Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny
Transkrypt
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny
19. S I A R K A Od kilku lat obserwuje się w gospodarce światowej radykalny spadek wydobycia siarki rodzimej, który związany jest z odzyskiwaniem siarki z zasiarczonych złóŜ gazu ziemnego i ropy naftowej. W Polsce udokumentowano cztery złoŜa zasiarczonej ropy naftowej i gazu ziemnego, o łącznych zasobach 822 tys. t siarki. Odzysk jej prowadzony jest na złoŜach Zielin, BMB, Cychry oraz okresowo ze złoŜa Górzyca. W gospodarce krajowej siarka z tych złóŜ ma minimalne znaczenie. Siarka rodzima jest produktem ekshalacji wulkanicznych, jednak w większości powstaje w wyniku redukcji siarczanów (głównie gipsu i anhydrytu) przy współudziale bakterii i węglowodorów. ZłoŜa siarki rodzimej występują w zapadlisku przedkarpackim w obrębie osadów chemicznych tortonu, głównie wapieni pogipsowych, w postaci wypełnień drobnych kawern i szczelin. Zawartość siarki w skale wynosi, średnio, 25-30 %, maksymalnie moŜe dochodzić do 70 %. Wydobycie siarki rodzimej prowadzone jest obecnie tylko ze złoŜa Osiek, metodą wytopu podziemnego. Jest to ostatnia na świecie duŜa kopalnia siarki rodzimej. Oprócz niej siarka rodzima pozyskiwana jest na świecie w niewielkich ilościach ze złóŜ wulkanicznych. Stosowany głównie ze względów ochrony środowiska, odzysk kwasu siarkowego przy przeróbce rud miedzi oraz cynku i ołowiu ma niewielkie znaczenie. Stan zasobów siarki oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 19.1. Tabela 19.1 SIARKA - mln t Ilość złóŜ Wyszczególnienie ZASOBY OGÓŁEM 18 Razem - Zasoby geologiczne bilansowe A+B+C1 C2 Razem 515.02 458.60 pozabilansowe Zasoby przemysłowe 56.42 35.65 28.75 w tym - zasoby złóŜ zagospodarowanych 5 29.14 29.14 - 0.55 28.75 1. ZłoŜa zakładów czynnych 4 29.14 29.14 - 0.55 28.75 2. ZłoŜa ekspl. okresowo 1 - - - - 0.00 w tym - zasoby złóŜ nie zagospodarowanych 7 256.69 201.17 55.53 Razem - 14.64 - 1. ZłoŜa rozpoz. sczegółowo 4 158.94 158.94 - 5.89 - 2. ZłoŜa rozpoz. wstępnie 3 97.75 42.23 55.53 8.76 - 20.46 - Razem - w tym - złoŜa, których eksploatacji zaniechano 6 229.19 228.29 0.89 Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy SIARKA 2 Przy dokumentowaniu złóŜ siarki rodzimej wartościami granicznymi dla zasobów bilansowych są: minimalna zawartość siarki w rudzie 10 %, minimalna średnia zawartość siarki w serii złoŜowej 10 %, zasobność złoŜa co najmniej 150 m% oraz maksymalna głębokość spągu złoŜa 400 m. Udokumentowane zasoby siarki rodzimej wynoszą 515 mln t. Wydobycie siarki w 2009 r. wyniosło 287 tys. t. Z tej ilości 25 tys. t uzyskano z odsiarczania gazu ziemnego. W omawianym okresie eksport siarki surowej wyniósł 140 tys. t i w stosunku do roku poprzedniego zmniejszył się o 250 tys. t. Do Polski sprowadzono w 2009 r. 34 tys. t siarki surowej, która w większości pochodziła z Niemiec. Wielkość, wartość oraz główne kierunki eksportu i importu siarki, kwasu siarkowego oraz związków siarki przedstawiono tabeli 19.2. Tabela 19.2 Kierunki polskiego importu i eksportu siarki, kwasu siarkowego oraz związków siarki Lp. Kraj IMPORT Ilość tys. ton Świat (ogółem) 1 Niemcy 2 Węgry 1 2 3 4 1 2 3 4 5 34.16 31.78 1.09 Świat (ogółem) 1.20 Niemcy Francja Hiszpania Słowacja 1.19 0.00 0.00 0.00 EKSPORT Kraj Ilość tys. ton Wartość Lp. tys. PLN Siarka surowa 5 995 Świat (ogółem) 5 577 1 Maroko 182 2 Czechy Siarka rafinowana 9 489 Świat (ogółem) 9 440 33 13 3 Świat (ogółem) 1 Rumunia 2 Rosja 3 Węgry 4 Czechy 5 Niemcy 6 Słowacja 7 Francja 8 Chorwacja 9 Belgia 10 Serbia Kwas siarkowy i związki siarki 20.91 32 940 Świat (ogółem) Niemcy Czechy Chiny Włochy Wielka Brytania 3.63 10.77 1.37 0.58 0.15 12 471 5 460 3 572 2 351 1 940 1 2 3 4 5 Niemcy Słowacja Czechy Węgry Białoruś Wartość tys. PLN 139.78 19 212 137.75 2.00 18 610 579 12.26 17 446 1.00 0.31 0.77 1.02 0.83 1.01 0.70 1.16 0.66 0.49 4 035 2 076 1 912 1 077 1 044 963 833 657 615 531 373.75 34 715 79.12 31.44 24.12 2.41 0.78 13 734 4 271 2 834 1 608 1 483 Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy SIARKA Lp. 6 7 8 9 10 11 12 13 Kraj Indie Holandia Słowacja Belgia Słowenia Francja Turcja Węgry IMPORT Ilość tys. ton 0.62 0.15 0.80 0.16 0.01 0.09 0.13 1.53 3 EKSPORT Wartość Lp. Kraj Ilość tys. PLN tys. ton 1 373 6 Litwa 0.97 1 046 7 Maroko 47.55 868 8 Stany Zjednoczone 75.61 711 9 Holandia 0.39 615 10 Austria 13.13 587 11 Chile 15.73 372 12 Rosja 0.24 370 13 Wielka Brytania 3.88 Wartość tys. PLN 1 363 1 247 1 211 993 860 699 635 607 Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania poszczególnych złóŜ zestawiono w tabeli 19.3. Tabela 19.3 Wykaz złóŜ siarki - tys. t Stan zag. złoŜa ZŁOśA UDOKUMENTOWANE złóŜ: 18; OGÓŁEM woj. lubuskie złóŜ: 1 1 Górzyca g) T woj. podkarpackie złóŜ: 7 1 Baranów Sand.-Skopanie R Lp. Nazwa złoŜa Zasoby geologiczne przemybilansowe słowe 515 017 28 753 Wydobycie 288 Powiat 2 2 1 2 427 677 2 - 1 słubicki - 99 231 - 2 3 4 Basznia Grębów Jamnica Z R P 102 528 58 368 42 228 - 5 6 7 Jeziórko-Grębów-Wydrza Machów I (odkrywka) Machów II (otworówka) woj. świętokrzyskie złóŜ: 7 Grzybów-Gacki Osiek Piaseczno Rudniki Solec Świniary Wola śyzna Z Z Z 87 135 13 965 24 221 86 720 28 521 - staszowski, tarnobrzeski - lubaczowski - tarnobrzeski - stalowowolski, tarnobrzeski - tarnobrzeski - m.Tarnobrzeg - m.Tarnobrzeg 263 Z E Z P P R R 1 337 28 521 tylko pzb. 49 950 5 576 80 1 257 28 521 - 263 - 1 2 3 4 5 6 7 buski, staszowski staszowski sandomierski staszowski buski, staszowski sandomierski buski, staszowski Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy SIARKA Lp. g) Nazwa złoŜa Stan zag. złoŜa 4 Zasoby geologiczne przemybilansowe słowe 618 230 1 woj. zachodniopomorskie złóŜ: 3 BMB g) E 568 223 2 3 Cychry g) Zielin g) E E 39 11 3 4 Wydobycie 24 Powiat 22 myśliborski, gorzowski 0 myśliborski 2 gryfiński – złoŜa siarki towarzyszące złoŜom ropy naftowej i gazu ziemnego. Opracował: Tomasz Bereda Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy