Kształcenie matematyki z uwzględnieniem płci uczniów

Kształcenie matematyki z uwzględnieniem płci uczniów

E
Kształcenie matematyki z uwzględnieniem płci uczniów
Poniższy document przedstawia wybrane wyniki projektu
PREMA, współfinansowanego ze środków programu
Socrates (2005-2417/001-001, SO2-610BGE). Informacje
zawarte w tym dokumencie uwzględniają stanowisko
uczestników projektu. Komisja Europejska nie bierze
odpowiedzialności za sposób wykorzystania tych informacji.
Wprowadzenie
Osiągnięcie celów strategii lizbońskiej, ustalonych przez Unię Europejską w Marcu 2000 roku jest
uzależnione od stopnia, w jakim Europa będzie w stanie wykorzystać posiadane zasoby ludzkie oraz
bogate dziedzictwo społeczne i kulturowe.
Jednym z istotnych problemów obserwowanych obecnie, także w wymiarze światowym jest niska
reprezentacja kobiet w stosunku do mężczyzn w obszarze nauk ścisłych oraz inżynieryjnych. Są to
obszary, które nie tylko wpływają istotnie na rozwój gospodarki, ale również pełnią istotną rolę w
rozwiązywaniu istotnych problemów społecznych.
Niska reprezentacja kobiet w dziedzinach o istotnym znaczeniu ekonomicznym, w tym ich niska
reprezentacja w obszarze nauk ścisłych i inżynieryjnych, nauczanie matematyki oraz niższe wyniki
osiągane przez kobiety niż mężczyzn w tym zakresie stanowią istotne problemy współczesnej
Europy. Także w Stanach Zjednoczonych trwa debata w ramach programu „najbardziej
konkurencyjna gospodarka” nad poprawą wyników osiąganych z matematyki przez uczniów.
Prezydenci trzech czołowych uniwersytetów (Stanford, MIT, Princeton) w ostatnim okresie
opublikowali wspólnie artykuł w którym stwierdzają „Nasz kraj [USA] zmaga się z rosnącą
konkurencją z zagranicy w obszarze innowacji technologicznych … w tym samym momencie wyniki
osiągane przez studentów oraz uczniów w obszarze matematyki oraz innych pokrewnych
przedmiotów pozostają poniżej poziomu osiąganego w wielu innych krajach. Biorąc to pod uwagę,
jest niezbędnym podjęcie kroków mających na celu
odkrywanie uzdolnionych zarówno kobiet jak i mężczyzn w
tym zakresie. Dopóty kobiety nie są równie obecne w
obszarze matematyki, nauk ścisłych i inżynieryjnych, dopóty
nasz kraj [USA] będzie stanowił mniejszą wartość jak całość,
niż suma poszczególnych elementów … „ (Stanford Report, 11
luty 2005, str. 1). W Europie już od pojawienia się raportu
Bergeman’a
ten
temat
został
uznany
również
za
problematyczny oraz stanowi temat aktualnych rozmów.
Stereotypy związane z ofertą programów studiów, podręczniki
oraz postawa nauczycieli wobec uczniów wpływają w sposób istotny na ich wybory edukacyjne i
zawodowe. Wiele obszarów jest wciąż związanych z jedną płcią. Dla przykładu w Europie kobiety
chętniej wybierają, jako kierunek studiów nauki humanistyczne, artystyczne lub medycynę, podczas
gdy mężczyźni wybierają kierunki inżynieryjne, matematykę, informatyczne lub nauki ścisłe.
Relatywnie nowe kierunki związane z obszarem technologii informacyjnych (które to zwykle
wymagają dobrej znajomości matematyki) pogłębiają dystans dzielący znaczenie mężczyzn i kobiet
w tym obszarze. Obecnie kobiety mają mniejsze szanse na zatrudnienie w obszarze technologii
informacyjnych. Ponadto uważa się, że mają niższe umiejętności obsługi sprzętu komputerowego i
oprogramowania niż mężczyźni. (…) Dysproporcje pomiędzy kobietami a mężczyznami w obszarze
technologii informacyjnych są wciąż w dużej mierze słabo poznanym zagadnieniem i wymagają
dalszych badań w relacji do wyników osiąganych z matematyki (UNECE’s Gender Statistics Website
for Europe & North America).
Optymistycznym akcentem jest fakt, że następuje powolna poprawa sytuacji w ostatnich latach.
Szczególnie w USA, kiedy to odsetek kobiet w stosunku do wszystkich osób uzyskujących tytuł
doktora wzrósł z 0,3% w roku 1966 do 16,9% w roku 2002. W Europie, na stronach poświęconych
Kobietom w nauce (Komisja Europejska) można odnaleźć stwierdzenia, że pomimo faktu że
procentowo więcej kobiet obecnie uzyskuje wykształcenie wyższe w wieku do 30 lat, to są one nie
dość liczne w obszarach związanych z nauką oraz stanowiskach decyzyjnych w tym zakresie. Można
tą sytuację rozpatrywać jako zarówno stratę cennych zasobów ludzkich, jak również przeszkodę dla
rozwoju nauk w Europie jako całość. Przewaga mężczyzn nad kobietami w obszarze edukacji
matematycznej zarysowuje się szczególnie w wieku 16 do 19 lat (Boaler, 2000).
Kolejnym aktualnym problemem dotykającym znaczną część mieszkańców Europy jest zjawisko
określane anglojęzycznym terminem digital divide. Termin oznacza dysproporcje w zakresie stopnia
znajomości i korzystania z komputerów, nowoczesnego sprzętu elektronicznego oraz stosownego
oprogramowania. Dokument Challenge of the Digital Divide formułuje ten problem w sposób
następujący „Zanim zaczniemy rozmawiać o problematyce gender gap, musimy zrozumieć jego
przyczyny. Dysproporcja pomiędzy kobietami a mężczyznami (ang. gender gap) w obszarze
społeczeństwa informacyjnego wynika z tradycyjnie definiowanych ról poszczególnych płci oraz
zwykle z nieświadomych zachowań i postaw promowanych w szkołach. Uprzedzenia ze względu na
płeć w zakresie stylu uczenia, przekazywanych stereotypów w koedukacyjnych klasach, treści
niektórych podręczników utrudniają wkroczenie kobietom w świat matematyki i technologii.
Niedobór kobiet w obszarze nauk komputerowych ma swoje korzenie w starym, zaniedbywanym
problemie związanym z wykluczeniem kobiet w edukacji, zwłaszcza w obszarze matematyki i nauk
ścisłych. Z tego względu powołana została fundacja celem poprawy sytuacji w przyszłości”:
http://www.global-society-dialogue.org.
Niektórzy specjaliści twierdzą, że jedną z przyczyn problemu są relatywnie niższe oceny z
matematyki osiągane przez dziewczynki w trakcie różnych testów „Kobiety nieustannie osiągają
niższe rezultaty niż mężczyźni na standardowych testach matematycznych – podczas gdy w trakcie
zajęć te różnice są nieodczuwalne. Jest to istotny problem, gdyż wyniki testów zwykle decydują o
przyjęciu uczniów do szkół wyższych co determinuje przyszłe plany zawodowe. W sytuacji gdy
kobiety uzyskują niższe wyniki, możliwości jakie mają do dyspozycji stają się węższe” (Gallagher et
al., 2005). Naukowcy mają różne wyjaśnienia tego stanu, począwszy
od biologicznych różnic a skończywszy na przyczynach wynikających
z obiegowych stereotypów że matematyka jest typowo męską
dziedziną. Pytanie postawione w projekcie nie jest jednak czy
kobiety mogą osiągnąć poziom analogiczny do mężczyzn – Maria
Curie-Skłodowska obaliła ten mit już ponad 100 lat temu, ale jak
zachęcić dziewczynki do nauki matematyki począwszy od wczesnych
lat szkolnych a następnie do kontynuowania edukacji w obszarze
innowacji technologicznych.
Badania przeprowadzone w USA w zakresie możliwości mężczyzn i kobiet w obszarze nauk ścisłych i
matematyki pozwoliły na sformułowanie potrzeb uwzględnienia czynników kulturowych i
społecznych. Podobne zdanie pojawia się w publikacji OECD „Learning for Tomorrow’s World: First
Results from PISA 2003” które mówi „Istotna przewaga mężczyzn w kontekście matematycznych
osiągnięć w wielu krajach wynika z szerokiego społecznego i kulturalnego kontekstu, w jakim mają
miejsce praktyki edukacyjne. Idąc dalej można zauważyć, że niektóre kraje osiągnęły sukcesy w
eliminowaniu dysproporcji ze względu na płeć. W niektórych krajach wydaje się że praktyki
edukacyjne w równym stopniu aktywizują obie płcie, niezależnie od tego czy mają charakter
bezpośrednich, świadomych działań, czy też bardziej sprzyjającego kontekstu. Duże zróżnicowanie
przyczyn dysproporcji oraz wynikających osiągnięć wskazują na fakt, że przyczyny tych dysproporcji
leżą w obszarze na który można wpływać stosując odpowiednie politykę edukacyjną.”
Ostatnie badania w zakresie analizy praktyk edukacyjnych w szkołach pokazują, że stosowanie
różnych metod nauczania oraz podejść nauczycieli w stosunku do uczniów płci żeńskiej może
pozwolić na uzyskanie porównywalnych wyników w stosunku do uczniów płci męskiej. Uważa się, że
całościowy obraz sytuacji, w tym dynamiczne i kompleksowe zależności pomiędzy motywacją
dziewczynek a uwarunkowaniami socjo-kulturowymi nie zostały dostatecznie zbadane.
Projekt PREMA – podstawowe informacje
Ramy projektu PREMA stanowiły okazję do nawiązania współpracy począwszy od jesieni 2005 roku
przez 7 instytucji partnerskich, celem lepszego zrozumienia przyczyn dysproporcji matematycznych
osiągnięć przez uczniów ze względu na płeć. Projekt miał na celu zaproponowanie rozwiązań
promujących równość w podejściu do mężczyzn i kobiet. Zgodnie z zapisem we wniosku projektu:
“Ogólnym celem projektu jest pogłębienie wiedzy na temat
czynników, które mogą zredukować dysproporcje matematyczne
wśród chłopców i dziewczynek, skutkujących zjawiskiem digital
divide. Cel jest wielopłaszczyznowy i uwzględnia zarówno socjopolityczne jak i pedagogiczne aspekty”.
Partnerstwo realizujące projekt poszukiwało sposobów na
podkreślenie równych szans pomiędzy kobietami a mężczyznami w
obszarach
objętych
zainteresowaniem.
Z
tego
względu
postanowiono skoncentrować się nie na parametrach na poziomie mikro czy też samych osiągach
matematycznych, ale raczej:
„Zbadać sposób nauczania matematyki i pokrewnych przedmiotów w socjo-kulturowym kontekście
oraz z praktycznej perspektywy istniejących praktyk edukacyjnych. W projekcie uwaga jest skupiona
na interakcjach pomiędzy „nauczaniem a uczeniem się” jako socjo-pedagogicznym procesie”.
W przeciwieństwie do większości projektów zorientowanych mierzenie dysproporcji płciowych w
wynikach uzyskiwanych z matematyki, projekt PREMA proponuje bardziej proaktywne podejście,
celem którego jest identyfikacja socjo-kulturowych aspektów – zarówno związanych jak i nie
związanych z praktykami edukacyjnymi, które wpływają w sposób istotny na zainteresowanie
matematyką i naukami w szerszym znaczeniu.
Projekt PREMA ma ponadto na celu dostarczenie wymiernych rezultatów, w sensie konkretnych
rozwiązań omawianego problemu. Biorąc z kolei pod uwagę aspekt metodologiczny, projekt
wykorzystuje iteracyjny proces refleksji nad przyczynami omawianych dysproporcji. W obrębie tego
procesu biorą udział przedstawiciele różnych grup potencjalnie zainteresowanych wynikami projektu
– nauczyciele, studenci, eksperci, decydenci w obszarze edukacji oraz pracownicy naukowi, którzy
utworzą wspieraną przez projekt sieć współpracy. Plan badań obejmuje jakościowe metody z
bezpośrednim udziałem przedstawicieli tych grup.
W obrębie projektu postanowiono również przeprowadzić kompleksową analizę porównawczą
literatury m.in. w zakresie ram prawnych i organizacyjnych dotyczących nauczania matematyki w
krajach partnerskich. Kolejnymi etapami badań są m.in. wywiady oraz ankiety z udziałem wcześniej
wspomnianych grup.
Strona projektu PREMA: http://prema.iacm.forth.gr
Zarys sytuacji w Polsce
Wprowadzenie
Aktualnie w Polsce kobiety są lepiej wykształcone niż mężczyźni. Relatywnie więcej młodych kobiet
niż mężczyzn kończy szkoły średnie i zdaje maturę, oraz decyduje się na kontynuowanie nauki na
uczelniach. Pomimo tego obserwuje się znaczną dysproporcję w ilości kobiet i mężczyzn (na
niekorzyść kobiet) wybierających programy studiów związane z matematyką (np. kierunki
informatyczne, techniczne). W rezultacie kobiety po skończeniu studiów mają mniejsze możliwości
znalezienia dobrze płatnej, stabilnej pracy. Jednymi z popularnych wyborów kobiet jest m.in.
medycyna, księgowość, ubezpieczenia, sektor zdrowotny, lekki przemysł.
Analiza literatury przeprowadzona na początkowym etapie realizacji
projektu PREMA wskazuje na fakt, że w przypadku polskich realiów to
nie wyniki młodych kobiet uzyskiwane z matematyki w szkołach
podstawowych i średnich są decydujące dla wyboru kierunków
studiów i dalszej pracy zawodowej, chociażby ze względu na dobre
wyniki kobiet w trakcie egzaminów matematycznych. Przykładowo
raport PISA wykazuje brak statystycznych różnic pomiędzy wynikami
osiąganymi przez dziewczynki i chłopców w trakcie ogólnopolskich
egzaminów z matematyki.
W przypadku Polski, uwarunkowania historyczne i socjo-kulturowe wydają się mieć znacznie większe
znaczenie dla pojawiania się wspomnianych dysproporcji. Także sytuacja dziewczyn w kontekście
praktyk edukacyjnych na poziomie szkoły podstawowej i średniej wydaje się być także istotna. W
praktyce sytuacja dziewczyn w kontekście praktyk edukacyjnych jest zdecydowanie mniej korzystna
niż wskazywałyby to wyniki z egzaminów. Przyczyną tego jest często spotykane, stereotypowe
podejście polskich nauczycieli matematyki do roli kobiet w społeczeństwie.
Badania literatury przeprowadzone w ramach projektu PREMA wskazują na dużą wagę czynników
socjo-kulturowych wpływających na wspomniane dysproporcje w wyborze studiów związanych z
matematyką oraz dalszych decyzji zawodowych. Innym istotnym aspektem wartym analizy jest
polski systemu edukacji oraz obecne praktyki nauczycieli (sposób organizacji zajęć, podejście
nauczycieli do dziewczyn, wpływ otoczenia). Szereg inicjatyw i zasobów związanych z tą tematyką
zostało zidentyfikowanych i przytoczonych w dalszej części tego opracowania. Wszystkie z nich mają
na celu walkę ze stereotypowym podejściem do roli kobiet w społeczeństwie w kontekście wyboru
kierunków studiów oraz dalszej pracy zawodowej.
Czynniki socjo-kulturowe
Jednym z powszechnie dyskutowanych w Polsce powodów przedstawionej dysproporcji pomiędzy
kobietami a mężczyznami są role kobiet w społeczeństwie (specyficzne dla danego kraju zbiory
zasad i oczekiwań określających sposób zachowania, obowiązki oraz przywileje kobiet).
W Polsce obecne są grupy osób, które mogą liczyć na pewne nagłośnienie swoich pomysłów w
niektórych mediach, które to promują powrót do tradycyjnych ról kobiet w społeczeństwie
argumentując jednocześnie, że dzisiejsze dążenie do równouprawnienia jest wynikiem działań
komunistów lub też naiwnych naśladowców zachodniej kultury. W opinii tych osób feminizm jest
postrzegany jako moralnie i społecznie naganne zjawisko, podobnie dążenia kobiet do osiągnięcia
sukcesu zawodowego nie zyskują poparcia, jako działania sprzeczne z ich naturą. Tego rodzaju
poglądy zdobyły popularność i przynajmniej częściową akceptację wśród licznej grupy Polaków.
Przykładowo socjologiczne badania przeprowadzone w latach 1995 – 1997 pokazały, że 70%
Polaków uważa że kobiety mogą być w pełni spełnione tylko jako matki [Siemieńska]. Te same
badania wykazały, że 33% społeczeństwa uważa że wyższe wykształcenie jest ważniejsze dla
mężczyzn niż kobiet. W innych badaniach 40% respondentów stwierdziło że opieka nad dziećmi i
domem powinny stać się głównym zajęciem kobiet. Co ciekawe w tych samych badaniach 40%
kobiet zgadza się z takim zdaniem, zakładając że współmałżonek bierze na siebie ciężar zapewnienia
środków na utrzymanie rodziny [Domański].
Stereotypowe opinie na temat roli kobiet w społeczeństwie pełnią swego rodzaju podstawę
wychowania w przeciętnej polskiej rodzinie. Przekonanie, że chłopcy i dziewczęta mają odmienne
osobowości, potrzeby, wartości oraz odegrają jako osoby dorosłe różne role w społeczeństwie są
silnie zakorzenione w polskiej kulturze. W konsekwencji rodzice wychowują swoje córki na osoby
uprzejme, opiekuńcze, czułe, zgadzające się na poświęcenia związane z byciem ‘dobrą’ matką i
żoną. Z kolei chłopcy są przygotowywani do zmagania się z trudnościami, bycia przebojowymi i
niejako ‘zaprogramowanymi’ na osiągnięcie sukcesu [Wójcicka, Dominiczak]
Ocena dysproporcji w kontekście systemu edukacji
Sposób, w jaki chłopcy i dziewczęta są nauczani na poziomie szkoły podstawowej jest często
zróżnicowany ze względu na ich płeć. Wciąż w niektórych szkołach zajęcia techniczne są
organizowane oddzielnie dla chłopców i dziewcząt, ze zróżnicowanym programem zajęć. Często
chłopcy nabywają techniczne umiejętności postrzegane tradycyjnie i stereotypowo jako męskie.
Przykładowo uczą się oni stolarstwa, podstaw elektryki i elektroniki oraz używania różnych narzędzi.
Z kolei dziewczynki poznają np. czynności kuchenne i szycie. Sam fakt, że zajęcia tego typu
organizowane są oddzielnie dla chłopców i dziewczynek sprawia, że dzieci zaczynają postrzegać
niektóre rodzaje aktywności jako pasujące lub nie pasujące do danej płci. Ponieważ dzieci często
obserwują taki sam podział ról w rodzinie, stereotypy stają się w ten sposób dodatkowo wzmocnione
[Wójcicka, Dominiczak].
Poważne wątpliwości może również budzić treść polskich podręczników używanych dla szkół
podstawowych. Pomimo faktu że Polska jest sygnatariuszem Konwencji na rzecz eliminacji wszelkich
form dyskryminacji kobiet, wiele polskich podręczników nie spełnia wszystkich kryteriów tej
konwencji, które zakładają m.in. eliminację ukazywania społecznego podziału ról ze względu na płeć.
W wielu podręcznikach dla kobiet i mężczyzn są przypisywane tradycyjne role: matki są zwykle
zajęte gotowaniem, prasowaniem, pracą w domu, opieką nad dziećmi, podczas gdy ojcowie są zajęci
technicznymi czynnościami [Wójcicka, Dominiczak].
Struktura zatrudnienia w szkołach również jest obszarem znacznych dysproporcji pomiędzy
kobietami i mężczyznami. Pomimo faktu, że około 80% nauczycieli stanowią kobiety w szkołach
podstawowych, to głównie mężczyźni obejmują kierownicze stanowiska w tych placówkach. Stanowi
to również sygnał dla uczniów, że to mężczyźni są predestynowani do odgrywania kluczowych ról,
podejmowania decyzji oraz nadzorowania pracy kobiet. Co więcej praca nauczyciela jest bardzo
nisko opłacana co może przyczyniać się do postrzegania kobiet, jako osób wybierających zawody
płatne poniżej przeciętnej, które nie są atrakcyjne dla mężczyzn.
Lista najlepszych praktyk oraz innych zasobów
(aktualna lista zasobów z różnych krajów jest dostępna na stronie projektu)
Wzbudzanie zainteresowania dzieci szeroko pojętą nauką:
•
Uniwersytet Dzieci – kilka uznanych uczelni w
Krakowie (w tym Uniwersytet Jagielloński) postanowiło
zorganizować cykl wykładów i imprez naukowych dla
dzieci w wieku 7-12 lat. Pierwszym przedsięwzięciem był
wykład na temat znaczenia nauki w dzisiejszym świecie
oraz “piknik astronomiczny”, które odbyły się w dniu 26
maja
2007
roku.
Ze
względu
na
olbrzymie
zainteresowanie imprezą ze strony rodziców oraz
entuzjastyczne przyjęcie przez dzieci, planowane są
dalsze przedsięwzięcia. Więcej informacji na stronie:
http://ud.edu.pl. W tym miejscu warto nadmienić, że
podobne inicjatywy są obecne w kilku innych krajach Europejskich. Można tutaj wymienić Die
Kinder-Uni w Tübingen, Niemcy: http://www.die-kinder-uni.de, KinderuniWien, Austria:
http://kinderuni.at lub Detská univerzita w Žilinie, Słowacja: http://duef.utc.sk.
•
Wystawa “Zabawy z nauką” – Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie organizuje
interaktywną wystawę, która przeznaczona jest głównie dla dzieci i młodzieży szkolnej.
Składa się z 40 stanowisk z modelami, na których każdy może samodzielnie wykonać proste
doświadczenie
bawiąc
się
i
ucząc
jednocześnie..
Więcej
informacji:
http://www.mimk.com.pl.
Działania mające na celu poprawę sytuacji zawodowej kobiet:
•
Stowarzyszenie w stronę dziewcząt –
stowarzyszenie W stronę dziewcząt powstało
celem zwrócenia uwagi na aktualne potrzeby
dziewcząt.
Członkowie
stowarzyszenia
pragną, aby szczególne, właściwe tylko dziewczętom problemy wieku dorastania zostały
przez dorosłych dostrzeżone i zrozumiane. Stowarzyszenie wspiera dziewczęta, w trudnym
dla nich momencie, i daje im wiedzę i umiejętności potrzebne do przeciwstawienia się
ekonomicznym i społecznym nierównościom, na jakie natykają się kobiety. Więcej informacji:
http://www.wstronedziewczat.org.pl.
•
Konkurs Diversity – Diversity jest czklicznym
konkursem organizowanym przez firmę Motorola,
który promuje wspólną pracę koedukacyjnych
zespołów (dziewcząt i chłopców) nad różnymi
projektami. Taka organizacja drużyn domyślnie
zapewnia lepszą atmosferę pracy w zespołach i
sprzyja osiąganiu lepszych wyników niż w przypadku zespołów złożonych tylko z dziewczą lub
tylko z chłopców. Początki konkursu sięgają czasów, kiedy to Motorola dążyła do zwiększenia
liczby kobiet pracujących na stanowisku programisty. Konkurs miał już 7 edycji i jest uznany
za wartościową inicjatywę promującą równość w kontekście płci. W trakcie ostatniej edycji
wymógi konkursu co do składu były następujące: 4-6 osób z czegó minimum 50% to
dziewczyny. Więcej informacji: http://www.diversity.pl.
•
Kobiety w przywództwie – firma Alcatel 8 marca 2005 r. zainicjowała pięcioletni program
Kobiety w przywództwie, którego głównym celem jest wyrównanie poziomu zatrudnienia
przedstawicieli obu płci na wysokich stanowiskach kierowniczych. Częścią projektu jest
dzielenie się wiedzą i dobrymi przykładami: kobiety zajmujące w firmie najwyższe
stanowiska, prezentują w intranecie swoją drogę kariery i udzielają praktycznych wskazówek
osobom, które chciałyby podążyć ich śladem.
•
Gender Index – celem projektu Gender Index jest opracowanie i
popularyzowanie efektywnego modelu zarządzania firmą, uwzględniającego
politykę równouprawnienia płci. Koncepcja projektu opracowana została przez
ekspertów i ekspertki Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP),
w odpowiedzi na problem dyskryminacji kobiet na rynku pracy. Więcej
informacji: http://www.genderindex.pl.
Literatura:
•
Role płciowe. Socjalizacja i rozwój, redaktor Chomczyńska-Rubacha
Mariola, Łódź 2006 – książka omawia badania nad uczniami i nauczycielami
jako uczestnikami praktyk edukacyjnych związanych z płcią, nawiązując do
pełnionych przez nich ról płciowych. Stara się w ten sposób odpowiedzieć m.in.
na pytania: czy zanotowane w badaniach zachowania egalitarne jakiejś grupy
uczniów można wyłącznie przypisać przeprowadzonym w szkole programom
profilaktycznym dotyczącym równości płci? Nawet jeśli taką zależność
potwierdzają wyniki badań empirycznych, zawsze pozostaje pytanie o udział innych
zmiennych, np. mediów, grup rówieśniczych, rodziny, itp. W pracy znalazła się m.in.
argumentacja, że krytyczne studia nad edukacją rodzajową nie służą jedynie odkrywaniu
nierówności, ale także odkrywaniu obszarów, w których edukacja szkolna może zawiesić
jedne z opisanych wyżej funkcji, a wzmocnić inne.
•
Płeć-Wybory-Władza, redaktor Siemieńska Renata, Warszawa 2005 –
książka zawiera analizę mechanizmów rekrutacji do polityki ukazującą
instytucjonalne, ekonomiczne i kulturowe bariery uczestnictwa kobiet w
strukturach władzy państwowej. Autorzy wykorzystują bogaty i wszechstronny
materiał empiryczny: od badań sondażowych przez pogłębione wywiady z
posłami i radnymi do szczegółowych wyników wyborów samorządowych i
parlamentarnych. Książka przedstawia kulturowe bariery utrudniające kobietom
sprawowanie władzy..
•
Diagnoza zróżnicowania szans kobiet w dostępie do rynku pracy – badanie
ogólnopolskie, przeprowadzone wśród pracodawców – raport Demokratycznej Unii
Kobiet w Gdańsku, 2005 przygotowany w ramach realizacji projektu Kobieta Pracująca.
Projekt zakłada realizację badań ogólnopolskich oraz badań pogłębionych w wybranych
województwach. Na ich bazie opracowana i przeprowadzona zostanie akcja informacyjnoedukacyjna skierowana do pracodawców i kobiet. Jej celem jest przełamanie stereotypów w
sferze podziału zawodów na tradycyjne męskie i kobiece oraz udzielenie wielostronnego
wsparcia na rynku pracy poprzez promowanie równego dostępu kobiet i mężczyzn do
zatrudniania. Więcej informacji: http://www.kobietapracujaca.duk.gdansk.pl.
•
Męskość-kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej, Miluska
Jolanta, Boski Paweł, Warszawa 1999 – autorzy – psychologowie, socjologowie i
pedagodzy – w części empirycznej przedstawiają badania międzykulturowe nad
ideologią ról kobiecych, a także nad percepcją i ocena skryptów kulturowych
regulujących zachowania w rolach płciowych. Tematy kolejnych rozdziałów to
różnice oddziaływań socjalizacyjnych wobec chłopców i dziewczynek,
problematyka psychologiczna pracy zawodowej kobiet, płeć w stereotypach
kobiet i mężczyzn, w refleksji i praktyce terapeutycznej oraz w aktywności politycznej.
•
Wybrane uwarunkowania, korelaty i konsekwencje stereotypów płci, Król Dorota,
rozprawa doktorska – praca dotyczy stereotypów związanych z różnicami w zdolnościach
kobiet i mężczyzn w naukach ścisłych i humanistycznych. Pokazuje, że niższe wyniki w
matematyce u kobiet mogą wynikać z problemów z przetwarzaniem informacji graficznych;
można za pomocą aktywizacji różnych sądów wpływać na poziom stereotypowych przekonań
dotyczących różnic w uzdolnieniach kobiet i mężczyzn oraz, że uaktywnienie stereotypów
może osłabiać wykonanie testów. Badania korelacyjne pokazały, że stereotypowość
przekonań dotyczących społecznej roli kobiet zmniejszyła się istotnie w ciągu ostatnich
siedmiu lat; stereotypy mówiące o przewadze mężczyzn w matematyce współwystępują ze
stereotypem dotyczącym przewagi kobiet w naukach humanistycznych; stereotyp
dotyczących przewagi kobiet w naukach humanistycznych jest bardziej rozpowszechniony niż
stereotyp dotyczący przewagi mężczyzna w naukach ścisłych; studentki matematyki zgadzają
się ze stwierdzeniem, że mężczyźni mają większe predyspozycje do nauk ścisłych.
•
Płeć i rodzaj w edukacji, red. Mariola Chomczyńska-Rubacha, Wyższa Szkoła
Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Łódź 2004 – tematem książki jest płeć i
rodzaj w edukacji. [...] Celem [...] jest inwentaryzacja aktualnie prowadzonych
w Polsce badań nad szkolną edukacją rodzajową oraz analiza kontekstu
kulturowego, w jakim toczy się edukacja. [...] Przyjęta w książce perspektywa
wskazuje przede wszystkim na społeczno-kulturowe źródła generowania różnic
między płciami.
Sieć współpracy PREMA
Sieć współpracy PREMA została powołana celem ułatwienia dialogu w obszarze dysproporcji
pomiędzy kobietami a mężczyznami w zakresie nauki matematyki oraz dalszych konsekwencji
zawodowych. Aktualnie sieć współpracy zrzesza ponad 100 członków z większości krajów Europy,
włączając pracowników naukowych, nauczycieli akademickich, przedstawicieli władz, nauczycieli oraz
autorów treści edukacyjnych.
Sieć współpracy będzie kontynuowana także po zakończeniu
realizacji
projektu
PREMA
z
perspektywicznym
planem
przekształcenia sieci w stowarzyszenie. Przewiduje się, że sieć
współpracy odegra wpływ na sposób tworzenia materiałów
edukacyjnych oraz sposobu organizacji zajęć szkolnych bez
faworyzacji uczniów ze względu na płeć. Ze względu na obecność
przedstawicieli decydentów w sieci współpracy, przewiduje się że
będzie miała ona także wpływ na procesy kształcenia nauczycieli.
Członkowie sieci współpracy uzyskują dostęp do biblioteki
„najlepszych praktyk” w Europie oraz pozostałych wyników projektu PREMA. Co więcej uzyskuje się
w ten sposób możliwość przeszukiwania listy ekspertów oraz instytucji podejmujących tą
problematykę. Osoby zainteresowane przystąpieniem do sieci proszone są o wypełnienie formularza
zamieszczonego na stronie: http://prema.iacm.forth.gr/register.php.
Kontakt
Koordynator projektu
Kathy Kikis-Papadakis
Institute of Applied and Computational Mathematics
Foundation for Research and Technology – Hellas
P.O. Box 1385, 71110 Heraklion, Kreta, Grecja
Telefon:
+30 281 0391802
Fax:
+30 281 0391801
E-mail:
[email protected]
Koordynator projektu w Polsce
Maciej Piotrowski
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów, Polska
Telefon
+48 604 600 883
Fax:
+48 17 8661222
E-mail:
[email protected]