techniki druku

DRUKOWANIE WYPUKŁE
Drukowanie wypukłe charakteryzuje się reliefową formą drukową. Elementy
drukujące są umieszczone powyżej elementów niedrukujących. W trakcie
nanoszenia farby drukarskiej na formę drukową farba zostaje nałożona tylko na
powierzchnię elementów wypukłych, drukujących.
Bezpośredni kontakt pokrytej farbą farmy z papierem przy równoczesnym
działaniu nacisku powoduje przeniesienie farby. Drukowanie wypukłe
wykorzystywane jest przemysłowo jako typografia i fleksografia.
Fleksografia jest bardzo podobna do drukowania typograficznego; różnica
polega na tym, że forma drukowa jest elastyczna a używane farby drukarskie są
ciekłe. Fleksografia do technika wykorzystywana przede wszystkim do
zadrukowywania opakowań.
Fleksografia
We fleksografii obszary drukujące położone są wyżej na formie niż obszary
niedrukujące, jest to wypukła technika druku, w której znajdują zastosowanie
formy fotopolimerowe, gumowe lub z tworzywa sztucznego, które w obu
wersjach mogą być wytwarzane w systemach CtP lub techniką konwencjonalną.
Farba jest nadawana na formę poprzez cylinder Anilox - rastrowy.
Wałek farbowy zanurzony jest częściowo w farbie i rotując, zbiera ją. Styka się
on z aniloxem, którego powierzchnia cechuje się jednakowymi zagłębieniami.
Rakiel służy do ściągania nadmiaru farby z aniloxa, który dotyka bezpośrednio
do formy drukowej. Następnie farba z formy trafia na podłoże, co jest
wspomagane dociskiem wywołanym przez cylinder dociskowy.
Maszyny fieksograficzne mają najczęściej konstrukcje przystosowane do
podłoża podawanego ze zwoju. Wśród maszyn można wyszczególnić podział:
ze względu na kształt podłoża drukowego

zwojowe (ze zwoju na zwój, ze zwoju na arkusz)

arkuszowe
ze względu na lokalizację cylindra dociskowego

wielocylindrowe (szeregowe, wieżowe)

z cylindrem centralnym
ze względu na rodzaj farby

fleksografia wodna

fleksografia UV

fleksografia rozpuszczalnikowa
Zastosowanie druku fleksograficznego
Fleksografia znajduje zastosowanie przede wszystkim w druku opakowań na
podłożach z folii o dowolnej grubości, plastiku i aluminium, stosowana jest
również do drukowania prasy, książek, ubrań, etykiet i kartonów składanych,
papierach z przeznaczeniem na torby, odzież specjalną, proporce, koszulki,
karty kredytowe oraz drukowanie na papierach z klejem etykiet, itp. Zwykle
zadrukowywane są zwoje papieru lub folii, a nie arkusze, fleksografia drukuje
na każdym podłożu, które przechodzi przez maszynę zwojową.
Typografia
Znaczenie typografii jako najstarszej techniki drukowania znacznie zmalało na
rzecz offsetu. Maszyny typograficzne są urządzeniami arkuszowymi. Formaty
maszyn są od 380x530 mm do 1320x1840 mm.
Forma drukowa typograficzna jest najczęściej płaska, metalowa, umieszczana w
maszynach płaskich i dociskowych na tzw. płytach formowych, a elementy
drukujące
wystają
nad
powierzchnią
formy.
W
przypadku
form
wieloelementowych stosowane są ramy formowe, które następnie zostają
przytwierdzane do płyt formowych.
Poprzez nacisk na podłoże obszary drukujące formy dotykają do niego,
powodując przeniesienie obrazu, z tego względu typografia jest techniką
drukowania bezpośredniego.
Typy maszyn typograficznych mogą występować z płaskim dociskiem papieru i
formy, dociskiem papieru owiniętego łukowo na cylindrze drukującym oraz
formą drukową zamocowaną wokół cylindra formowego z cylindrem
drukującym, dociskającym papier.
Typografia wymaga zastosowania miękkiego obciągu wielowarstwowego na
cylindrze dociskowym, który musi być tak miękki, jak bardzo nierówna jest
forma drukowa i papier.
W druku typograficznym stosowane są maziste farby, które muszą być dobrze
roztarte w celu uzyskania cienkiej, równej ich warstwy.
Charakterystyczną cechą wydruków typograficznych są wgłębienia
pozostawione na odbitce w miejscach zadruku.
Typograficzna technika druku była powszechna w latach 70. i 80. Aktualnie
typografia jest coraz bardziej wypierana przez offset, ale nadal drukuje się tą
techniką niektóre nieskomplikowane użytki, przy czym głównie jednokolorowe.
Zastosowanie typografii
Proces przygotowania form oraz drukowania w tej technice nie jest drogi i
realizowany może być na podłożach niższej klasy, dlatego typografia
funkcjonuje do tej pory, znajduje również zastosowanie w procesie wytłaczania
znaków, ornamentów np. na okładkach. Wykorzystywana jest w druku na
dobrych i gorszych papierach kopert, akcydensów, papierów firmowych, gazet,
książek głównie jednokolorowych lub farbami specjalnymi.
Zalety
Wady

niski koszt form drukowych

stosunkowo długi czas drukowania

drukowanie na gorszych papierach

konieczna płaskość podłoża

niski koszt procesu
Typooffset
Technika druku wypukłego, nazywana też polimerową; stanowiła etap
przejściowy, jako próba połączenia pewnych cech druku offsetowego i
typografii; pozwalała w procesie składu na zastąpienie składu gorącego
(linotypów) - fotoskładem; farba nakładana jest na powierzchnie elementów
drukujących najpierw na cylindrze pośrednim, a dopiero potem na papier;
stosowana do druku jedno- i wielobarwnego (gazety, akcydensy, plakaty,
opakowania), na papierze, tkaninach, folii itp.
DRUK PŁASKI
Przy drukowaniu płaskim, elementy drukujące i niedrukujące farmy znajdują się
pozornie na jednej płaszczyźnie. Selektywne przenoszenie farby drukarskiej
zapewniają odmienne właściwości fizyczno-chemiczne elementów drukujących
i niedrukujących. Te drugie w wyniku istnienia małej adhezji powierzchniowej
nie przenoszą farby drukarskiej
Współcześnie drukowanie płaskie istnieje przede wszystkim jako drukowanie
offsetowe (z nawilżaniem lub bez), tj. drukowanie z pośrednim przenoszeniem
farby z formy drukowej na papier za pomocą cylindra pośredniego
(offsetowego). Korzystanie z cylindra pośredniego z elastycznym obciągiem
gumowym przedłużą żywotność formy i umożliwia reprodukowanie drobnych
elementów rysunku nawet na powierzchniach chropowatych oraz umożliwia
drukowanie wykorzystując stosunkowo mały nacisk.
Druk offsetowy jest stosunkowo tanią i szybką metodą uzyskania dużej ilości
odbitek. Lekka aluminiowa matryca założona na bębnie drukującym przekazuje
obraz na bęben pośredni pokryty gumą a ten z kolei przenosi obraz na papier.
Stąd drugie istotne określenie tej techniki - druk pośredni. Taki zespół drukujący
zdolny jest do obracania się z dużą prędkością.
Powszechność stosowania barwnego druku offsetowego oprócz prędkości,
wynika także z niskich kosztów uzyskania matrycy a także różnorodności
możliwych nośników od papierów powlekanych, przez gazetowe do kartonu.
Nowoczesne systemy bezpośredniego naświetlania obrazu na matrycy naświetlarki CTP (Computer to Plate), bez konieczności wykonania klisz
fotograficznych i ręcznego montażu arkusza drukarskiego jeszcze przyspieszyły
technologię uzyskania wydruku i obniżyły jego koszty.
DRUKOWANIE WKLĘSŁE
Forma drukowa używana w drukowaniu wklęsłym charakteryzuje się tym, że
elementy drukujące znajdują się poniżej elementów niedrukujących. Po
nałożeniu farby do druku na formę drukową jest ona zgarniana za pomocą rekla
z elementów niedrukujących. Farba przemieszcza się bezpośrednio z formy
drukowej na papier podczas nacisku i tak powstaje odbitka. Istnieją trzy
odmiany drukowania wklęsłego: rotograwiura (wklęsłodruk), stalodruk,
tampondruk.
Wklęsłodruk to technika, która umożliwia osiągnięcie wysokiej jakości druku z
ilustracjami barwnymi. Z powodu wysokich kosztów wytwarzania formy
wklęsłodruk
przeznaczony
jest
do
produkcji
o
dużym
nakładzie.
Wykorzystywany jest głównie do drukowania barwnych, ilustrowanych
czasopism, katalogów. Innym jego zastosowaniem jest zadruk opakowań i
wyrobów dekoracyjnych.
Stalodruk jest odmianą, w której uzyskuje się druk jednotonalny z
grawerowanych płyt stalowych. Jest on niezastąpiony przy drukowaniu
papierów wartościowych, znaczków banknotów.
Wariantem drukowania wklęsłego jest drukowanie tamponowe. Można je
scharakteryzować jako pośrednie drukowanie wklęsłe z form. Dzięki
elastycznemu
tamponowi
przenoszącemu farbę
zadrukowanie różnych przedmiotów.
drukarską możliwe
jest
Rotograwiura
W rotograwiurze formy drukowe, mające najczęściej postać miedziowanego
cylindra,
posiadają
obszary
drukujące
umieszczone
poniżej
obszarów
niedrukujących - jest to więc wklęsła technika druku, zaliczana do metod druku
bezpośredniego.
Rotograwiura wykorzystuje formy drukowe w kształcie cylindrów. Cylinder
formowy jest umieszczony częściowo w zbiorniku z farbą. Farba jest nakładana
na formę drukową poprzez obracający się cylinder w zbiorniku farbowym.
Rakiel znajdujący się nad zbiornikiem powoduje usunięcie nadmiaru farby i
pozostawienie jej tylko w obszarach wgłębionych - kałamarzykach. Z cylindra
formowego farba przenoszona zostaje na podłoże poprzez dociśnięcie cylindrem
dociskowym, którego siła musi być stosunkowo duża aby docisnąć do podłoża
farbę z obszarów zagłębionych.
Do rotograwiury najczęściej używa się maszyn zwojowych, chociaż spotykane
są także arkuszowe, przeważnie wielokolorowe z układami suszenia wstęgi
pomiędzy poszczególnymi zespołami drukującymi. Maszyny arkuszowe mają
formaty do B l, zaś zwojowe - szerokości zwojów do 3080 mm.
Rotograwiura wymaga farb ciekłych. Technika ta dobrze sprawdza się przy
reprodukcji obrazów rastrowych, ale już gorzej przy reprodukcji publikacji,
gdzie występuje sam tekst i grafika czarno-biała, ze względu konieczność
rastrowania także obszarów kreskowych i wiążącym się z tym ich
postrzępieniem.
Zastosowanie rotograwiury
W tej technice drukuje się wysokonakładowe czasopisma, albumy, książki,
opakowania (m.in. na tworzywach sztucznych), i reprodukcje dzieł sztuki,
zwłaszcza jeśli występują w nich liczne elementy ilustracyjne wymagające
reprodukcji w wysokiej jakości.
Zalety
Wady

druk na podłożach niewsiąkliwych

trudność wykonania form drukowych

duże nakłady druków z jednego

wysoka cena form
kompletu cylindrów

szeroka gama odwzorowywanych
barw
Stalodruk
Stalodruk jest odmianą, w której uzyskuje się druk jednotonalny z
grawerowanych płyt stalowych. Jest on niezastąpiony przy drukowaniu
papierów wartościowych, znaczków i banknotów (drukowanie giloszy).
Tampondruk
Tampondruk – technika druku pośredniego, zaliczana do pochodnych druku
wklęsłego, polegająca na nakładaniu farby drukarskiej za pomocą miękkiego
gładkiego stempla zwanego tamponem. Za pomocą tamponu o odpowiednim
kształcie
wykonywany
jest
nadruk
na
nierównych
i
nieregularnych
powierzchniach. Przez dobranie odpowiedniej farby możliwe jest drukowanie na
podłożach takich jak tworzywa sztuczne, guma, szkło, metal itp.
Tampondruk stosuje się do wykonywania napisów na powierzchniach bardzo
zróżnicowanych, od długopisów, przez kolekcjonerskie numizmaty, części
samochodowe aż po panele czołowe różnego sprzętu AGD i RTV.
Do nadruku tą techniką potrzebne są: tamponiarka, matryca (metalowa
szlifowana, lub polimerowa płytka z wyrytym lub wytrawionym wzorem),
tampon i farba.
Tampondruk przebiega według schematu:
1. Pokrycie matrycy farbą.
2. Usunięcie nadmiaru farby za pomocą rakli (metalowy lub – rzadziej –
gumowy lub z tworzywa sztucznego elastyczny zgarniacz) tak, by
pozostała jedynie w szczelinach wzorca.
3. Dociśnięcie tamponu do płytki wzorcowej – farba zostaje przeniesiona na
tampon.
4. Dociśnięcie tamponu do zadrukowywanego przedmiotu – farba zostaje
ostatecznie osadzona.
SITODRUK
Zasadą sitodruku jest przeciskanie farby drukarskiej reklem przez niezakryte
oczka siatki - formy drukowej, tj. przez otwory utworzone metodami
manualnymi lub fotomechanicznymi. Sitodruk wykorzystywany jest w różnych
odmianach: jako artystyczny, graficzny, techniczny, tekstylny oraz sitodruk
specjalny. Sitodruk graficzny w poligrafii ma znaczenie marginalne i używany
jest za technikę uzupełniającą.
Nośnikiem elementów drukujących i niedrukujących formy jest siatka
utworzona
z
włókien
polimerowych
lub
metalowych.
W
miejscach
niedrukujących oczka siatki są zakrywane. Szablon wytwarzany jest ręcznie, za
pomocą plotera lub fotochemicznie. Zaletą sitodruku jest prostota maszyny
drukującej, łatwość przygotowania formy, możliwość zadrukowania płaskich i
zaokrąglonych powierzchni oraz dowolnego podłoża, przy czym można uzyskać
grube warstwy farby.