Ochrona osob, mienia i infrastruktury krytycznej

Dolnośląska Szkoła Wyższa
Wydział Nauk Społecznych i Dziennikarstwa
Katedra Administracji
Kierunek: ADMINISTRACJA
Specjalność: ADMINISTRACJA BEZPIECZEŃSTWA I PORZĄDKU PUBLICZNEGO
REPETYTORIUM
Z przedmiotu:
OCHRONA OSÓB, MIENIA ORAZ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ
Opracowanie: Andrzej Michalski
Spis treści
1. Pojęcia ogólne. ............................................................................................................ 3
2. Zagrożenia występujące w ochranianych obiektach. .............................................. 3
3. Charakterystyka obiektów podlegających ochronie. .............................................. 5
4. Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej. .................................... 6
5. Przygotowanie systemu ochrony obiektu. ................................................................ 7
6. Taktyka prowadzenia działań ochronnych. ............................................................. 8
7. Dokumentacja systemów ochrony obiektów ............................................................ 8
8. Zasady ochrony osób. ................................................................................................. 9
2
1. Pojęcia ogólne.
Realizowane zagadnienia.
1) Pojecie ochrony w myśl ustawy o ochronie osób i mienia.
2) Problematyka ochrony w ustawie o ochronie osób i mienia.
3) Dwie podstawowe formy ochrony:
-
bezpośrednia ochrona fizyczna;
-
zabezpieczenie techniczne;
4) Miejsce ochrony obiektów w strukturze możliwych działań ochronnych.
5) Podział ochrony ze względu na sposób jej realizacji oraz miejsce jej prowadzenia.
6) Podstawowe funkcje ochrony.
2. Zagrożenia występujące w ochranianych obiektach
Realizowane zagadnienia.
1) Pojęcie zagrożenia obiektu i ogólna klasyfikacja zagrożeń.
Zagrożenie obiektu to możliwość wystąpienia zdarzenia, którego naturalnym skutkiem jest
narażenie określonej integralności ochranianego obiektu lub bezpieczeństwa przebywających
w nim ludzi.
Bezpieczeństwo obiektu jest to ogół środków i urządzeń oraz rozwiązań organizacyjnych
i procedur postępowania, służących do stworzenia warunków eliminujących zagrożenie
obiektu, zagrożenie życia lub zdrowia ludzi w nim przebywających, zagrożenie porządku
publicznego, mienia itp.
Podział zagrożeń ze względu na źródło zagrożenia:
-
zagrożenia naturalne (losowe);
3
-
zagrożenia wynikające z działalności człowieka;
-
zagrożenia wynikające z sytuacji społecznej lub politycznej;
Podział zagrożeń według innych kryteriów:
-
zagrożenia wewnętrzne;
-
zagrożenia zewnętrzne;
-
zagrożenia oddziałujące na ludzi przebywających w obiekcie;
-
zagrożenia oddziałujące na obiekt, jego urządzenia i wyposażenie;
2) Czynniki mające wpływ na stopień zagrożenia i bezpieczeństwo obiektu.
Na zagrożenie obiektu, a co za tym idzie – jego bezpieczeństwo, ma istotny wpływ szereg
czynników. Do najważniejszych można zaliczyć:
-
położenie i otoczenie obiektu;
-
konstrukcje obiektu i jego stan techniczny;
-
zawartość obiektu;
-
system ochrony obiektu;
-
sytuacja polityczna oraz wewnętrzna państwa;
-
istniejący poziom przestępczości;- zagrożenia obiektów podobnego typu;
3) Formy zagrożeń występujące w ochranianych obiektach.
Spośród wielu możliwych form najbardziej prawdopodobne w warunkach naszego kraju
są następujące zagrożenia:
-
wtargnięcie na teren obiektu;
-
zakłócanie porządku;
-
niszczenie mienia na terenie obiektu;
-
włamania i wszelkie kradzieże mienia i informacji w obiekcie;
-
wszelkie wypadki zaistniał na terenie obiektu;
-
okupacje pomieszczeni w obiekcie lub całego obiektu;
-
wzięcie zakładnika na terenie obiektu;
-
blokada obiektu;
-
demonstracja w otoczeniu obiektu
-
awarie systemów technicznych obiektu;
4
-
katastrofy i ich skutki, które mają wpływ na obiekt;
-
wszelkie napady;- zamachy bombowe;
-
ataki ogniowe;- likwidacje osób na terenie obiektu;
-
podłożenie niebezpiecznego ładunku;
-
atak lotniczy;
-
wszelkie pożary, powódź, zalanie, zatopienie, huragan, trzęsienia ziemi, ulewy,
śnieżyce, gradobicia;
-
lustracja obiektu;
-
działania gryzoni lub insektów w obiekcie.
4) Terroryzm jako zagrożenie ochranianych obiektów.
Terroryzm jako bezprawne użycie lub groźba użycia przemocy przez grupy osób,
pojedyncze osoby albo określone środowiska w celach politycznych, społecznych lub
religijnych. Zmierza do zastraszenia lub zmuszenia określonych władz, grup ludzi lub
pojedynczych osób do zmiany realizowanej polityki lub do zmiany swojego
postępowania.
Spośród wielu istniejących podziałów terroryzmu z punktu widzenia ochrony obiektów
istotny jest ten, który jako kryteria podziału przyjmuje środki wykorzystywane podczas
dokonywania aktu terroru:
-
terroryzm konwencjonalny;
-
terroryzm niekonwencjonalny.
3. Charakterystyka obiektów podlegających ochronie.
Obiekt chroniony – budynek lub zespół budynków, pomieszczenie lub zespół pomieszczeń,
obszar lub ważne urządzenie wymagające zastosowania działań ochronnych ze względu na
swoje znaczenie, ważność dla funkcjonowania struktur politycznych, gospodarczych,
administracyjnych i innych lub zagrożone działaniami przestępczymi, wywiadowczymi,
terrorystycznymi itp.
Realizowane zagadnienia.
1) Klasyfikacja obiektów:
5
2) Podział ochranianych obiektów na dwie zasadnicze grupy:
-
obiekty podlegające obowiązkowej ochronie;
-
obiekty podlegające ochronie dobrowolnej.
3) Specyfika ochrony różnych rodzajów obiektów (obiekty mieszkalne, banki, zakłady
przemysłowe, szkoły, obiekty administracyjne, obiekty kulturalne, porty lotnicze, dworce
kolejowe, metra, duże obiekty handlowe, stacje paliw, obiekty naukowo-badawcze,
szpitale i inne):
-
charakterystyka obiektów;
-
zagrożenia obiektów;
-
specyfika działań ochronnych.
4. Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej.
Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej (IK) dotyczy zidentyfikowanej
IK umieszczonej w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących
w skład IK z podziałem na systemy, o którym mowa w ustawie o zarządzaniu kryzysowym.
Celem Programu jest stworzenie warunków poprawy bezpieczeństwa IK. Wraz z innymi
dokumentami programowymi składa się on na cel nadrzędny - podniesienie bezpieczeństwa
Polski.
Realizowane zagadnienia
1) Zakres, cele, priorytety i zasady Programu.
2) Identyfikacja i charakterystyka systemów Infrastruktury Krytycznej:
-
Infrastruktura Krytyczna obejmuje następujące systemy:
-
zaopatrzenie w energię, surowce energetyczne i paliwa;
-
łączności;
-
sieci teleinformatycznych
-
finansowe;
-
zaopatrzenia w żywność;
-
zaopatrzenia w wodę;
-
ochrony zdrowia;
6
-
transportowe;
-
ratownicze;
-
zapewniające ciągłość działania administracji publicznej;
-
produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych
i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.
3) Standardy służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania IK – dobre praktyki
i rekomendacje:
-
prowadzenie działań edukacyjnych;
-
właściwa struktura organizacyjna pionu bezpieczeństwa;
-
wybór strategii wdrożenia;
-
weryfikacja przyjętych rozwiązań i ich aktualizacja.
5. Przygotowanie systemu ochrony obiektu.
Przygotowaniem systemu ochrony obiektu nazywamy wszelkie czynności (proces) mające
na celu przygotowanie systemu do działania (budowę systemu) oraz zapewnienie sprawnego
i ciągłego jego działania.
Realizowane zagadnienia
1) Proces planowania systemu ochrony obiektu:
-
koncepcja systemu ochrony obiektu;
-
analiza zadania;
-
ocena obiektu i jego otoczenia;
-
analiza i ocena zagrożeń;
-
kalkulacja sił i środków;
-
ocena zmian w obiekcie.
2) Organizacja systemu ochrony obiektu:
-
dobór personelu do ochrony obiektu;
-
stworzenie struktury ochrony;
-
organizacja podsystemów kierowania i łączności;
-
zgrywanie systemów ochrony.
7
3) Kierowanie działaniami bieżącymi systemu ochrony obiektu:
-
prowadzenie kontroli podległego personelu oraz funkcjonowania elementów
składowych systemu ochrony;
-
uaktualnienie i doskonalenie dokumentacji systemu ochrony obiektu;
-
dokonywanie analiz i ocen bezpieczeństwa obiektu oraz skuteczności systemu
ochrony;
-
planowanie i realizacja szkoleń pracowników systemu i obiektu;
-
organizacja i realizacja zaplanowanej współpracy z policją i innymi służbami
porządkowymi i ratunkowymi;
-
prowadzenie instruktaży do służb;
-
prowadzenie polityki kadrowej.
6. Taktyka prowadzenia działań ochronnych.
Taktyka działań ochronnych obiektu jest umiejętnością przygotowania, prowadzenia
i zabezpieczenia działań ochronnych w zależności od zaistniałych sytuacji i okoliczności.
Realizowane zagadnienia
1) Pojęcia ogólne.
2) Zasady prowadzenia działań ochronnych w obiekcie.
3) Rodzaje elementów fizycznych systemu ochrony.
4) Rodzaje działań ochronnych.
5) Tok pełnienia służby w chronionym obiekcie.
6) Działania w sytuacjach szczególnych (kryzysowych).
7. Dokumentacja systemów ochrony obiektów.
Opracowana
dokumentacja
ochrony
obiektu
powinna
umożliwiać
spełnienie
następujących zadań:
-
zapewnić sprawne kierowanie przebiegiem ochrony obiektu;
-
zapewnić sprawną kontrolę organom nadrzędnym;
8
-
umożliwić przeprowadzenie dochodzenia w celu wyjaśnienia okoliczności zaistnienia
likwidacji sytuacji szczególnej w obiekcie;
-
stanowić podstawę dochodzenia roszczeń materialnych;
-
umożliwiać rozliczanie się z zakresu świadczonych usług;
-
stanowić podstawę do szkolenia pracowników systemu ochrony;
-
stanowić podstawę do sporządzania analiz okresowych.
Realizowane zagadnienia
1) Zasady opracowywania dokumentacji systemu ochrony obiektu.
2) Plan ochrony obiektu.
8. Zasady ochrony osób.
Ochrona osób jest jednym z działów szeroko rozumianej ochrony i ma na celu zapewnienie
bezpieczeństwa, życia, zdrowia i nietykalności osobistej osoby ochranianej.
Realizowane zagadnienia
1) Najczęściej występujące zagrożenia bezpieczeństwa osób:
-
pojęcie, cel i zakres ochrony;
-
rodzaje zagrożeń ochranianych osób;
-
etapy ataków na osoby;
-
metody ataków na osoby i najczęściej używane środki;
-
uprowadzenie jako metoda ataku.
2) Planowanie procedur bezpieczeństwa osób:
-
rozpoznanie zagrożenia;
-
wykrywanie obserwacji;
-
analiza stanu bezpieczeństwa chronionej osoby;
-
panowanie działań ochronnych.
3) Taktyka postępowania pracowników ochrony w przeciwdziałaniu atakom:
-
taktyka ochrony osób w obiektach;
-
taktyka ochrony osób w miejscach publicznych;
-
taktyka ochrony osób w sytuacjach specjalnych;
9
-
taktyka ochrony osób w środkach transportu publicznego;
-
taktyka ochrony osób w środkach transportu samochodowego.
4) Ochrona danych osobowych:
-
pojęcia ogólne;
-
zasady przetwarzania danych osobowych;
-
zabezpieczenie danych osobowych.
10
Akty prawne:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z1997r. nr 78, poz. 483)

Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997r. o ochronie osób i mienia ( tekst jednolity Dz. U. z
20 sierpnia 2014 r. poz.1099 ).

Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej
(Dz. U. 2013r. poz. 628)

Ustawa z dnia 20 marca 2009r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. 2009r.
nr 62 poz. 504)

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2013r. poz.
1166)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r.o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2014,
poz..1182) ,

Ustawa z dnia 05 sierpnia 2010r. o ochronie informacji niejawnych ( Dz. U. 2010r.
poz. 182)

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 czerwca 1999r. w sprawie
ochrony przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne terenów i jednostek
organizacyjnych resortu obrony narodowej (Dz. U. 1999 Nr 60, poz. 647 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 07 września 2010r. w sprawie
wymagań,
jakim
powinna
odpowiadać
ochrona
wartości
pieniężnych
11
przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki
organizacyjne (Dz. U. 2010 Nr 166, poz. 1128 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 2013r. w sprawie
obowiązkowego
ubezpieczenia
odpowiedzialności
cywilnej
przedsiębiorcy
wykonującego działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia
(Dz. U. 2013 poz. 1550)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 grudnia 2013r. w sprawie
wzoru wniosku o udzielenie lub zmianę koncesji na wykonywanie działalności
gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U. 2013 poz. 1566)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 12 grudnia 2013r. w sprawie
legitymacji wystawianych pracownikom wewnętrznej służby ochrony (Dz. U. 2013
poz. 1592)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 grudnia 2013r. w sprawie
wzoru wniosku o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej,
wzoru wniosków o wpis na listę kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia
technicznego oraz wzoru zaświadczenia o wpisie na te listy (Dz. U. 2013 poz. 1628)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 grudnia 2013r. w sprawie
legitymacji pracowników ochrony (Dz. U. 2013 poz. 1630)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2013r. w sprawie szczegółowego
trybu działań pracowników ochrony (Dz. U. 2013 poz. 1681)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 18 grudnia 2013r. w sprawie
wymagań w zakresie szkoleń i kursów potwierdzających przygotowanie teoretyczne
i praktyczne
w
zakresie
wyszkolenia
strzeleckiego,
samoobrony,
technik
interwencyjnych oraz znajomości przepisów prawa związanych z wykonywaniem
ochrony osób i mienia (Dz. U. 2013 poz. 1688)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2013r. w sprawie badań
lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wpis lub posiadających wpis
na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej (Dz. U. 2013 poz. 1715)
12

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie
dokumentowania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia
((Dz. U. 2013 poz. 1739)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 grudnia
1998r. w sprawie określenia szczegółowych zasad współpracy specjalistycznych
uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej,
obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) (Dz. U. Nr 161, poz. 1108).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada
1998r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony (Dz. U. z 1999 r. Nr 4, poz. 31 ze
zmianami).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 września
2010r. w sprawie wymagań jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pięniężnych
przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki
organizacyjne ( Dz. U. 2010 Nr 166, poz. 1128 ze zmianami).

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 02 czerwca 1999r. w sprawie
wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek
organizacyjnych resortu obrony narodowej ( Dz. U. 1999 Nr 58, poz. 619 ze zm).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 października
2011r. w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji
ochronnych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji
(Dz.U. 2011r. Nr 245, poz. 1462 ze zmianami).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 kwietnia 2012r. w sprawie
szczegółowych zasad wydawania upoważnień do kontroli oraz trybu wykonywania
czynności nadzoru Komendanta Głównego Policji nad działalnością specjalistycznych
uzbrojonych formacji ochronnych (Dz.U. 2012r. , poz. 557)
Literatura:
13

Berger W., Stanejko G., Ochrona osób i mienia, Oficyna wydawnicza Łośgraf,
Warszawa 2012

Wojtal J., Milewicz M., Ochrona osób i mienia, Toruń 2008

Kulczyński
S.,
Ochrona
obiektów,
Wyd.
Policealnej
Szkoły
Detektywów
i Pracowników ochrony O’CHIKARA, Lublin 2013

Borowicz Z., Ochrona osób, Wyd. Policealnej Szkoły Detektywów i Pracowników
ochrony O’CHIKARA, Lublin 2013

Jezierski
A., Organizacja konwoju, Wyd.
Policealnej Szkoły Detektywów
i Pracowników ochrony O’CHIKARA, Lublin 2012

Feler W., Bezpieczeństwo wewnętrzne współczesnej Polski, aspekty teoretyczne
i praktyczne, Arte, Warszawa 2012

Baturo W., Katastrofy i zagrożenia we współczesnym świecie, PWN, Warszawa 2008

Piątek Z., Procedury i przedsięwzięcia systemu reagowania kryzysowego, AON,
Warszawa 2006

Dietl W., Hirschmann K., Tophoven R., Terroryzm, PWN, Warszawa 2011
Źródła internetowe:

http://www.bbn.gov.pl/

http://e-terroryzm.pl/

https://www.msw.gov.pl/

http://mon.gov.pl/
14
15