dziennik urzędowy

Transkrypt

dziennik urzędowy

DZIENNIK URZĘDOWY
WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
Gdańsk, dnia 5 maja 2014 r.
Elektronicznie podpisany przez:
Jacek Zbigniew Karpiński
Data: 2014-05-05 12:26:46
Poz. 1781
UCHWAŁA NR LV/ 531/2014
RADY MIEJSKIEJ WŁADYSŁAWOWA
z dnia 9 kwietnia 2014 r.
w sprawie: przyjęcia "Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Gminy Miasta
Władysławowo"
Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9, art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. w samorządzie gminnym
( t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) w związku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) Rada Miejska Władysławowa
uchwala, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się „Gminny Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2014 – 2017 dla Miasta
Władysławowo”, zaopiniowany pozytywnie przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,
stanowiący załącznik do uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta Władysławowa.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym
Województwa Pomorskiego.
Przewodniczący Rady
Miejskiej Władysławowa
Zygmunt Orzeł
Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego
–2–
Poz. 1781
Załącznik nr 1 do Uchwały nr LV/531/2014
Rady Miejskiej Władysławowa
z dnia 9 kwietnia 2014r.
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD
ZABYTKAMI NA LATA 2014-2017 DLA
MIASTA WŁADYSŁAWOWO
–3–
Poz. 1781
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP
2.
PODSTAWA
PRAWNA
OPRACOWANIA
PROGRAMU
OPIEKI
NAD
ZABYTKAMI
3. PRZEDMIOT OCHRONY PRAWNEJ
4. FORMY OCHRONY PRAWNEJ ZABYTKÓW
5. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE OCHRONY ZASOBÓW
DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
6. ZASOBY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO MIASTA
7. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO MIASTA - ANALIZA SWOT
8.
ZAŁOŻENIA
PROGRAMOWE
GMINNEGO
PROGRAMU
OPIEKI
NAD
ZABYTKAMI
9. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU
OPIEKI NAD ZABYTKAMI
10. ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD
ZABYTKAMI
11. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI
1. WSTĘP
CEL OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU
ZABYTKAMI DLA MIASTA WŁADYSŁAWOWO
OPIEKI
NAD
Podstawowym, ogólnie pojętym założeniem niniejszego „Programu
opieki nad zabytkami dla Miasta Władysławowo na lata 2014 – 2017” jest
ukierunkowanie polityki Samorządu, służącej podejmowaniu planowanych
działań
dotyczących
finansowania,
inicjowania,
wspierania
oraz
koordynowania
kulturowego
prac
oraz
–4–
z dziedziny
Poz. 1781
ochrony
upowszechniania
zabytków
i promowania
i krajobrazu
dziedzictwa
kulturowego. Jest to uzupełniający dokument w stosunku do innych aktów
planowania gminnego. Zadaniem Programu jest także organizacja działań
edukacyjnych i wychowawczych wobec miejscowej społeczności. Dla
realizacji powyższego założenia niezbędna jest realizacja szczegółowych
celów określonych m.in. w art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r.
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, do których należą:

włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań
strategicznych wynikających
z koncepcji
przestrzennego
zagospodarowania kraju;

uwzględnianie
krajobrazu
w tym
ochrony przyrody i równowagi ekologicznej;
stanu ich zachowania;
wyeksponowanie
krajobrazu

zabytków,
zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie
do poprawy

ochrony
kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie
z uwarunkowaniami

uwarunkowań
poszczególnych
zabytków
oraz
walorów
kulturowego;
podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków
dla potrzeb
społecznych,
wspieranie inicjatyw
turystycznych
i edukacyjnych
oraz
sprzyjających wzrostowi środków finansowych
na opiekę nad zabytkami;

określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków,
eliminujących
sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych
zabytków;

podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc
pracy

związanych z opieką nad zabytkami
zapoznanie
i zabytkami
z zasobami
dziedzictwa
kulturowego,
historią
Miasta, w tym także rozróżnienie obiektów
–5–
wpisanych do rejestru zabytków
Poz. 1781
województwa
w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora

i figurujących
Zabytków
wspieranie działań zmierzających do pozyskania środków
finansowych na opiekę nad zabytkami

uwzględnienie
uwarunkowań
sporządzaniu i zmianie
przestrzennego oraz
miejscowych
studium
ochrony
planów
zabytków
przy
zagospodarowania
uwarunkowań
i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Miasta.
2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA PROGRAMU OPIEKI
NAD ZABYTKAMI
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r.,
Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami)

art. 7 ust. 1 pkt. 9
„Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań
własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują
sprawy:
9) kultury w tym bibliotek gminnych i innych instytucji
kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.”
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami)

art. 4
„Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowania
przez organy administracji publicznej działań mających na celu:
1)
zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych
i finansowych
umożliwiających
trwałe
zachowanie zabytków
oraz
ich
zagospodarowanie
i utrzymanie;
2)
zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować
uszczerbek dla
wartości zabytków;
–6–
Poz. 1781
3)
udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania
z zabytków;
4)
przeciwdziałanie
kradzieży,
zaginięciu
nielegalnemu
wywozowi zabytków za granicę;
5)
lub
kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;
6)
uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu
i zagospodarowaniu
przestrzennym
oraz
kształtowaniu
środowiska.”

art. 5
„Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego właściciela lub
posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków:
1)
naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2)
prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich
i robót
budowlanych przy zabytku;
3)
zabezpieczenia i utrzymania zabytku
otoczenia w jak
najlepszym stanie;
oraz
jego
4)
korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe
zachowanie jego wartości;
5)
popularyzowania
o zabytku oraz jego

i upowszechniania
wiedzy
znaczeniu dla historii i kultury.”
art. 18 i art. 19
zakładają obowiązek uwzględniania w strategii rozwoju gminy,
w studium
uwarunkowań
i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego gminy oraz w miejscowych
planach
zagospodarowania przestrzennego ochrony
zabytków
i opieki
nad zabytkami oraz zapisów zawartych w gminnym
programie
opieki nad zabytkami.

art. 20
studium
i plany
miejscowe
zaopiniowania lub
uzgodnienia
konserwatora zabytków.

art. 21.
wymagają
odpowiednio
przez
wojewódzkiego
–7–
Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów
opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy.

art. 22 ust. 4
„Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję
zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków
nieruchomych z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją
zabytków.”

art. 32 ust. 1 pkt. 3 i ust 2
stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) zawiadomień o znalezieniu w trakcie prowadzenia robót
budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje
przypuszczenie, że jest
on zabytkiem i zawiadomienie o tym
fakcie właściwego
wojewódzkiego
konserwatora zabytków.

art. 25
zagospodarowanie na cele użytkowe zabytku nieruchomego
wpisanego do rejestru wymaga posiadania przez jego właściciela
lub posiadacza:
1)
dokumentacji konserwatorskiej określającej stan
zachowania zabytku nieruchomego i możliwości jego
adaptacji, z uwzględnieniem historycznej funkcji i wartości
tego zabytku;
2)
uzgodnionego z wojewódzkim konserwatorem
zabytków programu prac konserwatorskich przy zabytku
nieruchomym, określającego zakres i sposób ich
prowadzenia
oraz
wskazującego
niezbędne
do
zastosowania materiały i technologie;
3)
uzgodnionego z wojewódzkim konserwatorem
zabytków
programu
zagospodarowania
zabytku
nieruchomego wraz z otoczeniem oraz dalszego korzystania
z tego zabytku, z uwzględnieniem wyeksponowania jego
wartości.

art. 26
w umowie sprzedaży, zamiany, darowizny lub dzierżawy
zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, stanowiącego
własność
Skarbu
Państwa
lub
jednostki
samorządu
terytorialnego, przy określaniu sposobu korzystania z tego
zabytku należy nałożyć, jeżeli stan zachowania zabytku tego
Poz. 1781
–8–
wymaga,
na
nabywcę
lub
dzierżawcę
obowiązek
przeprowadzenia w określonym terminie niezbędnych prac
konserwatorskich przy tym zabytku. Przepis ten stosuje się
odpowiednio do decyzji o oddaniu w trwały zarząd zabytku
nieruchomego, wpisanego do rejestru.

art. 27
na wniosek właściciela łub posiadacza zabytku wojewódzki
konserwator zabytków przedstawia, w formie pisemnej,
zalecenia konserwatorskie, określające sposób korzystania z
zabytku,
jego
zabezpieczenia
i
wykonania
prac
konserwatorskich, a także zakres dopuszczalnych zmian, które
mogą być wprowadzone w tym zabytku - we wniosku należy
wskazać
zakres
planowanych
prac,
ze
wskazaniem
zaplanowanych do zastosowana materiałów budowlanych i
rozwiązań technicznych;

art. 28
niezależnie od obowiązków wynikających z opieki nad
zabytkami, określonych w art. 5, właściciel lub posiadacz zabytku
znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków
zawiadamia wojewódzkiego konserwatora zabytków o:
1)
uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu lub kradzieży
zabytku, niezwłocznie po powzięciu wiadomości o
wystąpieniu zdarzenia;
2)
zagrożeniu dla zabytku, niezwłocznie po powzięciu
wiadomości o wystąpieniu zagrożenia;
3)
zmianie miejsca przechowania zabytku ruchomego w
terminie miesiąca od dnia nastąpienia tej zmiany;
4)
zmianach dotyczących sianu prawnego zabytku, nie
później niż w terminie miesiąca od dnia ich wystąpienia lub
powzięcia o nich wiadomości.

art. 33 ust. 1 i ust 2.
stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) zawiadomień o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co
do którego
istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem
archeologicznym
i zawiadomienie o tym fakcie właściwego
wojewódzkiego konserwatora zabytków.

art. 36.
1. Pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga:
Poz. 1781
–9–
Poz. 1781
1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich
lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do
rejestru;
2) wykonywanie
zabytku;
robót
3) prowadzenie badań
wpisanego do
rejestru;
4) prowadzenie
wpisanego do
5)
budowlanych
w
otoczeniu
konserwatorskich
zabytku
badań architektonicznych
rejestru;
zabytku
prowadzenie badań archeologicznych;
6) przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego
do rejestru;
7) trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego
do rejestru, z
naruszeniem
ustalonego
tradycją
wystroju wnętrza, w którym
zabytek ten się znajduje;
8) dokonywanie podziału
wpisanego do
rejestru;
zabytku
nieruchomego
9) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru
lub sposobu
korzystania z tego zabytku;
10) umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru
urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, z
zastrzeżeniem art. 12
ust. 1;
11) podejmowanie innych działań, które mogłyby
prowadzić do
naruszenia substancji lub zmiany
wyglądu zabytku wpisanego do rejestru;
12) poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków
ruchomych, w
tym zabytków archeologicznych, przy
użyciu wszelkiego rodzaju
urządzeń elektronicznych i
technicznych oraz sprzętu do
nurkowania.
2. Na polskich obszarach morskich pozwolenie na podejmowanie
działań, o których mowa w ust. 1 pkt. 5 i 12, wydaje dyrektor
urzędu
morskiego
w
uzgodnieniu
z
wojewódzkim
konserwatorem zabytków właściwym dla miejsca siedziby
urzędu morskiego.
3. Pozwolenia, o których mowa w ust. 1, mogą określać warunki,
które zapobiegną uszkodzeniu lub zniszczeniu zabytku.
– 10 –
4. Wojewódzki konserwator zabytków może uzależnić wydanie
pozwolenia na podejmowanie działań, o których mowa w ust. 1
pkt 6, 9 i 11, od przeprowadzenia, na koszt wnioskodawcy,
niezbędnych badań konserwatorskich, architektonicznych lub
archeologicznych. Egzemplarz dokumentacji badań jest
przekazywany nieodpłatnie wojewódzkiemu konserwatorowi
zabytków.
5. Pozwolenia, o których mowa w ust. 1, wydaje się na wniosek
osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł
prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru,
wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego,
trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub
stosunku zobowiązaniowego.
6. Pozwolenie na prowadzenie badań archeologicznych wydaje
się na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej
posiadającej tytuł prawny do korzystania z nieruchomości,
wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego,
trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub
stosunku zobowiązaniowego.
7. Pozwolenie na prowadzenie badań konserwatorskich i
architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru albo
badań archeologicznych lub poszukiwań ukrytych bądź
porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków
archeologicznych, wydaje się również na wniosek osób
fizycznych albo jednostek organizacyjnych zamierzających
prowadzić te badania lub poszukiwania. W przypadku
nieuzyskania zgody właściciela lub posiadacza nieruchomości na
przeprowadzenie tych badań lub poszukiwań przepisy art. 30
ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
8. Uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora
zabytków na podjęcie robót budowlanych przy zabytku
wpisanym do rejestru nie zwalnia z obowiązku uzyskania
pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, w przypadkach
określonych przepisami Prawa budowlanego.

art. 71 ust. 1 i ust. 2.
zakłada sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie
prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do którego tytuł
prawny posiada gmina i jest to zadanie własne samorządu

art. 81
Organ stanowiący gminy lub powiatu ma prawo udzielania
dotacji na
prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty
Poz. 1781
– 11 –
budowlane przy
zabytku wpisanym do rejestru zabytków, na
zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale.

art. 87
Artykuł ten stanowi, że:
1)
wójt (burmistrz, prezydent) sporządza na okres 4 lat
gminny program opieki nad zabytkami;
2)
gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje
rada gminy po
uzyskaniu
opinii
wojewódzkiego
konserwatora zabytków;
3)
gminny program opieki nad zabytkami ogłaszany jest
w wojewódzkim dzienniku urzędowym;
4)
z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami
wójt (burmistrz, prezydent) sporządza co 2 lata
sprawozdanie, które
przedstawia
radzie
gminy
(miasta).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243,
poz. 1623 z późniejszymi zmianami)
 art. 39 ust. 3
w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów'
niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminne)
ewidencji zabytków, pozwolenie na budowrę lub rozbiórkę
obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z
wojewódzkim konserwatorem zabytków:
 art. 30 ust. 2
do zgłoszenia robót budowlanych należy dołączyć, w zależności
od potrzeb, pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane
odrębnymi przepisami (np. wojewódzkiego konserwatora
zabytków)
Ponadto katalog działań budowlanych w stosunku, do których
należy uzyskać pozwolenie budowlane, a które podlegają
zgłoszeniu organowi budowlanemu określają kolejno art. 29, 29a,
30, 31 w/w ustawy Prawo budowlane.
3. PRZEDMIOT OCHRONY PRAWNEJ
Przywołana na wstępie ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
Poz. 1781
– 12 –
Poz. 1781
zabytków i opiece nad zabytkami stanowi podstawę prawną ochrony
dziedzictwa kulturowego w Polsce i wprowadza w tej materii szereg
fundamentalnych definicji i pojęć. W myśl ustawy zabytek jest to
nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem
człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo
minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie
społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub
naukową. Zgodnie z ustawą opiece podlegają – bez względu na stan
zachowania – zabytki pogrupowane w trzech kategoriach:
Zabytki nieruchome będące w szczególności:
o
krajobrazami kulturowymi,
o
układami
urbanistycznymi,
ruralistycznymi
i zespołami
budowlanymi,
o
dziełami architektury i budownictwa,
o
dziełami budownictwa obronnego,
o
obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami
i innymi zakładami przemysłowymi,
o
cmentarzami,
o
parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,
o
miejscami
działalność
upamiętniającymi
wydarzenia
historyczne
bądź
wybitnych osobistości lub instytucji.
Zabytki ruchome będące w szczególności:
o
dziełami
sztuk
i sztuki użytkowej,
plastycznych,
rzemiosła
artystycznego
o
kolekcjami
– 13 –
Poz. 1781
stanowiącymi
zbiory
przedmiotów
zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób,
które tworzyły te kolekcje,
o
numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza
militariami,
sztandarami,
medalami i orderami, wytworami
pieczęciami,
odznakami,
techniki,
a zwłaszcza
urządzeniami, środkami transportu oraz
i narzędziami
świadczącymi
charakterystycznymi
gospodarki,
dla
maszynami
o kulturze
dawnych
dokumentującymi
poziom
materialnej,
i nowych
nauki
form
i rozwoju
cywilizacyjnego,
o
materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy
z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539,
z późn. zm.)
o
instrumentami muzycznymi, wytworami sztuki ludowej
i rękodzieła
o
oraz innymi obiektami etnograficznymi,
przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne
bądź
działalność wybitnych osobistości lub instytucji;
Zabytki archeologiczne będące w szczególności:
o
pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego
osadnictwa,
o
cmentarzyskami,
o
kurhanami,
o
reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.
Ponadto, zgodnie z art. 6.2. ochronie mogą podlegać nazwy
geograficzne, historyczne lub tradycyjne obiektu budowlanego, placu, ulicy
– 14 –
Poz. 1781
lub jednostki osadniczej.
4. FORMY PRAWNE OCHRONY ZABYTKÓW
Ustawodawca wyróżnia następujące formy ochrony zabytków:

wpis do rejestru zabytków,

uznanie za pomnik historii,

utworzenie parku kulturowego,

ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu
publicznego, decyzjach o warunkach zabudowy,
decyzjach o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej,
decyzjach o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzjach o
zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie
lotniska
użytku publicznego.
Wpis do rejestru zabytków
Podstawą wpisu do rejestru zabytków jest decyzja administracyjna
wydana przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Z wnioskiem o taki
wpis może występować właściciel zabytku oraz użytkownik wieczysty
gruntu na którym znajduje się zabytek. Również wojewódzki konserwator
zabytków ma prawo wszczęcia postępowania z urzędu w sprawie wpisania
zabytku nieruchomego do rejestru zabytków.
Rejestr zabytków prowadzi odpowiedni wojewódzki konserwator
zabytków dla zabytków znajdujących się na terenie województwa. Do
rejestru
można
wpisać
także
otoczenie
oraz
nazwę
geograficzną,
historyczną i tradycyjną zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru
zabytków. Wojewódzki konserwator zabytków może wpisać także do
rejestru historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny. Sprawy te
– 15 –
Poz. 1781
reguluje ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
oraz Rozporządzenie Ministra Kultury z 26 maja 2011 r. w sprawie
prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji
zabytków
oraz
krajowego
wykazu
zabytków
skradzionych
lub
wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. Nr 113, poz. 661).
Pomnik Historii
Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnych
wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa
kulturowego naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest
on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym
rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego
zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego
granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu.
Na elitarną listę Pomników Historii mogą zostać wpisane obiekty
architektoniczne,
krajobrazy
kulturowe,
układy
urbanistyczne
lub
ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki
i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci
historycznych oraz stanowiska archeologiczne. W roku 2012 w całym kraju
znajdowały się 52 obiekty uznane za pomnik historii.
Park kulturowy
Kolejną formą ochrony jest utworzenie parku kulturowego w celu
ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się
krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla
miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Podstawą jego utworzenia jest
uchwała rady gminy, którą podejmuje się po zasięgnięciu opinii
– 16 –
Poz. 1781
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o
ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzja o warunkach
zabudowy, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej,
decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzja o zezwoleniu
na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego
Relacje pomiędzy ochroną zabytków a planami zagospodarowania
przestrzennego są regulowane przez artykuły 18, 19 i 20 ustawy z 23 lipca
2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Przede wszystkim art.
18 wprowadza obowiązek uwzględniania ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami przy sporządzaniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego
zagospodarowania kraju, strategii
rozwoju
województw,
planów
zagospodarowania
przestrzennego
województw, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego
powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gmin
oraz
miejscowych
planów
zagospodarowania przestrzennego.
W wymienionych decyzjach, koncepcjach, strategiach, analizach,
planach i studiach, winno się w szczególności uwzględnić krajowy program
ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, określić rozwiązania niezbędne
do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków i zapewnić im ochronę przy
realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu
oraz
ustalić
uwzględniające
nieruchomych
przeznaczenie
opiekę
nad
wpisanych
do
i zasady
zagospodarowania
terenu
zabytkami.
W
przypadku
zabytków
rejestru
i ich
otoczenia,
zabytków
nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków oraz
parków kulturowych, ochrona ich musi być bezwarunkowo uwzględniona
w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i
pozostałych decyzjach.
5. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE
OCHRONY ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
– 17 –
5.1 RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI
Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE KRAJOWYM:
KRAJOWY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI
Art. 84 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nakłada na
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego obowiązek sporządzenia
Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Celem
krajowego programu jest stworzenie warunków niezbędnych do sprawowania
ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. W krajowym programie powinny
zostać określone cele i kierunki działań oraz zadania w zakresie ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami, warunki i sposoby finansowania planowanych
działań oraz harmonogram ich realizacji.
W tezach do Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami określono siedem podstawowych zasad konserwatorskich:
• primum non nocere,
• maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i
wszystkich jego
wartości (materialnych i niematerialnych),
• minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymanie się od działań
niekoniecznych),
• usuwania tylko tego, co na oryginał działa niszcząco,
• czytelności i odróżnialności ingerencji,
• odwracalności metody i materiałów,
• wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na
najwyższym
poziomie.
Zasady te powinny być uwzględniane podczas prowadzenia
wszelkich prac przy zabytkach przez wszystkie osoby działające w sferze
opieki nad zabytkami, w tym przez: pracowników urzędów,
konserwatorów dzieł sztuki, architektów, urbanistów, pracowników
budowlanych, archeologów, badaczy, właścicieli, użytkowników i innych.
KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju została przyjęta dnia
26 lipca 2001 r. Dokument określa zasady polityki państwa w dziedzinie
Poz. 1781
– 18 –
Poz. 1781
przestrzennego zagospodarowania kraju w perspektywie najbliższych kilkunastu
lat.
W systemie strategicznych celów rozwoju i zagospodarowania
przestrzennego kraju, określono między innymi główne motywy wyboru
celów strategicznych, kreujących politykę´ przestrzenną państwa. Jest
wśród nich historyczna konieczność oraz szansa dynamizacji rozwoju i
osiągnięcia na tej drodze europejskich standardów życia społeczeństwa
poprzez istotne zwiększenie konkurencyjności gospodarki narodowej w
otwartym systemie światowym. Tak sformułowany motyw i cel generalny
wyznacza system celów z nim współzależnych. Jednym z nich jest ochrona
dziedzictwa kulturowego, poprzez niekonfliktogenne wkomponowanie
zagospodarowania kraju, regionów, miast i osiedli w przestrzeń
historyczną, która kształtowałaby i utrwala tożsamość polskiej przestrzeni
w systemie europejskim.
W koncepcji zostało określonych 6 głównych celów, z czego jeden z
nich został dedykowany ochronie dziedzictwa kulturowego - Kształtowanie
struktur przestrzennych umożliwiających ochronę krajobrazu kulturowego i
pojedynczych zabytków przed zniszczeniem, degradacją, dewaloryzacją
oraz podjęcie działań mających na celu udostępnienie dziedzictwa
kulturowego społeczeństwu.
Wskazano
przestrzennego:
cztery
kryteria
kształtowania
zagospodarowania
• przestrzenne oddalenie trwałych źródeł dewaloryzacji od obiektów
dziedzictwa kulturowego;
• dostępność komunikacyjna krajobrazu kulturowego w sposób
eksponujący jej najwyższe wartości i walory oraz przeciwdziałający jej
degradacji;
• wkomponowanie obiektów dziedzictwa kulturowego narodu we
współczesne
struktury funkcjonalno-przestrzenne;
• powiązanie funkcjonalno-przestrzenne obiektów
kulturowego z krajobrazem przyrodniczym.
dziedzictwa
Koncepcja wskazuje na turystykę jako jeden z głównych elementów
rozwoju gospodarczego kraju. Ochrona dziedzictwa kulturowego i
– 19 –
Poz. 1781
historycznego została określona jako filar turystyki, zwłaszcza w wielkich
miastach stanowiących centra cywilizacyjne i główne kierunki turystyki
zagranicznej. Rewaloryzacja przestrzeni turystycznej, zagospodarowanie
turystyczne transeuropejskich szlaków kulturowych, zwiększa atrakcyjności
obiektów turystycznych oraz wspiera działania komercyjne sprzyjające
wzrostowi środków na ochronę dziedzictwa.
NARODOWA STRATEGIA ROZWOJU KULTURY NA LATA 2004 – 2013
ORAZ UZUPEŁNIENIE STRATEGII NA LATA 2004 – 2020
Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki
nad zabytkami zostały zawarte w dokumencie o nazwie Narodowa Strategia
Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013 (przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 21
września
2004 r.) oraz jego uszczegółowieniu „Uzupełnienie Narodowej
Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2020” (przyjętym w 2005 r.). Są to
rządowe dokumenty tworzące ramy dla nowoczesnego mecenatu państwa
w sferze kultury, a przede wszystkim dla nowocześnie pojmowanej polityki
kulturalnej państwa, funkcjonującej w warunkach rynkowych, w połączeniu
z perspektywami kolejnych okresów programowania Unii Europejskiej.
Głównym celem strategii jest działanie na rzecz zrównoważonego
rozwoju kulturalnego regionów w Polsce.
Dokumentem służącym wdrożeniu Narodowej Strategii Rozwoju
Kultury
jest
Narodowy
Program
Kultury
„Ochrona
Zabytków
i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2013”. W programie zapisano
następujące priorytety i działania:

Priorytet 1.
Aktywne
zarządzanie
zasobem
stanowiącym
materialne dziedzictwo kulturowe
Działania realizowane w ramach niniejszego priorytetu mają na
celu materialną poprawę stanu zabytków, ich adaptację i rewitalizację oraz
zwiększenie dostępności do nich mieszkańców, turystów i inwestorów.
Realizacja działań pozwoli na zwiększenie atrakcyjności regionów, a także
wykorzystanie
przez
nie
dziedzictwem kulturowym.
potencjału
związanego
z posiadanym
 Działanie
– 20 –
1.1.
Budowa
organizacyjno Działanie
Poz. 1781
nowoczesnych
rozwiązań
finansowych w sferze ochrony zabytków
1.2.
adaptacja na
Kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich
cele
kulturalne,
turystyczne,
edukacyjne,
rekreacyjne i inne cele społeczne
 Działanie 1.3. Zwiększenie roli zabytków w rozwoju turystyki i
przedsiębiorczości poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych
produktów

turystycznych.
Priorytet 2.
Edukacja i administracja na rzecz ochrony
i zachowania
dziedzictwa kulturowego
 Działanie
2.1.
świadomości
społecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego
 Działanie
2.2.
kulturowego przed
Rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie
Ochrona
i zachowanie
dziedzictwa
nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem
przez granicę.
Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 20042020, opracowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
w 2005 r., zawiera opis Programu Operacyjnego „Dziedzictwo kulturowe”.
Priorytet
I
dotyczy
rewaloryzacji
zabytków
nieruchomych
i ruchomych. Celami tego priorytetu są:
 poprawa stanu zachowania zabytków,
 zwiększanie narodowego zasobu dziedzictwa kulturowego (w tym
także
dziedzictwa archeologicznego),
 kompleksowa rewaloryzacja zabytków i ich adaptacja na cele inne
niż
– 21 –
Poz. 1781
kulturalne,
 zwiększenie roli zabytków i muzealiów w rozwoju turystyki
i przedsiębiorczości
narodowych
poprzez
tworzenie
zintegrowanych
produktów turystycznych,
 poprawa
warunków
instytucjonalnych,
prawnych
i organizacyjnych w zakresie ochrony zabytków i ich dokumentacji,
 zabezpieczenie
zabytków,
muzealiów
i archiwaliów
przed
skutkami klęsk żywiołowych, kradzieżami i nielegalnym wywozem
za granicę oraz na
wypadek
sytuacji
kryzysowych
i konfliktu
zbrojnego.
Z OPRACOWANIAMI
WYKONANYMI
NA
POZIOMIE
WOJEWÓDZKIM
PROGRAM
OPIEKI
NAD
ZABYTKAMI
WOJEWÓDZTWA
POMORSKIEGO NA LATA 2011 – 2014
Wojewódzki program opieki nad zabytkami (przyjęty uchwałą Nr
91/V/11 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 lutego 2011 roku)
określa cel, priorytety i typy działań związanych z opieką nad zabytkami w
województwie pomorskim. Celem strategicznym Programu na lata 20112014 jest wzmocnienie poziomu ochrony i opieki nad dziedzictwem
kulturowym województwa pomorskiego służące zachowaniu zabytków,
budowaniu tożsamości regionalnej oraz promocji turystycznej regionu.
Powyższy cel ma być realizowany w ramach 3 priorytetów:
1. Zachowanie dziedzictwa kulturowego miast i wsi
– 22 –
Poz. 1781
2. Zachowanie kulturowego dziedzictwa morskiego i rzecznego
3. Zadanie, dokumentacja i promocja dziedzictwa kulturowego
Program ustala też kierunki działań w zakresie zachowania dziedzictwa
kulturowego miast i wsi. Są one następujące:
1. Zachowanie dziedzictwa kulturowego miast i wsi regionu służące
budowaniu
tożsamości mieszkańców oraz promocji turystycznej.
2. Ochrona charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego,
w tym
zachowanie wyróżniających się krajobrazowo terenów z
zabytkami
nieruchomymi
charakterystycznymi dla miejscowej
tradycji budowlanej i osadniczej.
3. Zachowanie krajobrazu kulturowego wsi pomorskiej.
4. Ożywienie obszarów zabytkowych zespołów ruralistycznych oraz
urbanistycznych.
5. Zachowanie dziedzictwa architektury obronnej oraz przemysłu i
techniki.
6. Poprawa stanu ochrony i opieki nad zbiorami muzealnymi i
archiwalnymi.
7. Trwałe zachowanie i bezpieczeństwo obiektów zabytkowych.
8. Ekspozycja najcenniejszych zabytków dziedzictwa kulturowego
miast i wsi.
W Programie zawarto również kierunki działań w ramach badania,
dokumentacji i promocji dziedzictwa kulturowego, do których należą:
1. Specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów,
zespołów
oraz
obszarów
przygotowywanym lub realizowanym
zabytkowych
związane
procesem inwestycyjnym.
z
2. Rozpoznanie
zasobów
– 23 –
i
Poz. 1781
specyfiki
regionalnego
dziedzictwa
kulturowego.
3. Promowanie tradycyjnych form i cech regionalnej architektury (w
zakresie bryły, detalu architektonicznego, materiału, kolorystyki,
rozwiązań
konstrukcyjnych).
4. Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie
kulturowym.
5. Promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego służąca kreacji
produktów
turystyki kulturowej.
6. Szeroki dostęp do informacji o dorobku kultury regionalnej.
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO DO ROKU
2020
Strategia wojewódzka (przyjęta Uchwałą nr 458/XXII/12 Sejmiku
Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2012 roku) stwierdza, że
„Pomorskie wyróżnia oryginalna wielokulturowość, stanowiąca mieszankę
dziedzictwa polskiego (w tym kaszubskiego, kociewskiego i kresowego),
hanzeatyckiego, ukraińskiego i innych. Jej materialnym odzwierciedleniem
są liczne zabytki i obiekty kulturalne. Brakuje jednak spójnej i
konsekwentnie
realizowanej
promocji
wykorzystania
dziedzictwa
kulturowego dla wzmocnienia świadomości historycznej i tożsamości
regionalnej oraz podniesienia atrakcyjności osiedleńczej, turystycznej i
inwestycyjnej regionu”.
W ramach prac nad strategią opracowana została diagnoza stanu
rozwoju społeczno-gospodarczego województwa, która wskazała m.in. na
wagę i znaczenie wartości regionalnych: kultury i tożsamości. Wśród
kierunków działań mających na celu realizacje podstawowych priorytetów i
celów strategicznych województwa wymieniona jest ochrona dziedzictwa
historycznego, kulturowego i przyrodniczego sprzyjająca jego racjonalnemu
wykorzystaniu
w
– 24 –
rozwoju
Poz. 1781
społeczno-gospodarczym,
w
tym
m.in.
wspieranie rozwoju regionalnych przemysłów kultury oraz regionalnych
produktów turystycznych. Gminny Program Opieki Nad Zabytkami jest
zgodny również pozostałymi Priorytetami i celami strategicznymi SRWP
2020.
Jednocześnie określono wizję województwa pomorskiego do roku
2020 wskazując, że region ten będzie znaczącym partnerem w regionie
Morza Bałtyckiego – regionem czystego środowiska; wysokiej jakości życia;
rozwoju opartego na wiedzy, umiejętnościach, aktywności i otwartości
mieszkańców; silnej i zróżnicowanej gospodarki; partnerskiej współpracy;
atrakcyjnej i spójnej przestrzeni, a także kultywowania wielokulturowego
dziedzictwa oraz tradycji morskich i solidarnościowych.
Ponadto województwo ma stać się:

regionem
konkurencyjnym
-
dysponującym
dobrze
zorganizowaną, efektywną i działającą w sposób przejrzysty
administracją publiczną, ukierunkowaną na trwały rozwój
społeczno-gospodarczy, z wykorzystaniem m.in. partnerstwa
publiczno-prywatnego i publiczno-społecznego, włączonym do
międzynarodowej
sieci
przepływu
informacji,
wiedzy
i
kooperacji naukowej, gospodarczej i kulturalnej; stanowiącym
atrakcyjne miejsce dla inwestorów, turystów, studentów,
naukowców, a także obecnych i potencjalnych mieszkańców;

regionem spójnym - umacniającym – zgodnie z zasadą „jedność
w różnorodności” – tożsamość budowaną na fundamencie
poszanowania bogatej spuścizny historycznej oraz tradycji,
dorobku i dziedzictwa Kaszub,

regionem dostępnym - dobrze powiązanym z otoczeniem
zewnętrznym poprzez zintegrowany i bezpieczny regionalny
system transportowy wspierający mobilność ludzi, a także
poprzez
wydajny
regionalny
system
teleinformatyczny
zapewniającym
sprawny
przepływ
informacji
zapewniającym
wysoki
standard
życia,
środowiska
przyrodniczego
i
i
wiedzy,
dobrą
kulturowego,
a
jakość
także
bezpieczeństwo
– 25 –
Poz. 1781
powodziowe
i
energetyczne,
oferującym
wyrównany dostęp do wysokiego poziomu świadczeń i usług
w
sferach:
edukacji,
ochrony
zdrowia,
bezpieczeństwa
publicznego, pomocy społecznej, kultury, sportu i rekreacji.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA
POMORSKIEGO
Plan
Zagospodarowania
Przestrzennego
Województwa
Pomorskiego (przyjęty Uchwałą nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa
Pomorskiego z dnia 26 października 2009 r.) określa podstawowe zasady
polityki przestrzennej województwa. Preferowanym kierunkiem rozwoju
struktury przestrzennej województwa jest POLITYKA RÓWNOWAŻENIA
ROZWOJU, przejawiająca się kształtowaniem ośrodków, pasm i stref
aktywności, warunkujących rozwój przedsiębiorczości i innowacji w
miejscach, które są i będą wybierane przez mechanizmy gospodarki
rynkowej oraz
aktywne
inicjowanie
i
wspomaganie
przedsięwzięć
samorządów lokalnych i podmiotów publicznych, przy jednoczesnym
zachowaniu cech, zasobów i walorów środowiska przyrodniczego,
kulturowego i krajobrazu warunkujących wysoką jakość życia i zdrowie
mieszkańców.
Zgodnie z Planem w ramach systemu ochrony środowiska
kulturowego ustanowiono następujące zadania polityki przestrzennej,
polegające na:
1. Zachowaniu i eksponowaniu przestrzennych świadectw tradycji
morskich
kraju i województwa, najwartościowszych zespołów i
obiektów środowiska kulturowego,
wzmacniających
wizerunek
regionu jako integralnego elementu środowiska kulturowego Europy
Bałtyckiej.
2. Zachowaniu
zapewnieniu
różnorodności
dostępności
kulturowej
zasobów
i
województwa
walorów
oraz
dziedzictwa
– 26 –
kulturowego jako atutu w
Poz. 1781
rozwoju
zrównoważonym
i
konkurencyjności przestrzeni województwa.
Zadania te powinny być realizowane poprzez:
a) Ochronę różnorodności dziedzictwa kulturowego wykształconego
w wyniku
wielu procesów kulturowych oraz dóbr kultury
współczesnej.
b) Ochronę
wyrazistej
zachowanych
zespołów
obiektów
zabytkowych
o
tożsamości – nawet jeśli poszczególne obiekty nie
posiadają wybitnej wartości historycznej lub artystycznej.
c) Wprowadzanie funkcji umożliwiających efektywne i racjonalne
gospodarowanie obiektem zabytkowym.
d) Unikanie
przekształceń
przestrzennych
mogących
zagrażać
zasobom dziedzictwa kulturowego, np.: dysharmonijne lub szkodliwe
sąsiedztwo.
e) Stwarzanie przestrzennych warunków dla kontynuacji funkcji
tosamych dla
tradycji miejsca.
f) Eksponowanie w strukturze przestrzennej, w panoramach i
sylwetach
miejscowości
udostępnianie miejsc o wysokich
elementów
najcenniejszych
i
walorach kulturowych.
g) Komponowanie nowych struktur z uwzględnieniem historycznej
zabudowy –
uzupełnianie istniejących struktur o nowe elementy
tworzące harmonijną całość.
h) W gminnych dokumentach planistycznych należy:
-
zidentyfikować
funkcjonalnokulturowych;
istniejące
i
przestrzenne związane
potencjalne
z
ochroną
konflikty
walorów
-
– 27 –
zidentyfikować
kulturowego
Poz. 1781
elementy
oraz
charakterystyczne
określić
zasady
ich
krajobrazu
ochrony
(np.:
wskazanie wytycznych dotyczących zgodnych z tożsamością
miejscowości zasad: posadowienia
obiektów na działce, formy
obiektu, detalu architektonicznego);
-
określić elementy charakterystyczne w przypadku dóbr
kultury
współczesnej, które winny zostać zachowane
Jako kierunki zagospodarowania przestrzennego wskazano między innymi:
1) Ochronę i odnowę charakterystycznych zasobów dziedzictwa
kulturowego
regionu,
m.in.:
ruralistycznych, zabytków wsi
układów
urbanistycznych
pomorskiej,
i
dziedzictwa
morskiego i rzecznego, dziedzictwa budownictwa
ceglanego
(przede wszystkim najstarsze kościoły i założenia klasztorne, zamki
krzyżackie)
i
drewnianego
kulturowe Ziemi
(przede
wszystkim
Słupskiej, Żuław, Powiśla, Kaszub i Kociewia),
obiektów dziedzictwa obronnego
i
techniki
hydrotechnicznych), kultury materialnej
(w
tym
portów
zespołów
rezydencjalnych,
systemów
morskich
rzecznych oraz wsi rybackich, materialnych reliktów
solidarnościowego,
dziedzictwo
i
dziedzictwa
zespołów
zieleni
urządzonej, wybitnych dóbr kultury współczesnej.
2) Uwzględnianie w dokumentach strategicznych i planistycznych
stref
koncentracji
elementów
wymagających szczególnej
ochrony
dziedzictwa
wartości
kulturowego
kulturowych
i
krajobrazowych.
W rozdziale poświęconym systemowi ochrony walorów krajobrazu
omówione zostały następujące zasady zagospodarowania przestrzennego:
a) W strefach krajobrazu harmonijnego (ziemia pucka, bytowska,
kartuska,
słowińska, dolina dolnej Wisły, Żuławy Wiślane,
Równina Charzykowska oraz
parki
krajobrazowe,
parki
– 28 –
Poz. 1781
narodowe) zachowanie i uczytelnianie istniejących
wartości
estetyczno-widokowych związanych z rzeźbą terenu oraz jego
naturalnym i kulturowym pokryciem.
b) W
sferze
(aglomeracja
krajobrazu
dysharmonijnego
Trójmiasta,
regionalnych, główne ciągi
obszary
zdegradowanego
podmiejskie
komunikacyjne)
równowagi przyrodniczej, zwiększanie
i
–
ośrodków
przywracanie
bioróżnorodności,
porządkowanie i odtwarzanie zasobów kulturowych,
usuwanie lub
maskowanie zielenią elementów obniżających walory estetycznowidokowe.
c) Ograniczanie
(szczególnie o
zainwestowania
na
terenach
leśno-rolnych
wysokich wartościach kulturowych i estetycznych)
przez wyznaczanie w dokumentach planistycznych gmin obszarów
wyłączonych spod zabudowy i jej
ograniczanie oraz wskazywanie
linii zabudowy oddzielającej obszar zabudowany
od
obszarów
rolnych lub zagrodowej zabudowy rozproszonej.
d) Eliminacja i przeciwdziałanie powstawaniu zabudowy o cechach
dysharmonijnych w strefach wglądów na tereny o wysokich
walorach
krajobrazowych.
e) Eksponowanie i odtwarzanie dominant architektonicznych (np.
baszty, wieże
zamków, kościołów czy ratuszy).
f) Preferowanie i kontynuacja dobrej praktyki w zagospodarowania
przestrzeni
(układów ruralistycznych, niw siedliskowych etc.) i
sposobie użytkowania obszarów o wyraźnych walorach przyrodniczokulturowych i krajobrazowych.
g) Ochrona przestrzeni o specyficznych i unikatowych walorach
krajobrazowych.
h) Ograniczanie wprowadzania obcych krajobrazowo elementów i
form
zagospodarowania antropogenicznego oraz dewastowania
elementów
przyrodniczych i architektonicznych krajobrazu –
ochrona tożsamości
wszystkich typów krajobrazu.
– 29 –
Poz. 1781
i) Kształtowanie i podnoszenie walorów krajobrazowych oraz ich
lepsze
udostępnienie, jako elementu jakości życia i atrakcyjności
turystycznej
województwa.
j) Opracowywanie studiów krajobrazowych przy realizacji inwestycji
wielkopowierzchniowych,
dominujący
wysokościowych
lub
liniowych
w
sposób oddziaływujących na przestrzeń.
k) Zachowanie charakterystycznych cech naturalnych krajobrazów
nadmorskich i naturalnych procesów ich kształtowania, ekspozycji
widokowej.
Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE GMINY
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY WŁADYSŁAWOWO
Dokument
przyjęty
został
Uchwałą
Rady
Miejskiej
we
Władysławowie nr XVII/302/2002 z dnia 30 stycznia 2002 roku).
Podstawowe zapisy studium są w zgodzie w stosunku do przepisów
ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury (Dz. U. Nr 10,
poz. 48, z późniejszymi zmianami). Obiekty posiadające charakter
zabytkowy, mogą być wpisane do rejestru zabytków, który prowadzi
wojewódzki konserwator zabytków lub do gminnej ewidencji zabytków,
którą prowadzi zarząd gminy. Objęte ochroną obiekty i obszary środowiska
kulturowego stanowią o tożsamości miasta.
W
zakresie
przestrzennym
środowisko
opracowania tworzą występujące na terenie gminy:
 zabytki archeologiczne,
kulturowe
obszaru
– 30 –
Poz. 1781
 zabytki architektury i urbanistyki,
 zabytkowe układy wsi rybackich,
 charakterystyczne formy krajobrazowe.
Wartości "niematerialne" jak język, krajobraz antropogeniczny,
kultura ludowa, język znaków i symboli - stanowią pomocniczą warstwę
ocenę funkcjonowania środowiska kulturowego Władysławowa.
Mimo,
że
środowisko
kulturowe
tworzą
tu
wszystkie
antropogeniczne przekształcenia przestrzenne to wymienione na wstępie
cztery kategorie kwalifikowane są jako przedmiot ochrony, jako to, co
chcemy zachować dla siebie i przyszłych pokoleń, ze względów
dydaktycznych, poznawczych, dokumentacyjnych, estetycznych, a często
także - utylitarnych.
Na obszarze Władysławowa następujące obiekty wpisano do rejestru
zabytków:
1. Kościół Parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
2. Dom gen. J. Hallera ul. Morska 6
3. Dom adiutanta gen. J. Hallera ul. Księdza Merkleina
4. Latarnia Morska w Rozewiu
Na terenie gminy Władysławowo wyznaczono 12 obszarów
wartościowej zabudowy dawnych wsi rybackich z których Wielka Wieś,
Cetniewo, Poczernino, kwalifikuje się do bezwzględnego zachowania i
konserwacji układu. Na terenie gminy stwierdzono występowanie 29
stanowisk archeologicznych.
W
oparciu
o
ustalenia
miejscowego
ogólnego
planu
zagospodarowania przestrzennego wyznaczona została strefa "W" ochrony archeologicznej, która obejmuje 29 obszarów na
których
rozpoznano relikty archeologiczne. Większość na poziomie wstępnej
rejestracji w systemie AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski - wykonane w
– 31 –
Poz. 1781
skali 1 :25000). Tereny chronione sklasyfikowano w czterech przedziałach
(jednostkach) :
A - obszary o szczególnych wartościach, dla których obowiązuje
wykonanie
miejscowego
planu
przestrzennego i w stosunku do których
zagospodarowania
zakłada się bezwzględny
priorytet wymagań konserwatorskich,
B - obszary ochrony konserwatorskiej, które obejmują tereny
podlegające rygorom w
zakresie
utrzymania
elementów rozplanowania istniejącej
zasadniczych
substancji o wartościach
kulturowych oraz charakteru i skali nowego
zainwestowania,
E - obszary ochrony ekspozycji elementów układu funkcjonalnoprzestrzennego krajobrazu,
właściwego
eksponowania
przestrzennych i obiektów
zabytkowych,
dominant
W - obszary występowania stanowisk archeologicznych (system AZP)
Obok tego wyznaczono tereny przenikania stref konserwatorskich.
Na
obszarze
opracowania
wyznaczono
także
dwa
obszary,
we
Władysławowie i Jastrzębiej Górze, dla których postuluje się wykonanie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ze względu na
nagromadzenie na przedmiotowym obszarze problemów kulturowych
wymagających uporządkowania przestrzennego.
W zakresie polityki przestrzennej gminy studium wyznacza
następujące wytyczne:
1. Wykluczenie lokalizacji zabudowy przemysłowej i składowej oraz
wielorodzinnej
ewidentnie
typu
"bloki"
na
terenach
zagospodarowania
kolidującego z charakterem terenu dawnych wsi
rybackich.
2. Wszelkie inwestycje na terenach dawnych wsi rybackich muszą
uzyskać akceptację Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
– 32 –
Poz. 1781
3. Ochrona obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub ewidencji
dóbr kultury,
przez
ich
zachowanie
i
utrzymywanie
w
odpowiednim stanie technicznym. Wszelkie prace przy obiektach i
na terenach zabytkowych oraz w ich
mogą
być
prowadzone
bezpośrednim
po
uzyskaniu
otoczeniu
zezwolenia
od
wojewódzkiego konserwatora zabytków stosownie do przepisów
ustawy o
ochronie dóbr kultury oraz przepisów rozporządzenia
ministra kultury i sztuki
z dnia 11.01.1994 r. o zasadach i trybie
udzielania zezwoleń na prowadzenie
prac
konserwatorskich
przy zabytkach oraz prac archeologicznych i
wykopaliskowych,
warunkach ich prowadzenia i kwalifikacji osób, które mają
prawo
prowadzenia tej działalności (Dz. U. Nr 16 poz. 55).
4. Występowanie do wojewódzkiego konserwatora zabytków o
wpisanie do
rejestru obiektów umieszczonych w ewidencji dóbr
kultury, a posiadających
szczególnie cenny charakter zabytkowy i
podejmowanie działań
wspomagających
obiektu we właściwym stanie
utrzymanie
takiego
technicznym.
5. W odniesieniu do dóbr kultury nie wpisanych do rejestru zabytków
może
nastąpić
trzymiesięczne
podjętych bez stosownego
wstrzymanie
wszelkich
prac
zezwolenia w celu dokonania wpisu do
rejestru zabytków. Wydane na
podstawie
art.
ochronie dóbr kultury zarządzenie o wstrzymaniu
28
ustawy
robót
o
traci
moc z samego prawa jeśli w tym czasie wpis do rejestru zabytków
nie nastąpi.
6. Występowanie do Generalnego Konserwatora Zabytków w sprawie
skreślenia
z rejestru obiektu, które utraciły swą wartość
zabytkową w skutek całkowitego
zniszczenia, albo których wartość
zostanie zdyskwalifikowana w wyniku
nowych
ustaleń
naukowych (art. 16 ust. 2 ustawy o ochronie dóbr kultury).
7. Sporządzanie
okresowych,
kulturowego miasta
specjalistycznych
Władysławowa,
w
celu
analiz
stanu
stworzenia
merytorycznych podstaw procesów planistycznych administracyjnych
– 33 –
Poz. 1781
dotyczących obszarów istotnych dla
kształtowania środowiska
kulturowego gminy.
8. Uwzględnianie,
administracyjnych
w
pracach
wyników
planistycznych
badań
środowiska kulturowego oraz odkryć
dokonanych
ustalenia
na
obszarze
szczegółowe
konserwatorskich
i
naukowych
decyzjach
dotyczących
archeologicznych
gminy,
posiadających
wpływ
granic
stref
wytycznych
odnoszących
się
do
oraz
na
cennych
obszarów
zabytków
obiektów
środowiska kulturowego gminy.
9. Zakaz
lokalizowania
uciążliwych i
w
sąsiedztwie
inwestycji, które mogą pogorszyć stan środowiska
przyrodniczego oraz zakaz
lokalizowania budynków zasłaniających
widok na zabytek, a także obiektów dysharmonizujących
przestrzennie i kompozycyjnie z tym zabytkiem.
10.Przyjęcie zasady, że zamierzenia inwestycyjne dotyczące obszarów
położonych
w strefach ekspozycji panoramy miasta i jego
dominant przestrzennych oraz w
eksponowanych,
powinny
sąsiedztwie
być
miejsc
poprzedzone
sporządzeniem
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym
ustalone zostaną, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem
zabytków, warunki
kształtowania zabudowy i zagospodarowania
przestrzennego tych obszarów.
11.Niezwłoczne zawiadamianie zarządu gminy lub zarządu powiatu i
wojewódzkiego konserwatora zabytków o ujawnieniu, podczas
robót
budowlanych i ziemnych, przedmiotu posiadającego cechy
zabytku, z
jednoczesnym
przedmiotu i wstrzymaniu
zabezpieczeniem
odkrytego
wszelkich robót mogących go uszkodzić
lub zniszczyć. Przerwane roboty mogą
być
wojewódzki konserwator zabytków nie wyda
kontynuowane
jeśli
stosownego
zarządzenia w ciągu 3 dni od otrzymania zawiadomienia o
odkryciu ( art. 22 ustawy o ochronie dóbr kultury).
– 34 –
Poz. 1781
12.Zawiadamianie wojewódzkiego konserwatora zabytków, albo
zarządu gminy lub
powiatu
archeologicznego lub odkryciu
o
znalezieniu
wykopaliska
odpowiednim ich zabezpieczeniem. Dopełnienie
z
przedmiotu
równoczesnym,
tego
obowiązku
wiąże się z prawem uzyskania nagrody od państwa.
13.Zachowanie cmentarzy i mogił historycznych przez:

wyłączenie ich z wszelkiej działalności inwestycyjnej nie
związanej z

zachowanie
ukształtowania

zachowanie
rewaloryzacją obiektu,
i
konserwacja
historycznych
elementów
terenu cmentarzy,
i
konserwacja
starodrzewu,
zabytkowych
nagrobków,
krzyży i innych elementów małej architektury,

elementów
usuwanie
wysypiska,

zniekształcających
(samosiewy,
wyrobiska),
uwzględnianie ich występowania przy ustalaniu warunków
zabudowy i
zagospodarowywania terenów położonych w
sąsiedztwie.
6.
ZASOBY
DZIEDZICTWA
I
KRAJOBRAZU
KULTUROWEGO GMINY WŁADYSŁAWOWO
6.1 CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY WŁADYSŁAWOWO
Władysławowo to miasto i gmina wysunięte najdalej na północ w
kraju, w województwie pomorskim, największe miasto w powiecie puckim.
Położone na Pobrzeżu Gdańskim, nad Morzem Bałtyckim i Zatoką Pucką.
Mieści się tutaj port morski oraz szereg kąpielisk nadmorskich. Według
danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 39,22 km2. Miasto
stanowi 6,68% powierzchni powiatu. Według danych z 31 grudnia 2011 r.
miasto miało 15 328 mieszkańców.
Władysławowo jest położone w północnej części Pobrzeża
Kaszubskiego, od północnej strony nad Morzem Bałtyckim, a od
południowo-wschodniego nad Zatoką Pucką. Zachodni skrawek miasta
leży na Wybrzeżu Słowińskim, a część miasta Chałupy znajdują się na
– 35 –
Poz. 1781
Mierzei Helskiej. Władysławowo graniczy z gminami: Jastarnia, Krokowa,
gmina Puck.
Miasto posiada kilka wydzielonych jednostek osadniczych, które są
osiedlami bądź dawnymi wsiami włączonymi do Władysławowa. Części
miasta: Cetniewo, Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Lisi Jar,
Ostrowo, Poczernino, Rozewie, Tupadły.
Władysławowo jest miejscowością z rozbudowaną infrastrukturą
turystyczną. Położenie nad otwartym morzem i Zatoką Pucką, a także w
pobliżu Nadmorskiego Parku Krajobrazowego stanowi jeden z walorów
turystycznych. W mieście znajduje się port morski położony nad otwartym
morzem, którego część stanowi zachodni falochron pełniący także funkcję
turystycznego mola. Jednym z deptaków jest aleja Gwiazd Sportu, na której
znajdują się chodnikowe gwiazdy z wypisanymi imionami i nazwiskami
słynnych sportowców polskich i trzech zagranicznych. Promenada rozciąga
się od ul. Ks. Merkleina aż do zejścia nad morze.
6.2 RYS HISTORYCZNY GMINY WŁADYSŁAWOWO
Najstarsze udokumentowane ślady człowieka na tym terenie datuje
się
na
młodszą
epokę
kamienia
(4200-1700
p.n.e.).
Rdzennymi
mieszkańcami tej ziemi byli i są nadal Kaszubi - słowiańscy potomkowie
wschodniej gałęzi dawnych Pomorzan.
Historia Władysławowa sięga wczesnego średniowiecza. Już w
XIII-XIV wieku w dokumentach odnotowano miejscowość rybacką o
nazwie Wielka Wieś, a także wsie rolnicze: Cetniewo i Poczernino. Wielka
Wieś po raz pierwszy została wspomniana w zapiskach historycznych w
1284 roku pod nazwą Velaves. Były to czasy syna Świętopełka I - Mściwoja
II, który właśnie w tym roku nadał tę osadę Piotrowi Glabunie, synowi
gdańskiego podczaszego.
– 36 –
25 marca 1376 roku Wielka Wieś otrzymała przywilej lokacyjny,
który został potwierdzony 25 lutego 1633 roku przez króla Władysława IV.
W 1407 roku – w czasach wyzysku krzyżackiego - w przekazach
niemieckich pojawiła się zgermanizowana nazwa wsi – Grossendorf, zaś w
języku polskim nazwa Wielka Wieś została zanotowana po raz pierwszy w
1598 roku.
W latach 1546-1676 – podczas istnienia starostwa puckiego nastąpił widoczny rozwój wsi. Mieszkańcy Wielkiej Wsi zajmowali się
wówczas głównie rybołówstwem oraz rolnictwem. Ponadto posiadali
rozwinięty kunszt stolarski i kowalski oraz szereg umiejętności, takich jak
wyplatanie sieci, koszy i innych naczyń.
W XVII wieku pojawiło się zagrożenie od strony Szwecji. W obliczu
spodziewanego najazdu szwedzkiego król Władysław IV nakazał w 1635
roku budowę fortu wojennego, dla umocnienia całokształtu pozycji
morskiej Polski. Projekty fortyfikacji i budowy portu opracowali inżynier a
zarazem artylerzysta Fryderyk Gatkant oraz architekt Jan Pleitner. Twierdza
została wybudowana w odległości nie większej jak 8 km od Wielkiej Wsi a
nazwano ją od imienia króla - Władysławowo.
W 1655 roku król szwedzki Karol Gustaw podjął decyzję o napaści
na Polskę a skutki wojny były fatalne również dla Wielkiej Wsi, która
znacząco podupadła. Po pierwszym rozbiorze w 1772 roku Wielka Wieś
przeszła pod panowanie pruskie i ciągle podupadając w 1789 roku stała się
lennem króla pruskiego, a zamieszkiwało w niej zaledwie 15 rodzin.
Po około 150-letniej niewoli, na mocy traktatu wersalskiego z 1919
roku Pomorze powróciło do Polski. Na otrzymanym skrawku wybrzeża
znajdowała się szczęśliwie Wielka Wieś, dla której był to początek
największego w historii rozwoju. Jeden z oficerów Wojska Polskiego – ppłk.
Henryk Bagiński, zafascynowany pięknem krajobrazu widzianego z
pokładu “Gwiazdy Morza”, postanowił kupić od Leona Torlińskiego ziemię
- 20 ha ziemi wraz z przyległym lasem, nadając nowej osadzie nazwę
Hallerowo. Założenie Hallerowa miało przypominać światu doniosły akt
historycznego powrotu Polski nad Bałtyk.
Poz. 1781
– 37 –
Poz. 1781
Atrakcyjne położenie, malowniczość terenu, bliskość otwartego
morza i zatoki, plaże oraz walory komunikacyjne stwarzały bardzo dobre
warunki wypoczynku oraz kuracji. Letnisko Hallerowo zaczęło się coraz
bardziej rozwijać, co wpływało ożywiająco na gospodarkę osady i
pobudzało do jej rozwoju. Uzupełnienie tworzącej się w Hallerowie i
Wielkiej Wsi bazy turystycznej stanowiły pobliskie Cetniewo i Poczernino.
W 1926
roku założono
Towarzystwo Przyjaciół
Hallerowa
(zatwierdzone i wciągnięte do rejestru stowarzyszeń i związków zgodnie z
postanowieniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 marca 1926 roku),
którego
celem
było
inicjowanie
rozwoju
osady
pod
względem
ekonomicznym, kulturalnym, estetycznym, sportowym i towarzyskim.
Należeli do niego sympatycy i obywatele Wielkiej Wsi oraz pracownicy z
terenu starostwa.
Lata dwudzieste to również początek rozwoju turystyki na tym
terenie. Willowa dzielnica Hallerowo stała się słynnym ekskluzywnym
kąpieliskiem, do którego zjeżdżali się znamienici goście, głównie wyżsi
oficerowie sztabowi II Rzeczpospolitej oraz “salonowa” Warszawa –
malarze, poeci, muzycy i pisarze oczekujący na twórczą wenę. Dalszy
rozwój ruchu turystycznego znacznie zwiększyło dogodne połączenie
komunikacyjne z resztą kraju.
W latach 1929 -1931 Wielka Wieś - Hallerowo została połączona z
powstającym wówczas letniskiem - Jastrzębią Górą. Inicjatorem budowy
drogi było również Towarzystwo Przyjaciół Hallerowa. Nawierzchnię
mającej blisko dziewięć kilometrów drogi stanowiła ręcznie układana
kostka bazaltowa, sprowadzana z Wołynia. Wkrótce po oddaniu do użytku
odbył się po niej pierwszy wyścig automobilowy. Droga ta, nazywana
"Bulwarem Nadmorskim", służy do dziś i podlega konserwatorowi
zabytków. Dzięki staraniom Towarzystwa wzniesiono także budynek stacji
kolejowej, która do 1950 roku nosiła nazwę Wielka Wieś - Hallerowo.
W początkach lat trzydziestych pojawiła się również potrzeba
budowy portu rybackiego. Już w roku 1929 zostały przeprowadzone
badania, które w pierwszym rzędzie zajęły się kwestią wyboru miejsca
portu. Dopingiem dla rządu był memoriał rybaków z Wielkiej Wsi i okolic
– 38 –
Poz. 1781
złożony w końcu 1930 roku na ręce Prezydenta Rzeczypospolitej. W 1935
roku opracowano szczegółowy projekt budowy, który był eksperymentem
na skalę światową - jako jeden z niewielu portów sztucznych (nie przy
ujściu rzeki). W 1935 roku odbył się przetarg na budowę portu rybackiego,
w grudniu podpisano umowę z konsorcjum Francusko-Polskim, wiosną
1936 roku rozpoczęto prace. Uroczyste poświęcenie portu nastąpiło 3 maja
1938 roku, podczas którego nazwano go na cześć króla Władysława IV i
jego morskich planów Władysławowem. Oficjalne otwarcie nastąpiło dzień
później, przy dużym głazie narzutowym umieszczonym w centrum portu w
pobliżu wejścia na główny pomost. Na głazie tym umieszczono tablicę z
nazwą portu, ku czci króla Władysława IV i portu istniejącego w XVII
wieku na Półwyspie Helskim.
Nowo wybudowany port spełniał głównie rolę bazy rybackiej oraz
portu - schronienia dla rybaków z całego polskiego wybrzeża. W roku 1939
w porcie było zarejestrowanych 14 kutrów i kilka łodzi. W lutym tego
samego roku uruchomiono halę rybną. Wówczas pomiędzy portem a
Wielką Wsią zaczęła się rozwijać osada przyportowa, stanowiąca dziś
centrum miejscowości.
Już w pierwszych dniach września 1939 roku hitlerowcy dokonali
mordu na miejscowej ludności; zamordowali 24 polskich działaczy Kaszubów. Dla upamiętnienia tego wydarzenia przy ulicy Męczenników
Wielkiej Wsi ustawiono 18 - tonowy głaz z odlanym z brązu orłem, a
cmentarz poległych w obronie Władysławowa żołnierzy zlokalizowano
przy szosie do Swarzewa. Kolejnym etapem napaści Niemców była akcja
wysiedleńcza, którą rozpoczęto w październiku 1939 roku i kontynuowano
w różnych formach w większym lub mniejszym zakresie do jesieni 1944
roku.
Okres powojenny to czas odbudowy Polski oraz początek drogi
pełnej rozwoju i osiągnięcia należnej każdej miejscowości rangi w
społecznym i gospodarczym życiu kraju. Przede wszystkim odbudowano
zniszczony
przez
gospodarczego,
ze
Niemców
względu
port,
na
który
nabrał
występujące
w
dużego
znaczenia
Polsce
olbrzymie
zapotrzebowanie na żywność, w tym na przetwory rybne. Od 1 stycznia
– 39 –
Poz. 1781
1951 roku gospodarzem portu zostało Towarzystwo dla Połowów Morskich
i
Handlu
Zagranicznego
"ARKA"
w
Gdyni,
przekształcone
w
Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich “ARKA”. Jego miejsce z
dniem 1 stycznia 1955 roku zajęło samodzielne przedsiębiorstwo
“SZKUNER”.
W
latach
1945-1950
uwidoczniły
się
tendencje
rozwoju
gospodarczego Władysławowa. Nadana portowi w maju 1938 roku nazwa
Władysławowo stała się niemal na co dzień przyjętym określeniem dla
trzech bliskich sobie miejscowości – Wielkiej Wsi, kąpieliska Hallerowo i
portu.
Dynamiczny rozwój Władysławowa spowodował, że otrzymało
ono 30 czerwca 1963 roku prawa miejskie (Rozporządzenie Prezesa Rady
Ministrów z dnia 22 maja 1963r. w sprawie utworzenia niektórych miast w
województwie gdańskim i katowickim - Dz. U. z 1963 r., Nr 23, poz. 132). Po
akt nadania praw miejskich pojechali do Rady Państwa Augustyn Necel i
Bernard Henzel. Akt odczytano 22 czerwca na uroczystej sesji miejskiej
Rady Narodowej.
W 1978 roku utworzono Nadmorski Park Krajobrazowy, w którego
obszar weszła Gmina Władysławowo. Park utworzony został jako czwarty
w Polsce a został powołany celem ochrony znajdującego się na tym
obszarze wielkiego bogactwa różnych form przyrody i krajobrazu.
Po okresie wielkiego kryzysu, w latach 90-tych nastąpiło ożywienie
Władysławowa, które uwidoczniło się głównie na polu turystyki, handlu i
usług oraz w całym życiu kulturalnym miasta. Atmosfera sprzyjająca
podejmowaniu inicjatywy gospodarczej, rozszerzenie funkcji i kompetencji
samorządowych oraz zapobiegliwość mieszkańców doprowadziła do
nasilenia rekreacyjnej roli miasta w skali całego kraju.
– 40 –
6.2 ZABYTKI NIERUCHOME
Teren Miasta nie obfituje w cenne zabytki nieruchome. Jest to
związane przede wszystkim z względnie krótką historią miejscowości. Do
najistotniejszych i najcenniejszych obiektów z terenu Miasta zaliczyć należy:
Zespół latarni morskiej w Rozewiu
Latarnia Morska Rozewie położona jest przy ulicy Leona Wzorka w
Rozewiu. Jest administrowana przez Urząd Morski w Gdyni i udostępniono
ją do zwiedzania. Latarnia nosi imię Stefana Żeromskiego.
Zespół latarni składa się z dwóch kompleksów - tzw. starej i nowej
latarni. Nazwy: stara i nowa nie są jednoznaczne i są nieraz błędnie
używane zamiennie dla obu rozewskich latarni. Przyczyniła się do tego
skomplikowana historia budowy i modernizacji obu obiektów, oraz okres,
w którym latarnie świeciły równocześnie („stara latarnia” – to czynna do
dziś latarnia z 1822 roku, poddana dwóm istotnym modernizacjom w: 1910
roku i w 1978 roku).
Obecnie w latarni mieści się muzeum latarnictwa, które jest filią
Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. W muzeum znajduje się stary
reflektor latarni Stilo z soczewką Fresnela (reflektor tego typu działał w
latarni na Rozewiu przed jej podwyższeniem i nadal można go zobaczyć w
latarni), światła nawigacyjne oraz modele dawnych latarń począwszy od
starożytnej latarni na wyspie Faros.
W sąsiednim budynku z ceglanym kominem mieści się stara
maszynownia z lokomobilą stałą, generatorami prądotwórczymi, sprężarką
i tablicami rozdzielczymi (dostępna dla zwiedzających latarnię), a w pobliżu
latarni rozmieszczone są znaki nawigacyjne. Stojące na odludziu latarnie
musiały być niezależne, dlatego miały własny generator prądu. Maszyna
parowa napędzająca prądnice również napędzała kompresory: sprężone
powietrze w mgielne dni uruchamiało buczki w pobliskiej syrenowni.
Latarnik często ze swą rodziną musiał być samowystarczalny, stąd obok
latarni znajduje się budynek wędzarni i jednocześnie piekarni.
Poz. 1781
– 41 –
Poz. 1781
W latarni znajduje się tablica poświęcona Stefanowi Żeromskiemu,
a obok latarni mały pomnik – popiersie pisarza.
Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP
Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP usytuowany jest przy al.
Żeromskiego. Kamień węgielny pod budowę kaplicy w Wielkiej Wsi, która
obecnie tworzy prezbiterium, został wmurowany 2 lipca 1930 roku. Dzięki
staraniom
Towarzystwa
Przyjaciół
Hallerowa
oraz
ks.
Kazimierza
Merkleina w ciągu trzech lat wzniesiono niewielki kościół w stylu
neogotyckim p.w. św. Wojciecha.
Po II wojnie światowej administrację kościołem powierzono
zgromadzeniu księży Chrystusowców. W roku 1957 z inicjatywy
ówczesnego proboszcza parafii ks. Alojzego Piłata, zaczęto rozbudowę
starego kościoła. Nowa część stanowiła nawę główną całego kościoła.
Dobudowany obiekt zyskał wezwanie Wniebowzięcia Matki Boskiej
Królowej
Wychodźstwa
Polskiego.
Kościół
w
owych
czasach
charakteryzował się nowatorską bryłą modernistyczną, zaprojektowaną
przez dwóch architektów gdańskich Szczepana Bauma i Andrzeja Kuleszę.
Kościół został konsekrowany 17 września 1961 roku przez biskupa diecezji
chełmińskiej ks. Kazimierza Kowalskiego. Obok świątyni stoi wysoka
dzwonnica, która pełni także funkcję punktu widokowego.
Dom Rybaka
Budynek powstał w latach 50. XX wieku. Jego charakterystyczna,
strzelista wieża sprawia, że jest często mylony z kościołem. Nie można
jednak dać się zwieść pozorom, od samego początku przeznaczenie
budynku było świeckie. Początkowo mieścił się tu hotel robotniczy. Dziś w
jego murach rezydują władze miasta. Dodatkową atrakcją jest Muzeum
Motyli, stała wystawa rzeźb miejscowego twórcy rybackiego - Leona Golli,
oraz często organizowane wystawy okazjonalne. Wieża natomiast jest
ogólnodostępnym punktem widokowym, z którego można obejrzeć
panoramę miasta, Zatokę Pucką, otwarty Bałtyk oraz cały Półwysep Helski.
Taras wznosi się na wysokości 45 m, a tym, którzy są nie dość
usatysfakcjonowani, pozostaje jeszcze wyższa "kula", czyli pomieszczenie
na wysokości 63 m, do którego można się dostać krętymi schodach.
– 42 –
Poz. 1781
WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH WPISANYCH DO REJESTRU
ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
data wpisu
do rejestru
zabytków
numer rejestru
woj. pomorskiego
obiekt
ul
adres
nr
miejscowość
1972-01-04
574
latarnia morska
ul
Wzorka
1
Rozewie
1978-01-30
885
dom gen. Józefa
Hallera, tzw.
Hallerówka
ul
Morska
6 Władysławowo
1978-01-30
886
dom adiutanta gen.
Józefa Hallera
ul
Merkleina
5 Władysławowo
1986-02-10
1108
kościół parafialny
p.w. Wniebowzięcia al Żeromskiego 32 Władysławowo
NMP
1995-03-02
1526
dom
ul
Kaszubska
2 Jastrzębia Góra
Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku
WYKAZ OBIEKTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W GMINNEJ EWIDENCJI
ZABYTKÓW MIASTA WŁADYSŁAWOWO
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
miejscowość
Chałupy
Chałupy
Chałupy
Chałupy
Chałupy
Chałupy
Chałupy
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
obiekt
dom
dom
dom
krzyż
dom
dom
dom
kapliczka
krzyż
kapliczka
dom
dom
dom
dom
dom
ulica
Kaperska
Kaperska
Kaperska
Kaperska
Kaperska
Kaperska
Kaperska
Górnicza/Władysławowska
Górnicza/Zagrodowa
Kopalniana/Solna
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
nr
12
14-16
18-20
19
28
45
53
30
34
36
38
40
uwagi
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Chłapowo
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Jastrzębia Góra
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
Karwia
dom
kapliczka
dom
dom
dom
dom
dom
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
pensjonat
dom
kaplica
pensjonat
pensjonat
dom
pensjonat
pensjonat
dom
dom wczasowy
dom wczasowy
dom wczasowy
dom wczasowy
dom wczasowy
pensjonat
dom wczasowy
dom
dom
kapliczka
dom
dom
dom
dom
dom
kościół
dom
dom
dom
dom
dom
dom
bud. gospodarczy
dom
– 43 –
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Władysławowska
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bałtycka
Bukowa
Kaszubska
Klonowa
Klonowa
Klonowa
Królewska
Marynarska
Polna
Słowackiego
Słowackiego
Słowackiego
Słowackiego
Słowackiego
Spacerowa
Wiejska
12 Marca
12 Marca
12 Marca
12 Marca
12 Marca
12 Marca
Dobra
Dobra
Kolorowa
Kopernika
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego
Poz. 1781
52
65
65
75
81
85
105
17
24
27
28
28
28
29
30
31
33
35
5
9
5
7
14
9
9
2
7
7
7
7
7
1
8
5
24
64
7-9
10-12-14
58-60
5
6
2
5
2
8
20
25
30
30
33
"Czajka"
"Mewa"
"Rybitwa"
"Madonna"
"Cristal"
"Grzybek"
"Irena"
"Puchatek"
"Faleza"
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
Karwia
Karwia
Ostrowo
Ostrowo
Ostrowo
Ostrowo
Ostrowo
Ostrowo
Ostrowo
Ostrowo
Poczernino
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Rozewie
Tupadły
Tupadły
Tupadły
Tupadły
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
dom
krzyż
dom
kaplica
dom
bud. gospodarczy
dom
dom
kapliczka
bud. gospodarczy
park
dom
dom
bud. gospodarczy
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
zespół latarni
szkoła/dom
dom
dom
kapliczka
bank
dom
dom
dom
dom
kapliczka
dom
dom
bud. gospodarczy
dom
dom
dom
dom
dom
– 44 –
Wojska Polskiego
Wojska Polskiego/Kopernika
Sosnowa
Zabytkowa
Zabytkowa
Zabytkowa
Zabytkowa
Zabytkowa
Zabytkowa
Zabytkowa
Szosa Chłapowska
Garnizonowa
Rozewska
Rozewska
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Wzorka
Pucka
Pucka
Pucka
Pucka
1000-lecia Państwa Polskiego
Abrahama
Abrahama
Abrahama
Abrahama
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Poz. 1781
37-39
4
2
4
4
5
9
29
35
32-36
10
17
17
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
3/1
26
44
33A
48
2
3
4-5
8-9
1
2
3
3
4
19
22
23
29
bud. gospodarczy II
bud. gospodarczy II
dom jednorodzinny
dom latarnika
dom wielorodzinny
komin
latarnia morska I
latarnia morska II
maszynownia
piekarnia-wędzarnia
pomnik
stodoła I
stodoła II
syrenownia
aleja I
aleja II
aleja III
popiersie Żeromskiego
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
Władysławowo
dom
dom
dom
Dom Rybaka
droga
kapitanat portu
urząd celny
dom
dom
dom
stodoła
dom
dom
dom
dom
dom
dom
bud. gospodarczy
dom
dom
dom
dom
dom
dom
bud. gospodarczy
hale
głaz pamiątkowy
dom
dom
dom
dom
dom
dom
bud. gospodarczy
kapliczka
dom
dom
dom
dom
bud. gospodarczy
kapliczka
dom
dom
dom
dom
dworzec
wieża ciśnień
kościół
6.3 ZABYTKI RUCHOME
– 45 –
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Boh. Kaszubskich
Hallera
Hallerowo-Jastrzębia Góra
Hryniewieckiego
Hryniewieckiego
Merkleina
Męczenników Wielkiej Wsi
Morska
Myślisza
Myślisza
Myślisza
Nadmorska
Nadmorska
Nadmorska
Niepodległości
Niepodległości
Niepodległości
Niepodległości
Portowa
Portowa
Rybacka
Rybacka
Rybacka
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska
Starowiejska/Boh. Kaszubskich
Średnia
Średnia
Średnia
Średnia
Towarowa
Towarowa
Żeromskiego
Poz. 1781
39
50
58
19
"Droga Ku Słońcu"
2
3
1A
5
13
25
26
32
35
6
1
3
3
11
15
19
3
4
6
6
22
22
15
10-12
14-16
3
7
9
9
9
11
16
19
24
24
3
5
7
11
32
– 46 –
Poz. 1781
Na mocy art. 3 pkt. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami, zabytkiem ruchomym jest rzecz ruchoma, jej część
lub zespół rzeczy ruchomych, będące dziełem człowieka lub związane
z jego
działalnością
i stanowiące
świadectwo
minionej
epoki
bądź
zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na
posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Zabytek ruchomy jest wpisywany do rejestru na podstawie decyzji
wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek
właściciela tego zabytku (art. 10 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami). Wojewódzki konserwator zabytków
może wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku ruchomego do rejestru
w przypadku
uzasadnionej
obawy
zniszczenia,
uszkodzenia
lub
nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę albo wywiezienia za granicę
zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej. Do
rejestru nie wpisuje się zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub
wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego (art. 11 ustawy
z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).
Na terenie Miasta Władysławowo nie ma zabytków wpisanych do rejestru
zabytków ruchomych województwa pomorskiego.
6.4 ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE
Stanowiska archeologiczne są ważnym elementem krajobrazu
kulturowego i stanowią podstawę wiedzy o najdawniejszych dziejach okolic
Władysławowa. Na terenie Miasta stwierdzono występowanie 161
stanowisk archeologicznych, jednak żadne nie znajduje się w rejestrze
zabytków województwa pomorskiego. W oparciu o ustalenia miejscowego
ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego wyznaczona została
strefa "W" - ochrony archeologicznej, która obejmuje 29 obszarów na
których rozpoznano relikty archeologiczne. Większość na poziomie
wstępnej rejestracji w systemie AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski -
– 47 –
wykonane w skali 1:25 000). Ewidencja stanowisk archeologicznych nie jest
jednak zbiorem zamkniętym i nie można wykluczyć, że w wyniku dalszej
weryfikacji lub prowadzonych prac ziemnych uda się zidentyfikować nowe
ślady osadnicze.
6.6 ELEMENTY DZIEDZICTWA NIEMATERIALNEGO
UNESCO definiuje dziedzictwo niematerialne jako zwyczaje,
przekaz ustny, wiedzę i umiejętności, które są uznane za część własnego
dziedzictwa przez daną wspólnotę, grupę lub jednostki. Ten rodzaj
dziedzictwa jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i ustawicznie
odtwarzany przez wspólnoty i grupy w relacji z ich środowiskiem, historią
i stosunkiem do przyrody. Jest to pojęcie trudno definiowalne w stosunku
do konkretnych wytworów kultury, jednak jego waga dla lokalnej
społeczności jest ogromna, gdyż jest ono źródłem poczucia tożsamości
i kulturowej ciągłości.
Dziedzictwo niematerialne obejmuje także przejawy zachowań
kulturowych i ich wytworów, takie jak: tradycje i przekazy ustne (w tym
język jako narzędzie przekazu), spektakle i widowiska, zwyczaje, obyczaje
i obchody świąteczne, wiedzę o wszechświecie i przyrodzie oraz związane
z nią praktyki, a także rzemiosła.
Elementy historyczne zawiera również herb miejski, zatwierdzony
w dniu 16 lutego 1996 roku. Błękitna tarcza herbowa zawiera ukoronowaną
literę "W" - jako odniesienie do króla Władysława IV. W środku tarczy
znajduje się biały mur obronny z dwoma wieżyczkami, dzielący pole
herbowe na dwie części. W dolnej części tarczy znajduje się złowiony w
sieci łosoś - jako odniesienie do rybackiego charakteru miasta. Do roku 1995
górna część tarczy herbowej posiadała białe tło. W roku 1996 wizerunek
herbu został wzbogacony o dwa srebrnoczarne gryfy trzymające tarczę
herbową, ukoronowane gryfy stoją na szarfie z napisem w języku
kaszubskim Më trzimómë z Bògã (My trzymamy z Bogiem/My wierzymy
w Boga). Nad tarczę herbową dodano stylizowaną koronę z czerwonej
cegły.
Poz. 1781
– 48 –
Poz. 1781
Historyczne pochodzenie ma też nazwa Miasta, która nadana
została na cześć króla Władysława IV.
7. OCENA STANU DZIEDZICTWA
GMINY - ANALIZA SWOT
KULTUROWEGO
Dla potrzeb lepszej diagnozy stanu istniejącego w zakresie ochrony
dziedzictwa kulturowego oraz w celu sformowania priorytetów działań władz
samorządowych opracowano analizę SWOT dla Miasta Władysławowo.
ANALIZA SWOT
MOCNE STRONY














Niezwykle
atrakcyjne
położenie
Miasta,
sprzyjające
rozwojowi
turystyki
Drogowa i kolejowa dostępność
komunikacyjna,
Niewielka odległość od siedziby
województwa - Gdańska
Atrakcyjne nadmorskie położenie,
przyciągające co roku tysiące turystów
Bliskość zarówno Morza Bałtyckiego,
jak i Zatoki Puckiej
Utrzymanie
w
dobrym
stanie
większości obiektów sakralnych oraz
obiektów użyteczności publicznej
Interesujące obiekty zabytkowe, takie
jak np. zespół Latarni Morskiej w
Rozewiu
Urozmaicony krajobraz Miasta
Różnorodność zabudowy, wynikająca z
połączeniu
kilku
mniejszych
miejscowości w jeden organizm
miejski
Duża liczba szlaków turystycznych
Wykorzystywanie funduszy unijnych
Zainteresowanie historią i kulturą
regionu wśród władz Miasta
Odbywające się regularnie imprezy
kulturalne
Zwiększająca się liczba odwiedzających
Miasto turystów
SŁABE STRONY










Zaniedbania
w
zakresie
stanu
technicznego części obiektów wpisanych
do gminnej ewidencji zabytków
Niekontrolowane przebudowy i rozbiórki
obiektów zabytkowych
Trudności finansowe właścicieli obiektów
zabytkowych
Niewielka popularyzacja wiedzy z zakresu
ochrony
zabytków
i
dziedzictwa
kulturowego
Brak
środków
na
prowadzenie
dokładnych badań archeologicznych,
architektonicznych i historycznych
Problemy komunikacyjne w trakcie
szczytu powrotów urlopowych
Brak obwodnicy miasta
Intensywny,
sezonowy
ruch
samochodowy
prowadzony
ulicami
centrum miasta
Niezbyt dobra jakość części dróg
kołowych
Sezonowość turystyki




– 49 –
Poz. 1781
Czystość środowiska naturalnego
Często
aktualizowana
strona
internetowa
Miasta, zawierająca
bogate informacje dotyczące historii i
zabytków regionu
Zaktualizowana baza danych Gminnej
Ewidencji Zabytków
Uznana marka i dobry wizerunek
Władysławowa
SZANSE











Zwiększenie
środków
budżetowych
Miasta na działania związane z ochroną
zabytków
Pozyskiwanie wsparcia finansowego z
wielu źródeł (w tym unijnych) na prace
konserwatorskie zabytków
Szersza promocja walorów kulturowych
Miasta
Wzrastająca świadomość mieszkańców w
zakresie poprawy estetyki budynków
Wzrost poszanowania dla obiektów
posiadających walory historyczne
Tworzenie
nowych
projektów
i
produktów turystycznych w oparciu o
istniejące zasoby
Dalszy rozwój szlaków turystycznych
opartych na dziedzictwie kulturowym
regionu
Współpraca
międzyregionalna
oraz
międzynarodowa (np. w zakresie dobrych
praktyk)
Powstawanie i dalszy rozwój istniejących
organizacji pozarządowych w sferze
Tworzenie
systemu
informacji
turystycznej oraz jednolitej identyfikacji
wizualnej obiektów zabytkowych
Komplementarność Programu Gminnego
z Programem Opieki nad Zabytkami dla
Województwa Pomorskiego
ZAGROŻENIA













Degradacja krajobrazu kulturowego
poprzez
wprowadzanie
elementów
nowej zabudowy nie nawiązujących do
historycznego charakteru
Niewłaściwe działanie inwestycyjne lub
ich brak, przyczyniające się do dalszej
degradacji obiektów zabytkowych
Niewłaściwe
stosowanie
nowych
elementów budowlanych i technologii
przy odnawianiu i remoncie obiektów
zabytkowych
Niezbyt skuteczna egzekucja prawna w
zakresie samowoli budowlanych oraz
dewastacji zabytków i środowiska
Zwiększony ruch turystyczny powodujący
degradację substancji zabytkowej
Zanieczyszczenie środowiska związane ze
zwiększoną liczbą pojazdów
Częściowy zanik tradycji i tożsamości
lokalnej, związany ze zmianą stylu życia
Konkurencja ze strony sąsiadujących
miejscowości turystycznych
Brak wsparcia władz państwowych w
wielu aspektach polityki samorządowej
Częste zmiany prawne w zakresie
ochrony dziedzictwa kulturowego
Niestabilność finansów publicznych i
przepisów z nimi związanych
Klęski żywiołowe i inne zdarzenia losowe
Akty wandalizmu
8. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE GMINNEGO PROGRAMU
OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA WŁADYSŁAWOWO
– 50 –
Gminny Program Opieki nad Zabytkami formułuje szereg działań
samorządu w zakresie opieki nad zabytkami z terenu Miasta. Wyznaczone
kierunki i zadania uwzględniają specyfikę dziejów Miasta i charakter jego
dziedzictwa kulturowego, są zgodne z celami wskazanymi w ustawie
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a także komplementarne w
stosunku do pozostałych dokumentów strategicznych.
CEL GŁÓWNY 1 – BUDOWANIE MARKI NA ARENIE KRAJOWEJ I
MIĘDZYNARODOWEJ W OPARCIU O BOGACTWO DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO
Cel szczegółowy 1.1 Rozwój produktów turystycznych opartych na
walorach dziedzictwa kulturowego
Działania:
 Rozwijanie istniejących produktów turystycznych opartych na
szlakach turystycznych, kulturowych lub ścieżkach edukacyjnych
 Tworzenie nowych produktów, ze szczególnym uwzględnieniem
innowacyjnych form turystyki bądź aktywności mogących
przyciągnąć
turystów
 Organizacja lub kontynuacja organizacji imprez masowych,
związanych z
lokalnym zasobem zabytkowym i kulturalnym
 Organizacja imprez lokalnego zasięgu, przybliżających
mieszkańcom Miasta i regionu wartości historyczne Władysławowa
 Postawienie na innowacyjność projektów w celu wyróżnienia się
spośród miast
konkurencyjnych
Cel szczegółowy 1.2 Wykorzystanie Internetu i multimediów w celu
nowoczesnej promocji walorów zabytkowych
Poz. 1781
– 51 –
Działania:
 Uzupełnienie gminnej witryny internetowej o materiały poświęcone
tematyce zabytkowej i kulturalnej, jednakże koniecznie przy
zachowaniu odpowiedniej
czytelności przekazu
 Wykorzystanie nowoczesnych technologii dostępnych w
profesjonalnych
serwisach, takich jak Google Earth, Panoramio,
Google StreetView, aplikacji telefonicznych i innych,
umożliwiających np. wirtualne spacery po najciekawszych miejscach
 Opracowanie interaktywnej mapy dziedzictwa kulturowego Miasta
 Kontynuacja komunikacji internetowej poprzez korzystanie z
serwisów
Facebook, YouTube i innych form interakcji
Cel szczegółowy 1.3 Promocja Miasta na forum krajowym i zagranicznym
Działania:
 Walory zabytkowe i kulturowe jednym z podstawowych
elementów strategii
promocji Miasta na różnego rodzaju targach,
sympozjach i konferencjach
 Nawiązywanie współpracy w zakresie dobrych praktyk w ramach
partnerstwa
krajowego i zagranicznego
 Współpraca z mediami, zarówno tradycyjnymi, jak i internetowymi
CEL GŁÓWNY 2 – DBAŁOŚĆ O ZACHOWANIE ISTNIEJĄCYCH
WALORÓW ZABYTKOWYCH
Cel szczegółowy 2.1 Bezpośrednie wsparcie dla rewaloryzacji obiektów
zabytkowych
Działania:
 Przeznaczanie środków finansowych z budżetu Miasta na
najcenniejsze obiekty zabytkowe
Poz. 1781
– 52 –
 Wspieranie z budżetu działań ratunkowych przy obiektach w
najgorszym
stanie technicznym
 Wykorzystywanie środków unijnych
 Współpraca z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków
Cel szczegółowy 2.2 Odpowiednia ekspozycja i promocja najcenniejszych
obiektów
Działania:
 Stworzenie jednolitego systemu identyfikacji wizualnej w postaci
oznaczeń,
tablic, drogowskazów itp.
 Publikowanie folderów, ulotek oraz innych materiałów
przybliżających zasoby
historyczne Miasta mieszkańcom i
turystom
 Atrakcyjne przedstawianie obiektów za pomocą iluminacji,
tworzenia punktów
widokowych, prezentacji multimedialnych i
muzycznych
Cel szczegółowy 2.3 Dbałość o ład przestrzenny i krajobraz kulturowy
Miasta
Działania:
 Ścisłe powiązanie działań przy obiektach zabytkowych z
dokumentami
planistycznymi Miasta
 Odpowiednia konserwacja zabytkowej zieleni, stanowiącej
krajobraz kulturowy
 Bieżąca pielęgnacja cmentarzy, miejsc kultu i miejsc pamięci
 Rozszerzanie zasobu dziedzictwa kulturowego Miasta, m.in.
poprzez regularną
aktualizację Gminnej Ewidencji Zabytków,
inwentaryzację obiektów małej
architektury, cmentarzy itp.
Poz. 1781
– 53 –
 Przeprowadzanie niezbędnych badań archeologicznych
 Wspieranie działań z zakresu rewitalizacji
Cel szczegółowy 2.4 Określanie warunków współpracy z właścicielami
obiektów zabytkowych
Działania:
 Przekazywanie właścicielom i dysponentom obiektów
zabytkowych informacji
o możliwościach pozyskiwania
dodatkowego wsparcia finansowego (zwłaszcza z funduszy
europejskich)
 Okresowe przeglądy zabezpieczeń obiektów zabytkowych zgodnie
z Gminnym
Programem Ochrony Zabytków na Wypadek
Konfliktu Zbrojnego i Sytuacji
Kryzysowych
Cel szczegółowy 2.5 Edukacja społeczeństwa w zakresie zachowania
Działania:
 Wspieranie działalności organizacji pozarządowych związanych z
historią i kulturą, placówek muzealnych, galerii, bibliotek oraz innych
instytucji kultury
 Organizacja spotkań, mających na celu upowszechnienie wiedzy na
temat
lokalnego dziedzictwa kulturowego
 Młodzież dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego swojego
regionu
 Obejmowanie przez władze Miasta patronatem honorowym
działań
społecznych, których dochód przeznaczony jest na potrzeby
Poz. 1781
– 54 –
Poz. 1781
ochrony dziedzictwa kulturowego (zbiórki, akcje społeczne, loterie i
inne)
9.
INSTRUMENTARIUM
REALIZACJI
PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI
GMINNEGO
Zadania opisane w Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami dla
Miasta Władysławowo powinny być realizowane poprzez wspólne
działania władz samorządowych, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,
właścicieli oraz zarządców obiektów, parafie, organizacje pozarządowe
i stowarzyszenia, w ramach posiadanych przez te jednostki kompetencji,
praw i obowiązków wynikających z obowiązujących przepisów prawnych.
Ze strony Miasta Władysławowo zadania będą wykonywane bądź
wspierane przez miejskie jednostki organizacyjne (szkoły, przedszkola,
placówki kultury – np. biblioteka) oraz Urząd Miasta w ramach zadań
własnych, poprzez istniejące i planowane instrumenty:

prawne
(np.
zagospodarowania
poprzez
uchwalanie
przestrzennego,
rejestru zabytków obiektów o
miejscowych
wnioskowanie
wartościach
i zabytkowych, prowadzenie gminnej ewidencji
wykonywanie
decyzji
administracyjnych,
planów
o wpis
do
artystycznych
zabytków,
np.
wojewódzkiego
konserwatora zabytków),

finansowe
konserwatorskie
(np.
udzielanie
i prace
dotacji
na
budowlane
środki budżetowe na zadania własne
z
prace
remontowe,
przy
zabytkach,
przeznaczeniem na
remonty i modernizacje zabytków będących
własnością
Miasta,
korzystanie z programów uwzględniających
dofinansowanie
– 55 –
ze środków
i
zagranicznych
Poz. 1781
krajowych,
nagrody,
ulgi
finansowe),

społeczne (działania stymulujące np.
promocji,
w zakresie edukacji,
informacji, działań sprzyjających tworzeniu miejsc
pracy związanych
z opieką
nad
zabytkami
oraz
rozwojem
turystyki),

kontrolne
(m.in.
przestrzennego oraz
monitoring
stanu
zagospodarowania
stanu zachowania dziedzictwa kulturowego –
gminnej ewidencji zabytków),

koordynacji (m.in. poprzez realizacje projektów i programów
dotyczących
ochrony
w wojewódzkich,
dziedzictwa
powiatowych i
planach rozwoju lokalnego itp.,
sąsiednimi,
ośrodkami
kulturowego
zapisanych
gminnych
strategiach,
współpraca
naukowymi
z gminami
i akademickimi,
związkami wyznaniowymi)
10. ZASADY OCENY REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU
OPIEKI NAD ZABYTKAMI
Na mocy art. 87 ust. 1 i ust. 5 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
Gminny Program Opieki nad Zabytkami jest sporządzany na okres 4 lat, co 2 lata
wójt (burmistrz, prezydent) sporządza sprawozdanie z jego realizacji, które
przedstawia Radzie Gminy (Miasta). Wskazane jest aby sprawozdania z realizacji
Programu były przekazywane do wiadomości Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków. Sprawozdanie powinno określać poziom realizacji gminnego
programu oraz efektywność wykonania planowanych zadań, w tym np. poziom
(w % bądź liczbach):
• wydatków budżetu na ochronę i opiekę nad zabytkami,
• wartość
remontowo-
– 56 –
finansową
Poz. 1781
wykonanych/dofinansowanych
prac
konserwatorskich przy zabytkach,
• liczba obiektów poddanych tym pracom,
• poziom (w %) objęcia terenu Miasta miejscowymi planami
zagospodarowania
przestrzennego,
• liczba wniosków o wpis do rejestru zabytków obszarów, obiektów
i zespołów
zabytkowych,
• liczba utworzonych szlaków turystycznych,
• liczba wydanych wydawnictw, liczba szkoleń, imprez związanych
z ochroną
dziedzictwa kulturowego itd.
• ilość zabytków oznakowanych znakiem błękitnej tarczy.
11. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD
ZABYTKAMI
Niniejszy rozdział wskazuje możliwości w zakresie pozyskiwania
dodatkowych środków ze źródeł pozabudżetowych. Należy jednak
stwierdzić, iż ważne jest, aby gminy również z własnej inicjatywy podjęły
próbę wygospodarowania w swoich budżetach środków w rozdziale 92120
- Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami.
Jest to o tyle istotne, iż duża część źródeł wewnętrznych wymaga
zapewnienia
wkładu
własnego
we
współfinansowanych
przez
nie
projektach. Regularne zabezpieczanie środków z budżetu gminy pozwoli na
podjęcie powolnych, ale systematycznych kroków w kierunku ratowania
kolejnych obiektów dziedzictwa kulturowego.
Podstawową zasadę finansowania zadań z zakresu opieki nad
zabytkami określa Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23
lipca 2003 roku. Zgodnie z zapisami zawartymi w rozdziale 7 w/w Ustawy,
– 57 –
Poz. 1781
obowiązek sprawowania opieki nad zabytkami, w tym finansowania prac
konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku
spoczywa na osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej posiadającej tytuł
prawny do zabytku. Dla jednostki samorządu terytorialnego, posiadającej
w/w tytuł prawny do obiektu, opieka nad zabytkiem jest jej zadaniem
własnym.
Źródła zewnętrznego finansowania można podzielić następująco:
Źródła krajowe:
 dotacje ministra kultury oraz programy operacyjne Ministerstwa
Kultury i Dziedzictwa Narodowego
 promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
 dotacje wojewódzkiego konserwatora zabytków
 dotacje wojewódzkie
 dotacje powiatowe
 dotacje gminne
 inne źródła
Źródła zagraniczne:
 źródła unijne w ramach funduszy strukturalnych (wyczerpane)
 źródła pozaunijne - Mechanizm Norweski i Fundusz EOG
11.1 ŹRÓDŁA KRAJOWE
DOTACJE NA DOFINANSOWANIE PRAC KONSERWATORSKICH,
RESTAURATORSKICH LUB ROBÓT BUDOWLANYCH UDZIELANE
PRZEZ MINISTRA WŁAŚCIWEGO DS. KULTURY ORAZ PROGRAMY
OPERACYJNE
MINISTERSTWA
KULTURY
I
DZIEDZICTWA
NARODOWEGO
Ogłaszane decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
programy
operacyjne
stanowią
podstawę
ubiegania
się
o środki
ministerialne na zadania z zakresu kultury realizowane przez jednostki
samorządu terytorialnego, instytucje kultury, instytucje filmowe, szkoły
i uczelnie
artystyczne,
organizacje
pozarządowe
oraz
podmioty
gospodarcze. Programy operacyjne określają: cele, zadania, typy projektów,
alokację finansową, uprawnionych wnioskodawców, tryb naboru i wyboru
– 58 –
Poz. 1781
wniosków, kryteria oceny, zobowiązania wnioskodawców, wskaźniki
monitoringu. Przy ocenie wniosków branych jest pod uwagę wiele
kryteriów,
m.in.:
wartość
merytoryczna,
zakorzenienie
w tradycji,
zasadność realizacji projektu, wiarygodność organizatora, efektywność
wykorzystania środków. Programy są ogłaszane rokrocznie, z reguły
w kilku priorytetach.
Celem Programu „Dziedzictwo kulturowe” jest ochrona polskiego
dziedzictwa kulturowego w kraju i za granicą, wspieranie działalności
muzeów oraz popularyzacja kultury ludowej.
Program „Dziedzictwo kulturowe” składa się z następujących priorytetów:
a. Ochrona zabytków
Celem priorytetu jest zachowanie materialnego dziedzictwa
kulturowego, realizowane poprzez konserwację i rewaloryzację zabytków
nieruchomych i ruchomych oraz ich udostępnianie na cele publiczne.
Strategicznym celem priorytetu jest zachowanie materialnego
dziedzictwa kulturowego, realizowane poprzez konserwację i rewaloryzację
zabytków nieruchomych i ruchomych oraz ich udostępnianie na cele
publiczne.
Kluczowe dla realizacji celów priorytetu są zadania prowadzące do
zabezpieczenia, zachowania i utrwalenia substancji zabytku. W ramach
priorytetu dofinansowania nie mogą zaś uzyskać projekty zakładające
adaptację,
przebudowę
obiektów
zabytkowych
lub
ich
znaczącą
rekonstrukcję. W pierwszej kolejności wsparcie otrzymywać będą obiekty
najbardziej zagrożone oraz zabytki najcenniejsze – wpisane na Listę
Światowego
Dziedzictwa
Kulturowego
i
Przyrodniczego
Ludzkości
UNESCO, uznane za Pomniki Historii oraz te, posiadające wyjątkową
wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Biorąc pod uwagę fakt, że priorytet ma charakter ogólnopolski,
szczególny nacisk kładziony jest też na projekty uwzględniające rolę
zabytków w rozwoju turystyki. Dlatego istotnym celem priorytetu jest
kierowanie pomocy dla cennych obiektów położonych na terenach
uboższych gospodarczo i turystycznie, czego efektem będzie zwiększenie
dostępności
do
zabytków,
podniesienie
atrakcyjność
regionów
i
wykorzystanie
przez
– 59 –
nie
potencjału
Poz. 1781
związanego
z
posiadanym
dziedzictwem kulturowym.
Mimo że określone regulaminem zasady dopuszczają możliwość
całkowitego finansowania zadania, to wsparcie takie będzie można
otrzymać tylko w szczególnych przypadkach, gdy zabytek posiada
wyjątkową
wartość
historyczną,
artystyczną
i
naukową,
wymaga
przeprowadzenia złożonych pod względem technologicznym prac lub gdy
stan zabytku wymaga niezwłocznego podjęcia prac. Istotnym elementem
branym pod uwagę przy ocenie organizatorów będzie ich doświadczenie,
podejmowanie w przeszłości działań zmierzających do zabezpieczenia
obiektu
zabytkowego
oraz
umiejętność
pozyskiwania
innych
niż
ministerialne środków na realizację zadania, a także zdolność do
maksymalnego wykorzystania w przyszłości potencjału dofinansowanej
inwestycji. Kluczowym efektem działań realizowanych w ramach priorytetu
winno być stworzenie trwałych podstaw dla harmonijnego funkcjonowania
obiektów zabytkowych we współczesnym, podlegającym dynamicznym,
nierzadko
nieodwracalnym
nakreślonych
wyżej
celów
materialnych
świadectw
zmianom
obiekty
minionych
otoczeniu.
zabytkowe,
wieków,
Dzięki
realizacji
zachowując
pozostaną
status
integralną,
pełnoprawną częścią czasów obecnych i przyszłych.
W ramach priorytetu można ubiegać się o dofinansowanie
następujących rodzajów zadań:
1. Prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych
przy zabytku
wpisanym do rejestru zabytków planowanych do
przeprowadzenia w roku
udzielenia dofinansowania;
2. Prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych
przy zabytku
wpisanym do rejestru zabytków przeprowadzonych
w okresie trzech lat
poprzedzających rok złożenia wniosku (po
wykonaniu wszystkich prac lub
robót określonych w pozwoleniu
wydanym przez wojewódzkiego
konserwatora zabytków).
3. W przypadku zadań określonych w ust. 1 można ubiegać się
wyłącznie o
dofinansowanie kosztów określonych w art. 77.
ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o
ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568, z
4.
Do
priorytetu
nie
kwalifikują
się
współfinansowane ze środków europejskich.
późn. zm.).
zadania,
które
są
– 60 –
Poz. 1781
Uprawnieni wnioskodawcy
1. O dofinansowanie w ramach priorytetu mogą ubiegać się podmioty
prawa
polskiego
–
osoby
terytorialnego lub inne
fizyczne,
jednostki
jednostki
samorządu
organizacyjne,
właścicielem lub posiadaczem zabytku
będące
wpisanego do rejestru albo
posiadające taki zabytek w trwałym zarządzie.
2. W przypadku zadań określonych w § 1 ust. 1 pkt. 2 o
dofinansowanie ubiegać
mogą
się
wyłącznie
których działalność nie jest finansowana ze
wnioskodawcy,
środków
publicznych.
3. O dofinansowanie w ramach priorytetu nie mogą ubiegać się
państwowe
instytucje kultury, publiczne szkoły oraz uczelnie
wyższe, uczelnie artystyczne oraz inne podmioty, o których mowa w
art. 72 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o
ochronie zabytków i opiece
nad zabytkami.
Tryb naboru: do 30 listopada br. i 31 marca następnego. Nabory
listopadowe zazwyczaj wyczerpują alokację na dany rok
1. Minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 25
000,00 zł.
2. W
szczególnych
dofinansowanie w
przypadkach
kwocie
niższej
minister
może
przyznać
od
minimalnej
kwoty
wnioskowanej.
3. Dofinansowanie, zgodnie z art. 77 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o
ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, może być udzielone w
wysokości do 50%
nakładów koniecznych.
4. W przypadkach określonych w art. 78 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 23
lipca 2003 r. o
ochronie
dofinansowanie może być
zabytków
i
opiece
nad
zabytkami,
udzielone w kwocie do 100% nakładów
koniecznych.
5. Wnioskodawca ubiegający się o kwotę wyższą niż 50% nakładów
koniecznych
zobowiązany jest umieścić we wniosku stosowną
informację na ten temat wraz z
uzasadnieniem.
zawierający takiego uzasadnienia zostanie odrzucony
formalnie.
Wniosek
jako
nie
błędny
– 61 –
Poz. 1781
Na podstawie art. 77 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami dotacja na prace konserwatorskie,
restauratorskie i roboty budowlane może obejmować nakłady konieczne na:
1. sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich
2. przeprowadzenie badań konserwatorskich lub architektonicznych;
3. wykonanie dokumentacji konserwatorskiej;
4. opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich;
5. wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa
budowlanego;
6. sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz;
7. zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku;
8. stabilizację konstrukcyjną części składowych zabytku lub ich
odtworzenie w zakresie niezbędnym dla zachowania tego zabytku;
9. odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych
albo ich całkowite
odtworzenie,
z
uwzględnieniem
charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki;
10.odtworzenie
zniszczonej
odtworzenie to nie
przynależności
przekracza
50%
zabytku,
oryginalnej
jeżeli
substancji
tej
przynależności;
11.odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i
okiennic, zewnętrznych odrzwi i drzwi, więźby dachowej, pokrycia
dachowego, rynien i
rur spustowych;
12.modernizację instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub
w zabytkach, które posiadają oryginalne, wykonane z drewna części
składowe i
przynależności;
13.wykonanie izolacji przeciwwilgociowej;
14.uzupełnianie narysów ziemnych dzieł architektury obronnej oraz
zabytków
archeologicznych nieruchomych o własnych formach
krajobrazowych;
15.działania
zmierzające
oryginalnych
do
wyeksponowania
istniejących,
elementów zabytkowego układu parku lub ogrodu;
16.zakup materiałów konserwatorskich i budowlanych, niezbędnych
do
wykonania prac i robót przy zabytku wpisanym do rejestru,
o których mowa w
17.zakup
i
pkt. 7-15;
montaż
przeciwpożarowej i
instalacji
odgromowej.
przeciwwłamaniowej
oraz
– 62 –
Poz. 1781
UWAGA – sporządzenie ekspertyz, badań, dokumentacji, programów lub
projektów stanowi koszty kwalifikowane jedynie w przypadku, gdy są
częścią prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych,
bądź wynikają z prowadzonych prac i są wykonywane po dacie podpisania
umowy o dotację.
b. Ochrona zabytków archeologicznych
Celem priorytetu jest ochrona dziedzictwa archeologicznego
poprzez wspieranie kluczowych dla tego obszaru zadań, obejmujących
nieinwazyjne badania archeologiczne, ewidencję i inwentaryzację zabytków
archeologicznych
oraz
opracowanie
i
publikację
wyników
przeprowadzonych badań archeologicznych.
Strategicznym
celem
priorytetu
jest
ochrona
dziedzictwa
archeologicznego poprzez wspieranie kluczowych dla tego obszaru zadań,
obejmujących
nieinwazyjne
badania
archeologiczne,
ewidencję
i
inwentaryzację zabytków archeologicznych oraz opracowanie i publikację
wyników przeprowadzonych badań archeologicznych. Cel ten został
sformułowany w oparciu o fundamentalną dla ochrony dziedzictwa
kulturowego zasadę zrównoważonego rozwoju, która dopuszcza inwazyjne
metody badawcze jedynie w ostateczności, gdy stanowisko (zabytek
archeologiczny) narażone jest na bezpośrednie zniszczenie spowodowane
oddziaływaniem przyrodniczym, bądź działaniami człowieka.
Stąd zadaniem priorytetu jest wspieranie i promocja badań
prowadzonych metodami niedestrukcyjnymi, wykorzystującymi techniki
tradycyjne oraz nowoczesne osiągnięcia techniczne, a także publikacja ich
wyników. Nie będą natomiast wspierane projekty, które prowadzą do
niszczenia stanowisk archeologicznych (np. poprzedzające rekonstrukcje na
stanowisku archeologicznym).
Ze
względu
na
rozległość,
różnorodność,
a
zwłaszcza
nieodnawialność zasobów tworzących dziedzictwo archeologiczne oraz
złożoność procesów związanych z jego badaniem i ochroną, kluczowe dla
właściwej realizacji celów priorytetu jest nie tylko zachowanie wysokiej
wartości naukowej i poznawczej prowadzonych działań, lecz również
przestrzeganie
w
trakcie
ich
realizacji
określonych
norm
międzynarodowych, wskazanych w Europejskiej konwencji o ochronie
– 63 –
Poz. 1781
dziedzictwa archeologicznego (Konwencja Maltańska) i Międzynarodowej
Karcie Ochrony i Zarządzania Dziedzictwem Archeologicznym ICOMOS
(Karta Lozańska). Zadania finansowane z ramach priorytetu powinny być
realizowane
zgodnie
z
tymi
zasadami.
Szczególnie
istotne
jest
upowszechnianie wyników badań już zakończonych, które do tej pory nie
doczekały się opracowania i publikacji, stąd projekty podejmujące takie
zagadnienia będą wyżej oceniane.
Biorąc pod uwagę fakt, że istotnym czynnikiem, umożliwiającym
skuteczną realizację projektów o wyżej nakreślonym profilu, jest stabilność
finansowa i organizacyjna, w ramach priorytetu rozszerzony zostaje zakres
finansowania
zadań
w trybie
wieloletnim, a
suma dofinansowań
udzielanych w tym trybie może wynieść do 40% budżetu priorytetu.
Wsparcie finansowe udzielane będzie tym projektom, których
autorzy,
dysponując
niezbędnym
doświadczeniem
oraz
zapleczem
organizacyjnym i naukowym, gwarantują stabilność działania oraz wysoki
poziom
kadry
odpowiedzialnej
za
realizację
podjętych
zamierzeń
merytorycznych.
Zasadniczym efektem działań finansowanych w ramach priorytetu
powinno
być
upowszechnienie
w
środowisku
naukowym
i
konserwatorskim wyników przeprowadzonych dotychczas badań, co
pozwoli na wykorzystanie ich do świadomej i zrównoważonej ochrony
dziedzictwa. Równolegle działania te powinny rozwijać świadomość
społeczną, zarówno jeśli chodzi o wartość dziedzictwa archeologicznego,
jak
i
potrzebę
jego
zachowania
i
ochrony,
zgodnie
z
zasadą
zrównoważonego rozwoju.
W ramach priorytetu można ubiegać się o dofinansowanie
następujących
rodzajów
zadań,
służących
ochronie
dziedzictwa
archeologicznego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej:
1) ewidencja i inwentaryzacja zabytków archeologicznych metodą
badań powierzchniowych, w tym kontynuacja badań w ramach
programu Archeologiczne Zdjęcie Polski oraz weryfikacja badań
dotychczasowych;
2) nieinwazyjne badania archeologiczne, nie związane z planowanymi
bądź
realizowanymi
metody i sprzęt;
inwestycjami,
wykorzystujące
nowoczesne
– 64 –
Poz. 1781
3) opracowanie, wraz z obowiązkową publikacją książkową, wyników
przeprowadzonych
badań
archeologicznych,
w
tym
analiza
i
konserwacja pozyskanych w ramach tych badań zabytków.
W przypadku wyników archeologicznych badań poprzedzających
inwestycje, dofinansowane mogą być wyłącznie koszty opracowania
redakcyjnego i publikacji książkowej oraz ewentualnych dodatkowych
analiz, które nie zostały wykonane w ramach umowy z inwestorem.
O dofinansowanie w ramach priorytetu ubiegać się mogą następujące
podmioty prawa polskiego:
1) samorządowe instytucje kultury;
2) państwowe instytucje kultury;
3) organizacje pozarządowe;
4) publiczne uczelnie akademickie;
5) niepubliczne uczelnie akademickie;
6) podmioty prowadzące działalność gospodarczą.
1. Minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 30 000 zł.
2. W szczególnych przypadkach minister może przyznać dofinansowanie w
kwocie niższej od minimalnej kwoty wnioskowanej.
3. Maksymalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi 200 000 zł
oraz nie może przekraczać 85% budżetu przedstawionego we wniosku.
Wnioskodawca może ubiegać się o dofinansowanie zadania na
okres dwóch kolejnych lat. Zadania dwuletnie muszą spełniać następujące
warunki:
1) wnioskodawca przedstawia w formularzu wniosku odrębne
kosztorysy i
harmonogramy na każdy rok realizacji zadania;
2) w każdym roku realizacji zadania obowiązują wymagania odnośnie
minimalnej
i
maksymalnej
wnioskowanego na dany rok realizacji,
kwoty
dofinansowania
określone w § 14 ust. 1 i
ust. 3;
3) w każdym roku realizacji zadania obowiązują wymagania odnośnie
procentowego udziału dofinansowania ministra w stosunku do
rocznego
budżetu zadania określone w § 14 ust. 3, z
zastrzeżeniem § 14 ust. 7-9 .
– 65 –
Poz. 1781
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku, określona
zostaje całościowa kwota dofinansowania wraz z podziałem na każdy rok
realizacji.
Koszty kwalifikowane:
1. Honoraria i wynagrodzenia:
• wykonawców
badań,
dokumentacji,
konserwacji
i
analiz
specjalistycznych,
• autorów tekstów i opracowań,
• redaktorów, tłumaczy i recenzentów tekstów do publikacji.
2. Zakup usług związanych z realizacją zadania:
• analizy
i
badania
specjalistyczne,
np.
metalograficzne,
dendrologiczne,
• wykonanie dokumentacji, także w formie cyfrowej (np. modele 3D,
skany),
• konserwacja zabytków ruchomych,
• wykonanie zdjęć lotniczych,
• badania nieinwazyjne, np. geomagnetyczne, elektrooporowe
3. Koszty związane z publikacją, w tym:
• projekt, skład, łamanie, druk,
• opracowanie fotografii i ilustracji,
• tłoczenie płyt,
• publikacja w internecie.
4. Organizacja realizacji zadania, w tym:
• wynajęcie sprzętu niezbędnego do wykonania badań,
• zakup map niezbędnych do realizacji zadania,
• zakup niezbędnych materiałów biurowych,
• koszty transportu i wyjazdów w teren (z wyłączeniem noclegów),
• koordynacja zadania,
• obsługa finansowo-księgowa (nie dotyczy instytucji kultury oraz
uczelni).
5. Promocja zadania, w tym: ogłoszenia w mediach i internecie, ulotki i
broszury reklamowe, organizacja wystaw, spotkań i konferencji (ale
nie udział w
konferencjach organizowanych przez inne podmioty).
Koszty promocji nie powinny przekraczać 10% budżetu zadania.
– 66 –
Poz. 1781
d. Rozwój infrastruktury kultury – Infrastruktura kultury
Celem Programu „Rozwój infrastruktury kultury” jest wsparcie
infrastruktury i poprawa funkcjonowania podmiotów prowadzących
działalność kulturalną, szkół i uczelni artystycznych oraz domów kultury.
Celem priorytetu jest stworzenie optymalnych warunków dla
prowadzenia działalności kulturalnej, poprzez modernizację i rozbudowę
infrastruktury instytucji kultury, a także innych podmiotów działających w
tym obszarze.
Od wielu lat sytuacja podmiotów działających w sferze kultury
ukazuje ogromne potrzeby wsparcia finansowego, które umożliwi ich
modernizację i rozwój, a także zwiększenie dostępu i podniesienie
atrakcyjności oferty kulturalnej. Strategicznym celem priorytetu jest zatem
stworzenie
optymalnych
warunków
dla
prowadzenia
działalności
kulturalnej, poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury instytucji
kultury, a także innych podmiotów działających w tym obszarze. Katalog
działań priorytetu, obejmujący prace budowlane, zakup wyposażenia
niezbędnego
dla
realizacji
celów
statutowych,
czy
sporządzanie
dokumentacji technicznej, daje możliwość finansowania zadań generujących
istotne zmiany jakościowe, w zakresie sprawności i efektywności
funkcjonowania zaplecza materialno-technicznego, podmiotów objętych
priorytetem.
Ze względu na zróżnicowany stan infrastruktury w tym sektorze
założenia priorytetu dopuszczają finansowanie różnorodnych zadań.
Szczególnie istotne są: poprawa stanu infrastruktury kultury zwiększająca
dostęp do oferty kulturalnej i podnosząca jej atrakcyjność, działania
przyczyniające się do faktycznego zwiększenia potencjału instytucji kultury,
dostosowanie do standardów europejskich, wzrost konkurencyjności
podmiotu, wzmocnienie działalności o charakterze ponadregionalnym.
Konieczne jest także wspieranie zadań o charakterze interwencyjnym,
likwidujących skutki zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych lub związanych
z
prowadzeniem
zapewniających
kulturalnej.
wieloletnich
niezbędne
inwestycji,
warunki
do
wdrażaniem
prowadzenia
działań
działalności
– 67 –
Poz. 1781
Biorąc pod uwagę fakt, że istotnym czynnikiem umożliwiającym
skuteczną realizację projektów, o wyżej nakreślonym profilu, jest stabilność
finansowa i organizacyjna, zostaje wprowadzona w ramach priorytetu
możliwość finansowania zadań w trybie wieloletnim, a suma dofinansowań
udzielanych w tym trybie może wynieść do 40% budżetu priorytetu w
danym roku budżetowym. Wsparcie finansowe kierowane będzie do
podmiotów, których zadania powstaną w oparciu o stabilne źródła
finansowania,
przy
założeniu,
że
autorzy
projektów
gwarantują
konsekwentną realizację podjętych działań, a inwestycje wpiszą się w ich
kompleksowe plany rozwoju. Istotnym kryterium oceny projektów będą
zarówno korzyści, wynikające z realizacji zadania na tle potrzeb podobnej
grupy
wnioskodawców,
jak
i
zdolność
do
prowadzenia
działań
inwestycyjnych oraz dotychczasowa działalność kulturalna w okresie 2
ostatnich lat.
Inwestycje w zakresie poprawy infrastruktury, poprzez tworzenie
przyjaznej i nowoczesnej bazy technicznej, powinny przyczynić się do
zwiększenia efektywności działalności instytucji kultury oraz wzrostu
uczestnictwa w kulturze.
1. W ramach priorytetu można ubiegać się o dofinansowanie następujących
zadań inwestycyjnych służących prowadzeniu działalności kulturalnej:
1) budowa, roboty budowlane, przebudowa, remont wraz z zakupem
niezbędnych urządzeń budowlanych i wyposażenia na potrzeby
działalności
kulturalnej;
2) zakup wyposażenia na potrzeby działalności kulturalnej, w tym
zakup
instrumentów muzycznych;
3) przygotowanie
prowadzenia
dokumentacji
technicznej
niezbędnej
do
inwestycji, w tym projektów architektonicznych,
studiów wykonalności,
analizy oddziaływania na środowisko;
4) zadania dotyczące budowy, rozbudowy i przebudowy obiektów
budowlanych
wraz
z
zakupem
budowlanych, współfinansowanych w
niezbędnych
ramach
urządzeń
programów
europejskich.
O dofinansowanie w ramach priorytetu ubiegać mogą się następujące
podmioty prawa polskiego:
– 68 –
Poz. 1781
1) samorządowe instytucje kultury – z wyjątkiem domów kultury,
centrów kultury oraz ośrodków kultury;
2) państwowe instytucje kultury;
3) jednostki samorządu terytorialnego – z wyjątkiem sytuacji, gdy
występują o
dofinansowanie jako organy prowadzące domy
kultury, centra kultury oraz ośrodki kultury;
4) organizacje pozarządowe;
5) kościoły i związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne.
1. Minimalna kwota wnioskowanego dofinansowania wynosi:
1) 50 000 zł – w przypadku zadań określonych w §1 ust. 1 pkt. 2 i pkt.
3;
2) 300 000 zł – w przypadku zadań określonych w §1 ust. 1 pkt. 1 i pkt.
4.
2. W szczególnych przypadkach minister może przyznać dofinansowanie w
kwocie niższej od minimalnej kwoty wnioskowanej.
3.Wnioskowane dofinansowanie nie może przekraczać:
1) 75% budżetu przedstawionego we wniosku w przypadku zadań o
kwocie
wnioskowanego dofinansowania nie wyższej niż 3 000 000 zł;
2) 50% budżetu przedstawionego we wniosku w przypadku zadań o
kwocie
wnioskowanego dofinansowania wyższej niż 3 000 000 zł.
Koszty kwalifikowane:
Budowa, roboty budowlane, przebudowa i remont obiektu budowlanego na
cele działalności kulturalnej i edukacyjnej w zakresie kultury – koszty prac
wykonywanych w obiektach lub koszty adaptacji obiektów, służących
poprawie warunków ich funkcjonowania, tj. • budowa – wykonanie
obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa,
rozbudowa, nadbudowa obiektu budowlanego;
• roboty budowlane – prowadzenie prac polegających na budowie,
przebudowie,
montażu,
remoncie
lub
rozbiórce
obiektu
budowlanego;
• przebudowa (modernizacja) – wykonanie robót budowlanych, w
wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub
technicznych
istniejącego obiektu budowlanego;
– 69 –
Poz. 1781
• remont – wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót
budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego,
przy czym
możliwe jest stosowanie wyrobów budowlanych
innych, niż użyto w stanie
pierwotnym.
remontowe polegające na bieżącej
Dopuszcza
konserwacji
i
się
prace
wykończeniu
obiektu (malowanie ścian, cyklinowanie podłóg);
• urządzenia budowlane – wyposażenie obiektu budowlanego w
urządzenia
techniczne
zapewniające
obiektu, jak: przyłącza,
możliwość
użytkowania
urządzenia instalacyjne, w tym służące
oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków,
a także place postojowe,
ogrodzenia;
• przygotowanie dokumentacji technicznej niezbędnej do realizacji
planowanych
prac – koszty opracowań/projektów dokumentacji
branżowej, w tym także
projekty aranżacji wnętrz;
• nadzór inwestorski/autorski – kontrola obiektów i procesów
budowlanych;
• koszty
związane
z
przeprowadzeniem
postępowania
przetargowego;
• koszty transportu.
Zakup wyposażenia na potrzeby działalności kulturalnej, w tym zakup
instrumentów muzycznych – koszty zakupu środków trwałych służących
wielokrotnemu wykorzystaniu takich jak:
• instrumenty i akcesoria muzyczne;
• sprzęt komputerowy i oprogramowanie;
• urządzenia biurowe;
• meble;
• systemy zabezpieczające przed kradzieżą/włamaniem;
• sprzęt/system nagłośnieniowy, oświetleniowy, multimedialny;
• wyposażenie
pracowni
plastycznych (sztalugi,
specjalistycznych,
antyramy,
piece
garncarskie itp.), muzycznych, baletowych,
scenograficznych,
fotograficznych
np.
pracowni
ceramiczne,
koła
krawieckich,
(aparaty
fotograficzne,
obiektywy, lampy, statywy, akcesoria ciemniowe itp.), filmowych,
multimedialnych
(tablice
komputerowy, czytniki,
interaktywne,
tablety,
sprzęt
oprogramowanie
audio-video,
itp.),
sal
– 70 –
wystawowych (gabloty, systemy
Poz. 1781
ekspozycyjne, manekiny itp.); sal
teatralnych i kinowych (fotele teatralno-
kinowe, kurtyny, żaluzje,
rolety, wyposażenie audio-video, rampy
oświetleniowe,
zaplecze
techniczne itp.);
• środki transportu służące działalności kulturalnej;
• specjalistyczny sprzęt umożliwiający osobom niepełnosprawnym
dostęp do
oferty kulturalnej;
• montaż zakupionego sprzętu lub wyposażenia;
• transport zakupionego wyposażenia.
Przygotowanie dokumentacji technicznej niezbędnej do prowadzenia
inwestycji – koszty wykonania projektów architektonicznych, studium
wykonalności, analiz oddziaływań na środowisko.
Budowa, rozbudowa i przebudowa obiektów budowlanych, wraz z
zakupami niezbędnych urządzeń budowlanych, współfinansowanych w
ramach
programów
europejskich
–
współfinansowanie
kosztów
niekwalifikowanych projektów budowy i przebudowy obiektów służących
działalności kulturalnej ze środków europejskich, mających podpisane
umowy na dofinansowanie projektu, które są kosztami objętymi niniejszym
programem jak przypadku zadań określonych w §1 ust. 1 pkt. 1.
PROMESA MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO
Szczególnym rodzajem ministerialnego programu operacyjnego jest
Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Celem programu jest
zwiększenie efektywności wykorzystania środków europejskich na rzecz
rozwoju kultury w tym ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego.
Program polega na dofinansowaniu przez Ministra Kultury wkładu
własnego do wybranych projektów kulturalnych, realizowanych ze
środków europejskich, w tym na zadania z zakresu ochrony i zachowania
dziedzictwa
kulturowego.
realizowanych
w ramach:
Dofinansowanie
Programu
dotyczy
Operacyjnego
projektów
Infrastruktura
i Środowisko 2007-2013, 16 Regionalnych Programów Operacyjnych 20072013,
Programu
Operacyjnego
Innowacyjna
Gospodarka,
Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki, Programu Rozwój Obszarów Wiejskich 2007-
– 71 –
Poz. 1781
2013, Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej, Programu Kultura
2007-2013. Uprawnionymi do pozyskania dotacji są jednostki samorządu
terytorialnego oraz państwowe i samorządowe instytucje kultury i filmowe,
kościoły lub związki wyznaniowe, archiwa państwowe, organizacje
pozarządowe ze sfery kultury, organizacje pozarządowe i niepubliczne
szkoły artystyczne I i II stopnia oraz uczelnie artystyczne. Promesa MKiDN
może pokrywać maksymalnie 85 % wkładu krajowego (własnego)
wnioskodawcy.
W
szczególnych
przypadkach
Minister
Kultury
i Dziedzictwa Narodowego może zadecydować o pokryciu więcej niż 85 %
wkładu krajowego lub nawet odstąpić od wymogu posiadania tego wkładu.
Warto wspomnieć także o innych programach realizowanych przez
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a mianowicie:
 „Zabytek Zadbany” - jest corocznym konkursem ogłaszanym przez
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nadzór nad konkursem
sprawuje
Generalny Konserwator Zabytków. Od 2011 roku
podmiotem realizującym
procedurę konkursową jest Narodowy
Instytut Dziedzictwa.
Konkurs skierowany jest do właścicieli, posiadaczy i zarządców
zabytkowych
obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Jego celem
jest promocja opieki nad
zabytkami
i
upowszechnianie
najlepszych wzorów właściwego utrzymania i
zagospodarowania
obiektów. Charakter edukacyjny konkursu polega na
wiedzy
dotyczącej
architektury
właściwego
podczas
przeprowadzanych
ich
postępowania
użytkowania
popularyzacji
z
oraz
zabytkami
w
trakcie
remontów.
Ocenie Jury konkursowego podlegać będą jakość i zakres prac
konserwatorskich, restauratorskich lub budowlanych, a także
wykonane
rewitalizacje zabytków architektury. Konkurs promuje
właściwe użytkowanie
zabytkowych
„substancji zabytkowej” podczas
obiektów,
wykonywanych
utrzymanie estetycznego wyglądu budowli oraz ich
ochronę
remontów,
otoczenia,
które nierzadko również wpisane jest do rejestru zabytków.
– 72 –
Poz. 1781
 Program Wieloletni KULTURA+ - Celem realizowanego w latach
2011-2015
Programu jest poprawa dostępu do kultury oraz
uczestnictwa w życiu kulturalnym na terenach wiejskich i wiejskomiejskich, poprzez modernizację
i budowę
infrastruktury
bibliotecznej oraz digitalizację zasobów polskich muzeów,
bibliotek
i archiwów.
DOTACJE NA DOFINANSOWANIE PRAC KONSERWATORSKICH,
RESTAURATORSKICH LUB ROBÓT BUDOWLANYCH UDZIELANE
PRZEZ WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW
1. Cel rozdziału środków:
Poprawa stanu zachowania zabytków poprzez:
a) ochronę i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego;
b) konserwację i rewaloryzację zabytków;
c) udostępnianie zabytków na cele publiczne.
2.
Rodzaje
kwalifikujących
się
zadań:
prace
konserwatorskie,
restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru
zabytków (projekty realizowane bez udziału środków europejskich):
a) planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji,
niewymagające wyłonienia wykonawcy na podstawie przepisów o
zamówieniach publicznych;
b) planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji,
wymagające
wyłonienia wykonawcy na podstawie przepisów o
zamówieniach publicznych;
c) przeprowadzone w okresie trzech lat poprzedzających rok złożenia
wniosku (tzw. refundacja).
3. Uprawnieni wnioskodawcy:
a) osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego lub inne
jednostki
organizacyjne posiadające tytuł prawny do zabytku
wynikający z prawa
własności, użytkowania wieczystego, trwałego
zarządu, ograniczonego prawa
rzeczowego
albo
stosunku
zobowiązaniowego;
b) z wnioskiem o udzielenie dofinansowania, o którym mowa w pkt 2
lit. c, może
wystąpić wnioskodawca, którego działalność nie jest
– 73 –
finansowana ze środków
Poz. 1781
publicznych, po wykonaniu wszystkich
prac lub robót określonych w pozwoleniu
wydanym
przez
Wnioskodawcami nie mogą być: państwowe instytucje kultury
nadzorowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego lub
współprowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego i Ministra
Edukacji Narodowej, państwowe szkoły i uczelnie wyższe, a także
podmioty określone w art. 72 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami.
4. Koszty kwalifikujące się do dofinansowania:
a) dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót
budowlanych
może obejmować nakłady konieczne na prace lub
roboty określone w art. 77
ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. nr 162, poz. 1568 ze zm.);
b) dofinansowanie może być udzielone w wysokości do 50%
nakładów
koniecznych;
c) dofinansowanie w wysokości do 100 % może być udzielone jedynie
w przypadkach gdy:
 zabytek
posiada
wyjątkową
wartość
historyczną,
artystyczną lub naukową, albo wy-maga przeprowadzenia
złożonych pod względem technologicznym prac lub robót,
 stan zachowania zabytku wymaga niezwłocznego podjęcia
prac lub robót.
Wnioskodawca ubiegający się o kwotę wyższą niż 50% nakładów
koniecznych
jest
zobowiązany
do
uzasadnienia
swojego
wniosku.
Uzasadnienie winno być poparte dokumentem potwierdzającym spełnienie
przez wnioskodawcę przesłanek o których mowa w art. 78 ust.. 2 i 3 ustawy
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (np. kserem karty białej,
szczegółowy opis stanu zachowania obiektu sporządzony przez autora
programu prac konserwatorskich, ekspertyza techniczna itp.).
DOTACJE WOJEWÓDZKIE
Przeznaczenie środków
– 74 –
Głównym celem uchwały o dotacji na restaurowanie zabytków jest
poprawa stanu zasobów regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz
zachowania krajobrazu kulturowego.
Termin załatwienia sprawy
Wnioski o dotację należy składać - zgodnie z ust. 1 § 6 Uchwały Nr
359/XXI/08 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 28 kwietnia 2008
roku – do dnia 30 października każdego roku poprzedzającego rok
realizacji prac lub robót. Złożenie wniosku o dotację nie jest równoznaczne
z przyznaniem dotacji, nie gwarantuje się również przyznania dotacji w
wysokości oczekiwanej przez wnioskodawcę.
Rozstrzygnięcie naboru wniosków odbywa się po uchwaleniu
budżetu Samorządu Województwa Pomorskiego na dany rok budżetowy.
Decyzję o udzieleniu dotacji podejmuje organ stanowiący samorządu
województwa – Sejmik Województwa Pomorskiego - w roku realizacji
prac lub robót. Wnioskodawcy zostaną powiadomieni pisemnie o decyzji
Sejmiku Województwa Pomorskiego.
Miejsce złożenia dokumentów
Wnioski w zamkniętej i opieczętowanej kopercie z dopiskiem „wniosek o
udzielenie dotacji na prace konserwatorskie przy zabytku” należy składać:
- w sekretariacie Departamentu Kultury, ul. Długi Targ 8-10, 80-828
Gdańsk
lub
- w kancelarii ogólnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Pomorskiego,
ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk
DOTACJE POWIATOWE
W myśl art. 81. ust. 1. i 2. ustawy o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty
budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez
organ stanowiący powiatu, na zasadach określonych w podjętej przez ten
organ uchwale. Dotacja, w zakresie określonym w art. 77, może być
udzielona w wysokości do 100 % nakładów koniecznych na wykonanie
przez wnioskodawcę prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót
budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru.
Poz. 1781
Art.
82.
1.
Precyzuje,
– 75 –
iż
łączna
Poz. 1781
kwota
dotacji
na
prace
konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku
wpisanym do rejestru udzielonych przez ministra właściwego do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, wojewódzkiego konserwatora
zabytków bądź organ stanowiący gminy lub powiatu nie może przekraczać
wysokości 100% nakładów koniecznych na wykonanie tych prac lub robót.
DOTACJE GMINNE
Zgodnie z art. 81 w/w ustawy o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami oraz zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 1990 r. nr 16, poz. 95 ze zm.) finansowanie prac
konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach jest
również
obowiązkiem
jednostki
samorządu
terytorialnego
szczebla
gminnego. Dla jednostki samorządu terytorialnego, posiadającej tytuł
prawny do obiektu, opieka nad zabytkiem jest ponadto jej zadaniem
własnym.
Zasady i tryb postępowania o udzielenie dotacji z budżetu Gminy
na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy
zabytkach wpisanych do rejestru zabytków określa odpowiednia uchwała,
podjęta przez Radę Miasta lub Gminy.
11.2 ŹRÓDŁA ZAGRANICZNE
MECHANIZM NORWESKI
a. 2.4.1 Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego
Cele i obszary wsparcia
Celem programu jest ochrona, zachowanie i udostępnianie
dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Program przyczyni się
do osiągnięcia tego celu poprzez wsparcie nakierowane na projekty
inwestycyjne z zakresu konserwacji i rewitalizacji dziedzictwa kulturowego
(nieruchomego oraz ruchomego), dokumentowania historii kultury poprzez
digitalizację zbiorów, jak również budowy i rozbudowy infrastruktury
kultury o znacznym potencjale wpływu na rozwój społeczno-ekonomiczny.
Inwestycje w kulturę i dziedzictwo kulturowe stanowią czynnik
rozwoju miast i regionów, przyczyniając się do wzrostu ich atrakcyjności
turystycznej oraz inwestycyjnej. Aż 70% światowej turystyki stanowi
– 76 –
Poz. 1781
turystyka kulturowa, inwestycje w kulturę stymulują również rozwój
sektora usług (w tym przemysłów kultury i kreatywnych) i nowych miejsc
pracy. Polska kultura przyczynia się do kreowania pozytywnego wizerunku
kraju w Europie i na świecie stając się rozpoznawalną marką. Jednocześnie
wpływa pozytywnie na rozwój współpracy międzynarodowej i tworzenie
wspólnej
europejskiej
tożsamości.
Ze
względu
na
swój
potencjał
dziedzictwo kulturowe powinno być przedmiotem ochrony i finansowego
wsparcia.
W ramach programu współfinansowane będą następujące typy
działań:
• rewitalizacja, konserwacja, renowacja i adaptacja na cele kulturalne
historycznych
otoczeniem (zakup
obiektów
i
zespołów
zabytkowych
wraz
z
wyposażenia może stanowić integralną część
projektu),
• budowa, rozbudowa, remonty i przebudowa instytucji kultury
(zakup
wyposażenia może stanowić integralną część projektu),
• konserwacja
zabytków
księgozbiorów, zbiorów
ruchomych
oraz
zabytkowych
piśmienniczych, archiwaliów i zbiorów
audiowizualnych, w tym filmowych,
• rozwój zasobów cyfrowych w dziedzinie kultury, w tym:
digitalizacja
zabytków
księgozbiorów, zbiorów
ruchomych
oraz
zabytkowych
piśmienniczych, archiwaliów i zbiorów
audio, audiowizualnych i filmowych
oraz
tworzenie
wirtualnych instytucji kultury.
5% alokacji zostanie przeznaczone na realizację projektów z zakresu
dokumentacji historii kultury, w tym mniejszości etnicznych i narodowych.
W programie będą realizowane projekty wybrane w ramach otwartego
naboru wniosków.
Nabór wniosków
Przewiduje się jeden nabór wniosków w ramach programu. W
przypadku niewykorzystania wszystkich środków w ramach pierwszego
naboru, operator uruchomi drugi nabór wniosków.
Uprawnieni beneficjenci
– 77 –
Poz. 1781
• państwowe i samorządowe instytucje kultury, instytucje filmowe,
• publiczne szkoły artystyczne i uczelnie artystyczne,
• archiwa państwowe,
• jednostki samorządu terytorialnego i ich związki,
• kościoły i związki wyznaniowe,
• organizacje pozarządowe ze sfery kultury.
Wartość i poziom dofinansowania projektu
Minimalna wartość dofinansowania projektu wynosić będzie 1 000
000 euro (maksymalna nie została określona).
Poziom dofinansowania projektu wynosi do 85% całkowitych kosztów
kwalifikowanych.
Partnerstwo na poziomie projektu z instytucjami z państw-darczyńców
Partnerstwo w projektach zgłaszanych w konkursie nie jest wymagane.
FUNDUSZ WSPÓŁPRACY DWUSTRONNEJ EOG
Operator Programu rezerwuje część kwoty z budżetu Programu (w
wysokości 1,5% całkowitych kosztów kwalifikowanych Programu) na
potrzeby Funduszu Współpracy Dwustronnej na poziomie Programu
podczas jego wdrażania. W ramach całkowitego budżetu Funduszu
Współpracy Dwustronnej:
• ok.
83%
będzie
projektów z krajów
przeznaczone
na
poszukiwanie
partnerów
Państw – Darczyńców przed lub w trakcie
przygotowania wniosku
aplikacyjnego
dla
projektu,
rozwój
takich partnerstw oraz przygotowywanie wniosków
aplikacyjnych
dla projektów partnerskich z Darczyńcami (wskaźnik
„a”);
• ok. 17% będzie przeznaczone na tworzenie sieci, wymianę,
dzielenie się i
przekazywanie wiedzy, technologii, doświadczeń i
najlepszych praktyk między Beneficjentami
a
podmiotami
w
Państwach-Darczyńcach (wskaźnik „b”).
• Ok. 40 000 euro z całkowitej alokacji na Fundusz Współpracy
Dwustronnej
zostanie
przeznaczone
podejmowanych przez Operatora
na
Programu,
osiągnięcie obydwu wskaźników („a” i „b”)
realizację
mających
działań
na
celu
– 78 –
Poz. 1781
• Pozostała część środków w ramach Funduszu Współpracy
Dwustronnej, tj. ok.
126 000 euro z całkowitej alokacji na Fundusz
Współpracy Dwustronnej, będzie
przeznaczona
wnioskodawców, którzy otrzymają dofinansowanie
Programu, na zasadzie refundacji wydatków
wyłącznie
w
dla
ramach
poniesionych
zarówno przez wnioskodawcę oraz partnerów w celu nawiązania
partnerstw dla realizacji projektu (wskaźnik „a”).
Jeśli wnioskodawca wnioskuje o środki z Funduszu Współpracy
Dwustronnej, jest zobowiązany do wypełnienia ostatniej części wniosku
aplikacyjnego
dotyczącej
zwrotu
wydatków
poniesionych
przez
wnioskodawcę i partnera/ów na nawiązanie partnerstwa (wnioskodawcy
będą przedstawiać we wniosku aplikacyjnym przedkładanym do Operatora
Programu finansowe zestawienie należycie udokumentowanych wydatków,
które zgodne są z zasadami Funduszu).
W ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej wnioskodawcy
mogą ubiegać się o refundację 90% kwalifikowanych kosztów. Pozostała
kwota będzie musiała zostać zapewniona przez wnioskodawcę*. Wysokość
refundacji będzie uzależniona od ilości dostępnych środków, nie powinna
jednak przekroczyć 6 300 EUR (26 094 PLN).
W przypadku jeśli wnioskodawca jest instytucją prowadzoną i
finansowaną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
wnioskowana kwota może wynosić 100%. Wkład własny finansowy w
ramach FWD może zostać zapewniony także przez partnera/ów.
Następujące kategorie wydatków są kwalifikowane w ramach
Funduszu Współpracy Dwustronnej:
• opłaty i koszty podróży za udział w konferencjach, seminariach,
kursach, spotkaniach i warsztatach;
• koszty podróży w ramach wizyt studyjnych (zawierające diety);
• koszty podróży i wynagrodzenia za wizyty ekspertów;
• koszty konferencji, seminariów, kursów, spotkań i warsztatów;
• działania informacyjno-promocyjne;
• opłaty za doradztwo zewnętrzne;
• zakup danych niezbędnych do przygotowania wniosku.
Wydatki ponoszone z tego Funduszu będą kwalifikowane od 9 maja 2012 r.
do dnia złożenia dokumentacji aplikacyjnej u Operatora Programu.
– 79 –
Poz. 1781
Kryteria wyboru projektów
Ocena projektów jest dwuetapowa i składa się z oceny formalnej i
merytorycznej. Wyłącznie projekty, które spełnią wszystkie kryteria
formalne będą podlegały ocenie merytorycznej.
Ocena formalna jest dokonywana przez ekspertów polskich. W
trakcie oceny formalnej jest przewidziany tryb uzupełnień trwający 3 dni
robocze. Wykaz błędów podlegających uzupełnieniom znajduje się w Karcie
oceny formalnej oraz Podręczniku Wnioskodawcy, które stanowią załącznik
do ogłoszenia.
Ocena merytoryczna dokonywana jest przez ekspertów polskich i
norweskich. Każdy wniosek oceniany jest przez dwóch ekspertów, a
ostateczna punktacja wniosku jest średnią punktów przyznanych przez obu
ekspertów.
Ostatecznej rekomendacji projektów do dofinansowania dokonuje
Zespół ds. Wyboru Projektów. Decyzje o dofinansowaniu projektów
podpisuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
System dofinansowania
Łączne dofinansowanie przekazane beneficjentowi w formie
zaliczek nie może przekroczyć 80% przyznanej kwoty grantu. Każda kolejna
transza zostanie wypłacona pod warunkiem stwierdzenia przez Operatora
prawidłowego wydatkowania zarówno pod względem merytorycznym, jak
i finansowym co najmniej 70% kwoty przekazanych wcześniej transz.
Termin, miejsce i sposób składania wniosków o dofinansowanie projektów
Nabór projektów odbywa się w okresie od dnia 15 kwietnia 2013 r.
do dnia 16 sierpnia 2013 r., do godz. 15.00. Termin końcowy odnosi się
zarówno do dokumentacji aplikacyjnej składanej w wersji papierowej jak i
elektronicznej składanej poprzez generator wniosków w systemie EBOI.
Wniosek składa się z dwóch wersji językowych: polskiej i angielskiej.
Wniosek musi zostać obowiązkowo złożony poprzez generator wniosków
znajdujący się na stronie www.eog.mkidn.gov.pl
Następnie,
wydrukowane
2
oryginały
wniosku
wraz
z
2
egzemplarzami załączników (wszystkie dokumenty muszą być podpisane i
parafowane na każdej stronie oraz poświadczone za zgodność z oryginałem
– 80 –
– jeśli dot.) oraz skanami wszystkich dokumentów na płycie CD/DVD
muszą być dostarczone w kopercie lub paczce, drogą pocztową, przesyłką
kurierską (w tych przypadkach decyduje data stempla pocztowego) lub
osobiście do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Uwaga! Wskazane powyżej możliwości wsparcia finansowego mają
charakter informacyjny. W celu znalezienia dokładnych szczegółów oraz
odpowiedniej formy dofinansowania na określone zadania należy dotrzeć
do dokumentów programowych oraz kryteriów przyznawania dotacji,
ponieważ co roku mogą one ulegać zmianom.
Poz. 1781

dziennik urzędowy

Transkrypt

Podobne dokumenty

WYSTAWA MAKIET FRANCUSKICH ZABYTKÓW

Ogłoszenie KACWIN kościół 2

1-09-2016 Terroryzm wobec dóbr kultury

Informacja dotycząca pozyskania środków unijnych w ramach RPO

Chrońmy zabytki - Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania

Oś Priorytetowa VIII. Infrastruktura dla usług użyteczności publicznej