Materiał roboczy MSZ - współpraca wielostronna

Materiał roboczy DWR przygotowany na konsultacje w ramach prac nad Wieloletnim Programem
Współpracy Rozwojowej (wersja 5 luty 2014r.)
Współpraca wielostronna
Współpraca wielostronna, w ramach której realizowane są projekty i programy rozwojowe, stanowi
przeważającą część Oficjalnej Pomocy Rozwojowej Polski (około 75% ) przekazywanej co roku przez
Polskę na rzecz krajów rozwijających się. Głównym (około 90 % wartości pomocy wielostronnej)
kanałem przekazywania pomocy pozostaje Komisja Europejska – za pośrednictwem składki do
budżetu Unii Europejskiej oraz poprzez wpłaty do Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR). Ponadto
współpraca wielostronna realizowana jest za pośrednictwem organizacji międzynarodowych, tj.
przede wszystkim instytucji Systemu Narodów Zjednoczonych, grupy Banku Światowego, Organizacji
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) czy banków rozwojowych. Współpraca wielostronna
prowadzona jest przez szereg organów administracji rządowej i innych instytucji administracji
centralnej, w tym m.in. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo
Środowiska, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo
Zdrowia, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo
Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Bank Polski.
Poprzez obecność na forach międzynarodowych Polska współkształtuje reguły funkcjonowania
i kierunki podejmowanych działań w ramach międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju. Zyskuje
także możliwość realizacji istotnych - z punktu widzenia celów polskiej polityki zagranicznej - celów
rozwojowych za pośrednictwem wyspecjalizowanych agend i organizacji współpracy wielostronnej.
Podczas debat międzynarodowych uwzględniane będę cele polskiej współpracy rozwojowej, m.in.
promowanie i wspieranie demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, zasad dobrego rządzenia i
przestrzegania praw człowieka, wspieranie trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego,
podejmowaniu działań zmierzających do redukcji ubóstwa.
Cele
Polska za pośrednictwem współpracy wielostronnej w latach 2016-2020 będzie kształtować
międzynarodową debatę biorąc udział w pracach m.in. na forum EU i ONZ. Współpraca wielostronna
będzie wykorzystywana do realizacji zrównoważonych celów rozwojowych, w tym przede wszystkim
w priorytetowych obszarach wsparcia polskiej pomocy. Obecność na forum międzynarodowym
wykorzystywana będzie również do promocji i realizacji politycznych i gospodarczych priorytetów
Polski, w tym w szczególności wsparcia starań o niestałe członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa
Organizacji Narodów Zjednoczonych w latach 2018-2019. W ramach współpracy wielostronnej
prowadzone będą także działania mające na celu zwiększenie udziału Polaków w instytucjach
międzynarodowych, udziału polskiego sektora prywatnego we współpracy rozwojowej oraz
zwiększenie udziału polskich podmiotów publicznych, prywatnych i pozarządowych w implementacji
projektów instytucji wielostronnych.
Unia Europejska
W związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej, na mocy Traktatu o przystąpieniu
Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej sporządzonym w Atenach dnia 16 kwietnia 2003 r.
(Dz.Urz.UE nr C 326/1 z 26.10.2012 r.) Polska uczestniczy we współpracy rozwojowej UE. W latach
2016-2020 Polska będzie angażować się w prace podejmowane przez instytucje Unii Europejskiej
w obszarze polityki rozwojowej, zarówno w ramach grup roboczych Rady, jak i komitetów
obsługujących instrumenty finansowe służące wsparciu krajów Europy Wschodniej i Afryki Północnej,
Materiał roboczy DWR przygotowany na konsultacje w ramach prac nad Wieloletnim Programem
Współpracy Rozwojowej (wersja 5 luty 2014r.)
Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz Azji, Bliskiego Wschodu i Ameryki (np. Instrumentu Współpracy na
rzecz Rozwoju, ang. DCI, Europejski Instrument Sąsiedztwa, ang. ENI). Dzięki udziałowi
przedstawicieli Polski w pracach grup roboczych Rady UE zajmujących się współpracą rozwojową
(CODEV i ACP) Polska będzie aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu polityki rozwojowej UE.
Wyzwaniem na agendzie unijnej dyplomacji będzie wypracowanie i przyjęcie stosownych
dokumentów odnoszących się do przyszłych relacji Unii Europejskiej i jej państw członkowskich
z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku, w związku z ustaniem ważności w 2020 r. tzw. Umowy
o partnerstwie AKP-UE1 (lub Umowy z Kotonu). Polska weźmie aktywny udział w tej debacie
współtworząc przyszłe relacje UE z państwami AKP w oparciu o polskie priorytety współpracy
politycznej i gospodarczej z Państwami objętymi umową z Kotonu.
Realizując postanowienia sporządzonej w czerwcu 2013 r. Umowy wewnętrznej między
przedstawicielami rządów państw członkowskich Unii Europejskiej, zebranymi w Radzie, w sprawie
finansowania pomocy unijnej na podstawie wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 zgodnie
z Umową o partnerstwie AKP-UE oraz w sprawie przydzielania pomocy finansowej dla krajów
i terytoriów zamorskich, do których stosuje się część czwartą Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, Polska będzie kontynuowała współpracę z Europejskim Funduszem Rozwoju (ang. EDF)
w ramach 11. edycji obejmującej lata 2014-2020. Celem Umowy jest zapewnienie przez państwa
członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polskę, odpowiednich źródeł finansowania Europejskiego
Funduszu Rozwoju (EFR), za pomocą którego Unia Europejska udziela pomocy rozwojowej państwom
Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajom i terytoriom zamorskim (KTZ). Środki finansowe z EFR
przeznaczane będą na finansowanie krajowych, regionalnych i inter-regionalnych programów
wspierających współpracę i integrację regionalną oraz międzyregionalną państw AKP, na
finansowanie współpracy wewnątrz krajów AKP oraz programów terytorialnych i regionalnych KTZ.
Ze środków EFR finansowany jest również Instrument Inwestycyjny (Investment Facility) za
pośrednictwem Europejskiego Banku Inwestycyjnego (ang. EIB). Polska, podobnie, jak pozostałe
państwa członkowskie UE zobowiązana jest do dokonywania cyklicznych wpłat na finansowanie
działań Funduszu w wysokości każdorazowo przyjętej przez Radę UE w formie decyzji. Docelowo, w
ramach 11. edycji EFR, zgodnie z ww. umową wewnętrzną Polska wpłaci do 2020 roku ok. 612 359
140 euro ( wg klucza partycypacji wynoszącym 2% zasobów 11. EFR). Polska podejmie starania, by
przyjmowane przez UE dokumenty programowe dla państw objętych EFR odzwierciedlały priorytety
polskiej współpracy rozwojowej oraz cele określone dla współpracy wielostronnej.
Polska będzie kontynuowała wspieranie rozwoju instytucji administracji publicznej i reform w
państwach objętych Europejską Polityką Sąsiedztwa (ang. INP) i Instrumentem Pomocy
Przedakcesyjnej (ang. IPA) mających na celu ich zbliżanie do standardów Unii Europejskiej. Polska
dążyć będzie do uzyskiwania synergii pomiędzy działaniami realizowanymi kanałem pomocy
dwustronnej w państwach priorytetowych polskiej pomocy a wyzwaniami wynikającymi z umów
stowarzyszeniowych podpisanych przez te państwa. Działania polski będą skoncentrowane także na
wzmacnianiu finansowania dla tych sektorów i reform, które stanowią priorytety polskiej pomocy
rozwojowej w tych państwach. Ponadto Polska będzie aktywnie włączać się w projekty pomocowe
realizowane w tych krajach w ramach programów: współpracy bliźniaczej (ang. twinning) i TAIEX,
dzieląc się swoimi doświadczeniami z okresu transformacji ustrojowej i osiągnieciami demokracji.
1
Umowa o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a
Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca
2000 r.
Materiał roboczy DWR przygotowany na konsultacje w ramach prac nad Wieloletnim Programem
Współpracy Rozwojowej (wersja 5 luty 2014r.)
***
System Narodów Zjednoczonych
Jako członek Organizacji Narodów Zjednoczonych Polska realizuje cele i zasady zapisane w Karcie
Narodów Zjednoczonych. Przedstawiciele RP aktywnie uczestniczą w pracach ONZ, kładąc szczególny
nacisk na działania w zakresie promocji praw człowieka, zasad dobrego rządzenia i demokracji,
wspierania trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego krajów rozwijających się i ich społeczeństw,
podejmowania działań zmierzających do redukcji ubóstwa, a także w sferze ochrony środowiska
naturalnego.
Kierunki aktywności na forum ONZ koordynowane będą z innymi państwami Unii Europejskiej. Polska
dążyć będzie do tego, aby UE jak najczęściej mówiła na forum ONZ jednym głosem.
Doświadczenia ostatniego ćwierćwiecza stanowią doceniany na świecie i poszukiwany przykład
pokojowej transformacji systemowej. Stanowią również kapitał, który Polska może wykorzystać na
rzecz budowy światowego pokoju. Dlatego też Polska będzie się ubiegać o miejsce w Radzie
Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych w latach 2018-2019 a współpraca wielostronna i działania
w zakresie współpracy rozwojowej na forum ONZ przyczynić powinny się do realizacji tego celu
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
Polska będzie współpracować z OECD głównie poprzez aktywną współpracę z Komitetem Pomocy
Rozwojowej (DAC OECD). Komitet jest organem OECD, którego zadaniem jest wypracowywanie
standardów udzielania pomocy krajom rozwijającym się oraz zwiększanie efektywności tej pomocy.
Komitet służy jako forum dialogu nt. współpracy rozwojowej, umożliwiając wykorzystywanie
doświadczeń partnerów i wspomagając formułowanie programów współpracy rozwojowej. Polska
jako członek DAC OECD od 2013 r. uczestniczy w pracach Komitetu. W latach 2016-2020 Polska
będzie aktywnie brać udział w pracach nad reformą definicji oficjalnej pomocy rozwojowej i
modernizacji systemu statystycznego, poprzez który DAC zbiera dane o wielkości pomocy
przekazywanej przez państwa rozwinięte na rzecz rozwoju (ODA). Ponadto będzie przyczyniać się do
stworzenia nowego instrumentu mierzącego przepływy finansowe o charakterze rozwojowym
(któremu nadano roboczą nazwę Total Official Suport for Sustainble Developemnt - TOSD).
Komitet Pomocy Rozwojowej przeprowadza także ocenę (w formule peer review) krajowych
programów pomocowych poszczególnych państw członkowskich. Polska będzie poddana takiej
ocenie w 2016 r. Wyniki przeprowadzonego przez DAC OECD przeglądu posłużą do przygotowania
rekomendacji zmian w polskim systemie współpracy rozwojowej i dalszej profesjonalizacji programu
polskiej pomocy.
Zasady współpracy wielostronnej
Podstawowe przesłanki przy podejmowaniu decyzji o dobrowolnych wpłatach wielostronnych będą
brały pod uwagę efektywność i komplementarność wobec współpracy dwustronnej:



wpłaty będą miały charakter uzupełniający względem dwustronnych przedsięwzięć
wpłaty będą miały charakter subsydiarny - będą służyć celom, które nie będą mogły być
skutecznie realizowane w ramach dwustronnej pomocy rozwojowej;
wpłaty przekazywane przez Polskę będą przede wszystkim kierowane do tych funduszy i
programów wielostronnych, które są spójne z celami polityki zagranicznej RP oraz
priorytetami geograficznymi i tematycznymi programu polskiej współpracy rozwojowej;
Materiał roboczy DWR przygotowany na konsultacje w ramach prac nad Wieloletnim Programem
Współpracy Rozwojowej (wersja 5 luty 2014r.)

poprzez redukcję liczby wpłat zwiększone zostaną kwoty wsparcia na fundusze i programy
realizujące zadania szczegółowe ważne z punktu widzenia priorytetów polskiej pomocy
rozwojowej i celów polityki zagranicznej RP.
***
Polityka spójności na rzecz rozwoju oraz efektywność pomocy
Działania podejmowane w ramach Wieloletniego Programu Współpracy Rozwojowej realizowane
będą z poszanowaniem zasad efektywności i przejrzystości pomocy rozwojowej oraz spójności polityk
na rzecz rozwoju.
Polska będzie uczestniczyć w pracach Globalnego Partnerstwa, będącego główną platformą
międzynarodowego dialogu na temat efektywności współpracy rozwojowej oraz realizacji
postanowień IV Forum ds. Efektywności Pomocy, które odbyło się w Pusan w 2011 r. zarówno na
forum międzynarodowym, jak i w pracach w ramach Unii Europejskiej.
Kontynuowane będzie również zaangażowanie Polski w działania instytucji międzynarodowych w
obszarze spójności polityki na rzecz rozwoju, tj. Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
(OECD) i Unii Europejskiej. Na poziomie krajowym kontynuowane będą wysiłki na rzecz skutecznej
koordynacji dla zapewnienia synergii pomiędzy różnymi dziedzinami polityk w celu wsparcia
zrównoważonego rozwoju i realizacji SDG’s. Podejmowane będą również działania mające na celu
promowanie idei spójności polityki na rzecz rozwoju.
***
Agenda post 2015
Współpraca rozwojowa w latach 2016-2020 będzie odbywała się w warunkach nowej agendy
rozwojowej, przyjętej na okres po 2015 roku (do 2030) i realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju
(ang. SDGs), które wobec zakończenia okresu obowiązywania w 2015 r. zastąpią Milenijne Cele
Rozwojowe (ang. MDGs). Przyjęte podczas 70. Sesji Zgromadzenia Ogólnego NZ nowe cele mają
służyć eliminacji ubóstwa i osiągnięciu zrównoważonego rozwoju we wszystkich trzech jego
wymiarach: środowiskowym, społecznym i gospodarczym. Program transformacji jest kontynuacją
procesu zapoczątkowanego na międzynarodowej konferencji Rio+20 w 2012 r. w Rio de Janeiro
i przyjętym tam dokumentem „The future we want”. Nowe cele rozwojowe będą miały
wielowymiarowy, uniwersalny i globalny charakter, co oznacza, że będą dotyczyły niemal wszystkich
obszarów życia i wszystkich krajów. Prawdopodobnie zostaną one oparte na zaproponowanym przez
Sekretarza Generalnego NZ podejściu polegającym na postrzeganiu ich poprzez sześć
zidentyfikowanych elementów. Polskie zobowiązania finansowe na rzecz współpracy rozwojowej
w latach 2016-2020 będą odzwierciedlały wyniki negocjacji Trzeciej Międzynarodowej Konferencji na
rzecz finansowania rozwoju.