Prawo spadkowe: podstawy

Prawo spadkowe: podstawy
prof. dr hab. Fryderyk Zoll
Konstytucyjne podstawy prawa
spadkowego
• Art. 21.
• 1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i
prawo dziedziczenia.
• 2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie
wówczas, gdy jest dokonywane na cele
publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
Konstytucyjne podstawy prawa
spadkowego
• Art. 64.
• 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw
majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
• 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz
prawo dziedziczenia podlegają równej dla
wszystkich ochronie prawnej.
• 3. Własność może być ograniczona tylko w
drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie
narusza ona istoty prawa własności.
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
• Trybunał Konstytucyjny:
• Art. 64 ust. 1 konstytucji, odczytywany w kontekście
innych przepisów mówiących o dziedziczeniu (art. 64
ust. 2 i art. 21 ust. 1 konstytucji), stanowi podstawę
publicznego prawa podmiotowego, którego treścią jest
gwarantowana konstytucyjnie wolność nabywania
mienia, jego zachowania oraz dysponowania nim.
Dysponowanie mieniem obejmuje w szczególności
zbywanie go (w całości lub w części) w drodze
dokonywania przez uprawnionego czynności inter vivos
i mortis causa.
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
•
Konstytucja wyznacza więc ramy, w których ustawodawca, regulując problematykę
prawa spadkowego, ma znaczny zakres swobody. Powinien on respektować przede
wszystkim wskazany wyżej zakaz "ukrytego" wywłaszczenia oraz założenie
dostosowania porządku dziedziczenia do przypuszczalnej woli spadkodawcy, co
zakłada oparcie takiej regulacji na określonym stopniu typowości i racjonalności
postanowień spadkodawcy. Z tego punktu widzenia uzasadniać można zaliczenie
do kręgu spadkobierców ustawowych najbliższych krewnych i małżonka
spadkodawcy. Należy jednak podkreślić, że o ile w przypadku skutecznego
wyrażenia przez osobę fizyczną jej "ostatniej woli" ustawodawca winien stworzyć
mechanizmy, pozwalające ją zrealizować, a tylko wyjątkowo i w szczególnie
uzasadnionych sytuacjach może umożliwić jej zakwestionowanie, to w przypadku
dziedziczenia ustawowego sam ustawodawca kształtuje (w pewnym sensie w
zastępstwie spadkodawcy) krąg osób nabywających majątek spadkowy i może on
realizować przy tej okazji również inne - obok "odkrycia" woli osoby zmarłej konstytucyjnie uzasadnione cele. Dlatego oczywiste jest, że zakres ingerencji w
prawo dziedziczenia jest w tym przypadku szerszy, ustawodawca nie tylko bowiem
chroni interesy spadkobierców powołanych przez osobę zmarłą, ale sam określa
podstawy ich powołania do spadku.
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
• Dziedziczenie ustawowe, wchodzące w grę wówczas, gdy
spadkodawca nie wyraził w odpowiedni sposób swej woli co do
porządku dziedziczenia po nim, jest bowiem niemożliwe bez
obowiązywania regulacji ustawowej. W tym przypadku
ustawodawca nie tylko konkretyzuje sposób korzystania z praw,
wynikających z konstytucyjnej gwarancji prawa własności, ale sam
rozstrzyga o tym, komu będą przysługiwały własność i inne prawa
majątkowe należące poprzednio do osoby zmarłej. Można
powiedzieć, że w tym przypadku regulacja ustawowa pełni nie tylko
funkcję ochrony własności prywatnej, ale winna także porządkować
stosunki własnościowe, zapobiegając sytuacji, w której nie da się
ustalić, kto nabył własność mienia należącego do osoby zmarłej,
wobec czego stałoby się ono w istocie mieniem niczyim.
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
• Z art. 64 ust. 1 konstytucji wynika również adresowany do
ustawodawcy zakaz pozbawiania jakiejś kategorii osób
zdolności dziedziczenia, czyli możliwości nabycia własności i
innych praw majątkowych po śmierci osoby, której
przysługiwały one za życia. Jednakże podkreślić należy, że
przepis ten gwarantuje tylko prawo dziedziczenia
pojmowane abstrakcyjnie, a nie odniesione do
dziedziczenia po konkretnej osobie fizycznej. Przepis ten
zapewnia zatem każdemu samą możliwość stania się
następcą prawnym osoby zmarłej, ale nie przesądzając o
porządku dziedziczenia po konkretnej osobie nie
gwarantuje nikomu uzyskania praw majątkowych w drodze
dziedziczenia po określonym spadkodawcy.
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
•
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego nie wyklucza to jednak, że ustawodawca - w granicach
przysługującej mu swobody regulowania dziedziczenia - odwoła się do koncepcji rodzinnego
gospodarstwa rolnego jako wartości konstytucyjnej i realizując ją potraktuje gospodarstwo rolne
jako szczególny przedmiot dziedziczenia, a więc podda go w określonym zakresie pewnym
odrębnym regulacjom. Art. 23 zd. 2 konstytucji wyraża zakaz eliminacji instytucji dziedziczenia lub
wprowadzenia takich rozwiązań, które wykluczałyby swobodę testowania lub równą ochronę praw
wszystkich spadkobierców. Nie wyłącza on natomiast wprowadzenia co do spadków, w którego
skład wchodzi gospodarstwo rolne, szczególnej regulacji modyfikującej w określonych punktach
ogólne przepisy prawa spadkowego. Modyfikacje te nie mogą być dowolne, ale służyć mają
praktycznej realizacji wyrażonej w art. 23 zasady, zgodnie z którą gospodarstwo rodzinne jest
podstawą ustroju rolnego państwa. Oczywiste przy tym jest, że gospodarstwo rodzinne nie jest
celem samym w sobie. Z wymienionego przepisu konstytucji wynika, że powinno ono stanowić
efektywną formę gospodarowania, pozwalającą prowadzić produkcję rolną w celu nie tylko
zapewnienia "godziwego" utrzymania rodzinom rolniczym, ale także najpełniejszego zaspokojenia
potrzeb społeczeństwa. Tylko bowiem tak prowadzone gospodarstwo może stanowić podstawę
ustroju rolnego państwa. Art. 23 konstytucji daje podstawę do przyjęcia przez ustawodawcę
uregulowań szczególnych dotyczących dziedziczenia gospodarstw rolnych także z uwagi na fakt, że
inne dyrektywy konstytucyjne, a zwłaszcza wynikające z nakazu ochrony prawa dziedziczenia, nie są
w tym przypadku - jak zaznaczono - jednoznaczne. Uzasadnia to pewien stopień swobody
ustawodawcy, który realizując wskazane wyżej minimalne wymogi ochrony prawa dziedziczenia
może wprowadzić rozwiązania służące innym wartościom konstytucyjnym.
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
•
Regulacja przyjęta w kwestionowanych przepisach nie spełnia jednak, i to z kilku przyczyn, wymagań wynikających
z art. 64 ust. 2 konstytucji. Po pierwsze, widoczne na pierwszy rzut oka jest rażąco nierówne traktowanie
spadkobierców, i to zarówno w grupie spadkobierców powołanych do dziedziczenia z ustawy, jak i spadkobierców
ustawowych w stosunku do spadkobierców testamentowych. W tym drugim przypadku brak bowiem obecnie
jakichkolwiek ograniczeń tego rodzaju, jak w art. 1059 i nast. kc w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z 1990 r.
Dowodzi to, że sam ustawodawca nie traktuje ustanowionych przez siebie ograniczeń jako koniecznych dla
osiągnięcia założonego celu (niezależnie od tego, czy cel ten jest legitymowany konstytucyjnie). Dodać tu należy, że
także obrót gospodarstwami rolnymi w drodze czynności inter vivos nie jest obecnie poddany tego rodzaju
ograniczeniom. Po drugie, wyznaczony przez ustawodawcę krąg osób, mający charakter ograniczający w stosunku
do kręgu spadkobierców na zasadach ogólnych, nie jest oparty na przesłankach w sposób racjonalny prowadzących
do celów, które byłyby zgodne z konstytucją. O ile względy prawidłowej gospodarki rolnej mogłyby uzasadniać
dwie pierwsze kategorie (art. 1059 pkt 1 i 2 kc w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z 1990 r.), o tyle grupy
trzecia i czwarta (art. 1059 pkt 3 i 4 kc w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą z 1990 r.) zostały wprowadzone jak można przypuszczać - wyłącznie z przyczyn socjalnych. Zwrócić należy uwagę, iż art. 1059 wraz z art. 1060 i
1062 kc w brzmieniu obecnie obowiązującym nie prowadzą do celu, który miałby uzasadnienie konstytucyjne, a
mianowicie do zapewnienia gospodarstwu rolnemu określonej wielkości, pozwalającej na właściwe i ekonomiczne
"rodzinne" gospodarowanie. Więcej nawet - dopuszczenie do dziedziczenia ustawowego gospodarstwa rolnego
wyłącznie osób określonych w art. 1059 pkt 3 kc może uniemożliwić osiągnięcie tego celu. Natomiast
wyeliminowanie danego spadkobiercy ustawowego z kręgu osób dziedziczących gospodarstwo rolne z powodu
niespełnienia żadnego z warunków określonych w art. 1059 kc wyłącza go od możliwości otrzymania tego
gospodarstwa w wyniku działu spadku, nawet gdyby w okresie między otwarciem i działem spadku spełnił on
warunek określony w art. 1059 pkt 1 lub 2 kc. Inaczej mówiąc, kwestionowane przepisy nie gwarantują ani
niepodzielności gospodarstwa rolnego, ani objęcia go przez jedną osobę najbardziej do tego zawodowo i fachowo
predystynowaną. Ten cel może z powodzeniem być osiągnięty na innej drodze, a mianowicie przez odpowiednie
ukształtowanie przepisów o dziale spadku (których treść winna być skorelowana z przepisami o podziale
nieruchomości rolnej w razie zniesienia współwłasności)
Pojęcie ochrony prawa do
dziedziczenia
• Regulacja przyjęta w omawianych tu przepisach pozostaje zatem w
sprzeczności z konstytucją. Dodatkowo zauważyć należy, iż nierównego
traktowania spadkobierców dziedziczących z ustawy po właścicielu
gospodarstwa rolnego nie można uzasadniać koniecznością posiadania
kwalifikacji rolniczych dla uzyskania własności takiego gospodarstwa.
Wymagania tego rodzaju zostały bowiem w 1990 r. generalnie zniesione, a
kwestionowane przepisy kc są reliktem rozwiązań wprowadzonych ustawą
z 1963 r. Wynika z tego jednoznacznie, iż ustawodawca nie uważa
ograniczeń podmiotowych obowiązujących w dziedziczeniu ustawowym
gospodarstw rolnych za realizację generalnego założenia ograniczeń
podmiotowych dotyczących nabycia gospodarstwa rolnego. Posiadanie
określonych kwalifikacji nie jest obecnie uznawane za konieczne przy
nabyciu gospodarstwa rolnego w drodze czynności prawnej inter vivos
(przede wszystkim umowy sprzedaży), a więc sam ustawodawca uznaje
pośrednio, że z tego punktu widzenia obowiązywanie ograniczeń
dotyczących nabywania gospodarstwa rolnego w trybie dziedziczenia
ustawowego gospodarstw rolnych nie jest konieczne
Skład spadku
• Art. 922. § 1. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego
przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób
stosownie do przepisów księgi niniejszej.
• § 2. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle
związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą
jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od
tego, czy są one spadkobiercami.
• § 3. (356) Do długów spadkowych należą także koszty
pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb
ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku,
koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia
roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów
zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki
przewidziane w przepisach księgi niniejszej.
Skład spadku
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r. II CSK
394/07:
• Stan faktyczny: skrót
• Anna uległa bardzo poważnemu wypadkowi
samochodowemu. W wyniku tego wypadku, w którym
odniosła cały szereg obrażeń, doszło także do trwałego
uszkodzenia mózgu, tak że Anna zapadła w śpiączkę i z
medycznego punktu widzenia nie było żadnych szans, aby
odzyskała przytomność. W jej imieniu jej mąż Tomasz,
opierając się o art. 29 k.r.o. wytoczył powództwo, udzielając
pełnomocnictwa procesowego adwokatowi Piotrowi. Anna
zmarła. Czy roszczenie o zadośćuczynienie wejdzie w skład
spadku?
Skład spadku
• SN: Uprawnienie do potwierdzenia czynności
prawnej przez osobę, w której imieniu dokonał
jej rzekomy pełnomocnik, przechodzi na
spadkobierców, chyba że dotyczy czynności
prawnej ściśle związanej z osobą zmarłego.
• OSNC 2009/2/35, Biul.SN 2008/4/12,
M.Prawn. 2008/20/1102
Skład spadku
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11
marca 2005 r. II CK 499/04
• Uproszczony stan faktyczny:
• Tomasz posiadał gospodarstwo rolne. Jak się
jednak okazało, nie był właścicielem tego
gospodarstwa. Był jednak jego samoistnym
posiadaczem. Pozostawił po sobie trójkę
spadkobierców. Czy nabędą oni posiadanie
gospodarstwa?
Skład spadku:
• SN: Skoro dziedziczenie obejmuje nie tylko
prawo własności gospodarstwa, ale także
sytuację prawną związaną z jego samoistnym
posiadaniem, to w sentencji postanowienia
należy też wymienić odrębnie spadkobierców
uprawnionych do dziedziczenia takiego
posiadania.
• LEX nr 603411
Skład spadku
• Kazus: Z Tomaszem w wynajmowanym przez
niego lokalu zamieszkiwały jego dzieci. Tomasz
sporządził testament i powołał do spadku
sąsiada Piotra. Czy Piotr będzie dziedziczył po
śmierci Tomasza przysługujące mu prawo
najmu?
Chwila otwarcia spadku
•
•
•
•
•
•
•
Art. 924
Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Art. 925
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2006 r.
I CSK 178/06
Nabycie spadku przez spadkobiercę (spadkobierców)
następuje z mocy prawa z chwilą otwarcia spadku (art. 925
k.c.). Oznacza to, że jeżeli osoba trzecia nie kwestionuje
przymiotu spadkobiercy, odpada potrzeba udowodnienia
tego przymiotu stwierdzeniem nabycia spadku.
• LEX nr 500181
Powołanie do spadku
• Art. 926. § 1. Powołanie do spadku wynika z ustawy
albo z testamentu.
• § 2. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku
następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał
spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie
chce lub nie może być spadkobiercą.
• § 3. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie
przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do części
spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał
do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku
osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie
może być spadkobiercą.
Powołanie do spadku
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1996 r. II
CKU 25/96
• Wnioskodawca J. D. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku, w tym i
gospodarstwa rolnego, po ojcu A. D. Twierdził, że spadkodawca
pozostawił testament, zaś do kręgu osób powołanych z ustawy do
dziedziczenia należą prócz niego jego siostry.
• Według treści testamentu spadkodawca przeznaczył wnioskodawcy,
używając określenia "odpisuje", cały swój majątek, składający się z
gruntów rolnych o pow. 1,63 ha wraz z budynkiem mieszkalnym i
zabudowaniami gospodarczymi. W złożonym zapewnieniu
wnioskodawca oświadczył, że " Spadkodawca w testamencie nie
ujął całego majątku, gdyż do spadku oprócz rzeczy wymienionych w
testamencie wchodzi odszkodowanie za pobyt w Niemczech w
okresie wojny".
Powołanie do spadku
• Postanowieniem z dnia 4 października 1993 r., Sąd Rejonowy w Radomsku
stwierdził, że spadek po A. D. zmarłym dnia 19 stycznia 1992 r. w K., nabyli:
• a) na podstawie testamentu z dnia 1 sierpnia 1990 r. J. D. w 3/4 częściach,
• b) na mocy ustawy jego dzieci J. D., B. W. i A. S. po 1/12 części każde z nich.
• Postanowienie to nie zostało zaskarżone przez żadnego z uczestników
postępowania i uprawomocniło się w I instancji. Nie zawiera ono także
uzasadnienia.
• Powyższe postanowienie zaskarżył kasacją Minister Sprawiedliwości z
wnioskiem o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi
Rejonowemu w Radomsku do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzucił
rażące naruszenie art. 926 § 1 i 3 k.c., art. 948 § 1 w związku z art. 961 k.c.,
art. 1066 k.c. oraz interesu Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na tym, że
Sąd I instancji:
• a) stwierdził nabycie spadku niezgodnie z treścią testamentu,
• b) zaniechał orzec o dziedziczeniu gospodarstwa rolnego.
Powołanie do spadku
• Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
• Kasacja została uwzględniona.
• Rozstrzygając w sprawie Sąd Rejonowy nie dostrzegł, że
w myśl art. 926 § 3 k.c. możliwość dziedziczenia
majątku spadkowego częściowo na podstawie ustawy,
a częściowo na podstawie testamentu, jest
dopuszczalna, ale przy spełnieniu określonych w tym
przepisie przesłanek. W szczególności wówczas, kiedy
spadkodawca powołał w testamencie spadkobiercę do
części spadku, w rozumieniu art. 959 k.c., nie
dokonując innych rozrządzeń.
Powołanie do spadku
• Sąd Najwyższy w nadal aktualnej, zapadłej pod rządem Prawa
spadkowego - dekretu z dnia 8 października 1946 r. (Dz. U. Nr 60,
poz. 328), uchwale Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 17
grudnia 1947 r. (OSN 1948, nr 1, poz. 2) stwierdził, że spadkodawca
może ustanowić spadkobiercę w testamencie, powołując go do
całości lub części spadku. To powołanie może dotyczyć tylko części
ułamkowej (czy ułamkowych) spadku, a nie poszczególnych praw
majątkowych. Prawo spadkowe bowiem nie zna dziedziczenia
testamentowego do poszczególnych praw majątkowych. Wynika to
z zasadniczej i konsekwentnie przeprowadzonej konstrukcji tego
prawa, które dziedziczeniu nadaje charakter wyłącznie tzw. sukcesji
generalnej, polegającej - w myśl art. 4 pr. spadk. z 1946 r.,
stanowiącego odpowiednik, bez istotnych różnic merytorycznych,
obecnego art. 922 k.c. - na przejściu spadku w całości na jedną lub
więcej osób (spadkobierców).
Powołanie do spadku
• W konsekwencji przytoczonych rozważań należało uznać, że
dziedziczenie majątku spadkowego częściowo na podstawie ustawy,
a częściowo na podstawie testamentu (art. 926 § 3 k.c.), jest
dopuszczanie, w wypadku powołania testamentowego
spadkobiercy (spadkobierców) do ułamkowej części spadku, jako
ogółu praw i obowiązków spadkodawcy a nie w wypadku przyznania
w testamencie oznaczonej osobie poszczególnych przedmiotów
majątkowych. Tej treści pogląd został już wyrażony przez Sąd
Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 8 listopada 1975 r. (III CRN
218/75, OSN 1976, z. 9, poz. 200). Sąd Najwyższy uznał wówczas, że
w myśl art. 926 § 3 k.c. dziedziczenie testamentowe może dotyczyć
części spadku, ale tylko części ułamkowej, a w takim wypadku co do
pozostałej części następuje dziedziczenie ustawowe.
Powołanie do spadku
• 1. W przepisie art. 959 k.c., mówiącym o powołaniu
spadkobiercy do oznaczonej części spadku, chodzi o część
ogółu praw i obowiązków majątkowych zmarłego, wyrażoną
stosownym ułamkiem (procentem).
• 2. Dziedziczenie majątku spadkowego częściowo na
podstawie ustawy, a częściowo na podstawie testamentu
(art. 926 § 3 k.c.), jest dopuszczanie, w wypadku powołania
testamentowego spadkobiercy (spadkobierców) do
ułamkowej części spadku, jako ogółu praw i obowiązków
spadkodawcy, a nie w wypadku przyznania w testamencie
oznaczonej osobie poszczególnych przedmiotów
majątkowych.
• LEX nr 560913
Powołanie do spadku
• Art. 927. § 1. Nie może być spadkobiercą osoba
fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku,
ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
• § 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku
już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi
się żywe.
• § 3. (357) Fundacja ustanowiona w testamencie
przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli
zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat
od ogłoszenia testamentu.
Powołanie do spadku
• Kazus: A sporządził testament w którym
powołał do dziedziczenia fundacje, którą
utworzył w testamencie, do całego spadku.
Jest to jedyne rozrządzenie, które zawiera
testament. A pozostawił także dwoje dzieci.
Kto z chwilą otwarcia spadku dojdzie do
dziedziczenia i na jakiej podstawie?
Niegodność dziedziczenia
•
•
•
•
•
•
•
•
Art. 928. § 1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania
testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych
czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego
testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego
lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył
otwarcia spadku.
Art. 929. Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym
interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym
dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat
trzech od otwarcia spadku.
Art. 930. § 1. Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli
spadkodawca mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności
prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Niegodność dziedziczenia
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2002 r.
• I CK 26/02
• Pozwana wystąpiła do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po
zmarłym Mariuszu G.-P. na jej rzecz i Jerzego B., dołączając pismo
stwierdzające treść testamentu ustnego z dnia 10 stycznia 1990 r. Podała
przy tym, że wspomniane pismo zostało przez nią napisane, a podpisali je
świadkowie testamentu i testator osobiście. Z treści pisma wynikało, że
Mariusz G.-P. mocą testamentu szczególnego chciał, aby po jego śmierci
cały majątek, tj. umeblowanie mieszkania, rzeczy osobiste oraz obrazy
znajdujące się w depozycie Muzeum Narodowego, przeszły na własność
pozwanej jako wieloletniej przyjaciółki i opiekunki, a mieszkanie
własnościowe, znajdujące się w W. przy ul. W. nr 14, otrzymał przyjaciel Jerzy Józef B. Treść pisma wskazywała, że zostało ono spisane przez
jednego ze świadków testamentu. W rzeczywistości pismo sporządziła
pozwana i przez nią został podrobiony podpis spadkodawcy.
Niegodność dziedziczenia
• Spadkobierca może być uznany za niegodnego
dziedziczenia, jeżeli podrobił podpis
spadkodawcy pod pismem stwierdzającym
treść testamentu ustnego lub skorzystał z
takiego pisma.
• OSNC 2003/5/69, Biul.SN 2002/10/16,
M.Prawn. 2003/2/78