docpobierz PDF - Powiatowa Stacja Sanitarno
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz PDF - Powiatowa Stacja Sanitarno
OCENA STANU SANITARNO – EPIDEMIOLOGICZNEGO DLA MIASTA GLIWICE ZA ROK 2014 Sporządził: Małgorzata Szołkowska Strona 1 z 64 Ocena stanu sanitarno – higienicznego obiektów żywieniowo – żywnościowych na terenie miasta Gliwice 2014 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna jako wyspecjalizowana instytucja wykonuje zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia. W 2014 r. Sekcja HŻŻiPU Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Gliwicach realizowała zadania w ramach nadzoru bieżącego mając na względzie bezpieczeństwo żywności i żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego. Polityka bezpieczeństwa żywności opiera się na szeregu zasad stosowanych zgodnie z zintegrowanym podejściem „od producenta do konsumenta”, które obejmują w szczególności analizę zagrożeń i zapobieganie im, ochronę interesów konsumentów. Europejska strategia bezpieczeństwa żywności obejmuje bezpieczeństwo żywności, zdrowie i dobrostan zwierząt oraz zdrowie roślin jak również gwarantuje możliwość śledzenia pochodzenia żywności od momentu jej wyprodukowania, aż do chwili gdy pojawi się na stole konsumenta. Zakłada przestrzeganie norm zarówno w odniesieniu do żywności wyprodukowanej w UE, jak i do żywności importowanej. Podstawowymi aktami prawnymi określającymi wymogi zdrowotne żywności oraz wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny są: ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, która reguluje zagadnienia urzędowej kontroli żywności, a także rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29.04.2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych. Zagrożenia dla żywności występują już na poziomie produkcji podstawowej produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, w tym celu podstawowym działaniem służb kontrolnych jest intensyfikacja ich wspólnych działań kontrolnych i szkoleniowych mających na względzie właściwą ochronę zdrowia publicznego. Istotną rolę również odgrywa świadomość przedsiębiorców ponieważ, muszą przestrzegać właściwe wspólnotowe i krajowe przepisy prawne odnoszące się do kontroli zagrożeń w produkcji podstawowej i powiązanych działań. W związku z powyższym w celu ułatwienia kontaktów z podmiotami opracowano informację skierowaną do producentów sektora spożywczego - w zakresie produkcji Strona 2 z 64 podstawowej produktów pochodzenia roślinnego oraz dostaw bezpośrednich środków spożywczych, którą umieszczono na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach. W ww. informacji pouczono ww. podmioty działające na rynku spożywczym o konieczności złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach w 2014 r. przesłał pisma do poszczególnych Urzędów Miast i Gmin przypominające, że z dniem 11.03.2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Zgodnie z art.1 pkt 38 lit. d tj w art. 63 ust.3 ww. zmianie do ustawy w przypadku podmiotów ujętych w ust. 2 działających na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością ujęto obowiązek złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów do właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności. Powyższy obowiązek dotyczy między innymi podmiotów działających na rynku spożywczym prowadzących produkcję pierwotną produktów pochodzenia roślinnego. W ww. piśmie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach zwrócił się z ponowną prośbą o udzielanie ww. podmiotom gospodarczym informacji o konieczności dopełnienia formalności tj. złożenia wniosku o wpis do rejestru w Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach. Do dnia 31.12.2014 r. wnioski o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej złożyło 38 podmiotów w tym 17 z gminy Gierałtowice. Ponadto w ramach zapewnienia bezpieczeństwa żywności na poziomie wspólnotowym funkcjonuje System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF), który został opracowany i wdrożony aby zapobiegać przedostawaniu się niebezpiecznej żywności do konsumenta. Produkcja i obrót środków spożywczych składa się często z wielu procesów odbywających się w różnych miejscach na świecie, w których udział bierze duża liczba podmiotów począwszy od produkcji pierwotnej (rolnej), a skończywszy na różnych kanałach dystrybucji, do których dostęp ma konsument ostateczny. System RASFF działa w sposób skoordynowany i zintegrowany, gdyż swoim działaniem obejmuje drogę „od pola do stołu”. Ponadto zapewnia wczesne przewidywanie zagrożeń i niezwłoczne podejmowanie odpowiednich działań zaradczych. Strona 3 z 64 W ramach systemu RASFF w 2014 r. ogółem otrzymano 63 powiadomienia, w tym 33 alarmowe i 30 informacyjnych. Dotyczyły one w 60 przypadkach niebezpiecznych produktów żywnościowych oraz 3 materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. W związku z powyższym przeprowadzono ogółem 160 kontroli sanitarnych interwencyjnych oraz podczas prowadzonego bieżącego nadzoru sanitarnego. Spośród otrzymanych powiadomień 25 dotyczyło produktów pochodzenia krajowego, 4 z Unii Europejskiej, natomiast 34 pochodzących z „krajów trzecich” W związku z otrzymaniem ww. powiadomień systemu RASFF w 2014 r. przeprowadzono łącznie 50 kontroli interwencyjnych. Obecność w obrocie niebezpiecznych produktów wymienionych w powiadomieniach RASFF sprawdzana była również podczas pełnienia bieżącego nadzoru podczas przeprowadzanych kontroli sanitarnych. Tabela nr 1 Ilość powiadomień systemu RASFF z podziałem na kategorie artykułów. Ilość powiadomień RASFF Suma powiadomień Żywność Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością 63 60 3 Ilość powiadomień systemu RASFF - Żywność / Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością 60 95% Żywność 3 5% Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością Strona 4 z 64 W roku 2014 w związku z otrzymanymi 60 powiadomieniami systemu RASFF dotyczącymi żywności 26 z nich dotyczyło suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Najczęściej powiadomienia alarmowe i informacyjne dotyczyły wykrycia obecności nieautoryzowanych substancji czynnych w suplementach diety będących w obrocie w obiektach na obszarze działania PSSE Gliwice. Kontrole sanitarne interwencyjne przeprowadzano zgodnie z listą dystrybucji oraz w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego. Tabela nr 2 Ilość powiadomień systemu RASFF z podziałem na kategorie artykułów. Ilość powiadomień RASFF Żywność Suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego 34 26 Ilość powiadomień systemu RASFF - Żywność /Suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego 26 43% 34 57% Żywność Suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywienowego Strona 5 z 64 Sekcja HŻŻiPU w 2014 roku w ramach urzędowej kontroli żywności sprawowała nadzór nad 4675 obiektami żywieniowo-żywnościowymi w tym 1977 usytuowanymi na terenie miasta Gliwice. Tabela nr 2 Wyniki działalności Sekcji HŻŻ i PU na terenie miasta Gliwice w 2014 r. Mandaty Lp. 1 2 Grupa obiektów Zakłady wytwórcze (w tym kosmetyków) Zakłady żywienia zbiorowego Ilość zakładów wg/ewidencji Ilość Decyzje kontroli terminowe Ilość Suma 85 108 9 8 1650 685 615 35 60 9400 1085 745 41 55 9300 1977 1468 85 123 20350 Miejsca obrotu żywnością materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością 3 oraz kosmetykami (sklepy, kioski, hurtownie, środki transportu) RAZEM Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach na terenie miasta Gliwice wydał 85 decyzji administracyjnych w tym 80 nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień technicznych, 5 o nieprzydatności środków spożywczych dla żywienia ludzi oraz 14 przedłużających wykonanie nakazów. Natomiast osoby odpowiedzialne za nieprawidłowy stan sanitarny ukarano 123 mandatami na łączną kwotę 20350 zł. Strona 6 z 64 Wyniki działalności Sekcji HŻŻ i PU na terenie miasta Gliwice w 2014 r. 1200 1085 1000 800 Zakłady wytwórcze 745 685 Zakłady żywienia zbiorowego Obrót żywnością 615 600 400 200 108 85 60 55 35 41 9 8 0 Ewidencja Kontrole Mandaty Decyzje Do najczęściej występujących uchybień w zakresie stanu technicznego w zakładach żywieniowo – żywnościowych stwierdzanych w 2014 r. należą: zniszczone powierzchnie ścian, podłóg oraz sufitów, nieprawidłowo wyposażone szatnie dla pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem braku segregacji odzieży personelu, nieprawidłowa funkcjonalność pomieszczeń w zakładach usytuowanych w starych budynkach, przy braku możliwości ich modernizacji, uszkodzony, zniszczony sprzęt produkcyjny. Do głównych uchybień sanitarnych i nieprawidłowości w tej grupie zakładów należą: nieprawidłowe magazynowanie surowców i składników, brak możliwości identyfikacji partii, niepełne procedury i instrukcje lub brak systematycznych zapisów z kontroli wewnętrznej prowadzonej w ramach GHP i GMP, opracowane procedury systemu HACCP wymagają weryfikacji i podjęcia działań korygujących, brak systematycznych szkoleń pracowników. Strona 7 z 64 W 2014 r. na terenie miasta Gliwic Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydał 290 decyzji zatwierdzających w zakładach wytwórczych, żywienia zbiorowego i obrotu. W ramach urzędowej kontroli żywności zgodnie z planem poboru próbek na 2014 r. ww. okresie pobrano 277 próbek środków spożywczych w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych, pozostałości pestycydów, metali skażeń promieniotwórczych. Zakłady Wytwórcze Na terenie działania PSSE w Gliwicach znajdują się głównie małe i średnie zakłady wytwórcze przeważnie zlokalizowane w budynkach mieszkalnych, w zwartej zabudowie miasta lub w domach jednorodzinnych, co w większości przypadków pozbawia je możliwości rozbudowy i modernizacji. Nadal funkcję podstawową pełnią małe zakłady produkcyjne zatrudniające od 1-10 osób. W ww. zakładach opracowane i stosowane są procedury oraz instrukcje dotyczące zasad GHP i GMP, jednakże nie zawsze prowadzone są systematyczne zapisy potwierdzające ich realizację. W 2014 r. w zakładach wytwórczych przeprowadzono 86 kontrole sanitarne w trakcie, których nałożono 7 mandatów karnych na kwotę 1550 zł. oraz wydano 8 decyzji administracyjnych represyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Stan techniczny zakładów produkcyjnych ulega pogorszeniu w związku z niskimi nakładami na bieżące remonty. Wynika to z przyczyn ekonomicznych między innymi z małej podaży na określone produkty żywności i konkurencją dużych dyskontów. Zlokalizowany również na terenie Gliwic jest zakład produkcyjny, prowadzący działalność w zakresie mieszania tłuszczów roślinnych i zwierzęcych stałych. W ofercie firmy znajdują się głównie: margaryny do wyrobów cukierniczych, frytury, tłuszcze specjalistyczne: kokosowe, palmowe, mieszanki tłuszczów w blokach oraz w płynie, tłuszcze do pieczenia i smażenia: frytek, ryb, mięs, chipsów, pączków i innych produktów smażonych. Podczas przeprowadzonej we wrześniu 2014 r. kontroli sanitarnej stwierdzono na hali produkcyjnej margarynę po dacie minimalnej trwałości. W związku z powyższym ww. produkt został zabezpieczony zarządzeniem nakazującym zabezpieczenie środka spożywczego oraz Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach wydał decyzję zakazującą wprowadzania do obrotu zabezpieczonej margaryny. Ponadto podczas Strona 8 z 64 kontroli stwierdzono szereg uchybień techniczno – sanitarnych tj. nieuporządkowane pomieszczenia magazynowe, brak prawidłowego zabezpieczenia przed szkodnikami. W związku z powyższym osobę odpowiedzialną w zakładzie ukarano wysokim mandatem karnym oraz wydano decyzję represyjną nakazująca usunięcie stwierdzonych uchybień technicznych. Przeprowadzone w 2014 r. dwie kontrole sprawdzające wykazały usunięcie bieżących nieprawidłowości. W 2014 roku zakład garmażeryjny „KUCHNIA CENTRALNA” PSS „SPOŁEM” Gliwice został przeniesiony do nowych pomieszczeń. Zakład usytuowano w parterowym wolnostojącym budynku prawidłowo zaprojektowanym i wyposażonym w nowe urządzenia. Sprzęt, urządzenia i powierzchnie posiadają atesty do kontaktu z żywnością są prawidłowo skonstruowane, zainstalowane i umiejscowione. Zakład ten prowadzi działalność w zakresie produkcji i sprzedaży wyrobów garmażeryjnych np.: pierogi, gołąbki, kluski, naleśniki, krokiety przygotowywanych od surowca do gotowego wyrobu oraz ich dystrybucji do odbiorców własnych i zewnętrznych na terenie miast Gliwice, Zabrze, Knurów w opakowaniach jednostkowych oraz transportowych zbiorczych wielokrotnego użytku. Dystrybucja w ramach usług zlecana jest zewnętrznej firmie dysponującej samochodem izotermicznym. Realizując „Plan pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowych kontroli i monitoringu dla PIS na 2014 r.”, w kierunku GMO w zakładzie pobrano do badań. Wyniki badań nie wykazały w przedmiotowej próbce DNA zawierającego promotor 35S, promotor 34S i terminator NOS stanowiących o obecności organizmów genetycznie modyfikowanych. Na terenie miasta Gliwice wiodącym zakładem produkującym mieszanki cukierniczo-piekarnicze, dodatki do pieczywa oraz w ograniczonym asortymencie koncentraty spożywcze jest firma „ecoTrade”. W produkcji swych wyrobów firma stosuje mąkę sojową dostarczaną od 2 dystrybutorów. W zakładzie prowadzona jest weryfikacja dostawców, a także surowców, które po dokonaniu oceny zgodnie z ustalonymi procedurami przyjmowane są na stan magazynowy. Wszystkie surowce posiadają niezbędne świadectwa jakości oraz certyfikaty analizy dostarczane wraz z surowcem przez producenta. W 2014 r. w zakładzie produkcyjnym zostały pobrane do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli i monitoringu w kierunku GMO 2 próbki tj. mąki sojowej. W przebadanych próbkach nie stwierdzono obecności DNA zawierającego promotor 35 S, 34 S i terminator NOS. Ponadto na terenie miasta Gliwice usytuowane są dwa zakłady piekarnicze zaopatrujące w pieczywo sieć sklepów Biedronka. Jednym z nich jest firma MDJ Spółka Strona 9 z 64 Jawna zatrudniająca 80 pracowników produkcyjnych pracująca w systemie trzy-zmianowym. Zakład produkuje pieczywo w szerokim asortymencie dla ww. sieci sklepów na terenie województwa śląskiego i małopolskiego – zaopatrując 89 placówek. W 2014 r. zakład przejął pomieszczenia po zlikwidowanej hurtowni napojów i po zmodernizowaniu rozpoczął produkcje pieczywa. Ponadto ww. zakład posiada własną sieć sklepów na terenie miasta Gliwice i Zabrza. W zakładzie dziennie produkowane jest pieczywo w różnym asortymencie w ilości około 25 ton. Drugim zakładem o dużej produkcji piekarniczej jest piekarnia PSS „SPOŁEM” Gliwice, która zaopatruje sieć sklepów Biedronka na terenie miasta Gliwice, „Carrefour” w Zabrzu, Tarnowskich Górach i Pyskowicach oraz „Kaufland” w Zabrzu i Tarnowskich Górach. Łącznie zaopatrywane są 24 placówki do, których dostarczanych jest miesięcznie około 110 ton pieczywa w różnym asortymencie. Ponadto do placówek własnych i pozostałych dostarczanych jest miesięcznie około 50 ton ww. produktów. W zakładzie piekarniczym zgodnie z wcześniej opracowanym planem remontów prowadzone są prace mające na celu podniesienie standardu poszczególnych pomieszczeń. Ponadto w zakładzie usytuowana jest ciastkarnia zaopatrująca w większości w wyroby ciastkarskie własne sklepy firmowe. Zagrożenie bezpieczeństwa żywności to każdy występujący w niej czynnik, który może spowodować, że staje się ona niebezpieczna dla zdrowia lub życia konsumenta. W przemyśle piekarniczym szczególne zagrożenie stanowią szkodniki zbożowo-mączne i ich pozostałości. W roku 2014 r. prowadzona była kontynuacja akcji „Mklik Próchniczek”, podczas, której wytypowano do skontrolowania 11 zakładów piekarniczych, w których pobrano do badań wytrzepki z koszyczków i zmiotki. Większość zakładów piekarniczych posiadała aktualną umowę z firmą DDD na prowadzenie monitoringu. W zakładach, w których nie zawarto stałej umowy z firmą DDD prowadzony był wewnętrzny monitoring wg opracowanych instrukcji, procedur GHP. W przypadku stwierdzenia szkodników zbożowo - mącznych wzywano telefonicznie specjalistyczną firmę DDD. Zatrudniony personel w większości zakładów piekarniczych nie posiadał stosownych szkoleń i certyfikatów uprawniających do prowadzenia monitoringu w zakresie DDD. Zabiegi w zakresie zwalczania szkodników zbożowo - mącznych wykonywane były przez pracowników specjalistycznych firm. Strona 10 z 64 Najczęstsze stwierdzone nieprawidłowości techniczno - sanitarne to: niedokładnie sprzątane pomieszczenia produkcyjne i magazynowe brudny, nie dokładnie myty sprzęt produkcyjny, przetrzymywanie mąki bezpośrednio na podłodze, niedokładnie przeprowadzane zabiegi dezynsekcyjne koszyczków, zniszczone koszyczki do garowania ciasta, uszkodzone stoły produkcyjne, zniszczone podesty do higienicznego składowania środków spożywczych, brak bieżących zapisów z kontrolowania zabezpieczenia zakładu przed szkodnikami, brak zapisów z przeprowadzonych zabiegów dezynsekcji koszyczków, większość właścicieli rozpoczęła wdrażanie systemu HACCP jednakże ich dokumentacja nadal jest niekompletna i wymaga poprawy. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi właścicieli zakładów ukarano 8 mandatami karnymi na sumę 1250 zł. Natomiast na nieprawidłowości techniczne Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach wydał 18 decyzji administracyjnych represyjnych, (w tym 3 decyzje na przeprowadzenie skutecznych zabiegów DDD sprzętów i pomieszczeń w zakładach). Omówienie wyników badań laboratoryjnych: W ramach kontynuacji akcji „Mklik Próchniczek” w 11 zakładach piekarniczych pobrano do badań laboratoryjnych w kierunku obecności szkodników zbożowo - mącznych: 12 próbek sanitarnych – zmiotków z podłogi w magazynie mąki, 12 próbek sanitarnych - wytrzepków z koszyczków do garowania pieczywa. Zdyskwalifikowano 4 próbki sanitarne, tj.: 2 próbki zmiotków z podłogi w magazynie mąki oraz 2 próbki wytrzepków z koszyczków do garowania pieczywa pobrane w 3 zakładach piekarniczych, w których stwierdzono obecność żywych i martwych larw Mączniaka młynarka, obecność żywych dorosłych osobników Psotnika zakamarnika oraz oprzędy moli. Strona 11 z 64 Próbki sanitarne -zmiotki i wytrzepki 25% niekwestionowane kwestionowane 75% W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach wydał 3 decyzje nakazujące w terminie natychmiastowym przeprowadzenie skutecznej dezynsekcji i dezynfekcji pomieszczeń, sprzętu zakładowego udokumentowanej stosownym zaświadczeniem zakładu świadczącego usługi w ww. zakresie. Strony w trybie natychmiastowym wykonały ww. zabiegi i przedłożyły zaświadczenia o ich przeprowadzeniu w zakładach. Za brak nadzoru właścicieli nad prawidłowymi zabiegami dezynsekcji w zakładach nałożono 3 mandaty karne na kwotę 350 zł. Kolejny pobór próbek wytrzepków potwierdził skuteczność przeprowadzonych zabiegów. W 2014 r. podczas akcji „Mklik Próchniczek” w 11 zakładach piekarniczych ogółem pobrano do badań laboratoryjnych 24 próbki sanitarne, z czego w 4 próbkach sanitarnych nie stwierdzono Mklika Próchniczka, ale obecność innych szkodników zbożowo - mącznych. Przeprowadzono ogółem 90 kontroli sanitarnych, w tym 23 kontrole sprawdzające. Na osoby odpowiedzialne za stwierdzone nieprawidłowości sanitarne w piekarniach nałożono 8 mandatów karnych na kwotę 1250 zł. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach wydał 18 decyzji administracyjnych represyjnych na poprawę stanu technicznego i sanitarnego. W zakładach piekarniczych, w których kwestionowano próbki sanitarne należy stwierdzić, że stan techniczny nie miał wpływu na rozwój szkodników zbożowo - mącznych. Ponownie jak z ubiegłych lat można wnioskować, że właściciele zakładów, nie prowadzili skutecznej kontroli wewnętrznej w zakresie sprawdzania obecności szkodników zbożowo mącznych w zakładzie. W związku z czym opracowane w zakładzie procedury i wdrożone zasady oparte na Dobrej Praktyce Higienicznej nie były przestrzegane. Strona 12 z 64 W związku z realizowaniem zadań mających na celu bezpieczeństwo żywności w 2015 roku w zakładach piekarniczych i zakładach przemysłu zbożowo-młynarskiego nadal będzie weryfikowany stopień wdrożenia i prawidłowość funkcjonowania systemu opartego na zasadach HACCP, w tym w szczególności weryfikowania sposobów nadzorowania przez właścicieli zabiegów DDD dokonywanych w zakładach.. Zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego i otwartego Na terenie Gliwic zlokalizowanych jest 685 zakładów żywienia zbiorowego typu otwartego i zamkniętego. W 2014 r. w zakładach żywienia zbiorowego przeprowadzono 439 kontroli sanitarnych w trakcie, których nałożono 45 mandatów karnych na kwotę 5850 zł oraz wydano 35 decyzji administracyjnych represyjnych nakazujących wykonanie stwierdzonych nieprawidłowości podczas kontroli. W okresie letnim wzmożono nadzór sanitarny w obiektach żywieniowo żywnościowych zlokalizowanych na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Gliwicach w szczególności usytuowanych na tzw. szlakach turystycznych, które znajdują się na terenie ośrodków wypoczynkowych i ich pobliżu lub położonych bezpośrednio przy akwenach wodnych. Zakłady usytuowane na tzw. „szlakach turystycznych” to punkty małej gastronomii, prowadzące działalność sezonowo w ograniczonym asortymencie dań barowych przygotowywanych na bazie półproduktów, wyrobów gotowych oraz napojów w tym piwa podawanych w naczyniach jednorazowego użytku. Stan techniczny ww. obiektów utrzymuje się na niezmieniającym od lat poziomie i zapewnia minimum wymogów sanitarnych. Sezonowość powoduje, że dysponenci nie inwestują w unowocześnianie i podnoszenie standardu zakładów ograniczając się wyłącznie do przeprowadzenia remontu bieżącego przed wznowieniem działalności. Na terenie miasta Gliwice zlokalizowane są między innymi 3 duże zakłady prowadzące tzw. „działalność cateringową” w zakresie produkcji dań od surowca do gotowego wyrobu, usług w zakresie przygotowywania posiłków na zamówienie dla stałych odbiorców i indywidualnych zleceń konsumentów. Posiłki transportowane są przeważnie do wydawalni szkolnych, przedszkolnych, żłobków oraz innych zakładów pracy. W zależności od odbiorców oraz warunków technicznych panujących w wydawalniach posiłki wydawane Strona 13 z 64 są naczyniach wielokrotnego lub jednorazowego użytku. Zakłady te inwestują w nowoczesny sprzęt i aparaturę potrzebną do obsługi cateringu. Do wiodących zakładów świadczących usługi w zakresie dostaw potraw gotowych należą „IWO”, „KUŻNICA”, „FUZJA”. W 2014 roku dokonano oceny laboratoryjnej pobranych próbek posiłków do badań poziomu wyżywienia w przedszkolu na terenie Gliwic. W pobranych próbce posiłku obiadowym przeprowadzono analizę laboratoryjną w zakresie kaloryczności, zawartości białka, tłuszczu, węglowodanów oraz procentowego udziału energii z białka, tłuszczu, węglowodanów. W badanym ww. posiłku zostały poddane analizie podstawowe składniki odżywcze, w których procentowa zawartość białka była zawyżona. Analiza nie wykazała odchyleń w stosunku do badanych węglowodanów i tłuszczy. Ponadto w ramach bieżącego nadzoru dokonano w tym samym przedszkolu oceny jakościowej jadłospisu pobranego z okresu wiosennego obejmującego dekadę. Analiza wykazała, że w potrawach zaplanowanych dla dzieci w wieku 3-6 lat zbyt często znajdowały się wysokoprzetworzone, łatwo przyswajalne węglowodany oraz tłuszcze nasycone, które powinny być spożywane jak najrzadziej. W posiłkach obiadowych w całej przebadanej dekadzie zauważono brak węglowodanów wolno wchłaniających się o niskim ładunku glikemicznym oraz małą ilość błonnika pokarmowego stanowiącego ważny składnik diety. W podstawowej grupie jaką są produkty zbożowe zabrakło wysoko odżywczych składników takich jak: grube kasze, brązowy ryż. W przeważającej ilości posiłki były przygotowywane z mąki pszennej, odznaczającej się wyższym indeksem glikemicznym oraz mniejszą wartością odżywczą w stosunku do zalecanych produktów z pełnego przemiału. W podwieczorkach nie zawsze znajdowały się warzywa i owoce zalecane 5-6 razy dziennie, które zastępowane były słodkimi przekąskami. Do placówki wysłano pisemną informację o dostosowaniu się do zaleceń żywieniowych zgodnych z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia. Strona 14 z 64 Miejsca obrotu żywnością W 2014 r. w obiektach obrotu żywnością przeprowadzono 745 kontroli, nałożono 55 mandatów karnych na kwotę 9300 zł oraz wydano 41 decyzji administracyjnych represyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli. Do najczęściej występujących uchybień w zakresie stanu technicznego należą: brudne, zniszczone ściany i sufity w pomieszczeniach zakładu, zniszczone urządzenia i sprzęt pomocniczy, nieprawidłowe szatnie dla pracowników, niewystarczająca powierzchnia zakładu w stosunku do ilości oferowanych wyrobów, nieprawidłowe rozplanowanie stanowisk sprzedaży, nieprawidłowa sprzedaż produktów nieopakowanych, brak opracowanych procedur zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności nieodpowiadających wymaganiom jakości zdrowotnej, Nieprawidłowości natury higienicznej to głównie: niewłaściwe warunki magazynowania żywności, niezachowanie ciągłości łańcucha chłodniczego - przetrzymywanie środków spożywczych łatwo psujących się poza urządzeniem chłodniczym najczęściej na ladach sprzedaży, brak segregacji w urządzeniach chłodniczych oraz zabezpieczenia niepakownych środków spożywczych przed zanieczyszczeniami (mięso - wędliny, warzywa - owoce, pieczywo itp.), wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu ważności, nieprawidłowe przechowywanie sprzętu i środków używanych do sprzątania mycia i dezynfekcji, brak czystości i porządku w pomieszczeniach zakładu oraz ich bezpośrednim otoczeniu, brak systematycznych zapisów z kontroli wewnętrznej prowadzonej w ramach GHP i GMP lub systemu HACCP. Strona 15 z 64 Na terenie miasta Gliwice zlokalizowanych jest 5 dużych centrów handlowych „ARENA”, „FORUM”, „TESCO” oraz „AUCHAN” i „CENTRALNA EUROPA” przy trasie A4 z kompleksami handlowo – usługowymi. W Centrum Handlowym „FORUM” przy ul. Lipowej w Gliwicach pod nadzorem znajduje się 26 zakładów żywieniowo – żywnościowych z czego 17 zakładów to obiekty żywienia zbiorowego, 8 obrotu żywnością oraz apteka zakwalifikowana jako inne obiekty obrotu żywnością. Ogółem w ww. Centrum Handlowym w 2014 r. przeprowadzono 34 kontrole sanitarne, nałożono 2 mandaty karne na kwotę 350 zł. głównie za niewłaściwy stan higieniczno – sanitarny. Kontrole sanitarne zostały przeprowadzone zgodnie z planem pracy Sekcji HŻŻiPU w tym planowanym poborem próbek żywności oraz powiadomieniami systemu RASFF, a także złożonymi interwencjami klientów. Na terenie Centrum Handlowego FORUM znajduje się hipermarket Carrefour. W 2014 r. w obiekcie przeprowadzono 5 kontroli interwencyjnych w związku ze zgłoszonymi w tutejszej stacji informacjami klientów. Dotyczyły one min. niehigienicznego stanu sanitarnego stoiska z rybami, sprzedaży środków spożywczych niewłaściwej jakości w tym z oznakami zapleśnienia. Jedną interwencję uznano za uzasadnioną. W ww. hipermarkecie ogółem pobrano do badań 13 próbek, w tym 11 środków spożywczych, tj.: wyroby garmażeryjne, margarynę, ryby w kierunku substancji dodatkowych oraz 2 próbki przedmiotów użytku. Wyników badań nie kwestionowano. Na terenie centrum handlowego „ARENA” zlokalizowanych jest 12 zakładów żywieniowo – żywnościowych oraz 2 obiekty jako inne obiekty obrotu żywnością tj.: apteka, drogeria Rossmann. Głównym obiektem handlowym jest hipermarket Carrefour. W 2014 r. ogółem przeprowadzono 15 kontroli sanitarnych w tym 4 kontrole w hipermarkecie, podczas których za stwierdzone uchybienia higieniczno – sanitarne nałożono 4 mandaty karne na kwotę 800 zł. Główne uchybienia to: niehigieniczna sprzedaż artykułów spożywczych sprzedawanych luzem na hali hipermarketu oraz niezachowanie higieny podczas magazynowania i obrotu. Kontrole sanitarne zostały przeprowadzone zgodnie z planem, a także dotyczyły interwencji klientów również poboru prób do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli. Do badań laboratoryjnych pobrano 10 próbek żywności w kierunku zawartości substancji dodatkowych oraz 1 w kierunku mikotoksyn. Strona 16 z 64 Na terenie centrum handlowego „TESCO EXTRA” w Gliwicach znajduje się hipermarket Tesco Extra, 2 zakłady małej gastronomii oraz 3 stoiska sprzedaży artykułów spożywczych. Hipermarket Tesco Extra na swoim terenie posiada piekarnię oraz zakład małej gastronomii, w której odbywa się sprzedaż oferowanych potraw w systemie samoobsługi. Obiekty te posiadające wystarczającą ilość pomieszczeń, wyposażone są w odpowiednią ilość urządzeń i sprzętów, zapewniając prawidłowe warunki do produkcji żywności. W 2014 r. zostało przeprowadzonych 23 kontrole sanitarne na terenie centrum handlowego w tym 14 w hipermarkecie. W związku ze złożonymi interwencjami na niewłaściwą jakość zdrowotną środków spożywczych oraz niewłaściwe przechowywanie artykułów spożywczych „luz” w hipermarkecie przeprowadzono 3 kontrole interwencyjne. Nałożono łącznie 1 mandat karny na kwotę 200 zł. Ponadto dla usprawnienia odbioru zamówień internetowych przez indywidualnych na parkingu centrum handlowego Tesco Extra działa punkt odbioru ww. zamówień. W punkcie są magazynowane, a także wydawane środki spożywcze pakowane na indywidualne zamówienie klienta, co bardzo usprawnia pracę ze względu na cieszącą się dużą popularnością sprzedaż internetową. Do badań laboratoryjnych pobrano 23 próbki żywności oraz 3 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, tj.: 7 próbek w kierunku zawartości substancji wzbogacających, 3 próbki w kierunku zawartości metali ciężkich, 5 próbek w kierunku parametrów mikrobiologicznych, 3 próbki w kierunku zawartości substancji dodatkowych oraz 3 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w kierunku migracji globalnej, migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych i oraz znakowania. Centrum Handlowe „EUROPA CENTRALNA” jest największym kompleksem zakładów żywieniowo-żywnościowym na terenie miasta Gliwice. W centrum handlowym „EUROPA CENTRALNA” zlokalizowanych jest 36 zakładów żywieniowo-żywnościowych w tym 5 zakładów prowadzących sprzedaż materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Przeprowadzonych zostało 28 kontroli, podczas których nałożono 1 mandat karny na kwotę 100zł. Na terenie centrum znajduje się hipermarket Tesco Extra Helical. W obrębie hipermarketu Tesco Extra Helical znajduje się piekarnia oraz zakład małej gastronomii, w którym odbywa się sprzedaż oferowanych potraw w systemie samoobsługi. W hipermarkecie Tesco Extra Helical pobrano 10 próbek żywności, w tym 6 próbek w kierunku zawartości mikotoksyn i 4 próbki w kierunku zanieczyszczeń biologicznych. Żadnych pobranych prób nie kwestionowano. Strona 17 z 64 Centrum Handlowe „AUCHAN” skupia obiekty produkcyjne żywności, obrotu żywnością oraz zakłady żywienia zbiorowego, w tym punkty małej gastronomii. W 2014 roku hipermarkecie Auchan, piekarni, ciastkarni oraz punkcie małej gastronomii przeprowadzono 8 kontroli, w tym 3 planowane. Pozostałe to kontrole tematyczne w związku z poborem próbek żywności oraz systemem RASFF oraz interwencyjne dotyczące nieprawidłowej sprzedaży wędlin na ciepło i mleka spożywczego. Kontrole interwencyjne nie potwierdziły słuszności zarzutów klientów. Do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli pobrano w sumie 14 próbek, z czego 9 próbek w kierunku metali szkodliwych dla zdrowia, 2 próbki w kierunku kwasowości i pH, 1 próbka w kierunku napromieniania żywności promieniowaniem jonizującym oraz 2 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W pasażu obiektu zlokalizowane są zakłady małej gastronomii i żywienia zbiorowego, w których przeprowadzono 5 kontroli i nałożono 2 mandaty karne na kwotę 200 zł. Ponadto w pomieszczeniach zaplecza administracyjno - socjalnego znajduje się stołówka pracownicza dla żywienia pracowników zatrudnionych w firmie AUCHAN. Przeprowadzono 1 kontrole i nałożono 1 mandat karny w wysokości 300 zł. za niezachowany stan sanitarny zakładu. Ponadto w pomieszczeniach hipermarketu AUCHAN na bieżąco dokonywane są niezbędne prace remontowe a tym samym stan techniczny pozostaje w dobrej kondycji, a wydzielony dział mięsny nadzorowany przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Gliwicach. W centrum Gliwic usytuowana jest hurtownia obrotu żywnością i przedmiotami użytku „SELGROS” obsługująca lokalnych przedsiębiorców w systemie samoobsługi hurtowej. Przeprowadzono łącznie 8 kontroli sanitarnych, w tym 1 planowaną, pozostałe dotyczyły poboru próbek i interwencji systemu RASFF. W ramach bieżącego nadzoru pobrano do badań laboratoryjnych 30 próbek, które zbadano w następujących kierunkach: parametry mikrobiologiczne, WWA, GMO, napromienianie promieniowaniem jonizującym, pestycydy. Nie kwestionowano żadnej spośród 30 pobranych próbek. Hurtownia oferuje szeroki asortyment art. spożywczych oraz przemysłowych, w tym chemii gospodarczej, a także przedmiotów użytku, w tym do kontaktu z żywnością. W 2014 roku dokonano odbioru 2 środków transportu na prośbę strony w związku z rozszerzeniem usług o dowóz środków spożywczych na zlecenie klienta. Ponadto w obrębie Strona 18 z 64 zakładu wydzielony jest dział mięsny w którym dokonuje się rozbioru mięsa i produkcji wędlin nadzorowany przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Gliwicach. Ponadto na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej znajdują się trzy magazyny dystrybucyjne, które realizują usługi logistyczne związane z przechowywaniem produktów dostarczonych przez producentów i przeznaczonych do dalszej redystrybucji do sieci supermarketów. Magazyn Dystrybucyjny „TESCO-DYSTRYBUCJA” prowadzi działalność od 2011 r. zadaniem centrum jest zaopatrzenie sklepów „Tesco” nie tylko w aglomeracji śląskiej, ale w całej południowej Polsce, tj. od Rzeszowa po Zieloną Górę działając 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. W 2014 r. przeprowadzono 6 kontroli sanitarnych, w tym 2 związane z powiadomieniami w systemie RASFF, 3 sprawdzające, 1 kompleksową. Wydana w 2013 r. decyzja administracyjna represyjna na usunięcie nieprawidłowości sanitarno-technicznych została zrealizowana po prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. W miesiącach od maja do lipca 2014 r. przeprowadzono kontrole sanitarne 109 nowych naczep transportowych przeznaczonych do przewozu środków spożywczych oraz artykułów przemysłowych od producentów i hurtowni do ww. magazynu oraz przewozu tych artykułów do sklepów sieci TESCO. W 2014 r. W omawianym okresie otrzymano 7 powiadomień alarmowych RASFF ze wskazaniem do magazynu - przeprowadzono działania kontrolne. W przypadku 5 powiadomień strona złożyła oświadczenie o nieposiadaniu produktów na stanie w zakładzie. Drugim przykładem jest Centrum Dystrybucyjne „Kaufland” znajdujące się również w Gliwicach. Centrum dystrybucji przeznaczone jest do obsługi Polski południowej i pełni funkcje magazynu regionalnego w zakresie dostaw do sieci 68 marketów korzystając z usług transportowych na zlecenie. Zakład zajmuje powierzchnię 23500m2 w zakresie składowania i obrotu artykułów spożywczych w szerokim asortymencie w tym łatwopsujących się za wyjątkiem produktów mrożonych. Środki spożywcze magazynowane są w wielopoziomowych regałach tzw. wysokiego składowania. Zatrudnionych jest 167 osób personelu pracujących w systemie zmianowym całodobowym. W 2014 roku przeprowadzono 4 kontrole sanitarne w tym 1 kontrola planowana kompleksowa i 2 kontrole dotyczące interwencji na niewłaściwą jakość produktów tj. pieczarki marynowanej i ryżu naturalnego brązowego. Wydana decyzja administracyjna w 2013 roku z terminem realizacji w 2014 roku dotycząca poprawy stanu technicznego, została wykonana w 2014 roku co potwierdziła Strona 19 z 64 kontrola sprawdzająca. Ponadto prowadzono 3 postępowania w związku z otrzymanymi powiadomieniami alarmowy w systemie RASFF ze wskazaniem na niewłaściwa jakość produktów tj. kiełbasa wieprzowa, winogrona, i filety drobiowe. W toku podjętych czynności ustalono, że ww. środki spożywcze nie znajdowały się na stanie magazynowym zakładu. Na terenie katowickiej specjalnej strefy ekonomicznej w podstrefie Gliwice, znajduje się centrum dystrybucyjne Lidl Polska Sklepy Spożywcze Sp. z o.o. sp.k., które zaopatruje 92 własnych sklepów na terenie południowej części kraju. Magazyn zajmuje powierzchnie 4300m2 na, której wydzielono strefy składowania w tym chłodnie, mroźnie o zróżnicowanym zakresie temperatur. Zatrudnionych jest 180 pracowników, działalność prowadzona jest całodobowo. Transport dokonywany jest przez firmy usługowe, większość naczep oznakowanych jest logo firmy. Środki spożywcze wymagające zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego przewożone są w tzw. tico-boksach. W 2014 roku przeprowadzono 3 kontrole sanitarne, w tym 1 związaną z powiadomieniem w systemie RASFF (tatar wołowy), 1 interwencyjną dotyczącą niewłaściwej jakości wody mineralnej SAGUARO wraz z poborem próbek w ramach urzędowej kontroli celowanej w kierunku parametrów mikrobiologicznych oraz kontrolę kompleksową zgodną z harmonogramem kontroli. Ponadto w 2014 r. powstał nowoczesny obiekt Centrum „Logistyczne- Grupa Raben” firmy FRESH LOGISTICS , są to nowe magazyny o powierzchni 10125 m 2 zawierające 3 hale magazynowe wysokiego składu , hale tranzytowe, część socjalno – biurową, szatnie damską i męską. Zatrudnionych jest 153 pracowników. W ww. zakładzie prowadzona jest działalność w zakresie magazynowania, konfekcjonowania i obrotu środków spożywczych pakowanych jednostkowo w tym pochodzenia zwierzęcego, napojów w tym alkoholowych z zachowaniem segregacji i warunków temperaturowych. Przeprowadzono 1 kontrolę zatwierdzającą zakład. W znaczącym stopniu istotnym elementem zaopatrzenia klientów stanowią sklepy sieciowe typu: TESCO, LIDL, CARREFOUR, SIMPLY, BIEDRONKA, POLOMARKET, NETTO, Stokrotka, Eko, Fresh Market, Żabka, Małpka. Podczas przeprowadzanych kontroli w tzw. „sieciówkach” jako niezgodne z obowiązującymi wymaganiami higieniczno sanitarnymi uznano: m.in. przerwanie ciągłości łańcucha chłodniczego produktów nietrwałych mikrobiologicznie, nieprawidłowa sprzedaż produktów nieopakowanych, brudne ściany i sufity. W większości posiadają wystarczającą Strona 20 z 64 ilość pomieszczeń, wyposażone są w odpowiednią ilość urządzeń i sprzętu, zapewniającego prawidłowe warunki do przechowywania i sprzedaży żywności. Ponadto w sklepach sieci „Biedronka” i „Lidl” poszerzono działalność w zakresie wypieku w specjalistycznym piecu pieczywa z półproduktu mrożonego oraz porcjowania warzyw i owoców na wydzielonym stanowisku w obrębie pomieszczeń zaplecza. Podmioty prowadzące działalność w zakresie obrotu żywnością są zobowiązane do zagwarantowania odpowiednich standardów higieniczno-sanitarnych w miejscach prowadzenia działalności. Jednak nie zawsze ten warunek zostaje przez przedsiębiorców spełniony, o czym świadczą liczne uchybienia stwierdzone podczas przeprowadzanych kontroli. Natomiast w przypadku zakładów nowo powstałych wymagania zarówno techniczne jak i higieniczno-sanitarne zostają uwzględnione już na etapie projektowania zakładu. Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Na terenie miasta Gliwice znajduje się obecnie 5 placów targowych, na których usytuowanych jest 106 kiosków spożywczych w tym 25 kiosków sprzedaży mięsa i jego przetworów. Zakłady obrotu podlegają bieżącemu nadzorowi w ramach urzędowej kontroli żywności. W 2014 r. na targowiskach przeprowadzono ogółem 47 kontroli sanitarnych i nałożono 2 mandaty karne na kwotę 350 zł. Głównym miejscem dokonywania zakupów przez mieszkańców Gliwic jest hala targowa usytuowana przy ul. Pod Murami. W hali targowej znajduje się 27 boksów handlowych z artykułami spożywczymi tj. warzywa, owoce, słodycze, wyroby ciastkarskie i piekarnicze, wędliny oraz 5 punktów sprzedaży. Nadzór nad obrotem grzybami W Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach w Sekcji HŻŻiPU dwóch pracowników posiada uprawnienia klasyfikatorów grzybów świeżych. W 2014 r. na stronie internetowej tutejszej Stacji udostępniono ulotkę pt. „Podstawowe Zasady Bezpiecznego Grzybobrania” opracowaną przez Głównego Inspektora Sanitarnego. W okresie letnio – jesiennym w siedzibie tutejszej Stacji prowadzone były konsultacje dla zainteresowanych osób na temat grzybów. Natomiast dla osób zbierających indywidualnie grzyby rosnące w warunkach naturalnych przeznaczone do celów handlowych w tutejszej Strona 21 z 64 stacji na podstawie przeprowadzanej oceny organoleptycznej wydawane były bezpłatnie atesty na grzyby świeże potwierdzające ich zgodność gatunkową. W omawianym okresie klasyfikatorzy grzybów wydali 24 atesty na grzyby świeże rosnące w warunkach naturalnych z gatunku: podgrzybek brunatny, borowik szlachetny pochodzących z lasów Rud Raciborskich, Lublinieckich i Wielowsi. Ponadto udzielono 18 konsultacji prywatnym osobom w sprawie klasyfikacji gatunkowej przyniesionych do oceny grzybów. Najczęstszymi powodami dyskwalifikacji ocenianych grzybów były: grzyby nieujęte w wykazie dopuszczonych do obrotu, zbyt małe owocniki utrudniające właściwą klasyfikację gatunkową, niewłaściwe cechy organoleptyczne widoczne zapleśnienia, przedłożenie do oceny samych kapeluszy grzybów blaszkowatych, zbieranie grzybów w rowach przy drogach komunikacyjnych. W dniu 19.09.2014 r. został udzielony wywiad dla lokalnej telewizji Impuls na temat „Bezpieczne grzybobranie”. Akcje W 2014 r. podejmowano wiele dodatkowych działań wynikających między innymi z sytuacji bieżącej: kontrole w zakładach celem sprawdzenia jakości używanych do produkcji olejów jadalnych (oznak zjełczenia). Ponadto kontroli w zakresie warunków i sposobu przechowywania wskazanych przez producenta wprowadzanych do obrotu ww. produktów, wzmożonego nadzoru w zakładach wprowadzających do obrotu lody nieopakowane tj. z automatów do lodów oraz sprzedaż lodów porcjowanych, kontynuacja „Akcji Mklik próchniczek” w zakładach piekarniczych, kontroli w zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego w zakresie sposobu żywienia, jakości żywności oraz warunków higieniczno – sanitarnych w zakładach zarówno prowadzących usługi cateringowe, jak i korzystających z tych usług. W ramach prowadzonego nadzoru przeprowadzone zostały kontrole zgodnie z założeniami ,,Akcji Catering’’ zaplanowanej przez Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Katowicach. Założenia ,,Akcji Catering’’ obejmowały ocenę sanitarną firm cateringowych prowadzących działalność żywieniowo – żywnościową oraz kontrole zakładów korzystających z usług firm w zakresie żywienia. Realizatorem przyjętych zamierzeń w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej była Sekcja Strona 22 z 64 Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku. Powyższą akcję zaplanowano na okres od marca do września 2014 roku podzielony na II etapy. Kontrole zakładów cateringowych obejmowały następujące zagadnienia: wykaz odbiorców dla których realizowane były zamówienia, występowanie warunków pozwalających na wyprodukowanie udokumentowanej ilości posiłków, przestrzeganie warunków sanitarno - higienicznych przy produkcji posiłków, ocenę systemów GHP, GMP, HACCP, higienę transportu posiłków, ocenę stanu technicznego, ostateczną ocenę posiłków przygotowanych do dystrybucji, realizację obowiązku z art. 19 ust.1 rozporządzenia 178/2002. Podczas dwóch etapów akcji przeprowadzono kontrole sanitarne w 12 zakładach prowadzących usługi cateringowe zlokalizowanych na podległym terenie (2 w Gliwicach, 8 w Zabrzu oraz 2 z powiatu gliwickiego). Skontrolowano również 33 wydawalnie posiłków w przedszkolach, szkołach oraz w szpitalach. Łącznie skontrolowano 45 placówek. W nadzorowanych zakładach cateringowych ilość produkowanych posiłków w ciągu dnia była zróżnicowana i tak najmniej wyprodukowano 10 posiłków, natomiast największą ilość w granicach 551 porcji. Kontrole wykazały, że każda z firm cateringowych posiadała warunki, pozwalające na wyprodukowanie udokumentowanej ilości posiłków. Natomiast w 7 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości sanitarno – techniczne, w związku z czym wydano 3 decyzje administracyjne oraz nałożono 3 mandaty karne na łączną kwotę 800 zł. W jednym z zakładów nie prowadzono zapisów dotyczących ostatecznej oceny posiłków przeznaczonych do dystrybucji. W skontrolowanych zakładach nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie transportu dostarczanych posiłków do odbiorców. Posiłki dostarczane były w przystosowanych środkach transportu posiadających stosowną dokumentację w zakresie dobrej praktyki higienicznej oraz dokumentu potwierdzającego spełnienie warunków techniczno – sanitarnych do przewozu żywności. Wszystkie zakłady posiadały odpowiednie pojemniki do transportu posiłków w odpowiedniej ilości i o prawidłowym stanie technicznym. Strona 23 z 64 w tym izotermiczne W zakładach korzystających z usług zakładów przygotowujących posiłki ramach „Akcji catering” skontrolowano 33 wydawalnie posiłków usytuowanych w żłobkach, przedszkolach, szkołach oraz w szpitalach. Wydawalnia Gliwice Zabrze Powiat gliwicki Razem Szkoła 1 10 5 16 Przedszkole 3 2 2 7 Żłobek - 1 - 1 Szpital 3 4 2 9 Razem 7 17 9 33 posiłków Kontrole zakładów korzystających z usług cateringowych obejmowały następujące zagadnienia: nazwę zakładu dostarczającego posiłki, ocenę systemów GHP, GMP, HACCP, przestrzeganie warunków sanitarno - higienicznych, zapewnienia prawidłowego procesu mycia i dezynfekcji naczyń, sprzętu, sposobu odbioru i porcjowania posiłków, spełnienia wymagań dla środka transportu określonych w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 oraz daty ostatniej kontroli, procedur w zakładzie w zakresie prowadzenia kontroli czystości środka transportu, temperatury dostarczonych posiłków, ostatecznego etapu oceny posiłków wjeżdżających do odbiorcy, procedur reklamacji dostarczonej żywności i działań zastępczych, uzgodnień pomiędzy zakładem cateringowym, a odbiorcą dotyczących informowania o wadliwości partii posiłków. W skontrolowanych wydawalniach dysponenci opracowali i wdrożyli zakładowy program GHP i GMP oraz zasady oparte na systemie HACCP uwzględniając strukturę organizacyjną jak i specyfikę działania zakładu. Wzięto także pod uwagę metody pracy, zalecenia dotyczące higieny pracy, jak również zdrowia pracowników. W ww. zakładach prowadzona była stosowana dokumentacja wraz z zapisami prowadzącymi na bieżąco. W toku kontroli stwierdzono nieprawidłowości dotyczące stanu technicznego: uszkodzony sufit w wydawalni potraw oraz trudną do utrzymania w czystości podłogę w sali Strona 24 z 64 konsumpcyjnej. W związku z tym została wydana decyzja terminowa. Natomiast z powodu braku warunków higienicznych i nieprawidłowych opakowań do transportu żywności nałożono mandat karny na kwotę 100 zł . W 2011 r. z powodu braku wózków do transportu posiłków w bloku żywienia w szpitalu oraz braku strefy przyjęcia i dystrybucji została wydana decyzja administracyjna w której przedłużono termin realizacji do 30.06.2015. W obiektach w momencie odbierania posiłków sprawdzano, zgodnie z istniejącą w zakładzie procedurą, spełnienie wymagań sanitarno - higienicznych środka transportu takie jak: czystość środka transportu, odzież robocza kierowcy, stan opakowań zbiorczych gotowych potraw (transportery, pojemniki), temperatura gotowych potraw, ocena organoleptyczna posiłków oraz ich zgodność z jadłospisem. Dostarczaną żywność porcjowano we własnym zakresie z zachowaniem zasad higieny, przy użyciu odpowiedniego sprzętu, środków ochrony indywidualnej (rękawiczki, czepki) oraz zabezpieczeniem wydawanych potraw oraz naczyń stołowych przed wtórnym zanieczyszczeniem. W dokumentacji zakładowej prowadzone były zapisy wewnętrznej kontroli dostaw, które dotyczyły: daty i godziny przyjęcia posiłków, temperatury oraz oceny organoleptycznej potraw, oceny transportu przywożonych dań, działań korygujących. W przypadku wadliwej partii posiłku odbiorcy zobowiązani byli do poinformowania dostawcy o zaistniałej sytuacji. Firmy cateringowe w przypadku reklamacji posiłków przez zamawiającego z powodu złej jakości zobowiązane były do dostarczenia w określonym czasie posiłku o dobrej jakości zdrowotnej. Koszt i ryzyko związane z dostarczeniem nowego, odpowiedniego posiłku ponoszony był przez wykonawcę bez obciążenia zamawiającego dodatkowymi kosztami. W zakresie dokonanych ocen sporządzane były protokoły zwrotu posiłków do wytwórcy. W ramach zawartych umów reklamowany posiłek był wymieniany na nowy i dostarczany do odbiorcy w czasie nieprzekraczającym 2 godzin. W niektórych przypadkach zabezpieczono wyżywienie poprzez suchy prowiant. Istniała również możliwość Strona 25 z 64 zamówienia posiłku w innym zakładzie, a kosztem posiłku obciążony był wykonawca, który nie wywiązał się z zawartej umowy. W ocenianych zakładach gospodarka opadami pokonsumpcyjnymi prowadzona była prawidłowo i polegała na przekazywaniu ww. odpadów bezpośrednio przez wydawalnię lub przez zakład przygotowujący posiłki do zakładu utylizacji. Import Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gliwicach na mocy ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia sprawuje nadzór nad importem środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pochodzących z importu z krajów trzecich. W wyznaczonych miejscach; na terminalu kontenerowym w Sośnicy, na terenie Urzędu Celnego w Gliwicach oraz w magazynach importerów przeprowadzano przy współudziale funkcjonariuszy Urzędu Celnego, przedstawicieli agencji celnych lub importerów kontrole przywożonych z zagranicy produktów spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną żywności i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością wykonano 380 kontroli, w tym 182 kontroli na środkach transportu. Skontrolowano 333 partii środków spożywczych, 47 partii przedmiotów użytku w wyniku czego wydano 380 świadectwa jakości zdrowotnej Strona 26 z 64 Tabela nr 3 Ilość przeprowadzonych kontroli towarów importowanych z podziałem na kategorie artykułów. Ilość kontroli importowych Tabela nr 4 Ilość kontroli Suma kontroli Żywność Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością 380 333 47 Ilość kontroli importowych z podziałem na miejsce kontroli środek transportu / magazyn. Środek transportu (samochód, kontener) Magazyn w urzędzie celnym lub importera 182 98 Kontrole z podziałem na miejsce środek transportu / magazyn 98 35% 182 65% środek transportu Strona 27 z 64 magazyn Współpraca z innymi służbami kontroli Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną W 2014 r. Sekcja HŻŻiPU kontynuowała realizację porozumienia ramowego zawartego w 2008 r. pomiędzy Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Gliwicach i Powiatowym Lekarzem Weterynarii. Zgodnie z ww. porozumieniem w lipcu 2014 r. przedstawiciel Sekcji HŻŻiPU przesłał Inspekcji Weterynaryjnej listę zakładów produkujących i przechowujących środki spożywcze wspólnie nadzorowanych przez inspekcje oraz listę zakładów produkujących lub przechowujących środki spożywcze, które produkują i wprowadzają na rynek pasze dla zwierząt. We wrześniu 2014 r. w Centrum Ratownictwa w Gliwicach zorganizowano ćwiczenia z zakresu zarządzania kryzysowego pod nazwą „Zwalczanie choroby zakaźnej zwierząt”. W ćwiczeniach wzięli udział przedstawiciele Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Gliwicach, Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach, Komendy Miejskiej Policji, Straży Pożarnej oraz Straży Miejskiej. Celem ćwiczeń było doskonalenie współdziałania Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego dla Miasta Gliwice (PZZK) oraz Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Gliwicach (PCZK), sprawdzenie i weryfikacja założeń planu gotowości zwalczania choroby zakaźnej zwierząt - afrykańskiego pomoru świń (ASF), sprawdzenie obiegu informacji miedzy poszczególnymi podmiotami, w sytuacji zagrożenia epizootią, a także określenie polityki informacyjnej przez podmioty zaangażowane oraz jej koordynacja przez instytucje wiodącą w zdarzeniu. Ponadto ćwiczenia miały na celu sprawdzenie i doskonalenie procedur zarządzania kryzysowego w przypadku wykrycia choroby zakaźnej zwierząt tj. procesu decyzyjnego oraz przygotowania systemu zabezpieczenia logistycznego. Zajęcia zostały podzielone na dwie części: sztabową oraz terenową. W pierwszej części przedstawiono standardowe procedury operacyjne dla działań opisanych w I i II etapie ćwiczenia, a także omówiono możliwe konsekwencje dla życia i zdrowia ludzkiego spowodowane kontaktami z chorobami zakaźnymi zwierząt. Natomiast w drugiej części omówiono oczekiwania stawiane wobec poszczególnych podmiotów, zaprezentowano rozwinięcie maty odkażającej i dekontaminacyjne oraz postawiono komorę ochronną i przeprowadzono dezynfekcję (odkażenie Na zakończenie zajęć podsumowano ćwiczenia. Strona 28 z 64 ogniska choroby zakaźnej). W miesiącu listopadzie w siedzibie Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach zorganizowane zostało szkolenie ponadplanowe przeprowadzone przez z-cę Powiatowego Lekarza Weterynarii w Gliwicach. Tematami szkolenia były wymagania techniczne i technologiczne w mini wędzarniach zlokalizowanych na stoiskach mięsno – wędliniarskich oraz postępowanie z żywymi rybami w punktach sprzedaży detalicznej. Organy szczebla powiatowego obu inspekcji w ramach współdziałania i współpracy, przekazują sobie również informacje i dokumenty dotyczące naruszeń przepisów w związku ze zgłoszonymi interwencjami oraz uzyskania wyników badań laboratoryjnych. Współpraca z Inspekcją Farmaceutyczną Porozumienie o współpracy organów Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej w województwie śląskim w 2014 r. było ściśle realizowane. Na bieżąco Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach powiadamiał pisemnie Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego o zamiarze przeprowadzania kontroli w aptekach zlokalizowanych na obszarze tutejszej Stacji w zakresie poboru próbek, wynikających z aktualnej sytuacji. W omawianym okresie w pięciu aptekach pobrano 11 próbek środków spożywczych w kierunku zawartości substancji dodatkowych i znakowania oraz 8 próbek w kierunku znakowania. W 3 przypadkach stwierdzono niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oznakowanie. W związku z powyższym poinformowano właściwych miejscowo Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych sprawujących ww. suplementów diety, producentów oraz nadzór nad producentami Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego w Katowicach. W 2014 roku skontrolowano 6 aptek i 2 sklepy zielarsko-medyczne, w których przeprowadzono ogółem 15 kontroli. Współpraca z Inspekcją Handlową W 2014 r. otrzymano korespondencję z Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Katowicach w sprawie nieprawidłowości stwierdzonych w sklepie spożywczym zlokalizowanym w Gliwicach. Niemniej w ww. sprawie w terminie wcześniejszym zostało Strona 29 z 64 wszczęte postępowanie administracyjne przez Inspekcję Sanitarną tj. nałożono mandat karny oraz wydano decyzję przerwania działalności. Zakład został zlikwidowany, a właściciel złożył wniosek o wykreślenie z rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli sanitarnej. Współpraca z Inspekcją Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych W bieżącym roku otrzymano pismo z ww. Inspekcji w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi podczas kontroli przeprowadzonej w Zakładzie produkcyjnym. W wyniku kontroli stwierdzono na stanie magazynowym paprykę ostrą mieloną po upływie daty minimalnej trwałości. W związku z powyższym IJHARS wydał decyzję administracyjną nakazującą wycofanie z magazynu i zakaz użycia do produkcji ww. surowca. Kierownika zakładu ukarał mandatem karnym. W związku z powyższym przedstawiciele Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili kontrolę sanitarną tematyczną w ww. obiekcie, w wyniku której nie stwierdzono surowców oraz wyrobów gotowych po upływie terminu ważności. Zgodnie z przedłożoną dokumentacją zakwestionowana w terminie wcześniejszym papryka została przekazana do utylizacji. Współpraca z Policją Na wniosek Wydziałów Kryminalnych Komend Miejskich Policji w Gliwicach w 2014 r. w działaniach operacyjnych o kryptonimie „ARCHMEDES”, uczestniczyli pracownicy Sekcji HŻŻiPU. Wytypowany został 2 zakłady prowadzące działalność gastronomiczną w agencjach towarzyskich. Ogółem przeprowadzono 2 kontrole sanitarne. W jednym przypadku za stwierdzone uchybienia sanitarne tj. brak czystości i porządku oraz palenie tytoniu w pomieszczeniach żywnościowych zakładu nałożono 2 mandaty karne na kwotę 250 zł. Współpraca z Wojskową Inspekcją Weterynaryjną W 2014 roku na prośbę Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej przeprowadzono w miesiącu listopadzie jedną wspólną kontrolę w zakładzie gastronomicznym w Gliwicach,. Podczas kontroli stwierdzono nieprawidłowości tj: brak segregacji urządzeniach chłodniczych, brak zabezpieczenia wyrobów gotowych przed zanieczyszczeniami, brak czystości i porządku w pomieszczeniach żywnościowych zakładu oraz niekompletna Strona 30 z 64 dokumentacja systemu HACCP. W związku z powyższym przedstawiciel Inspekcji Sanitarnej ukarał osobę odpowiedzialną w zakładzie mandatem karnym w wysokości 200 zł. W wyniku przeprowadzonej kontroli sprawdzającej przez przedstawicieli obu inspekcji nie stwierdzono nieprawidłowości. Skargi i wnioski W Sekcji Higieny Żywności i Żywienia w 2014 r. ogółem zgłoszono 209 w tym powiecie 21 interwencji. W związku z powyższym przeprowadzono 21 kontroli interwencyjnych, z których 11 interwencji zostało uzasadnionych, w związku z tym nałożono 10 mandatów karnych na kwotę 1850 zł oraz wydano 5 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości technicznych. Interwencje zgłaszane w Sekcji HŻŻiPU w 2014 r. dotyczyły głównie: sprzedaży środków spożywczych niewłaściwej jakości w tym mięsa i wędlin o nieprawidłowych cechach organoleptycznych tj. nieświeży zapach oraz nietypowa konsystencja, niewłaściwą jakość produktów oraz potraw w zakładach żywienia zbiorowego otwartego np. o niewłaściwych cechach sensorycznych, wprowadzania do obrotu przeterminowanych środków spożywczych, niehigieniczną sprzedaż środków spożywczych, niewłaściwy stan higieniczno - sanitarny pomieszczeń zakładu. Strona 31 z 64 Ocena i wnioski końcowe Działalność Sekcji HŻŻiPU Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Gliwicach w 2014 r. miała za zadanie sprawowania nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością produkowanych i wprowadzanych do obrotu, poprzez prowadzenie efektywnej działalności kontrolnej w podległych zakładach, zmierzającej do wyegzekwowania przestrzegania obowiązujących przepisów prawa krajowego i europejskiego w zakresie bezpieczeństwa żywności i żywienia. W wyniku prowadzonego bieżącego nadzoru stwierdzono, że stan sanitarny zakładów uległ poprawie w stosunku do 2013 r. Potwierdzeniem powyższego faktu jest porównanie wynikowości kontroli w stosunku do roku ubiegłego. W 2013 r. wynikowość wynosiła 37,8 %. natomiast w ocenianym okresie 27,6%. Wynikowość kontroli jest rezultatem prowadzonych intensywnych działań kontrolnych w latach ubiegłych. Natomiast procent próbek kwestionowanych z 1,2 % uległ nieznacznemu zwiększeniu do 1,7 %. Przyczyną powyższego było stwierdzenie obecności szkodników zbożowo - mącznych w 4 próbkach sanitarnych (zmiotki z podłogi oraz wytrzepki z koszyczków do garowania pieczywa) pobranych w zakładach piekarniczych, ponadnormatywna liczba Enterobacteriaceae w 5 próbkach lodów z automatu oraz migracja pierwszorzędowych amin aromatycznych w próbce cedzaka z poliamidu. W 2014 r. ilość zgłoszonych interwencji wynosiła 209 natomiast w ubiegłym roku wynosiła 212 tak więc utrzymuje się na porównywalnym poziomie. Nadal ekspansja handlu elektronicznego stwarza nadal realne zagrożenie w zakresie zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Potwierdzeniem powyższego jest wzrastająca ilość oferowanych przez Internet środków spożywczych w tym suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Oferenci ww. produktów mając na względzie korzyści finansowe często poprzez reklamę i ich opisy wprowadzają w błąd konsumentów, co do ich właściwości przypisując im działanie lecznicze. Od wielu lat problem stanowi brak uregulowań prawnych w zakresie wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia zbiorowego typu zamkniętego, norm żywienia i wymagań zdrowotnych ze szczególnym uwzględnieniem ocenianych jadłospisów dzieci i młodzieży. Nadal w przypadku stwierdzenia błędów żywieniowych wydawane są jedynie zalecenia żywieniowe w celu ich wyeliminowania. Pomimo prowadzonych programów Strona 32 z 64 oświatowych ww. zakresie stwierdzane są nieprawidłowości, które dotyczą w szczególności dysponentów zakładów żywienia zbiorowego korzystających z tzw. usług „cateringowych”. W omawianym okresie wystąpił problem w zakresie przeprowadzanych przez producentów badań żywności w ramach tzw. nadzoru właścicielskiego. Producenci żywności przeprowadzają kontrole używanych do produkcji surowców jak i wyrobów. Niemniej procedury systemu HACCP w większości nie uwzględniają planu pobierania próbek do badań, bądź też opracowany plan jest nieadekwatny do rodzaju i wielkości produkcji. Powyższe podyktowane jest w większości kosztem badań, ponieważ stanowi on duże obciążenie finansowe szczególnie dla małych przedsiębiorców. Wymaga to również podjęcia dodatkowych działań związanych z zaangażowaniem personelu oraz ich przeprowadzeniem. Często świadomość producenta ogranicza się tylko do postępowania z wyrobem gotowym na terenie swojego zakładu (przechowywanie żywności w odpowiednich warunkach), natomiast nie bierze się pod uwagę powszechnych zachowań konsumenckich, w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktu na wszystkich etapach tj. „od producenta do stołu klienta Strona 33 z 64 Analiza chorób zakaźnych dla miasta Gliwice za rok 2014 Analizę sytuacji epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych i pasożytniczych w mieście Gliwice przeprowadzono w oparciu o roczne sprawozdania o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia Mz-56. W tab. nr 1 przedstawiono dane liczbowe o chorobach zakaźnych podlegających zgłoszeniu w ramach prowadzonego nadzoru epidemiologicznego. Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w mieście Gliwice w 2014r należy uznać za ogólnie dobrą. Poza wzrostem o ok. 33% zapadalności na ospę wietrzną sytuacja epidemiologiczna w mieście Gliwice nie wykazywała znaczących zmian. Nie obserwowano epidemicznego występowania chorób zakaźnych, zaś wzrost liczby zachorowań na niektóre choroby zakaźne, przybiegał podobnie jak w latach ubiegłych i miał charakter sezonowy lub był kontynuacją obserwowanych wcześniej trendów wieloletnich. Systematyczna analiza zgłoszeń zachorowań na choroby zakaźne umożliwiła wdrożenie działań przeciwepidemicznych i zwiększenia zdrowotnego bezpieczeństwa mieszkańców. Ogółem w mieście Gliwice w 2014r odnotowano 17561 zachorowań na choroby zakaźne z czego 86% (15180 zachorowań) stanowiły zachorowania na grypę i grypopodobne. Wśród pozostałych rejestrowanych chorób zakaźnych (zachorowań 1271) ok. 53% stanowiły zachorowania na ospę wietrzną. W porównaniu z rokiem 2013r (20758 zachorowań) nastąpił spadek liczby zachorowań o ok. 15%. Liczba osób hospitalizowanych w stosunku ogólnej liczby zachorowań nieznacznie spadła. W 2014r hospitalizowano 271 osób, co stanowiło 1,5% wszystkich zachorowań. W 2013r spośród ogółu zachorowań hospitalizowano 298 osoby. W 2014 przeprowadzono 760 wywiadów epidemiologicznych. nadzorem epidemiologicznym objęto 187 osób z kontaktu z chorymi. W 2013r przeprowadzono 785 wywiadów epidemiologicznych. W 2014r dominowały zachorowania na grypę i grypopodobne, zatrucia i zakażenia pokarmowe oraz choroby wieku dziecięcego tj. ospa wietrzna, płonica. Choroby wieku Strona 34 z 64 dziecięcego cechującą się cyklicznością wzrostu zachorowań i występowaniem cyklicznych epidemii wyrównawczych. W odniesieniu do roku ubiegłego największe spadki zapadalności w stosunku do roku poprzedniego odnotowano m.in. w przypadku zachorowań na grypę i grypopodobne, różyczkę oraz boreliozę. Śmiertelność z powodu chorób zakaźnych jest niska. W 2014 zmalała liczba zgonów z powodu chorób zakaźnych, odnotowano 2 zgony. Z powodu chorób zakaźnych w 2013r zmarło 8 osób. Główną przyczyną zgonów była gruźlica płuc oraz neuroinfekcja. Grypa i jej powikłania w układzie krążenia i oddychania stanowią poważny problem zdrowia publicznego. Powoduje ona również duże straty ekonomiczne, związane z absencją chorobową. Walka z grypą nie jest łatwa z uwagi na rozsianie źródeł zakażenia, występowanie postaci poronnych choroby oraz wysokiej zjadliwości wirusa. Szczepienia przeciw grypie zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania, hospitalizacji i zgonu z powodu tej choroby. Szczepienia przeciwko grypie nie tylko zmniejszają koszty ponoszone na jej leczenie ale także korzystnie wpływają na zdrowie całej populacji. Stosunkowo szybko odnotowano upowszechnienie się szczepień przeciw tej chorobie. W 2014r zaszczepiono 4852 osób. Stan zaszczepienia na grypę w mieście Gliwice utrzymuje się na podobnym poziomie jak w roku ubiegłym. Na terenie miasta Gliwice odnotowano 15180 zachorowań na grypę i grypopodobne w tym 8838 dzieci do lat 14. nastąpił spadek liczby zachorowań o ok. 17%. W porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił spadek zachorowań. Problemem pozostaje niski odsetek potwierdzonych rozpoznań grypy. W 2014r nie odnotowano zachorowań na grypę potwierdzoną badaniami laboratoryjnymi. Grupą chorób, które również stanowią problem dla zdrowia publicznego i nad którą należy wzmóc nadzór na terenie miasta Gliwice jest gruźlica. Obserwowany jest relatywny wzrost zapadalności na przestrzeni ostatnich lat. Pomimo obserwowanej wysokiej zapadalności osób starszych o niskim statusie społecznym i niedostatecznych warunkach bytowych obserwuje się również zachorowania wśród osób młodych pracujących zawodowo. Osoby te często lekceważą swój stan zdrowia, nie korzystają z porad lekarskich i zwolnienia lekarskiego w obawie przed utratą pracy. Strona 35 z 64 Kolejnym problemem zdrowia publicznego są wirusowe zapalenia wątroby typu B i C, przenoszone poprzez naruszenie ciągłości tkanek. Spośród nich najpoważniejszy problem epidemiologiczny stanowi wirusowe zapalenia wątroby typu C, przeciw któremu nie ma skutecznej szczepionki. Niewielka tendencja spadkowa jest zjawiskiem budzącym nadzieję na dalszą poprawę związaną z higieną i jakością sterylizacji w instytucjach medycznych. Jednak ze względu na przewlekły charakter tych zakażeń oraz narastający problem związany z leczeniem powikłań WZW typu C stanowi nadal zagrożenie dla zdrowia publicznego. Sytuacja epidemiologiczna zakażeń WZW typu B jest kształtowana przede wszystkim przez możliwość czynnego uodpornienia, gdzie istotną sprawą jest utrzymanie wysokiego poziomu zaszczepienia przeciwko WZW B. Zapadalność na WZW typu B w porównaniu z rokiem ubiegłym uległa nieznacznemu spadkowi. Istotnym jest, iż nie wykryto ani jednego zakażenia u dzieci w wieku 0-14 lat. Problemy związane zakażeniami wirusami hepatotropowymi wymagają usprawnienia działań profilaktycznych zmierzających do poprawy bezpieczeństwa procedur medycznych i poprawy wykrywania wcześniej nabytych zakażeń. W ramach działań edukacyjnych PPIS w Gliwicach bierze udział w realizacji programu „Edukacja pracowników wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych i ogółu społeczeństwa w zakresie prewencji HCV, HBV, HIV -„Zapobieganie zakażeniom HCV”. W listopadzie 2014 roku ruszyła również kampania edukacyjna „Mam świadomość jak być zdrowym” skierowana do właścicieli i pracowników gabinetów pielęgnacji urody. W zakresie zatruć pokarmowych i zakażeń pokarmowych w 2014r obserwowana jest tendencja spadkowa. Spośród wszystkich zatruć i zakażeń pokarmowych dominującymi są zakażenia o etiologii wirusowej przede wszystkim zachorowania wywołane przez rotawirusy. Natomiast w zakresie bakteryjnych zatruć i zakażeń pokarmowych dominowały zakażenia wywołane przez odzwierzęce pałeczki z rodzaju Salmonella oraz Clostridium difficile. Niepokój budzi utrzymywanie się stosunkowo wysokiej zapadalności na biegunki i zapalenia żołądkowko-jelitowe u dzieci do lat dwóch, a więc w przedziale wieku, w którym biegunki mogą mieć groźny przebieg prowadząc do ciężkiego odwodnienia oraz do zaburzeń elektrolitowych. Zachorowania występowały w środowiskach domowych, na które organy władzy państwowej mają niewielki wpływ. Znaczący wpływ na kształtowanie zachowań prozdrowotnych na rzecz zwiększania higieny osobistej, otoczenia oraz higieny przygotowania posiłków ma oświata zdrowotna. Strona 36 z 64 Pomimo obserwowanego spadku zapadalności na biegunki i zapalenia żołądkowojelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu nie potwierdzone badaniami bakteriologicznymi stanowią one nadal poważną słabość nadzoru epidemiologicznego. Świadczy to o niedostatecznej diagnostyce w tym zakresie a lekarze coraz częściej odstępują od poszukiwania przyczyny zachorowania. Opóźnienia i niedostatki w zakresie diagnostyki mikrobiologicznej zatruć pokarmowych i zakażeń żołądkowo-jelitowych stanowią poważny mankament systemu nadzoru epidemiologicznego szczególnie wobec faktu, że kontrola chorób przenoszonych przez żywność i ich zwalczanie jest jednym z priorytetów nadzoru nad chorobami zakaźnymi prowadzonymi w ramach Unii Europejskiej. Zbiorowy wysiłek Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ale w wielkim stopniu również dociekliwość diagnostyczna lekarzy w imię dobrej praktyki medycznej mogłaby wpłynąć na poprawę jakości nadzoru i zbliżyć nas do współczesnych standardów europejskich. W zwalczaniu zatruć i zakażeń pokarmowych oraz chorób przeciw którym nie ma szczepień ochronnych ważne są działania profilaktyczne szczególnie te, które dotyczą bezpieczeństwa żywności. Na terenie miasta Gliwice stale prowadzony jest aktywny nadzór nad OPV. Nadzór polega na telefonicznym, cotygodniowym kontakcie z oddziałami neurologii ze szczególnym uwzględnieniem oddziałów neurologii dziecięcej a w przypadku podejrzenia zachorowania pobierania i przesyłania do badań laboratoryjnych w NIZP-PZH próbek kału. Od lat nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania na OPV. Na poprawę zgłaszalności chorób zakaźnych niewątpliwie ma wpływ porozumienie ramowe zawarte pomiędzy Śląskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Katowicach i Narodowym Funduszem Zdrowia. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach co kwartał otrzymuje informacje, dotyczące liczby chorób zakaźnych zgłaszanych przez zakłady opieki zdrowotnej do Narodowego Funduszu Zdrowia. Powyższe dane są wnikliwie analizowane i porównywane z liczbą chorób zakaźnych zgłaszanych przez poszczególne zakłady opieki zdrowotnej do Powiatowej Stacji Sanitarno –Epidemiologicznej w Gliwicach. W związku z powyższym, do kierowników poszczególnych zakładów opieki zdrowotnej w których stwierdzono niezgodności w liczbie Strona 37 z 64 chorób zakaźnych zgłoszonych do Narodowego Funduszu Zdrowia i Powiatowej Stacji Sanitarno –Epidemiologicznej w Gliwicach, wysyła się pisma wnoszące o sprostowanie powstałych nieścisłości. Na poprawę zgłaszalności zachorowań na choroby zakaźne niewątpliwe ma wpływ ukazanie się w kwietniu 2014 roku Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie biologicznych czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz okoliczności dokonywania zgłoszeń (Dz.U. z 2014 poz. 459). Rozporządzenie to określa nowy wykaz oraz nowe zasady zgłaszania dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych. Ponadto cytowane rozporządzenie określa wzory formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz podmioty, którym są przekazywane zgłoszenia dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych. Spowodowało to zgłaszanie dodatnich wyników badań laboratoryjnych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej a nie tylko przypadków zdiagnozowanych zachorowania. Tym samym spowodowało to przez lekarzy jako zintensyfikowanie działań przeciwepidemicznych. W związku z wystąpieniem epidemii gorączki krwotocznej Ebola w krajach Afryki Zachodniej Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przekazywał do wszystkich zakładów opieki zdrowotnej znajdujących się na obszarze działania aktualne informacje dotyczące sytuacji epidemiologicznej oraz procedur i sposobów postępowania w przypadku pojawienia się osoby podejrzanej o zakażenie wirusem Ebola. W ramach zabezpieczenia epidemiologicznego nawiązano współpracę z uczelniami wyższymi oraz zakładami pracy w celu pozyskiwania informacji o osobach przyjeżdżających z krajów endemicznego występowania zachorowań na wirusowe gorączki krwotoczne. Osoby przyjeżdżające z krajów zagrożonych były obejmowane 21 dniowym, biernym nadzorem epidemiologicznym. W 2014r nadzorem epidemiologicznym, objęto 1 osobę, która powróciła z Nigerii. Z w/w osobą przeprowadzono szczegółowy wywiad epidemiologiczny oraz założono Indywidualną kartę biernego nadzoru epidemiologicznego. W trakcie prowadzonego nadzoru epidemiologicznego w/w nie zgłaszał żadnych dolegliwości chorobowych. Ponadto przeprowadzono 5 kontroli w szpitalach oraz 33 kontrole w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej dotyczące przygotowania personelu podmiotów leczniczych w zakresie Strona 38 z 64 posiadania i wdrożenia procedur postępowania z osobami podejrzanymi o choroby wysoce zakaźne- gorączka krwotoczna wywołana wirusem Ebola oraz zapewnienia środków ochrony osobistej dla personelu oraz innych niezbędnych środków do działania w razie zagrożenia. Przeprowadzając czynności kontrolne stwierdzono, iż każda izba przyjęć szpitala oraz każdy gabinet diagnostyczno – zabiegowy lub lekarski podstawowej opieki zdrowotnej zostały wyposażone w indywidualne zestawy ochrony biologicznej. Ponadto przedsiębiorstwa podmiotów leczniczych zabezpieczone zostały w środki ochrony osobistej jednorazowego użycia: maseczki, rękawiczki, fartuchy jednorazowego użycia oraz właściwe środki do dekontaminacji powierzchni i skóry. Przedstawiciele podmiotów uczestniczyli w szkoleniach zewnętrznych dotyczących postępowania na wypadek pojawienia się pacjenta podejrzanego lub chorego na chorobę wysoce zakaźną w szczególności wirusem Ebola. Następnie przeprowadzone były szkolenia wewnętrzne, podczas których przekazane zostały schematy postępowania z takim pacjentem oraz w razie konieczności, dokonano aktualizacji posiadanych procedur. W trakcie przeprowadzonych kontroli stwierdzono prawidłowy nadzór oraz przestrzeganie opracowanych i wdrożonych przez kierowników wszystkich skontrolowanych podmiotów leczniczych procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami. Ponadto nie stwierdzono nieprawidłowości w przedmiocie kontroli. Strona 39 z 64 Podsumowując Z grupy chorób zakaźnych objętych w Polsce zgłaszaniem należy przede wszystkim zwrócić uwagę na sytuację epidemiologiczną chorób podlegających obowiązkowym szczepieniom ochronnym oraz chorób przenoszonych poprzez naruszenie ciągłości tkanek. Korzystna sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych nie zwalnia z konieczności systematycznego monitorowania zachorowań i prowadzenia aktywnego nadzoru epidemiologicznego nad tymi chorobami. Pomyślna sytuacja może być utrzymana w przyszłości pod warunkiem: kontynuowania szczepień ochronnych realizacji programu eradykacji poliomyelitis i eliminacji odry zwrócenia uwagi na wczesne wykrywanie chorych i zakażonych, ich zgłaszanie i rejestracje umożliwiające szybkie podjęcie postępowania leczniczego i przeciw epidemicznego – zwłaszcza dotyczy to chorób rzadko występujących lub tych, które mogą być zawleczone do Polski zwiększenie dostępu do badań diagnostycznych – określenie czynnika etiologicznego choroby, która ma wpływ nie tylko na postępowanie terapeutyczne ale także na profilaktykę przeciwepidemiczną. Dane epidemiologiczne dotyczące występowania wybranych chorób zakaźnych na terenie miasta Gliwice zostały przedstawione w formie tabelarycznej (tab.1). Strona 40 z 64 Ocena w zakresie szczepień ochronnych W 2014 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach na terenie miasta Gliwice prowadził nadzór nad 50 punktami szczepień. Przeprowadzono 51 kontroli w zakresie realizacji szczepień ochronnych. Kontrole sanitarne nie wykazały nieprawidłowości w przedmiocie kontroli. Szczepienia wykonywane są przez pielęgniarki posiadające kurs kwalifikacyjny w zakresie szczepień ochronnych. Przed szczepieniem badanie przeprowadza lekarz w punkcie szczepień i odnotowuje ten fakt w stosownej dokumentacji pacjenta. Dokumentacja medyczna prowadzona prawidłowo (karta uodpornienia, książeczka szczepień, historia choroby). Szczepienia wykonywane są wyłącznie sprzętem jednorazowego użytku, który przechowywany jest w sposób prawidłowy i zapewnia potrzeby zakładu opieki zdrowotnej. Wyposażenie punktu szczepień jest zgodne z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. Po zużyciu sprzęt jest zabezpieczany i przekazywany do utylizacji firmie, z którą zakład opieki zdrowotnej zawarł stosowną umowę. Nadzorowane placówki przestrzegają wymagań dotyczących zachowania warunków łańcucha chłodniczego. Transport szczepionek ze stacji sanitarno-epidemiologicznej odbywa się w termotorbach z wkładami chłodzącymi. Każdy punkt szczepień wyposażony jest w lodówkę służącą do przechowywania preparatów szczepionkowych z termometrem do pomiaru temperatury w urządzeniu chłodniczym. W punktach szczepień wykonuje się również szczepienia zalecane, niefinansowane z budżetu państwa, szczepionkami sprowadzonymi z hurtowni jak również dostarczonymi przez pacjenta. W takim wypadku osoba wykonująca szczepienie przed podaniem preparatu upewnia się, czy szczepionka była transportowana z zachowaniem łańcucha chłodniczego. Fakt ten odnotowuje się w dokumentacji pacjenta. W placówkach wykonujących sczepienia ochronne opracowane są i stosowane procedury postępowania zapobiegające zakażeniom i chorobom zakaźnym związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Zakłady opieki zdrowotnej prowadzą rejestry dzieci i młodzieży przybyłych i wypisanych z punktu szczepień, na podstawie których sporządzane są kwartalne sprawozdania z posiadanych przez świadczeniodawcę kart uodpornienia. W PSSE Gliwice od 2012r. funkcjonuje Elektroniczny System Nadzoru nad Dystrybucją Szczepionek, który został w 2013r. udoskonalony w celu zapewnienia Strona 41 z 64 jednolitego obiegu dokumentacji dotyczącej realizacji szczepień ochronnych, usprawnienia obrotu szczepionkami zakupionymi do realizacji PSO w Polsce. Placówki rozliczają w systemie kwartalnym ilość zużytych szczepionek finansowanych z budżetu państwa, dystrybuowanych przez inspekcję sanitarną, a raz w roku przedkładają sprawozdanie z wykonanych szczepień ochronnych na druku Mz-54. Analiza roczna Mz-54 uwzględnia stan zaszczepienia przeciwko poszczególnym chorobom zakaźnym dzieci i młodzieży w poszczególnych rocznikach oraz szczepienia grup ryzyka i zalecane, nie finansowane z budżetu państwa. W 2014 roku Program Szczepień Ochronnych nie uległ zmianom w stosunku do roku ubiegłego. Wykonawstwo szczepień u dzieci do 2 roku życia objętych opieką poradni dziecięcych na terenie działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gliwicach utrzymuje się na porównywalnym poziomie w stosunku do roku poprzedniego. Szczepienie dzieci przeciwko odrze, śwince i różyczce w 13 miesiącu życia uległo nieznacznemu spadkowi o 0,55% w stosunku do roku ubiegłego. Szczepienie przypominające przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi u dzieci w 6 roku życia uległo spadkowi - o 5,53% w stosunku do roku ubiegłego (ryc 1). Spadek był spowodowany okresowym brakiem szczepionki żywej p/poliomyelitis oraz częściowym brakiem w IV kwartale szczepionki p/błonicy, tężcowi i krztuścowi, co utrudniało przeprowadzanie szczepień w tej grupie wiekowej. Wahania wykonawstwa szczepień u dzieci do 7 roku życia nie są spowodowane nieprawidłowościami w realizacji Programu Szczepień Ochronnych, ale koniecznością podjęcia szczepień w chwili ukończenia przez dziecko wieku przewidzianego dla danego rodzaju szczepienia. Wysokie odsetki zaszczepienia dzieci do 7 roku życia świadczą o akceptowalności szczepień przez rodziców dzieci, którzy w większości terminowo zgłaszają się na szczepienia. Opóźnienia w stosunku do programu szczepień są spowodowane przeważnie czasowymi przeciwwskazaniami lekarskimi. Część z rodziców wyraża jedynie obawy odnośnie dużej ilości szczepień obowiązkowych u dzieci do 2 roku życia. Nie mniej jednak w roku 2014 zaobserwowano pojedyncze przypadki świadomej odmowy wykonania szczepienia u dzieci na oddziale noworodkowym. Rodzice dzieci kwestionują zasadność stosowania szczepień ochronnych, co potwierdzili pisemnie. Wzrasta ilość rodziców uchylających się od szczepień ochronnych na skutek dużej aktywności medialnej ruchów antyszczepionkowych. Do osób uchylających się w 2014r. wysłano 23 wezwania do wykonania szczepień ochronnych. Strona 42 z 64 Wykonawstwo szczepień u dzieci do 7 roku życia 98,89% 98,71% 100,00% 90,00% 77,49% 80,00% 76,94% 64,93% 70,00% 59,40% 60,00% 50,00% 40,31% 43,77% 2013 40,00% 2014 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% DTP+Polio +Hib 2 rok życia p/wzw B 2 rok życia MMR 13 msc. życia DTaP 6 rok życia ryc. 1 Wykonawstwo szczepień u dzieci do 7 roku życia Od momentu zmiany organizacji szczepień ochronnych polegającej na przeniesieniu realizacji szczepień ze szkół do zakładów opieki zdrowotnej odnotowuje się niezadowalający odsetek zaszczepienia młodzieży (ryc.2). Największy problem stanowi niski procent zaszczepienia p/ błonicy i tężcowi młodzieży w 19 roku życia. Wykonawstwo szczepień u dzieci i młodzieży do 19 roku życia 80,00% 74,30% 74,50% 67,73% 66,07% 70,00% 57,29% 56,94% 60,00% 50,00% 40,00% 2013 2014 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% MMR 10 rok życia Td 14 rok życia ryc. 2 Wykonawstwo szczepień u dzieci i młodzieży do 19 roku życia Strona 43 z 64 Td 19 rok zycia Szczepienie dzieci w 10 roku życia przeciwko odrze, śwince i różyczce uległo nieznacznemu spadkowi o 1,66%. Szczepienie przeciwko błonicy i tężcowi młodzieży w 14 roku życia kształtuje się na tym samym poziomie co w roku ubiegłym. W 2014 roku uodporniono p/gruźlicy 98,65 % noworodków. Kontynuowano szczepienia p/wzw B pracowników służby zdrowia, osób z otoczenia nosicieli HBV, osób z przewlekłym zakażeniem HCV. W 2014 roku uodporniono p/wzw B 47 pracowników służby zdrowia. Oprócz szczepień obowiązkowych przeprowadzano szczepienia profilaktyczne o charakterze zalecanym, co w znacznym stopniu przyczyniło się do zwiększenia odporności populacji. Uodporniono ogółem: p/grypie 4852 osób p/wzw typu A 243 osoby p/kleszczowemu zapaleniu mózgu 147 osób p/Streptococcus pneumoniae 1121 osób p/Neisseria meningitidis 327 osób p/rotawirusom 587 dzieci p/ospie wietrznej 582 osoby p/wirusowi brodawczaka ludzkiego 63 osoby. Na terenie miasta Gliwice w Poradni Chorób Zakaźnych prowadzone są szczepienia p/wściekliźnie osób po ekspozycji. W 2014 roku uodporniono po narażeniu 47 osób. Profilaktycznie po zranieniu podano szczepionkę p/tężcowi 4982 osobom. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gliwicach prowadzi rejestr zgłoszeń Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych. W 2014 roku zgłoszono 13 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych o charakterze łagodnym z pełnym powrotem do zdrowia. Większość odczynów miała postać odczynów miejscowych, niektóre w przebiegu z gorączką. Żaden niepożądany odczyn poszczepienny nie nastąpił w wyniku nieprawidłowego przechowywania lub błędnego podania szczepionki. W stosunku do roku poprzedniego ilość zgłoszeń odczynów poszczepiennych zmalała. Strona 44 z 64 Ocena nadzoru sanitarnego nad placówkami ochrony zdrowia W roku 2014 na terenie miasta Gliwice sprawowano nadzór sanitarny nad (rys.1): rys. 1 Placówki ochrony zdrowia działające na terenie miasta Gliwice 9 19 13 130 455 lecznictwo zamknięte lecznictwo ambulatoryjne praktyki lekarskie praktyki pielęgniarskie placówki świadczące usługi w zakresie protetyki stomatologicznej oraz analityki medycznej -13 zakładami lecznictwa zamkniętego tj. 5 szpitalami z 1obiektem, 3 szpitalami jednodniowymi, 2 zakładami opiekuńczo-leczniczymi, 2 ośrodkami leczenia uzależnień i 1 hospicjum, - 130 zakładami lecznictwa ambulatoryjnego z 81 obiektami i 18 filiami, których dyrekcja mieści się poza terenem działalności PSSE Gliwice, w tym 2 zakłady oraz 3 filie posiadają status publicznego zakładu opieki zdrowotnej, natomiast 128 zakładów i 15 filii jest niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej (rys.2), Strona 45 z 64 rys. 2 Zakłady lecznictwa ambulatoryjnego miasta Gliwice 2 128 samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej niepubliczne zakłady opieki zdrowotneij - 455 praktykami lekarskimi, w tym 138 indywidualnymi praktykami lekarskimi, 309 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarskimi, 8 grupowymi praktykami lekarskimi - 9 praktykami pielęgniarskimi, - 19 placówkami świadczącymi usługi w zakresie protetyki stomatologicznej oraz analityki medycznej. Lecznictwo zamknięte W placówkach lecznictwa zamkniętego przeprowadzono ogółem 26 kontroli, w tym skontrolowano 5 szpitali, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład leczenia uzależnień. W ramach prowadzonego nadzoru w dwóch szpitalach stwierdzono naruszenie wymagań higieniczno – sanitarnych, wszczęto postępowanie administracyjne, wydano decyzję administracyjną, która obejmowała poprawę stanu sanitarno - higienicznego pomieszczeń. W pozostałych podmiotach leczniczych stwierdzono prawidłowe postępowanie z narzędziami i materiałami sterylnymi, bielizną czystą i brudną oraz odpadami medycznymi zgodne z wdrożonymi i obowiązującymi w zakładzie procedurami. Stwierdzono wystarczającą ilość sprzętu jednorazowego użycia, indywidualnych środków ochrony osobistej, preparatów dezynfekcyjnych wykorzystywanych zgodnie z zaleceniami producenta. Strona 46 z 64 Dokumentacja z prowadzonych wewnętrznych kontroli procesów sterylizacji prowadzona jest prawidłowo i na bieżąco. W ramach przeprowadzonych kontroli działalności zespołów i komitetów ds. zakażeń szpitalnych stwierdzono, że prowadzone jest monitorowanie i rejestracja zakażeń zakładowych oraz drobnoustrojów alarmowych. Personel medyczny wchodzący w skład zespołu podnosi swoje kwalifikacje w ramach specjalistycznych kursów i szkoleń zewnętrznych, prowadzi szkolenia wewnętrzne dla pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych zakładu w zakresie zasad, praktyki i metod kontroli zakażeń zakładowych oraz nadzoruje przestrzeganie opracowanych i wdrożonych procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami. Skontrolowano trzy szpitale wraz z obiektem pod kątem przygotowania do powszechnych akcji deratyzacyjnych, kontrole potwierdziły prawidłowe przygotowanie szpitali. Przeprowadzono również kontrole dotyczące przygotowania personelu szpitali w zakresie posiadania i wdrożenia procedur postępowania z osobami podejrzanymi o choroby wysoce zakaźne- gorączka krwotoczna wywołana wirusem Ebola oraz zapewnienia środków ochrony osobistej dla personelu oraz innych niezbędnych środków do działania w razie zagrożenia. W trakcie kontroli stwierdzono, iż każda izba przyjęć szpitala została wyposażona w indywidualne zestawy ochrony biologicznej oraz właściwe środki do dekontaminacji powierzchni i skóry, natomiast personel posiadał wiedzę na temat sposobu postępowania na wypadek kontaktu z osobą podejrzaną lub chorą. W 3 szpitalach funkcjonują centralne sterylizatornie, które nie spełniają wymagań określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim z dnia 26 czerwca 2012r. powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739), natomiast dwa szpitale posiadają certyfikat stwierdzający, iż ich system zarządzania jakością jest zgodny z wymogami ISO w zakresie świadczenia usług sterylizacji wyrobów medycznych. Dwa szpitale mają podpisaną umowę na sterylizację z zakładem posiadającym system zarządzania jakością ISO. W zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej zainstalowanych jest 12 autoklawów parowych, 1 urządzenie na tlenek etylenu oraz 1 komorę dezynfekcyjną. Strona 47 z 64 Lecznictwo ambulatoryjne W przedsiębiorstwach podmiotów leczniczych przeprowadzono 136 kontroli. W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie wymagań higieniczno – sanitarnych. Na terenie Gliwic przeprowadzono także celowane kontrole dotyczące przygotowania personelu podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie posiadania i wdrożenia procedur postępowania z osobami podejrzanymi o choroby wysoce zakaźne- gorączka krwotoczna wywołana wirusem Ebola oraz zapewnienia środków ochrony osobistej dla personelu oraz innych niezbędnych środków do działania w razie zagrożenia. W trakcie kontroli stwierdzono, iż każda poradnia podstawowej opieki zdrowotnej została wyposażona w indywidualne zestawy ochrony biologicznej oraz właściwe środki do dekontaminacji powierzchni i skóry, natomiast personel posiadał wiedzę na temat sposobu postępowania na wypadek kontaktu z osobą podejrzaną lub chorą. W ramach prowadzonego nadzoru PPIS w Gliwicach wydał 32 opinie o spełnieniu wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739). W zakładach było zainstalowanych 80 autoklawów parowych oraz 12 urządzeń na suche gorące powietrze, 38 zakładów posiada podpisaną umowę z jednostką świadczącą usługi w zakresie sterylizacji, natomiast w pozostałych zakładach używany jest sprzęt jednorazowego użycia. W 2014r. w zakładach lecznictwa ambulatoryjnego przeprowadzono kontrole dokumentacji z prowadzonych wewnętrznych kontroli procesów sterylizacji. Dokumentacja prowadzona jest prawidłowo i na bieżąco. Zakłady dysponowały wystarczającą ilością środków dezynfekcyjnych stosowanych zgodnie z zaleceniami producenta, sprzętu jednorazowego użycia oraz środków ochrony osobistej. Przyjęto i rozpatrzono jedną interwencję dotyczącą zabezpieczenia przychodni w sprzęt jednorazowego użycia. Uzyskane w trakcie przeprowadzanej informacje kontroli pozwoliły stwierdzić niezasadność wniesionej skargi. Strona 48 z 64 Praktyki lekarskie, pielęgniarskie oraz inne usługowe obiekty medyczne Przeprowadzono 36 kontroli w ramach bieżącego nadzoru. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych nie stwierdzono naruszenia wymagań higieniczno – sanitarnych. W praktykach lekarskich zabiegowych zainstalowane były 74 autoklawy parowe, 56 praktyk ma podpisaną umowę w zakresie sterylizacji z innym podmiotem świadczącym usługi w tym zakresie, a pozostałe praktyki korzystają ze sprzętu jednorazowego użycia. Dokumentacja w zakresie wewnętrznych kontroli procesów sterylizacji prowadzona jest prawidłowo i na bieżąco. Zaopatrzenie w sprzęt jednorazowego użycia w ilości i asortymencie pokrywającym zapotrzebowanie gabinetów. Stwierdzono dostateczną dezynfekcyjnych. Strona 49 z 64 ilość i rodzaj preparatów Ocena stanu sanitarno – higienicznego w zakładach pracy na terenie miasta Gliwice 2014 r. W ciągu ostatnich dziesięcioleci stan bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia poprawił się. Jednak liczba wypadków, chorób i zgonów w miejscach pracy wciąż jest niepokojąco duża. Dla poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy Sekcja Higiena Pracy podejmuje działania prewencyjne, oparte na partnerskiej współpracy, które na bieżąco pomogą rozwiązywać zaistniałe problemy. Podstawowym zadaniem Higieny Pracy jest rozpoznawanie zagrożeń zdrowotnych w środowisku pracy, utrzymanie należytego stanu higienicznego w zakładach pracy, oraz zapobieganie chorobom zawodowym. Pracownicy Sekcji Higieny Pracy, sprawują nadzór nad stanem bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy, niebezpiecznymi substancjami i mieszaninami chemicznymi stosowanymi w działalności zawodowej, środkami biobójczymi, detergentami, czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy, prekursorami kat. 2 i 3, środkami zastępczymi. Na terenie miasta Gliwice, nadzorem sanitarnym objęte są 562 zakłady pracy różnych branż w których zatrudnionych jest 46.978 pracowników. W 2014 r. skontrolowano 134 zakłady pracy, zatrudniające 13.217 pracowników. Przeprowadzono 189 kontroli. Wydano 72 decyzje administracyjne, na stwierdzone uchybienia sanitarno-higieniczne. Wystawiono – 49 decyzji płatniczych. Z zakresu Higieny Pracy przeprowadzono kontrole: Strona 50 z 64 Lp Zakres kontroli Kontrole warunków pracy i oceny 1. narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w przemyśle drzewnym Kontrole warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników 2. zatrudnionych w zakładach produkujących artykuły spożywcze Kontrole w zakresie substancji 3. chemicznych i ich mieszanin. 4. 5. 6. 7. 8. Liczba kontroli Decyzje 5 2 4 1 53 10 Kontrole w zakresie wprowadzaniem do obrotu produktów biobójczych. Kontrole w zakresie szkodliwych czynników biologicznych Kontrole w zakresie oceny warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy. 4 12 69 0 2 39 Kontrola prekursorów narkotyków (substancji sklasyfikowanych) kategorii 2 i 3 w zakresie handlu z państwami trzecimi 15 Kontrole w zakresie w zakresie zamkniętego użycia genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO) oraz używania szkodliwych czynników biologicznych w celach naukowo – badawczych 1 0 2 1 17 wydano 3 decyzje, w pozostałych przypadkach interwencje niezasadne 6 (decyzje wywozowe) Kontrole dot. wprowadzania środków zastępczych 9. Kontrole interwencyjne 10. Strona 51 z 64 Sekcja Higieny Pracy prowadzi profilaktykę zdrowotną poprzez udzielanie porad i przeprowadzanie szkoleń w zakresie zapobiegania i eliminowania wpływu fizycznych, chemicznych, biologicznych, o działaniu rakotwórczym i mutagennym na zdrowie pracownika. Wiedza o skutkach zdrowotnych narażenia na czynniki szkodliwe i uciążliwe środowiska pracy stale się rozszerza i pogłębia. Nieustannie zwiększa się świadomość pracodawców odnośnie zagrożeń występujących na stanowiskach pracy w zakładzie, między innymi poprzez wykonywanie poleceń, nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy. W 2014 r. stwierdzono ogółem 29 chorób zawodowych na terenie miasta Gliwice, w tym: - 24 pylice górników kopalń węgla, - 2 pylice krzemowe, - 1 pylico – gruźlica, - 1 alergiczny nieżyt nosa, - 1 nowotwór płuca. Strona 52 z 64 Powyższy wykres przedstawia, że najczęściej stwierdzaną jednostką chorobową jest pylica płuc górników kopalń węgla. W roku 2014 r. stwierdzono ogółem 29 chorób zawodowych w 9 zakładach na terenie miasta Gliwice, z czego 24 przypadki stanowiące 83% ogólnej liczby stwierdzonych chorób dotyczyły pracowników zakładów wydobycia węgla kamiennego lub zakładów zewnętrznych świadczących specjalistyczne roboty pod ziemią na terenie kopalni węgla kamiennego. Sekcja Higieny Pracy współpracuje z Poradniami i Ośrodkami Medycyny Pracy, Instytutem Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, a także Instytutem Medycyny Pracy w Łodzi w zakresie stwierdzania chorób zawodowych. Współpracujemy również z Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Weterynaryjną, Wojewódzką Inspekcją Ochrony Środowiska, Strażą Pożarną, Strażą Miejską oraz Policją. Zdrowie pracujących stało się w ostatnich latach bardzo ważnym elementem polityki zdrowotnej z tego też powodu rola Higieny Pracy w zapobieganiu negatywnym skutkom zagrożeń zawodowych jest niezbędna w obecnej rzeczywistości. Strona 53 z 64 Ocena stanu sanitarnego w zakresie higieny komunalnej na terenie miasta Gliwice 2014 r. Poniższa ocena obrazuje stan sanitarny obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, nieruchomości, a także pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz jakości wody przeznaczonej do spożycia i kąpieli w Miasta Gliwice. Łącznie w ramach prowadzonej działalności skontrolowano 238 obiektów użyteczności publicznej i przeprowadzono w nich 299 kontroli. Wydano łącznie 22 decyzje administracyjne nakazujące usunięcie nieprawidłowości, 12 decyzji prolongujących terminy wykonania nałożonych obowiązków, 2 decyzje wygaszające i 5 decyzji umarzających postępowanie administracyjne. Nałożono 17 mandatów karnych na sumę 4300 zł w związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi Lp. Grupa obiektów ilość obiektów wg ewidencji na dzień 31.12.2014r. ilość skontrolowanych urządzeń ilość i obiektów wykonanyc ogółem / h kontroli środków transportu Ilość decyzji wydanych w poszczególnych grupach nakazującyc h usunięcie uchybień mandaty nałożone w trakcie kontroli prolongujących termin ilość wykonania decyzji 0 0 na łączną kwotę 1 ustępy - ogółem 17 17 22 1 2 pływalnie - ogółem domy pomocy społecznej inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej noclegownie hotele inne obiekty, w których świadczące są usługi noclegowe zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu dworce kolejowe zakłady pogrzebowe i domy przedpogrzebowe cmentarze tereny rekreacyjne zakłady karne i areszty śledcze apteki obiekty sportowe 8 7 8 0 0 0 0 zł 1 1 2 1 0 0 0 zł 3 3 3 0 0 0 0 zł 2 11 2 9 2 15 0 3 0 2 0 0 0 zł 0 zł 14 11 15 1 2 0 0 zł 315 121 151 10 2 15 3 900 zł 1 1 2 0 0 0 0 zł 7 4 7 0 0 0 0 zł 12 145 1 7 1 8 0 0 0 0 0 0 0 zł 0 zł 1 1 1 0 0 0 0 zł 58 26 17 7 21 7 2 0 3 3 0 0 0 zł 0 zł 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Strona 54 z 64 0 zł 16 17 18 19 20 obiekty kulturalnowidowiskoworozrywkowe pralnie magle targowiska pozostałe obiekty użyteczności publicznej RAZEM 6 2 2 0 0 0 0 zł 5 6 9 3 3 4 4 5 5 1 2 0 1 1 0 0 0 1 0 zł 0 zł 300 zł 49 17 18 0 0 0 0 zł 696 238 299 21 14 16 4 200 zł Kontrolą objęto m.in. ustępy publiczne i ogólnodostępne w obiektach użyteczności publicznej, pływalnie, domy pomocy społecznej, noclegownie, hotele i inne obiekty świadczące usługi hotelarskie, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej, Dworzec PKP, zakłady pogrzebowe, cmentarze, tereny rekreacyjne, w tym kąpielisko w Czechowicach i piaskownice, areszt śledczy, apteki, obiekty sportowe, kulturalno-widowiskowe, stacje paliw, przystanki autobusowe. Grupą obiektów w której najczęściej wszczynano i prowadzono postępowanie administracyjne i wydawano decyzje są zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuażu oraz solaria. Na terenie Gliwic funkcjonuje 315 obiektów z tej grupy. W roku 2014 skontrolowano 121 obiektów i przeprowadzono w nich 151 kontroli. Wydano 10 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie uchybień sanitarnotechnicznych, 2 decyzje przedłużające, 1 wygaszającą i 2 decyzje umarzające. Nałożono również 15 mandatów na sumę 3.900 zł. W niektórych przypadkach strona odpowiedzialna wykonywała zalecenia pokontrolne po wszczęciu postępowania administracyjnego w związku z czym odstępowano od wydawania decyzji administracyjnych. Cześć kontroli została przeprowadzona w związku z wniesionymi interwencjami, które dotyczyły takich uchybień jak między innymi : brak bieżącej czystości, brudne narzędzia lub brak dezynfekcji narzędzi. Najczęściej powtarzające się uchybienia sanitarno-techniczne, na które zostały wydane decyzje nakazujące to m. in.: - zniszczone powierzchnie podłóg z ubytkami, - ubytki płytek ceramicznych ściennych i podłogowych, - brudne powłoki malarskie ścian i sufitów w pomieszczeniach, - uszkodzona armatura łazienkowa w węzłach sanitarnych, - brak dopływu bieżącej ciepłej wody przy umywalce w toalecie dla klientów - brak opracowanych procedur w zakładzie zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi, Strona 55 z 64 - brak prawidłowej gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Uchybienia za które nakładano mandaty karne: - brak bieżącej dezynfekcji i sterylizacji narzędzi wielokrotnego użycia; - brudne narzędzia fryzjerskie - brudne pomieszczenia i stanowiska pracy; - przeterminowane środki dezynfekcyjne - braku zapasu środków dezynfekcyjnych. - braku zapasu czystych ręczników i podwłośników - brak informacji o zakazie palenia tytoniu w obiekcie Porównują rok 2013 z bieżącym sezonem sprawozdawczym można stwierdzić, że ilość nakładanych mandatów i wydawanych zarządzeń pokontrolnych utrzymuje się na tym samym poziomie. Zaistniała sytuacja może być skutkiem braku aktualnych przepisów regulujących warunki sanitarno-techniczne zobowiązujące właścicieli do ich przestrzegania. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach prowadzi stały nadzór sanitarny wraz z monitoringiem wody w 7 pływalniach zlokalizowanych na terenie Miasta Gliwice tj.: 2 basenach szkolnych 1 basenie sezonowym 1 jacuzzi zlokalizowanym w hotelu 4 basenach całorocznych. W 2014r. przeprowadzono 7 kontroli planowanych oceny stanu sanitarnohigienicznego i technicznego obiektów oraz 1 kontrolę w związku ze zgłoszoną interwencją. Kontrola doraźna w związku z interwencją dot. wysokiego stężenia chloru w wodzie basenowej została przeprowadzona na Krytej Pływalni Olimpijczyk przy ul. Oriona 120 w Gliwicach. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości, w związku z czym skargę uznano za niezasadną. Pobrano ogółem 187 próbek wody do badań bakteriologicznych, z czego 20 z basenów szkolnych, 156 z pływalni całorocznych, 3 z jacuzzi hotelowego oraz 8 z basenu sezonowego. Niewielkie pogorszenie jakości wody stwierdzono w 8 próbkach wody na basenach krytych ogólnodostępnych (przekroczenia dotyczą parametrów: ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±2°C po 48h, gronkowców koagulazo-dodatnich), w 2 próbkach wody na basenach szkolnych (przekroczenia dotyczą parametrów: ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±2°C po 48h, gronkowców koagulazo-dodatnich), w 2 próbach Strona 56 z 64 w jacuzzi (przekroczenia dotyczą parametrów: Escherichia coli, gronkowce koagulazododatnie, ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2°C po 48h >300 jtk/ml) oraz na basenie sezonowym w 1 próbce (przekroczenie dotyczy ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±2°C po 48h). Po przekazaniu informacji o przekroczeniach parametrów mikrobiologicznych organizatorzy pływalni podejmowali działania naprawcze polegające m. in. na zwiększeniu ilości środka dezynfekującego w procesie uzdatniania wody, dopuszczaniu większej ilości świeżej wody co miało na celu poprawę bezpieczeństwa osób korzystających z basenów. Strona 57 z 64 Sekcja Higieny Komunalnej sprawuje stały nadzór nad jakością wody do spożycia i kąpieli. Miasto Gliwice zaopatrywane jest wodę przeznaczoną do spożycia z 3 ujęć własnych wód podziemnych tj. ujęcia Gliwice-Łabędy, Wilcze Gardło i Ostropa eksploatowanych przez Gliwickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. przy ul. Rybnickiej 47 w Gliwicach. Niedobory uzupełniane są wodą pochodzącą z zakupu głównie od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. w Katowicach. Woda z zakupu napływa do Gliwic z dwóch kierunków: Zawady (ujęcie głębinowe) i Goczałkowic (ujęcie powierzchniowe). Liczba ludności zaopatrywanej w wodę ok. 186246 Zaopatrzenie w wodę - ilość rozprowadzanej wody – 27895 m3/d Za dystrybucję wody odpowiada Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Gliwicach, które posiada własne studnie głębinowe oraz kupuje wodę od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego S.A. Katowice Tabela 2. Charakterystyka zaopatrzenia w wodę na terenie Miasta Gliwice Zaopatrywane Lp. Ujęcie wody/ Zakup [m3/dobę] 1 SUW Gliwice-Łabędy 25675 Gliwice 2 UW Gliwice-Ostropa 165 Dzielnica Ostropa 3 SUW Gliwice-Wilcze Gardło 274 Dzielnica Wilcze Gardło 4 Zakup z GPW S.A. 1781 Dzielnica Sośnica miejscowości Stacja Uzdatniania Wody Łabędy zlokalizowana przy ul. Kanałowej uzdatnia wodę pochodzącą z 6 studni głębinowych, w tym 3 zlokalizowanych na terenie Czechowic włączonych do eksploatacji w 2013r. oraz nadmiar wody ze studni w Rzeczycach i Kleszczowie. Ponadto do sieci miejskiej dostarczana jest woda pochodząca z 6 niezależnych studni głębinowych - parametry ich wód surowych w większości spełniają warunki obowiązujących norm jakości wody przeznaczonej do spożycia, przez co może być ona wtłaczana bezpośrednio do sieci. Jedynie 1 studnia posiada kontenerową stację uzdatniania wody ze względu na ponadnormatywną ilość manganu. Dwie studnie zlokalizowane są przy Ujęciu Wody Ostropa, dwie przy Stacji Uzdatniania w Wilczym Gardle, gdzie w celu poprawy właściwości organoleptycznych wody stosowane są filtry węglowe. Strona 58 z 64 Rycina 3. Procentowy udział wody produkowanej oraz z zakupu na terenie Miasta Gliwice W pierwszym półroczu 2014r. zakończono prowadzoną od 2012r. modernizację Stacji Uzdatniania Wody w Gliwicach-Łabędach polegającą na wymianie sieci rurociągów wody uzdatnionej i surowej w obrębie SUW, włączeniu nowych studni, budowie nowego obiektu SUW oraz na zmianie technologii uzdatniania wody na dwustopniowy system filtracji (z ozonowaniem pośrednim, lampami UV i awaryjnym chloratorem). Powstały dwa całkowicie niezależne ciągi technologiczne, w których w celu usunięcia manganu i żelaza prowadzone są procesy napowietrzania, dwustopniowej filtracji oraz ozonowania pośredniego. Przed wtłoczeniem wody uzdatnionej do zbiorników zapasowych stosuje się dezynfekcję końcową przy użyciu lamp UV oraz w razie potrzeby dezynfekcję chemiczną podchlorynem sodu wytwarzanym na miejscu z soli. Wprowadzono ciągły monitoring parametrów wody polegający na pomiarze stężenia ozonu pozostałego, chloru wolego, mętności, pH, utlenialności. Nowa technologia umożliwia podczyszczenie oraz ponowne wykorzystanie i uzdatnianie wód popłucznych powstałych w skutek płukania filtrów. Wszystkie procesy przebiegają automatycznie w oparciu o sterowanie komputerowe z możliwością przełączenia na sterowanie ręczne. W związku procesem wdrażania nowej stacji została wydana decyzja administracyjna o warunkowej przydatności wody do spożycia w okresie 14.11.2013r.-30.04.2014r. Dopuszczono następujące w ramach warunkowej przydatności: - mętność – 1,5 NTU ( norma 1 NTU ) - mangan - 75 µg/l ( norma 50 µg/l ) - żelazo- 300 µg/l. ( norma 200 µg/l) Strona 59 z 64 maksymalne wartości parametrów Analiza laboratoryjna próbek wody pobieranych w ww. okresie nie wykazała przekroczeń parametrów fizykochemicznych wody. Podczas kontroli sprawdzającej stwierdzono, iż nowa stacja uzdatniania wody spełnia wymogi rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 ze zm.) Rysunek 1. Stacja Uzdatniania Wody w Gliwicach widziana z lotu ptaka źródło: http://pwik.gliwice.pl/pochodzenie-wody-wodociagowej.html Woda pochodząca ze Stacji Uzdatniania w Gliwicach-Łabędach charakteryzowała się wysoką twardością, co budziło największe zastrzeżenia konsumentów. Dzięki doprowadzeniu do stacji wody z „nowych” Czechowickich studni, po ich wymieszaniu z wodą pochodzącą z dotychczas eksploatowanych ujęć głębinowych zmniejszeniu uległa ogólna twardość wody dostarczana mieszkańcom Gliwic. Strona 60 z 64 Rycina 4. Średnia twardość wody [CaCO3/l] pochodzącej z ujęć głębinowych oraz z zakupu na terenie Miasta Gliwice W ramach kontroli urzędowej w 2014r. prowadzono stały nadzór nad jakością wody dostarczanej mieszkańcom Gliwic. Upoważnieni Przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gliwicach w ramach monitoringu kontrolnego, przeglądowego oraz bieżącego nadzoru sanitarnego pobrali z ww. ujęć, studni oraz z 25 stałych punktów monitoringowych 154 próbek wody do badań mikrobiologicznych oraz 184 próbki wody do badań fizykochemicznych. Ponadto Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Gliwicach prowadziło monitoring jakości wody w ramach kontroli wewnętrznej zgodnie z ustalonym harmonogramem. Analiza laboratoryjna pobranych próbek wody wykazała, iż wszystkie badane parametry mikrobiologiczne spełniają wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007r. Nr 61, poz. 417 ze zm.). Przekroczenia parametrów fizykochemicznych odnotowano w 5 próbkach wody. Rycina 5. Porównanie ilości przebadanych próbek wody pod względem parametrów mikrobiologicznych i fizykochemicznych do ilości próbek niespełniających obowiązujących norm (monitoring kontrolny i przeglądowy oraz bieżący nadzór) Strona 61 z 64 W próbce wody pobranej ze studni przy ul. Granicznej zaopatrującej dzielnicę Żerniki oraz z punktu monitoringowego zlokalizowanego w tej strefie stwierdzono przekroczoną zawartość manganu (62 μg/l ). Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. podjęło działania mające na celu poprawę jakości wody. Z uwagi na stężenie manganu na granicy najwyższej dopuszczalnej wartości w omawianej studni prowadzony jest przetarg na projekt „Budowa Stacji Uzdatniania Wody na ujęciu nr 16”. Zakończenie procesu budowy planowane jest na 2017r. Podwyższoną mętność stwierdzono w 2 próbkach wody pobranych w okresie letnim z punktu monitoringowego zlokalizowanego w Szkole Podstawowej w Wilczym Gardle. Powyższe przekroczenie było najprawdopodobniej spowodowane małym rozbiorem wody związanym z przerwą wakacyjną. Ponowne badania wody w ramach rekontroli nie wykazały przekroczeń. W jednej z 4 próbek pobranych z punktów monitoringowych zasilanych wodą ze studni nr 11 wykazano ponadnormatywną wartość mętności (3,4 NTU). Wynikało to z unieruchomienia obiektu, w którym zlokalizowany był punkt monitoringowy. Po przepłukaniu odcinka sieci wykonano badania kontrole, które nie wykazały nieprawidłowości. Wyłączony punkt zamieniono na sąsiadujący budynek. W 2014 r. na terenie miasta Gliwice zgłoszono 5 skarg na złą jakość wody. Analiza laboratoryjna pobranych próbek wody wykazała, iż tylko 2 z nich są zasadne. Po wniesieniu skargi ul. Ceglarskiej, na pogorszenie parametrów fizykochemicznych wody przy upoważnieni przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gliwicach wraz z przedstawicielami PWiK Sp. z o.o. w Gliwicach pobrali próbki wody do badań laboratoryjnych w mieszkaniu osoby skarżącej się oraz w siedzibie firmy znajdującej się przy tej samej ulicy. Analiza laboratoryjna pobranych próbek wody wykazała, iż badane parametry fizykochemiczne tj. żelazo, nie spełniają wymogów zawartych w zał. 3B rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007r. Nr 61, poz. 417 ze zm.). Powyższe przekroczenie było spowodowane awarią oraz prowadzonymi pracami na odcinku sieci wodociągowej. PWiK Sp. z o.o. w Gliwicach podjęło natychmiast działania naprawcze tj. przepłukano odcinek sieci poprzez otwarcie zasuwy na odwodnieniu wodociągu. Ponowny równoległy pobór z przedstawicielem PPIS w Gliwicach nie wykazał żadnych uchybień. W związku ze skargą dot. pogorszenia się jakości wody zimnej przy ul. Chałubińskiego pobrano próbki wody, których analiza wykazała przekroczenie parametru Strona 62 z 64 organoleptycznego i fizykochemicznego (zapach, mangan). W związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach poinformował Gliwickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. o jakości wody wnosząc o podanie przyczyny wystąpienia przekroczenia i wskazanie działań zmierzających do jego usunięcia. W ramach odpowiedzi uzyskano informacje, iż przeprowadzona zostanie analiza sieci wodociągowej oraz płukanie odcinka sieci wraz z jego dezynfekcją. Ponowny pobór próbek wody wykazał utrzymujące się przekroczenie manganu oraz nieakceptowalny zapach. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. zdecydowało się na przebudowę odcinka zasilającego polegającą na zamknięciu wodociągu w pierścień, aby wymusić stały przepływ wody. Badania kontrolne potwierdziły skuteczność przeprowadzonych działań naprawczych. PPIS w Gliwicach w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) wydał ocenę o przydatności wody do spożycia na terenie Miasta Gliwice w 2014r. KĄPIELISKO CZECHOWICE Na terenie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gliwicach w sezonie letnim 2014r. funkcjonowało jedno kąpielisko zlokalizowane na terenie Ośrodka Wypoczynkowego Czechowice - jakość wody raportowana jest do Unii Europejskiej. Kąpielisko, pomimo uchwalenia przez Radę Gminy terminu rozpoczęcia działalności na 28 czerwca było udostępniane niezgodnie z przepisami wypoczywającym już od początku maja we wszystkie weekendy. Zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (tj. Dz. U. z 2012r., poz.145 z późń. zm) do obowiązków organizatora kąpieliska należy m.in. prowadzenie kontroli wewnętrznej oceny jakości wody w kąpielisku. W związku z tym organizator kąpieliska „Czechowice” przedłożył harmonogram pobierania próbek wody z kąpieliska zgodnie z art.163a ust.1 w/w ustawy. Próbki wody z kąpieliska pobierane i badane były przez PPIS na zlecenie organizatora kąpieliska. Zgodnie z harmonogramem pobrano w ramach kontroli wewnętrznej 8 próbek wody do badań mikrobiologicznych oraz dokonano oceny wizualnej jakości wody w kąpielisku. Dodatkowo w ramach kontroli urzędowej pobrano 2 próbki przed rozpoczęciem sezonu kąpieliskowego. Badania mikrobiologiczne przeprowadzone zostały przez Oddział Laboratoryjny, Sekcję Badań Strona 63 z 64 Środowiskowych Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gliwicach. W pobranych próbkach nie stwierdzono przekroczeń parametrów mikrobiologicznych, a woda w kąpielisku pod względem wizualnym spełniała wymagania. WNIOSKI: 1. W pierwszym półroczu 2014 r. zakończono prowadzoną od 2012 r. modernizację Stacji Uzdatniania Wody w Gliwicach, co przyczyniło się do poprawy jakości wody przeznaczonej do spożycia - zmniejszeniu uległa ogólna twardość wody dostarczana mieszkańcom miasta, która budziła największe zastrzeżenia konsumentów. W wyniku modernizacji stacji na terenie miasta Gliwic odnotowano znacznie mniejszą liczbę skarg na złą jakość wody. 2. Jakość wody Kąpieliska zlokalizowanego na terenie Ośrodka Wypoczynkowego Czechowice spełniała wymagania pod względem wizualnym. W pobranych próbkach wody nie stwierdzono przekroczeń parametrów mikrobiologicznych. 3. W porównaniu z ubiegłym rokiem w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych obserwuje się pogorszenie warunków sanitarnych wykonywanych usług dla klientów pomimo informowania strony o zamiarze wszczęcia kontroli w danym obiekcie. Zaistniała sytuacja może być przyczyną braku aktualnych przepisów regulujących warunki sanitarno-techniczne zobowiązujące właścicieli do ich przestrzegania. Strona 64 z 64
