O SEKSUALNOŚCI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

O SEKSUALNOŚCI
OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
pod redakcją Antoniny Ostrowskiej
Instytut Rozwoju Służb Społecznych
Warszawa 2007
Spis treści
Wstęp ................................................................................... 9
Antonina Ostrowska
Seksualność osób niepełnosprawnych .......................................11
Rola seksualności w relacjach międzyludzkich ...................................... 11
Trudności i niepowodzenia seksualne .................................................... 15
W poszukiwaniu rozwiązań ...................................................................19
Zbigniew Izdebski
Rodzice dziecka niepełnosprawnego wobec jego seksualności ........25
Wprowadzenie ........................................................................................25
Niepokoje i troski rodziców ................................................................... 26
Mity na temat seksualności niepełnosprawnych ................................... 30
Edukacja seksualna dzieci niepełnosprawnych...................................... 31
Uświadomienie zagrożeń ........................................................................35
Małgorzata Kościelska
Być kobietą, być mężczyzną – co to znaczy w odniesieniu
do osób niepełnosprawnych intelektualnie ................................37
Pojęcie tożsamości płciowej i warunki jej kształtowania się ..................37
Cel i metoda badań .................................................................................39
Wyniki i wnioski z badań ....................................................................... 40
Badani ze szkół specjalnych i ośrodków szkolno-wychowawczych ....... 41
Badani z domów pomocy społecznej ..................................................... 42
Badani z domów rodzinnych ................................................................. 44
Badani małżonkowie ...............................................................................45
Bibliografia ............................................................................................. 46
Izabela Fornalik
Miłość, seks i prokreacja jako wartości w dorosłym życiu
osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną .....................49
„Jak się kogoś kocha w sercu…” – miłość i małżeństwo osób
z głębszą niepełnosprawnością intelektualną........................................ 50
Głosem osób z intelektualną niepełnosprawnością ...............................52
Wnioski dla praktyki pedagogicznej .......................................................54
„Seks przyjemny jest…” – dylematy związane z seksualnością osób
z głębszą niepełnosprawnością intelektualną.........................................56
5
Spis treści
Głosem osób z intelektualną niepełnosprawnością .............................. 58
Wnioski dla praktyki pedagogicznej .......................................................59
„Dziecko to jest skarb rodziców…” – o prokreacji osób
z intelektualną niepełnosprawnością .................................................... 60
Głosem osób z intelektualną niepełnosprawnością .............................. 62
Wnioski dla praktyki pedagogicznej ...................................................... 62
Zakończenie ............................................................................................63
Włodzimierz A. Brodniak, Beata Kasperek-Zimowska, Anna Sarol-Kulka
Zaburzenia seksualne w chorobach psychicznych ........................64
Wprowadzenie ....................................................................................... 64
Zaburzenia odżywiania ...........................................................................65
Psychozy schizofreniczne ....................................................................... 68
Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenię..............................70
Kobiety ciężarne chore na schizofrenię .................................................. 71
Problemy seksualne mężczyzn chorych na schizofrenię ........................72
Zaburzenia i choroby afektywne .............................................................73
Depresja ..................................................................................................74
Mania ......................................................................................................75
Wpływ leków stosowanych w leczeniu chorób psychicznych
na funkcjonowanie seksualne .................................................................75
Podsumowanie ........................................................................................76
Jan Tylka
Problematyka życia seksualnego z chorobą niedokrwienną serca ....79
Życie seksualne a zaburzenia w układzie krążenia ................................ 80
Farmakoterapia chorób układu krążenia a życie seksualne ...................87
Propozycje terapeutyczne dotyczące zaburzeń seksualnych ................. 88
Bogdan Szczepankowski
Specyficzne problemy edukacji seksualnej niesłyszących ..............91
Ogólna charakterystyka niepełnosprawności ......................................... 91
Specyficzne problemy edukacji seksualnej............................................ 92
Podsumowanie ........................................................................................95
Alicja Długołęcka
Seksualność osób niepełnosprawnych fizycznie
– zarys problemów .............................................................97
Biologiczne uwarunkowanie problemów seksualnych osób
niepełnosprawnych .................................................................................97
6
Spis treści
Psychospołeczne uwarunkowanie seksualnego funkcjonowania
osób niepełnosprawnych ...................................................................... 101
Podstawy „zdrowego” myślenia dotyczące seksualności i związków
z wypowiedzi osób niepełnosprawnych ruchowo .................................104
Dariusz Radomski
Dojrzewanie seksualne z niepełnosprawnością fizyczną .............. 106
Wstęp.....................................................................................................106
Przyczyny ograniczające możliwość tworzenia związków
partnerskich ..........................................................................................108
Czynniki wspomagające aktywność seksualną osób
niepełnosprawnych ............................................................................... 110
Potrzeba rehabilitacji seksuologicznej ................................................. 112
Piotr Tederko
Zaburzenia seksualne u osób po urazie rdzenia kręgowego .......... 116
Specyfika niepełnosprawności po urazie rdzenia kręgowego .............. 116
Zaburzenia seksualne mężczyzn po urazie rdzenia kręgowego ........... 119
Terapia zaburzeń seksualnych ..............................................................122
Zaburzenia seksualne u kobiet po urazie rdzenia kręgowego .............. 124
Relacje partnerskie po urazie rdzenia kręgowego ................................ 127
Podsumowanie ......................................................................................130
Bożena Moskalewicz, Jolanta Grygielska
Intymne związki i choroby reumatyczne ................................. 131
Charakter przewlekłych postępujących chorób reumatycznych .......... 131
Przewlekłe choroby układu ruchu jako ograniczenie społeczne,
medyczne i psychofizyczne ...................................................................132
Przekonania osoby chorej związane z seksem ......................................134
Obraz medialny seksu ...........................................................................136
Rodzicielstwo – za i przeciw .................................................................136
Komunikacja lekarz – pacjent .............................................................. 137
Niepożądane skutki przyjmowania leków ............................................138
Źródła informacyjne, trudności z artykulacją problemów ................... 139
Założenia projektu badawczego ............................................................140
Zbigniew Wronkowski, Szymon Brużewicz
Problemy seksualne kobiet po leczeniu nowotworów ................. 141
Wprowadzenie ...................................................................................... 141
7
Spis treści
Skala problemu .....................................................................................142
Onkologiczne uwarunkowania problemów seksualnych ..................... 143
Specyficzne problemy seksualne po leczeniu nowotworów piersi
i narządu rodnego .................................................................................144
Rozwiązanie problemów seksualnych ..................................................148
Stowarzyszenie Amazonki jako przykład organizacji samopomocowej
pacjentek ...............................................................................................148
Tadeusz Irzyniec, Wacław Jeż
Seksualne aspekty życia kobiet z zespołem Turnera ................... 150
Wstęp.....................................................................................................150
Materiał i metoda .................................................................................. 152
Wyniki ...................................................................................................154
Omówienie wyników ............................................................................. 154
Wnioski ................................................................................................. 157
Magdalena Gajda, Andrzej Komorowski
Problemy seksualne chorych na otyłość .................................. 158
Czym jest otyłość? .................................................................................158
Bariery fizyczne .....................................................................................159
Mitologia seksu z osobą otyłą ...............................................................160
Bariery emocjonalne .............................................................................162
Noty o autorach publikacji ...................................................... 164
8