dokładna dezynfekcja? należy wiedzieć, w jaki sposób i jakim
Transkrypt
dokładna dezynfekcja? należy wiedzieć, w jaki sposób i jakim
DOKŁADNA DEZYNFEKCJA? NALEŻY WIEDZIEĆ, W JAKI SPOSÓB I JAKIM PREPARATEM! W jaki sposób przeprowadzić dokładną dezynfekcję? Ze względu na brak możliwości potwierdzenia skuteczności środka bezpośrednio przeciw norowirusom na drobnoustroju, konieczne jest zachowanie odpowiedniego marginesu bezpieczeństwa podczas dezynfekcji rąk, powierzchni i innych przedmiotów. Do dezynfekcji rąk odpowiednie są preparaty oparte na alkoholu (np. Skinman complete), które są łagodne dla skóry. Z reguły wyroby te powinny zawierać co najmniej 70% alkoholu. Podczas dezynfekcji rąk należy pamiętać, że do wywołania zakażenia wystarczy już 10 cząstek wirusa. Oczywiste jest, że sama dezynfekcja rąk nie zmniejszy na tyle liczby cząstek drobnoustroju. Należy więc podkreślić, że w przypadku osób stykających się z chorymi zakażonymi norowirusem zaleca się nawet dwukrotną dezynfekcję rąk odpowiednią ilością środka. Środek do dezynfekcji rąk powinien być łagodny dla skóry, ponieważ w higienie rąk stosowanie się do zaleceń odgrywa szczególnie ważną rolę. Doświadczenie pokazuje, że użytkownicy nie akceptują preparatów, które podrażniają skórę, nawet, jeśli potwierdzono ich skuteczność wirusobójczą. Tego typu preparaty mają ograniczone zastosowanie. Odpowiedni poziom higieny można zapewnić jedynie za pomocą niedrażniącego środka, co ułatwi częstą i dokładną dezynfekcję. Ważny element profilaktyki zakażeń stanowi także stosowanie jednorazowych rękawiczek. Według zaleceń RKI dezynfekcję powierzchni powinno przeprowadzać się z zastosowaniem środków o wysokiej skuteczności przeciwwirusowej i z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa. Najważniejsze środki dezynfekcyjne spełniające te wytyczne zawierają aldehyd lub kwas nadoctowy. Preparaty takie jak: Incidin Rapid, Sekusept Pulver, Incidin Active, stanowią doskonałą ochronę przed norowirusami i znakomicie nadają się do dezynfekcji powierzchni w ramach profilaktyki zakażeń lub w celu opanowania istniejących ognisk zakażenia. Ponadto, środki dezynfekcyjne skuteczne wobec wielu różnych wirusów należy stosować podczas reprocesowania narzędzi medycznych. Produkty oparte na kwasie nadoctowym, np. Sekusept aktiv i Sekusept Pulver lub aldehydach, np. Sekusept Forte i Seku Extra zapewniają doskonały poziom zabezpieczenia dla chorych oraz personelu szpitala. DEZYNFEKCJA RĄK Należy stosować środek dezynfekcyjny łagodny dla skóry, zawierający > 70% alkoholu (np. Skinman complete). DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI Należy stosować środek wirusobójczy oparty na aldehydzie lub kwasie nadoctowym, np. Incidin Rapid, Incidin Active, Sekusept Pulver. DEZYNFEKCJA NARZĘDZI MEDYCZNYCH Należy stosować środek wirusobójczy oparty na kwasie nadoctowym lub aldehydzie, np. Sekusept aktiv, Sekusept Pulver, Sekusept Forte lub Seku Extra. POZOSTAŁE DZIAŁANIA DEZYNFEKCYJNE Odzież i pościel: należy stosować środek dezynfekcyjny do prania np. Eltra. Naczynia i sztućce: zmywać automatycznie w wysokiej temperaturze. Materace: należy stosować wodoodporne i nieprzepuszczające wirusów pokrowce np. Ecolastic. opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab Przeznaczenie Stężenie w % Czas działania w min. Postać Skuteczność wirusobójcza Skinman Complete Dezynfekcja rąk Gotowy do użycia 15 s płyn badanie na norowirusie mysim MNV Incidin Rapid Dezynfekcja powierzchni 0,5 0,75 60 30 płyn zgodnie z zaleceniem RKI (Instytut Roberta Kocha) 01/2004 i normą EN 14476 Incidin Liquid Spray Dezynfekcja powierzchni Gotowy do użycia 10 płyn badanie na norowirusie mysim MNV Medicarine Dezynfekcja powierzchni 1.000 ppm aktywnego chloru 15 tabletki zgodnie z metodyką PZH Actichlor Plus Dezynfekcja powierzchni 1.000 ppm aktywnego chloru 15 tabletki zgodnie z metodyką PZH Incidin active Dezynfekcja powierzchni 2 10 proszek zgodnie z normą EN 14476 Produkt Sani-Cloth Active Dezynfekcja powierzchni Gotowe do użycia 1 chusteczki zgodnie z DVV (Niemieckie Towarzystwo Zwalczania Chorób Wirusowych) warunki czyste i brudne Incides N Dezynfekcja powierzchni Gotowe do użycia 10 chusteczki badanie na norowirusie mysim MNV Sekusept Pulver Manualna dezynfekcja narzędzi 2 + 2 A* 30 proszek zgodnie z normą EN 14476 Sekusept aktiv Manualna dezynfekcja narzędzi 1 2 60 10 proszek zgodnie z normą EN 14476 * - Aktywator do Sekusept Pulver Ecolab Europe GmbH Richtistr. 7 CH-8304 Wallisellen © MAY 2009 Ecolab Inc. All rights reserved. Ecolab Sp. z o.o. ul. Kalwaryjska 69, 30-504 Kraków www.ecolab.pl HH/N/05_2009/PL Wybrane środki dezynfekcyjne skuteczne przeciwko norowirusom NOROWIRUSY WYSOCE ZAKAŹNE DROBNOUSTROJE, ROZPRZESTRZENIAJĄCE SIĘ NA CAŁYM ŚWIECIE Healthcare NOROWIRUSY Liczba zakażeń norowirusami w skali światowej dramatycznie rośnie. Coraz częściej dochodzi do rozprzestrzeniania się zakażeń, w szpitalach i domach opieki, przybierając niekiedy rozmiary epidemii. Do konsekwencji należą: wydłużenie czasu trwania hospitalizacji, wysokie koszty izolacji chorych, zachorowania wśród personelu oraz wzrost kosztów hospitalizacji. Patogeny te są niezwykle zakaźne: w przypadku pojawienia się infekcji niezbędne jest szybkie działanie. W tej broszurze chcemy przekazać Państwu wszystkie niezbędne informacje dotyczące szerzenia się, profilaktyki i zwalczania masowych zakażeń norowirusami. Szacuje się, że w samych Niemczech ponad 1 milion osób zapada rocznie na choroby zakaźne przewodu pokarmowego. Czynnikiem etiologicznym zakażeń są często poza bakteriami i pasożytami, również wirusy. Norowirusy należą do jednej z najważniejszych grup patogenów wirusowych. Wraz z rotawirusami odpowiedzialne są za znaczny odsetek masowych przypadków zapaleń błony śluzowej żołądka i jelit, zwłaszcza w placówkach i instytucjach publicznych, takich jak przedszkola, szkoły, szpitale, domy opieki społecznej. W razie braku podjęcia odpowiednich działań, przypadki zakażeń w wyżej wymienionych instytucjach mogą osiągnąć w bardzo krótkim czasie rozmiary epidemii. Również sporadycznie występujące choroby przewodu pokarmowego często wywoływane są przez norowirusy. Zapobieganie i zwalczanie masowych zakażeń norowirusami wymaga wprowadzenia rygorystycznych działań ochronnych, w których uczestniczyć muszą nie tylko przeszkoleni pracownicy ds. higieny, ale także chorzy i ich rodziny. Norowirusy należą do rodziny kaliciwirusów. Odkryte zostały w 1972 roku w Norwalk w stanie Ohio w USA, co tłumaczy wcześniejszą nazwę „wirusy Norwalk”. Norowirusy to bezotoczkowe wirusy RNA, o wymiarach ok. 26-35 nm, a ich jedynym znanym rezerwuarem jest organizm człowieka. Wirusy wywołują ciężką biegunkę i gwałtowne wymioty. Do pozostałych objawów należą: skurcze żołądka, nudności, bóle głowy i mięśni, osłabienie oraz, w rzadkich przypadkach, gorączka. W przypadku braku chorób współistniejących objawy zwykle ustępują po 12-72 godzinach. Z zakażeniem norowirusami związanych jest do 50% przypadków niebakteryjnego zapalenia błony śluzowej żołądka i jelit u osób dorosłych i do 30% u starszych dzieci. U niemowląt i małych dzieci norowirusy stanowią drugą pod względem częstości, po rotawirusach, przyczynę ostrych zakażeń przewodu pokarmowego. Norowirusy są niezwykle zakaźne: już od 10-100 cząstek wirusa wystarcza do wywołania zakażenia. Po wystąpieniu objawów choroby znaczne ilości drobnoustrojów można wykryć w kale i wymiocinach: jeden gram stolca może zawierać do 10¹¹ cząstek wirusa. Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną. Norowirusy mogą także rozprzestrzeniać się z powietrzem w postaci aerozolu zawierającego cząstki patogenu, powstającego podczas wymiotów (droga kropelkowa). Do innych potencjalnych źródeł zakażenia należą: zakażone pokarmy (sałatki, krewetki, małże itp.) oraz napoje (zanieczyszczona woda). Wirus może potencjalnie przenosić się także przez zakażone przedmioty i powierzchnie. Okres wylęgania wynosi od jednego do trzech dni. Chorzy są szczególnie zakaźni w ostrym okresie choroby, a także do 48 godzin po ustąpieniu objawów. W niektórych przypadkach drobnoustrój wydalany jest przez kilka tygodni od zakończenia ostrej fazy choroby (zwykle 7-14 dni). Leczenie jest objawowe i obejmuje przede wszystkim uzupełnianie nasilonych niedoborów płynów i elektrolitów. W chwili obecnej nie istnieje szczepionka przeciw norowirusom. Po zakażeniu organizm uzyskuje odporność na drobnoustrój, jednak często krótkotrwałą (ok. 8 tygodni). Norowirusy charakteryzują się niezwykle wysoką zdolnością przetrwania; mogą pozostawać zakaźne w środowisku nawet przez kilka lat. Brak wrażliwości na warunki otoczenia oraz fakt, że już niewielka ilość drobnoustroju zdolna jest wywołać chorobę, tłumaczą gwałtowne, epidemiczne rozprzestrzenianie się wirusa. NOROWIRUSY – SZCZEGÓLNIE AKTYWNE ZIMĄ Zgodnie z Ustawą o Zapobieganiu Zakażeniom, od stycznia 2001 roku istnieje w Niemczech obowiązek zgłaszania wszystkich przypadków bezpośredniego wykrycia norowirusów w kale. Na podstawie zgłoszonych zachorowań wykazano, że do zakażeń norowirusami dochodzi przez cały rok, jednak częstość występowania zakażeń rośnie zimą. W ostatnich latach odsetek przypadków znacznie wzrastał w październiku i listopadzie, osiągał szczyt w grudniu i marcu, a następnie spadał do wartości sprzed okresu zwiększonej liczby zachorowań. Co roku do 91% przypadków zakażeń notowano zimą. Przyczyny sezonowego wzrostu zachorowań pozostają niejasne. Może być on związany z korzystnym wpływem na drobnoustrój niższych średnich temperatur i niższej wilgotności powietrza zimą. Innym potencjalnie istotnym czynnikiem jest spadek nasłonecznienia, który może wywierać wpływ zarówno na stabilność wirusa w środowisku, jak i na układ odpornościowy człowieka. Kolejną przyczyną sezonowości zachorowań jest niewątpliwie fakt częstszego przebywania zimą skupisk ludzi w zamkniętych pomieszczeniach, co sprzyja wzrostowi liczby zakażeń. Zgłoszone przypadki zakażeń norowirusami w Niemczech: Sezonowy wzrost zachorowań zimą Liczba zachorowań 18.000 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 12.000 2005/2006 2006/2007 10.000 2007/2008 16.000 14.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 Źródło: RKI Epidemiologisches Bulletin (8.Februar 2008/Nr 6) opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab 46 48 50 52 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Tydzień roku ŚRODEK ZAPOBIEGAWCZY NUMER 1: WŁAŚCIWA HIGIENA! Gwałtowne rozprzestrzenianie się norowirusów, szczególnie w placówkach i instytucjach publicznych, związane jest z następującymi czynnikami: znacznymi ilościami wirusa znajdującymi się w kale i wymiocinach, wysoką zakaźnością, niską wrażliwością drobnoustroju na warunki otoczenia oraz brakiem długotrwałej odporności. W związku z powyższym należy przestrzegać ogólnych zasad higieny, w szczególności w odniesieniu do otoczenia i higieny rąk, zwłaszcza w wymienionych wyżej instytucjach. Podczas przyrządzania posiłków niezbędne jest wystarczająco długie gotowanie mięs i owoców morza, co unieszkodliwia drobnoustroje. WYSTĄPIENIE OSTRYCH ZAKAŻEŃ – SZYBKIE I WŁAŚCIWE DZIAŁANIE W przypadku wystąpienia przypadków zakażeń, mimo podjętych działań prewencyjnych, najważniejsze jest zatrzymanie procesu przenoszenia się infekcji na wczesnym etapie – jedynie w ten sposób można uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się choroby. Wszyscy pracownicy placówek i instytucji publicznych powinni zostać poinformowani o drogach szerzenia się zakażenia norowirusami, a także o prawidłowym postępowaniu z zakażonymi. Programy szkoleniowe dla personelu mogą być pomocne w przekazywaniu tych wiadomości. W przypadku podejrzenia zakażenia norowirusem konieczne jest dokładne zbadanie przypadku, zwłaszcza pod kątem wykluczenia potencjalnych źródeł zakażenia. Należy przeprowadzić swoiste postępowanie diagnostyczne w kierunku obecności wirusa w próbkach kału. PODSTAWOWY ELEMENT SKUTECZNEGO OGRANICZENIA SZERZENIA SIĘ ZAKAŻENIA STANOWI WCZESNE WDROŻENIE ODPOWIEDNICH DZIAŁAŃ OCHRONNYCH: Izolowanie osób zakażonych indywidualnie lub ich grupowanie, w pomieszczeniach z własną toaletą i łazienką. Umożliwienie chorym opuszczenie miejsc izolowanych nie wcześniej niż 48 godzin po ustąpieniu objawów. Zakładanie fartuchów ochronnych podczas kontaktu z chorym. Zakładanie jednorazowych rękawiczek w sytuacjach, gdy istnieje narażenie na kontakt z zakażonymi przedmiotami, materiałami i narzędziami; wyrzucenie rękawiczek przed opuszczeniem oddziału izolacyjnego. Rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny rąk; dwukrotna dezynfekcja skóry alkoholowym środkiem dezynfekcyjnym (zawartość alkoholu > 70%). Zakładanie maseczek ochronnych (ochrona nosa i ust) w miejscach, w których istnieje narażenie na aerozole zawierające cząstki wirusa. Rygorystyczne wdrożenie środków dotyczących higieny powierzchni. Poprawne reprocesowanie narzędzi medycznych. Unikanie zamiany personelu między różnymi oddziałami. Unikanie przenoszenia osób zakażonych bez wyraźnej konieczności. W miarę możliwości przeprowadzanie zabiegów diagnostycznych i leczniczych na sali chorych. Transportowanie brudnej bielizny wyłącznie zamkniętej w specjalnym worku; pranie tkanin z zastosowaniem metod dezynfekcji. Transportowanie naczyń i sztućców w zamkniętym pojemniku; zmywanie automatyczne w wysokiej temperaturze (> 60 ºC). Ogólne zasady: Osoby odwiedzające i inne osoby mogące mieć kontakt z chorym muszą przestrzegać powyższych działań ochronnych. Pielęgniarki, u których potwierdzono zakażenie, muszą być odsunięte od pełnionych obowiązków nawet w przypadku nieznacznych dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Powrót do pracy możliwy jest nie wcześniej niż 2 dni po ustąpieniu objawów. opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab W przypadku wystąpienia masowych zakażeń należy wdrożyć następujące procedury: Izolowanie osób zakażonych W razie konieczności zakładanie fatuchów, rękawiczek i maseczek ochronnych Dokładna dezynfekcja rąk za pomocą skutecznego, odpowiednio dobranego preparatu Wykorzystywanie wyłącznie narzędzi przydzielonych do konkretnego chorego Natychmiastowe mycie i dezynfekcja wszelkich zanieczyszczonych przedmiotów, po założeniu ochronnej odzieży, rękawiczek i maseczki Unikanie przenoszenia chorych Codzienna dezynfekcja wszelkich Unikanie zamiany personelu między Poprawne reprocesowanie narzędzi Transportowanie bielizny wyłącznie powierzchni w otoczeniu chorego i urządzeń medycznych różnymi oddziałami zamkniętej w specjalnym worku. Czyszczenie i dezynfekcja tkanin MYCIE I DEZYNFEKCJA – NIEZBĘDNA JEST WYJĄTKOWA STARANNOŚĆ! Oczywiste jest, że w przypadku wystąpienia masowych zakażeń norowirusami należy ze szczególną dokładnością myć i dezynfekować sprzęt, powierzchnie i ręce. Przynajmniej raz na dobę konieczne jest przetarcie, umycie i zdezynfekowanie wszelkich powierzchni, z którymi chory ma styczność, np. ram łóżka, stolików, pomieszczeń sanitarnych, klamek itp. Toalety i łazienki stanowią szczególnie ważne miejsca i wymagają najwyższej staranności z punktu widzenia higieny. Tych samych narzędzi medycznych, stetoskopów oraz termometrów nie należy używać u więcej niż jednego chorego. Po użyciu, przedmioty te należy natychmiast zdezynfekować. W przypadku wystąpienia masowych zakażeń norowirusami niezwykle istotne jest wdrożenie surowego reżimu w odniesieniu do higieny rąk: • Po zdjęciu jednorazowych rękawiczek, przed wyjściem z pomieszczenia izolowanego, należy wykonać dwukrotnie dokładną procedurę dezynfekcji rąk z użyciem skutecznego środka dezynfekcyjnego (zawartość alkoholu > 70%). • Po każdej wizycie w toalecie i przed przygotowywaniem posiłków dezynfekcja rąk jest obowiązkowa. W razie konieczności można wcześniej ręce dokładnie umyć i wysuszyć za pomocą jednorazowych ręczników. • Pacjenta i osoby odwiedzające należy poinstruować, jak prawidłowo myć ręce. Pielęgniarki powinny wykonywać działania z zakresu higieny zgodnie z obowiązującymi procedurami. Wszelkie zanieczyszczenia (np. wymiociny) należy, po założeniu ochronnej odzieży, rękawiczek i maseczki, natychmiast uprzątnąć i zdezynfekować. Szczególnie istotną rolę odgrywa prawidłowa higiena w odniesieniu do łóżka i tkanin. Bieliznę pościelową, ręczniki i ubranie chorego należy transportować w specjalnym zamkniętym worku, a następnie prać i dezynfekować w temperaturze, co najmniej 60 ºC (np. z użyciem preparatu Eltra). W celu uniknięcia przeniesienia wirusa przez zakażone materace zaleca się stosowanie wodoodpornych i nieprzepuszczających wirusów pokrowców. Pokrowce nie powinny drażnić skóry (muszą być przepuszczalne dla pary wodnej), a ponadto, powinny być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji (np. pokrowce Ecolastic). opracowano na podstawie informacji firmy Ecolab Naczynia i sztućce należy zmywać automatycznie w wysokiej temperaturze. Temperatury, w których naczynia zwykle myte są w szpitalach lub punktach gastronomicznych, są wystarczające. ŚRODKI DEZYNFEKCYJNE – BADANIA SKUTECZNOŚCI SĄ CZĘSTO MAŁO WIARYGODNE Podobnie jak wszystkie kaliciwirusy, norowirusy są bezotoczkowe, mają jednak słabe właściwości lipofilne. Wydaje się więc, że norowirusy można do pewnego stopnia unieszkodliwiać za pomocą dezynfektantów działających na wirusy lipofilne , jednak wiedza na temat oporności tych patogenów na środki dezynfekcyjne pozostaje niewystarczająca. Nie ma możliwości przeprowadzenia badań skuteczności na ludzkich norowirusach, ponieważ drobnoustrojów tych nie można namnażać u zwierząt laboratoryjnych ani na hodowlach komórkowych. Nie udało się jednak do tej pory udowodnić, że dane pochodzące z badań nad drobnoustrojami chorobotwórczymi dla zwierząt mają przełożenie na norowirusy. Obok badań mikroskopem elektronowym ludzkie wirusy Norwalk diagnozuje się dziś również metodą PCR. Nie dają się one jednak hodować w kulturach komórkowych. Dlatego też nie jest możliwe przeprowadzenie testów skuteczności środków dezynfekujących na samym ludzkim wirusie Norwalk. Aby móc zebrać dane o tej ważnej grupie wirusów, sięgano wcześniej po koci kaliciwirus (FCV) jako wirus zastępczy. Badania tego typu nie dostarczają jednak zbyt wielu danych, gdyż kaliciwirus koci jest drobnoustrojem wywołującym tak zwany „koci katar”, a tym samym jest przenoszony drogą kropelkową a nie poprzez kontakt zwierzęcia ze zwierzęciem. Nie powinno się więc wykorzystywać tego wirusa w żadnym razie jako wirusa zastępczego dla drobnoustroju przenoszonego drogą fekalno-oralną. Ten ostatni musi przetrwać warunki panujące w przewodzie pokarmowym i jest znacznie bardziej odporny na działanie substancji chemicznych, kwasów, ługów i innych niekorzystnych czynników środowiskowych niż drobnoustrój, którym zakażenie odbywa się drogą kropelkową. Dzięki mysiemu kaliciwirusowi dysponujemy jednakże, istotnym i przydatnym modelem do badania środków inaktywujuących kaliciwirusy. Kaliciwirus mysi wywołuje infekcje żołądkowo-jelitowe u myszy i tym samym swoimi właściwościami jest zgodny w dużo większym stopniu z ludzkim wirusem Norwalk.