche. Po części
„Zemsta” potrzebna jest osobom słyszącym, po to aby zrozumieć, aby być razem
i doświadczyć kontaktu z głuchymi. Dla
osób słyszących poznanie tego języka jest
ogromnym skokiem, nie tylko w zupełnie odmienny sposób komunikowania
się, ale także w kulturę głuchych.
Język migowy jest trudnym językiem,
jednak prawdziwe piękno tego języka
polega na poznaniu ludzi nim władających. Wtedy dopiero pojawia się
prawdziwa fascynacja, a sam język
migowy staje się niezwykle prosty. Tak
naprawdę właśnie to jest potrzebne
naszemu społeczeństwu – bliski kontakt z ludźmi, którzy wydają nam się
„inni”. Pytanie, czy takimi są w istocie?
To jak często myślimy stereotypowo
o świecie, ludziach, to jest nasze przekleństwo, niczym konflikt pokazany
w sztuce Fredry. Otwórzmy się zatem
na drugiego człowieka, otwórzmy się
tak po prostu.
Źródło:
http://www.teatr-polski.art.pl/pl/aktualnosci/
z_zycia_teatru/?id_act=794 I/2013
iszy
13
KULTURA OTWARTA NA GŁUCHYCH – KRAJ
Głuchoni
fotografuje
Z
niedowierzaniem patrzyliśmy,
jak fotografuje pani Danusia.
Przecież ona widzi świat nie
tak jak my, bo jest inwalidką wzroku
– mówi, nie bez wzruszenia, Barbara Brodaczewska, kierująca od 20 lat Klubem
Twórców Niepełnosprawnych “ARKA”
Towarzystwa Walki z Kalectwem
w Szczecinie – Obiektyw jej aparatu zawsze jest celnie skierowany na przedmiot
fotografowania. Dzięki tak cierpliwemu
i dokładnemu podejściu zdjęcia pani
Gronowicz są wyraźne, jest odpowiednie
światło i cienie.
Pewien pasjonat fotografii artystycznej
dodaje, przyglądając się licznym kolorowym zdjęciom Danuty Gronowicz,
wystawionym na wernisażu „Świat
w obiektywie Danuty” w szczecińskiej
siedzibie Towarzystwa Walki z Kalectwem: Nasza mistrzyni fotografii z powodu swego inwalidztwa widzi wszystko
punktowo. Ja fotografując mam przed
oczyma całą panoramę, ona – tylko wąski fragment. Stąd jej podejście do fotografowania jest zupełnie inne; zdjęcia
pani Danuty są jakby wewnątrz człowieka. Przynosząc swoje zdjęcia ujmujące
14
iszy
I/2013
szczeciński pejzaż i architekturę na zajęcia w Kole Fotograficznym wzbogacała je
jeszcze dodatkowo własnym podkładem
muzycznym. W ten sposób własne fotografie ożywiła poprzez dźwięk. Za tak
ukazany swój wielki dar fotografowania
bardzo jej dziękujemy.
Danuta Gronowicz jest rodowitą szczecinianką od 60 lat i doskonale sobie
radzi z nabytym niedosłuchem oraz
uszkodzonym wzrokiem(zwyrodnienie
siatkówki z lunetowym polem widzenia). Dzięki wsparciu rodziców, którzy
byli jej najlepszymi rehabilitantami,
uczęszczała do szkół z pełnosprawnymi uczniami. Rodzice chcąc pomóc
córce zwrócili się do Poradni Diagnozy i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży
oraz Osób Dorosłych z Uszkodzonym
Słuchem, prowadzonej od 50 lat przez
doktora Andrzeja Stecewicza, który
po zdiagnozowaniu laryngologicznym
zalecił stosowną rehabilitację w domu
i poradni. Dzięki takiej pomocy Danusia radziła sobie w szkole coraz lepiej
i po ukończeniu Pomaturalnego Studium Ekonomicznego – podjęła pracę
jako pracownik umysłowy. Przepra-
cowała 21 lat. Po przejściu na rentę
inwalidzką szukała dla siebie zajęcia.
Udzielała się na rzecz osób niepełnosprawnych i kształciła się na kursach
masażu i komputerowym. Ale pracodawcy nie chcieli do pracy osoby z dysfunkcją wzroku.
Mając tyle wolnego czasu pragnęłam go
czymś twórczym zapełnić – opowiada
pani Danusia – Przypadkowo wzięłam
do ręki swój analogowy aparat fotograficzny i zaczęłam robić zdjęcia dla siebie
i swej rodziny. Nie jest to łatwe, gdy się
ma ograniczone pole widzenia.
Fotografowałam
coraz więcej
drzew, kwiatów, uroki naszej szczecińskiej przyrody,
zachody słońca
nad morzem oraz
rozmaite obiekty
architektoniczne,
choćby
Pomnik
Czynu Polaków czy
Wały Chrobrego.
KULTURA OTWARTA NA GŁUCHYCH – KRAJ
ewidoma
Tekst i foto: Bogdan Nowak
to co mija
Te moje ujęcia wymagają wielkiego skupienia, szukania wyróżniającej charakterystyki fotografowanego obiektu i nie powielania
podobnych, istniejących już zdjęć.
Czy wykonuje Pani portrety ?
Nie. Obecnie ludzie są bardzo zagonieni,
znerwicowani i niecierpliwi, więc trudno
kogoś nawet nakłonić do pozowania. Natomiast postacie ludzkie fotografuję na
tle przyrody. Zanim wykonam zdjęcie,
muszę sobie „ustawić odpowiednio oko”,
by obraz fotograficzny
odpowiadał moim artystycznym pragnieniom.
Fotografie pani Danuty zaczęły budzić
uznanie wśród bliskich i wszystkich,
którym było dane
je oglądać. To
jeszcze bardziej
zachęcało ją do
coraz większego
poświęcania się
niełatwej sztuce
fotografowania.
Po wielu latach fotografowania zgłosiła
swoje zdjęcia na konkurs zorganizowany
przez Polski Związek Głuchych, który
wyróżnił ją pierwszą nagrodą.
W 2011 roku wzięła udział w wernisażu
wystawy „Nie widzę, nie słyszę,... tworzę”
– twórczość artystyczna członków z Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym
w Szczecinie.
Gdy powstało Koło Fotograficzne w TWK,
zaczęłam przychodzić na co tygodniowe
zajęcia, gdzie pod kierunkiem profesjonalistów fotografii poznawałam arkana
tej wiedzy – opowiada – W gościnnych
i przestrzennych salach TWK są wspaniałe warunki do rozwijania sztuki fotografowania, zwłaszcza, że już piąty rok
fotografuję aparatem cyfrowym. Ta nasza
grupafotografującychliczykilkanaścieosób
i zawsze jeden drugiemu coś podpowie, na
coś zwróci uwagę, do czegoś zachęci, co nie
jest możliwe w indywidualnym uprawianiu fotografii artystycznej.
Moja rozmówczyni biorąc udział w wycieczkach po Europie nie rozstawała się ze
swoim aparatem fotograficznym, utrwalając w nim, po swojemu, niezwykłe widoki
architektoniczne i przyrodnicze.
Tego, co na swoich licznych fotograficznych obrazach „zanotowała” nie da się
opowiedzieć żadnymi słowami, tylko po
prostu trzeba tym fotografiom w zadumie nad pięknem świata – przyjrzeć się.
Praktyka czyni mistrza – podpowiada autorka fotograficznego wernisażu,
zachowując skromność w społecznej
ocenie swoich osiągnięć jako fotografa – samouka. Pani Gronowicz dziękuje wszystkim życzliwym osobom za
wsparcie i pomoc, gdy zachodzi taka
potrzeba. Pan Bóg potrafi wynagradzać
ufających Mu – dodaje – gdy ktoś traci jeden zmysł, to tę stratę wyrównuje
dodatkowo rozwijając mu inny zmysł.
Mnie obdarzył tym szczególnym darem
punktowego postrzegania otaczającej nas
rzeczywistości, której nie mają dobrze
widzący i słyszący.
Patrząc na jej życzliwą twarz, buduję
się dobrocią i spokojem emanującym
z jej oblicza. Nie widać w niej żalu, że tak
boleśnie Bóg ją doświadczył. W tym INNYM ŚWIECIE potrafiła znaleźć swoje
posłannictwo artystycznie fotografując
to co mija, wraz z naszym ziemskim
pielgrzymowaniem. I/2013
iszy
15
KULTURA OTWARTA NA GŁUCHYCH – ŚWIAT
Sofia będzie organizować letnią
Deaflympics
N
astępna Olimpiada Głuchych
Deaflympics odbędzie się
w Sofii, stolicy Bułgarii w 2013
roku. To będzie już 22-ga olimpiada.
Sofia organizowała już w 1993 roku
tzw. Światowe Zawody Głuchych.
Wówczas, gościła 1679 sportowców
z 52 krajów, wtedy także pojawiło się
12 nowych dyscyplin sportowych na
tej imprezie.
Początkowo Deaflympics w 2013 miało się odbyć w Atenach. Jednak z uwagi na niepewną sytuację finansowa
w Grecji, ICDS (Międzynarodowy
Komitet Olimpijski Głuchych) przyznał organizację Bułgarii. Zastana-
wiano się także nad organizacja tych
zawodów w Budapeszcie, jednak rząd
węgierski obiecał tylko 50% wsparcia
finansowego. To oznaczałoby, że sami
sportowy musieliby pokryć większość
kosztów.
Bułgaria natomiast ma już historię
w organizowaniu imprez sportowych
dla głuchych, a także odpowiednie zaplecze sportowe i przychylność rządu.
Dyscypliny rozgrywane
na Deaflympics:
Lekkoatletyka
Badminton
Koszykówka
Bowling
Kolarstwo szosowe
Kolarstwo górskie
Piłka nożna
Piłka ręczna
Judo
Karate
Orientacja
Strzelectwo
Pływanie
Tenis stołowy
Taekwondo
Tenis
Siatkówka plażowa
Siatkówka halowa
Zapasy w stylu wolnym
Zapasy w stylu klasycznym
Źródło: ONSI
Festival
Clin
d’Oeil
Równe szanse J
dla głuchych
Ś
wiatowa Federacja Głuchych ogłosiła tegoroczne
hasło przewodnie Międzynarodowego Tygodnia Głuchych
odbywającego się we wrześniu
każdego roku. W 2013 roku został położony nacisk na zagadnienia związane z równością
społeczną Głuchych, wśród Głuchych i upowszechnianiem kultury Głuchych. Tegoroczne działania obejmują kwestie dotyczące
wkładu środowiska niesłyszących
16
iszy
I/2013
w budowanie dziedzictwa światowego, respektowanie Głuchych
obywateli w kontekście praw
człowieka, jak również wyznaczenie nowych kierunków działań.
W czasie Międzynarodowego
Tygodnia Głuchych będziemy
świętować lingwistyczny, artystyczny, społeczny, polityczny
i kulturowy wkład oraz osiągnięcia środowiska niesłyszących na
poziomie lokalnym i ponadnarodowym.
uż po raz dziesiąty
w dniach 5- 7 lipca
2013 w Reims odbędzie się międzynarodowy, multidyscyplinarny
festiwal twórczości artystycznej Głuchych. W tegorocznej edycji obejmującej teatr, poezje, taniec,
sztuki
audiowizualne,
malarstwo, rzeźbę gośćmi
honorowymi będą artyści
z krajów pozaeuropejskich.
Gościem honorowym
będą twórcy z Japonii.
Szczegółowe informacje znaleźć można na:
www.clin-doeil.eu/2013/
NASZE SPRAWY
Projekt UE
miejsc pracy
kursy i staże zawodowe
czyli rozwój kompetencji społecznych i zawodowych:
• Kurs języka migowego.
• Kurs czytania ze zrozumieniem.
• Kursy lub szkolenia umożliwiające uzyskanie kwalifikacji zawodowych atrakcyjnych na rynku pracy.
• Staże pozwalające na nabycie praktycznych umiejętności zawodowych w miejscu pracy.
• Opieka trenera pracy - pomoc w czynnościach związanych z poszukiwaniem zatrudnienia, w tym
opieka nad stażami.
zajęcia interpersonalne
czyli Program Rozwoju Umiejętności Życiowych:
• Konsultacje z doradcą zawodowym - przygotowujące do aktywnego poszukiwania pracy.
• Warsztaty grupowe rozwijające umiejętności interpersonalne.
• Doradztwo według potrzeb - indywidualne spotkania ze specjalistami dobrane do potrzeb osób
niepełnosprawnych
diagnoza potencjału
czyli Indywidualny Plan Działania:
• Badanie oczekiwań i predyspozycji osób niepełnosprawnych
miejsc projektowych
czyli zapewniamy:
• Stałe wsparcie Asystentów Osobistych Osób Niepełnosprawnych.
• Materiały szkoleniowe dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
• Zwrot kosztów dojazdu na zajęcia grupowe, szkolenia i kursy zawodowe.
• Poczęstunek oraz w przypadku zajęć wyjazdowych, nocleg z wyżywieniem.
• Wynagrodzenie w trakcie staży.
Człowiek – najlepsza inwestycja
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
I/2013
iszy
17
NASZE SPRAWY
Mój niesłyszący
PRACOWNIK
W
grudniu 2012 roku zakończył się trwający ponad rok
czasu projekt ,,Mój niesłyszący pracownik" realizowany przez Polski
Związek Głuchych oddział Łódź współfinansowany przez Program Operacyjny
Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Prowadzone bezpośrednie konsultacje skierowane do pracodawców
miały na celu zwiększenie gotowości
do zatrudnienia osób niesłyszących,
poznania specyfiki osób głuchych
jako pracownika, zwiększenie wiedzy
na temat regulacji prawnych w zakresie dostosowania stanowisk pracy.
Spotkania z pracodawcami, przeprowadzali specjaliści ds. kontaktu
z pracodawcami, którzy poza wymienionymi zadaniami polecali
również stronę internetową skierowaną i stworzoną z myślą o potencjalnych pracodawcach osób głuchych - www.glusi.org.pl
Do końca października 2012
roku specjaliści odwiedzili 500
pracodawców. Ze względu na
duże zainteresowanie specjaliści,
mimo osiągnięcia zamierzonego
wskaźnika, kontynuowali wizyty
u pracodawców, którzy byli zainteresowani zatrudnieniem osób głuchych. Łączna suma odwiedzonych
pracodawców wyniosła 530.
Z wnikliwej analizy ankiet przeprowadzonych wśród pracodawców wynika, że:
• 97,6 % pracodawców – uczestników
projektu zadeklarowało, iż zwiększyli
oni swoją wiedzę na temat korzyści
18
iszy
I/2013
wynikających z zatrudnienia osób
niepełnosprawnych (w tym przypadku głuchych);
• 95,4 % pracodawców – uczestników
projektu zwiększyła swoją wiedzę na
temat regulacji prawnych w zakresie
dostosowania stanowisk pracy związanych z zatrudnianiem osoby głuchej;
Pracownicy projektu „Mój niesłyszący
pracownik” podczas spotkań z pracodawcami na kartach pracy odnotowywali swoje spostrzeżenia dotyczące zainteresowania tematyką głuchych i ich
zatrudnianiem. Dzięki temu powstała
baza danych, do której będą mogli odwołać się pracownicy a w szczególności
doradca zawodowy podczas wspierania osób głuchych na rynku pracy. Dzięki działaniom specjalistów
5 firm zatrudniło w swoich szeregach pracowników głuchych, niedosłyszących, i tak:
•M
ondragon – w dziale produkcji
zostało zatrudnionych 5 osób
• Aspol Fv Sp .z o.o. – w magazynie
zostały zatrudnione 2 osoby
• Ergon – w dziale produkcji została
zatrudniona 1 osoba
• Tesco – obsługa kas fiskalnych
– 1 osoba
Ponadto mieliśmy okazję do pogłębienia współpracy z firmą
McDonald, która również zatrudnia osoby głuche.
• 98,2% pracodawców – uczestników
projektu zwiększyło swoją wiedzę na
temat specyfiki osób głuchych jako
pracowników;
• 51,4% pracodawców – uczestników
projektu deklaruje gotowość do zatrudnienia osób niesłyszących teraz
lub w najbliższej przyszłości.
Do pracodawców, do których nie
udało nam się dotrzeć lub znajdują się poza terenem miasta Łódź,
w grudniu wysłaliśmy poradnik,
który jest odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku pracy. Znajdują się
w nim odpowiedzi na pytania, które
kierowali do nas pracodawcy. Mamy
wielką nadzieję, że powstały poradnik będzie dla wszystkich zainteresowanych pożytecznym źródłem informacji. NASZE SPRAWY
PRAWO PRACY
praktyczne informacje
i porady dla poszukujących
pracy oraz pracowników
- Część III Niedawno podjęłam pracę w nowej
firmie, jestem zadowolona z warunków pracy, które zaproponował mi
pracodawca, ale po przeczytaniu treści umowy o pracę mam wątpliwości,
dlaczego moje wynagrodzenie za pracę zostało rozbite na dwie części - na
wynagrodzenie zasadnicze (podstawowe) oraz wynagrodzenie dodatkowe obejmujące m.in. premię. Nigdy
wcześniej nie spotkałam się z takim
zróżnicowaniem wynagrodzenia. Czy
takie zapisy w umowie są prawidłowe?
Tak. Wynagrodzenie za pracę jest
obowiązkowym, okresowym i ekwiwalentnym świadczeniem majątkowym pracodawcy na rzecz pracownika
w zamian za wykonaną pracę. W skład
wynagrodzenia oprócz wynagrodzenia
zasadniczego (podstawowego) wchodzą
także dodatkowe świadczenia takie jak
np. premia, ale nie tylko - bo może to
być także prowizja, różnego rodzaju dodatki (np. za trudne lub szkodliwe warunki pracy, za znajomość języków obcych, posiadanie tytułu naukowego). To
co różni tzw. dodatkowe wynagrodzenie
od podstawowego, to brak pewności, iż
pracownik je uzyska, ponieważ muszą
zostać spełnione dodatkowe warunki,
które nie zawsze są zależne od jego woli.
Przykładowo, premia może zostać
przyznana, jeżeli firma (zakład pracy) osiągnie określone wyniki ekonomiczne. Warto tutaj zaznaczyć, iż
wbrew potocznej opinii, premia nie
powinna być przyznawana uznaniowo, gdyż za wybitne osiągnięcia
pracownikowi przysługuje nagroda
– a jest to kolejny dodatkowy składnik
wynagrodzenia, odrębny od premii.
Dlatego, przy zawieraniu umowy, podczas negocjacji z przyszłym pracodawcą, trzeba uzgodnić przede wszystkim
wartość zasadniczego wynagrodzenia,
gdyż tylko te wynagrodzenie będzie regularnie (najczęściej co miesiąc) wypłacane pracownikowi.
Moja mama jest osobą niesłyszącą. Po
śmierci mojego taty długo była samotna, ale ostatnio, poprzez biuro matrymonialne, poznała słyszącego pana.
Ostatnio byłam świadkiem ich rozmowy, gdy ten pan, przekonywał moją
mamę, aby zrzekła się swojego wynagrodzenia za pracę na jego rzecz. Czy
takie działanie jest zgodne z prawem?
Nie. Ustawodawca przeciwdziałając takim praktykom, ograniczył prawo do
rozporządzenia wynagrodzeniem za
pracę. Tego rodzaju ochrona wynagrodzenia ma chronić przed jego utratą.
Pracownik, w świetle przepisów ustawy
z dnia 26 czerwca 1974 Kodeks Pracy, nie
może zrzec się wynagrodzenia za pracę,
ani nie może przenieść na inną osobę
prawa do wynagrodzenia za pracę.
Dostałem skierowanie na wstępne
badania lekarskie od nowego pracodawcy. Czy muszę je wykonać? Poprzedni pracodawca też mnie skierował na takie badania, i jeszcze nie
minął 3-letni okres, po którym muszę
wykonać ponownie badanie okresowe. Szkoda mi czasu na wykonywanie
nowych badań, tym bardziej, że mój
stan zdrowia się nie zmienił od ostatnich badań.
Badania wstępne są obowiązkowe dla
każdego nowego pracownika. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do wykonywania pracy, jeżeli ten
nie przedstawi mu aktualnych badań
wstępnych. Wyjątkiem, który pozwala na niewykonanie badań wstępnych,
jest sytuacja, gdy pracownik zawiera kolejną umowę, z tym samym pracodawcą,
i bezpośrednio po wygaśnięciu (lub
rozwiązaniu) poprzedniej umowy
o pracę. Muszą być więc spełnione łącznie trzy przesłanki - ten sam pracodawca oraz takie samo stanowisko lub stanowisko o takich samych warunkach
pracy, a także musi być brak upływu
czasu pomiędzy kolejnymi umowami.
Przykład 1:
Pracodawca zawiera umowę o pracę z pracownikiem na 3 miesięczny okres próbny, po wcześniejszym
przedstawieniu przez pracownika
badania lekarskiego, które potwierdza brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku (np. jako przedszkolanka,
pracownik biurowy, monter). Po
upływie 3 miesięcy pracodawca decyduje się na przedłużenie umowy
o pracę z pracownikiem na czas nieokreślony (tzw. umowa na stałe) na
tym samym stanowisku pracy. W tej
sytuacji, nie ma konieczności wykonywania nowych badań wstępnych.
Przykład 2:
Pracodawca zawiera umowę o pracę z pracownikiem na czas określony – 6 miesięcy. Po tym okresie
pracodawca decyduje się na przedłużenie umowy o pracę na kolejne
6 miesięcy, jednak zamiast dotychczas wykonywanej pracy fizycznej
jako magazynier, pracownik otrzymuje propozycję pracy na stanowisku biurowym- jako sekretarka.
W takim przypadku, ponieważ
zmieniły się warunki wykonywania
pracy, konieczne jest przeprowadzenie wstępnych badań lekarskich,
pomimo, że pracodawca pozostaje
ten sam.
Przykład 3:
Pracodawca zawiera umowę o pracę
z pracownikiem na czas określony
– 12 miesięcy. Niestety po upływie
tego czasu okazuje się, że sytuacja
finansowa zakładu pracy jest fatalna,
i pomimo tego, że pracownik rzetelnie i sumiennie wykonuje swoją
pracę, pracodawca nie ma środków na przedłużenie z nim umowy
o pracę. Po dwóch tygodniach sytuacja ulega jednak niespodziewanej zmianie, gdyż firma otrzymuje dofinansowanie ze środków
I/2013
iszy

19
NASZE SPRAWY
unijnych. Pracodawca może od
nowa
zatrudnić
pracownika,
jednak upłynął już określony
czas, od momentu wygaśnięcia
wcześniejszej umowy o pracę.
W takiej sytuacji, pracownik musi
zostać od nowa skierowany na
nowe badania kontrolne, pomimo
tego, że będzie on zatrudniony na
tym samym stanowisku i umowa
o pracę zostanie zawarta z dotychczasowym pracodawcą.
Od kilku lat jestem honorowym krwiodawcą. Dowiedziałem się, że jeżeli
biorę wolny dzień na oddanie krwi, to
przysługuje mi zwolnienie od pracy
z zachowaniem wynagrodzenia. Czy to
prawda? Do tej pory brałem urlop wypoczynkowy, kiedy szedłem do stacji
krwiodawstwa oddać krew.
Tak, pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy, w celu oddania krwi, jeżeli
jest on krwiodawcą. Za czas zwolnienia od
pracy w tym przypadku pracownik zacho-
Jak
uniknąć
mgr Jolanta Czepułkowska
dietetyk
W
wyniku obróbki wstępnej,
a także obróbki termicznej
produktów spożywczych takiej jak: gotowanie, pieczenie, duszenie
i smażenie w żywności zachodzą pewne
zmiany prowadzące do spadku wartości
odżywczej. Ocenia się, że podczas przyrządzania posiłku straty białka,
tłuszczu i węglowodanów
wynoszą
odpowiednio
6%, 8% i 10%. Największe są jednak straty
witamin – witamina C i witamina
B5 ok. 35%, B1 3035%, ryboflawina
i kwas nikotynowy
20%, kwas foliowy 40-50%. Spadek zawartości
składników mineralnych wynosi ok.
20-50%. Wartości te są
średnie dla wszystkich
produktów spożywczych,
w określonych przypadkach
mogą się różnic. Właściwe przyrządzanie potraw polega więc na takim
postępowaniu, aby straty składników
odżywczych były jak najmniejsze. Poniżej zamieszczono wskazówki, które zapobiegną obniżeniu wartości odżywczej
przyrządzanych potraw.
20
iszy
I/2013
wuje prawo do wynagrodzenia (zgodnie
z rozporządzeniem z dnia 15 maja 1996 r.
w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).
Warto także pamiętać, że w przypadku
ślubu pracownika lub urodzenia się jego
dziecka, albo zgonu i pogrzebu małżonka
pracownika lub jego dziecka, ojca matki,
ojczyma lub macochy, przysługują dwa
dni wolnego.
Justyna Sak, Prawnik
strat składników
odżywczych podczas
przyrządzania potraw?
1. Mleko gotuj krótko na dużym
ogniu. Długie gotowanie niszczy witaminę B2 (mleko jest jej istotnym
źródłem). Chroń produkty mleczne
przed światłem słonecznym, które
inaktywuje witaminę B2.
2. Cukier dodawaj w końcowej fazie gotowania. Ograniczysz straty
niektórych składników odżywczych.
3. Piecz potrawy na ruszcie, rożnie
lub w piekarniku bez dodawania
tłuszczu.
4. Nie mocz i nie przetrzymuj w soli
mięsa drobiu i ryb.
5. Mięso, drób i ryby porcjuj dopiero przed spożyciem. Zapobiegniesz wyciekaniu z produktu
składników odżywczych.
6. Mięso gotuj we wrzącej wodzie.
W takim wypadku białko na powierzchni się ścina i składniki mineralne nie przenikają do wody.
7. W celu uzyskania bulionu o dużej
wartości odżywczej, mięso włóż
do zimnej wody i gotuj na małym
ogniu. Składnik odżywcze z mięsa przejdą do wywaru.
8. Podczas smażenia nałóż na patelnię odpowiednią ilość tłuszczu, aby go później nie dodawać.
Smaż wolno do zarumienienia się
produktu. Nie smaż wielokrotnie
na tym samym tłuszczu. Stosuj
patelnie teflonowe umożliwiające smażenie bez użycia tłuszczu.
9. Pamiętaj o zaopatrzeniu domowej spiżarni w mrożone warzywa
i owoce, które w okresie zimy
stanowią bardzo cenne źródło
witamin i składników mineralnych.
10. Ogórek do sałatek lub surówek
dodawaj tuż przed podaniem.
Zawiera on askorbinazę niszczącą witaminę C.
11. Nie przetrzymuj długo potraw
z warzyw. Zapobiegniesz stratom witamin, przede wszystkim
witaminy C, która jest wrażliwa
na działanie tlenu zawartego
w powietrzu.
12. Warzywa gotuj na parze. W takim wypadku straty składników
odżywczych są znacznie mniejsze.
13. Kwaszone warzywa spożywaj
na surowo, bez rozdrabniania.
Kapustę przechowuj razem
z sokiem, gdyż utrudnia on dostęp tlenu niszczącego witaminę C.
14. Warzywa i owoce spożywaj
w miarę możliwości na surowo.
W takiej postaci mają najwięcej
składników odżywczych.
NASZE SPRAWY
Nowe władze
w Kole PTTK nr 87
Ryszard Szarzyński
„Watra”
w Krakowie
W
dniu 8 grudnia 2012 r. odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze Koła
PTTK nr 87 „Watra” przy PZG w Krakowie. W zebraniu wzięli udział goście, tj.
prezes Zarządu Oddziału Małopolskiego PZG Adam Stromidło jako przewodniczący Walnego Zebrania, kierownik
Domu Kultury PZG Małgorzata Woźniakowska jako sekretarz, Prezes Koła
PTTK nr 38 ”Cisza” Andrzej Ziemian
z Katowic jako członek Walnego Zebrania. Był również zaproszony prezes Oddziału Krakowskiego PTTK Kazimierz
Synowski, ale nie przybył na spotkanie.
W zebraniu wzięły udział osoby nie
tylko z Krakowa, ale także z Bydgoszczy, Krosna, Nowego Sącza. Dodatkowo przybyły osoby niezależne, które
mogły z boku obserwować przebieg
zebrania.
Kadencja w Kole PTTK trwa 4 lata.
Obecni zapoznali się ze sprawozdaniem
Zarządu Koła oraz sprawozdaniem Komisji Rewizyjnej. Wiele osób z uznaniem
wypowiadało się o aktywnej działalności
prezesa Ryszarda Szarzyńskiego, który
corocznie organizował wiele imprez turystycznych. Zostały również zgłoszone
ważne wnioski, dotyczące dalszego rozwoju turystyki, m.in. o utrzymaniu tradycji organizowania corocznych rajdów
turystycznych, pikników, nawiązaniu
współpracy ze szkołami, z zagranicą,
o rozwoju narciarstwa, kolarstwa. Szczególnie ważnym wnioskiem były przygotowania do Jubileuszu 60-lecia Koła
PTTK Watra w 2015 r. i opracowanie
historii Koła „Watra”. Na rok 2013 planowane są dwa rajdy turystyczne: Lato-Bydgoszcz 2013 i Jesień-Krynica 2013.
Informacje będą zamieszczane na stronie
internetowej www.pzg.krakow.pl
W wyniku wyborów został wybrany
następujący skład Zarządu z Krakowa:
Prezes: Ryszard Szarzyński
Sekretarz: Małgorzata Woźniakowska
Skarbnik: Katarzyna Ściborska
Członkowie: A
lina Szarzyńska,
Tomasz Niemczyk
W skład Komisji Rewizyjnej weszły
osoby:
Przewodniczący: S
tanisław Brożyna
z Krosna
Sekretarz: Maria Mszańska
z Nowego Sącza
Członek: Z
bigniew Filipski
z Bydgoszczy
Nowo wybranemu Zarządowi i Komisji Rewizyjnej życzymy samych sukcesów w rozwoju turystyki osób niesłyszących.
I/2013
iszy
21
NASZE SPRAWY
Polska Rada
Języka Migowego
P
olska Rada Języka Migowego
jest organem doradczym ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego stanowiącym forum współpracy na rzecz
osób niesłyszących i niedosłyszących
przedstawicieli organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych.
Rada powołana została na podstawie art. 19 ustawy z dnia 19 sierpnia
2011 r. o języku migowym i innych
środkach komunikowania się (Dz. U.
z 2011 r. nr 209, poz. 1243)/
Do zakresu działania rady należy:
1. ustalanie rekomendacji w celu
prawidłowego stosowania komunikacji migowej;
2. upowszechnianie i promowanie
wiedzy o języku migowym poprzez wspieranie inicjatyw promujących rozwiązania na rzecz
osób uprawnionych i upowszechniających rozwiązania wspierające komunikowanie się;
3. sporządzanie opinii o funkcjonowaniu przepisów ustawy,
opiniowanie projektów dokumentów rządowych w zakresie
dotyczącym
funkcjonowania
osób uprawnionych;
4. wskazywanie propozycji rozwiązań wpływających na funkcjonowanie osób uprawnionych,
22
iszy
I/2013
w tym związanych ze stosowaniem PJM, SJM i SKOGN.
Skład:
W skład Rady powołanej 29 listopada
2012 roku przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej weszli przedstawiciele
środowisk, organizacji, stowarzyszeń:
Prof. Bogdan Szczepankowski
Pan Piotr Wojda
Pani Elżbieta Gurska
Pani Eunika Lech
Pani Joanna Łacheta
Pani Joanna Hryniuk
Ks. Grzegorz Sokalski
Pan Paweł Rutkowski
Pan dr Piotr Tomaszewski
oraz przedstawiciele instytucji i organów:
Pan Marcin Błach
Pani Anna Wotlińska
Pani Elżbieta Neroj
Pani Małgorzata Dobkiewicz
Pan Bolesław Cieślik
Pani Jolanta Matysiuk
Pani Ewa Murawska-Najmiec.
Zgodnie z postanowieniami art. 20
ustawy o języku migowym (…),
w skład rady wchodzi również Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
Odbyły się trzy posiedzenia Polskiej
Rady Polskiego Języka Migowego:
18 grudnia 2012 r.
30 stycznia 2013 r.
19 marca 2013 r.
W wyniku głosowania członkowie Rady
jednogłośnie wybrali na Przewodniczącego Polskiej Rady Języka Migowego
Pana prof. Bogdana Szczepankowskiego.
Wstępnie ustalono, iż głównymi obszarami pracy Rady, oraz tematami,
jakimi Rada powinna się zająć, będą:
• funkcjonowanie w praktyce zapisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011
r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U.
z 2011 r., Nr 209, poz. 1243 ze zm.),
• język migowy w edukacji dzieci
niesłyszących – problemy i potrzeby, przegląd obowiązujących przepisów, dotyczących m.in. biegłych
sądowych, tłumaczy przysięgłych,
a także przepisach dotyczących edukacji osób niesłyszących,
• działania mające na celu standaryzację kryteriów, jakie powinni
spełniać tłumacze języka migowego
i wykładowcy tego języka
• opracowanie i wdrożenie zasad weryfikacji tłumaczy PJM, SJM i SKOGN
oraz wykładowców i lektorów
• popularyzacja problematyki języka
migowego.
NASZE SPRAWY – ŚWIAT
Karolina Jackiewicz-Jaromin
zdjęcia: Yoli Rosello Ribes
Hiszpańscy Głusi
bronią ASZA
P
ogłębiający się od kilku lat
kryzys finansowo-gospodarczy w Hiszpanii niekorzystnie
wpływa na działalność firm, przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych wspierających osoby głuche.
Przykładem takiej organizacji jest
Agrupación de Personas Sordas de
Zaragoza y Aragón (Stowarzyszenie
Ludzi Głuchych z Saragossy i Aragonu), w skrócie ASZA. W rejonie
Aragonu jest ona największym stowarzyszeniem i federacją Głuchych,
która zrzesza ponad 500 członków
i świadczy usługi dla ok. 3500 osób
z wadą słuchu.
W ramach oszczędności I.A.S.S.
(Instituto Aragonés de Servicios
Sociales), który jest odpowiednikiem polskiego PFRONu oraz
ZUSu, obniżył subwencje stowarzyszeniu ASZA aż o 88,6%. Tak
ogromny spadek dotacji od rządu
hiszpańskiego z pewnością utrudni efektywną działalność ASZA
i może przyczynić się do jej zamknięcia.
I/2013
iszy

23
NASZE SPRAWY – ŚWIAT
Działalność ASZA jest zależna od rządowych subwencji m.in. od I.A.S.S.
oraz Urzędu Miasta Saragossy. Korzystając z ww. subwencji, ASZA świadczy usługi, które podnoszą standard
życia głuchych poprzez dostęp do:
• tłumaczy języka migowego,
• działu socjalnego,
• działu pomocy rodziny i dzieci
• psychologii
• działu pracy
Zmniejszenie tej dotacji oznacza
pozbawienie głuchych ww. udogodnień podnoszących standard życia,
zwiększy barierę w komunikacji oraz
znacznie ograniczy pomoc.
Na reakcję Głuchych nie trzeba było
długo czekać. Głusi we współpracy
z ASZA zorganizowali akcje przeciwko ww. cięciom m.in. demonstracje,
manifestacje, które miały miejsce
pod koniec listopada i na początku
grudnia.
24
iszy
I/2013
Rankiem 4 grudnia odbyła się demonstracja, a wieczorem manifestacja. Na
manifestację przyszło ok. 1 tys. osób.
Natomiast 14 grudnia nastąpiła demonstracja Głuchych przed gmachem,
w którym pracują politycy i władze Aragonu. Ponadto zarząd ASZA zachęcał
głuchych i ich znajomych do napisania
protestu bezpośrednio do aragońskiego
rządu przeciwko cięciom. Konfederacja
Głuchych (CNSE) z siedzibą w Madrycie, która ścisle współpracuje z hiszpańskim rządem i nadzoruje hiszpańskie
federacje dla głuchych wsparła akcję
protestancyjną oraz wystosowała pismo
do władz Aragonu. Wyrazili oni w nim
dezaprobatę na redukcję ww. dotacji dla
organizacji pozarządowych wspierających osoby głuche i zaproponowali wyszukanie innego rozwiązania, które nie
ograniczy standardu pomocy osobom
głuchym.
Akcja hiszpańskich głuchych była relacjonowana przez największe aragoń-
skie media tj. telewizję AragónTV, gazetę Herlado de Aragón oraz lokalną
rozgłośnię radiową.
Akcja protenstancyjna spowodowała, że
hiszpańscy politycy i urzędnicy podjęli dyskusję na temat ograniczeń dotacji
oraz zaprosili zarząd ASZA i I.A.S.S. do
wspólnych rozmów, aby wypracować
wspólny kompromis. Do dnia dzisiejszego rząd aragoński oraz I.A.S.S. jeszcze nie
przedstawili konkretnej propozycji.
ASZA wciąż funkcjonuje, jednak
z pewnymi ograniczeniami tj. dostępność tłumaczy tylko dla członków
ASZA, wyłącznie w sprawach publicznych. Wyjątkiem jest dział pracy, który jest finansowany z innego źrodła
i jest dostępny dla wszystkich członków ASZA oraz osób niezrzeszonych.
Powyższa historia pokazuje, że na zachodzie Głusi również walczą o swoje
prawa. KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
Biuro Pełnomocnika Rektora UAM ds. Studentów Niepełnosprawnych
Informacja o wsparciu oferowanym
przez Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu
dla kandydatów i studentów
z dysfunkcją narządu słuchu
Szanowni Państwo,
W nawiązaniu do artykułu, który
ukazał się na łamach Państwa czasopisma w wersji on-line „Świat ciszy
– czasopismo niesłyszących i nie tylko…”, zamieszczamy poniżej informację dotyczącą wsparcia, jakie uzyskać
mogą osoby niepełnosprawne, w tym
osoby z problemami słuchu na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu.
Jednostką odpowiedzialną za sprawy
studentów z niepełnosprawnościami
na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest Biuro Pełnomocnika Rektora UAM ds. Studentów Niepełnosprawnych. Uczelnia
od wielu lat realizuje strategię „Uniwersytet Otwarty dla wszystkich”.
Zarówno studenci, jak i kandydaci
z niepełnosprawnościami mogą liczyć na szeroką gamę oferowanego
wsparcia. Wszystkie osoby obowiązują te same kryteria rekrutacji na
studia. Jeśli jednym z etapów rekrutacji na dany kierunek studiów jest
rozmowa kwalifikacyjna, uniwersytet
zapewnia możliwość dostosowania
jej przebiegu do indywidualnych
potrzeb kandydata, w tym także do
potrzeb kandydatów z problemami
słuchu. Poprzez tego rodzaju pomoc
dla kandydatów niesłyszących lub
niedosłyszących rozumiemy:
• wsparcie tłumacza języka migowego
• wsparcie asystenta osoby niepełnosprawnej
Ponadto dla osób niepełnosprawnych, w tym z dysfunkcją narządu
słuchu, które pomyślnie przeszły
proces rekrutacji i stały się studentami naszego Uniwersytetu oferujemy
możliwość:
• udziału w weekendowych spotkaniach adaptacyjnych dla
studentów niepełnosprawnych
I roku
• wsparcia tłumacza językowego
podczas zajęć dydaktycznych
i egzaminów lub zaliczeń
• wsparcia asystenta osoby niepełnosprawnej
• uzyskania Indywidualnej Organizacji Studiów (a w niej m.in.
indywidualne ustalanie z prowadzącym terminu egzaminu,
zmiany formy egzaminu z pisemnej na ustną lub odwrotnie
oraz wydłużenie czasu trwania
egzaminu lub zaliczenia o 50%)
• uczestnictwa w lektoratach języka angielskiego dedykowanych
studentom z problemami słuchu, które odbywają się w jednej
z najnowocześniejszych w Polsce Multimedialnej Pracowni
Nauki Języków Obcych
• uczestnictwa w fakultatywnych
zajęciach z praktycznej nauki języka polskiego
• konsultacji z tutorem ds. trudności w procesie studiowania
• indywidualnych zajęć z logopedą
•u
czestnictwa w alternatywnych
zajęciach wychowania fizycznego
Biuro Pełnomocnika Rektora ds. Studentów Niepełnosprawnych oraz Zrzeszenie Studentów Niepełnosprawnych
UAM „Ad Astra” organizują także
szkolenia dla pracowników dydaktycznych i administracyjnych uczelni z zakresu specyfiki potrzeb edukacyjnych
studentów z różnego rodzaju niepełnosprawnościami oraz kursy języka
migowego dedykowane zarówno dla
studentów, jak i pracowników.
Z poważaniem,
Anna Rutz
Samodzielny referent ds. studentów
niepełnosprawnych
I/2013
iszy
25
KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
Legenda o Popielu,
którego zjadły myszy
1. W Kuszwicy nad jeziorem Gopło mieszkał
władca Polan - Popiel II.
26
2. Jego żoną była urodziwa, ale znana ze
skąpstwa i chciwości księżniczka niemiecka.
5. Popiel udając, że jest ciężko chory, wezwał
stryjów do Kruszwicy na naradę.
6. Gdy stryjowie przybyli do grodu, Popiel wydał
ucztę, podczas której podał im zatrute jedzenie.
9. Wieczorem nad Kruszwicę nadciągnęła
straszna burza z piorunami, a później pojawiły
się ogromne stada myszy, które zaczęły pożerać
ludzi.
10. Popiel i jego żona postanowili schronić się
w wieży znajdującej się pośrodku Gopła.
iszy
I/2013
KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
3. Stryjowie Popiela widząc, jak gnębi on biedny
lud wiejski, zagrozili mu, że pozbawią go władzy.
4. Popiel i jego żona wymyślili podstęp, aby
pozbyć się stryjów i zagarnąć ich ziemie.
7. Otruci stryjowie umierali w męczarniach.
8. Słudzy Popiela wyrzucili ich ciała do Gopła.
11. Niestety myszy dotarły tutaj za nimi i zjadły
również Popiela i jego żonę.
12. Tak zginął według baśniowych podań
okrutny Popiel II wraz ze swą podstępną
małżonką.
I/2013
Przedruk: Świat Ciszy 2/2000 | Opracowanie: J. Hendzel, A. Olkowska | Rysunki: M. Lasecki
Z początkami państwa polskiego związane są różne legendy. Opowiadają one o wydarzeniach, miejscach, czy
postaciach historycznych w sposób niezwykły, fantastyczny, więc prawda przeplata się w nich ze zmyśleniem.
Bardzo popularna jest legenda o Popielu – jednym z władców słowiańskiego plemienia Polan, które w VIII-X w.
zamieszkiwało tereny dzisiejszej Polski.
Opowieścią o Popielu, którego myszy zjadły, rozpoczynamy publikacje cyklu historyjek obrazkowych poświęconych
historii Polski, zarówno tej legendarnej, jak i tej prawdziwej. Rysunkom towarzyszy krótki komentarz językowy oraz
propozycje znaków migowych, których nie ma w Słowniku polskiego języka miganego. Na stronie internetowej PZG
w najbliższym czasie znajdzie się wersja animowana tych znaków.
iszy
27
KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
Sign Me
English
Polski Związek Głuchych objął patronatem pierwszą stronę do nauki
języka angielskiego dla osób niesłyszących – POLECAMY!
Strona Sign Me English powstała z inicjatywy uczniów warszawskich szkół
dla osób niesłyszących: Instytutu Głuchoniemych oraz Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Głuchych.
„Sign me English” w języku polskim
oznacza "Zamigaj mi po angielsku".
Nazwa ta została wybrana ze względu
na profil serwisu, za pośrednictwem
którego chcemy przedstawiać wszelkie informacje dotyczące nauki języka
angielskiego za pomocą Polskiego Języka Migowego (PJM). Wierzymy, że
poprzez stosowanie naturalnego języka
migowego możemy ułatwić naukę języków obcych. Wszelkie materiały na tym
portalu tworzone są przez młodzież
niesłyszącą (użytkowników PJM), pod
opieką lektora języka migowego.
Głównym celem Sing me English jest
nauczanie języka angielskiego. Na stronie można znaleźć m.in. słownictwo
w języku angielskim tłumaczone na
Polski Język Migowy, gramatykę
oraz przykładowe dialogi.
Na stronie można obejrzeć również
relacje z naszego pobytu w Wielkiej
Brytanii. Filmy, które zostały przez
nas nakręcone pozwolą nie tylko
28
iszy
I/2013
lepiej poznać kulturę krajów anglojęzycznych. Materiały instruktażowe
dotyczące m.in. poruszania się po lotnisku z pewnością złagodzą stres związany z zagranicznymi podróżami.
Ponadto, zamieszczony na stronie
słownik Brytyjskiego oraz Amerykańskiego Języka Migowego dedykowany jest osobom pragnącym poznać
zagraniczne języki migowe.
„Sign me English”
w języku
polskim oznacza
"Zamigaj mi
po angielsku"
Jeśli macie jakiejkolwiek pytania,
chcecie wymienić się doświadczeniem
w zakresie nauki języków obcych lub
poznać nowe osoby, zapraszamy do
korzystania z forum internetowego.
Nasz serwis z powodzeniem może być
wykorzystywany przez osoby, pragnące
uczyć się języka migowego od podstaw wszystkie filmy opatrzone się napisami.
Zachęcamy także nauczycieli do korzystania z naszego serwisu. Na stronie
można uzyskać informacje dotyczące
zbliżających się kursów i warsztatów
w zakresie metodologii nauczania
języka angielskiego. Serwis pozwala również bezpośrednio pobrać
scenariusze lekcji oraz przykłady
gier do wykorzystania podczas zajęć
z uczniami niesłyszącymi.
Organizatorzy projektu
KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
I/2013
iszy
29
oprac. Małgorzata Sypniewska
KĄCIK DLA RODZICÓW I DZIECI
30
iszy
I/2013
KRZYŻÓWKA
1
2
4
5
6
7
8
12
15
9
13
10
11
12
13
14
11
15
16
17
5
18
19
20
21
8
22
23
1
16
24
25
14
26
10
27
28
29
4
31
32
33
34
2
35
36
37
38
39
40
41
9
7
42
43
6
44
45
46
3
1
2
3
4
5
6
7
8
POZIOMO
1. M
iejsce katastrofy prezydenckiego samolotu.
5. P
odziemie, katakumby w podziemiach kościoła.
10. Wzór dla harcerza, angielski harcerz.
13. Ofiara, donacja, rzecz ofiarowana.
15. Dom wiejski z podwórzem i zabudowaniami gospodarskimi
z chatą, oborą i stodołą.
17. Między policzkami, narząd węchu, na nim okulary.
18. Otwory z szybami, oszklone otwory w ścianie.
19. Zamiast baterii do radia.
22. Dnia lub roku, letnia upalna.
23. Popularna ryba, drapieżna ryba słodkowodna.
24. Grom.
27. Marka pojazdu, samochód z Korei.
28. Wyciskany z owoców, słodki np. z malin.
30. Stolica Maroka.
31. Małe światło, płomyk.
35. Mgła nad łąką, para, mgła.
37. Tomasz Lis na …….
38. Mydlana kula, puszka, blaszanka, pojemnik,
42. Kłujący chwast, wśród chwastów.
43. Domki z miodem.
44. Dawny władca Rosji.
45. Ogromny ekran wizyjny.
46. Przedmiot.
9
10
11
12
13
14
15
oprac. Barbara Jędryszczak
30
16
PIONOWO
2. Składnik ciasta.
3. Malowany prezent od dziecka z życzeniami dla babci.
4. Oczyszczona w kuchni do pieczenia.
6. Najdłuższy równoleżnik, między półkulą północną
a południową.
7. Wielkopolskie miasto nad Wartą.
8. Słodki likier kminkowy.
9. Skrzynia na głosy ważna w lokalu wyborczym.
10. Cicha rozmowa.
11. Wydawca ,,Gazety Wyborczej”.
12. Dźwięk.
14. Przed świtem.
16. Państwo w Europie.
19. Końskie u sportowca.
20. Badanie opinii społecznej.
21. Podróż samolotem, Polskie Linie Lotnicze.
24. Numer podatnika.
25. Szkolny lub kalendarzowy.
26. Bezmyślny świadek, obserwator uliczny.
27. Japońska sztuka walki.
28. Centralna gwiazda układu słonecznego.
30. Kuchenny automat.
31. Taniec sceniczny.
33. Rzeka w Rzymie.
36. W bazie komputera, informacje na dysku.
39. Kościół katedralny, katedra dawniej.
41. Stan po przepiciu.
Odpowiedzi w następnym numerze