doc2 Półtalary koronne Władysława IV Nowe ceny monet polskich ł
download 
Reklamacja Transkrypt
2 Półtalary koronne Władysława IV Nowe ceny monet polskich ł
Kw ar tal nik SN P ISSN 1231- 143 • nakład 2900 e gz. 2 14,00 zł 5,00 € 85/2014 VAT 5% Półtalary koronne Władysława IV Nowe ceny monet polskich PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 2 PN 2/2014 PN 2/2014 1 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 2 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY PN 2/2014 Od Redakcji Spis treści: W roku 2014 kończy się kolejna epoka monet kolekcjonerskich. Narodowy Bank Polski zaprzestaje wybijania 2 złotówek ze stopu Nordic Gold. W miejsce popularnych kolekcjonerskich dwuzłotówek będą wybijane okolicznościowe monety o nominale 5 złotych. Jednak NBP nie przewiduje licznych emisji. W praktyce, kolekcjonerzy mogą spodziewać się dwu emisji rocznie. Bez zmian pozostaje natomiast program wybijania monet o nominale 10 i 20 złotych. Nie wiemy, jak zaniechanie bicia dwuzłotówek wpłynie na zainteresowanie kolekcjonerów zbieraniem monet współczesnych. Nie wszystkich bowiem stać na znaczne wydatki związane z zakupem monet srebrnych, a oferta nowych pięciozłotówek wydaje się więcej niż skromna. Mamy nadzieję, że nacisk środowisk kolekcjonerskich sprawi, że NBP zrewiduje i zwiększy liczbę wybijanych pięciozłotówek. Mamy też nadzieję, że zamknięty już zestaw dwuzłotówek wzmocni zainteresowanie kolekcjonerów, oraz skłoni ich do zebrania całej serii. Widać to już w ponownym wzroście cen wczesnych dwuzłotówek. W poprzednim numerze PN zdarzył się nam kiks komputerowy. Dwukrotnie powtórzyliśmy tę sama notę. Przy czym w drugiej znalazł się talar Zygmunta Starego z 1540 roku, który komputer połączył z notą o medalu Zygmunta Starego z poprzedniej strony. Za tę omyłkę przepraszamy Czytelników i Autora, a notę i zdjęcie oryginalnego talara publikujemy – poprawnie – jeszcze raz. Mamy nadzieję, że kolejny Przegląd zawierający wiele nowych materiałów tak z zakresu monet antycznych jak i nowożytnych pogłębi Państwa zainteresowanie numizmatyką, nie tylko tą współczesną. dr Jarosław Dutkowski MONETY EXPO i fila EXPO WARSAW już we wrześniu w Warszawie...................... 5 Uwagi do fałszerstwa orta gdańskiego z datą 1622 ................................................. 6 Medale upamiętniające zwycięstwa militarne Władysława IV............ 7 Unikatowy talar medalowy Zygmunta Starego z 1540 roku ....................13 Katalog monet ............................................14 Cennik monet kolekcjonerskich ................... 23 Półtalary koronne Władysława IV ............... 39 Niewydany katalog Emeryka Hutten-Czapskiego ..................... 42 Nieznany dokument menniczy 1652 ........... 43 Rzeczoznawcy Stowarzyszenia Numizmatyków Profesjonalnych ................. 44 Monety Rosji od 1894-1918 ....................... 45 Denar Lucjusza Lentulusa (RIC 415) ............ 53 Propaganda bezpieczeństwa w mennictwie Marka Salwiusza Otho ..........55 Ciekawa odmiana grosza gdańskiego z 1809 roku ............................................... 56 Medal Jana Buchheima upamiętniający pokój w Oliwie w 1660 roku ...................... 57 Uwagi do widoku tajemniczej cieśniny WARUNKI PRENUMERATY PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY, 80-136 Gdańsk, ul. Kartuska 73 A na medalu wybitym z Okazji Pokoju w Oliwie, przez Jana Buchheima z 1660 roku ............................................... 59 Prenumeratę można opłacić indy widualnie i zbiorowo rozpoczynając od dowolnie wybranego numeru, na dowolny okres. Zamawiając prenumeratę indywidualną proszę podać swój numer PESEL. Cena jednego egzemplarza (z wysyłką) wynosi 14 zł. Wpłata (z zaznaczeniem: „prenumerata na rok”) na konto: INVEST BANK 45 1680 1277 0000 3000 0967 2033. Opłata za prenumeratę zagraniczną stanowi wielokrotność kwoty 4,5 EURO. (Nie będą wysyłane za granicę egzemplarze opłacone w/g stawki krajowej). Spis reklam & ogłoszeń: Podlaski Gabinet Numizmatyczny Marek Melcer ....... II Leuchtturm ............................................................ III Antykwariat Numizmatyczny (Warszawa) ................IV Sklep Numizmatyczny GGN .....................................1 Fritz Rudolf Künker ..................................................2 Sklep Numizmatyczny Polonia - Coins ......................4 Dr Busso Peus (Frankfurt M.) ...................................4 Hirsch Münzenhandlung .........................................4 Monety Warsaw Expo .............................................5 Sklep Numizmatyczny GGN ...................................38 Krakowski Salon Numizmatyczny „GIBON”.............50 Firma Numizmatyczna SCHAFRAN .........................51 www.Monety111.pl .............................................52 Uncja Srebra .........................................................52 Pomorski Gabinet Numizmatyczny .........................52 Hobbista - sklep kolekcjonerski ..............................53 Grzegorz Marzec - firma filatelistyczna ...................58 Gabinet numizmatyczny Z. Bogdanowicza .............59 www.interkolekcjoner.pl/katalogi ...........................60 Monety Świata .....................................................61 GGN ....................................................................62 Arkadia – sklep numizmatyczny Katowice ..............63 Warszawski Dom Aukcyjny....................................63 Polonia-Coins sklep numimzatyczny.......................63 Cieszyńskie Centrum Numizmatyczne ....................64 Wydawca: Stowarzyszenie Numizmatyków Profesjonalnych Pod redakcją Jarosława Dutkowskiego Adres redakcji 80-831 Gdańsk, ul. Piwna 1/2, pok. 503 tel. (58) 320-78-99 Rada Programowa Adam Suchanek dr Jarosław Dutkowski Robert Buczak Sergiusz Stube Marek Melcer PN 2/2014 3 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Münzenhandlung GERHARD HIRSCH NACHF. Promenadeplatz 10/II - 80333 München Tel.: +49-89-292150, Fax.: +49-89-2283675 E-mail: [email protected] Münzen - Medaillen - Numismatische Literatur Antike Kleinkunst Ankauf - Verkauf - Kundenbetreuung Jährlich mehrere Auktionen Mitglied im Verband der Deutschen Münzenhändler e.V., der Association Internationale des Numismates Professionnels (AINP), der Österreichischen und der Schweizerischen Numismatischen Gesellschaft und der American Numismatic Society 4 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY MONETY EXPO i fila EXPO WARSAW już we wrześniu w Warszawie Sukces II edycji targów MONETY EXPO WARSAW oraz I edycji targów filatelistycznych FILA EXPO WARSAW w 2013 roku sprawił, że wydarzenie stało się jedną z ważniejszych imprez kolekcjonerskich zarówno w Polsce, jak i Europie Środkowo-Wschodniej. Następna edycja została zaplanowana na 12 i 13 września 2014 roku i odbędzie się tradycyjnie w Warszawie. Targi MONETY EXPO WARSAW zostały zainaugurowane w 2012 roku i od tamtej pory z każdym rokiem cieszą się coraz większym zainteresowaniem. W 2013 roku zgromadziły prawie 60 wystawców z całego świata, którzy zaprezentowali swoje kolekcję umożliwiając ich zakup w specjalnych cenach. W 2013 roku zostały również powiększone o sekcję filatelistyczną, która zyskała miano FILA EXPO WARSAW. Zarówno MONETY EXPO WARSAW, jak i FILA EXPO WARSAW są organizowane w Warszawie, w hali EXPO XXI, a ich organizatorem i pomysłodawcą jest Polskie Biuro Numizmatyczne. MONETY EXPO WARSAW 2012 PN 2/2014 5 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Celem targów MONETY EXPO WARSAW i FILA EXPO WARSAW jest zebranie w jednym miejscu kolekcjonerów, sprzedawców i wystawców monet oraz znaczków z całego świata. W II edycji targów udział wzięły m. in. mennica San Marino oraz mennica Singapuru. Odwiedzający mieli okazję do zakupu, sprzedaży, dokonania wyceny oraz wymiany unikalnych kolekcji znaczków, monet i banknotów, a także historycznych obligacji czy świadectw własności. Jedną z atrakcji poprzednich edycji wydarzenia była aukcja monet, banknotów, znaczków, medali, listów oraz pocztówek, zorganizowana przez polską firmę Bereska Numizmatyka. W 2013 roku, po raz pierwszy, na stołach wystawców pojawiły się również antyczne kolekcje dilerów oraz domów aukcyjnych. Uczestnicy targów filatelistycznych mogli natomiast podziwiać polskie eksponaty najwyższej klasy, nagrodzone złotymi medalami podczas międzynarodowych wystaw FIP. Na targach filatelistycznych gościli m.in. przedstawiciele Poczty z Danii i Wysp Owczych oraz Poczty Polskiej. MONETY EXPO WARSAW 2012 MONETY EXPO WARSAW & FILA EXPO WARSAW 2013 MONETY EXPO WARSAW i FILA EXPO WARSAW to doskonałe połączenie biznesu, nowości, niespodzianek oraz okazja do wymiany doświadczeń i pomysłów. Kolejna edycja targów odbędzie się 12 i 13 września 2014 roku w warszawskim centrum EXPO XXI w hali nr 3. Rejestracja wystawców już się rozpoczęła. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.monetyexpowarsaw.pl. Uwagi do fałszerstwa orta gdańskiego z datą 1622 W nawiązaniu do tekstu o fałszerstwie orta zamieszczonego w PN3/2012 pragnę dodać kilka uwag, które moim zdaniem są ważne. Pan J. Dutkowski bardzo ciekawie opisał monetę ze zbioru Geldmuseum we Frankfurcie. Jednak nie dopisał kilku rzeczy. Po pierwsze warto zauważyć, że na awersie obok postaci króla jest cyfra 1 oraz widać rysy świadczące o usunięciu innego znaku sprzed twarzy Zygmunta III. W tym miejscu brak zarysu, więc tylko możemy zgadywać, że tam było 6. Równie dobrze mogła być inna cyfra lub litera, która została zdrapana. Świadczą o tym głębokie rysy. Kolejna sprawa to błędnie odczytany napis otokowy, który stylistycznie jest w miarę poprawnie wykonany przez fałszerza. Co prawda litera G trochę przypomina C, ale bez przesady. Jednak widać, że największy kłopot obok litery L sprawiało wykonanie R. Koślawe kształty. R – oprócz w REX jest błędnie nabite za P (w POL) oraz dwukrotnie na końcu legendy, ale wykonane w odbiciu lustrzanym! Dlatego całość napisu otokowego powinna być odczytana jako: SIGISIII:D:GREX P.O:L.MD:L.R:PSR. Gdzie dwie ostatnie R i ostatnia P są źle nabite, lustrzane odbicie. 6 PN 1/2014 2/2014 Na rewersie napis otokowy został prawie dobrze wykonany. Widać, że fałszerz miał tylko problemy z literą N. Najpierw w słowie NONETA zrobił na podobieństwo odwróconego Z, a później w GEDANENSIS wykonał N w lustrzanym odbiciu. Za to zupełnie nie potrafił naśladować herbu. O ile dwa dolne krzyże są dobrze wykonane to znajdująca się nad nim korona jest całkowicie zmyślonym wyobrażeniem. To samo dotyczy górnego zwieńczenia, które prawdopodobnie miało imitować gałązki. Również nieudolnie zrobił datę składającą się z R i 2, które dodatkowo są poprzekręcane. Pomimo tych mankamentów moneta całkiem dobrze naśladuje orta gdańskiego i na pewno ludność łatwo dawała się nabrać na tego typu fałszerstwo. Interesujący jest pomysł wykorzystania daty składającej się z 2. Fałszerze musieli zdawać sobie sprawę, że nie ma takiego rocznika i może celowo użyli tej daty żeby nikt nie mógł porównać lub żeby ktoś pomyślał, że to nowa „emisja”. Zgadzam się z Panem Dutkowskim, że ten ort jest odmienny od innych znanych fałszerstw 1622. Norbert Grendel PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Medale upamiętniające zwycięstwa militarne Władysława IV Burzliwe wydarzenia, które towarzyszyły Władysławowi IV w pierwszych latach po objęciu tronu wywarły duży wpływ na kształt medalierstwa tego okresu i zdeterminowały przekaz propagandowy medali na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Zwycięstwa z lat 1633-1637 odniesione zarówno polu wojennym jak i w dyplomacji nie miały sobie równych przez cały późniejszy okres panowania monarchy. Wśród największych osiągnięć militarnych najstarszego syna i następcy Zygmunta III Wazy na pierwszym miejscu wymienić należy wiktorie smoleńską 1633 roku. Za zgodą sejmu wkrótce po elekcji nowego władcy dochodzi do interwencji zbrojnej przeciwko państwu Moskiewskiemu. Głównym celem interwencji sił polsko-litewskich stało się udzielenie pomocy polsko-litewskiej załodze Smoleńska obleganego przez wojska moskiewskie dowodzone przez Michała Borysowicza Szeina, który jeszcze w czasie bezkrólewia podjął agresje zbrojną na tereny, od 1617 roku znajdujące się w granicach Rzeczypospolitej. Władysław IV podejmując decyzje o bezpośrednim udziale w wojnie na wschodnim teatrze działań wojennych zdawał sobie doskonale sprawę, iż od jej rezultatu zależy także w dużej mierze prestiż domu Wazowskiego. Poprzednia zwycięska wyprawa na odsiecz Smoleńskowi z 1611 roku została należycie wykorzystana propagandowo przez Zygmunta III, teraz więc pojawiła się okazja aby sukces ojcowski został powtórzony. Monarcha, który od lipca do października znajdował się w obozie smoleńskim koordynując działania zaczepne prowadzone przeciwko wojskom Szeina, wykazał się nie tylko odwagą i poświeceniem lecz także talentem wojskowym, którego zabrakło jego ojcu. Największą wartość artystyczną wśród dzieł medalierskich poświęconych triumfowi smoleńskiemu posiada medal autorstwa Sebastiana Dadlera, z 1636 r. powstały najprawdopodobniej na prywatne zamówienie dworu królewskiego.1 Prócz zwycięstwa smoleńskiego upamiętniać miał również zasługi Władysława IV na polu dyplomacji gloryfikując rezultaty rokowań pokojowych z Turcją z 1633 r. i Szwecją z 1635 r. Awers medalu, bardzo nietypowy w swej formie ikonograficznej, przedstawia wydarzenia rozgrywające się bezpośrednio po zdobyciu twierdzy smoleńskiej przez stronę polską. Władysław IV, przedstawiony jako dowódca cudzoziemskiego autoramentu sprawujący nominalną władze nad wojskiem na co wskazuje zarówno kostium w jakim przedstawiono wazowskiego monarchę jaki i trzymany przezeń w prawej dłoni regiment, odbiera w towarzystwie hetmanów Kazanowskiego i Radziwiłła defiladę zwyciężonych wojsk. Przed królem klęczą dowódcy moskiewscy z Szeinem na czele. Na dalszym planie widoczna jest natomiast scena składania sztandarów, w głębi zaś po prawej stronie zarysy murów i zabudowań Smoleńska. Już kanclerz Albrecht Stanisław Radziwiłł zwrócił słusznie uwagę na symboliczne znaczenie epizodu przedstawionego na rewersie „pamiętny dzień 20 lutego przynoszący wstyd przeciwnikom a naszym świetną sławę na wieki, 1 Poznań, Muzeum Narodowe, nr. inw. 574 GN, Albertrandi, rkps 40, Album rycin, s. 71, Raczyński 1838, t. I, poz. 113, Czapski 1871-1916, poz. 1766, Gumowski 1939a, s. 36, Więcek 1962, s. 98, Maué 2008 (wzmiankowany). kiedy to widziano jak Szein wyszedł z wszystkimi swoimi z różnych kryjówek, przypadł do nóg króla, by go ratował swym miłosierdziem, a 36 chorągwi rzucano o ziemie i wszyscy nisko się kłaniając czcili triumfatora.”2 Relacja Radziwiłła trafnie odzwierciedla przekaz propagandowy który leżał u podstaw koncepcji twórców medalu. Głównym celem propagandowym dzieła medalierskiego nie było bowiem w tym wypadku jedynie podkreślenie cech heroicznych władcy-triumfatora3, obecnych często na medalach zygmuntowskich, dużo większą uwagę zdecydowano się skupić na przedstawieniu innych walorów zwycięskiego monarchy wśród których cnota Caritas wydaje się odgrywać kluczową role. Stąd przekaz kompozycji awersu zdaje się poświadczać, iż wartości na które powoływał się Władysław IV w medalach emitowanych z jego inicjatywy począwszy od 1626 roku, kiedy rozpoczął starania o tron polski były mu bliskie również w momencie kiedy sprawował już nominalną władzę nad poddanymi. Królewska Caritas ukazana na awersie medalu z 1636 roku, ujawnia się zwłaszcza w osobistej postawie władcy, godzącego się na honorową kapitulacje przeciwnika. Pokonani żołnierze Szeina zyskali prawo do honorowego opuszczenia twierdzy z bronią ręczną i sztandarami, które tylko na chwile zostają złożone przed obliczem królewskim.4 Bezpośrednią inspiracją dla twórcy kompozycji był w tym wypadku sztych autorstwa A. Boya i S. Saverij pt. „Obóz pod Smoleńskiem”, którego autor utrwalił analogiczny moment historyczny, jednak bez znajdującej się w oddali twierdzy smoleńskiej.5 Uzupełnieniem awersu jest inskrypcja o następującej treści: DEI OPT: MAX: AVSPICIO INVICT :VLADISLAI IV POL:SVECIAE REG ARMIS VICTORIC: SMOLENSCV OBSIDIONE LIBERATV MOSCI SUBIVGATI SIGNA DVCES PROSTRATI (Mocą Boga najlepszego i najwyższego zwycięskimi wojskami niezwyciężonego Władysława IV, króla Polski i Szwecji Smoleńsk został uwolniony od oblężenia. Moskwicini popadli w niewolę, chorągwie i książęta /ich/ rzuceni na ziemie). Kompozycja artystyczna rewersu medalu sugeruje (wbrew późniejszym planom monarszym) pacyfizm Władysława IV. Stad obecność posłów tureckich i szwedzkich składających przed królem polskim gałązki oliwne na znak pokoju miedzy obydwoma państwami. Nie bez znaczenia jest w tym wypadku sposób przyjęcia przez Władysława IV, posłów cudzoziemskich, bez zsiadania z konia.6 Warto w tym miejscu zauważyć iż aż do drugiej połowy XVII wieku w malarstwie wizerunek konny był kojarzony wyłącznie z postacią aktualnie panującego, którego wyjątkowa pozycja społeczna i prerogatywy dowódcze wyrażane były analogiczny sposób.7 Na drugim planie artysta przedstawił natomiast masy wojsk polskich będących w stałej gotowości bojowej. W tym kontekście oczywiste stają się korne gesty wysłanników sułtana i króla szwedzkiego którzy pozbawieni nadziei na pokonanie polskiego króla są zmuszeni błagać o pokój. Komentarz do przedstawienia medalierskiego stanowi inskrypcja ET. BELLO. ET. PACE. COLENDUS (godny czci na wojnie i w czasie pokoju).8 Powyższa interpretacja faktów historycznych ukazana za pośrednictwem medalowego krążka jest zgodna z opinią współczesnych kronikarzy, 2 Radziwiłł 1980, t. 1, s. 361. 3 Morka 1986, s. 33. 4 Czapliński 1976, s. 165, Miodońska 1976, s. 78. 5 Stahr 1990, s. 119. 6 Pierwszy raz w medalierstwie polskim ujęcie konne pojawia się na medalu Zygmunta Augusta, autorstwa Stevena v. Herwijck z 1562 roku. Medalionowemu wizerunkowi władcy siedzącego na wspiętym koniu, z mieczem w ręku, towarzyszy inskrypcja okolicznościowa DA MIHI VIRTUTEM CONTRA HOSTES TUOS, POR., por. Morka 1986, s. 85. 7 Rokita 2012, s. 78. 8 O popularności wspomnianej inskrypcji świadczy fakt, iż znalazła się w charakterze lemmy na jednym z obelisków podczas upamiętniających, zwycięstwo wiedeńskie Jana III Sobieskiego, Rożek 1976, s. 214. PN 1/2014 2/2014 7 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY którzy upatrywali w toczących się rokowaniach pokojowych z Turcją i Szwecją osobisty sukces monarchy a także z pacyfistycznymi nastrojami szlachty sprzeciwiającej się prowadzeniu dalszych wojen. Niewątpliwie niechęć do podejmowania nowych akcji zbrojnych była uzasadniona następstwami wojny o ujście Wisły z lat 1626-1629, która doprowadziła do ruiny gospodarczej znaczną część majątków szlacheckich pozbawionych możliwości eksportu zboża i innych towarów do Gdańska. Odwołanie w warstwie propagandowej medalu do najważniejszych wydarzeń z lat trzydziestych XVII wieku miało więc na celu przekazanie potencjalnemu odbiorcy wiedzy o głównych założeniach polityki zagranicznej Władysława. Wracając do przekazu propagandowego rewersu medalu z 1636 roku należy stwierdzić, iż ukazanie wyższości polskiego władcy nad cudzoziemskimi posłańcami może stanowić aluzję do rzeczywistych zamiarów Władysława wobec obydwu mocarstw, które z obawy o ewentualną negatywną reakcje szlacheckiego odbiorcy nie mogły być oficjalnie ujawniane. Jeszcze przed podpisaniem rozejmu w Sztumskiej Wsi w 1635 roku stawało się bowiem oczywiste iż ambicje monarchy, dążącego do odzyskania dziedzicznej korony szwedzkiej nie uległy dezaktualizacji. W dalszym ciągu istniała możliwość zbrojnej interwencji w celu odzyskania tronu sztokholmskiego tym razem jednak nie dla samego zainteresowanego a dla spodziewanego potomka bądź któregoś z braci. Na teatrze tureckim po podpisaniu rozejmu z 1633 roku na zasadzie status quo dobrosąsiedzkie relacje osłabiały samowolne wyprawy zbrojne polskich magnatów do Mołdawii w celu obsadzenia tamtejszego tronu hospodarskiego a także napady (tzw. chadzki) kozaków na tereny przynależne administracyjnie do imperium osmańskiego. Odpowiedzią ze strony sułtana na wspomniane akty przemocy były oczywiście najazdy tatarskie, które pustoszyły południowo-wschodnie rubieże Rzeczypospolitej. Pierwsze przygotowania do przyszłej wojny z Turcją Władysław IV rozpoczął jednak dopiero w połowie lat czterdziestych, angażując do realizacji swych ambitnych planów starszyznę kozacką, której obiecał wysoki żołd i przywileje polityczne w zamian za pomoc w realizacji własnych planów. Ranga i znaczenie zwycięstwa smoleńskiego spowodowała, iż dysponentami propagandy skupionej na przekazaniu potomnym wiedzy o wspomnianych wydarzeniach i zasługach wazowskiego monarchy na polu militarnym byli także przedstawiciele magnaterii prowadzący politykę przyjazną wobec dworu wazowskiego. I tak jeszcze w 1634 roku zostaje wybity medal smoleński również autorstwa Dadlera, ufundowany przez hetmana wielkiego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła.9 Wzorem dla medaliera była w tym wypadku ikonografia cesarska, której celem stało się podkreślenie indywidualnych przymiotów portretowanego, oraz gloryfikacja jego czynów za pomocą antykizacji poszczególnych elementów ubioru czy krajobrazu. W przypadku medalu z 1634 roku artyście chodziło jedynie o wyeksponowanie w analogiczny sposób wojennych prerogatyw Władysława IV.10 Stad zarówno kostium królewski jak i widoczne na awersie trofea wojenne, bron biała i działa nawiązują bezpośrednio do wyposażenia i uzbrojenia wykorzystywanego współcześnie przez obie strony konfliktu w działaniach zbrojnych prowadzonych pod Smoleńskiem. O triumfalnym charakterze przedstawienia świadczy zwłaszcza podobizna monarchy, utrwalona w centrum kompozycji, na tle sporych rozmiarów namiotu. Rynsztunek Władysława IV stanowi nowożytna zbroja przepasana szarfą dowódczą, z orderem Złotego Runa na szyi. Ważnym atrybutem przywołującym na myśl dawnych rzymskich triumfatorów i dowódców jest natomiast wieniec laurowy, którym skrzydlate putta honorują zwycięskiego wodza oraz regiment (symbol władzy nad wojskiem w starożytnej Italii) trzymany przez monarchę w prawej dłoni. Do tematyki awersu medalu nawiązuje natomiast bezpośrednio treść inskrypcji wypełniających jej dolną cześć: VINCERE ET SERVARE EOSDEM. HOC OPUS EST (Zwyciężyć i zachować ich. Oto jest czyn) oraz DABO EOS IN MANUS TUAS.ET PONES TENTORIUM IN TERRA EORUM. UNUS PELLET MILLE.ET VOLUCRES CAELI PASCENTUR CADAVERIB EORUM (Wydam ich w ręce twoje, a rozbijesz namiot na ziemi ich. Jeden rozproszy tysiąc, a ptaki niebieskie będą się pasły ich trupami). Na powyższy tekst składają się zmodyfikowane cytaty z czterech Ksiąg Starego Testamentu na co wskazują odsyłacze znajdujące się bezpośrednio pod każdym z fragmentów Pisma Świętego (Judic 20 v.28, Ezech 25 v.4, Josue C. 32 v.10, Sam 17 v.4).11 Godny uwagi jest również sposób powiązania przez medaliera osobistych zasług monarchy wykazanych na polu bitewnym pod Smoleńskiem z oficjalną symboliką państwową. Na przedstawionym w tle kompozycji medalu, na drugim planie epizodzie wojennym rozgrywającym się najprawdopodobniej tuż po zakończeniu działań wojennych, poza murami miasta co sugeruje zwłaszcza brak umocnionych stanowisk artyleryjskich znajdujących się w pobliżu twierdzy, widać postać orła w koronie, który wraz z pozostałymi orłami ściga przeciwnika.12 Niewątpliwie powyższe wyobrażenie należy identyfikować z osobą samego Władysława IV a także pozostałych dowódców polskich i litewskich, którzy biorą udział w pościgu za wojskami Szeina. Ze względu na brak źródeł historycznych mogących potwierdzić bezpośredni udział Władysława IV w pogoni za niedobitkami armii Szeina należy stwierdzić, iż znaczenie powyższej sceny było głównie symboliczne i służyło podkreśleniu odwagi i męstwa jakie wykazał monarcha bezpośrednio po oblężeniu. Warto zwrócić także uwagę na inne jeszcze intencje twórcy medalu, który w charakterystyczny dla siebie sposób wskazuje również na znaczenie religijne wiktorii smoleńskiej przypisując odniesione nad wojskami moskiewskim zwycięstwo interwencji Najwyższego, wspomagającego wspomniane orły spadającymi z Nieba kamieniami i piorunami godzącymi we wroga. Zastosowanie powyższego zbiegu propagandowego należy wiązać najpewniej ze specyficznym charakterem batalii smoleńskiej, w której rola artylerii i materiałów wybuchowych była nie mniej istotna niż wysiłek wojenny i odwaga samych żołnierzy . Intersująca ze względu na osobę dysponenta medalu jest również, ukazana na drugim planie postać samotnego jeźdźca, który z dobytą szablą i tarczą na której widoczne są dwa krzyże interpretowane jako zniekształcony herb Wielkiego Księstwa Litewskiego pędzi za pierzchającym przeciwnikiem.13 Powyższa postać jest identyfikowana przez Emeryka Hutten- Czapskiego z osobą hetmana Krzysztofa Radziwiłła. Przyjmując za prawdziwą hipotezę krakowskiego kolekcjonera i znawcy medali uprawnionym jest twierdzenie, iż wspomniany jeździec symbolicznie ukazuje także wkład wojsk litewskich w zwycięstwo smoleńskie oraz osobistą odwagę i poświecenie hetmana Radziwiłła. Interesujące jest również przeciwstawienie na kompozycji awersu medalu obu rodzajów wojsk: kawalerii o długiej tradycji sięgającej jeszcze czasów średniowiecznego feudalnego rycerstwa a także artylerii (której obecność w działaniach zbrojnych pod Smoleńskiem symbolizują armaty stanowiące wraz z innymi panopliami tło dla postaci królewskiej utrwalonej na awersie) wymagającej wykwalifikowanego personelu umiejącego czyścic i obsługi11 W tym kontekście należałoby interpretować wspomniany epizod jako symboliczne nawiązanie do opisanego w Księdze Samuela (1 Sm. 17, 46) zwycięstwa Izraela nad Filistynami, z którymi Żydzi walczyli o dominacje na bliskim wschodzie. 12 9 Albertrandi, rkps 40, Album rycin, s. 70, Köhler 32/10 nr. VIII 1740, Raczyński 1838, t. I, poz. 112, Czapski 1871-1916, poz. 1748, Gumowski 1939a, s. 28, Więcek 1962a, s. 88, Maué 2008 (wzmiankowany). 10 Bardon 1974, s. 26-30. 8 PN 2/2014 Orzeł upowszechnił się w ikonografii starożytnej od czasów władcy egipskiego Ptolemeusza I. Współcześni utożsamiali najszlachetniejszego z ptaków z monarchą sprawiedliwym i bogobojnym. W mitologii natomiast orzeł pojawia się jako posłaniec panującego na Olimpie, Jowisza, por. Panfil 2003. 13 Właściwy herb Litwy przedstawia podwójny biały krzyż utrwalony na czerwonym tle, por. Czapski 1871-1916, poz. 1748. PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY wać działa a także wyrabiać ładunki. Należy w tym miejscu podkreślić, iż skuteczność na polu bitewnym artylerii wiązano nierzadko z interwencją sił szatańskich. Zasługi hetmana oddane królowi podczas oblężenia Smoleńska podkreśla zwłaszcza niezwykle rozbudowana inskrypcja panegiryczna otoczona wieńcem laurowym niemal w całości wypełniająca rewers medalu: AUSPICIIS ET FAELICI PRAESENTIA INVICTISSIMI PR. VLADISLAI IV. POL.ET SVEC:REGIS M.D.L.CONSI= /LIO AC STRENUA OPERA FORTISSI = /MI DUCIS CHRISTOPHORI RADZIVILII S.R.I.PR.:PA:VIL:SMOLENCUM OBSIDIONE LIBERATUM OBSESSORES MOSCI ET /AUXILIA RES EXTERI. OBSESSI. AD DE =/DITIONEM COACTI CASTRIS ET OMNI/ APPARAT BELLICO EXUTI VITA DE= /NIQUE RARA VICTORIBUS MODE= /RATIONE ET LIBERO AD SUOS/ REGRESSU DONATI A.D.M.D. C.XXXIV. (Mocą i przy szczęśliwej obecności niezwyciężonego, najznakomitszego Władysława IV króla Polski i Szwecji, Wielkiego Księcia Litewskiego, radą i gorliwym trudem bardzo mężnego wodza Krzysztofa Radziwiłła księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, wojewody wileńskiego Smoleńsk został uwolniony od oblężenia. Oblegający Moskwicini i wojska zaciężne pomocnicze zostały zmuszone do poddania się, a po stracie obozu i wszelkiego sprzętu wojennego darowano im życie i dzięki rzadkiemu u zwycięzców umiarowi pozwolono im na swobodny powrót do swoich Roku Pańskiego 1634). Treść inskrypcji prócz gloryfikacji niezłomnej postawy wojewody wileńskiego służącego monarsze podczas całego oblężenia „radą i gorliwym trudem”, dzięki którym „Smoleńsk został uwolniony od oblężenia” przekazuje odbiorcy także informacje na temat okoliczności w jakich doszło do kapitulacji.14 Cyt. „Oblegający Moskwicini i wojska zaciężne pomocnicze zostały zmuszone do poddania się, a po stracie obozu i wszelkiego sprzętu wojennego darowano im życie i dzięki rzadkiemu u zwycięzców umiarowi pozwolono im na swobodny powrót do swoich”. Propagandowe znaczenie napisu sprowadza się głównie do podkreślenia faktu wymuszenia na przeciwniku zaprzestania dalszych działań zaczepnych i poddania się co zgodne było ze średniowieczną koncepcją prowadzenia wojen. Specyficzny charakter inskrypcji, której autorem mógł być przypuszczalnie sam hetman wielki litewski gloryfikującej prócz monarchy również i samego dysponenta, znajduje usprawiedliwienie w wydarzeniach historycznych rozgrywających się bezpośrednio przed kampanią Smoleńską. Zgodnie z decyzją Sejmu przydzielono królowi na czas wyprawy dwóch komisarzy: Marcina Kazanowskiego, hetmana polnego koronnego oraz Krzysztofa Radziwiłła jako reprezentanta Litwy. Głównym zadaniem, które powierzono doświadczonym dowódcom wojskowym była pomoc monarsze w koordynowaniu działań zaczepnych skierowanych przeciwko Szeinowi a także kontrola królewskich poczynań na polu bitewnym. Wspomniani dygnitarze w założeniu uchwały sejmowej mieli reprezentować przede wszystkim szeroko rozumiane interesy stanów sejmujących nie do końca przekonanych o słuszności polityki zagranicznej nowo obranego monarchy wazowskiego oraz nie dopuścić do ewentualnej klęski wojsk polskich. Kolejny medal z 1635 roku poświęcony upamiętnieniu traktatu pokojowego zwartego ze Szwedami w Sztumskiej Wsi jest dziełem Jana Höhna 14 Gumowski 1939a, s. 52, Więcek 1962a, s. 111. st. współpracującego w realizacji dzieła razem z Dadlerem.15 Inicjatorem powstania medalu zaś rada miejska Gdańska. Rola dysponenta była w tym wypadku bardzo doniosła ponieważ poprzez odpowiednio skonstruowany przekaz dążył on do przekazania odbiorcy własnej interpretacji rzeczywistych wydarzeń historycznych. W realizacji powyższego celu odwołano się do znanych motywów biblijnych, które zostały jedynie odpowiednio zmodyfikowane i zinterpretowane. Znajdujące się na awersie przedstawienie na którym widać moment symbolicznego pojednania postaci będących personifikacjami Miłosierdzia i Prawdy, należy odnieść do aktualnych stosunków polsko-szwedzkich, podobnie jak wyobrażenie całujących się Sprawiedliwości i Pokoju utrwalonych na kompozycji rewersu medalu.16 Bezpośrednią inspiracją dla twórców medalu był w tym wypadku fragment psalmu 84 (85) „Miłosierdzie i prawda spotkają się z sobą, sprawiedliwość i pokój ucałują się”. Zwraca uwagę zwłaszcza szczególne wyróżnienie postaci kobiecej uosabiającej Iusticję za pośrednictwem trzymanych przezeń atrybutów: korony, aureoli złożonej z dwunastu gwiazd a także miecza wskazujących jednoznacznie na prymat wspomnianej cnoty nad wszystkimi pozostałymi.17 Dodatkowym elementem o charakterze dekoracyjno-propagandowym są także znajdujące na awersie tablice w kształcie dekalogu, które należy łączyć także z Iusticją. Przesłanie propagandowe interesującego nas dzieła medalierskiego opiera się głównie na wskazaniu Sprawiedliwości jako wartości nadrzędnej od której przestrzegania zależny jest Pokój i dalszy rozwój. Uzupełnieniem kompozycji medalu jest widoczna na awersie inskrypcja FELIX TERRA FIDES PIETATI UBI IUNCTA TRIUMPHAT oraz panorama Gdańska z tetragramem JAHWE, utrwalona na drugim planie a także kolejna inskrypcja towarzysząca przedstawieniu Sprawiedliwości i Pokoju PAX CUM IUSTITIA FORA TEMPLA ET RURA CORONAT (Pokój i Sprawiedliwość wieńczą miasta, świątynie i wioski). Podstawowym celem autora medalu stało się podkreślenie potencjalnych korzyści jakie czerpać będą z racji podpisania rozejmu w Sztumskiej Wsi przedstawiciele wszystkich stanów społecznych nowożytnej Rzeczypospolitej, którzy ciesząc się z przywróconego pokoju, będą mogli prowadzić korzystne interesy handlowe, uprawiać ziemie i eksportować towary w końcu rozwijać i pogłębiać życie religijne. 15 Poznań, Muzeum Narodowe, nr. inw. 27 GN, Bizot 1688, t. 2, s. 209, Raczyński 1838, t. I, poz. 113, Chrościcki 1983, s. 95, Czapski 1871-1916, poz. 2152, Rühle 1928, s. 15, Gumowski 1939a, s. 54, Maué 2008 (wzmiankowany). Interesujący nas medal znany jest w czterech odmianach, sygnowanych przez wspomnianych artystów, co świadczy niewątpliwe, iż jego nakład musiał być znaczny. 16 Analogiczny motyw wykorzystywano wielokrotnie w programie artystycznym także pozostałych artefaktów, których przekaz gloryfikował pacyfistyczną postawę Władysława IV. Wymienić należy w tym miejscu chociażby obraz pt. „Alegoria Pokoju Westfalskiego”, autorstwa nieznanego malarza śląskiego czy miedzioryt gdański z 1634, poświęcony upamiętnieniu dokonań najstarszego syna Zygmunta III Wazy, por. Ars Emblematica 1981, s. 116, Kurkowa 1979, s. 162. 17 Istnieje inna jeszcze definicja Iusticij. Niewiasta wyposażona w odpowiednie atrybuty oznaczała w przeszłości prymat prawa nad wolą panującego. Z pewnością powyższa wykładnia była korzystna zwłaszcza dla królewskich poddanych ograniczała bowiem kompetencje panującego, który zmuszony był honorować nadania i przywileje szlacheckie nadane przez jego antenatów na tronie. Dlatego też nie dziwi, iż dysponent wazowski chcąc zrealizować swe zamierzenia a jednocześnie uniknąć kompromitacji bądź ewentualnych nacisków powoływał się na treści powszechnie akceptowalne przez ogół szlachecki np. Pismo Święte, por. Dutkowski 2007. PN 2/2014 9 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Jan Höhn st., inspirowany twórczością Dadlera tworzy w roku 1636, jeszcze jeden medal symbolicznie odwołujący się pośrednio do wydarzeń związanych z zawarciem traktatu w Szumskiej Wsi.18 Awers medalu, przedstawia Dzieciątko Jezus, które ze względu na niezwykłe okoliczności przyjścia na świat a także kluczową role jaka miało odegrać w niedalekiej przyszłości jako przepowiedziany w Starym Testamencie, syn Boży a zarazem Zbawiciel rodzaju ludzkiego już jako niespełna kilkumiesięczne niemowlę zostało przedstawione z jabłkiem królewskim trzymanym w lewej dłoni, w momencie czynienia błogosławieństwa. O nadprzyrodzonych cechach portretowanej postaci świadczy także niezwykła aureola złożona z główek anielskich. Warto w tym miejscu nadmienić, iż analogiczny typ wizerunku, znany ze średniowiecza upowszechnił się ostatecznie w ikonografii XVI i XVII wiecznej.19 Obecne na kompozycji awersu medalu przedstawienie stanowiło w ikonografii miasta nad Motławą istotne novum. W przypadku Gdańska jedynymi wyobrażeniami o charakterze stricte religijnym obecnymi na oficjalnych medalach i monetach fundowanych przez władze miasta były tetragram Jachwe symbolizujący Bożą opatrzność od której przychylności zależne są dalsze losy miasta oraz postać Zbawiciela znana z monet wybijanych w latach 70 XVI wieku podczas blokady miasta w czasach Stefana Batorego. Istotnym jest także czas emisji medalu, który zbiega się z okresem świąt Bożego Narodzenia podczas których co oczywiste analogiczny motyw był niezwykle popularny i obecny m.in. na okolicznościowych szopkach wystawianych w kościołach. Inskrypcja w języku niemieckim, znajdująca się na awersie sugeruje dla kogo przeznaczony był medal. DEN LEHR- DEN WEHR- DEN NEHRE STAND ERHALT IN FRIED IN UNSERM LANDT HERR IESU SCHUTZ UNS FUR GEFAHR UND GIB EIN FREUDENREICHES IAHR (Naukę, obronność, dobry stan utrzymaj w pokoju w naszym kraju. Panie Jezu broń nas przed niebezpieczeństwem i daj bogaty w radości rok). Rewers medalu, pełen symbolicznych treści, jest dużo bardziej skomplikowany pod względem przesłania od poprzednich dzieł medalierskich. Na kompozycji utrwalono zwiniętego węza z koroną, pożerającego własny ogon, przytrzymywany przez rękę Opatrzności. Oprawę dla interesującego nas przedstawienia medalierskiego stanowi krąg opleciony kłosami, kwiatami, owocami wewnątrz, którego znajduje się skrzydlaty geniusz z kaduceuszem oraz gałązkami lauru i palmy. Uzupełnieniem kompozycji artystycznej znajdującej się na odwrocie medalu jest treść inskrypcji odwołującej się do tradycji rzymskich saturnaliów FRIDE WIDERUMB VERMEHRET WAS DER VNFRIED HAT VERZEHRET. FRIEDE IEDE IARES ZEIT KRÖNET MIT DER FRUCHTBARKEIT (pokój na nowo pomnaża co strawił niepokój, pokój każdą porę roku wieńczy urodzajem) Niewątpliwe odwołanie się przez autorów medalu do przemijania, ciągłej zmienności, następujących kolejno po sobie cykli czasowych ma swoje uzasadnienie także w kompozycji rewersu. Wyobrażenie węża symbolizuje nieuchronnych upływ czasu, a zarazem powtarzalność podstawowych procesów dziejowych, W momencie kiedy koniec styka z początkiem rozpoczyna się kolejny cykl, który wcześniej czy później także ulegnie zmianie. Obecność kwiatów i płodów rolnych wskazuje, iż po okresie wojen i zamętu nastąpił wiek pomyślności który przyniesie obfitość i dobrobyt.20 Intencją dysponenta jest aby trwał on jak najdłużej. Wśród medali upamiętniających związek Władysława IV z Cecylią Renatą odnajdujemy dzieło medalierskie gloryfikujące również i osiągnięcia militarne władcy wazowskiego z lat 30 XVII wieku. Interesujący nas artefakt powstał na zlecenie władz miejskich Gdańska 1637 roku, w warsztacie Höhna mł., zapewne w charakterze podarku dla pary monarszej.21 Dzięki relacji A. S. Radziwiłła wiadomo, iż, podczas pobytu królowej Cecylii Renaty w Gdańsku, dnia 17 września 1637 roku „miasta Korony, W. Ks. Litewskiego i Prus ofiarowały królowej jako przeznaczonej im pani, dar liczony na 200 000 i więcej złotych. Kraków, Wilno i trzy miasta Prus pierw18 Gumowski 1939a, s. 52, Prożogo 1968, s. 718, Stahr 1980, s. 230, Więcek 1962a, poz. 46. 19 Wentzel 1964, s. 590. 20 Iwanoyko 1976, s. 76, Tervarent 1959, s. 346. 21 Warszawa, Muzeum Narodowe, nr. inw. 16207 NPO, Albertrandi, rkps 41, Album rycin, s. 73, Raczyński 1838, t. I, poz. 109, Czapski 1871-1916, poz. 1775, Bahrfeldt 1910, poz. 8686, Gumowski 1939a, s. 60; Dutkowski, Suchanek, CNG 561 10 PN 2/2014 sze oddawszy przez posłów część powitały ją darami, potem w porządku województw i inne zostały dopuszczone do tej powinności.”22 Przekaz propagandowy, medalu został w całości podporządkowany upowszechnieniu znanej już dobrze od czasów zygmuntowskich tematyki heraklejskiej. 23 Pierwszy raz jednak w medalierstwie polskim wspomniany epizod bezpośrednio zaczerpnięty z mitologii stanowi punkt odniesienia do rozważań na temat roli Władysława i dotychczasowych dokonań monarchy na polu militarno-dyplomatycznym. Bezpośrednią inspiracją dla Höhna mł., był zapewne miedzioryt autorstwa H. Aldegrevera z 1550 roku, w XVII wieku wielokrotnie z powodzeniem powielany.24 Awers medalu przedstawia Herkulesa, osłoniętego jedynie przez narzuconą na ramie skórę lwią, trzymającego w lewej ręce maczugę, którą zdaje się zadawać ostateczny cios, będącemu na łańcuchu (znajdującym się w prawej ręce herosa) trzygłowemu psu Cerberowi25 (symbolizującemu Rosję, Szwecje i Turcję). Treść inskrypcji otokowej rewersu należy uznać za twórczą interpretację powyższego przedstawienia. DUM MOSCHUM BELLO TURCAM TERRORE SUECUMQE /OSTENSO AD PACIS FOE/ DERA MARTE TRAHIS VLADISLAE, /TIBI DEBETUR GLORIA TRIPLEX, HERCULES ET MERITO/ DICERE PACIFICUS / MDCXXXVII (Jak długo Moskwicina wojną, Turka strachem, a Szweda okazaniem siły wojskowej /Marsa/ pociągasz do układów pokojowych Władysławie-Herkulesie tobie należna jest potrójna chwała i słusznie zowią cię czyniącym pokój). 22 Radziwiłł 1980, t. II, s. 52-53, Rühle 1928, s. 255. 23 Banach 1984. 24 Bardon 1974, s. 160. 25 Popularność tematyki mitologicznej w europejskiej ikonografii legitymuje się długą tradycją. Już w czasach antycznych przypisywano bowiem władcy cechy charakterystyczne dla antycznego herosa. Znany rertor ateński Izokrates, uznał Herkulesa za wzór cnót obywatelskich, którego winni naśladować współcześni monarchowie. Pierwszym władcą, który zdecydował się powiązać antyczny mit z oficjalną wykładnią władzy królewskiej był Filip Macedoński. Syn, Filipa Aleksander, uznał oficjalnie starożytnego herosa za swojego przodka i pod jego postacią nakazał czcić własną osobę. W starożytnym Rzymie osobę półboga, półczłowieka spopularyzował Cyceron. Pamięć o dokonaniach Herkulesa znanego pod różnymi imionami i wcieleniami pielęgnowali również mieszkańcy całego basenu Morza Śródziemnego. Największy rozkwit kultu starożytnego bohatera miał miejsce w okresie panowania Commodusa, kiedy Herkules został uznany za bóstwo opiekuńcze cesarza i jego najbliższych. W antycznej numizmatyce interesujący nas watek heraklejski pojawia się często na monetach pochodzących z czasów cesarzy Postumusa i Maksimianusa Herkulesa., por. Bulst 1975, s. 156, Bernhart 1926, t. I, s. 60-61, t. II, tab. 45, 46, Huvelin 1978, s. 47, Garbaczewski 2012, s. 1704-1712. PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Antyczną kreację panującego (Władysława-Herkulesa) należy natomiast uznać za zabieg charakterystyczny dla epoki nowożytnej. Podobnie bowiem i inni władcy nowożytni kazali portretować własną osobę na wzór antycznych wodzów i cesarzy. Z pewnością jednak w pełni świadoma swych partykularnych praw i interesów społeczność szlachecka potępiała podobne praktyki. W ślad za ziemiaństwem podążali również hierarchowie kościelni.26 Jan Dymitr Solikowski w dziele pt. „Lukrecja Rzymska i chrześcijańska” wydanym w 1570 roku krytykował artystów urzeczywistniających zachcianki swych mecenasów zarzucając im, iż świadomie hołdują pogańskim wierzeniom malując „marności Jowiszowe i Marse z Wenerami”.27 Dysponent wazowski nigdy jednak nie zdecydował się dowodzić w podobny sposób swych prerogatyw i kompetencji. Jak wielokrotnie bowiem podkreślali królewscy propagandziści podobizna monarsza „all antica” miała wskazywać na pierwszym miejscu na najszlachetniejsze przymioty władcy, które zapewniły Rzeczypospolitej znakomite zwycięstwa militarne i sukcesy dyplomatyczne. Wykorzystanie wspomnianego motywu na awersie stanowi również aluzję do ideału władcy ukazanego jako „tiumphator et pacificus”.28 Przyjęcie analogicznej postawy było bowiem powszechnie uznawane przez współczesnych najbardziej właściwe dla panującego, który nie wszczynał kolejnych wojen jedynie dla zdobycia kolejnych terytoriów oraz upokorzenia i podporządkowania sobie przeciwnika lecz kierował się w swym postępowaniu wyższymi celami walcząc z niesprawiedliwością i przemocą na świecie, w interesie ogółu. W związku z wspomnianymi sukcesami pierwszych lat panowania Władysława IV powstaje w 1642 roku jeszcze jeden medal ufundowany z funduszy miejskich Gdańska, autorstwa Dadlera.29 Konny wizerunek monarchy, w modnej kirasjerskiej zbroi przepasanej szarfą dowódczą wraz z regimentem trzymanym w odchylonej do tyłu, nieco zgiętej w łokciu prawej ręce, utrwalony został na awersie, z daleka od toczących się na dalszym planie działań zbrojnych pod Smoleńskiem.30 Inspiracją dla medaliera podczas komponowania tła kompozycji był zapewne jeden z zachowanych sztychowanych widoków obleganej twierdzy autorstwa A. Boya i Saverii pt. Obóz pod Smoleńskiem” powstałych w 1641 roku z inicjatywy gdańszczan, na którym można zapoznać się zarówno z szczegółowym przebiegiem walk o miasto jak i zwykłymi epizodami z życia żołnierskiego.31 Podobizna Władysława zdradza podobnie jak we wcześniejszych realizacjach Dadlera cechy ikonografii cesarskiej. Zwraca uwagę zwłaszcza ukazanie kompetencji władczych portretowanej postaci poprzez samo usytuowanie monarchy w centrum kompozycji we wspomnianym ujęciu. Intencją dysponenta było jak się wydaje przedstawienie polskiego monarchy jako triumfującego wodza a jednocześnie suwerena, który w momencie objęcia tronu zastał kraj w stanie wojny z trzema państwami: Rosją, Turcją, Szwecją. Dzięki mądrej, roztropnej i dalekowzrocznej polityce realizowanej z inicjatywy króla przy użyciu wszelkich dostępnych środków prawno-politycznych wrogowie Rzeczypospolitej zostali zmuszeni do zawarcia pokoju i zaprzestania działań zbrojnych. Największym beneficjentem pacyfistycznej polityki Władysława IV był niewątpliwie Gdańsk, którego pozycja jako hegemona w handlu morskim i śródlądowym dzięki cofnięciu niekorzystnych postanowień rozejmu w Starym Targu, zezwalających Szwecji na pobieranie 5,5 % cła od wszystkich przewożonych przez porty bałtyckie towarów została z powrotem przywrócona, mieszkańcy miasta mogli zaś z powrotem mogli prowadzić korzystne dla siebie interesy także ze Szwecją. Inskrypcje znajdujące się na awersie są uzupełnieniem treści propagandowych opisywanej kompozycji medalierskiej. HAC TRIPLICE / DIGNUS (godnym tego po trzykroć) oraz ECCE VLADISLAUM, QUI POST TRIA BELLA QVIETEM RESTITUIT, DIGNUM HAC TER TRIA SECLA FRUIT (Oto Władysław, co po trzech wojnach przywrócił pokój, godny korzystać z tego po trzykroć, aż przez trzy pokolenia).32 Analogicznej tematyce została poświęcona także kompozycja rewersu medalu. Panorama Gdańska ukazana od strony północno-zachodniej33, gdzie najlepiej prezentują się wzniesione w latach 1622-1636 fortyfikacje nowożytne wzorowane na holenderskich, świadczy najdobitniej o intencjach dysponenta.34 Zwraca uwagę zwłaszcza precyzyjne przedstawienie przez medaliera nie tylko walorów obronnych miasta świadczących o jego wyjątkowej roli i pozycji w Rzeczypospolitej a lecz także znakomitego położenia geograficznego między lądem a morzem w widłach rozlewisk Wisły, w pobliżu jej ujścia do Bałtyku.35 Korzyści tak wymiarze materialnym jak i moralnym jakie czerpie Gdańsk, dzięki walorom geograficznym i przezorności jego mieszkańców również, za pomocą alegorii przedstawił Dadler na rewersie. Widoczna po lewej stronie, pośród obłoków postać kobieca prezentuje model okrętu i snop zboża, znajdujący się obok niej ładunek to atrybut kojarzony z działalnością boga handlu – Merkurego.36 Powyższe wyobrażenie artystyczne stanowi aluzję do eksportu towarów z Rzeczpospolitej, drogą rzeczną przez Wisłę do morza bałtyckiego. Mieszczanie gdańscy pełniący 32 Na wspomniane w inskrypcji treści powoływali się królewscy propagandziści wielokrotnie. Warto w tym miejscu wspomnieć o druku okolicznościowym z 1634 roku, na którym prócz symbolicznego przedstawienia z trzema koronami (aluzji do władztwa Władysława IV nad Rosją, Szwecją, Rzecząpospolitą), znajdujemy inskrypcję „Hac triplice corona dignus”. Cytowany napis znalazł się również na chorągwiach regimentów miejskich wystawionych sumptem władz i mieszkańców Gdańska, z okazji w wizyty w mieście nad Motławą Ludwiki Marii w 1646 roku., por. Kurkowa 1979, s. 161, Kurtzer 1646, s. nbl. 33 Panorama Gdańska utrwalona na awersie omawianego medalu była wielokrotnie 26 Panfil 2003. powielana. Analogiczny widok miasta nad Motławą znajdujemy m. in. na kompozycji donatyw gdańskich z lat 1644-1647, autorstwa Höhna st., por. Gumowski 1939a, poz. 77, 88-92, 105-107. 27 Cyt za Tomkiewicz 1969, s. 244-274. 34 Wozniak 1974, s. 84. 28 Morka 1986, s. 109. Analogli do wspomnianego konnego wizerunku Władysława doszukuje się M. Morka w serii sztychów przedstawiających konterfekty dawnych cesarzy rzymskich autorstwa Stradanusa., por. Morka 1986, s. 68. 35 W dolnej części rewersu znajdujemy ponadto herb Gdańska w postaci ukoronowanego kartusza z podwójnym krzyżem zwieńczonym również koroną „aperta”, podtrzymywanego przez dwa lwy. Wspomniane insygnium koronacyjne stało się częścią godła municypalnego na mocy Wielkiego Przywileju z 1457 roku. Kazimierz Jagiellończyk chcąc przynajmniej w sposób symboliczny związać przyszłość miasta nad Motławą i jego mieszkańców z Rzecząpospolitą zezwolił na podobne praktyki. Nie ulega jednak wątpliwości, iż obie strony w różny sposób interpretowały powyższy monarszy gest, por. Dutkowski 2007. 31 Chrościcki 1983, s. 106, przypis 34. 36 Tervarent 1959, s. 40. 29 Warszawa, Muzeum Narodowe, nr. inw. 16227 NPO, Albertrandi, rkps 41, Album rycin , s. 78, Raczyński 1838, t. I, poz. 110, Czapski 1871-1916, poz. 1830, Bahrfeldt 1910, poz. 8688, Rüle 1928, s. 17, Gumowski 1939a, s. 71, Więcek 1962a, s. 113. 30 PN 2/2014 11 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY w interesującym nas procesie wymiany handlowej kluczową rolę pośrednika między dostawcą a odbiorcą bogacili na zawieranych na miejscu transakcjach handlowych i pobieranych prowizjach. Do Gdańska więc w poszukiwaniu wspólników do prowadzenia interesów czy tez z nadzieją osiedlenia się na stałe stale napływali koleni kupcy wśród, których w interesującym nas okresie procentowo większość stanowili przedstawiciele nacji niemieckiej. Wraz z intensywnym napływem surowców i kruszców pojawiły się warunki sprzyjające rozwojowi miejscowego rzemiosła. Władze municypalne zdając sobie sprawę z potencjalnych możliwości wynikających z zapotrzebowania coraz większych kręgów magnackich na towary luksusowe, reprezentujące wysoki poziom artystyczny wyroby rzemiosła artystycznego, zaczęły intensywnie zabiegać o napływ uznanych zagranicznych twórców w tym także medalierów, których pozyskiwano zwłaszcza kolejnymi zwolnieniami i ulgami podatkowymi. Atrybuty trzymane przez postać znajdującą się po prawej stronie nawiązują do wartości moralnych bliskich Gdańszczanom. Klucz symbolizuje autorytet władzy miejskiej zwłaszcza zaś niezależność i bezstronność, którą winni kierować się rajcowie podejmując najważniejsze decyzje polityczne.37 Pierścień oznacza wierność i lojalność mieszczan wobec osoby monarchy, reprezentowanej w mieście przez burgrabiego. Żuraw uosabia czujność, pilność i wytrwałość w pracy nad pomnożeniem dotychczasowego majątku oraz w zabiegach umożliwiających dalszą pomyślność municypium i jego prawidłowy rozwój. Wypełniony po brzegi egzotycznymi owocami róg obfitości, które rozsypuje unoszące się nad miastem skrzydlate putto usytuowane w centrum kompozycji miedzy obydwoma alegorycznymi postaciami, świadczy natomiast o korzyściach wnikających z przestrzegania przez mieszkańców miasta zasad i wartości wyrażonych za pomocą języka symboliki i alegorii.38 Komentarz do interesującego nas przedstawienia medalierskiego stanowi treść inskrypcji otokowej: IHOVAE FULTA MANU REGIS DUM PROTEGORALIS, SPONTE MIHI OCEANUS, VISTULA, TERRA FAVENT (Jak długo wsparty jestem ręką Boga, ręką opiekującego się mną króla, dobrowolnie sprzyjają mi ocean, Wisła, ziemia).39 Szczęście i pomyślność Gdańska zostają więc symbolicznie uzależnione od woli Boga. Sens inskrypcji staje się zupełnie jasny jeśli uświadomimy sobie tragiczne następstwa wojny prowadzonej przez Gdańsk w latach siedemdziesiątych XVI wieku ze Stefanem Batorym. Wyczerpanie ekonomiczne mieszkańców spowodowane koniecznością ponoszenia kosztów zaciągu kolejnych oddziałów najemniczych zwłaszcza zaś skuteczna blokada miasta zastosowana przez króla w ostatniej fazie zmagań zbrojnych spowodowała zmianę dotychczasowej polityki miasta wobec Rzeczypospolitej. Gdański patrycjat świadomy faktu iż samo korzystne położenie geograficzne czy też inwestycje poczynione w obronność nie gwarantują pełnej niezależności i autonomii zaczął szukać innych sposobów na zachowanie swej dominującej pozycji. Jednym z zabiegów propagandowych mających na celu zyskanie przychylności panującego stała się właśnie emisja z okazji ważnych wydarzeń dworskich medali okolicznościowych, które najczęściej stanowiły dar miasta dla monarchy. Podsumowując należy stwierdzić, iż przekaz większości medali emitowanych na pamiątkę zwycięstw królewskich propaguje zwłaszcza treści pacyfistyczne. Zapewnienie pokoju na południowo-wschodnich kresach Korony i Litwy należało z pewnością do podstawowych obowiązków panującego w pierwszym okresie sprawowania rządów, wynikało również z obowiązujących „pactów conventów” i artykułów henrykowskich. Główne postulaty królewskich poddanych były wewnętrznie sprzeczne sprowadzały się bowiem zarówno do zaprzestania niszczących działań wojennych jak i konieczności zachowania Rzeczypospolitej w obecnym kształcie terytorialnym. Idea zapoczątkowana przez dynastię Jagiellonów zakładająca wzmocnienie mocarstwowości polskiej poprzez odpowiednio dobrane mariaże i oficjalne bądź też nie sojusze militarne zawierane między przedstawicielami dynastii panujących zakładające udzielenie w razie potrzeby niezbędnego wsparcia politycznego z pewnością była bliska większości poddanym. Dysponent królewski mimo, iż w interesującym nas okresie nie zrezygnował ostatecznie z roszczeń wobec korony szwedzkiej i moskiewskiej, planował 37 Droulers, s. 15, 42, Forstner 1961, s. 598, Tervarent 1959, s. 30. 38 Ripa 1644, cz. 3, s. 52. 39 Uzupełnieniem powyższego tekstu jest tetragram JAHWE znajdujący się bezpośrednio nad panoramą miejską. 12 PN 2/2014 również zakrojoną na szeroką skalę inwazję na imperium osmańskie zdawał sobie doskonale sprawę, iż oficjalne opowiedzenie się za przyszłą wojną mogło by spowodować opór ze strony przedstawicieli opozycji sejmowej, w konsekwencji zaś przyczynić się do osłabienia autorytetu władcy. Ponadto jak miało się okazać w niedalekiej przyszłości wszelkie zabiegi monarsze podporządkowane były całkowicie nierealistycznym planom odzyskania dla chrześcijaństwa Konstantynopola. Podobnie było również w przypadku medali gdańskich gloryfikujących osiągnięcia dyplomatyczne najstarszego syna i następcy Zygmunta III Wazy. Spektakularne zwycięstwa odnoszone na przeciwnikiem, który przewyższał połączone siły koronne i litewskie zarówno pod względem liczebności jak i posiadanego uzbrojenia czy artylerii w założeniu osób odpowiedzialnych za królewską propagandę miały mieć znaczenie przede wszystkim prewencyjne. Każdy ewentualny przeciwnik Rzeczypospolitej musiał liczyć się z natychmiastowym odzewem i rychłą klęską. Stąd np. na kompozycji rewersu medalu bitego w 1636 roku przez Sebastiana Dadlera można dostrzec korną postawę posłów tureckich i szwedzkich, którzy w obliczu majestatu monarszego czują należny respekt. Dobrze prowadzone rokowania dyplomatyczne również w opinii większości polskich nobilitas winny poprzedzać rozpoczęcie właściwych działań wojennych lub nawet im zapobiegać. Dlatego też często nie żałowano funduszy na wizyty wysłanników Rzeczypospolitej do krajów ościennych, które bardzo często budziły zachwyt zarówno miejscowej ludności jak i rozczytujących się w szczegółowych opisach i diariuszach współczesnych mieszkańców Rzeczypospolitej. Analiza wspomnianych artefaktów związanych ze zwycięstwami militarnymi Władysława IV stanowić może potwierdzenie tezy, iż dysponent wazowskich był w pełni świadomy własnych partykularnych celów i interesów politycznych jak i również naturalnych ograniczeń wynikających chociażby z ustroju charakterystycznego dla Rzeczypospolitej. W zależności od zaistniałych okoliczności historycznych oraz nastrojów większości społeczeństwa potrafił w odpowiedni sposób dobrać przekaz, który neutralizował wszelkie ewentualne oskarżenia ferowane wobec aktualnie panującego przez część poddanych. Stąd niewątpliwie słusznym należy uznać postulat, iż wartość podobnego typu dzieł sztuki medalierskiej nie ogranicza się tylko do strony artystycznej. Nie mniej istotne są również rzeczywiste bądź jedynie postulowane intencje zamawiającego, który na niewielkim medalierskim krążku potrafił za pomocą odpowiednich symboli czy rozbudowanych przedstawień zawrzeć niejednokrotnie własny program polityczny i przemyślenia na temat sprawowanego urzędu. Bibliografia Źródła: - Radziwiłł A., S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, przekł. A. Przyboś, A. Żelewski, t. 1-3, Warszawa 1980. Literatura: - Albertrandy, J., Zabytki starożytności rzymskich w pieniądzach, pospolicie medalami zwanych, z czasów Rzplitej i szesnastu pierwszych cesarzów zbioru ś. p. Stanisława Augusta króla polskiego postrzeżone i krótkim wykładem objaśnione przez JX. Jana Albertrandego, prezesa Towarzystwa Warszawskiego, czytane na posiedzeniu publicznem, Warszawa 1805. - Album rycin medali i monet z płyt przygotowanych do dzieła x. Biskupa Jana Albertrandego w latach 1822-1828 znajdujących się obecnie w Akademii Sztuk w Petersburgu, b.d.n. - Ars Emblematica. Ukryte znaczenia w malarstwie holenderskim XVII wieku, Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, 1981. - Bahrfeldt E., Die Münzen und Medaillen Sammlung in der Marienburg, bd. 1-6, Danzing-Königsberg 1910. - Banach, J., Hercules Polonus. Studium ikonografii sztuki nowożytnej, Warszawa 1984. - Bardon F., Le portrait mythologique a la cour de France sous Henri IV et Louis XIII. Mythologie et Politque, Paris 1974. - Bernhardt M., Handbuch zur Münzkunde der römischen Kaiserzeit, Halle 1926. - Bizot, Histoire metallique de la Republique de Hollande, t. 1-3, Paris 1688. PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY - Boschius J., Symbolographia sive de Arte Symbolica Sermones Septem, Augsburg, 1702. - Bulst W., Der „Italienische Saal” der Landshuter Sadt-Residenz und sein Darstellungsprogramm, [w:] „Müncher Jahrbuch der bildenden Kunst” 3, Folge, 1975, t. XXVI. - Chrościcki, J., Sztuka i polityka. Funkcje propagandowe sztuki w epoce Wazów, Warszawa 1983. - Czapliński, W., Władysław IV i jego czasy, Warszawa 1976. - Czapski E., Spis rycin przedstawiających portrety przeważnie polskich osobistości w zbiorze Emeryka hrabiego Hutten-Czapskiego w Krakowie, Kraków 1901. - Droulers E., Dictionnaire des atributs, allegories emblemes et symboles, Turnhout, bd. - Dutkowski J, Suchanek A., Corpus Nummorum Gedanensis, Gdańsk 2000 - Dutkowski J., Miłość jest wieczna czyli szkic o gdańskich medalach zaślubinowych, [w:] „Przegląd Numizmatyczny”, nr 56, 2007. - Dutkowski J., Sebastian Dadler – portret mistrza sztuki medalierskiej przedstawiony na nowo, [w:] „Wiadomości Numizmatyczne”, nr 1-2, 2011, s. 207219. - Fabiani B., Ludwika Maria Gonzaga. Szkic biograficzno-ikonograficzny 1645-1667, [w:] „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, 1973, t. XVII. - Forstner D., Die Welt der Symbole, Innsbruck 1961. - Garbaczewski W., A King as Hercules in The Modern Polish Coinage, [w:] Proceedings of The Numismatic Congress in Glasgow, Glasgow 2012, s. 1704-1712. - Gumowski M., Medale Władysława IV, [w:] „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, 1939, t. XX. - Henkel A., Szchöne A., Emblemata Handbuch zur Sinnbildkunst des XVII und XVIII Jahrhunderts, Stuttgart 1967. - Huvelin H., Physoionomie d’un usurpateur: Postume (260-268), [w:] La Monnaie mirori des Rois, Hôtel de la Monnaie, Paris 1978. - Iwanoyko E., Apoteoza Gdańska. Program ideowy malowideł stropu Wielkiej Sali Rady w Gdańskim Ratuszu Głównego Miasta, Gdańsk 1976. - Köhler J., Historische Münzbelustgungen, Nürnberg 1729. - Kurkowa A., Grafika ilustracyjna gdańskich druków okolicznościowych XVII wieku, Wrocław 1979. - Kurtzer wolgomeinter Begriff und Entwurff der schönen wolgerichteten Fänlein in der Koniglichten Stadt Dantzigk, [w:] „Martini” 1646. - Maué H., Sebastian Dadler 1587-1657. Medaillen im Dreißigjährigen Krieg, Nürnberg 2008. - Miodońska, B., Władca i państwo w krakowskim drzeworycie książkowym XVI w., [w:] Renesans. Sztuka i ideologia, pod red. T. S. Jaroszewskiego, Warszawa 1976. - Morka M., Polski nowożytny portret konny i jego europejska geneza, Wrocław 1986. - Panfil M., W boskim kręgu. O niektórych motywach antycznych na medalach polskich, [w:] „Przegląd Numizmatyczny”, nr 41, 2003. - Prożogo K., Mało znany medal Jana Höhna st, [w:] „Biuletyn Numizmatyczny”, 1968, nr. 38. - Raczyński E., Gabinet Medalów Polskich oraz tych które się dziejów Polski tyczą począwszy od najważniejszych aż do końca panowania Jana III (16731696), t. II, Wrocław 1838. - Rożek M., Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976. - Rühle S., Die historischen Medaillen der Stadt Danzing, [w:] „Zeitschrift d. Westpreussischen Geschichtsvereins”, 1928, nr 68. - Stahr M., Taca na ampułki z medalami Jana Höhna st., [w:] „Wiadomości Numizmatyczne”, 1980, t. XXIV, z. 4. - Tervarent G., Attributs et symboles dans l’art. Profane 1450-1600, Geneve 1958-1959. - Tomkiewicz W., Polska sztuka kontrreformacyjna, [w:] Wiek XVII – Kontrreformacja – Barok. Prace z historii kultury, Warszawa 1969. - Typontius J., Symbola Divina et Humana Pontificum, Imeratorum, Regnum, 1601. - Wentzel H., Christkind Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, t. III, Stuttgard 1842. - Więcek A., Sebastian Dadler medalier gdański XVII wieku, Gdańsk 1961. - Wozniak R., Fortyfikacje w dawnych Prusach Królewskich w pierwszej poł XVII wieku., [w:] „Studia i materiały do Teorii i Historii Architektury”, 1974, t. XII. Spis medali wykorzystanych w artykule 1. Medal upamiętniający zwycięstwo smoleńskie, S. Dadler, Gdańsk, 1636, srebro (złoto), śr. 80 mm, Stahr. 2. Medal upamiętniający zwycięstwo smoleńskie bity z inicjatywy Krzysztofa Radziwiłła, S. Dadler, Gdańsk, 1634, srebro (złoto), śr. 63 mm, Stahr. 3. Medal poświęcony upamiętnieniu traktatu pokojowego zwartego ze Szwedami w Sztumskiej Wsi, J. Höhn st., S. Dadler, Gdańsk, 1635, srebro (złoto), śr. 59 mm, CNG.556 4. Medal poświęcony upamiętnieniu traktatu pokojowego zwartego ze Szwedami w Sztumskiej Wsi, J. Höhn st., Gdańsk, 1636, srebro, śr. 52 mm, CNG.556 5. Medal poświęcony upamiętnieniu związku małżeńskiego Władysława IV i Cecylii Renaty, J. Höhn st., Gdańsk, 1637, srebro (złoto), śr. 52 mm, CNG.561 6. Medal poświęcony upamiętnieniu zwycięstw odniesionych przez Władysława IV, S. Dadler, Gdańsk, 1642, złoto, srebro, śr. 80 mm, CNG.568 Unikatowy talar medalowy Zygmunta Starego z 1540 roku W zbiorach gabinetu numizmatycznego Muzeum Zamkowego w Gotha, Niemcy, znajduje się jedyna znana, autentyczna odbitka talara medalowego z 1540 roku. Awers monety, autorstwa znanego rytownika i mincmistrza Macieja Schillinga, przedstawia popiersie Zygmunta Starego, na rewersie natomiast znajdujemy popiersie jego syna, Zygmunta Augusta. R.Nowak PN 2/2014 13 KATALOG MONET Rok, Mln. szt. III II I Rok, III Mln. szt. II I 1923-1939 obrzeże gładkie Nominał obrzeże gładkie Nominał J.601 1917 1917* 1918 1918** 7,7 50 70 120 130 280 300 10 100 50 180 33,0 ? 15,0 ? * napis dotyka obrzeża ** odbitka w cynku PDA 5 II 120, 1917 I 85, 1918 PTN I-60 30 180 100 350 100 320 150 1000 1923 Moś 1925 1928 1930 1931 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1916-1918 Fe Æ24,0; 5,83g obrzeże gładkie Nominał J.602 1917 1918 35 20 1,9 19,3 70 60 6,8 60 60 120 110 350 300 8,7 7,9 70 70 120 130 300 350 8,9 14,2 1,5 0,4 4,7 4,7 9,0 17,3 10,0 25 30 35 45 55 280 28 18 10 5 5 80 80 80 100 100 600 40 40 18 10 10 500 600 600 800 1000 1800 400 300 150 70 70 KP-1 1 Fenig 51,4 1 1 Grosz 100,0 1 5 150 c.a. 30 100 KP-2 5 Fenigów 1917-1924 Fe Æ18,0; 2,53g obrzeże gładkie Nominał J.605 22,7 25 25 1918 GGN 27 -I 20,- PN 2/2014 5 32,1 Wuel 12 I 300,- 10 100 2500 9 2 Złote 1929-1933 Ag750 Æ27,0; 10,0g obrzeże ząbkowane Głowa popiersie dziewczyny z kłosami 1924* 1924H 1924odwr 1925 1925** 120 800 180 150 100 8,1 32,0 0,8 10,8 5,2 200 1400 400 350 200 600 3500 750 700 400 1500 5500 2100 1900 900 * po obu stronach roku pochodnie ** po roku kropka 1924* WCN 30 I 1900,1924 odwr. WCN 30 I- 640,1924 H WCN 45 I- 4000,1925** WCN 45 I- 1500,- Ni Æ20,0; 3,0g Brąz Æ14,7; 1,5g ? 30,3 40,0 17,0 13,6 22,5 9,0 12,0 7,0 5,9 7,3 12,6 17,4 20,5 12,0 40 35 70 40 200 75 70 70 80 30 12 5 5 5 c. a.* 120 90 120 90 350 130 120 120 150 50 25 8 8 8 1923 350 250 350 250 600 300 300 300 300 180 100 70 50 50 2 2 Grosze * W handlu nie występuje GGN 25 I 54 18,7 1923 Moś 1923 Brąz 1925 1927 1928 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1923-1939 obrzeże gładkie Nominał 15 1929 Ni Æ17,6; 2,0g 5 20 Groszy 1923-1939 obrzeże gładkie Nominał 1923 WCN 30 I 125,- 1925 WCN45 I 300,- 1927 WCN 30 I 140,- 1928 WCN45 I 300,- 1930 PDA 7 I 210,- 1931 Wuel 12 I 120,- 1932 WCN30 I 160; 1933 WCN45 I 1200,*znana próba (istnienie monet obiegowych wątpliwe) 1918-1924 Fe Æ15,0; 1,97g obrzeże gładkie Nominał J.604 14 32,0 45,4 10 2 Złote Królestwo Polskie 1917-1918 ? I 1932-1939 Ag750 Æ 22,0; 4,4g obrzeże ząbkowane Głowa kobiety 1916 A Wuel 12, I, 150 1916 J Wuel 12, I, 310 1917* 1918 II 8 1 Złoty Fe, Æ28,0; 8,75g obrzeże gładkie Nominał J.603 1916 A 1916 J 1917 1918 Rzeczpospolita Polska 1923-1939 1923-1939 obrzeże gładkie Nominał 03 3 Kopiejki 1916-1918 III Mln. szt. 1929-1939 Ni Æ 25,0; 7,0g obrzeże gładkie Nominał Brąz Æ20; 3,0g 150 130 1923 7,7 Rok, 4 10 Groszy 1923-1939 obrzeże gładkie Nominał 02 2 Kopiejki 1916 A 1916 J I 1923 GGN18 I- 50; WCN 20, I - 120,- GGN 25 I 180 1934 Wuel 12 I 1900,- GGN 25 I 1800 KP-3 20 Fenigów 1917-1924 Fe Æ 23,0; 4g obrzeże gładkie J.606 1916A GGN17, I 130; PTN11 I 120; Wuel 12, I, 320 II KP-3 10 Fenigów 01 1 Kopiejka 11,9 III 1917-1924 Fe Æ21,0; 3,56g obrzeże gładkie Nominał J.606 1916-1918 Fe Æ 21,5; 2,89g 1916 A 1916 J Mln. szt. 3 5 Groszy ZIEMIE POLSKIE PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ Monety niemieckich władz okupacyjnych dla terenów wschodnich - rok 1916 Rok, 40 35 140 120 1923 Moś 1925 1927 1928 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 150,0 5 200 120 6 50 Groszy 1923-1939 obrzeże gładkie Nominał Ni Æ 23,0; 5,0g 1932 1933 1934 15,7 9,25 0,25 18 18 18 45 45 45 200 200 200 1932 WCN 12 I 28,- ; 1933 GGN 15 I 25,1934 GGN 15 I 32,-; Wuel 12 I 60,- 1923 100,0 2 5 300 7 1 Złoty 11 2 Złote 1923-1939 Ag 750 Æ 23,0; 5,0g obrzeże ząbkowane Głowa popiersie dziewczyny z kłosami 1934-1939 Ag 750 Æ 22,0; 4,4g obrzeże ząbkowane J. Piłsudski Brąz Æ 17,6; 2g 20,5 39,0 15,3 13,4 20,0 9,5 6,5 7,0 9,5 5,8 5,8 17,4 20,5 12,0 25 20 20 20 100 20 25 100 22 20 14 5 5 5 50 50 50 50 180 50 50 180 45 40 25 15 10 10 450 350 300 300 500 350 350 550 300 240 180 150 100 60 1923 Wuel 12 I 200,- 1925 Wuel 12 I 230,- 1927 PDA 3 I 85,1928 WCN45 I- 280,- 1930 PDA 3 I 55,- 1932 WCN 12 I 36,1933 PDA 5 I 210,- 1934 Wuel 12 I 160,- 1924 16,0 1925 24,0 70 60 160 120 350 250 850 600 1924, Wuel 12 I 360,- 1934 1936 10,4 75 tys. 40 500 70 850 400 1500 1100 3850 1934 Wuel 12 I 200,1936 WCN 30 I- 1400,- Jeżeli nie zaznaczono inaczej, wszystkie monety zmniejszone o 30%. P R Z Y P I S Y: Ag - srebro Al - aluminium Au - złoto Fe - żelazo Moś - mosiądz CuNi - miedzionikiel Ni - nikiel Pb - ołów Sn - cyna Zn - cynk FeNi - żelazonikiel b.zn. - bez znaku mennicy zn. - znak mennicy AW - antykwariat Wu-El, Szczecin A.Z.M. - Antyki-ZnaczkiMonety GGN - Gdański Gabinet Numizmatyczny WCN - Warszawskie Centrum Numizmatyczne P.T.N. - Polskie Towarzystwo Numizmatyczne PDA - Poznański Dom Aukcyjny J. , J.D. - K. Jaeger- Die Deutschen Münzen seit 1871 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, III Mln. szt. II I Rok, III Mln. szt. II I 17 5 Złotych 12 2 Złote Mln. szt. III II I Rok, III Mln. szt. II I * 81 perełek - 1000 szt. b.zn.men. WCN 45 I 46000,** 100 perełek - 1000 szt. WCN 45 II+ 16000,*** inicjały SW/WG WCN 45 I- 28000,**** 81 perełek zn. menniczy duży WCN 45 I- 16000,1925* WCN 30 I- 10 000,- ; A.Z.M. 1 II 2500,WCN 12 I 3750,- III/II 13000,1925**; WCN 10 I- 2100; WCN17 II+ 2600 II+ 13000,1925 SW/WG WCN 30 I- 15 400,1925**** GGN 15 8600,- 23 10 Złotych 1934-1939 Ag 750 Æ 28,0; 11,0g obrzeże ząbkowane Józef Piłsudski 1936-1939 Ag750 Æ22,0; 4,4g obrzeże ząbkowane Żaglowiec Rok, 1934-1939 Ag 750 Æ 34,0; 22,0g obrzeże ząbkowane Józef Piłsudski 29 5 Złotych 1936 18 3,9 30 80 250 13 5 Złotych 1934 1935 1936 1938 50 40 40 80 6,5 1,8 1,0 0,3 1934 PDA 11 I 1000,- 1935 WCN 12 I 16,1936 Zi - 800,- 1938 WCN 12 I 100,- 1928-1934 Ag750 Æ33,0; 18,0g Na obrzeżu napis: SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX NIKE 100 70 70 120 400 300 300 450 18 5 Złotych 7,5 5,9 2,1 3,1 2,1 0,9 0,2 100 65 65 70 80 70 200 75 75 90 150 120 400 100 100 120 220 180 2800 500 500 600 700 500 Skala 1:2 24 1 Grosz 1925-1939 Brąz Æ14,7; 1,5g obrzeże gładkie Poświęcenie mennicy - 21.V.1925 650 600 2200 2800 15000 300 280 1200 1500 6000 0,2 1,7 Monety kolekcjonerskie Skala 1:2 10,0 1934 1935 1936 1937 1938 1939 Klipa Żaglowiec 1,2 1934 WCN 30 I 400,- 1935 PDA 11 I 2700; 1936 WCN 45 I 620; 1938 WCN 45 I 820,1939 WCN45 I 600,- 1936-1939 Ag750 Æ28,0; 11,0g obrzeże ząbkowane Żaglowiec 1928 b.zn. 1928 zn 1930 1931 1932 1936-1939 Ag 750 Æ 35x35; 17,46g Skala 1:2 3800 3400 10000 10000 c.a. 1300 1000 3500 5000 28000 1928 PTN11 III 500; PDA 11 zn I 13 500,- III-II 2 300,- WCN 20 I/II 360,-; 1930 WCN45 II+ 6000,-; III/III+ 2400,- 1931 WCN45 II- 2800,-; GGN 21 II+ 940,-; 1932 WCN45 II- 24000,- 1936 1,0 100 160 260 1936 200 szt. 10000 18000 40000 18000 30000 18000 30000 20000 28000 WCN 45 I 42000,- 30 10 Złotych 800 1933-1939 Ag 750 Æ 34,6x34,6; 30,0g Wuel 12 I 270,- Romuald Traugutt 1925 - 1 tys. WCN 20 I- 1050,- 19 10 Złotych 1932-1939 Ag 750 Æ 34,0; 22,0g obrzeże ząbkowane Głowa kobiety 2500 6500 3000 6500 Skala 1:2 25 2 Grosze 1926-1939 Brąz Æ17,6; 2,47g obrzeże gładkie Wizyta prezydenta Mościckiego w mennicy 14 5 Złotych 1930-1932 Ag750 Æ33,0; 18,0g Na obrzeżu napis: SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX Setna Rocznica Powstania Listopadowego Skala 1:2 1932 b.zn. 6,0 1932 zn. 1933 65 65 65 3,1 2,8 75 80 75 100 150 100 400 500 500 1932 PDA 2, I 55,-; PDA 11 I b.zn. 800,- zn. I-1800; 1933 WCN 12 I 100,- Skala 1:2 1930 1930* 300 2400 550 6000 20 10 Złotych 1000 10000 2500 14000 1926 - 600 szt. WCN 20 II+ 1500,- 26 5 Groszy 100 szt. 15000 WCN 20 I 5500,-; WCN 22 I 7000,- 1933 1923-1939 Brąz Æ 20,0; 3,0g obrzeże gładkie 31 10 Złotych Wizyta Prezydenta St. Wojciechowskiego w mennicy 12.IV.1924 - SW 1933-1939 Ag750 Æ 34,0; 22,0g obrzeże ząbkowane Jan III Sobieski 1933-1939 Ag 750 Æ 34,6x34,6; 30,0g Klipa Jan III Sobieski Skala 1:2 *stempel głęboki 1930 WCN 30 I- 320,-; GGN 22 I 225,- PDA 11I -4500,1930* WCN I- 4900,-; Wuel 12 I 5100,- 1923 15 5 Złotych Skala 1:2 1932-1939 Ag750 Æ28,0; 11,0g obrzeże ząbkowane Głowa kobiety 1933 0,3 150 300 - 500 szt. 2200 4500 WCN 20 I- 1400,- 800 1800 GGN 11 II 108,- ; PDA 2 II 64,- PDA 11, I 3100; I- 800 27 5 Groszy 1923-1939 Brąz Æ 20,0; 3,0g obrzeże gładkie Zjazd Numizmatyków i Medalografów 21 10 Złotych 1933-1939 Ag 750 Æ 34,0; 22,0g obrzeże ząbkowane Romuald Traugutt 100 szt. 15000 PDA 3 I 5000,-; WCN 22 I 6550,- 1933 1932 b.zn. 1932 zn 1933 1934 3,0 1,0 11,0 0,25 40 250 35 35 50 500 40 40 100 1800 70 70 32 10 Złotych 600 3800 350 350 1932 b.zn. GGN 15 I 160,1932 zn GGN 14 II 1120; WCN17 I- 1100,1933 GGN 21 I 70,- 3000 6000 1934-1939 Ag 750 Æ 47,5x47,5; 42,0g Klipa Józef Piłsudski Skala: 65% oryginału Skala 1:2 280 700 0,2 200 WCN 10 I 95,- ; GGN 21 I 145,- PDA 11 I- 1500,- 1933 1500 22 10 Złotych 16 5 Złotych - 1929 45 szt. 28 5 Złotych 1925- Ag 900 Æ37,0; 25,0g Na obrzeżu napis: SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX Konstytucja 1934-1939 Ag 750 Æ 34,0; 22,0g obrzeże ząbkowane Orzeł legionowy 1934 Ag 750 Æ 28,0; 11,0g obrzeże ząbkowane Józef Piłsudski Skala 1:2 Skala 1:2 50 1934 0,3 WCN 45 I- 560,- PDA 11, I 1100,- 90 180 400 1934 0,3 WCN 30 I 660,- 120 250 500 2500 1925* 1925** 1925*** 1925**** 8500 8000 12500 12500 12500 12500 30000 30000 27000 25000 50000 50000 1934 300 szt. WCN 45 I- 22000,- 15000 PN 2/2014 15 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, III Mln. szt. II I 33 10 Złotych Rok, 1923 1926 1937 1925 Ag900 Æ19,0; 3,23g obrzeże ząbkowane Bolesław Chrobry III Mln. szt. 20 20 30 1,0 1,8 0,5 II 35 35 50 I 60 60 100 200 200 300 1923 Wuel 12 I 230,- 1926 WCN 45 I 180,1937 Wuel 12 I 520,1923* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I Rok, Mln. szt. III II I G-11 1 Gulden Rok, Mln. szt. III II I G-16 5 Guldenów 1923-1932 Ag750 Æ23,5; 5,0g obrzeże ząbkowane KAM.37 Nominał J.D.7 1932-1935 Ag500 Æ 30; 15,0g Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” J.D.17 Kościół Mariacki G-5 5 Fenigów 1925 850 50,3 tys. 1000 1200 1923-1932 Ni Æ 17,5; 2g obrzeże gładkie Nominał J.D.4 Skala 1:2 1928 GGN 27 I 320,-; AW 9 II/I 390,- 150 250 350 1000 1,25 GGN 25 I 200,- st. GGN 25 1000,Wuel 12 I 600,* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I 1923 34 20 Złotych 1925 Ag900 Æ21,0; 6,451g obrzeże ząbkowane Bolesław Chrobry 1923 1928 20 90 3,0 40 220 80 320 250 450 1928 GGN 25 I 195,- st. GGN 25 450,1923* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I 1932 0,43 PDA 7 I 8000,- 2500 3500 5000 9000 G-17 5 Guldenów 1932-1935 Ag500 Æ 30; 15,0g Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” J.D.18 Żuraw G-12 1 Gulden 1932-1940 Ni Æ23,5; 5,0g obrzeże ząbkowane Nominał J.D.15 G-6 5 Fenigów 1925 1000 27,2 tys. 1900 2300 1928 GGN 27 I 550,-; Wuel 12 I 800,- 1932-1945 CuAl Æ 17,5; 3,5g obrzeże gładkie Flądra J.D.12 Skala 1:2 1932 0,43 3000 4500 7500 12000 Küenker 155 II 2400 EUR, Wolne Miasto Gdańsk 1920-1939 1932 2,5 Wuel 12 I 620,- 1932 G-1 10 Fenigów 18 4,0 35 70 220 300 500 220 G-18 5 Guldenów 1932-1935 NiÆ30; 11,0g obrzeże - ornament J.D.19 Koga G-13 2 Guldeny PDA 5 II+ 30,- 1920 Zn Æ 21,5; 1,9g obrzeże gładkie Nominał J.D.1A 120 1923-1932 Ag750 Æ26; 9,8g Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” J.D.8 G-7 10 Fenigów 1923-1932 Ni Æ 21,5; 4,0g obrzeże gładkie Nominał J.D.12 Skala 1:2 1935 0,80 1200 2000 3000 4000 WCN30 II-/III+ 1900,- Küenker 16O III 750 EUR, G-19 10 Guldenów 160 450 950 1600* 0,9 *odmiany z innym kształtem wieńca i ozdobników należy wyceniać o 20% więcej 1920 1920 WCN 45 II 280,- 150 280 360 1935-1939 Ni Æ 34; 17,0g obrzeże - ornament Ratusz J.D.20 1000 1923 G-2 10 Fenigów 5,0 20 40 90 250 GGN 27 I 75,1923* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I 1920 Zn Æ 21,5; 2,2g obrzeże gładkie Duża cyfra 10 J.D.1B G-8 10 Fenigów 1923 1,25 300 500 800 1500 WCN 45 II+ 1300,* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I 1932-1940 CuAl Æ 21,5; 3,5g obrzeże gładkie J.D.13 Dorsz Skala 1:2 G-14 2 Guldeny 1932-1935 1920 0,12 2200 3200 4500 1935 0,38 4000 6500 10000 16000 Küenker 166 II- 2400 EUR, Küenker 155 II+ 2800 EUR, Ag500 Æ 26; 9,9g Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” Koga J.D.16 G-20 25 Guldenów 7000 1923-1939 Au 917 Æ 22; 7,99g Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” Fontanna Neptuna J.D.10 GGN 14 II- 1000; WCN17 II 1400 Küenker 144 II 800 EUR 1932 20 5,0 40 90 250 PDA 7 II 120,- G-3 1 Fenig 1923-1945 Brąz Æ 17,0; 1,67g obrzeże gładkie Nominał J.D.2 G-9 1/2 Guldena 1923-1932 Ag750 Æ19,5; 2,5g obrzeże ząbkowane J.D.7 1932 1,25 800 1400 2000 4000 WCN 45 II 1800,- 1923 1926 1929 1930 1937 4,0 1,5 1,0 2,0 18 18 20 18 18 28 28 50 40 28 60 60 100 80 60 200 200 400 300 200 3,0 1923 Wuel 12 I 320,- 1926 Wuel 12 I 170,1930 Wuel 12 I 230,- Wuel 12 I 180,1923* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I; 1937 WCN 45 I 120,- G-4 2 Fenigi 1923 1.000 szt. 14000 ? 1923 stemp.lust. 1923 1927 130 180 1,0 0,4 180 300 300 500 500 1000 * znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I G-15 5 Guldenów Ag750 Æ35; 24,9g Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” J.D.9 Koścół Mariacki G-21 25 Guldenów 1930 Au 917 Æ 22; 7,99g 1923 WCN 30 I- 120,- Na obrzeżu: „NEC TEMERE NEC TEMIDE” Fontanna Neptuna J.D.11 G-10 1/2 Guldena 1932-1940 Ni Æ 19,5; 3,0g obrzeże ząbkowane KAM.42 Nominał J.D.14 Skala 1:2 1923 1927 1932 PN 2/2014 25000 25000 1923-1932 1923-1945 Brąz Æ 19,0; 2,5g obrzeże gładkie Nominał J.D.3 16 20000 WCN17 I- 14400; PDA 1 I- 13500,- 1,4 90 200 300 500 0,70 800 1400 1200 1800 3000 2300 3200 5500 0,16 1923 WCN 45 II 1400,1927 WCN 30 II+ 2000,* znane egz. bite stemplem lustrzanym 50% więcej w stosunku do stanu I 1930 4000 8000 10000 12000 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, III Mln. szt. II I II I 85 1949 1923 2 40,0 10 70 40 85 220 1940-1944 Fe Æ 23,0; 5g obrzeże gładkie Nominał J.627 - 400,1 0,5 300,0 6 15 35 1950/1956 - 1960 Æ 20,0; 3,0/1,0g OBRZEŻE GŁADKIE/ZĄBKOWANE Nominał 1941-1944 Zn Æ 17,6; 2,0g obrzeże gładkie Nominał J.625 1938* zn.m. 1938** zn.m. 2 10 60 25 15 55 45 130 90 * nie niklowana ** niklowana, łączny nakład 32 mln. szt. 1949 Brąz 1949 Al 3 5 300,0 200,0 7 10 20 40 1958-1994 Æ 16,0; 0,6g obrzeże gładkie Nominał Getto Łódzkie 1942-1944 GŁ-1 10 Fenigów 2000 1942-1944 Æ 22,0; a 1,57g, b 1,07 g obrzeże gładkie Nominał 3500 10000 GGN 10 II 250,- ; GGN 14 III 530,- 80 120 1943 Al 1943* Al+Mg 170 300 250 500 łącznie 60 tys. szt. Al - WCN 30 I 310,* WCN 30 II- 180,- GŁ-3 10 Marek 1944 Æ33,4; 6,98g obrzeże gładkie Nominał 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1965 1967 1968 1970 1971 1972 53,5 28,5 12,2 29,5 90,2 20,8 5,0 10,0 10,2 20,1 20,0 10,0 8 8 15 3 1 1 7 2 2 0,5 0,5 0,5 16 16 24 4 2 2 15 4 4 1 1 1 60 60 70 20 10 10 40 10 10 2 2 2 73,4 25,4 40,4 7 40 7 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 2 2 15 80 14 7 7 7 7 7 7 4 4 4 4 4 2 2 2 2 2 2 3 3 60 250 60 40 40 32 32 25 25 14 14 14 14 14 8 8 8 8 8 8 10 10 50,5 70,7 62,0 62,2 71,6 38,8 50,0 60,0 80,0 50,0 50,0 100,0 100,0 71,2 73,2 60,6 70,0 9,6 9,9 8 7 20 25 100 120 41 20 Groszy 1949 CuNi 133,3 1949* Al 197,4 1949 WCN 12 I 8,- ; 1949* WCN 12 I 8,- 42 20 Groszy 1957-1994 Al Æ 20,0; 1,0g obrzeże gładkie Nominał 39 10 Groszy 1950-1994 Æ 17,5; 2,0/0,7g obrzeże gładkie Nominał Skala 1:2 100 150 1961 1962 1963 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973* 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1983 1985 GŁ-4 20 Marek 1943-1944 28,3 Æ obrzeże gładkie Nominał 1943 Al 2,6i 3,4g 1943* Al+Mg 1,75g I GŁ-2 5 Marek 1942-1944 Fosfororąz Æ19,0; 0,76g obrzeże gładkie Nominał 0,1 II 1950-1994 Æ 20,0; 3,0/1,0g obrzeże gładkie Nominał 38 5 Groszy 1942 III 1 37 5 Groszy GG-3 10 Groszy 42,2 Mln. szt. 40 10 Groszy 36 2 Grosze 1949 * bez otworu 1923 Rok, 1961- 1994 Al Æ 17,5; 0,7g obrzeże gładkie Nominał 1954-1994 Al Æ 16,0; 0,57g obrzeże ząbkowane KAM.59 Nominał GG-5 50 Groszy 20 I 35 1 Grosz 1941-1944 Zn Æ 16,0; 1,72g obrzeże gładkie Æ4 Nominał J.628 15,3 II 1954- Al Æ 14,7; 0,5g obrzeże ząbkowane Nominał 160 GG-2 5 Groszy 1939 1939* III Rzeczpospolita Polska 1945-1949; 1990Polska Rzeczpospolita Ludowa 1949-1989 GG-4 20 Groszy 30 Mln. szt. Generalna Gubernia 1939-1945 1941-1944 Zn Æ 20,0; 2,97g obrzeże gładkie Nominał J.626 15 Rok, Polska Rzeczpospolita Ludowa GG-1 1 Grosz 33,9 III Mln. szt. Okupacja Niemiecka 1941-1944 Zn Æ 14,7; 1,17g obrzeże gładkie Nominał J.624 1939 Rok, 170 200 łącznie 60 tys. szt. Al - WCN 30 I 310,- * WCN 30 II- 160,- 250 300 1943 Al 1300 2200 4000 (występujące w handlu monety są często fałszywe) WCN 30 II 2500,-; WCN 30 III+ 960,- 6000 1949 CuNi 1949 Al 200,0 31,0 8 10 * Istnieją egzemplarze 10 gr bez znaku mennicy c.a. ** Istnieją egzemplarze 5 zł z datą 1978, ale oficjalnie monety takie nie były bite. 30 35 100 140 1957 1961 1962 1963 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 b.zn. 1973 zn. 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1983 1985 3,9 53,1 19,1 41,2 32,0 23,8 29,1 29,2 40,2 20,0 20,0 60,0 50,0 65,0 50,0 100,0 80,0 50,7 45,2 30,0 60,0 10,0 16,2 100 10 18 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 180 20 30 12 12 12 12 10 6 6 6 6 8 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 PN 2/2014 500 140 160 70 50 60 40 40 30 30 30 40 25 15 8 8 8 8 6 6 6 6 6 17 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, III Mln. szt. II I 43 50 Groszy 1950- Æ 23,0; 5,0/1,6g obrzeże ząbkowane Nominał 16 15 1949 CuNi 109,0 1949 Al 59,0 40 45 160 180 44 50 Groszy 1957-1994 Al Æ 23,0; 1,6g obrzeże gładkie Nominał Rok, 1957 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 b.zn. 22,0 1975 zn. 1976 1977 1978 b.zn. 80,0 1978 1980 1981 1982 1983 1984 1985 Mln. szt. III II I 58,6 100 20 20 150 150 20 10 10 8 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 2 2 2 2 1000 80 80 350 350 50 15 15 12 4 4 4 4 4 4 4 4 4 8 4 4 4 4 4500 350 350 1100 1000 220 150 100 60 30 16 16 16 15 15 15 15 15 20 8 8 8 8 15,0 18,1 1,0 1,1 3,0 6,0 6,0 7,0 15,0 42,0 33,0 22,0 65,0 16,4 100,0 4,0 59,0 49,6 61,0 168,0 Rok, 1975 1976 1977 1978 b.zn. 1978 zn. 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 Mln. szt. III II I 25,0 2 2 2 8 8 2 2 2 2 2 2 2 4 4 4 16 16 4 4 4 4 4 3 3 22 22 2 30 30 18 18 18 18 15 12 8 60,0 50,0 2,6 2,8 10,1 65,6 40,3 45,3 35,2 60,0 100,2 52 2 Złote 1986-1994 Moś Æ 21,0; 3,0g obrzeże ząbkowane Nominał Rok, Mln. szt. III II I 1 1 1 4 4 4 12 12 12 0,5 0,5 1,2 1,2 4 4 30 55 90 150 40 40 50 170 170 150 15 15 30 30 15 30 56 5 Złotych 1986-1994 Moś Æ 24,0; 5,0g obrzeże ząbkowane Nominał 1986 1987 1988 57,1 58,8 18,6 57 5 Złotych 1989-1994 Al Æ 20,0; 0,88g obrzeże ząbkowane Nominał 1964 WCN 12 I 35,- GGN 28 I 1500,- 1957 1965 1967 1968 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 b.zn. 1978 zn. 1982 1983 1984 1985 15 15 50 15 7 6 5 4 4 4 4 4 4 2 2 2 2 2 91,3 22,0 2,0 2,0 3,2 7,0 10,0 39,0 33,0 25,0 25,0 50,0 18,8 50,0 16,0 39,6 44,2 29,0 35 30 100 100 25 16 10 8 8 8 6 6 8 3 3 3 3 3 250 220 700 600 100 80 60 40 40 25 16 16 25 15 15 10 10 10 1970 WCN 10 I 10,- 1986 1987 1988 48 1 Złoty 1986-1994 Æ 25,0; 2,2g obrzeże ząbkowane Nominał 41,7 94,6 - 1 1 1 7 7 7 1989 1990 30,2 38,2 58 10 Złotych 1959-1978 CuNi Æ 31,0; 12,9g obrzeże ząbkowane Mikołaj Kopernik 53 2 Złote 1989-1994 Al Æ 18,0; 0,71g obrzeże ząbkowane Nominał 1986 1987 1988 130,6 100,0 96,4 1 1 1 2 2 2 5 5 5 Skala 1:2 1989 1990 49 1 Złoty 1989-1994 Al Æ 16,0; 0,57g obrzeże ząbkowane Nominał 45 50 Groszy 60,7 91,5 40,7 - 0,5 0,5 2 2 49,4 30,7 - 0,5 0,5 3,0 10 30 1959-1978 CuNi Æ 31,0; 12,9g obrzeże ząbkowane Tadeusz Kościuszko 1958-1994 Al Æ 29,0; 3,45g obrzeże ząbkowane Rybak 1989 1990 12,5 59 10 Złotych 54 5 Złotych 1986-1994 Al Æ 23,0; 1,6g obrzeże gładkie Nominał 1959 1965 2 2 Skala 1:2 1986 1987 45,8 21,2 0,5 0,5 2 2 5 5 50 2 Złote Skala 1:2 1958-1994 Al Æ 27,0; 2,7g obrzeże ząbkowane Nominał 1958 1958 1959 1960 1971 1973 1974 46 1 Złoty 1950-1994 Æ 25,0; 7/2,2g obrzeże ząbkowane Nominał } 1,3 56,8 16,3 1,0 5,0 46,0 80 200 12 12 80 8 4 250 700 35 35 160 25 7 1200 1600* 200 180 400 120 40 1959 1960 1966 13,1 27,5 4,1 10 10 30 60 10 Złotych 1964-1978 CuNi Æ 31,0; 12,9g obrzeże ząbkowane Kazimierz Wielki 1958 (cyfry wąskie) WCN 30 I 480,* Emisja nie była wprowadzona do obiegu 1949 CuNi 87,0 1949* Al 43,0 10 8 25 20 1949 WCN 12 I 16,1949* WCN 12 I 12,- 47 1 Złoty 1957-1994 Al Æ 25,0; 2,2g obrzeże ząbkowane Nominał 18 PN 2/2014 60 50 200 180 1958 1959 1960 1970 1971 1972 1973 1974 82,6 7,1 36,1 2,0 3,0 3,0 10,0 46,0 7 35 7 10 10 10 3 2 30 120 25 40 40 40 8 6 120 800 120 100 200 200 60 30 55 5 Złotych 1975-1994 Moś Æ 24,0; 5,0g obrzeże ząbkowane Nominał Skala 1:2 1964* 1964** 7 7 2,6 2,6 * napis wypukły; ** napis wkłęsły 1959 WCN 12 I 35,- ; 1972 WCN 12 I 12,- 61 10 Złotych 51 2 Złote 1975-1994 Moś Æ 21,0; 3,0g obrzeże ząbkowane Nominał 1975 1976 1977 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 25,0 60,0 50,0 5,1 10,0 4,0 25,0 30,5 85,5 20,5 2 2 2 5 2 5 2 2 2 2 5 5 5 10 5 10 5 5 5 5 25 25 25 35 25 35 12 12 12 12 1965-1978 CuNi Æ 31,0; 12,9g obrzeże ząbkowane Nike Skala 1:2 1965 3,5 7 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, III Mln. szt. II I 62 10 Złotych Rok, Mln. szt. III II I Mln. szt. III II I 74 10 Złotych 68 10 Złotych 1965-1978 CuNi Æ 31,0; 12,9g obrzeże ząbkowane Kolumna Zygmunta Rok, Mln. szt. III II I 5 4 2 2 2 20 20 16 15 15 20 40 1 2 5 1 2 5 1 2 5 1 2 5 79 20 Złotych 1972-1994 CuNi Æ 25,0; 7,7g obrzeże ząbkowane Adam Mickiewicz 1968-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane XXV Lat LWP Rok, 1974-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Marceli Nowotko Skala 1:2 1965 2,0 7 15 30 1968 63 10 Złotych 1964-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g Na obrzeżu: „W dwusetną rocznicę mennicy warszawskiej” Kolumna Zygmunta 2,0 4 8 15 1975 1976 35,0 20,0 1 1 2 2 14 14 75 10 Złotych 69 10 Złotych 1975-1994 CuNi Æ 25,0; 7,7g obrzeże ząbkowane Bolesław Prus 1969-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane XXV Lat PRL 1974 1975 1976 zn. 1976 b.zn. 1977 1983 10,0 10,0 30,0 20,0 16,0 0,152 1 1 1 1 2 15 80 20 Złotych 1974-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane XXV lat RWPG 1966 0,1 120 150 200 1969 64 10 Złotych 1967-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Mikołaj Kopernik 2,0 4 8 15 70 10 Złotych 1970-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Ziemie Odzyskane 1975 1976 1977 1978 1981 1982 1983 1984 35,0 20,0 25,0 4,0 2,6 16,4 14,2 19,0 1 1 1 3 3 1 1 1 3 3 3 5 5 3 3 3 12 12 12 22 22 10 10 10 1974 2,0 81 20 Złotych 1975-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Rok Kobiet 1967 1968 1969 2,1 9,4 8,6 15 8 8 25 12 12 40 30 30 76 10 Złotych 1970 2,0 4 8 15 1984-1994 CuNi Æ 25,0; 7,7g obrzeże ząbkowane Nominał 65 10 Złotych 1969-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Tadeusz Kościuszko 1975 71 10 Złotych 1971-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane FAO 82 20 Złotych 1984 1985 1986 1987 1988 1969 1970 1971 1972 1973 5,4 13,8 12,0 10,0 3,9 12 7 7 7 30 20 12 12 12 50 50 35 35 35 100 1971 2,0 4 8 1971 2,0 4 8 2,0 6 15 6 5 5 2,0 1978 4 8 80,0 106,9 - - 4 4 15 1978 78 20 Złotych 1973-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Wieżowiec 73 10 Złotych 4 8 15 1972 2,0 2,0 83 20 Złotych 4 8 15 1973 1974 1976 25,0 12,0 20,0 2,0 84 20 Złotych 1979-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Rok Dziecka 1972-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Port w Gdyni 1967-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Maria Skłodowska 1967 1 4 1 1 1 1978-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Kosmos 15 67 10 Złotych 69,6 102,5 1 - 77 10 Złotych 1989 1990 1967 5,2 1989-1994 Moś+Mn Æ 22,0; 4,27g obrzeże ząbkowane Nominał 1971-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Powstanie Śląskie 66 10 Złotych 15,0 31,0 1978-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Maria Konopnicka 15 72 10 Złotych 1967-1978 CuNi Æ 28,0; 9,5g obrzeże ząbkowane Karol Świerczewski 2,0 1 1 1 3 3 3 15 15 15 1979 2,0 1 2 PN 2/2014 5 19 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 85 20 Złotych 2,0 Mln. szt. III II I 90 50 Złotych 1 2 Rok, Mln. szt. III II I Rok, III Mln. szt. II I 100 50 Złotych 95 50 Złotych 1980-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Bolesław Chrobry 1980-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane XXII Olimpiada 1980 Rok, 1990-1994 CuNi Æ 26,0; 6,8g obrzeże gładkie Nominał 1981-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane FAO 1990 5 - 28 707 - 3 140 170 2 8 2 8 4 8 101 100 Złotych 1980 86 20 Złotych 2,5 2 4 8 91 50 Złotych 1980-1994 CuNi Æ 29,0; 10,15g obrzeże ząbkowane Dar Pomorza 1981 2,5 1 2 5 1966-1994 Ag 900 Æ 35,0; 20,0g obrzeże gładkie Milenium 96 50 Złotych 1980-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Kazimierz Odnowiciel 1982-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Bolesław III Krzywousty Skala 1:2 1966 0,2 120 102 100 Złotych 1980 2,0 1 2 1984-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże gładkie Wincenty Witos 5 1980 87 20 Złotych 25038 2 4 8 92 50 Złotych 1980-1994 CuNi Æ 26,5; 8,7g obrzeże ząbkowane Nominał 1982 2,6 2 4 8 97 50 Złotych 1980-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Bolesław II Śmiały 1983-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Jan III Sobieski 1984 1,5 1 103 100 Złotych 1984-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże gładkie 40 lat PRL 1984 1985 1986 1987 1988 12,7 15,5 37,9 22,2 14,99 - 1 1 1 1 1 6 6 5 5 5 1981 2,5 2 4 8 1989-1994 CuNi Æ 24,0; 5,6g obrzeże ząbkowane Nominał 1989 1990 96,0 104,7 - 2,5 2 4 8 98 50 Złotych 93 50 Złotych 1984 1983-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Ignacy Łukasiewicz 1981-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Władysław Herman 88 20 Złotych 1983 2,6 1 104 100 Złotych 1985-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Przemysław II - 3 3 1981 2,5 2 4 8 3 5 15 1985 2,9 2 1983-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Teatr Wielki 1981-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Władysław Sikorski 1979-1994 CuNi Æ 30,5; 11,7g obrzeże ząbkowane Mieszko I 0,6 99 50 Złotych 94 50 Złotych 89 50 Złotych 1983 Katalog monet polskich opracowali: Adam Suchanek Jarosław Dutkowski Wyceny: Paweł Niemczyk (Warszawa) Damian Marciniak (Warszawa) Jarosław Dutkowski (Gdańsk) Jaroslaw Nowacki (Poznań) 1979 20 2,6 2 PN 2/2014 4 8 1981 2,5 2 4 8 1983 0,6 2 4 8 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 1,9 2 III Mln. szt. II I 110 100 Złotych 105 100 Złotych 1985-1994 FaNi Æ 29,5; 9,6g obrzeże ząbkowane Centrum Zdrowia Matki Polki 1985 Rok, 8 1990 - 37,3 1 111 200 Złotych 1986 2,5 II I Rok, Mln. szt. III II I 120 10.000 Złotych 1992-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Władysław Warneńczyk 4 - 10,1 1 4 1992 116 1000 Złotych 1974-1994 Ag625 Æ 31,0; 14,5g obrzeże ząbkowane XXX lat PRL 106 100 Złotych III 1989-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Wojna Obronna 1939 1989 1986-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Władysław Łokietek Mln. szt. 115 500 Złotych 1990-1994 CuNi Æ 28,0; 7,68g obrzeże ząbkowane Nominał 4 Rok, 1982-1994 Ag625 Æ 31,0; 14,5g obrzeże ząbkowane Jan Paweł II 2,5 3 7 12 12 20 18 30 15 25 12 20 121 20.000 Złotych 1993-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Zamek w Łańcucie 2 4 8 1974 13,1 30 35 45 1993 0,5 8 112 200 Złotych 107 100 Złotych 1975-1994 Ag750 Æ 31,0; 14,5g obrzeże ząbkowane XXX lat zwycięstwa nad faszyzmem 1986-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Kazimierz III Wielki 1982 1983 33 35 0,8 1,6 35 38 40 50 60 70 117 10.000 Złotych 122 20.000 Złotych 1993-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Jaskółki 1982-1994 Ag750 Æ 35,0; 19,3g obrzeże ząbkowane Jan Paweł II 1988 2,5 2 4 8 1975 108 100 Złotych 2,5 2 40 43 Skala 1:2 50 1993 1987 113 200 Złotych 1986-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Jadwiga 1988 1,8 109 100 Złotych 2,1 32 38 4 1989 2,5 3 15,2 1 2 5 6 10 1990 2,6 1 1993 1,5 10 124 20.000 Złotych 119 10.000 Złotych 1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Igrzyska Zimowe Lillehammer 1990-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Konstytucja 3 Maja 1989-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Władysław II Jagiełło 2 1993-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Kazimierz Jagiellończyk 45 114 500 Złotych 1988-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Powstanie Wielkopolskie 1 8 123 20.000 Złotych 1990-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Solidarność 1990 2,5 0,5 8 1976 1988 50 118 10.000 Złotych 1976-1994 Ag625 Æ 31,0; 14,5g obrzeże ząbkowane Igrzyska Olimpijskie 4 0,8 3 6 1994 0,99 8 PN 2/2014 21 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I Rok, Mln. szt. III 125 20.000 Złotych II I 130 1 Grosz 70 100 130 126 20.000 Złotych 1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Zagmunt I Stary II I 1990 1991 1992 1993 1995 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008-2012 29 140 000 79 000 000 362 000 000 80 780 000 102 280 100 103 080 000 257 640 000 203 970 000 210 100 000 210 000 000 240 000 000 250 000 000 - 5,0 2,0 1,0 3,0 3,0 3,0 2,0 2,0 2,0 2,0 1,0 1,0 1,0 0,5 0,5 0,5 0,5 30 25 100 000 75 400 000 106 100 000 29 745 000 59 755 000 52 500 000 25 985 000 52 135 000 41 980 000 10 500 000 20 400 000 - - 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 20 30 40 1990 34 400 000 1991 97 410 000 1992 157 000 000 1997 92 400 000 1998 154 840 000 1999 157 900 000 2000 94 500 000 2001 84 000 000 2002 83 910 000 2003 50 000 000 2004 2005 2006 2007 2008-2012 - - 1,0 1,0 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 1995- Moś/Mn Æ 19,5; 2,59g obrzeże przemiennie ząbkowane/gładkie Nominał 1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane 200 Rocznica Powstania Kościuszkowskiego 1990 65 100 130 129 50.000 Złotych 1988-1994 Ag750 Æ 35,0; 19,3g obrzeże gładkie Józef Piłsudski 1990 1991 1992 1995 2008 2009-2012 29 152 000 99 120 000 116 000 000 101 600 113 - - 22 1,0 50 PN 2/2014 70 110 60 90 50 80 40 70 50 100 140 2 Złote 1995- CuNi Æ29,5; 6,54g obrzeże gładkie Sum 0,3 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7 136 1 Złoty 60% 1995- CuNi Æ 23,0; 5,0g obrzeże przemiennie ząbkowane/gładkie Nominał 1995 1991 1992 1993 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008-2012 70 240 000 171 040 000 103 784 000 20 280 000 93 472 000 99 024 000 75 600 000 67 368 000 67 200 000 48 000 000 - - 1,0 1,0 0,4 0,4 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 133 10 Groszy 1995- CuNi Æ 16,5; 2,51g obrzeże przemiennie ząbkowane/gładkie Nominał 60 70 1990 1991 1992 1993 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008-2012 43 055 000 123 164 000 210 005 000 80 240 000 62 695 000 47 040 000 104 060 000 62 820 000 10 500 000 31 500 000 - - 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 142 2 Złote 1995- CuNi Æ29,5; 6,54g obrzeże ząbkowane Pałac w Łazienkach 1990 1991 1992 1993 1994 1995 2008-2012 20 240 000 60 080 000 102 240 000 20 904 000 69 956 000 99 740 122 - 2 - 1,5 1,5 1,5 5 1,5 1,5 1,5 137 2 Złote 60% 1995 1995- moneta dwustopowa brąz/CuN Æ wew.12, całk.21,5; 5,21g obrzeże gładkie Nominał 0,29 143 2 Złote 1995- CuNi Æ29,5; 6,54g obrzeże ząbkowane Igrzyska Olimpijskie 1994 1995 2005 2006 2007 2008-2012 79 644 000 122 880 020 - - 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 138 5 Złotych 1988 150 141 2 Złote 132 5 Groszy 0,1 90 1995- CuNi Æ29,5; 6,54g obrzeże ząbkowane Bitwa Warszawska 128 20.000 Złotych 1994 0,3 60% 127 20.000 Złotych 0,25 I 60% 1995 1995 50 1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Otwarcie nowego gmachu Mennicy Państwowej 1994 II 139 2 Złote 135 50 Groszy 1995- CuNi Æ 20,5; 3,22g obrzeże ząbkowane Nominał 1995- Moś/Mn Æ 17,5; 2,13g obrzeże ząbkowane Nominał 25 1990 1991 1992 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008-2012 III Mln. szt. 1995- CuNi Æ29,5; 6,54g obrzeże ząbkowane Las Katyński 134 20 Groszy - Rok, Monety okolicznościowe 1995- CuNi Æ 18,5; 3,22g obrzeże ząbkowane Nominał 131 2 Grosze 1994 1,5 III Monety denominacyjne (poz.129-136 i 143), niezależnie od daty wybicia (1990-1994), wprowadzone do obiegu 1.I.1995 roku 1995- Moś/Mn Æ 15,5; 1,6g obrzeże ząbkowane Nominał 76 tys. Mln. szt. Rzeczpospolita Polska 1993-1994 CuNi Æ 29,5; 10,8g obrzeże ząbkowane Związek Inwalidów Wojennych 1994 Rok, 1995- moneta dwustopowa CuNi/brąz Æwew. 16,0, całk. 24,0; 6,54g obrzeże moletowane nieregularnie Nominał 1994 1996 2008 2009-2012 112 896 033 52 940 003 - - 7,0 7,0 7,0 7,0 60% 1995 0,35 144 2 Złote 1995- CuNi Æ29,5; 6,54g obrzeże ząbkowane Igrzyska Olimpijskie - Atlanta 60% 1995 0,3 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY CENNIK MONET KOLEKCJONERSKICH ORAZ PRÓBNYCH EMISJI KOLEKCJONERSKICH PRL nakład metal cena 50 ZŁOTYCH śred. 30 mm, w. 12,5g 1972 Fryderyk Chopin 1974 j.w. 10 375 49 999 Ag750 Ag750 200 zł 60 zł 51,048 50,000 50,000 50,177 60,158 60,184 100,148 100,334 Ag 625 20,000 20,150 30,000 30,000 Ag 625 30,000 Ag 625 30,000 30,000 Ag 625 20,000 10,000 10,000 18,000 12,000 Ag 625 12,000 8,000 Ag 750 Ag 750 Ag 625 Ag 625 Ag 625 Ag 625 Ag 625 Ag 625 120 zł Ag 625 Ag 625 Ag 625 Ag 625 120 zł Ag 625 120 zł Ag 625 Ag 625 150 zł Ag 625 Ag 625 Ag 625 Ag 625 Ag 625 350 zł Ag 625 Ag 625 50 zł 50 zł 50 zł 50 zł 50 zł 50 zł 40 zł 40 zł 350 zł 800 zł 8,700 3,750 1 5 80 128 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 1,000 zł 2,000 zł c.a. c.a. 2,500 zł 3,500 zł 12,150 Ag 750 500 zł 28,040 32,040 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 120 zł 120 zł 500 zł 200 zł 200 zł 200 zł 200 zł 21,000 11,000 Ag 750 Ag 750 100 zł 200 zł 15,000 Ag 750 100 zł 16,000 Ag 750 100 zł 3,000 3,650 1 5 32 75 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 1,800 zł 2,000 zł c.a. c.a. 3,500 zł 4,500 zł 10,000 8,000 8,000 10,000 15,000 8,000 Ag 750 8,000 15,000 15,000 12,000 8,000 15,000 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 250 zł Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 Ag 750 400 zł 350 zł 600 zł 150 zł 120 zł 350 zł 10 000 Ag625 150 zł 100 zł 100 zł 100 zł 70 zł 70 zł 70 zł 70 zł 150 zł 300 zł 150 zł 150 zł 120 zł 100 ZŁOTYCH śred. 30 mm, w. 14,17g 1982 Jan Paweł II, st. zw 1982 Jan Paweł II, st.L 1985 Jan Paweł II, st. zw 1985 Jan Paweł II, st.L 1986 Jan Paweł II, st. zw 1986 Jan Paweł II, st.L 200 ZŁOTYCH śred. 33 mm, w. 17,6g 1979 Mieszko I 1980 XIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie Lake Placid 1980 1980 j.w. ale ze zniczem u dołu 1980 Bolesław Chrobry 1980 Kazimierz Odnowiciel 1981 Bolesław Śmiały 1981 Władysław Herman 1982 Bolesław Krzywousty 1982 XII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej - Hiszpania 1982 1983 Jan III Sobieski 1984 XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie - Sarajewo 1984 1984 Igrzyska XXIII Olimpiada - Los Angeles 1984 500 ZŁOTYCH śred. 32, w. 29,5g 1984 Łabędź 1985 Przemysław II 1985 Wiewiórka 1985 40 lat ONZ 1986 XIII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej - Meksyk 1986 1986 Władysław I Łokietek 1986 Sowa 12,000 1987 Kazimierz III Wielki 1987 XV Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1988 (hokeista) 1987 Igrzyska XXIV Olimpiady 1988 (Seul) 1987 Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 1988 1988 Jadwiga 1988 XIV Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej - Włochy 1990 300 zł 80 zł 100 zł 120 zł 300 zł 100 zł 1000 ZŁOTYCH, śred. 31 mm, w. 14,5g 1983 Jan Paweł II cena 2,318 2,315 Au 900 Au 900 5,000 zł 5,000 zł 4,000 5,000 5,000 3,000 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 1,200 zł 1,200 zł 1,200 zł 3,500 zł 5,250 Au 900 1,200 zł 1,500 2,500 2,500 3,000 3,113 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 1,500 zł 5,000 zł 2,800 zł 2,400 zł 2,400 zł 500 ZŁOTYCH śred. 32 mm, w. 29,95g 2000 ZŁOTYCH śred. 21 mm, w. 8,0g 1977 Fryderyk Chopin 1979 Mikołaj Kopernik 1979 Maria Skłodowska-Curie 1979 Mieszko I 1980 Lake Placid - XIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1980 Lake Placid - XIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie - PRÓBA 1980 Bolesław I Chrobry 1980 Kazimierz Odnowiciel 1980 Bolesław II Śmiały 1981 Władysław I Herman Jan Paweł II - popiersie z pastorałem na wprost - monety wybite w Szwajcarii 1000 ZŁOTYCH śred. 18 mm, w. 3,40g 1982 st.zw. 1982 st.L 1985 st.zw. 1985 st.L 1986 st.zw. 1986 st.L 2000 ZŁOTYCH śred. 23 mm, w. 6,80g 1982 st.zw. 1982 st.L 1985 st.zw. 1985 st.L 1986 st.zw. 1986 st.L 900 1,700 1 2 83 53 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 6,000 zł 5,000 zł c.a c.a c.a c.a 500 1,250 1 2 54 79 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 8,000 zł 6,000 zł c.a c.a c.a c.a 200 700 1 1 6 13 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 30,000 zł 20,000 zł c.a c.a c.a c.a 10 000 ZŁOTYCH śred. 40 mm, w. 34,50g 1982 st.zw. 1982 st.L 1985 st.zw. 1985 st.L 1986 st.zw. 1986 st.L Jan Paweł II - półpostać z pastorałem w lewo 1 000 ZŁOTYCH śred. 18 mm, w. 3,10g 1987 st.L 201 Au 999 10,000 zł 201 Au 999 15,000 zł 201 Au 999 20,000 zł 201 Au 999 30,000 zł 101 Au 999 c.a. 1,000 Au 999 5,000 zł 1,000 Au 999 7,000 zł 1,000 Au 999 9,000 zł 1,000 1,000 Au 999 Au 999 11,000 zł 13,000 zł Au 999 c.a. 1,000 Au 999 6,000 zł 1,000 Au 999 8,000 zł 1,000 Au 999 10,000 zł 1,000 1,000 Au 999 Au 999 12,000 zł 14,000 zł Au 999 c.a. 2 000 ZŁOTYCH śred. 22 mm, w. 7,70g 1987 st.L 5 000 ZŁOTYCH śred. 27 mm, w. 15,50g 1987 st.L 10 000 ZŁOTYCH śred. 32 mm, w. 31,10g 1987 st.L 200 000 ZŁOTYCH śred. 70 mm, w. 373,20g 1987 st.L Cztery pierwsze monety bywają jako komplet. Orientacyjna cena kompletu około 90tys. zł. we 1988 st.L 1 000 ZŁOTYCH śred. 18 mm, w. 3,10g 2 000 ZŁOTYCH śred. 22 mm, w. 7,70g 1988 st.L 200 ZŁOTYCH śred. 40 mm, w. 28,13g 1982 Jan Paweł II, st. zw 1982 Jan Paweł II, st.L 1985 Jan Paweł II, st. zw 1985 Jan Paweł II, st.L 1986 Jan Paweł II, st. zw 1986 Jan Paweł II, st.L metal 1976 Tadeusz Kościuszko 1976 Kazimierz Pułaski 100 ZŁOTYCH śred. 32 mm, w. 16,5g 1973 Mikołaj Kopernik 1974 Mikołaj Kopernik 1974 Maria Skłodowska 1975 Zamek w Warszawie 1975 Helena Modrzejewska 1975 Ignacy Paderewski 1976 Tadeusz Kościuszko 1976 Kazimierz Pułaski 1977 Żubr 30,050 1977 Henryk Sienkiewicz 1977 Władysław Reymont 1977 Zamek na Wawelu 1978 Adam Mickiewicz 1978 Łoś 30,000 1978 Janusz Korczak 1978 Bóbr 30,000 1979 Henryk Wieniawski 1979 Ludwik Zamenhof 1979 Ryś 20,000 1979 Kozica 1980 Igrzyska XXII Olimpiady (Moskwa) 1980 Jan Kochanowski 1980 Głuszec 1981 Władysław Sikorski 1981 Koń 12,000 1982 Bocian 1983 Niedźwiedź nakład MONETY ZŁOTE 1972-1994 5 000 ZŁOTYCH śred. 27 mm, w. 15,50g 1988 st.L 10 000 ZŁOTYCH śred. 32 mm, w. 31,10g 1988 st.L 1988 st.zw. 200 000 ZŁOTYCH śred. 70 mm, w. 373,20g 1988 st.L Cztery pierwsze monety (st.L) bywają jako komplet. Orientacyjna cena kompletu około 35-40 tys. zł. 101 Jan Paweł II - popiersie "na kratce" 1 000 ZŁOTYCH śred. 18 mm, w. 3,10g 1989 st.L 2 000 ZŁOTYCH śred. 22 mm, w. 7,70g 1989 st.L 5 000 ZŁOTYCH śred. 27 mm, w. 15,50g 1989 st.L 10 000 ZŁOTYCH śred. 32 mm, w. 31,10g 1989 st.L 1989 st.zw. 200 000 ZŁOTYCH śred. 70 mm, w. 373,20g 1989 st.L Cztery pierwsze monety (st.L) bywają jako komplet. Orientacyjna cena kompletu około 35-40 tys. zł. 200 PN 2/2014 23 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY nakład 20 000 ZŁOTYCH śred. 18 mm, w. 3,10g 1990 st.L 50 000 ZŁOTYCH śred. 22 mm, w. 7,70g 1990 st.L Au 900 8,000 zł 1,001 Au 999 10,000 zł Au 999 14,000 zł 1,001 2,000 Au 999 Au 999 18,000 zł 7,000 zł 20 000 20 000 25 000 8 000 2 500 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 80 zł 80 zł 100 zł 320 zł 2200 zł 15 000 Ag750 200 zł 5 000 5 000 5 000 5 000 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 1700 zł 1000 zł 1100 zł 1100 zł 1,001 200 000 ZŁOTYCH śred. 32 mm, w. 31,10g 1990 st.L 1990 st.L, duża Cztery pierwsze monety z w/w bywają jako komplet. Orientacyjna cena kompletu około 50 tys. zł. 5000 ZŁOTYCH, śred. 32 mm, w. 16,5g 1989 Toruń 1989 Toruń - Kopernik 1989 Westerplatte 1989 Władysław II Jagiełło popiersie 1989 j.w. ale półpostać 10.000 ZŁOTYCH, śred. 35 mm, w. 19,3 bita stemplem lustrzanym 1987 Jan Paweł II śr. 32 mm, w. 31,1g 1988 X lat pontyfikatu 1988 Jan Paweł II 1988 Jan Paweł II półpostać 1989 Jan Paweł II sylw. na tle krzyża cena 1,004 100 000 ZŁOTYCH śred. 27 mm, w. 15,50g 1990 st.L metal 20.000 ZŁOTYCH śred. 35 mm, w. 19,3g 1989 XIV mistrzostwa świata w piłce nożnej - Włochy 1990 1989 j.w. Piłkarz 50.000 ZŁOTYCH śred. 35 mm, w. 19,3g bita stemplem lustrzanym 1988 Józef Piłsudski 1964 Kazimierz Wielki 1964 j.w. ale bez napisu „próba” 1965 VII w. Warszawy 1965 700 lat Warszawy 29,0 mm, w. 9,5g 1971 FAO 51 200 1971 Chleb dla świata 20 ZŁOTYCH śred. 29 mm, w. 10,15g 1973 Drzewko 1973 Wieżowiec 1979 Międzynarodowy Rok Dziecka 1979 Centrum Zdrowia Dziecka 1980 Łódź 1905 1981 Barbakan 50 ZŁOTYCH śred. 30 mm, w. 12,6g 1972 Fryderyk Chopin 100 ZŁOTYCH śred. 35 mm, w. 20g 1966 Mieszko i Dąbrówka 1966 Głowy Mieszka i Dąbrówki, w. 21g, śred. 32 mm, w. 16,5g 1973 Mikołaj Kopernik 1973 Mikołaj Kopernik - mała głowa 1974 Maria Skłodowska-Curie 1974 j.w. ale mała głowa 1975 Zamek Królewski w Warszawie 1976 Tadeusz Kościuszko 1976 Kazimierz Pułaski 1977 Żubr 1977 Ryba ` 1977 Henryk Sienkiewicz 1977 j.w. ale napis na dole 1977 Władysław Reymont 1977 j.w. ale profil w lewo 1977 Wawel 1978 Adam Mickiewicz 1978 Głowa łosia 1978 Janusz Korczak 1978 Bóbr 1978 Interkosmos 1979 Henryk Wieniawski 1979 Ludwik Zamenhof 1979 Ryś 1970 Kozica 1980 Igrzyska Olimpijskie 1980 Jan Kochanowski 1980 Głuszce 1980 50 lat Daru Pomorza 1981 Władysław Sikorski 1981 Konie 1981 Kościół Mariacki w Krakowie 1982 Bociany 1983 Niedźwiedzie 200 ZŁOTYCH śred. 33 mm, w. 17,6g 1975 XXX rocznica zwycięstwa 1975 XXX lat zwycięstwa nad faszyzmem 24 PN 2/2014 śred. 29 mm, w. 9,6g 1985 Szpital Matki Polki śred. 29,5 mm, w. 10,8g 1986 Mistrzostwa świata w piłce nożnej - Meksyk 1986 Władysław Łokietek 1986 Sowa 6 000 1986 Igrzyska XXIV olimpiady śred. 40 mm, w. 20,0g 1987 Mistrzostwa Europy w piłce nożnej 1987 Mistrzostwa Europy w piłce nożnej 25 000 25 000 Ag750 Ag750 70 zł 75 zł Ag750 100 zł 30 000 ? 30 120 30 100 CuNi CuNi CuNi CuNi 70 zł 1400 zł 40 zł 40 zł CuNi 51 800 30 zł CuNi 30 zł 16 200 13 200 4200 30 000 10 000 30 400 CuNi CuNi Ag625 CuNi CuNi CuNi 80 zł 35 zł 150 zł 40 zł 60 zł 50 zł 14 622 Ag750 70 zł 31 000 Ag900 120 zł 30 000 Ag900 120 zł 5 000 1 222 10 041 10 131 5 000 3 000 3 000 5 400 5 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 3 100 4 100 4 100 4 100 4 100 4 100 4 000 5 020 4 020 4 020 4 000 3 000 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 Ag625 90 zł 1200 zł 90 zł 90 zł 100 zł 200 zł 220 zł 120 zł 180 zł 120 zł 180 zł 120 zł 120 zł 250 zł 180 zł 550 zł 150 zł 550 zł 90 zł 90 zł 90 zł 370 zł 240 zł 160 zł 120 zł 200 zł 130 zł 100 zł 300 zł 120 zł 300 zł 600 zł 10 054 10 030 Ag625 Ag625 100 zł 100 zł metal cena 6 048 6 050 4 100 4 020 3 625 3 620 4 020 4 020 4 020 3 000 6 002 6 000 4 000 Ag625 Ag625 Ag625 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 100 zł 100 zł 500 zł 500 zł 180 zł 180 zł 200 zł 200 zł 200 zł 200 zł 100 zł 100 zł 180 zł 37 300 FeNi 35 zł 15 000 10 000 CuNi 10 000 CuNi CuNi 120 zł CuNi 55 zł 80 zł 70 zł 15 000 10 000 CuNi CuNi 60 zł 60 zł 300 300 Au900 Au900 6000 zł 6000 zł 25 000 6 000 Ag625 Ag625 70 zł 120 zł 7 000 Ag625 120 zł 10 000 Ag750 180 zł 3 000 5 700 2 004 2 500 2 500 2 500 2 500 Ag750 24 500 9 000 2 500 Ag750 2 500 11 500 24 000 10 000 10 000 2 500 7 000 Ag625 Ag625 Ag625 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 40 zł Ag625 Ag750 Ag750 180 zł Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 180 zł 250 zł 300 zł 350 zł 500 zł 200 zł 150 zł 500 ZŁOTYCH, śred. 32 mm, w. 29,95g 1982 Dar Młodzieży, 1983 XIV Zimowe Igrzyska - Sarajewo śred. 33 mm, w. 17,6g 1984 Olimpiada w Los Angeles 20 000 nakład 1976 Tadeusz Kościuszko 1976 Kazimierz Pułaski śred. 32 mm, w. 16,5g CENNIK PRÓBNYCH MONET KOLEKCJONERSKICH 10 ZŁOTYCH śred. 31 mm, w. 12,9g 1976 XXI Olimpiada 1976 Igrzyska Olimpijskie 1979 Mieszko I 1980 Bolesław Chrobry 1980 Lake Placid - narciarz 1980 j.w. u dołu znicz 1980 Kazimierz Odnowiciel 1981 Bolesław Śmiały 1981 Władysław Herman 1982 Bolesław Krzywousty 1982 Mistrzostwa świata w piłce nożnej 1982 j.w. ale bramkarz w prawo 1983 300 lat odsieczy Wiedeńskiej 1000 ZŁOTYCH 1982 śred. 35 mm, w. 19,3g 1982 Jan Paweł II, śred. 32 mm, w. 16,5g 1984 Wincenty Witos 1985 Łabędź 1984 40 lat PRL 1985 Przemysław II 1985 Wiewiórka 1985 40 lat ONZ 1985 Szpital Matki Polki - serce 1986 j.w. 22 000 1986 Narodowy czyn pomocy szkole 1986 Mistrzostwa świata w Piłce nożnej - Meksyk 1986 Władysław Łokietek 1986 Sowa 6 000 1987 Kazimierz III Wielki 1987 Muzeum Śląskie 1987 Wrocław 1987 XIV Olimpiada 1987 Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1988 Jadwiga 1988 XIV Mistrzostwa świata w piłcenożnej - Włochy 40 zł 120 zł 350 zł 350 zł 50 zł 50 zł 200 zł 80 zł 350 zł 200 zł 2000 ZŁOTYCH 1982 śred. 21 mm, w. 8,0g 1980 Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1 500 Au900 1450 zł * nie ujęto serii monet 200 złotowych bitych w srebrze: XXX lat PRL, XXX rocznica zwycięstwa, XXI Olimpiada, z uwagi na to, że monety te bito zwykłym stemplem, wyselekcjonowując najładniej bite. MONETY KOLEKCJONERSKIE RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ od 1990 roku 1.000 ZŁOTYCH śred. 38,61 mm, w. 28,28 1994 XV Puchar Świata FIFA 20.000 ZŁOTYCH śred. 18 mm, w. 3,1g 1990 Solidarność śred. 32,1 mm, w. 9,45g 1991 125 lat mennicy Warszawskiej 50.000 ZŁOTYCH śred. 22 mm, w. 7,7 1990 Solidarność 10 480 Ag925 300 zł 1 004 Au900 3000 zł 100 000 CuNi 30 zł 1 001 Au999 2500 zł śred. 32 mm, w. 11,3g 1992 200 lat Orderu Virtuti Militari, ośmiokątna, 100.000 ZŁOTYCH śred. 27 mm, w. 15,5 1990 Solidarność, 40 zł 1 001 Au999 300 zł 10 000 10 000 10 000 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 55 zł 150 zł 300 zł 600 zł 600 zł 600 zł 12 000 12 000 12 000 12 000 30 000 150 000 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag900 180 zł 180 zł 180 zł 180 zł 70 zł 100 zł 25 000 25 000 2 000 Ag750 Ag750 Au999 120 zł 100 zł 4000 zł śred. 39 mm, w. 31,1g 1990 Solidarność „L” 1990 Solidarność „L”, szeroki napis 1990 Solidarność bez litery „L” 1990 Tadeusz Kościuszko 1990 Fryderyk Chopin 1990 Józef Piłsudski śred. 32 mm, w. 16,5g 1991 Narwik 1991 Mjr Hubal 1991 Tobruk 1991 Bitwa o Anglię 1992 Wojciech Korfanty 1994 50 Rocz. Powst. Warszawskiego 200.000 ZŁOTYCH śred. 39 mm, w. 31,1g 1990 gen. Grot Rowecki 1990 gen. Bór Komorowski 1990 Solidarność 500 000 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY nakład śred. 32 mm, w. 31,1g, rant gładki 1990 Solidarność Au999 4200 zł 13 13 10 Au999 Au999 Au999 c.a. c.a. c.a. 10 000 10 000 10 000 Ag999 Ag999 Ag999 4000 zł 4000 zł 4000 zł 20 000 25 000 25 000 Ag750 Ag750 Ag750 70 zł 80 zł 80 zł 100 000 Ag999 80 zł 20 000 Ag925 150 zł 20 000 20 000 45 000 20 000 Ag925 Ag925 Ag999 Ag999 180 zł 180 zł 70 zł 140 zł 20 000 15 000 15 000 15 000 5 000 20 000 5 000 5 000 10 000 1 500 1 500 15 000 15 000 5 000 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 Ag750 60 zł 65 zł 180 zł 150 zł 700 zł 100 zł 150 zł 700 zł 250 zł 280 zł 140 zł 140 zł 170 zł 800 zł 1990 Tadeusz Kościuszko 1990 Józef Piłsudski 1990 Fryderk Chopin śred. 65 mm, w. 155,5g 1990 Tadeusz Kościuszko 1990 Józef Piłsudski 1990 Fryderk Chopin śred. 35 mm, w. 19,3g 1991 70 lat Targów w Poznaniu, 1991 gen. Leopold Okulicki 1991 gen. Michał Tokarzewski śred. 40 mm, w. 38,9g cena 1 001 śred. 32 mm, w. 31,1g 1991 200 lat Konstytucji 3 Maja metal śred. 40 mm, w. 31,1g 1991 Zimowe Igrzyska w Albertville 1991 Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie - Podnoszenie ciężarów 1991 Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie - Żaglówki 1992 EXPO - Sevilla 1992 500 lat odkrycia Ameryki, śred. 32mm, w. 16,5g, rant gładki 1992 Stanisław Staszic 1992 70 l. Międz. Targ. Poznańskich 1992 Konwoje 1992 Władysław Warneńczyk 1992 Władysław Warneńczyk – półpostać 1993 Szczecin 1993 Kazimierz Jagiellończyk 1993 Kazimierz Jagiellończyk – półpostać 1993 Ruch Oporu 1939-1945 1994 Monte Cassino 1994 75 lat ZIW 1994 200 lat Powstania Kościuszki 1994 Zygmunt I Stary 1994 Zygmunt I Stary - półpostać 300.000 ZŁOTYCH śred. 40 mm, w. 31,1g , rant gładki 1992 Getto 1993 Zamek w Łańcucie 1993 Jaskółki 1993 Igrzyska w Lillehamer 1993 Zamość 1993 Maksymilian Kolbe 1993 70 lat Banku Polskiego -ośmiokątna 1993 50 rocznica Powstania Warszawskiego 3 000 20 000 20 000 20 000 20 000 25 000 20 000 30 000 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 Ag999 120 zł 250 zł 400 zł 150 zł 120 zł 280 zł 150 zł 100 zł CENNIK PRÓBNYCH MONET KOLEKCJONERSKICH 20 000 ZŁOTYCH, śred. 18 mm, w. 3,1g, rant gładki 1991 Jan Paweł II 400 Au999 2800 zł Au999 2800 zł Au999 3000 zł Au999 4500 zł 6 000 Ag999 440 zł 50,000 20,000 40,000 20,000 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 75 zł 130 zł 75 zł 130 zł 1,5 mln MN 25/CuAl6Ni2 12,000 20,000 20,000 15,000 5,000 13,050 13,500 14 000 25,000 50,000 15,000 5,000 20,000 30,000 14,000 22,000 7,000 65,000 14,000 14,000 18,000 18,000 70,000 22,000 18,000 Ag 750 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 50 000 ZŁOTYCH, śred. 22 mm, w. 7,7g, rant gładki 1991 Jan Paweł II 400 100 000 ZŁOTYCH, śred. 27 mm, w. 15,5g, rant gładki 1991 Jan Paweł II 400 200 000 ZŁOTYCH, śred. 32 mm, w. 31,1g, rant gładki 1991 Jan Paweł II 400 200 000 ZŁOTYCH, śred. 32 mm, w. 31,1g, rant gładki 1991 Jan Paweł II MONETY PO DENOMINACJI 5 ZŁOTYCH, śred. 24 mm, w. 7,07g 2011 Polskie Kluby Piłkarskie – Polonia Warszawa 2013 Historia Monety Polskiej – denar Bolesława Chrobrego 2013 Polskie Kluby Piłkarskie – Warta Poznań 2013 Historia Monety Polskiej – denar Bolesława Śmiałego 5 ZŁOTYCH, śred. 24 mm, w. 6,54g 2014 Odkryj Polskę – 25 lat wolności 10 ZŁOTYCH, śred. 32 mm, w. 14,14g 1995 Żołnierz polski na frontach II Wojny - Berlin 1945 1995 100 lat Igrzysk Olimpijskich 1995 Wincenty Witos 1996 Zygmunt II August - popiersie 1996 Zygmunt II August - półpostać 1996 40 rocz. Wydarzeń Poznańskich 1996 Stanisław Mikołajczyk 1996 200-lecie Powstania Mazurka Dąbrowskiego 1997 1000-lecie śmierci św. Wojciecha 1997 Jan Paweł II - Kongres Eucharystyczny 1997 Stefan Batory - popiersie 1997 Stefan Batory - półpostać 1997 Paweł Edmund Strzelecki 1998 Olimpiada w Nagano 1998 Gen. A. E. Fieldorf - „Nil” 1998 Zygmunt III Waza - popiersie 1998 Zygmunt III Waza - półpostać 1998 Jan Paweł II - XX-lecie pontyfikatu 1998 80 Rocz. Odzysk. Niepodległości 1998 Deklaracja Praw Człowieka 1999 Ernest Malinowski 1999 Julisz Słowacki 1999 Jan Paweł II - Papież Pielgrzym 1999 Wstąpienie Polski do NATO 1999 Fryderyk Chopin - 150 Rocz. Śmierci 600 zł 240 zł 220 zł 500 zł 1800 zł 340 zł 280 zł 320 zł 220 zł 170 zł 320 zł 2000 zł 150 zł 110 zł 180 zł 180 zł 380 zł 120 zł 220 zł 240 zł 180 zł 210 zł 150 zł 130 zł 160 zł nakład metal 1999 600-lecie odnowienia Akademii Krakowskiej 27,000 Ag 925 1999 Jan Łaski 20,000 Ag 925 1999 Władysław IV Waza - popiersie 20,000 Ag 925 1999 Władysław IV Waza - półpostać 13,000 Ag 925 2000 Zjazd w Gnieźnie (rdzeń oksydowany) 32,000 Ag 925 2000 Wielki Jubilleusz roku 2000 60,000 Ag 925 2000 1000-lecie Wrocławia 32,000 Ag 925 2000 20 Lat Solidarności 40,000 Ag 925 2000 Jan II Kazimierz - popiersie 20,000 Ag 925 2000 Jan II Kazimierz - półpostać 14,000 Ag 925 2000 Muzeum polskie w Rapperswilu 25,000 Ag 925 2000 Grudzień 1970 (oksydowana) 37,000 Ag 925 2001 Rok 2001 35,000 Ag 925 2001 Trybunał Konstytucyjny 25,000 Ag 925 2001 Kardynał Stefan Wyszyński 60,000 Ag 925 2001 Henryk Wieniawski 28,000 Ag 925 2001 Jan III Sobieski - popiersie 24,000 Ag 925 2001 Jan III Sobieski - półpostać 17,000 Ag 925 2001 Michał Siedlecki 26,000 Ag 925 2002 Gen. Broni Władysław Anders 40,000 Ag 925 2002 Jan Paweł II - Pontifex Maximus 80,000 Ag 925 2002 Bronisław Malinowski 33,500 Ag 925 2002 Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 55,000 Ag 925 2002 MŚ w Piłce Nożnej (z bursztynem) 65,000 Ag 925 2002 August II Mocny - popiersie 30,000 Ag 925 2003 Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy 47,000 Ag 925 2003 Generał Stanisław Maczek 44,000 Ag 925 2003 150-lecie narodzin przemysłu naftowego i gazowniczego43,000 Ag 925 2003 750-lecie lokacji Poznania 39,000 Ag 925 2003 Stanisław Leszczyński - popiersie 35,000 Ag 925 2003 Stanisław Leszczyński - półpostać 35,000 Ag 925 2004 Aleksander Czekanowski 45,000 Ag 925 55,000 Ag 925 2004 Dzieje Złotego - Kobieta i Kłosy 2004 Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej 78,000 Ag 925 2004 85. rocz. powołania Policji (tampodruk) 65,000 Ag 925 2004 60. rocz. Powstania Warszawskiego 92,000 Ag 925 2004 Igrzyska XXVII Olimpiady - Ateny 2004 70,000 Ag 925 2004 Igrzyska XXVII Olimpiady - Ateny 2004 (platerowane Au) 90,000 Ag 925 2004 100-lecie Akademii Sztuk Pięknych (oksyd. z tampodr.) 75,000 Ag 925 2004 Gen. Stanisław F. Sosabowski 56,000 Ag 925 2005 Mikołaj Rej - 500. rocznica urodzin 60,000 Ag 925 2005 August II Mocny - półpostać 61,000 Ag 925 2005 Świat. wystawa EXPO - Japonia w kształcie wachlarza 80,000 Ag 925 2005 Dzieje Złotego - Żaglowiec 61,000 Ag 925 2005 Jan Paweł II - 1920-2005 170,000 Ag 925 2005 Jan Paweł II - 1920-2005 (platerowana złotem) 176,000 Ag 925 2005 60. rocz. zakończenia II Woj. Świat. 70,000 Ag 925 2005 25 lat Solidarności 64,900 Ag 925 2005 Konstanty Ildefons Gałczyński 62,000 Ag 925 2005 St. August Poniatowski - popiersie 60,000 Ag 925 60,000 Ag 925 2005 St. August Poniatowski - półpostać 2006 Zimowe Igrzyska Olimpijskie - Turyn 2006 71,000 Ag 925 2006 Zimowe Igrzyska Olimp. Turyn 2006 - efekt kątowy 72,000 Ag 925 2006 Dzieje zlotego- 10 zl 1932 61,000 Ag 925 2006 MŚ w piłce nożnej - Niemcy 2006 (platerowana Au) 80,500 Ag 925 2006 Mistrzowstwa Świata w piłce nożnej - Niemcy 2006 70,000 Ag 925 2006 30 rocznica Poznańskiego Czerwca 56,000 Ag 925 2006 Szkoła Główna Handlowa 59,000 Ag 925 2006 500 lat Statutu Łaskiego 57,000 Ag 925 2006 Jeździec Piastowski 62,000 Ag 925 2007 Ignacy Domeyko 55,000 Ag 925 2007 Enigma 52,000 Ag 925 2007 Dzieje Złotego - Nike 52,000 Ag 925 2007 750-lecie lokacji Krakowa 5 800 Ag 925 2007 Henryk Arctowski, Antoni B. Dobrowolski 5 700 Ag 925 2007 125 l. urodzin K. Szymanowskiego 5 300 Ag 925 2007 Rycerz ciężkozbojny - XV wiek 61 000 Ag 925 2007 Konrad Korzeniowski / Joseph Conrad 58 000 Ag 925 2008 40. rocznica Marca ‘68 11 800 Ag 925 2008 Sybiracy (z cyrkonią) 13 500 Ag 925 2008 Zbigniew Herbert 11 300 Ag 925 2008 Olimpiada Pekin 62 000 Ag 925 2008 Olimpiada Pekin (kula) 14 000 Ag 925 2008 Bronisław Piłsudski 99 000 Ag 925 2008 450 lat Poczty Polskiej 13 500 Ag 925 2008 Osadnictwo polskie w Ameryce Pn. 12 600 Ag 925 2008 Powstanie Wielkopolskie 10 700 Ag 925 2009 Husarz XVII wiek 100 000 Ag 925 100 000 Ag 925 2009 90. rocznica utworzenia NIK 2009 180 lat bankowości centralnej w Polsce 92 000 Ag 925 2009 Wybory 4 czerwca 1989 r. 100 000 Ag 925 2009 95. rocz. wymarszu I Kompanii Kadr. 50 000 Ag 925 2009 Czesław Niemien 100 000 Ag 925 2009 Czesław Niemien (28,2 x 28,2 mm) 100 000 Ag 925 2009 65. rocz. Powstania Warszawskiego 100 000 Ag 925 2009 65. rocz. Powst. Warszawskiego 100 000 Au 999/Ag 925 2009 Wrzesień 1939 r. 100 000 Ag 925 2009 100. rocznia powstania TOPR 10 0000 Ag 925 2009 25. r. męcz. śmierci k. J. Popiełuszki 100 0000 Ag 925 2009 70. r. utworz. Pol. Państwa Podziem. 50 000 Ag 925 2010 65. rocznica oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau 80 000 Ag 925 2010 Polska Reprezentacja Olimpijska Vancouver 2010 80 000 Ag 925 2010 Historia jazdy polskiej – Szwoleżer Gwardii Napoleona I 100 000 Ag 925 2010 70. rocznica zbrodni katyńskiej 80 000 Ag 925 2010 100. rocznica Harcerstwa Polskiego 50 000 Ag 925 2010 95. rocznica urodzin ks. Jana Twardowskiego 50 000 Ag 925 2010 Wielkie bitwy – Grunwald (elipsa) 60 000 Ag 925 2010 Wielkie bitwy – Kłuszyn (elipsa) 60 000 Ag 925 2010 Polski sierpień 1980 50 000 Ag 925 2010 Krzysztof Komeda 60 000 Ag 925 2010 Krzysztof Komeda (klipa) 60 000 Ag 925 2010 Polscy podróżnicy i badacze – Benedykt Dybowski 60 000 Ag 925 2011 Smoleńsk - pamięci ofiar 10.04.2010 r. 30 000 Ag 925 2011 30. rocznica powstania NZS 50 000 Ag 925 2011 Przewodnictwo Polski w Radzie UE 50 000 Ag 925 2011 Historia jazdy polskiej – ułan II Rzeczypospolitej 50 000 Ag 925 PN 2/2014 cena 160 zł 150 zł 170 zł 450 zł 200 zł 80 zł 120 zł 160 zł 180 zł 350 zł 100 zł 100 zł 110 zł 120 zł 80 zł 120 zł 160 zł 340 zł 120 zł 200 zł 80 zł 90 zł 90 zł 90 zł 120 zł 110 zł 80 zł 90 zł 120 zł 80 zł 90 zł 65 zł 80 zł 80 zł 70 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 70 zł 70 zł 80 zł 60 zł 70 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 70 zł 70 zł 70 zł 60 zł 60 zł 60 zł 80 zł 60 zł 80 zł 75 zł 70 zł 80 zł 60 zł 90 zł 90 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 70 zł 120 zł 60 zł 60 zł 60 zł 60 zł 70 zł 60 zł 70 zł 80 zł 80 zł 60 zł 120 zł 70 zł 70 zł 60 zł 110 zł 110 zł 75 zł 90 zł 90 zł 90 zł 150 zł 90 zł 110 zł 110 zł 25 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY nakład metal cena Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 90 zł 100 zł 100 zł 130 zł 120 zł Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 110 zł 120 zł 100 zł 130 zł 120 zł 120 zł Ag 925 850 zł Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 1600 zł 1300 zł 120 zł 120 zł 150 zł 120 zł 130 zł 120 zł 130 zł 120 zł Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 120 zł 120 zł 100 zł 90 zł 150 zł 150 zł 150 zł 30,000 15,000 14,000 20,000 20,000 16,000 15,000 20,000 15,000 18,000 15,000 20,000 15,000 15,000 20,000 20,000 20,000 21,000 15,000 24,000 24,000 30,000 25,000 26,500 55,000 51,000 57,000 35,000 28,000 44,000 55,000 83,000 56,000 67,000 64,000 80,000 25,500 61,000 69,000 70,000 60,000 65,000 64,000 66,000 58,000 56 000 56 000 107 000 145 000 125 000 110 000 100 000 50 000 100 000 100 000 50 000 60 000 60 000 50 000 50 000 80 000 80 000 50 000 50 000 40 000 35 000 45 000 30 000 10 000 Ag 750 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 926 Ag 927 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 925 Ag 999 350 zł 440 zł 780 zł 340 zł 350 zł 550 zł 550 zł 350 zł 360 zł 900 zł 350 zł 330 zł 900 zł 500 zł 500 zł 300 zł 270 zł 600 zł 350 zł 450 zł 230 zł 1000 zł 440 zł 450 zł 250 zł 160 zł 220 zł 280 zł 380 zł 190 zł 130 zł 140 zł 150 zł 120 zł 120 zł 120 zł 120 zł 150 zł 120 zł 120 zł 140 zł 140 zł 120 zł 120 zł 140 zł 120 zł 120 zł 120 zł 120 zł 120 zł 120 zł 120 zł 150 zł 120 zł 120 zł 150 zł 140 zł 130 zł 150 zł 150 zł 150 zł 200 zł 150 zł 120 zł 180 zł 140 zł 240 zł 220 zł 850 zł 35 000 45 000 Ag 999 Ag 999 150 zł 150 zł 2011 Czesław Miłosz (1911 - 2004) 50 000 2011 Ignacy Jan Paderewski 50 000 2011 Powstania Śląskie 50 000 2011 100-lecie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi 50 000 2011 Polscy podróżnicy i badacze – Ferdynand Ossendowski 50 000 2011 Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej – Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski 50 000 2011 j.w. (kwadrat) 50 000 2012 150-lecie bankowości spółdzielczej w Polsce 40 000 2012 WOŚP - 20 lat (kształt serca) 60 000 2012 Stefan Banach 45 000 2012 150 lat Muzeum Narodowego w Warszawie 45 000 2012 Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2010-12 Zestaw: 4 monety x 10 zł – nakład jednej monety> 15 000 2012 ME w Piłce Nożnej UEFA 2010-12, Zestaw: 2 monet – 10 złotych i 10 hrywien (Mennica Warszawa) 10 000 jak wyżej (Mennica Kijów) 10 000 2012 Polska Reprezentacja Olimpijska Londyn 2012 50 000 2012 Bolesław Prus 30 000 2013 100 lat Teatru Polskiego w Warszawie 28 000 2013 150. rocznica Powstania Styczniowego 28 000 2013 Cyprian Norwid 28 000 2013 Historia Polskiej Muz. Rozrywk. – Agnieszka Osiecka 28 000 2013 Hist. Polsk. Muz. Rozrywk. – Ag. Osiecka (kwadrat) 28 000 2013 200-lecie urodzin Hipolita Cegielskiego 28 000 2013 50-lecie działalności Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 25 000 2013 200. rocznica śmierci księcia Józefa Poniatowskiego 28 000 28 000 2013 Witold Lutosławski 2014 Polska Reprezentacja Olimpijska Soczi 2014 30 000 2014 Denar typu 2. Bolesława Krzywoustego 20 000 2014 Kanonizacja Jana Pawła II – 27 IV 2014 50 000 2014 100. rocznica urodzin Jana Karskiego 30 000 20 ZŁOTYCH, śred. 38,61 mm, w. 31,1g 1995 Katyń, Miednoje, Charków 1995 500 lat woj. płockiego 1995 Sum 1995 50 rocznica powstania ONZ 1995 75 r. Bitwy Warszawskiej 1995 Atlanta 1996 1995 Mikołaj Kopernik (ECU) 1995 Pałac Królewski w Łazienkach 1996 400-lecie Stołeczności Warszawy 1996 Jeż 1996 Zamek w Lidzbarku Warmińskim 1996 1000-lecie Miasta Gdańska 1997 Jelonek Rogacz 1997 Zamek w Pieskowej Skale 1998 Ropucha Paskówka 1998 100-lecie odkrycia Polon-Rad 1998 Zamek w Kórniku 1999 Wilk 1999 Pałac w Radzyniu Podlaskim 2000 Zwierzęta świata - Dudek 2000 Pałac w Wilanowie 2001 Szlak bursztynowy - z oryg. bursztynem 2001 Kopalnia soli w Wieliczce - z oryginalną cyrkonią 2001 Paź Królowej 2001 Kolędnicy (z oryginalną cyrkonią) 2002 Zamek w Malborku (z ceramiką) 2002 Jan Matejko (z farbami: czerw., żółt., ziel. i niebieską) 2002 Żółw błotny 2003 Węgorz 2003 Śmigus-Dyngus (z farbami: nieb., złot., ziel. i czerw.) 2003 Jacek Malczewski - klipa z kolor. emalią 2003 Jan Paweł II - 25 lat pontyfikatu, klipa 2004 Morświn 2004 15 -lecie Senatu III RP (z bursztynem) 2004 Pamięci ofiar getta w Łodzi 2004 Stanisław Wyspiański (klipa - tampodruk) 2004 Dożynki 2005 Zwierzęta świata - Puchacz 2005 350. rocznica obrony Jasnej Góry 2005 Tadeusz Makowski (klipa) 2006 Zwierzęta Świata - Świstak 2006 Noc Świetojańska 2006 Kościół w Haczowie 2006 Gierymski 2007 Foka Szara 2007 Zabytki Torunia 2007 Leon Wyczółkowski (klipa) 2008 Sokół wędrowny 2008 65 r. Powstania w Gettcie 2008 Kazimierz Dolny 2008 90 r. Odzyskania Niepodległości 2009 Jaszczurka zielona 2009 65. rocznica likwidacji getta w Łodzi 2009 Polacy ratujący Żydów 2009 Władysław Strzemiński (1893-1952) lust. + tamp. 2010 90. rocznica Bitwy Warszawskiej 2010 Polscy malarze XIX/XX wieku – Artur Grottger 2010 Zwierzęta świata - podkowiec mały 2010 Zabytki Rzeczypospolitej - Krzeszów + el. ceramiczny 2011 Zofia Stryjeńska 1891-1976 (40x28 prostokąt) 2011 Zwierzęta świata – borsuk 2011 Beatyfikacja Jana Pawła II – 1 V 2011 2011 Smoleńsk - pamięci ofiar 10.04.2010 r. 2011 Polscy malarze XIX/XX wieku – Zofia Stryjeńska 2012 Polacy ratujący Żydów 2012 Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2010-12 2012 Krzemionki Opatowskie 2012 Polscy malarze XIX/XX wieku – Piotr Michałowski 2013 Kangur – Walabia Bennetta/Kangur olbrzymi Zestaw dwóch monet - polskiej i australijskiej 2013 Zwierzęta świata – żubr 2014 Zwierzęta Świata – konik polski 26 PN 2/2014 nakład metal cena 40 000 5 000 10 000 Au 900 Au 900 Au 900 220 zł 480 zł 580 zł 30 000 Au 900 360 zł 60 000 Au 900 340 zł 5 000 5 000 5 000 5 000 Ag 999 Ag 999 Ag 999 Ag 999 1300 zł 1200 zł 1000 zł 1000 zł 2,000 2,500 2,000 7,000 2,000 2,200 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 4,500 2,400 2,200 2,300 2,100 2,000 2,100 3,400 3,400 4,200 18,700 4,200 10,500 9,000 8,000 9 500 10 000 5 000 8 000 8 000 5 000 4 000 4 000 5 000 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 2400 zł 1900 zł 2300 zł 1900 zł 1800 zł 1800 zł 2600 zł 1800 zł 1800 zł 2000 zł 2000 zł 1450 zł 1800 zł 1800 zł 1700 zł 1800 zł 2200 zł 1700 zł 1500 zł 1500 zł 1400 zł 1400 zł 1400 zł 1300 zł 1300 zł 1300 zł 1300 zł 1300 zł 1300 zł 1300 zł 1300 zł 1900 zł 1900 zł 1600 zł 1900 zł 1900 zł 1995 Chopin - konkurs 500 1996 Henryk Sienkiewicz 1,000 1996 1000-lecie Miasta Gdańska 2,000 1997 Święty Wojciech 2,000 1998 Jan Paweł II - 20-lecie pontyfikatu 5,000 1998 200 lat ur. Adama Mickiewicza 3,000 1999 150 r. śmierci J. Słowackiego 1,900 1999 150 r. śmierci F. Chopina 2,200 2000 Rok 2000 6,000 2000 Zjazd w Gnieźnie 1,250 2000 Tysiąclecie Wrocławia 2,000 2000 Solidarność (duża, flaga malowana) 2,500 2001 Rok 2001, moneta wielostopowa Au/Ag/Cu/Pd 4,000 2001 Kardynał Stefan Wyszyński 4,500 2001 Henryk Wieniawski - Konkurs 2,000 2002 Jan Paweł II - Pontifex Maximus 5,000 2003 150 lecie narodzin przemysłu naftowego i gazowniczego2,100 2003 Jan Paweł II - 25 lat pontyfikantu 4,900 2004 Wstąpienie do Unii Europejskiej 4,400 2004 Igrzyska Olimpijskie w Atenach 6,000 2004 100 -lecie Akademii Sztuk Pięknych 5,000 2005 Mikołaj Rej - 500. rocznica urodzin 3,600 2005 Światowa wystawa EXPO - Japonia 4,200 2005 60. rocznica II Wojny Światowej 4,400 2005 25 lat Solidarności 4,600 2005 Konstanty Ildefons Gałczyński 3,500 2006 Zimowe Igrzyska Olimpijskie 6,000 2006 100-lecie SGH 8,000 2006 Jeździec piastowski 10,000 2007 750 l. lokacji Krakowa 10 000 2007 125 l. urodzin K. Szymanowskiego 9 600 2007 Jeździec ciężkozbrojny XV w. 9 900 2007 Konrad Korzeniowski / Joseph Conrad 8 000 2008 65 r. Powstania w Gettcie 12 000 2008 Zbigniew Herbert 11 200 2008 Pekin 13 500 2008 90 r. Odzyskania Niepodległości 10 000 2008 450 lat Poczty Polskiej 11 000 2008 90 r. Powstania Wielkopolskiego 9 400 2009 Husarz XVII wiek 10 500 2009 180 lat bankowości centralnej w Polsce 8 500 2009 Wybory 4 czerwca 1989 r. 10 000 2009 Wrzesień 1939 r. 10 500 2010 Polska Reprezentacja Olimpijska Vancouver 2010 8000 2010 Szwoleżer Gwardii Cesarza Napoleona I 10500 2011 Historia jazdy polskiej – ułan II Rzeczypospolitej 5000 2011 Czesław Miłosz (1911 - 2004) 4000 2011 Ignacy Jan Paderewski 3000 2012 Stefan Banach 4000 2012 Polska Reprezentacja Olimpijska Londyn 2012 5000 2012 Bolesław Prus 3000 2013 Cyprian Norwid 2500 2013 200-lecie urodzin Hipolita Cegielskiego 2500 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 26,000 zł 8000 zł 4500 zł 4500 zł 3200 zł 2900 zł 3300 zł 3200 zł 2000 zł 7500 zł 3700 zł 4400 zł 2600 zł 2600 zł 3000 zł 3000 zł 3000 zł 3000 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2600 zł 2900 zł 2900 zł 2900 zł 2900 zł 2800 zł 2500 zł 25 ZŁOTYCH, śred. 12,0 mm, w. 1,0 g 2009 Wybory 4 czerwca 1989 r. 2010 25. rocznica powstania Trybunału Konstytucyjnego 2011 Beatyfikacja Jana Pawła II – 1 V 2011 30 ZŁOTYCH, śred. 16,0 mm, w. 1,7 g 2010 Polski sierpień 1980 37 ZŁOTYCH, śred. 16,0 mm, w. 1,75 g 2009 25. r. męcz. śmierci k. J. Popiełuszki 2013 2013 2013 2014 50 ZŁOTYCH, śred. 45,0 mm, w. 62,2 g Skarby Stanisława Augusta – Bolesław Chrobry Skarby Stanisława Augusta – Wacław II Czeski Skarby Stanisława Augusta – Władysław Łokietek Skarby Stanisława Augusta – Kazimierz Wielki 100 ZŁOTYCH śred. 21,0 mm, w. 8 g 1997 Stefan Batory 1998 Zygmunt III Waza 1999 Zygmunt II August 1999 Jan Paweł II - Papież Pielgrzym 1999 Władysław IV Waza 2000 Zjazd w Gnieźnie 2000 Jadwiga 1384-199 2000 Jan II Kazimierz 2001 Władysław Łokietek 2001 Bolesław III Krzywousty 2001 Jan III Sobieski 2001 Mistrzostwa Świata w piłce nożnej 2002 Kazimierz III Wielki 2002 Władysław Jagiełło 2003 Kazimierz IV Jagiellończyk 2003 750-lecie lokacji Poznania 2003 Władysław III Warneńczyk 2003 Stanisław Leszczyński 2004 Przemysł II 2004 Zygmunt I Stary 2005 August II Mocny 2005 Jan Paweł II 2005 Stanisław August Poniatowski 2006 Mistrzostwa Świata w piłce nożnej 2006 Łaski 2007 Enigma 2008 Sybiracy 2008 Polskie osadnictwo w Ameryce 2009 100. rocznia powstania TOPR 2010 25. rocznica powstania Trybunału Konstytucyjnego 2010 65. rocznica oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau 2011 Beatyfikacja Jana Pawła II – 1 V 2011 2011 Smoleńsk - pamięci ofiar 10.04.2010 r. 2011 Przewodnictwo Polski w Radzie UE 2012 Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2010-12 2014 Kanonizacja Jana Pawła II – 27 IV 2014 200 ZŁOTYCH śred. 27,0 mm, w. 15,5 g PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY nakład metal cena 3000 2500 2500 2500 Au 900 Au 900 Au 900 Au 900 2500 zł 2500 zł 2500 zł 2500 zł 1000 750 750 750 750 Au 999 Au 999 Au 999 Au 999 Au 999 18.000 zł 14.000 zł 13.000 zł 12.500 zł 12.000 zł 2014 Kanonizacja Jana Pawła II – 27 IV 2014 966 Ag 999 2011 Beatyfikacja Jana Pawła II – 1 V 2011 500 Au 999 2013 2013 2014 2014 200. rocznica śmierci księcia Józefa Poniatowskiego Witold Lutosławski Polska Reprezentacja Olimpijska Soczi 2014 100. rocznica urodzin Jana Karskiego 500 ZŁOTYCH śred. 40 mm, w. 62,20 g 2012 Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2010-12 2013 Skarby Stanisława Augusta – Bolesław Chrobry 2013 Skarby Stanisława Augusta – Wacław II Czeski 2013 Skarby Stanisława Augusta – Władysław Łokietek 2014 Skarby Stanisława Augusta – Kazimierz Wielki 500 ZŁOTYCH śred. 100 mm, w. 1000 g 1000 ZŁOTYCH śred. 50 mm, w. 93,30 g Rok, Mln. szt. III II I 145 2 Złote 260 II I 70 III Mln. szt. II I 100 Rok, Rok, 153 2 Złote 1997 100 160 0,3 1996 0,3 50 70 151 2 Złote 60 0,4 20 80 140 154 2 Złote 45 1997 0,3 157 2 Złote 0,4 158 2 Złote 45 80 20 30 161 2 Złote 0,4 20 28 40 162 2 Złote 30 50 70 120 0,42 18 25 40 12 30 40 156 2 Złote 30 45 60 1998 0,4 45 1999 0,42 160 2 Złote 1998 1998 brak kreski ? 0,4 18 po 200 30 c.a. 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Ernest Malinowski, Twórca Kolei Transindyjskiej w Peru 40 163 2 Złote 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Wilk - Canis lupus 15 0,4 0,3 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie 100-lecie odkrycia Polon-Rad 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie 200-lecie urodzin Adama Mickiewicza 1798-1855 45 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Juliusz Słowacki 1809-1849 0,42 1998 I 110 159 2 Złote 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie 80 Rocznica Odzyskania Niepodległości 1998 1999 50 II 152 2 Złote 155 2 Złote 35 III 1997- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Paweł Edmund Strzelecki 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Ropucha Paskówka 25 I 65 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Zamek w Kórniku 1998 0,4 II 100 1997- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Zamek w Pieskowej Skale 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Zygmunt III Waza 1998 1998 Mln. szt. 1996 80 III 1996- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Henryk Sienkiewicz 1997 1998- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie XVIII Zimowe Igrzyska Olimpijskie - Nagano Mln. szt. 148 2 Złote 147 2 Złote 1997- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Jelonek Rogacz 50 Rok, 1996- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Zamek w Lidzbarku Warmińskim 150 2 Złote 149 2 Złote 1997- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Stefan Batory 0,3 I 500 1996 0,3 1997 III II 38.000 zł 1996- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Jeż 200 0,2 Mln. szt. III Mln. szt. Monety kolekcjonerskie Nordic Gold o nominale 2 zł 146 2 Złote 1996- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Zygmunt August 1996 Rok, Rok, 45 70 1999 0,45 0,42 15 30 45 164 2 Złote 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie Wejście Polski do NATO 30 1999 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g obrzeże gładkie 150 Rocznica Śmierci Fryderyka Chopina 12 30 45 1999 0,42 12 20 PN 2/2014 30 27 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 165 2 Złote Rok, Mln. szt. III II I 166 2 Złote Rok, Mln. szt. III II I 167 2 Złote Rok, Mln. szt. III II I 168 2 Złote 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY 1999- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY 2000- pierścień: CuAl5Zn5Sn1, rdzeń: CuNi25 Æ 27,0; 8,15g BANK POLSKI Władysław IV Waza 1632-1648 BANK POLSKI 500 Rocznica urodzin Jana Łaskiego 1499-1560 BANK POLSKI na obrzeżu napis: NARODOWY BANK POLSKI 1999 1999 0,5 12 20 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY BANK POLSKI Zjazd w Gnieźnie 0,45 12 30 12 20 28 170 2 Złote Wielki Jubileusz Roku 2000 - - 35 177 2 Złote 174 2 Złote 20 40 181 2 Złote 1,2 - 6 28 10 PN 2/2014 18 7 10 2001 0,50 10 12 2001 0,60 - 20 40 0,68 - 8 - 25 40 50 175 2 Złote 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY BANK POLSKI 2,00 6 12 18 172 2 Złote 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY BANK POLSKI 2000 Pałac w Wilanowie 0,50 12 20 40 2000 2001 0,50 18 35 70 2001 0,60 10 18 22 10 0,50 0,6 10 22 2000 0,75 - - 10 2001 0,60 10 20 40 184 2 Złote 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Michał Siedlecki 1873-1940 25 187 2 Złote 2002 Grudzień 1970 180 2 Złote 2001 0,60 - - 10 188 2 Złote 2002- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Żółw błotny - Emys orbicularis 10 BANK POLSKI 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Ochrona przyrody – Paź Królowej 183 2 Złote 12 176 2 Złote 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY Jan II Kazimierz 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jan III Sobieski 1674-1696 186 2 Złote 2002 0,50 179 2 Złote 2002- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Bronisław Malinowski 1884-1942 22 Zwierzęta świata - Dudek 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 15-lecie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego 182 2 Złote 185 2 Złote 0,60 4 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Henryk Wieniawski 1835-1880 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kolędnicy 2001 0,75 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kopalnia soli w Wieliczce 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kardynał Stefan Wyszyński – 100-lecie urodzin 2001 2000 Solidarność 178 2 Złote 2001- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Szlak bursztynowy 0,50 2000 5 BANK POLSKI 1000-lecie Wrocławia 171 2 Złote 2000 0,60 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY 2001 35 BANK POLSKI 45 173 2 Złote 18 18 BANK POLSKI 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY 10 10 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY BANK POLSKI 0,50 0,45 2000- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NARODOWY 2000 2000 1999 Rok 2000 30 169 2 Złote 2000 0,45 Pałac Potockich - Radzyń Podlaski 2002- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Mistrzostwa Świata w piłce nożnej - Korea Japonia 30 2002 1,00 - - 7 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 189 2 Złote 0,62 - 12 20 193 2 Złote 2,50 - - 5 197 2 Złote 0,70 - - 10 201 2 Złote 0,60 - - - - 11 6 - 10 194 2 Złote 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 750-lecie Lokacji Poznania 2003 0,60 8 15 20 2003 0,60 2004 2004 - - 12 0,60 0,82 2004 1,00 II I - - - - 2002 0,68 - 6 10 195 2 Złote 0,45 12 20 12 2003 2,00 - - 0,60 - - 70 10 0,92 - - 15 0,76 - - - - 10 2003 0,60 - 8 15 200 2 Złote 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Stanisław Leszczyński - 1704-1709, 1733-1736 2003 0,60 - 8 15 2004 0,75 - 6 12 208 2 Złote 5 211 2 Złote 2004 0,68 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Aleksander Czekanowski - 1833-1876 2004 0,70 - - 7 212 2 Złote 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 15-lecie Senatu III RP 5 2002 204 2 Złote 207 2 Złote 2004 I 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo kujawsko-pomorskie 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo łódzkie 6 II 196 2 Złote 203 2 Złote 2004 III 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Śmigus-Dyngus 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo dolnośląskie 20 Mln. szt. 192 2 Złote 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Węgorz europejski – Anguilla anguilla 2003 Rok, 2002- CuAl5ZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Gen. Władysław Anders 199 2 Złote 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej 6 III 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jan Paweł II - 25-lecie pontyfikatu 210 2 Złote 209 2 Złote - - 206 2 Złote Dzieje Złotego 0,80 - 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo lubuskie 2004- CuAlZnSn Æ 27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 2004 0,70 Mln. szt. 191 2 Złote 202 2 Złote 205 2 Złote 0,82 2002 Rok, 2002- CuAl5ZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Zamek w Malborku 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Morświn 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo lubelskie 2004 I 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 150-lecie narodzin przemysłu naftowego i gazowniczego 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jacek Malczewski - 1854-1929 2003 II 198 2 Złote 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Gen. Broni Stanisław Maczek 1892-1994 2003 III 2002- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jan Matejko 1838-1893 2003- CuAlZnSn Æ27,0; 7,74g na obrzeżu napis: NBP Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy- 10lat 2003 Mln. szt. 190 2 Złote 2002- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP August II Mocny 1697-1706 / 1709-1733 2002 Rok, 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo małopolskie 7 2004 0,9 - PN 2/2014 - 5 29 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 213 2 Złote 0,92 - - 4 217 2 Złote 1,0 - - 5 - - 4 - - 5 30 2004 0,85 - - - - - PN 2/2014 - 2004 1,0 - - 2005 0,85 - - 3 2005 5 1,0 - - 2004 0,76 - - 2004 0,85 - - 4 2004 0,85 - - 5 1,0 - - 5 - - 5 1,0 - - 0,9 - - 5 2004 0,9 - - 4 2004 1,0 - - 4 228 2 Złote 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo warmińsko-mazurskie 3 2005 1,0 - - 3 232 2 Złote 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Dzieje Złotego - żaglowiec 5 235 2 Złote 2005 2004 224 2 Złote 2005 0,95 - - 5 236 2 Złote 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 25-lecie NSZZ „Solidarność” 5 I 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo podkarpackie 231 2 Złote 1,0 II 220 2 Złote 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Światowa wystawa EXPO 2005 Japonia 2005 III 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo pomorskie 227 2 Złote 2005 Mln. szt. 216 2 Złote 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo świętokrzyskie 4 Rok, 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 60. rocznica Powstania Warszawskiego 223 2 Złote 234 2 Złote 2005 I 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Dożynki 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 60. rocznica zakończenia II wojny światowej 5 II 219 2 Złote 9 0,99 III 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Generał brygady Stanisław F. Sosabowski 230 2 Złote 233 2 Złote 4,0 4 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Puchacz - bubo bubo 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jan Paweł II 1920-2005 2005 - 226 2 Złote 229 2 Złote 1,0 - 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 500-lecie urodzin Mikołaja Reja 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo wielkopolskie 2005 0,9 Mln. szt. 215 2 Złote 222 2 Złote 225 2 Złote 1,0 2004 Rok, 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 85. rocznica powołania Policji 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo śląskie 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Stanisław Wyspiański 1869-1907 2004 I 218 2 Złote 221 2 Złote 0,9 II 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 100-lecie Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo podlaskie 2004 III 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo opolskie 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Igrzyska XXVIII Olimpiady - Ateny 2004 2004 Mln. szt. 214 2 Złote 2004- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo mazowieckie 2004 Rok, 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 350-lecie obrony Jasnej Góry 5 2005 1,0 - - 5 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 237 2 Złote 0,85 - - 5 241 2 Złote 1,0 - - - - 3 - - 3 - - 3 - - 2005 0,9 - - 2006 1,1 - - 2006 1,1 - - 3 2006 1,2 - - 3 1,0 - - I 2005 1,0 - - 2005 0,9 - - 2006 1,1 - - 3 1,2 - - 5 1,0 3 1,0 - - 6 2005 1,1 - - 3 2006 1,1 - - 4 252 2 Złote 6 2005 9 1,4 256 2 Złote 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 30 rocznina Czerwca 1976 r. - - 5 - - 2006 1,0 - - 5 260 2 Złote 259 2 Złote 2006 0,99 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Świstak (Marmota marmota) 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Chełmno 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 500-lecie wydania Statutu Łaskiego 5 2005 248 2 Złote 255 2 Złote 2006 I 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Legnica 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Noc świętojańska 5 II 244 2 Złote 251 2 Złote 2006 III 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Cieszyn 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej- Niemcy 2006 3 Mln. szt. 240 2 Złote 247 2 Złote 3 Rok, 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Stanisław August Poniatowski 1764-1795 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Elbląg 258 2 Złote 2006 II 243 2 Złote 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 100-lecie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie 5 III 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Tadeusz Makowski 254 2 Złote 257 2 Złote 1,0 3 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP XX Zimowe Igrzyska Olimpijskie - Turyn 2006 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kościół w Haczowie 2006 - 250 2 Złote 253 2 Złote 1,0 - 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Żagań 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Dzieje Złotego - 10 zł z 1932 r. 2006 1,0 Mln. szt. 239 2 Złote 246 2 Złote 249 2 Złote 1,1 2005 Rok, 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kołobrzeg 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Bochnia 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Chełm 2006 I 242 2 Złote 245 2 Złote 1,1 II 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Województwo Zachodnio-pomorskie 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jarosław 2006 III 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Gniezno 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Włocławek 2005 Mln. szt. 238 2 Złote 2005- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Konstanty Ildefons Gałczyński 1905-1953 2005 Rok, 5 2006 1,1 - PN 2/2014 - 3 31 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 261 2 Złote 1,1 - - 3 265 2 Złote 1,1 - - - - 3 - - 5 - - 3 32 - PN 2/2014 - 1,1 - - 2007 1,1 - - 2007 1,1 - - 5 2007 1,1 - - 5 1,1 - - 2006 - 1,1 - 2006 1,1 3 2007 1,1 3 0,9 - - 5 1,1 - - 3 1,1 0,9 - - 3 - - - - - - 2007 9 1,1 2007 1,1 - - 3 276 2 Złote 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Dzieje Złotego 5 2007 1,1 - - 5 280 2 Złote 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Słupsk 3 283 2 Złote 2007 2006 272 2 Złote 2007 1,1 - - 3 284 2 Złote 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Henryk Arctowski & Antoni Dobrowolski 3 I 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Łomża 279 2 Złote 2007 II 268 2 Złote 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Przemyśl 3 III 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Foka szara 275 2 Złote 2007 Mln. szt. 264 2 Złote 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 75. rocznica złamania szyfru Enigmy 3 Rok, 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kalisz 271 2 Złote 282 2 Złote 2007 I 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Płock 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Świdnica 3 II 267 2 Złote 278 2 Złote 281 2 Złote 1,1 2006 III 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Aleksander Gierymski 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Toruń 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Stargard Szczeciński 2007 3 274 2 Złote 277 2 Złote 1,1 - 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Racibórz 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 750 lat Krakowa 2007 - 1,1 Mln. szt. 263 2 Złote 270 2 Złote 273 2 Złote 1,1 2006 Rok, 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Sandomierz 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kwidzyn 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Gorzów Wielkopolski 2007 I 266 2 Złote 269 2 Złote 0,9 II 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jeździec Piastowski 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Ignacy Domeyko 2007 III 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Pszczyna 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Nowy Sącz 2006 Mln. szt. 262 2 Złote 2006- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Nysa 2006 Rok, 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Brzeg 3 2007 1,1 - - 3 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 285 2 Złote 1,1 - - 3 289 2 Złote 0,99 - - - - 3 - - 3 - - 3 - - 2007 0,99 - - 2008 1,1 - 2008 1,1 - 3 2008 - 1,1 1,1 - - - - 3 2008 1,1 - - 2008 0,99 - - 2008 1,51 - - 3 1,51 - - 3 1,4 1,1 - - 3 2008 1,1 - - 3 2008 1,1 - - 3 300 2 Złote 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kazimierz Dolny 3 2008 1,38 - - 3 304 2 Złote 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 400 lat polskiego osadznictwa w Ameryce Pn. 3 2008 1,2 - - 3 308 2 Złote 307 2 Złote 2009 2007 296 2 Złote 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 90. rocznica utworzenia NIK 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Husarz XVII w. 3 I 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Łowicz 303 2 Złote 2008 II 292 2 Złote 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Bronisław Piłsudski 1866-1918 3 III 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 65. rocznica Powstania w Gettcie Warszawskim 299 2 Złote 306 2 Złote 2008 1,1 Mln. szt. 288 2 Złote 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Zbigniew Herbert 1924-1998 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 90. Rocznica Powstania Wielkopolskiego 3 2007 Rok, 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kłodzko 295 2 Złote 3 - I 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Sokół wędrowny - falco peregrinus 3 - II 291 2 Złote 3 - III 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Piotrków Trybunalski 302 2 Złote 305 2 Złote 1,4 5 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 90. Rocznica Odzyskania Niepodległości 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 450 lat Poczty Polskiej 2008 - 298 2 Złote 301 2 Złote 2,0 - 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Bielsko-Biała 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Pekin 2008 - polska reprezentacja olimpijska 2008 1,1 Mln. szt. 287 2 Złote 294 2 Złote 297 2 Złote 0,99 2007 Rok, 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 125. rocznica urodzin Karola Szymanowskiego 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 40. rocznica Marca 68 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Sybiracy 2008 I 290 2 Złote 293 2 Złote 1,1 II 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Konrad Korzeniowski - Joseph Conrad 2008- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Konin 2008 III 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Rycerz ciężkozbrojny 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Leon Wyczółkowski (1832-1936) 2007 Mln. szt. 286 2 Złote 2007- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Tarnów 2007 Rok, - - 3 2009 1,2 - PN 2/2014 - 3 33 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 309 2 Złote 1,4 - - 3 313 2 Złote 1,4 - - - - 3 - - 5 - - 3 3 329 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Szwoleżer Gwardii Cesarza Napoleona I 2010 34 1,3 - PN 2/2014 - - 3 2009 1,00 - - 2009 - 1,4 - 3 2009 - 1,3 - 5 - - 3 - - 1,3 2009 1,0 2009 1,5 - - 3 3 3 2009 1,1 - - 3 - - - - - - 3 - - 1,4 - - 3 2009 1,4 - - 3 2009 1,1 - - 3 324 2 Złote 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 70. r. utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego 3 3 331 2 Złote 1,1 2009 320 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 95. rocznica urodzin ks. Jana Twardowskiego 2010 I 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce: Jędrzejów – Klasztor Cystersów 327 2 Złote 1,0 II 316 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 70. Rocznica Zbrodni Katyńskiej 2010 III 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Wrzesień 1939 r. 323 2 Złote 3 Mln. szt. 312 2 Złote 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce: Trzebnica – Sanktuarium św. Jadwigi 330 2 Złote 1,1 2009 Rok, 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Czesław Niemen 319 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 100. rocznica Harcerstwa Polskiego 2010 I 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 25. r. męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki 326 2 Złote 1,0 II 315 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polska Reprezentacja Olimpijska Vancouver 2010 2010 III 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 65. rocznica likwidacji getta w Łodzi 322 2 Złote 325 2 Złote 1,3 - 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Władysław Strzemiński (1893-1952) 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 65. Rocznica Oswobodzenia KL Auschwitz Birkenau 2010 1,4 Mln. szt. 311 2 Złote 318 2 Złote 321 2 Złote 1,4 2009 Rok, 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Wybory 4 czerwca 1989 r. 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 100. rocznica powstania TOPR 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polacy ratujący Żydów 2009 I 314 2 Złote 317 2 Złote 1,1 II 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 95. rocz. wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce: Częstochowa – Jasna Góra 2009 III 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Jaszczurka zielona (Lacerta viridis) 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 65. rocznica Powstania Warszawskiego 2009 Mln. szt. 310 2 Złote 2009- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 180 lat bankowości w centralnej Polsce 1828-2008 2009 Rok, 3 2009 1,0 - - 3 328 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Podkowiec mały - Rhinolphus hipposideros 2010 1,7 - - 3 332 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Wielkie bitwy – Grunwald, Kłuszyn 2010 1,4 - - 3 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 333 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Trzemeszno 2010 1,0 - - 3 337 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kalwaria Zebrzydowska 2010 1,0 - - 3 341 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 2010 1,0 - - Miechów 3 345 2 Złote 1,0 - 4 8 349 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Beatyfikacja Jana Pawła II 1 V 2011 2011 1,0 - - 8 353 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 300-lecie Pielgrzymki Warszawskiej na Jasną Górę 2011 0,8 - - Mln. szt. III II I 334 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 90. rocznica Bitwy Warszawskiej 2010 1,2 - - 3 338 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Benedykt Dybowski 2010 1,2 - - 3 342 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Zofia Stryjeńska 1891-1976 2011 Rok, 4 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 2010 1,0 - - 2011 1,5 - - Krzeszów 3 3 350 2 Złote 0,8 - - 4 354 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Czesław Miłosz (1911 - 2004) 2011 0,8 - - III II I 335 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Stare Miasto w Warszawie 2010 1,0 - - 3 2010 1,0 - - Gorlice 3 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Krzysztof Komeda 2010 1,4 - - 3 4 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 30. Rocznica powstania NZS 2011 0,8 - - 3 351 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Historia jazdy polskiej – ułan II Rzeczypospolitej 2011 1,0 - - 6 355 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce – Mława 2011 0,8 - - Rok, Mln. szt. III II I 336 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polski sierpień 1980 2010 1,4 - - 3 340 2 Złote 339 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 347 2 Złote Borsuk 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Przewodnictwo Polski w Radzie UE 2011 Mln. szt. 343 2 Złote 346 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Rok, 4 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Artur Grottger (1837-1867) 2010 1,3 - - 3 344 2 Złote 2010- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 2010 1,0 - - Katowice 3 348 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Smoleńsk 10 IV 2010 2011 0,8 - - 6 352 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce – Gdynia 2011 0,8 - - 4 356 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Ignacy Jan Paderewski 2011 0,8 - PN 2/2014 - 3 35 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 357 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Powstania Śląskie 2011 0,8 - - 3 361 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polscy podróżnicy i badacze – Ferdynand Ossendowski 2011 0,9 - - 3 365 2 Złote 0,8 - - 3 369 2 Złote 0,8 - - - - 4 36 - PN 2/2014 - 2011 0,8 - - 3 362 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce – Kraków 2011 0,8 - - 3 2012 1,0 - - 2012 0,8 - - 8 2012 1,0 - - 4 0,8 - - III II I 359 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Europa bez barier – 100-lecie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi 2011 0,8 - - 3 363 2 Złote 2011 0,8 - - 2012 0,7 - - 2012 0,8 - - 8 0,8 - - 4 0,8 - - 360 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce – Łódź 2011 0,8 - - 3 2011 0,8 - - 3 2012 0,8 - - 3 372 2 Złote 4 2012 0,8 - - 3 376 2 Złote 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Okręt podwodny „Orzeł” 3 379 2 Złote 2012 I 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 150 lat Muzeum Narodowego w Warszawie 2012 0,8 - - 3 380 2 Złote 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polscy malarze XIX/XX wieku – Piotr Michałowski 3 II 368 2 Złote 375 2 Złote 2012 III 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polacy ratujący Żydów – rodzina Ulmów, Kowalskich, Baranków 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Krzemionki Opatowskie 3 Mln. szt. 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej – Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski 371 2 Złote 3 Rok, 364 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie Kluby Piłkarskie – Polonia Warszawa 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Niszczyciel "Błyskawica" 378 2 Złote 2012 Mln. szt. 367 2 Złote 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Lekki krążownik „Dragon” 3 Rok, 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 150-lecie bankowości spółdzielczej w Polsce 374 2 Złote 377 2 Złote 0,8 358 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce – Poznań 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polska Reprezentacja Olimpijska Londyn 2012 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Bolesław Prus 2012 I 370 2 Złote 373 2 Złote 1,0 II 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Stefan Banach 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2010-12 2012 III 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy - 20 lat 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 50-lecie Programu 3 Polskiego Radia 2012 Mln. szt. 366 2 Złote 2011- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Miasta w Polsce – Kalisz 2011 Rok, 2012- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Niszczyciel „Piorun” 3 2012 0,8 - - 3 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Rok, Mln. szt. III II I 381 2 Złote 0,8 - - 3 385 2 Złote 0,8 - - - - 3 - - 0,8 - - 2013 0,8 - - 3 2013 0,8 - - 3 0,8 - - II I 2013 0,8 - - 3 2013 0,8 - - 3 0,8 - - 3 3 395 2 Złote 2014 0,8 - - II I 2013 0,8 - - 3 388 2 Złote 2013 0,8 - - 3 392 2 Złote 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Zwierzęta świata – żubr 2013 0,8 - - 3 396 2 Złote 2014- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polska Reprezentacja Olimpijska Soczi 2014 3 III 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty – Fregata rakietowa „Gen. K. Pułaski” 391 2 Złote 2013 Mln. szt. 384 2 Złote 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 50-lecie działalności Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 3 Rok, 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Cyprian Norwid 387 2 Złote 394 2 Złote 2013 III 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie Kluby Piłkarskie – Warta Poznań 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Historia Polskiej Muzyki Rozrywkowej – Agnieszka Osiecka 3 Mln. szt. 383 2 Złote 390 2 Złote 393 2 Złote 0,8 2013 Rok, 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Kuter rakietowy „Gdynia” 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 200. rocznica śmierci księcia Józefa Poniatowskiego 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 200-lecie urodzin Hipolita Cegielskiego 2013 I 386 2 Złote 389 2 Złote 0,8 II 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Okręt transportowo-minowy „Lublin” 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Witold Lutosławski 2013 III 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 150. rocznica Powstania Styczniowego 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Polskie okręty: Niszczyciel rakietowy „Warszawa” 2013 Mln. szt. 382 2 Złote 2013- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 100 lat Teatru Polskiego w Warszawie 2013 Rok, 2014- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Zwierzęta Świata – konik polski 3 2014 0,8 - - 3 397 2 Złote 2014- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP Kanonizacja Jana Pawła II – 27 IV 2014 2014 0,8 - - 5 398 2 Złote 2014- CuAlZnSn Æ27,0; 8,15g na obrzeżu napis: NBP 100. rocznica urodzin Jana Karskiego 2014 0,8 - - 4 PN 2/2014 37 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Gdańsk, ul. Tkacka 28, e-mail: [email protected], www.ggn.pl poniedziałek - piątek 10.00 - 18.00, soboty 10.00 - 14.00 tel. +48 58 300 43 23 SKLEP NUMIZMATYCZNY GGN OFERUJE: 1. Krause/Mishler – World Coins 2014, katalog monet świata XXI w. ........................................................................ 180,- 2. Krause/Mishler – World Coins 2014, katalog monet świata XX w. ..........................................................................240,- 3. Krause/Misher, Standard catalog of Wold Coins 1801-1900, katalog monet świata XIX wiek NOWE WYDANIE 2013 !!!...................... 250,- 31. Davenport – German Talers 1500-1600, kompletny typologiczny katalog talarów krajów niemieckich do 1500-1600 roku, jedno z podstawowych dzieł numizmatycznych ..............................................................................................280,32. Davenport – German Secular Talers 1600-1700, kompletny typologiczny katalog talarów krajów niemieckich bitych w dziedzicznych księstwach od 1600-1700 r...... 200,33. Davenport – Silver Gulden 1559-1763, kompletny katalog guldenów, 2/3 talara itp. ........................................................................................................... 270,- 4. Krause/Mishler – World Coins, katalog monet świata XVII w. .......................... 280,- 5. Krause/Mishler – World Coins, katalog monet świata XVIII w. ..........................280,- 6. Cuhaj/Mishler – World Gold Coins 2010, katalog złotych monet świata od roku 1600 .............................................................. 390,- 7. Cuhaj/Mishler – Standard catalog of German Coins 1501 – present .... 390,- 8. Friedberg, World Gold Coins, 2009 (najnowsza edycja) .......................... 310,- 36. Davenport – German Talers 1700-1800, kompletny typologiczny talarów krajów niemieckich....................................................................................... 140,- 9. Pick – Standard Catalog of World Paper Money, katalog banknotów świata, NAJNOWSZE WYDANIE – Tom. I – specjalizowany ..................................... 280,- 37. Schulten – Deutsche Münzen aus der Zeit Karl V – monety niemieckie czasów Karola V – XVI wiek ......................................................280,- 10. Pick – Standard Catalog of World Paper Money, katalog banknotów świata, NAJNOWSZE WYDANIE 2010 r.– Tom. II – emisje do 1960 roku ................. 250,- 38. Bermann – „Papal coins”, katalog monet państwa watykańskiego od Papieża Jerzego III – 731 rok ................................................................................240,- 11. Pick – Standard Catalog of World Paper Money, katalog banknotów świata, tom. III – emisje od 1960-2013, wydanie XIX, NOWOŚĆ ..................... 240,- 39. HMZ – katalog monet szwajcarskich od Celtów do XVI wieku...............110,- 12. Fischer, Kahnt, Grabowski – Die Euro Munzen, obiegowe i kolekcjonerskie monety Euro, zdjęcia kolorowe Rozszerzone wydanie 2009 ........................................ 80,13. Arnold – Grosser Deutscher Münzkatalog, monety niemieckie od 1800 roku do dzisiaj. Nowe rozszerzone wydanie ...................................................................... 140,14. Rosenberg, Die Banknoten des Deutschen Reiches 1871, katalog banknotów niemieckich od 1871 r, nowe wydanie, ceny w EURO .............................. 110,15. Muntalmanak – Nederlande Munten van 1806, katalog monet holenderskich i kolonii 1806 –2013 ................................................................................................. 60,- 34. Davenport – Eur. Crowns 1484-1600, kompletny typologiczny talarów państw europejskich oprócz Niemiec ..........................................................................180,35. Davenport – Church & city talers, kompletny typologiczny talarów miejskich i biskupich .....................................................................................140,- 40. HMZ – katalog monet szwajcarskich od XVI wieku do dziś.....................110,41. Nimmergut – Deutsche Orden und Ehrenzeichen ab 1871 – katalog niemieckich orderów i odznaczeń od 1871 roku ............................................70,42. Gumowski – Handbuch der Polnischen Numismatik – katalog monet polskich od Mieszka I – reprint wydania gratzowskiego ..............................................180,43. Yeoman – A GUIDE BOOK OF UNITED STATES COINS – katalog monet amerykańskich, Najnowsze wydanie 2013 ...................................................................80,44. Klimek – cennik monet polskich 1506 -1795, Gdańsk 2007r......................16,- 16. Sear – British coins 2013, katalog wszystkich monet wybitych na wyspach brytyjskich, łącznie z okresem rzymskim i celtyckim ................................. 140,- 45. Dutkowski, Ceny złotych monet polskich z Polską związanych na aukcjach z lat 1960-1998, Gdańsk 1998 .................................................................40,- 17. Sear – Roman coins and values, katalog monet rzymskich, t.I, lata 280 pne. – 96 ne ..........................................................................................290,- 46. Dutkowski, Srebrne i miedziane monety polskie i z Polską związane na aukcjach 1995-1999, Gdańsk 1999 r.......................................................................25,- 18. Sear – Roman coins and values, katalog monet rzymskich, t.II, lata 96-235 ne ................................................................................................... 380,- 47. Dutkowski / Suchanek, Corpus Nummorum Civitatatis Elbingensis. Bogato ilustrowany katalog obejmuje blisko 2000 wycenionych monet i ich odmian, medali, żetonów oraz banknotów miasta Elbląga .......................................................120,- 19. Sear – Roman coins and values, katalog monet rzymskich, t.III, lata 235-285 ne ................................................................................................ 290,20. Sear – Roman coins and values, katalog monet rzymskich, t.IV, lata 284-337 ne .................................................................................................210,- 48. Dutkowski / Suchanek, Corpus Nummorum Civitatatis Thorunensis. Bogato ilustrowany katalog obejmuje blisko 2000 monet i ich odmian, medali, żetonów oraz banknotów miasta Torunia ........................................................180, 21. Sear – Greek imperial coins and their values, katalog monet greckich w okresie cesarstwa ..................................................................................................380,- 49. Suchanek, Popularny katalog monet polskich od 1915 roku, Gdańsk 2012.................................. ........................................................................... 22,- 22. Sear – Greek coins, T.I , monety starożytnej Grecji...............................................240,23. Sear – Greek coins, T.II, monety starożytnej Grecji – kolonie .............................. 240,- * firma zastrzega sobie prawo zmiany cen według aktualnych kursów walut 24. Sear – Byzantine coins, katalog monet bizantyjskich.......................................... 390,- ** na żądanie firma wystawia rachunki 25. Westdal–Dict, roman coins inser., słownik skrótów na monetach antycznych, spis emitentów, skorowidz miejscowości antycznych wraz z ich obecnymi nazwami ...... 50,26. Sieg’s Möntkatalog 2011, szczegółowy katalog monet skandynawskich, Dania od 1670, Norwegia, Szwecja początek XVIII w, a dodatkowo Litwa, Łotwa i Estonia ........................................................................................................ 150,27. Jaeger – Die Deutschen Münzen ab 1871, szczegółowy katalog monet niemieckich od 1871 roku .............................................................................. 140,28. Gadoury – katalog monet francuskich 1610-1792, szczegółowy katalog monet francuskich .....................................................................230,29. Gadoury – katalog monet francuskich 1789-2009, szczegółowy katalog monet francuskich .....................................................................130,30. Harris –A Guidebook of Russian coins 1725-1982, szczegółowy katalog monet rosyjskich .........................................................................................................70,- 38 PN 2/2014 Uwaga !!! zbieracze współczesnych monet świata. Firma oferuje ponad 6 000 typów monet i banknotów z ponad 195 krajów! SPRZEDAŻ WYSYŁKOWA Wysyłamy ofertę cenową gratis PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Półtalary koronne Władysława IV Za panowania Władysława IV obowiązywał zakaz wybijania monety drobnej, wydany w 1627 roku przez jego ojca Zygmunta III. Prze cały okres jego panowania w obiegu pozostawała dostateczna ilość drobnej monety. Jednocześnie tocząca się w Europie wojna, zw. Trzydziestoletnia, w żaden sposób nie sprzyjała próbom naprawy krajowej monety. W drugiej połowie panowania wojna polsko – kozacka na tyle zajmowała króla i władze Rzeczypospolitej, że sprawy monetarne schodziły na dalszy plan. Mennice koronne, jak i miejskie przede wszystkim skupiały się na emisji talarów i dukatów. Uzupełnieniem dla obiegu talarów były półtalary. Miały one ułatwić przeliczanie dukatów na srebro. Jednak stale zmieniająca się wartość dukata, sprawiała, że ich rola na rynku monetarnym malała. Półtalary rozpoczęto wybijać w 1628, po zamknięciu mennicy bijących drobna monetę. Kontynuowano ich bicie także w latach następnych, także za panowania Władysława IV. Jednak za wyjątkiem lata 1640-1641 ich nakłady były ograniczone. Obecnie półtalary należą do numizmatów rzadkich i trudno dostępnych. Biciem półtalarów, jak i talarów zajmowała się główna mennica koronna zlokalizowana w Bydgoszczy. Literatura na temat półtalarów jest więcej niż skromna. Zazwyczaj katalogi wymieniały ich roczniki. Próbę ich dokładniejszego opisania podjęli Czesław Kamiński i Janusz Kurpiewski, opracowując katalog monet dotyczących panowania Władysława IV. Niestety ograniczony wtedy dostęp do zbiorów sprawił, że katalog zawiera głównie opisy odmian oparte na opisach. Prezentowany artykuł oparłem głównie na faktycznie istniejących półtalarach, popartych ilustracją. Niektóre opisy zamieszczone we wspomnianym katalogu nie znalazły, jak dotąd potwierdzenia w faktycznie istniejących egzemplarzach. Nie do końca zgadzają się też rozwinięcia napisów prezentowane przez autorów z tymi, które widzimy na monetach. Autorzy opisali odmiany półtalarów z lat 1640-1641, które jak dotąd nie znalazły potwierdzenia w istniejących monetach. Nie wdając się dyskusje czy takie monety istnieją czy nie publikujemy tylko te, do których udało się nam dotrzeć. Mamy nadzieję, ze nasi czytelnicy zweryfikują i uzupełnią o swoje egzemplarze opublikowany katalog. Po katalogu zamieszczamy natomiast zestawienia napisów półtalarów, których istnienia nie udało się potwierdzić. Półtalar 1633 Śr.36mm Rw.: SAM LIV NE NO SV ç GOT VAND Q HR REX Kamiński, Kurpiewski.9; Frankiewicz.482; SBV.17,1198(14,08); Karolkiewicz; PDA.4,335(ex Karolkiewicz); PDA.11,521(14,01); PDA.14,526(14,09); Hcz.1753; Półtalar 1640 Śr.35mm RV PR 3. Aw.: Półpostać króla w prawo w koronie. W zbroi z wyłożonym szerokim koronkowym kołnierzem. Na piersi Order Złotego Runa. VLAD 4 DG REX POL ÌET SVEC M D LIT RV PR Rw. Pod koroną dziewięciopolowa tarcza herbowa. Z lewej strony znak menniczy skrzyżowane haki. Po bokach inicjały G-G. Poniżej data 16-4o. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. W otoku: SAM LIV NEC NO SV – GOT VA Q HRI REX Gibasiewicz(BN 7/.1970) s.115; Kamiński, Kurpiewski.12; MNW; Frankiewicz; Kórnik(13,98); Niemczyk.5,136; 1. Aw.: Półpostać króla w koronie w prawo z berłem i mieczem opartym o ramię. Na piersi Order Złotego Runa. W otoku: VLADIS IIII DG REX POLÌ M DLIT RVS PRVS MAS Półtalar 1640, BS PR MA Śr.33mm 4. Aw.: VLAD 4 DG REX POL ET ÌSVEC M DLIT RV PR MA Rw. Pod koroną dziewięciopolowa tarcza herbowa. Po bokach inicjały I-I ( Jakub Jakobson). Poniże data 16-33. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. W otoku: SAM LIV NE NO SVE – GOT VAND Q HR REX Zagórski. 407, t.1; Kamiński, Kurpiewski.9; Sobański, MNW; E-zbiór Półtalar 1634 PRVS MA Śr.38mm 2. Aw.: VLADIS IIII DG REX PO ÌM DLIT RVS PRVS MA Rw. Pod koroną dziewięciopolowa tarcza herbowa. Z lewej strony znak menniczy skrzyżowane haki. Po bokach inicjały G-G. Poniżej data 16-4o. U dołu nad runem miniaturowe literki B-S. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. W otoku: SAM LIV NEC NO SV – GOT VA Q HR REX Bandtke.790; Kamiński, Kurpiewski.15; Reichel.1292; WCN.4.196; Hcz.1811(14,172); MNW, Ermitaż; PN 2/2014 39 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Półtalar 1640, BS Półtalar 1642(4-Z) Śr.33mm Śr.35mm 5. 9. Aw.: VLAD 4 DG REX POL ET ÌSVEC M DLIT RV PR MA Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Rw.: SAM LIV NEC NO SV – GOT VA Q HRI REX Kamiński, Kurpiewski.13var; ZKW-Węsierski.986(14,36); Rw. Pod koroną dziewięciopolowa tarcza herbowa. U spodu herb Sas w tarczy. Z lewej strony znak menniczy skrzyżowane haki. Po bokach inicjały G-G. Półtalar 1641 Data umieszczona prostopadle do tarczy 16-42. Całość opasana łańcuchem - ~/16-41/ G-G Orderu Złotego Runa. W otoku: SA LI NE NO SV – GO VA Q HÆ REX 6. Kamiński, Kurpiewski.30var; Kunker.23,1737; H-Cz.9726(14,0); Aw.: VLAD 4 DG REX POLÌ ET M DLIT RVS PRV MA Rok 1642 10. Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR MA Rw.: SAM LIV NEC NO SV – GOT VA Q HR REX Kamiński, Kurpiewski.20; Chełmiński; Kunker.69; PDA.5,534(13,99); Półtalar 1641 Rw.: SA LI NE NO SV – GO VA Q HÆ REX 7. Kamiński, Kurpiewski.30; (uwaga ten stempel zna- Aw.: VLAD 4 DG REX POL Ì M DLIT RVS PRV MA ny jest z odbić w złocie, nie spotkałem w srebrze) Półtalar 1642 (164Z), B-S 11. Aw.: Półpostać króla w prawo w koronie rozdziela napis u dołu. W zbroi z wyłożonym szerokim koronkowym kołnierzem. Na piersi Order Złotego Runa. W otoku napis od lewej: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Rw.: SAM LIV NEC NO SV – GOT VA Q HR REX Kamiński, Kurpiewski.23; E-zbiór Półtalar 1641 - ~/G-G/16-41 8. Aw.: VLAD 4 DG REX POL ÌM DLIT RVS PRV MA Rw. Pod koroną dziewięciopolowa tarcza herbowa. U spodu herb Sas w tarczy, po jego bokach miniaturowe litery B-S. Z boku tarczy znak menniczy skrzyżowane haki. Po bokach inicjały G-G. Data umieszczona prostopadle do tarczy 16-42. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. W otoku: SA LI NE NO SV – GO VA Q HÆ REX Zagórski.408 t.1; Kamiński, Kurpiewski.26; Reichel.1298; Chełmiński; Hamburger.09.1913,1085, t.3; Frankiewicz.486; Chomiński; Ka- Rw.: SAM LIV NEC NO SV – GOT VA Q HÆ REX Kamiński, Kurpiewski.24; Frankiewicz; Karolkiewicz; H-Cz.9722 40 PN 2/2014 rolkiewicz.2262(ex Lanz.45); PDA.5,535(14,33, ex Karolkiewicz, ex Lanz 45/1988); Kunker.115, WCN.32,400; H-Cz.1835; PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Półtalar 1642(Z) 1646, Kraków 16. 12. Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Rw.: SA LI NE NO SV – GO VA Q H Æ REX Kamiński, Kurpiewski.26var; Strother.354; SBV.25,1903(14,27); Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Gibasiewicz(BN 7/1970) s.116; Kamiński, Kurpiewski.34; Frankiewicz.488; Kunker.107,1187(14,20, ex Gibasiewicz); MNW (znane dwa egzemplarze) 1647, Kraków 17. Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR MA Półtalar 1642 13. Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Rw.: SA LI NE NO SV – GO VA Q HE REX Beyer.455 t.XVI; Kamiński, Kurpiewski.35; Frankiewicz.489; WCN Hcz.10310; Półtalar medalowy bez roku, Bydgoszcz Rw.: SA LI NE NO SV – GO VA Q HÆ REX Kamiński, Kurpiewski.27; (Stempel znany z odbić w złocie) Mennica Kraków, Półtalar 1644, Kraków 14. 18. Aw.: Półpostać króla w prawo z odkrytą głową rozdziela napis u dołu. W zbroi z wyłożonym szerokim koronkowym kołnierzem, dekorowanej na ramieniu głową lwa. . Na piersi Order Złotego Runa. W otoku napis od lewej: VLADIS:IV: D:G:REX:POL: M: DUX:LITV:RVSSIÆ Aw.: Półpostać króla w prawo w koronie rozdziela napis u dołu. W zbroi z wyłożonym szerokim koronkowym kołnierzem. Na piersi Order Złotego Runa. W otoku napis od lewej: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Rw. Pod koroną sześciopolowa tarcza herbowa w liściastym kartuszu. U spodu herb Sas w tarczy. U dołu inicjały medaliera I-H(Jan Hoehn). U dołu podwieszony Order Złotego Runa. W otoku: PRUS MAS:SAM:LIV:NEC:NON çSUE: GOT: VAN: HÆ RED:REX Rw. Pod koroną dziewięciopolowa tarcza herbowa. U spodu herb Sas w tarczy. Po bokach tarczy prostopadle położone inicjały C_DC i data 16-44. Całość opasana łańcuchem Orderu Złotego Runa. W otoku: SA LI NE NO SV – GO VA Q HÆ REX Kamiński, Kurpiewski.31; Schlessinger.11.1929,295; Frankiewicz.487; Künker.107,1186(14,25); MNW Kamiński, Kurpiewski.36; WCN.46,323(11,87); MAIE; Półtalar medalowy 1636 19. Aw.: Półpostać króla w prawo z odkrytą głową rozdziela napis u dołu. W zbroi z wyłożonym szerokim koronkowym kołnierzem, dekorowanej na ramieniu głową lwa. . Na piersi Order Złotego Runa. W otoku napis od lewej: VLADISLAUS IIII: D:G:REX:POL: M: DUX:LITV:RVSS 1645, Kraków 15. Aw.: VL III DG REX POL M DLI RV PR M Rw. Pod koroną sześciopolowa tarcza herbowa z ozdobnymi wolutami po bokach. U spodu herb Sas w tarczy. U dołu podwieszony Order Złotego Runa. W otoku: PRUS MAS:SAM:LIV:NEC:NO çSUE: GOT: VAND: HÆR RED:REX Kamiński, Kurpiewski.37; Autor Beyer.454 t.XV; Kamiński, Kurpiewski.32; H-Cz.7584 PN 2/2014 41 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Niewydany katalog Emeryka Hutten-Czapskiego O Emeryku Hutten-Czapskim słyszał każdy numizmatyk, bo przecież jego pięciotomowe dzieło „Catalogue de la Collection des Médailles et Monnaies Polonaises” jest do tej pory cytowane na całym świecie. Ale zanim przejdę do meritum warto dla młodszych numizmatyków przybliżyć sylwetkę tego człowieka, który był tytanem pracy i zgromadził najlepszy zbiór polskich monet jaki kiedykolwiek istniał. Emeryk Zachariasz Mikołaj Seweryn Hutten-Czapski hrabia herbu Leliwa urodził się 17.10.1828 roku w Stańkowie koło Mińska Litewskiego na Białorusi. Syn Karola Józefa Czapskiego, szambelana Króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pochodził od Franciszka Stanisława Kostki Czapskiego, w czasach I Rzeczypospolitej ostatniego wojewody chełmińskiego, był potomkiem najzamożniejszej linii Czapskich, która odziedziczyła część dóbr radziwiłłowskich na Białorusi i Wołyniu i przeniosła się tam z byłych Prus Królewskich. Otrzymał bardzo staranne wykształcenie, które zakończył zdobyciem tytułu kandydata nauk po studiach przyrodniczych na Uniwersytecie Moskiewskim. Znał biegle 7 języków, poza językiem polskim, francuski, rosyjski, niemiecki, angielski, a także grekę i łacinę. Po studiach Czapski wstąpił do rosyjskiej służby państwowej, w której osiągnął wysokie stanowiska: szambelan dworu, tajny radca, gubernator Nowogrodu Wielkiego (1863-64), generalny dyrektor departamentu leśnego w ministerstwie dóbr państwa rosyjskiego, w 1865 roku wicegubernator Petersburga. W roku 1874 władze rosyjskie zezwoliły na dołączenie przydomka „Hutten” do nazwiska i uznały hrabiowski tytuł nadany rodzinie 100 lat przedtem w Prusach. Ruchliwy tryb życia, zamożność, liczne kontakty z kolekcjonerami i szczęśliwy traf pomogły mu w zebraniu znakomitego zbioru monet, medali banknotów. Na wstępie dorosłej działalności kolekcjonerskiej Czapski, nabył w 1854 roku, kolekcję Michała Tyszkiewicza. Także później nie zaniedbywał Czapski żadnej okazji nabycia kolekcji, gdy właściciel lub spadkobiercy postanowili ją spieniężyć. W ten sposób pozyskał zbiory Zygmunta Czarneckiego, Natalii Kickiej, Leona Skórzewskiego, Kazimierza Stronczyńskiego, Leona Zwolińskiego, Władysława Morsztyna. Uzupełniał też swój zbiór dzięki zażyłości i bliskim kontaktom z Sanguszkami i Józefem Weyssenhoffem. Czapski wiódł u boku kochającej żony szczęśliwe życie, wychowując dwie córki – Zofię i Elżbietę, oraz dwóch synów – Karola i Jerzego. Na początku lat 60. XIX wieku przebudował pałac w Stańkowie tak, by znalazło się miejsce na cenne zbiory (kolekcja liczyła wtedy 20 tysięcy książek, kilka tysięcy rycin, obrazy i kilkanaście tysięcy numizmatów), zbudował „skarbczyk” na księgozbiór, założył arboretum w parku. W 1872 roku dokupił pobliski majątek Przyłuki, powiększając dobra rodzinne do 40 tysięcy ha. Mimo natłoku zajęć sam dokumentował swoje zbiory, poszukując własnych korzeni. Początkowo zbierał przedmioty związane ze Starą Rusią, z czasem zaangażował się w gromadzenie zagrabionych w Polsce poloników. 42 PN 2/2014 W miarę jak rozwijała się kariera zawodowa Emeryka, słabł jego entuzjazm dla Rosji i rosło rozczarowanie pozornie tylko liberalną polityką cara Aleksandra II. W 1880 roku Czapski oficjalnie zrezygnował ze stanowiska zarządcy Departamentu Leśnego Cesarstwa Rosyjskiego i jeszcze intensywniej zajął się kolekcjonerstwem. Wzrost niechęci do Polaków w Rosji po zamachu i śmierci Aleksandra II uświadomił Czapskiemu niebezpieczeństwo zagrażające jego kolekcji. „Stosunki w Rosji za Aleksandra III były nie do wytrzymania dla Polaka” – pisał w jednym z listów. Postanowił więc razem z polskimi zbiorami przenieść się do Galicji. Wybór padł na Kraków. Nabył jednopiętrowy pałacyk, zbudowany 10 lat wcześniej przy ul. Wolskiej, aktualnie Piłsudskiego. Szybko powiększający się zbiór Czapski opracowywał własnoręcznie na kartkach katalogu rękopiśmiennego. Katalog - 19 oryginalnych pudełek pokrytych cielęcą skórą zawiera ponad 11 tysięcy kartek formatu 9x11 cm, białych dla srebra, żółtych dla złota, pomarańczowych dla miedzi i fioletowych dla innych metali. Katalog kartkowy był podstawą dla drukowanych tomów „Catalogue de la Collection des Médailles et Monnaies Polonaises”, Tomu V Czapski sam nie skończył. Zachowało się 85 stron zapisanych jego lub żony ręką. Do wydania tomu V doszło dopiero w 1916 roku. W styczniu 1895 roku zbiory przyjechały do Krakowa. Tylko polska ich część, bo na to wyłącznie zgodziły się carskie władze. Ale nawet na te zbiory pałacyk okazał się zbyt mały. Czapski zdecydował się na dobudowanie pawilonu. Zaprojektowało go w 1895 roku. Strajki robotników opóźniały jednak budowę. Emeryk zachorował na tyfus i dopiero w lutym 1896 roku odzyskał zdrowie. Wiosnę spędził na podróżach do Kołomyi, Nowego Sącza, Inowrocławia, szukając nowych nabytków. Latem choroba wróciła i nocą, z 22 na 23 lipca 1896 roku Emeryk Hutten-Czapski zmarł w wieku 68 lat. Pogrzeb, zgodnie z jego wolą, miał skromny. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim, z dala od rodzinnych stron. Czapski nie doczekał spełnienia marzenia, jakim było wystawienie i udostępnienie zebranych zabytków. To marzeni ziściło się kilka lat później ale o tym chciałbym napisać w innym artykule. A teraz chciałbym przejść do sedna tego artykułu i przedstawić mało znany epizod z życia E.Hutten-Czapskiego. Pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku przeprowadzano inwentaryzację i porządkowanie zbiorów numizmatycznych Ermitażu. Czapski ofiarował swoje bezinteresowne usługi i w latach 1858-59 pomagał w porządkowaniu zbioru polskich monet. Wyłonione dublety po raz pierwszy w historii Ermitażu pozwolono sprzedać, a wśród osób posiadających prawo pierwokupu znalazł się oczywiście Emeryk Czapski. Ale plonem tej pracy był też rękopis„Catalogue de la collection de l´Ermitage monnaies et médailles polonaises” obejmujący 3184 obiekty. Jest to kopalnia wiedzy o polskiej numizmatyce i należało by zapytać dlaczego to dzieło nie zostało wydane? W XIX wieku Rosjanie mogli nie chcieć ujawniać co mają w swoim posiadaniu, bo nie wszystko trafiło tam legalną drogą, a Czapski, który przecież miał cały czas „interesy” z Rosją mógł nie chcieć ich drażnić. Ale dlaczego nie zostało opublikowane po odzyskaniu niepodległości. Na pewno dzieło to dokładnie znał M. Gumowski, który pomagał w wydaniu pośmiertnym V tomu katalogu Czapskiego i wielokrotnie cytuje zawarte w nim wiadomości w swoich pracach. Dzieło to istnieje tylko w rękopisie i znajduje się w Krakowie w Muzeum E.Hutten-Czapskiego które jest oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie. Miałem możliwość być na kwerendzie w tym muzeum i mieć ten rękopis przez kilka godzin w swoich rękach. Jest to pasjonująca lektura. Rosjanie zgromadzili zbiór, który sklasyfikowałbym jako nr 3 na świecie. Wg mnie nr 1 to zbiór MN w Krakowie, nr 2 MN w Warszawie. Proszę wziąć jeszcze poprawkę na to że te monety były już tam ponad 150 lat temu, teraz na pewno zbiór ten jest jeszcze świetniejszy. Opisane są „tylko” 3184 numizmaty, ale nie ilość jest ważna tylko jakość. Mało jest tam monet pospolitych, przeważnie to monety rzadkie i bardzo rzadkie, a zdarzają się też unikaty. Przez kilka godzin, gdy mogłem tą książkę oglądać skupiłem się na okresie który mnie najbardziej interesuje, tzn. duże monety Zygmunta III i Władysława IV. Opisanych jest 746 monet z tego okresu. Czapski przy każdej monecie podaje metal i średnicę, ale już wagę podaje rzadko co utrudnia identyfikację niektórych monet, nie ma też rysunków i niestety nie można sobie robić zdjęć podczas kwerendy. Krótki opis moet zacznę od moich ulubionych talarów. Kolekcja zaczyna się oczywiście od 1587 roku od talarów medalowych „z mieczem”, jest tez unikalny talar z 1599, talary medalowe z 1614r, talary koronne 1620, 1622, 1623, 1624, talary medalowe 1623, 1626, 1627, 1628, 1629, 1630, 1631, 1632r. Nie wspominam o licznych talarach koronnych z lat 1627-1632. Jest za to piefort talara 1627 o wadze 2 talarów nie opisany w katalogach. Srebrne monety Władysława IV to dość liczne talary koronne, nieliczne półtalary i medale. Są też unikaty, próby orta, szóstaka i trojaka z 1635 roku oraz dwutalar z 1643r. Monety złote robią chyba jeszcze większe wrażenie. Wspomnę o kilku. Talar medalowy z 1588r, 10 dukatów 1593, medal o wadze 10 dukatów z 1596r, talar medalowy 1614, liczne donatywy gdańskie z 1614r, 10 dukatów litewskich z 1617r, talar koronny 1627 o wadze 30 dukatów, talary toruńskie oblężnicze, donatywy gdańskie 1634, półtalar koronny z 1645roku. Autor PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Nieznany dokument menniczy 1652 W zbiorze moich rękopisów oraz dokumentów dotyczących działalności polskich mennic znajduje się „Akt Commissyi Minniczney odprawiony w Wilnie dnia XXIII Msca Decembra Roku Tysiąc Szescieth pięćdziesiąt wtórego”. Jest to jeden z nielicznych dokumentów mówiący nie tylko o otworzeniu mennicy, ale przede wszystkim o jej działalności pokazując dokładnie dane o produkcji monet. Przedmiotowy dokument nie był wcześniej znany i opisywany, choć wydawałoby się, że praca Mariana Gumowskiego „Mennica Wileńska” rozpatrzyła dogłębnie temat produkcyjny tejże mennicy. Szelągowski Adam w swojej pracy pt. „Pieniądz i przewrót cen w XVI i XVII w Polsce” oraz Roman Rybarski w „Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III” także nie wspomina nic na temat treści przedstawionego dokumentu. „Akt Commissyi Minniczney odprawiony w Wilnie dnia XXIII Msca Decembra Roku Tysiąc Szescieth pięćdziesiąt wtórego”. My komisarze Nawerificatia Cyrestawratia otwartey Wielkiego Księstwa Litewskiego w Wilnie minnice zblisko przeszłego sejmu naznaczeni na czas konstytucją mianowanej, zjawiwszy się do Wilna Injuridike prawnie zfundowawszy gdychmy zaras najpierwszym terminie to co nam od Rzeczypospolitej zlecono przedsięwziąć chcieli. Samowscy się z sobą Którzychmy prezences byli, A widząc to, że przez śmierć godnej pamięci Jegomości Pana Gedeona Tryzny podskarbiego Wielkiego Księstwa Litewskiego, ci którzy w państwach Rzeczypospolitej naszej już cudende monetae mają wezwani nie byli, przeto my Commisarze in herendo teyże Constitucyiet intenti dni Rei Publ: wydawszy w tej materii listy nasze jegomości Panu Podskarbiemu Wielkiemu Wielkiego Księstwa Litewskiego, do obwieszczenia tym, którzy ius cudendae monetae mają w Państwach Rzeczypospolitej naszej nieco czasu wziąwszy y aby probierza dobrego na Koszt Rzeczypospolitej zaciągnął. Co to nabardziey do tego że zróżności próby Probierzów znadnie na bonum publicum wyczerpnąć się co może. Zleciwszy Commissią naszą do dnia Jedynastego Decembra odłożyliśmy na który Termin ziachawszy się znosząc się z Probierzami y dobrze in re monetaria wiadomemi taką weżmy około minnice W.X. Litt. Uczynili veryficatią. Naprzód Luboby to chwalebna rzecz była, aby wszelka moneta w Rzeczypospolitey naszey iedney ligi Talerowey Czternasto łutowej bita być mogła. Uważaiąc iednak ze względem Unkosztów trudnego dostania tak samego feynu Jako przysady innych do tego wszelakich potrzeb co wszystko drożey tu aniżeli w inszych kraiach przychodzi, uważając potym w drobnieyszych monetach zbytnią małość, jakby naszey monety niewywożono Aconformiter naszey nagorozą nieprzerobiano i perconsequens exneies sitate postronnych monet, które inintrinseca bonitate daleko od naszych są gorsze, pro curenti populi usa zazywać by nam przyszło, to wszystko wpilną Considetatią przedsięwziąwszy żeśmy otwartą w Wilnie zostali minnice donerificatiey oney przystąpili. Jakoś zostalychmy ze szelągi bito inea intniseca bonita te biorąc feinzilbru Łott 1 y denarów 10 przysady Łóttów 14 y denarów 6 uczyni to grzywnę iedną zte się wyrabiało szelągów sztuk 345 co uczyni złott trzy groszy 25 a en lot 1 y denarów 10 feinu kosztuie złotych dwa groszy 13 denarów 2 ¼ przysada rachując każdą grzywnę przysady po groszy 7 pieniędzy 9 kosztuie groszy 6 denarów 13. Reszty na wszystkienakłądy jako y na pożytek Rzeczypospolitey zostaie złotych 1 groszy 5 denarów 2 ¾ atak wynosi złotych 3 y groszy 25 to porachowawszy uważając ze szelągi nie tak dalece propter Commenia . Jako propter Currentem populi usum wielce potrzebne a żadną miarą względem nie małych Unkosztów drogości materie y rzemieśków wyrobienia onych do ligi talerowey Acomodowane być nie mogły dote że nie mała suma szelągów według pomienioney Proby przez arendarzów minnice Wileńskiey wyrobić na Inter populum się meszla, którey reuokować niepodobna, tochmy przed ią wzięli, abychmy wielkością liczby szelągów nie napełniając Państw Rzeczypospolitey naszey słuszny pożytek pokazały, y dla przy teyże lidze w którey dotąd robiono zostaliśmy szelągi y teraz zostawuiemy, A lubo Arendarze minnice Wileńskiey terażniey otrzymali ogólni Contrakt od godney Pamięci Je Msc Pana Podskarbiego W X Litt na Arendą trzyletnią złotych 11.500. Jakoż adrationem tey trzyletniey Arendi dali Arendarze 5.500 złotych, Jednakże nam Commisarzom Constitutia blisko przeszłego Seymu Verificatią iresstauratią miennie zpożytkiem Rzeczypospolitey wręce dała, Gdychmy penitius wto weyzneli y obaczyli ze Arendarze nie tylko szkody żadney nie ponieśli, ale y te summe 5.500 y z pożytkiem wybrali, tędy tylko tey Arendy swey do nowego da Bóg blisko następującego Tysiąc Sześćset pięćdziesiątego trzeciego roku dotrzymać maią Ajuż zaraz od nowego roku odrachowawszy wszystkie unkoszty tak na samy fein przysadę y materię do wyrobienia takowey masy potrzebne tak też na wardeyna Giszerów Administratorów na Czeladź tak do kolstoku blasbalku drukwerku ciwartu y innych tym podobnych tak na ludzie jako y na konie wydatków, owozgola deductis Omnibus oneribus w szelągowey robocie od każdey grzywny feinzylbru po złotemy iednemu na pożytek Rzeczypospolitey Ceredema, Arachuiąc od czasu nowo zawartego zkarbem Contraktu Szelągów nie więcey ma być wyrobione w minnicy W. X. Litt. tylko siedm Kroć sto Tysięcy, od którey summy wyrobioney przyidzie na stronę Rzeczypospolitey pożytku Osmnascie Tysięcy pięć sett Czterdzieście Sześć złotych Polskich. Przytey Szelągowey monecie zostaliśmy y drugą monetę, którą w minnicy wileńskiey wybijano podwóinie. Alias dwa pieniążki Których na grosz ieden cztery wychodzi, na tak drobną monetę, że dla wszelkości Roboty więcey Unkosztu, a zatym szkody Rzeczypospolitey mało co w sobie intniseca bonitatis w sobie maią prócz tych, które dotąd wybite, aby więcey onych niewybiiano postanowiamy. Co się tycze groszów że y ta groszowa moneta 0d Commertia także mniey zgodna tylko propter Currentem populi usum, aby więcey w minnicy nad trzy kroć sto tysięcy złotych niewyrabiano postanawiamy, które groszy z takowey masy robione być maią wziąć feinu łóttów 4 przysady łótt 12 uczyni to grzywnę iedną z tego wyrobić sztuk 210 to uczyni złotych 7. Fein kosztuie złotych 6 przysady groszy 5 denarów 11, na wszystkie nakłady Jako y pożytek Rzeczypospolitey zostaie reszty groszy 24 denarów 7 a tak wychodzi złotych siedm równo wyrobiwszy tedy trzy kroć sto Tysięcy złotych groszami y odrachowawszy Unkoszty złotych dwanaście tysięcy y pięć sett żeśliby iednak w robocie groszowey względem Unkosztów Całego złotego od każdey feinu grzywny na pożytek Rzeczypospolitey obracać nie mogło za słuszną weryfikacją przyskarbowych rachunkach ma bydź osobliwy Respektt. Pułtoraki zaś potrójne szóstaki że nie tylko propter Communem populi usum ale y dla odprawania Różnych Commerica są potrzebne te maią być bite z takowey masy wziąć feinu łóttów 5 przysady łóttów 11 uczyni to grzywnę iedne, z tego wyrobiono półtoraków 169, potrójnych sztuk 84 1/2 , szóstaków sztuk 42 ¼ to uczyni złotych 8 groszy trzynaście denarów 9. Fein kosztuie złotych 7 groszy 15 przysada kosztuie groszy 5 denarów 2. Unkoszty y na pożytek Rzeczypospolitey zostaie na grzywnie groszy 233 denarów 7, a tak wychodzi złotych 8 groszy 13 denarów 9. Z tych trzech monet pewny leduktuie pożytek Rzeczypospolitey ukazać się teraz nie mógł, ale gdy się takowa monetta pocznie bić, Jego Mości Pan Podskarbi W. X. Litt. pilne na to będzie miał oko Ex munere offici aby Unkoszty wszystkie pożytek Jaki się inpartiem Rei Publ: naidzie trincarze do Skarbu W.X. Litt. Fideliten wnoszli. Inne zaś wyższe monety jako Orty Pultalarki, Taleri, Czerwone Złote, któ®e necies moneta są propter Commertia zpostronnemi tym ani de bonitate ani de pondere nic detraki nie ma, ale takie jako w Kornie Polskiey tak Wielkim Xięstwie Littewskim bite być maią a dla lepszego w tym porządku niechciemy aby Jako w minnicy tak y u złotników Jedna była grzywna któraby ważyła siedm Talerów Imperialnych iusti poridens to iest aby w każdym Talerze Osmnaście Anielczyków y dwadzieścia sześć azów naydowało się. Postrzegaiąc przytym tego żeby mincarze przerabiając Taleri Imperialne na monete, nie czynili sobie żadnych pożytków zakazujemy pod gardłem, PN 2/2014 43 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY żeby żaden mincarz nie ważył się Talerów przetapiać, ani pułtalerków ani Ortów Talerowych Imperialney próby, a co pozwani Ex delatione Skarbu do Trybunału W. X. Litt. Respondere powinni. Co się tycze Cudzoziemskiey monety ta, że sama w sobie Arca zła, y z wielką Rzeczyposoplitey szkodą, dla nie dostatku monety naszey, brana być musiała, aby y teraźnieysza moneta, która Inintmiscia Bonitate daleko lepsza wywieziona nie była, a potym Confirmiter naszey na gorszą nieprzerabiana zleciliśmy Jego Mości Panu Podksarbiemu W. X. Litt., aby promunere suo z czasem się porozumiewawszy maiąc Respect na raty podattków, które do Skarbu Rzeczypospolitey teraz wchodzą y wchodzić jeszcze maią Pilną uczyniwszy Valuatią przez Uniwersały swe Walorem onych obwieścił próbując często, żeby przez fortelnych ludzi, którzy Pieniędzmi lubo to srebrem łamanym handlować zwykli, y te do obcych kraiów wywożąc A cudzoziemską złą monetę przywożąc Państwa Rzeczypospolitey naszey zarażają. Jakoż takowy Confiscatione Suizdem moneta a cudzoziemy y plebey na gardle karane być maią. Oto fonem w grodzie ad encucus instantiam. Je tedy Commissią naszą Exintentione Reipubb, tak skończywszy one rękamy naszemy Podpisaliśmy przy pieczęciach naszych, która aby do wiadomości wszystkich przyszła, Wzglychmy Jego Mości Pana Podskarbiego W. X. Litt. grodach poszesłał z pod- pisem y z przycisnieniem pieczęci swey. Działo się Wilnie, msca Decembra XXIII Dnia Roku MC pięćdziesiąt wtórego. U tego Listu Przy pieczęciach podpisy rąk Ichmść PP. Commissarzów. Gieorgus Tyszkiewicz Vincenty Corwin Goszewski Episcop. Willeński Podskarbi y Pisarz W.X.L. Marcin Limunt Sędzia Ziemi Liszki Starostwa Waszlisky. Rafał Janke Rzeczoznawcy Stowarzyszenia Numizmatyków Profesjonalnych Robert BUCZAK Warszawa Hoża 43/49 tel. (0-22) 625 67 97 Monety średniowieczne obce Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety obu Ameryk Monety złote dr Jarosław DUTKOWSKI Gdańsk Amundsena 1B/12 tel. (0-58) 348 73 35 Monety średniowieczne polskie Monety średniowieczne obce Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie do 1814 roku Ryszard KONDRAT Warszawa Hoża 43/49 tel. (0-22) 625 67 97 Monety średniowieczne polskie Monety średniowieczne obce Monety polski do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety orientalne Monety obu Ameryk Monety złote Damian MARCINIAK Warszawa, ul. Nizinna 12/7 tel. 506 025 125 Polskie pieniądze papierowe od 1794 roku Historyczne papiery wartościowe – akcje i obligacje Nowożytne monety polskie Marek MELCER Białystok M.C. Skłodowskiej 16 tel. (0-85) 745 46 81 Monety polski do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety orientalne Monety obu Ameryk Monety złote Jacek MICHALSKI 00-871 Warszawa ul. Żelazna 67, paw. 22 tel. (22) 620 45 74 Monety średniowieczne polskie Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety obu Ameryk Monety złote Paweł NIEMCZYK 00-871 Warszawa ul. Żelazna 67, paw. 22 tel. 606 46 46 32 Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1800 do dziś Monety złote 44 PN 2/2014 Leszek DOBRZYŃSKI 70-304 Szczecin ul. Małkowskiego 29 tel. 502 253 585 Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1800 do dziś Monety Pomorza zachodniego Monety złote Andrzej ROGOWSKI Toruń Most Pauliński 10 tel. (56) 62 221 95 Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety obu Ameryk Monety złote Monety średniowieczne polskie Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 r. do dziś. Monety złote Piotr SKAWIŃSKI Kraków Rynek Gł. 7 tel. (0-12) 634-38-30 Sergiusz STUBE 60-865 Poznań Jeżycka 19/8 tel. (0-61) 847 52 47 [email protected] Adam SUCHANEK Gdańsk Jacka Soplicy 13a tel. (0-58) 302 18 13 GGN Andrzej SZAFRAŃSKI Łódź Legionów 14 tel. (0-42) 630-69-00 Andrzej TOMASZEWSKI Poznań Kramarska 20 tel. (0-61) 853 07 82 Monety antyczne Monety średniowieczne polskie Monety średniowieczne obce Monety polski do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety złote Monety średniowieczne polskie Monety średniowieczne obce Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety obu Ameryk Monety złote Monety średniowieczne polskie Monety średniowieczne obce Monety polskie do 1814 r. Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety złote Monety antyczne Monety średniowieczne polskie Monety polskie do 1814 Monety polskie od 1814 do dziś Monety europejskie 1500 do 1800 Monety europejskie 1800 do dziś Monety złote PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Monety Rosji od 1894-1918 Mikołaj II urodził się 18 maja 1868 roku, w Carskim Katalog 1/4 kopiejki Siole. Rozstrzelany 17 lipca 1918 roku w Jekaterynburgu. Panował w latach 1894-1917. Za panowania cesarza Mikołaja II w Rosji czynna była tylko jedna mennica w Sankt-Petersburgu. W 1896 roku w Paryżu wybito monety srebrne I rubel, 50 i 25 kopiejek, a 1 rubel i 50 kopiejek z lat 1897-1899 wybito w Paryżu i Brukseli. Monety oznaczone na obrzeżu jedną gwiazdką pochodzą z mennicy paryskiej, a oznaczone dwiema gwiazdkami - z mennicy brukselskiej. W 1916 roku część monet 10 i 15 kopiejkowych wybito w Osace w Japonii. Nie mają one znaków mennicy, a różnią się od bitych w Rosji brakiem inicjałów mincerskich. Wszystkie pozostałe monety zostały wybite w mennicy sankt-petersburskiej. Oznaczone one są literami CПE . W roku 1915 nazwa miasta Sankt-Petersburg została zmieniona na Piotrogród, toteż na monetach bitych w latach 1915-1917 nie ma znaku mennicy. Na monetach srebrnych 5, 10, 15 i 20 kopiejek na rewersie pod orłem, a na monetach 50 kopiejek., 1 rublowych i na monetach złotych na obrzeżu umieszczone są inicjały mincerzy. W czasie panowania Mikołaja II w mennicy sankt-petersburkiej pracowali następujący mincerze: Apollon Grasgof / Elikum Babajanc / Feliks Zaleman / Aleksander Red'ko / Wiktor Smirnow. Obrzeża monet miedzianych i srebrnych 5, 10, 15 i 20 kopiejek są ząbkowane. Na złotych 5-rublówkach z lat 1897-1911 na obrzeżu umieszczono ornament składający się z otwartych kwadratów oraz inicjały mincerza. Na pozostałych monetach na obrzeżach znajdują się odpowiednie napisy i tak: na monetach o nominale 25 kopiejek z lat 1895-1896 jest napis: ЧИϹТАCTAГO CEPEБPA l 30JIOTHИKъ 5,25 ДOJIEЙ oraz inicjały mincerza. Na monetach 50-kopiejkowych: ЧИϹТАCTAГO CEPEБPA 2 30JIOTHИKA 10,5 ДOJIEЙ oraz inicjały mincerza lub *.Na monetach rublowych: ЧИϹТАCTAГO CEPEБPA 4 30JIOTHИKA 21 ДOJIEЙ oraz inicjały mincerza, albo *, albo **. Na monetach 5-rublowych z lat 1895-1896 i 7,5-rublowych z 1897 roku jest napis: ЧИϹТАCTAГO 30JIOTA 1 30JIOTHИKъ 34,68 ДOJIEЙ oraz inicjały mincerza. Wyraz 30JIOTHI1K'h czasem jest skrócony 30JIOTH. Na monetach 10 rublowych z lat 1895-1897, oraz na 15 rublówce z 1897 r. napis: ЧИϹТАCTAГO 30JIOT A 2 30JIOTHИKA 69,36 ДOJIEЙ oraz inicjały mincerza i wreszcie na 10- rublówkach z lat 1898-1911 widnieje napis: ЧИϹТАCTAГO 30JIOTA l 30JIOTHИKъ 78,24 ДOJIEЙ oraz inicjały mincerza. Podane na monetach zołotniki i dole oznaczają zawartość, czystego kruszcu w poszczególnych monetach: l zołotnik = 96 doli = 4,265 grama 1 dola = 0,0436 grama. Różnica wagi w monetach 5- i 10- rublowych wynikła z tego, że w roku 1897 w wyniku reformy monetarnej przeprowadzone przez ówczesnego ministra finansów S. Witte zmieniono nominały monet złotych. Od tego czasu emitowano imperiały 15-rublowc i półimperiały 7,5-rublowe, a także zmniejszone lO-rublówki (2( imperiała) i 5-rublówki (1/3 imperiała). Za panowania Mikołaja II wybito również 6 typów monet pamiątkowych. W 1896 r. został wybity l rubel z okazji koronacji cesarza Mikołaja II. W 1898 r. ukazał się l rubel z okazj odsłonięcia pomnika Aleksandra II w Moskwie. W 1912 roku wybito l rubel poświęcony 100-leciu zwycięstwa nad Napoleonen i w tym samym roku l rubel poświęcony odsłonięciu pomnik Aleksandra III w Moskwie. W roku 1913 obchodzono 300-1eci panowania dynastii Romanowów i z tej okazji wybito okolicznościowe ruble. W 1914 roku został wybity 1 rubel z okazji 200 rocznicy pierwszego morskiego zwycięstwa floty rosyjskiej nad flotą szwedzką pod Gangut (Hango) w 1714 roku. Katalog monet Mikołaja II, obejmuje też monety wybijane dla Finlandii 1 - rok wybicia monety 2 - inicjały mincerza (bądź oznaczenie mennicy, jeśli nie była to mennica petersburska) 3 - liczbę wybitych monet 4 - cenę monety w III stopniu zachowania - bardzo dobry 5 - cenę monety w II stopniu zachowania - piękny 6 - cenę monety w I stopniu zachowania - menniczy Ceny podane w złotych. Są to ceny orientacyjne w transakcjach wymiennych Miedź, śr. 13 mm, w. 0,8 g. 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1909 1910 1915 1916 1/2 kopiejki - 2000 60 000 5 960 000 3 040 000 8 000 000 8 000 000 2 000 000 2 000 000 8 000 000 500 000 1 200 000 1500 20 8 8 8 8 12 10 8 120 100 5000 50 15 15 15 15 25 20 15 500 350 ca. 90 50 60 40 40 75 50 40 1800 1600 ? 2 992 009 1 134 000 60 000 000 76 000 000 76 000 000 36 000 000 49 000 000 49 500 000 24 000 000 35 000 000 28 000 000 50 000 000 10 000 000 12 000 000 9 400 000 500 30 38 8 8 8 12 10 8 10 10 10 10 25 25 50 900 80 100 15 15 15 25 25 12 20 20 20 20 60 60 300 1500 160 220 40 40 40 70 70 40 55 55 55 55 260 260 1100 30 12 8 8 8 12 12 15 8 8 15 15 15 12 15 10 10 10 10 10 10 20 80 40 15 15 15 25 25 35 15 15 35 35 35 25 35 20 20 20 20 20 20 45 160 110 40 40 40 65 65 120 50 50 100 100 100 80 120 55 55 55 55 55 55 100 - Miedź, śr. 17 mm, w. 1,6 g. 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1 kopiejka - - Miedź, śr. 17 mm, w. 3,26 g. 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 - - 18 200 007 22 960 001 30 000 000 50 000 000 50 000 000 30 000 000 30 000 000 20 000 000 76 000 000 30 000 000 23 000 000 20 000 010 20 000 009 24 000 009 27 500 011 24 500 009 38 150 011 31 850 009 61 500 008 32 500 014 58 000 000 46 500 000 PN 2/2014 45 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 2 kopiejki 5 kopiejek Miedź, śr. 32 mm, w. 16,3 g. Miedź, śr. 24 mm, w. 6,4 g. 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 - - 9 122 507 14 675 001 9 500 000 17 500 000 17 500 000 20 500 000 20 000 000 10 000 000 29 000 000 13 000 000 15 000 000 6 250 010 7 500 009 19 000 009 16 250 011 12 000 009 17 200 011 17 050 008 26 000 008 20 500 014 33 750 000 31 500 000 30 12 18 8 8 12 12 15 8 12 15 35 35 12 15 10 10 10 10 10 10 20 80 40 45 15 15 25 25 35 15 35 35 85 85 25 35 20 20 20 20 20 20 45 150 100 120 40 40 65 65 100 50 80 100 180 180 80 100 55 55 55 55 55 55 100 30 12 18 8 8 12 12 45 12 28 45 35 45 25 10 15 15 10 10 10 10 20 80 40 45 15 15 25 25 70 35 55 70 55 65 45 20 35 35 20 20 20 20 45 150 100 120 40 40 65 65 440 80 250 440 180 450 100 55 100 100 55 55 55 55 100 3 kopiejki Miedź, śr. 28 mm, w. 9,6 g. 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 46 - - 5 416 673 7 923 334 6 666 666 11 666 666 11 666 666 16 666 666 10 000 000 3 333 333 11 000 000 6 933 643 3 333 333 5 666 675 2 500 009 12 500 009 16 250 011 6 733 344 6 666 666 9 466 607 15 333 341 8 166 681 19 833 333 31 500 000 PN 2/2014 1911 1912 1916 1917 - 3 800 009 2 700 008 8 000 000 ? 20 30 20 300 65 80 65 650 180 200 120 2000 5 kopiejek Srebro, 0,500, śr. 15 mm, w. 0.9 g. 1897 1898 1899 1900 1901 1901 65 1902 1903 1904 1905 1906 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1913 1914 1915 1917 AГ AГ AГ ЭЂ ФЗ ФЗ AP 2 029 009 3 980 009 6 605 022 razem 5 205 009 5 790 020 razem 18 15 15 15 12 12 45 35 40 40 25 25 12 120 80 80 80 65 65 25 AP AP AP AP ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ BC BC BC BC 6 000 009 9 000 005 10 10 000 019 4 000 010 400 019 3 100 010 2 500 009 2 500 011 3 000 009 1 300 018 razem 4 200 015 3 000 000 ? 45 12 70 35 12 15 100 10 12 12 10 15 15 10 10 25 25 40 350 20 20 20 20 40 40 20 20 85 440 80 ca. 65 80 1000 55 55 55 55 80 80 55 55 220 18 15 18 15 15 15 10 10 12 12 12 12 12 15 15 10 45 35 45 35 40 40 25 25 25 25 25 25 25 40 40 20 120 80 120 80 80 80 65 65 65 65 65 65 65 80 80 55 10 kopiejek A g., 0,500, śr. 17 mm, w. 1,8 g . 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1908 1909 AГ AГ AГ AГ AГ ЭЂ ФЗ ФЗ AP AP AP AP AP ЭЂ ЭЂ ЭЂ 1 000 006 2 010 005 3 150 009 3 980 009 6 610 009 razem 1 000 009 15 000 20 razem 17 000 009 28 000 005 20 000 010 25 000 019 17 500 015 8 210 009 25 390 011 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 1910 1911 1912 1913 1913 1914 1915 1916 1917 ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ BC BC BC Os BC 20 000 009 19 180 011 20 000 008 7 250 017 razem 51 250 015 121 500 000 70 001 000 17 580 000 12 12 10 15 15 10 8 10 12 20 20 20 40 40 20 16 20 25 55 55 55 80 80 55 40 55 55 1916 1917 Os BC 131 670 000 3 500 000 8 180 12 350 35 700 200 80 350 500 120 800 150 1200 200 1800 ca. 2 000 004 20 000 000 244 042 180 80 400 802 000 400 ? 80 80 80 80 100 100 100 450 200 800 800 800 25 kopiejek Ag, 0,900; śr. 24 mm, w. 5,0 g. 15 kopiejek Ag, 0,500; śr. 20 mm, w. 2,7 g. 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1908 1909 1911 1912 1912 1913 1913 1914 1915 1916 1916 1917 AГ AГ AГ AГ ЭЂ AГ ЭЂ AГ ЭЂ AP AP AP AP ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ BC BC BC BC Os BC 3 160 013 2 660 009 4 600 009 12 665 021 razem 12 665 009 razem 6 670 020 razem 28 666 673 16 666 671 15 610 004 24 000 010 23 333 343 29 000 000 21666 677 6 313 341 13 333 341 razem 5 300 017 razem 4 336 681 5 933 333 96 773 333 96 666 000 14 320 000 1895 1896 1900 1901 15 15 15 12 12 15 15 15 15 12 12 12 12 12 12 12 18 12 12 15 15 15 8 8 8 12 35 35 35 30 30 40 40 40 40 25 25 25 25 25 25 25 30 20 25 40 40 40 20 20 20 25 80 80 80 60 60 80 80 80 80 65 65 65 65 65 65 65 85 55 65 80 80 80 65 55 55 55 10 12 12 12 10 12 10 15 10 12 10 10 15 15 10 8 25 25 25 25 25 25 25 40 20 20 20 20 40 40 20 16 65 65 65 65 65 65 65 80 55 55 55 55 80 80 55 40 20 kopiejek Ag, 0,500; śr. 22 mm, w. 3,6 g. 1901 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1908 1909 1911 1912 1912 1913 1913 1914 1915 ФЗ AP AP AP AP AP ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ BC ЭЂ BC BC BC 7 750 026 razem ? 10.000 014 13 000 013 11 000 000 15 000 010 5 000 009 18 875 011 7 100 011 15 000 0008 razem 4 250 017 razem 52 750 015 105 500 000 - 1 000 024 27 212 032 584 004 50 kopiejek Ag, 0,900; śr. 26,5 mm, w. 10,0 g. 1895 1896 1896 1896 1897 1898 1899 1899 1900 1901 1901 1902 1903 1904 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1913 1914 AГ AГ * * AГ AГ * AГ ЭЂ ФЗ ФЗ AP AP AP AP AP ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ ЭЂ BC BC 10 000 000 1 5 442 021 razem 3 360 000 412 020 razem 36 004 19 4010 10 009 200 000 40 009 50 011 150 009 800 011 7 985 088 6420 017 razem 1 200 000 500 400 80 100 100 80 80 55 55 120 80 1000 800 200 280 280 200 180 100 100 350 200 950 650 1800 1800 1800 ca. 400 400 400 400 550 550 550 ca. 2200 1800 400 550 550 400 300 200 200 600 380 400 250 65 55 55 55 800 600 200 200 200 200 1800 1500 450 450 450 450 200 200 200 200 280 280 280 1 rubel Ag, 0,900, śr. 34 mm, w. 20 g. 1895 1896 1896 1896 1897 1897 AГ AГ * * AГ ** 1 100 002 5 014 197 12 000 000 18 696 009 26 000 009 PN 2/2014 47 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 1897 - - 55 200 400 1898 AГ 25 877 842 55 200 400 1898 * 5 000 000 100 300 500 500 1898 ** 14 000 000 80 300 1898 - - 100 300 500 1899 ЭЂ 6 502 674 80 200 400 1899 ЭЂ razem 80 200 400 1899 ЭЂ razem 80 200 400 1899 ** 10 000 000 80 200 400 1899 ** razem 80 200 400 1899 - razem 80 200 400 1900 ФЗ 11 484 007 80 200 400 1901 ФЗ 11 484 007 100 280 550 1901 ФЗ razem 100 280 550 1901 AP razem 100 280 550 1901 - - 100 280 550 1902 AP 140 009 300 600 1000 1902 AH razem 300 500 1200 1903 AP 55 519 800 2000 3500 1904 AP 12 010 1200 2000 3500 1906 AP 45 710 700 1500 3200 1907 ЭЂ 400 209 180 400 750 1908 ЭЂ 130 049 220 500 850 1909 ЭЂ 50 011 800 1500 2200 1910 ЭЂ 75 009 800 1500 2200 1911 ЭЂ 129 011 900 1800 3000 1912 ЭЂ 2 111 221 55 100 200 1913 ЭЂ 22 125 1200 2000 3500 1913 BC razem 1200 2000 3500 1914 BC 536 015 600 1600 2200 1915 BC 5000 1200 2800 3800 100. rocznica zwycięstwa nad Napoleonem (1912) 1912 ЭЂ 5000 1200 2500 5000 Odsłonięcie Pomnika Cesarza Aleksandra III (1912) 1912 ЭЂ 900 2200 4500 ca. 300 lat dynastii Romanowych (1913) Monety okolicznościowe Z okazji koronacji (1896) 1896 AГ 190 845 400 800 1800 1913 BC 1 500 000 300 450 900 1913 BC 1 500 000 300 500 900 200 lat zwycięstwa w bitwie morskiej pod Gangutem Odsłonięcie Pomnika Cesarza Aleksandra II (1898) 1898 48 AГ PN 2/2014 5000 1200 2500 3500 1912 BC 2200 4500 ca. PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Monety Złote 10 rubli Au 0900, śr. 22,6 mm, w. 8,6 g. Półimperiał; 5 rubli Złoto, Au 0,900, śr21,3 mm, w. 6,45 g. 1895 1896 36 36 ca. ca. 5 372 000 53 378 018 20 400 004 razem 31 077 013 7 500 022 6 240 009 5 148 019 2 016 010 10 109 ? 200 018 200 018 c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. AГ AГ 5 rubli Au, śr. 18,3 mm, w. 4,30 g. 1897 1898 1899 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1906 1907 1909 1910 1911 AГ AГ AГ ФЗ ФЗ AP AP AP AP ЭЂ 3Б 3Б ЭЂ ЭЂ ca. c.k. c.k. ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% 900 ca. ca. ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% 1500 ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+10% ck.+10% 1898 1899 1899 1900 1901 1901 1902 1903 1904 1906 1909 1910 1911 15 rubli AГ AG ЭЂ ФЗ ФЗ AP AP AP AP ЭЂ 3Б ЭЂ ЭЂ 200 000 ? 27 600 013 ? 2 377 021 razem 2 019 009 2817 019 1 024 510 10 ? 100 018 50 011 1897 AГ 11 900 000 7,5 rubla 25 rubli Au., 0,900, śr. 33 mm, w. 32,25 g. 18961 300 1908 150 Notowania: AГ 16 829 000 ck. 1200 2000 2000 ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% ck.+10% 3000 c.k. c.k. 1500 ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% ck.+ 5% 1500 ca. ca. 1600 ck.+ 5% ck.+3% 2300 3300 2000 2500 Au, 0,900, śr. 24,4 mm, śr. 12,9 g. Złoto, Au 0900, śr. 21,3 mm, w. 6,45 g. 1897 c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. c.k. ca. ca. 37,5 rubla Au, 0,900, śr. 33,0 mm, w. 32,25 g. 10 rubli, imperiał Au, 0900, śr. 24,5 mm, w. 12,9 g. 1895 1896 1897 AГ AГ AГ ? 125 ? ca. ca. ca. 1902 225 ca. Włodzimierz Jakubowski, Jarosław Dutkowski PN 2/2014 49 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 50 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY PN 2/2014 51 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 52 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Denar Lucjusza Lentulusa (RIC2 415) S K L E P KOLEKCJONERSKI MONETY MEDALE ODZNACZENIA STARA BIŻUTERIA ZŁOTA I SREBRNA STARE SZKŁO SKUP ZŁOTA KUPNO SPRZEDAŻ najkorzystniejsze, aktualne ceny, dyskretnie, szybko, bezproblemowo! Płatne gotówką 90-701 ŁÓDŹ ul. Legionów 14 TEL. (42) 630 69 00 0-602 / 253 283 [email protected] „Pospólstwo wierzyło, że gwiazda ta oznaczała przyjęcie duszy Cezara między nieśmiertelne bóstwa; z tego względu znak ten przydano nad głową posągu, który mu wkrótce w Forum poświęciłem.” To wydarzenie, wzmiankowane przez Augusta, za pośrednictwem Historia Naturalis Pliniusza Starszego (II 23, przekład J. Łukasiewicz), zostało zilustrowane na rewersie monety Lucjusza Lentulusa wybitej w 12 roku przed Chr (Il. 1). Z pomocą owej monety możemy zrozumieć to w jaki sposób wydarzenie zostało wykorzystane w propagandzie i polityce wizualnej twórcy pryncypatu, Ilustracja 1: Denar Lucjusza Lentulusa (RIC² 415) © Archer M. Huntington Collection, ANS 1001.1.22523. Omawiany denar został wybity w Rzymie w 12 roku przed Chr. przez Lucjusza Lentulusa (RIC² 415)1, który w tym czasie zajmował pozycję triumvira monetali. Awers zarezerwowany jest dla panującego princepsa. Zawiera jego portret wyobrażony w profilu i opatrzony zwięzłą legendą: AVGVSTVS. Natomiast rewers jest znacznie bogatszy w treść. Przedstawiono na nim dwie postacie stojące frontalnie. Postać po lewej stronie jest wyższa, ubrana w togę, lewą ręką przytrzymuje tarczę z inskrypcją CV, odnoszącą się do clipeus virtutis (tarcza honoryfikacyjna). Mężczyzna na głowię założony ma zapewne wieniec z liści dębu, czyli corona civica. Prawą dłonią wieńczy głowę swego towarzysza gwiazdą, interpretowaną jako sidus Iulium, czyli gwiazda Juliuszów. Wobec przedstawionego kontekstu i atrybutów takich jak corona civica i clipeus virtutis, tę postać należy identyfikować jako Augusta. Natomiast drugi mężczyzna o głowę niższy, odziany jest w tunikę. W lewej ręce dzierży włócznię, a w prawej najpewniej przedstawienie Wiktorii. Ze względu na związek z Augustem, ta postać interpretowana jest jako Juliusz Cezar, bądź Marek Agrypa. Przedstawienie opatrzone jest legendą: L LENTVLVS FLAMEN MARTIALIS, odnosząca się do zaszczytu pełnienia funkcji kapłana kultu Marsa przez Lucjusza Lentulusa. Słów kilka należy poświęcić interpretacji przedstawionych postaci, bo o ile rozpoznanie Augusta nie podlega dyskusji, o tyle identyfikacja 1 RIC= C.H.V. Sutherland, Roman Imperial Coinage Vol.1, Londyn 1984. drugiej postaci była problematyczna. Moneta wybita została w 12 roku przed Chr., a więc w roku śmierci Marka Agrypy, co miało by sugerować przedstawienie niedoszłego sukcesora Augusta na monecie2. Jednak motyw koronacji gwiazdą Juliuszów przez Augusta wydaje się jednoznacznie wskazywać na wyobrażenie na rewersie monety L. Lentulusa poprzednika princepsa, a nie jego następcy3. Zacytowany powyżej fragment pochodzący z Historia Naturalis potwierdza taką interpretację. Nie można pominąć innych źródeł pisanych wspominających o gwieździe Juliuszów i jej związku z wizerunkiem Cezara. U Kasjusza Diona czytamy, że po śmierci Cezara pojawiła się kometa, którą większość uznała, że przypisana ona jest Juliuszowi, by umieścić go pośród gwiazd i uznać za nieśmiertelnego. Oktawian miał wykazać się odwagą i ukoronować jego posąg w świątyni Wenus Rodzicielki gwiazdą ( Historia rzymska XLV 7). Swetoniusz stwierdza, że kometa była widoczna przez siedem dni i była znakiem przyjęcia duszy Cezara do nieba i przedstawia się go odtąd na wizerunkach z gwiazdą nad głową ( Boski Juliusz 88). Są to tylko trzy przykłady interpretujące pojawienie się gwiazdy jako oznaka boskości Juliusza i ukazywanie go wraz z sidus Iulium, ale jest ich znacznie więcej. O motywie gwiazdy i Cezarze pisali także Plutarch (Cezar 69), Owidiusz (Fasti III 69-74), Wergiliusz(Bukoliki IX 46-49, Eneida VIII 678-681 ) i inni. Szczegółowo temat sidus Iulium i Juliusza Cezara w źródłach pisanych prześledził Kenneth Scott4 i ponownie Robert Gurval5. Czym, więc była gwiazda Juliuszów? Kometa, która została zaobserwowana przez Rzymian, ale także i przez Chińczyków jest jednym z najbardziej znanych fenomenów starożytności. Jej głębszej analizy dokonali amerykańscy naukowcy J. T. Ramsey i A. L. Licht6. Pojawienie się komety zostało wykorzystane przez zręczną politykę Oktawiana, który podobnie jak jego przybrany ojciec wywodził gens Iulia od Wenus. Jednym z atrybutów bogini miłości była właśnie gwiazda, którą na monetach umieszczał już Juliusz Cezar 7. Ciekawym przykładem jest moneta P. Sepulliu2 K. Scott „The Sidus Iulium and the Apotheosis of Caesar”, Classical Philology, Vol. 36, No. 3, 1941, s.265 3 H. Whittaker, „Two Notes on Octavian and The Cult of Divus Iulius”, Symobolae Osloenses Vol. 71 1996. s.91 4 K. Scott, Op. cit. 5 R. Gurval, „Caesar’s Comet: The Politics and Poetics of an Augustan Myth”, Memoirs of the American Academy in Rome. Vol. 42 (1997) s. 39-71. 6 J. T. Ramsey, A. L. Licht, „The Comet of44 BC and Caesar’s Funeral Games”, APA American Classical Studies, No. 39. 1997. 7 S. Weinstock, Divus Julius, Oxford 1971, s. 371. PN 2/2014 53 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY sa Macera, na której awersie przedstawiony jest imperator wraz z ośmioramienną gwiazdą, a na rewersie przedstawiona jest Wenus( RSC 41) 8. Wobec powyższego pojawienie się komety było zrządzeniem losu, niezwykle korzystnym dla polityki sukcesora Cezara. Oktawian bezbłędnie wykorzystał ten fenomen, uznając go jako znak od bóstwa opiekuńczego swojej rodziny, czyli Wenus. To właśnie za pomocą bogini miłości Juliusz mógł uzyskać boskość 9. Ponadto pojawienie się komety zostało zinterpretowane przez wróżbiarza Wulkacjusza jako początek nowej szczęśliwej ery10. Powszechne wykorzystanie motywu gwiazdy Juliuszów było zabiegiem bardzo inteligentnym. Jednocześnie wskazywało na niebiańskie korzenie rodziny, opiekę sprawowanej nad nią przez Wenus, jak i na osiągnięcie boskości przez jej reprezentanta, czyli Cezara, aż wreszcie na początek złotego wieku (saeculum aureum). Ilustracja 2: Denar Oktawiana (RSC 90). © Classical Numismatic Group 310, Lot: 355 Pojawienie się gwiazdy miało niesamowitą rolę propagandową. Jak czytamy u Pliniusza, sam lud uwierzył dzięki niej w boskość Juliusza. Nie dziwi, więc powszechne wykorzystywanie jej nie tylko w dziełach pisanych, ale także w ikonografii. Jak już wspomniano Oktawian osobiście przyozdobił posąg Cezara znajdujący się w świątyni Venus Genetrix, a także nakazał przyozdobić gwiazdą Juliuszów inne wizerunki przybranego ojca (Kasjusz Dion, Historia rzymska, XLV 7). Ponadto gwiazda przedstawiona została także na frontonie świątyni boskiego Juliusza, co zostało przedstawione na denarze Oktawiana z 36 roku (RSC 90). Ośmioramienna gwiazda pojawia się również na rewersie monety z około 17 roku przed Chr., gdzie występuje wraz z kometą i legendą DIVVS IVLVS ( RIC² 39)(Il. 2). Wiązać ją należy z ludi saeculares rozgrywanymi w tym 8 RSC= H. A. Seaby, Roman Silver Coins, Vol.1 Londyn 1989. 9 M .F. Williams, „The Sidus Iulium, the Divinity of Human, and the Golden Age in Virgil’s Aeneid”. Leeds International Classical Studies 2.1. 2003. s. 6. 10 P. Zanker, August i potęga obrazów, Poznań 1999, s.44. samym roku11. Sidus Iulium tak mocno była związana była z panującym domem, że po śmierci Augusta, Tyberiusz powtórzył manewr poprzednika, o czym świadczy moneta z Lugdunum przedstawiająca na rewersie profil Augusta wraz z sześcioramienną gwiazdą Juliuszów znajdującą się ponad nim (RIC² 24). Warto kilka słów poświęcić także pozostałym elementom przedstawionym na monecie. Motyw wieńczenia był bardzo popularny w okresie panowania Augusta. Ukazywano Wiktorię koronującą trofeum, jak na srebrnym kwinarze wybitym w Emerita Augusta ( RIC² 1), z kolei na pancerzu Gajusza Cezara odkrytym w teatrze w Jol-Caesarea, Wiktoria nakłada młodemu księciu wieniec dębowy (corona civica)12. Wnuk Augusta przedstawiony jest w tej samej pozycji co Juliusz Cezar na monecie Lentulusa. Jednak najbliższą analogię analizowanej sytuacji dostrzec możemy na rewersie monety wybite w rzymskiej kolonii w Filippi w Macedonii (RPC I 1650)(Il. 3)13. Poza brakiem tarczy honoryfikacyjnej i Wiktorii, ukazane przedstawienie jest ściśle związane z monetą z 12 roku przed Chr. August koronuje stojącego po lewej stronie boskiego Juliusza. Ten motyw pojawia się na monetach z Filippi aż po panowanie Kommodusa14. Podobny obraz zaobserwować można także na monecie pochodzącej z Amfipolis (RPC I 1628), jednak w jej przypadku identyfikacja postaci na rewersie jest niepewna15. Ilustracja 4: Denar Augusta (RIC² 42) © Classical Numismatic Group Triton VII Lot: 840 H. Papageorgiadou-Bani, The Numismatic Iconography of the Roman Colonies in Greece. s.42 Jak można zauważyć na podstawie dokonanej analizy, zestawienie tylu symboli wraz z postaciami Augusta i Juliusza Cezara wskazuje na wybitnie propagandowy charakter. Każdy z użytych atrybutów posiada własne pole semantyczne. Tak jak Wiktoria symbolizuje zwycięstwo, clipeus virtutis cnoty Augusta, sidus Iulium zwiastowało nadejście złotego wieku i ubóstwienie Cezara, a włożona na głowę Augusta corona civica świadczy o uratowaniu obywateli (ob cives servatos). Łącząc te symbole z bardzo ważnym wydarzeniem ukoronowania boskiego Juliusza, gwiazdą jego patronki, przez jego szlachetnego syna, można dostrzec geniusz, transparentność i spójność polityki wizerunkowej Augusta, który potrafił pojawienie się omenu podnieść do rangi państwowej, a następnie przez kolejne lata zręcznie wykorzystywać w połączeniu z innymi symbolami sukcesu jego własnego i państwa. Szymon Jellonek 15 16 Ilustracja 3: Prowincjonalna moneta z Philippi (RPC I 1650) © Classical Numismatic Group 152, Lot: 166 Tarczę honoryfikacyjną (clipeus virtutis), August jak sam przyznał w Res Gesate otrzymał od senatu i ludu rzymskiego za swoje cnoty takie jak: łagodność, sprawiedliwość i pobożność (Res Gestae Divi Augusti 34). Oryginalna tarcza zo11 K. Scott, Op.cit. 263 12 P. Zanker, Op. cit. 227. 13 A .Burnett, M. Armandy, P. P. Ripollès, Roman Provincional Coinage. Vol.1, 1992. s. 308. 14 A .Burnett, M. Armandy, P. P. Ripollès, Op. cit. s. 306. 54 PN 2/2014 stała umieszczona w kurii julijskiej, lecz w innych miastach imperium wystawiano jej kopie. Taki sposób honorowania znany był już w epoce hellenistycznej16. Tarcza pojawiała się na monetach w różnych kontekstach, czy to jako główny temat rewersu (RIC² 42)(Il. 4), czy to w towarzystwie innych atrybutów jak np. wieńca dębowego (RIC² 79), czy to trzymana przez lecącą Wiktorie (RIC² 94). W każdym z tych przypadków jej pokazanie miało przypomnieć mieszkańcom imperium cnoty cesarza. W przeciwieństwie do sidus Iulium, które było ściśle kojarzone z gens Iulia, clipeus virtutis podobnie jak corona civica, stały się podstawowymi elementami propagandy wizualnej kolejnych cesarzy i dynastii. Postać Cezara na monecie dzierży w prawej dłoni figurkę Wiktorii. Wykorzystanie bogini zwycięstwa było jednym z najprostszych prezentacji zwycięstw władców. Rzymski odpowiednik Nike ukazywany był w najróżniejszych kontekstach i stylizacjach. Jednak zawsze odnosił się do sukcesów cesarza, jego rodziny, a nawet całego państwa. P. Zanker, Op. cit. s. 101. PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Propaganda bezpieczeństwa w mennictwie Marka Salwiusza Otho Okres wojny domowej, po wygaśnięciu dynastii julijsko-klaudyjskiej był próbą ustanowienia nowego porządku przez kolejnych, obejmujących tron cesarski władców. Państwo z chaosu podniósł dopiero Wespazjan (69-79), który zapoczątkował panowanie nowej dynastii Flawiuszy1. Czasy między marcem 68 a grudniem 69 r. n.e., zwane „rokiem czterech cesarzy”, były okresem niepokoju i destabilizacji w Imperium Rzymskim. Ideologia bezpieczeństwa, szczęścia i dobrobytu, lansowana na monetach poszczególnych władców, wydawała się w tym wypadku wręcz paradoksalna2. Emisje aureusów i denarów, na których kreowano jedną z najważniejszych wartości, należały do najkrócej panującego Marka Salwiusza Otho. Przed objęciem władzy pełnił on funkcję namiestnika Hiszpanii Luzytanii, nadaną mu jeszcze przez Nerona. Jego rządy trwały około trzech miesięcy, między 15 stycznia a 19 kwietnia 69 r. Po jego śmierci władze w Rzymie przejął Witeliusz3. Mennictwo Othona, z powodu krótkiego okresu rządów, ogranicza się tylko do kilku emisji. Brak wielu typów, które były dość powszechnie stosowane za czasów innych cesarzy. Otho emitował w mennicy stołecznej monety złote i srebrne, których potrzebował do opłacenia lojalności armii, dzięki której zdobył władzę4. Emisje monet brązowych pojawiły się jedynie w prowincjach, bite w Antiochii i Aleksandrii5. Aureusy i denary nosiły na awersach tytulaturę IMP(erator) M(arcus) OTHO CAESAR AVG(ugustus) TR(ibunicia) P(ot estate)6 (lub IMP OTHO CAESAR AVG TR P7). Na rewersach umieszczono cztery główne typy wizerunków: Ceres8, Pax9, Securitas10 lub Wiktorię11. Na niektórych emisjach znajdowało się odniesienie do urzędu najwyższego kapłana sprawowanego przez cesarza, PONT(ifex) MAX(imus)12. Na tychże monetach umieszczono wyobrażenia Aequitas13, Ceres14, Jowisza15, Westy16, a także wizerunki samego władcy17. Aureusy i denary Othona ukazywały na awersach głowę cesarza, bez nakrycia zwróconą w prawo, opatrzoną wspomnianą wyżej legendą IMP M OTHO CAESAR AVG TR P. Kreowane w ten sposób wizerunki władców były charakterystyczne dla okresu wczesnego cesarstwa. Towarzysząca, bardzo rozbudowana legenda, ułatwiała prawidłową identyfikację, a także podkre- ślała tytulaturę cesarza18. Wydaje się, iż bardzo istotnym aspektem ideologii propagandowej Othona było bezpieczeństwo. Rewersy aureusów i denarów, bitych w Rzymie, ukazywały stojącą, odwróconą w lewo personifikacje Securitas, trzymającą w prawej ręce wieniec, w lewej berło (il. 1). Otho, aureus, Rzym 69 r., RIC, Otho 7 Aw. Głowa Othona bez nakrycia głowy w prawo; IMP M OTHO CAESAR AVG TR P Rew. Securitas stoi w lewo, trzyma w prawej ręce berło, w lewej wieniec; SECVRITAS P R © http://www.wildwinds.com/coins/ric/otho/RIC_0007.jpg Emisje opatrzono legendą SECVRITAS P(opuli) R(omani)19. Odniesienie do stabilizacji miało podkreślać pozycję cesarza, jako prawowitego sukcesora i protektora państwa. Inskrypcja nawiązywała do bezpieczeństwa i dobrobytu ludu rzymskiego, a także unormowania sytuacji państwowej20. Podobnie współwystępujące typy, takie jak CERES AVG czy PAX ORBIS TERRARVM, miały za zadanie przekazywanie idei zgody i pokoju, których gwarantem miał być Otho. Również egzemplarze z legendą VICTORIA OTHONIS, lansowały odniesione sukcesy militarne cesarza, w związku z pokonaniem Roksolanów, plądrujących w tym czasie tereny Mezji Dolnej21. 1 Ostrowski, J. (1999), Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków, s. 271-272. 2 Mikocki, T. (1997), Zgodna, pobożna, płodna, piękna... Propaganda cnót żeńskich w sztuce rzymskiej, Wrocław, s. 9. 3 Gaius Suetonius Tranquillus, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, wyd. 6, Wrocław 1987, Othon, 9, 11; Ostrowski, Starożytny…, s. 272. 4 Boruch, W. (2011), “The Language of Propaganda of the Year of the Four Emperors in the Light of Imperial Coinage”, Notae Numismaticae – Zapiski Numizmatyczne VI: 6386; H.Mattingly, E.A. Sydenham (red.), (1984), The Roman Imperial Coinage, London, s. 258 (odtąd RIC I). 5 A. Burnett, M. Amandry, P.P. Ripolles (red.), (1992), Roman Provincial Coinage I: From the death of Caesar to the death of Vitellius (44 BC -AD 69), London, s. 630, 712. 6 RIC I, Otho 1, 3, 4, 7, 8, 13-17. 7 RIC I, Otho 2, 5-6, 9-12, 18-24. 8 RIC I, Otho 1-2. 9 RIC I, Otho 3-6. Okres wojny domowej, Galia 68-70 r., RIC, The Civil Wars 37 Aw. Popiersie Minerwy w zbroi i hełmie, w otoku perłowym Rew. Siedząca na tronie, przed ołtarzem, Securitas w prawo, podpierająca prawą ręką głowę, w lewej trzymając berło; SECVRITAS P R ©http://davy.potdevin.free.fr/Site/wars.html Przypatrując się emisjom monetarnym z tego okresu, należy stwierdzić pewną powtarzalność typu Securitas w mennictwie innych władców. Idea 10 RIC I, Otho 7-12. 11 RIC I, Otho 13-17. Kunisz, A. (1985), Numizmatyka rzymska, [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, red. Wipszycka, E., t. I, Warszawa: 269-304. 12 RIC I, Otho 18-24. 19 13 RIC I, Otho 18-19. 20 14 RIC I, Otho 20. 15 RIC I, Otho 21. 16 RIC I, Otho 23-24. 17 RIC I, Otho 22. 18 RIC I, Otho 7-12. Gottschall, U.W. (1997), Securitas [w:] Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC) VII, Zürich/München: 1090–1093; Stevenson, S. W. (1889), Dictionary of Roman Coins, Dostępny w Internecie [29 listopada 2013]: http://www.forumancientcoins.com/Dictionary_Of_Roman_Coins/dictionaryByPage.asp 21 Stoyas, Y. (2009), Personalized Victory on coins: The Year of the Four Emperors – Greek Imperial Issues, Proceedings of the XIVth International Numismatic Congress, Glasgow 2011: 1067-1072. PN 2/2014 55 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY bezpieczeństwa i pokoju była jedną z wielu virtutes każdego programu ideologicznego, lecz szczególnie istotną i podkreślaną w czasach destabilizacji politycznej państwa rzymskiego. W mennictwie Galby typ Securitas był bity na brązowych asach w mennicy w Rzymie od grudnia 68 r.22. Wcześniejsze emisje aureusów i denarów, z tymże motywem zarejestrowano na obszarze Galii (il. 2 - str. 55). Prawdopodobnie były to monety związane rebelią Windeksa, przeciwko Neronowi. Niestety brak w tym wypadku dokładnej legendy, sugerującej osobę emitenta23. Emisje Witeliusza, noszące wizerunek Securitas na rewersach, to również jak w przypadku Galby brązowe asy, bite w mennicy stołecznej, między kwietniem a grudniem 69 r., a także aureusy i denary z obszarów Hiszpanii, emitowane od stycznia do lipca 69 r. Legendy na nominałach złotych i srebrnych podkreślały troskę o bezpieczeństwo cesarza, akcentując przybrany przez niego przydomek Germanicus (SECVRITAS IMP GERMAN) (il. 3 - patrz obok)24. Witeliusz został obwołany cesarzem przez wojska nadreńskie po śmierci Galby. Złote i srebrne emisje, bite na terenie Hiszpanii, pochodzą z czasów władzy Othona. Można przypuszczać, iż między oboma pretendentami toczyła się swego rodzaju wojna ideologiczna25. Emisje brązowe Witeliusza nosiły odwołania do SECVRITAS P ROMANI S C26. Motyw bezpieczeństwa kreował na swych monetach także Wespazjan. Na początku swych rządów emitował serie aureusów w mennicy w Rzymie27. Porównując ikonografię poszczególnych władców, można zauważyć interesującą prawidłowość i powtarzalność wyobrażenia, zarówno u Galby, Witeliusza, jak i Wespazjana. Na rewersach emisji Othona, Securitas ukazywano w zupełnie innej pozycji, 22 RIC I, Galba 504-505. 23 RIC I, The Civil Wars 37-38. 24 RIC I, Vitellius 11-12. 25 Boruch, W. (2007), “Notes on the propaganda dimension of Vitellian coinage”, [w:] Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica, Rzeszów, s. 255-267. 26 RIC I, Vitellius 175. 27 RIC I, Vespasian 22. niż w wcześniejszym określonym kanonie. Bogini oprócz berła, towarzyszył także dodatkowy atrybut, jakim był wieniec. Elementem wspólnym prawie wszystkich emisji była legenda odnosząca się do bezpieczeństwa ludu rzymskiego, Securitas Populi Romani. Witeliusz, aureus, Hiszpania (Taracco?) 69 r., RIC, Vitellius 11 Aw. Głowa Witeliusza w wieńcu laurowym w lewo; A VITELLIVS IMP GERMANICVS Rew. Securitas siedzi w prawo na tronie, podpiera prawą ręką głowę, w lewej trzyma berło, przed boginią ołtarz i pochodnia; SECVRITAS IMP GERMAN © www.numismatics.org W okresie wojny domowej w latach 68-69, bezpieczeństwo było jedną z najważniejszych wartości, obecnych w propagandzie poszczególnych władców. Nadrzędnym celem każdego z nich było przywrócenie stabilizacji i ustanowienie nowej dynastii w Cesarstwie. Zarówno zbyt duża żądza władzy, jak i brak pewnej ogłady w stosunku do tak wysokiego stanowiska, doprowadziły do szybkiej zmiany władców i politycznego chaosu. Z tego powodu, co prawda piękne i zaszczytne idee propagowane na poszczególnych emisjach monetarnych, w rzeczywistości nie znajdowały swego odzwierciedlenia. Barbara Zając Ciekawa odmiana grosza gdańskiego z 1809 roku W 1807 roku okupowany pod III rozbiorze przez Prusy Gdańsk poddał się armii francuskiej cesarza Napoleona. Na mocy pokoju zawartego w Tylży, obszar Gdańska z przyległościami stał się wolnym miastem pod protektoratem francuskim. Rada miasta podjęła decyzje o biciu własnej monety. W obiegu bowiem pozostawały drobne emisje gdańskie z czasów Augusta III i Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz szelągi pruskie. Na mennicę przeznaczono starą odlewnię przy bramie Kocurki. Kierownictwo mennicy objął złotnik gdański Jan Ludwik Meyer, wardajnem został sprowadzony z Berlina Jan Leonard Schuller. Została ona otwarta w 1808 roku. Wybijano w niej mie- 56 PN 2/2014 dziane grosze i szelągi. Zapotrzebowanie na drobną monetę było na tyle duże, że w 1809 roku, rozpoczęto ich masowe bicie. Z uwagi na pośpiech poprawiono nawet nieprawidłowo wykonane stemple, którymi odbijano monety. Takim jest stempel, gdzie w słowie GROSCHEN znalazło się podwojone o, starano się ten stempel poprawić, ale pomimo to odbito szereg monet, z błędem w napisie GROOSCHEN. Ta rzadka odmian została opisana w katalogu J. Dutkowskiego i A. Suchanka, (CNG.444a), ale nie była dotąd pokazywana na zdjęciu. Wojciech Jękot PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Medal Jana Buchheima upamiętniający pokój w Oliwie w 1660 roku Dnia 3 maja 1660 roku w klasztorze oliwskim podpisano traktat pokojowy kończący wojnę ze Szwecją. Wśród nielicznych medali wybitych dla Jana Kazimierza, pokój oliwski upamiętniony został wyjątkowo dużą liczbą medali. Wyszły one spod dłuta trzech artystów: Jana Höhna starszego, Jana Höhna młodszego oraz Jana Buchheima, którego sygnaturę – inicjały IB, przez długi czas mylnie odczytywano jako skrót od: Jan Bensheimer. Medale Buchheima odnoszące się do pokoju oliwskiego są szczególnie interesujące ze względu na fakt, iż był on medalierem wrocławskim, a w Gdańsku – jak wiadomo – w tej dziedzinie nie brakowało zdolnych artystów, cieszących się zaufaniem Rady miasta. Chociaż nie sposób odmówić Buchheimowi talentu, jego medale ustępują nieco pod względem kunsztu pracom obu Höhnów, przede wszystkim ze względu na wtórność. Medal będący przedmiotem niniejszego opracowania, pochodzący ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, jest wyraźnie inspirowany twórczością gdańskiego środowiska medalierskiego w osobach Jana Höhna starszego i Sebastiana Dadlera, którego Höhn senior był uczniem. Z łatwością mógłby zostać wpisany w poczet medali wykonanych dla króla na zlecenie Rady miasta Gdańska. Choć wiele na to wskazuje, trudno rozstrzygnąć, czy tak rzeczywiście było. Nie można również wykluczyć, iż medal wykonano z przeznaczeniem na sprzedaż. Nie zawiera on żadnej inskrypcji odnoszącej się bezpośrednio do wydarzenia. Nr. inw. MNK-VII-Md-334, H-Cz 5910, srebro, średnica 57 mm, waga 51,30 g Awers: panorama miasta Gdańska. Nad miastem unosi się orzeł w koronie, z rozpostartymi skrzydłami, trzymający w szponach gałązkę oliwną i wieniec laurowy. Powyżej promienisty tetragram wynurzający się z obłoków. W otoku: FULMINE DEPOSITO. (Po ustaniu gromów). W odcinku sygnatura .I.B. Rewers: okręty i łodzie w Zatoce Gdańskiej. Z prawej strony, na dalszym planie widoczna twierdza Głowa. Na niebie u góry tarcza słoneczna wśród obłoków. W otoku: IAM VENTI POSUERE. (Już wiatry ucichły). W odcinku sygnatura IB. Kompozycja awersu wraz z inskrypcją stanowi uproszczoną wersję awersu innego, niemal identycznego medalu Buchheima upamiętniającego pokój w Oliwie (nr inw. MNK-VII-Md-335, H-Cz 2153, srebro). W obydwu przypadkach do wybicia rewersu użyto tego samego stempla. Jako najbliższą analogię wskazać można dzieło Jana Höhna starszego z 1653 roku, z personifikacją Zgody na awersie, wykonane na rok przed uroczystymi obchodami 200-lecia inkorporacji Prus Królewskich do Korony. Widoczna na rewersie tego medalu panorama z orłem unoszącym się ponad miastem jest bardzo podobna, choć na medalu Buchheima dalece bardziej schematyczna. Tom IV katalogu Czapskiego odnotowuje pod nr 7653 złoty egzemplarz omówionego powyżej medalu, który zaginął prawdopodobnie w czasie II wojny światowej. Wśród medali oliwskich autorstwa Buchheima najoryginalniejszy jest trzeci i zarazem ostatni z tej grupy medal z antytecznym przedstawieniem personifikacji: Niezgody i Zgody (nr inw. MNK-VII-Md-328, H-Cz 7652, srebro). Jako jedyny, poprzez ukrytą w inskrypcji za pomocą chronogramu datę, bezpośrednio odnosi się do pokoju w Oliwie. Wszystkie wspomniane medale oliwskie Jana Buchheima należą do rzadkich. Można je zobaczyć na stałej wystawie w Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego. Podstawowa literatura: E. Hutten-Czapski, Catalogue de la Collection des Médailles et Monnaies Polonaises Vol. III, St. Pétersbourg 1880, nr 5910 M. Stahr, Medale Wazów w Polsce 1587-1668, Wrocław 1990, s. 185 – 186, nr 75 A. Więcek, „Jan Buchheim – medalier śląski XVII wieku”, Wiadomości Numizmatyczne, VI, 1962, s. 77, 82, nr 18 Paulina Taradaj PN 2/2014 57 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 58 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Uwagi do widoku tajemniczej cieśniny na medalu wybitym z Okazji Pokoju w Oliwie, przez Jana Buchheima z 1660 roku Z okazji Pokoju w Oliwie, wybito szereg medali, które prezentowały widok miasta Gdańska wraz ze wzgórzami oliwskimi i widokiem na klasztor w Oliwie, gdzie 3 maja podpisano traktat pokojowy, kończący wojnę polsko – szwedzką. Obok medali zamówionych w Gdańsku, na temat tego pokoju wypowiedział się medalier wrocławski Jan Buchheim. Nie analizując powodów ich wybicia, czy związków handlowych Wrocławia z Gdańskiem i koroną Polską, postanowiłem wyjaśnić pewne nieporozumienie opisowi tych medali towarzyszące. Pokój zawarty w Oliwie, kończył bowiem ostatni z wielkich konfliktów europejskich. Jego zakończenie otwierało swobodę handlową Gdańska na cały ówczesny świat. Pośród trzech medali dwa przedstawiają widok miasta Gdańska. Natomiast problematyczny był rewers owych medali, który przedstawiał fragment morza (zatoki) pełnej statków. W dawnej literaturze, powtórzonej też w pracy Medale Wazów Marii Stahr opisywano ten widok, jako fragment zatoki gdańskiej, z widokiem na twierdzę w Wisłoujściu. Czasem też wspominano iż jest to szwedzki fort pobudowany przy ujściu Wisły zwany Gdańską Głową (Danziger Haupt). Problem w tym, że ikonografia ta, jak i wyobrażony tam zamek w żaden sposób nie opowiada faktycznemu widokowi tego miejsca. Wątpliwości co do realności tej panoramy wyjaśniano swobodą arty- styczną twórcy, który w Gdańsku nigdy nie był, a zatem morza i Zatoki Gdańskiej nie widział. Kilka lat temu w swojej pracy doktorskiej (przygotowywanej do druku) zwróciłem uwagę, że awers jest realistyczny (widok miasta), dlaczego zatem rewers ma być artystyczną interpretacją? Wątpliwości moje budził fakt, że wrocławski artysta posługiwał się znaną panoramą Gdańska wyrytowaną przez G. Brauna i F. Hogenberga. W innych jej fragmentach widniało tam też Wisłoujście. A w żaden sposób nie próbował realnie tej twierdzy przedstawić. Dzięki dyskusji z Karolem Nowalińskim kustoszem gabinetu numizmatycznego miasta Gdańska, udało się odkryć, co właściwie ten widok przedstawia. Otóż jest to widok cieśniny w Sundzie, łączącej morze Bałtyckie z Północnym. Wyobrażona tam twierdza to zamek w Helsingoerborgu. Ponieważ, odkrycie to w praktyce nie przebiło się do historiografii polskiej przedstawiamy przy okazji opisu medali pokojowych Jana Buchheima, z kolekcji Czapskich, grafikę Brauna - Hogenberga ukazującą widok cieśniny w Sundzie. Znaczenie tej panoramy w sposób znaczący poszerza zrozumienie zamysłu medalierskiego. Otóż łącząc cieśninę w Sundzie o otwartym portem w Gdańsku artysta zasugerował, że zakończyła się ostatnia wojna na Bałtyku i całe morze i wszystkie porty w Gdańsk, są znowu otwarte dla światowego handlu. Jarosław Dutkowski GABINET NUMIZMATYCZNY Zbigniewa Bogdanowicza WYCENIA I KUPUJE monety i medale • stare srebra • wyroby z cyny • starodruki • szkło i porcelanę • stylowe meble Najstarszy sklep numizmatyczny w Gdańsku Gdańsk, ul. Szeroka 119/120 (wejście od Świętojańskiej) poniedziałek-piątek 10.00-18.00 sobota 10.00-13.00 tel. (58) 301 46 95 tel. (58) 305 22 15 [email protected] www.starysklep.pl PN 2/2014 59 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY Każdy katalog prócz opisu zawiera także: - alfabetyczny spis państw, - tabele porównawczą cyfr i znaków występujących w alfabetach poszczególnych państw, - słownik liczebników występujących na monetach czy banknotach, - tabele międzynarodowych terminologii klasyfikacji i skrótów, - spis mennic lub drukarni (również arabskich) oraz nazwy monet lub banknotów, - tabela kursów wymian wszystkich walut, - ilustrowany wykaz herbów i monogramów występujących na monetach lub banknotach, - wiele dodatkowych informacji. 2014 Standard Standard Catalog of World Catalog Paper Money, of World 1961-present Coins, Zawiera DVD XXI wiek Georg S. Cuhaj. XIX Edycja VIII, wydanie najbardziej ob- 15 000 szernego katalogu doty- ilustracji. czącego współczesnych Katalog to banknotów obiegowych. doskonałe źródło wie- Publikacja zawiera dzy o monetach świata od 2001 roku. Standard Catalog of World Coins 1701-1800 Edycja: Georg S. Cuhaj & Thomas Michael. Jest to VI. wydanie doskonale ilustrowanego katalogu zawierającego szczegółowe informacje o monetach świata XVIII wieku. Ponad 20 000 ilustracji. Zamówienia oraz bliższe informacje można uzyskać pod numerem: 58-302-04-41 (pn.-pt. 8.00-15.30), fax 58-302-18-13 Zainteresowanych ilościami hurtowymi prosimy o kontakt celem negocjacji cen. Szczegóły w Internecie na stronie www.interkolekcjoner.pl/katalogi 60 PN 2/2014 ponad 13 000 ilustracji. 2014 Standard Catalog of World Coins, XX wiek Edycja: Georg S. Cuhaj & Thomas Michael. 41 wydanie, 60 000 ilustracji. Katalog jest jedynym i tak kompletnym źródłem wiedzy na temat moneta świata XX wieku. Obejmuje monety wybite pomiędzy 1901 a 2000 rokiem. PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY PN 2/2014 61 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 62 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY PN 2/2014 63 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 64 PN 2/2014 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY PN 1/2014 65 PRZEGLĄD NUMIZMATYCZNY 66 PN 1/2014
Podobne dokumenty
3 Katalog – cennik monet Mikołaja I Medale Władysława IV ł
www.interkolekcjoner.pl/katalogi ...........................60
Monety Świata .....................................................61
GGN ...............................................................
Propaganda na medalach Wazów
redakcja, wszelkiej pomyślności i wielu numizmatycznych atrakcji w roku 2015.
Mamy nadzieję, że tak jak przez 21 lat, będą nam Państwo nadal wiernie towarzyszyć. W tym
numerze proponujemy naszym Cz...