Nisza popytowa dla polskiego przemysłu maszyn górniczych – na

Kolonia, listopad 2007
Nisza popytowa dla polskiego przemysłu maszyn górniczych – na
przykładzie ekspansji zagranicznej firm niemieckich
Po pewnym zastoju w rozwoju polskiego przemysłu maszyn górniczych (szeroki proces
restrukturyzacji branŜy górniczej i zaplecza górniczego), nasyceniu krajowych kopalń
rodzimymi maszynami i urządzeniami oraz sprowadzonymi (przez filie firm zagranicznych) z
zagranicy, jedną z bardziej nielicznych obecnie gałęzi przemysłu w Polsce, będącej na
poziomie światowym jest krajowa branŜa maszyn górniczych. W celu stworzenia bardziej
perspektywicznych warunków rozwojowych przemysłu maszyn górniczych, w efekcie
zapewnienia równieŜ dostaw dla naszego górnictwa, wydaje się uzasadnione, aby:
- zintensyfikować wszelkie działania wspierające eksport polskich maszyn górniczych,
zwłaszcza do krajów WNP, Chin, Indii, itp., gdzie byliśmy wcześniej głównymi dostawcami, a
takŜe krajów, do których nisze popytowe zapewniają producenci maszyn górniczych z innych
krajów ( w tym Niemcy),
- ograniczyć nadmierne zakupy sprzętu górniczego od firm zachodnich i ich filii w
Polsce do poziomu umoŜliwiającego przepływ myśli technicznej, zapewniającej impuls do
rozwoju polskiej myśli technicznej. Działanie to powinno być prowadzone z wielką
ostroŜnością, poniewaŜ ochrona naszego rynku moŜe być źle odbierana przez inne kraje UE,
które przecieŜ same skutecznie chronią własne rynki, prowadząc jednocześnie retorykę
wolnego rynku, ale tylko w odniesieniu do rynków zewnętrznych,
- w celu promowania działalności zagranicznej podmiotów krajowych ww. segmencie
rynku naleŜy przewidzieć rozszerzenie zakresu pomocy publicznej, a tym samym poprawić
konkurencyjność tej branŜy.
W związku z tym diagnoza perspektyw światowej branŜy górniczej i badanie rynków popytu
na maszyny i urządzenia górnicze (wolumenu i rodzajów wyrobów) są pomocne dla budowy
strategii rozwoju polskiego przemysłu maszyn górniczych.
Według prognoz specjalistów i analityków międzynarodowego rynku paliw i energii, wynika,
Ŝe wzrastał będzie popyt na nośniki energii i inne surowce oraz dynamiczny rozwój
przemysłu metalurgicznego, co pociągnie za sobą trzykrotny wzrost do roku 2020 wydobycia
węgla kamiennego i brunatnego, który osiągnie poziom ok. 13 mld ton/rok. Wysoki wzrost
wydobycia obserwuje się ostatnio w Chinach, USA i Rosji oraz w pozostałych państwach
posiadających złoŜa tego surowca, m.in. w Indiach, Wietnamie, RPA, Indonezji, Kanadzie, na
Ukrainie, w Kazachstanie oraz w krajach Ameryki Płd. W związku z tym oraz koniecznością
podniesienia bezpieczeństwa pracy w zakładach górniczych, światowe górnictwo potrzebuje i
potrzebować będzie coraz większej ilości nowoczesnych i wydajnych maszyn i urządzeń oraz
nowych, doskonalszych i efektywniejszych technologii. Dzięki temu przed producentami
sprzętu górniczego otwarła się długofalowa perspektywa w zakresie zbytu produkowanych
maszyn i urządzeń, a zatem zagwarantowania miejsc pracy i generowania wysokich zysków.
Podparciem tego stwierdzenia mogą być tegoroczne Międzynarodowe Targi „buma 2007 –
28. International Fachmesse für Bau-, Baustoff und Bergbaumaschinen, Baufahrzeuge und
Baugeräte” w Monachium, na których wystawiło się 3 041 wystawców z 50 krajów, w tym aŜ
1 390 firm niemieckich, a odwiedziło je 500 000 (30% stanowili kontrahenci zagraniczni)
specjalistów z branŜy maszynowej, zakładów i instytucji górniczych, budownictwa, itp.
Potencjał produkcyjny wytwórców branŜy maszyn i urządzeń górniczych, tak np. w USA,
Wielkiej Brytanii, krajach skandynawskich, Niemczech i Polsce zdecydowanie przekracza
zapotrzebowanie krajowego przemysłu wydobywczego. Alternatywą dla niego jest eksport. Z
uwagi na wdroŜony program sukcesywnego zamykania kopalń węgla kamiennego w
Niemczech dąŜy się w tym kraju do zapewnienia rynków zbytu dla produkowanych maszyn
urządzeń górniczych. Na uwagę zasługuje równieŜ działalność górnicza prowadzona przez
1
Kolonia, listopad 2007
firmy niemieckie na kontynencie amerykańskim, w Australii i RPA, gdzie poza
bezpośrednimi zyskami pochodzącymi ze sprzedaŜy wydobywanego węgla, mają one
moŜliwość kierowania części tego węgla na rynek niemiecki, a krajowych maszyn i urządzeń
górniczych do tych krajów. W związku z tym udział sprzedaŜy niemieckich maszyn
górniczych na rynku międzynarodowym wynosi aŜ 40%. Pomocną rolę w kreowaniu
ekspansji eksportowej firm niemieckich spełnia portal internetowy kraju związkowego
Północnej Nadrenii – Westfalii, www.nrw-export.de.
Opublikowane przez Sekcję Maszyn Górniczych - Związku Niemieckich Producentów
Maszyn i Urządzeń (VDMA – Verband Deutscher Maschinen – und Anlagenbau e.V.) wyniki
obrotów niemieckiego przemysłu maszyn i rządzeń górniczych (120 firm) za 2006r. i
przewidywane na 2007r., wskazują dynamikę wzrostu, tak w zakresie całkowitej produkcji,
jak i eksportu.
Kształtowanie się obrotów niemieckiego przemysłu maszyn górniczych,w mln euro
(źródło: statystyka VDMA, www.vdma.org/mining)
Z opublikowanych danych (patrz poniŜsza tabela) wynika, Ŝe łączne obroty przemysłu
maszyn górniczych posiadają tendencję rosnącą, zaś w 2006r. zamknęły się kwotą 2,55 mld
euro (ponad 11% wzrost w stosunku do 2005r.), zaś w 2007r. szacowane są na 2,74 mld euro
(czyli +7% w stosunku do 2006r.). Zatrudnienie w tej branŜy posiada równieŜ tendencję
wzrostową i waha się w ostatnich latach w granicach 16 000 do 16 600 osób. Gros produkcji,
czyli ok. 80 do 85% znajduje swoich odbiorców za granicą. Popyt krajowy – ze względu na
zmniejszanie wydobycia - posiada tendencję spadkową. Przykładowo w 2005r. na rynek
krajowy sprzedano maszyny górnicze za kwotę 460 mln euro, a na 2007r. przewiduje się
mniejszą sprzedaŜ, tj. za ok. 413 mln euro.
Wyszczególnienie/rok
Zatrudnienie, osób
Obroty, mld euro
SprzedaŜ krajowa, mln
euro
Eksport, mld euro
Udział eksportu, %
2005
16 000
2,3
460
2006
16 500
2,55
435
2007
16 600
2,74
413
1,84
80%
2,12
83%
2,33
85%
2
Kolonia, listopad 2007
Tak więc główną dźwignią i szansą rozwojową niemieckiej branŜy maszyn górniczych jest
bezwątpienia eksport. Produkowane i eksperymentowane w warunkach krajowego procesu
wydobywczego maszyny i urządzenia górnicze (kombajny, strugi, obudowy
zmechanizowane, kotwie, przekładnie, przenośniki taśmowe i zgrzebłowe, kolejki podziemne
podwieszone i torowe, pompy, systemy ostrzegania przed zagroŜeniem, urządzenia
klimatyzacyjne, itp.) cechują się wysokim poziomem technicznym, wysoką niezawodnością,
licznymi rozwiązaniami innowacyjnymi, a przez to jako „made in Germany” znajdują swoich
odbiorców na całym świecie.
Kształtowanie się eksportu w ostatnich latach (w mln euro) i przewidywane w 2007r. w
odniesieniu do głównych odbiorców ujęto w poniŜszej tabeli.
Najwięksi odbiorcy
/rok
Chiny, mln euro
Rosja, mln euro
USA, mln euro
Iran, mln euro
Australia, mln euro
Zjednoczone Emiraty
Arabskie, mln euro
Indie, mln euro
2005
2006
2007
210
235
110
61
8
29
250
177
145
120
95
72
+ 10 – 15%
+/- 0%
+ 20%
+ 20%
+ 6 – 10%
+15%
8
35
+ 30%
Oprócz powyŜszych krajów zainteresowania niemieckich producentów maszyn i urządzeń
górniczych są równieŜ Polska, Ukraina (ok. 18 mln euro w 2006r.), kraje Ameryki Łacińskiej
(w tym chilijskie górnictwo miedzi), kraje afrykańskie, Wietnam, Mongolia, itp.. Chcąc
sprostać zróŜnicowanym zapotrzebowaniom światowego rynku maszyn górniczych tworzy się
róŜnego rodzaju alianse, czego przykładem jest zakup przez koncern Bucyrus International
(producent maszyn i urządzeń dla kopalń odkrywkowych) niemieckiej firmy DBT GmbH
(maszyny i urządzenia dla górnictwa podziemnego węgla kamiennego).
Reasumując powyŜsze rozwaŜania naleŜy stwierdzić, Ŝe wzrost zapotrzebowania gospodarki
światowej na energię i surowce to wielka szansa i wyzwanie dla eksportu polskiej myśli
technicznej, w szczególności w zakresie mechanizacji i automatyzacji górnictwa. Polskie
firmy są konkurencyjne cenowo, gdyŜ nadal mamy niŜsze koszty pracy niŜ w krajach
zachodnich. NaleŜy ten aspekt wykorzystać i walczyć o jak najlepszą pozycję na rynkach
zagranicznych. Polskie górnictwo się kurczy i dobrze będzie, jeśli uda się w kolejnych latach
utrzymać obecny stan wydobycia. Dlatego polscy producenci maszyn górniczych muszą
walczyć o kontrakty na rynku światowym. Przedstawiona szeroka ekspansja zagraniczna
niemieckich producentów maszyn górniczych, z jednej strony wskazuje na wielkość popytu
międzynarodowego na maszyny i urządzenia górnicze, a z drugiej daje orientację, co do
chłonności poszczególnych krajów górniczych.
Opracowano na podstawie publikacji i serwisów prasowych VDMA (www.vdma.org),
Ministerstwa Gospodarki, MSP i Energii Północnej Nadrenii – Westfalii
(www.wirtschaft.nrw.de), Niemieckiego Związku Górnictwa Węgla Kamiennego
(www.deutsche-steinkohle.de.) i Międzynarodowych Targów „bauma 2007”w Monachium.
Opracował: Bronisław Jaworski – konsul WPHI KG RP Kolonia
Akceptowała: Danuta Dominiak – Woźniak – I Radca, kierownik WPHI KG RP Kolonia
3