Wykład 4 Temat: Wymagania wynikające z Dyrektywy Powodziowej

Ochrona przed powodzią
Wykład 4
Temat:
Wymagania wynikające z Dyrektywy
Powodziowej WE
Dyrektywa Powodziowa WE
„Dyrektywa Powodziowa” – Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie
oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz. U. UE. L.
2007 nr 288, poz. 27)
„Dyrektywa Powodziowa” jest podstawowym aktem prawnym WE,
określającym zasady planowania przeciwpowodziowego oraz
zobowiązującym państwa członkowskie do podjęcia działań
umożliwiających zminimalizowanie ryzyka powodziowego oraz
zarządzania nim w celu ograniczenia negatywnych skutków dla:
zdrowia i życia ludzkiego,
środowiska przyrodniczego,
działalności gospodarczej,
dziedzictwa kulturowego.
Dyrektywa Powodziowa WE
Dyrektywa Powodziowa - w preambule stwierdza się:
Powodzie mogą powodować ofiary śmiertelne, wysiedlenia osób i
szkody w środowisku naturalnym, poważnie hamować rozwój
gospodarczy oraz zagrażać działalności gospodarczej we Wspólnocie.
Powodzie należą do naturalnych zjawisk, którym nie sposób zapobiec.
Niemniej jednak niektóre działania człowieka (takie jak przyrost
zabudowy mieszkaniowej i wzrost wartości majątku na obszarach
zalewowych, a także obniżenie naturalnego potencjału retencyjnego
gleby (zlewni) wskutek użytkowania gruntów) i zmiany klimatyczne
przyczyniają się do zwiększenia prawdopodobieństwa występowania
powodzi i zaostrzenia ich negatywnych skutków.
Ograniczenie ryzyka wystąpienia negatywnych skutków związanych
z powodzią jest wykonalne i pożądane. Jednak jeżeli środki na rzecz
ograniczenia tego ryzyka mają być skuteczne, powinny one być w jak
najszerszym zakresie koordynowane na poziomie dorzecza.
Dyrektywa Powodziowa WE
Dyrektywa Powodziowa wprowadza nowy sposób postępowania w
zapobieganiu powodziom:
Nie „ochrona przed powodzią” tylko „ograniczenie szkód
powodziowych”
Nie „reagowanie na zagrożenie” a „zarządzanie ryzykiem
powodziowym”
Istotą „zarządzania ryzykiem powodziowym” jest:
Podkreślenie znaczenia działań prewencyjnych oraz nietechnicznych,
gdyż tylko one są w stanie zarówno zapobiegać powodziom
jaki i chronić przed jej skutkami;
Wśród działań prewencyjnych zwraca się szczególną uwagę na
kształtowanie zagospodarowania dolin rzecznych – naturalnych
terenów zalewowych i retencyjnych. Właściwe zagospodarowanie
dolin jest jednym z głównych sposobów ochrony ludzi i mienia przed
powodzią;
Odwołuje się do kompetencji i aktywności różnych instytucji
i jednostek, również pojedynczych osób („wszyscy są odpowiedzialni
za bezpieczeństwo powodziowe”).
Wymagania wynikające z Dyrektywy Powodziowej WE
W celu ograniczenia szkód powodziowych należy ograniczać ryzyko
powodziowe.
Prawdopodobieństwo
wystąpienia powodzi
Wielkość ryzyka powodziowego wynika z jednej strony
z prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi,
z drugiej – zależy od tego jak duże negatywne skutki mogą
wynikać z powodzi na danym obszarze.
Duże
Śr
Ma
łe
Małe
Du
że
ed
ry
zy
k
nie
ry
ry
zy
ko
zy
ko
o
Szkody powodziowe
Duże
Wymagania wynikające z Dyrektywy Powodziowej WE
Wymagania zawarte w Dyrektywie Powodziowej zostały wprowadzone do
Prawa Wodnego (Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Tekst jedn. Dz. U.
z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.),
Nowelizacja - Ustawa z dnia 18 lipca 2011 r. o zmianie ustawy
Prawo Wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr
32, poz. 159
Dyrektywa Powodziowa zobowiązuje państwa członkowskie do
opracowania:
wstępnej oceny ryzyka powodziowego (do końca 2011r.)
map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego,
(do końca 2013 r.),
planów zarządzania ryzykiem powodziowym (do końca 2014r.)
Wstępna ocena ryzyka powodziowego została zakończona w 2011 r.
Jej celem było wyznaczenie obszarów (dolin rzek) narażonych na
znaczące ryzyko powodzi, na podstawie dostępnych źródeł
informacji:
danych o powodziach historycznych,
studiach ochrony przeciwpowodziowej,
wyników ankiet przeprowadzonych w gminach.
Wymagania wynikające z Dyrektywy Powodziowej WE
„RAPORT Z WYKONANIA WSTĘPNEJ OCENY RYZYKA
POWODZIOWEGO (2011)”
• 44 % rzek w Polsce o
całkowitej długości 18 500 km
posiada doliny narażone na
ryzyko powodzi
• Całkowita powierzchnia
obszarów narażonych na
ryzyko powodzi wynosi ok.
2,0 millionów ha, co stanowi
ok. 7 % pow. kraju
• Obszar ten zamieszkuje ok.
1,5 milliona osób
Wymagania wynikające z Dyrektywy Powodziowej WE
Dla obszarów wyznaczonych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego do
końca 2013 roku zostaną wykonane:
1 - Mapy zagrożenia powodziowego, zawierające:
granice obszarów zagrożenia powodziowego,
głębokości wody,
prędkość i kierunek przepływu wody na obszarach zurbanizowanych.
2 - Mapy ryzyka powodziowego, uwzględniające:
wartości potencjalnych strat,
liczbę mieszkańców,
obiekty o szczególnym znaczeniu kulturowym, przyrodniczym
i gospodarczym,
użytkowanie terenu.
Obie mapy będą przygotowywane dla kilku scenariuszy:
dla powodzi o prawdopodobieństwie wystąpienia:
10% (1 raz na 10 lat)
1% (1 raz na 100 lat)
0,2% (1 raz na 500 lat)
dla powodzi w wyniku przerwania wałów.
Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego
będą stanowiły podstawę do sporządzenia (do końca 2015 roku)
planów zarządzania ryzykiem powodziowym.
Wymagania wynikające z Dyrektywy Powodziowej WE
Prawo Wodne:
W terminie 18 miesięcy od dnia przekazania map, właściwym organom
administracji publicznej, wyznaczone na tych mapach granice
powodzi uwzględnia się w planie zagospodarowania przestrzennego
województwa, studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego oraz przy wydawaniu decyzji o
lokalizacji inwestycji celu publicznego lub
o warunkach zabudowy.
Koszty wprowadzenia zmian w planach i studiach ponoszą odpowiednio
budżety właściwych gmin albo województw.
Strategie w ochronie przed powodzią
Dla ograniczenia skutków powodzi stosuje się trzy strategie:
„Odsuwanie powodzi od ludzi”
„Odsuwanie ludzi od powodzi”
„Nauczmy się żyć z powodzią”
By osiągnąć maksymalny efekt, w planach zarządzania
ryzykiem powodziowym należy brać pod uwagę wszystkie
te strategie jednocześnie.
Strategie w ochronie przed powodzią
Podstawowym celem zarządzania ryzykiem powodziowym jest:
1. Unikanie wzrostu ryzyka w przyszłości (działania prewencyjne):
Utrzymanie istniejącej zdolności retencyjnej zlewni (w lasach,
na terenach rolnych i zurbanizowanych);
Unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach zagrożonych
(„odsuwanie ludzi od powodzi”) – zakaz / ograniczanie
zabudowy, wykup gruntów;
2. Ograniczenie istniejącego ryzyka powodziowego (działania
prewencyjne i przygotowawcze):
Ograniczenie istniejącego zagrożenia powodziowego –
zwiększanie retencji naturalnej i sztucznej, budowa
i modernizacja technicznych obiektów przeciwpowodziowych;
Zmiana istniejącego zagospodarowania terenów zagrożonych
(„odsuwanie ludzi od powodzi”);
Ograniczenie wrażliwości obiektów i społeczeństwa na powódź
(„nauczmy się żyć z powodzią”);
Strategie w ochronie przed powodzią
3. Ograniczenie skutków w czasie powodzi
(działania zabezpieczające i ratownicze):
Poprawa systemów prognozowania i ostrzegania – krajowy
system monitoringu i ostrzegania, lokalne systemy ostrzegania
mieszkańców;
Poprawa zarządzania kryzysowego i działań ratowniczych;
Poprawa reagowania ludzi, firm i instytucji;
4. Usuwanie skutków powodzi i wyciąganie wniosków
(odbudowa, modyfikacja planów),
Poprawa skuteczności odbudowy – sprawne przywracanie
funkcji kluczowych obiektów infrastruktury, poprawa wsparcia
rzeczowego i finansowego, poprawa pomocy poszkodowanym;
Poprawa skuteczności analiz popowodziowych – gromadzenie
informacji o skutkach powodzi, analiza skuteczności
zarządzania ryzykiem, podejmowanie badań naukowych,
propagowanie doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie
bezpieczeństwa powodziowego;
5. Cel dodatkowy (bardzo ważny) - rozwój instrumentów
wspomagających (prawnych, finansowych, organizacyjnych,
informacyjnych).
Strategie w ochronie przed powodzią
Najdłużej stosowana strategia „Odsuwanie powodzi od ludzi” –
np. poprzez budowę wałów przeciwpowodziowych
Przekrój A - A
Wylew wód wielkich na dolinę
1. Dolna naturalna – małe straty powodziowe
2. Wykonanie wału
3. Zabudowa terenu
4. Duże straty powodziowe
w przypadku przerwania wału
Przekrój A - A
Budowa wału powoduje zmiany
zagospodarowania doliny
i wzrost strat w przypadku
wystąpienia powodzi
wywołanej przerwaniem wału
Strategie w ochronie przed powodzią
Dyrektywa Powodziowa nie kwestionuje wagi i znaczenia
technicznych środków ochrony przed powodzią,
natomiast podkreśla znaczenie i promuje stosowanie w
szerszym zakresie środków prewencyjnych i nietechnicznych,
które można określić jako stosowanie strategii :
„odsuwania ludzi od powodzi”
„nauczmy się żyć z powodzią”.
Strategie w ochronie przed powodzią
Strategia „nauczmy się żyć z powodzią” - polega na:
o
stosowaniu na terenach zagrożonych odpowiednich
konstrukcji budynków
przyłącze
elektryczne
Kocioł CO
pomost
wejściowy
poziom wody
powodziowej
izolacja
przeciwwodna
Konstrukcja budynku oraz instalacje przygotowane do
zalania podczas powodzi
Strategie w ochronie przed powodzią
Strategia „Nauczmy się żyć z powodzią”
Strategie w ochronie przed powodzią
Strategia „Nauczmy się żyć z powodzią”
Strategie w ochronie przed powodzią
Strategia „Nauczmy się żyć z powodzią”
Dom otoczony kamiennym murem lub wałem ziemnym
Budowa wałów pierścieniowych – ochrona pojedynczych
obiektów (grup obiektów, zabudowy wiejskiej)
w nieobwałowanych dolinach rzek
Stosowanie tzw. szandorów zabezpieczających otwory
w budynkach (ogrodzeniach)
Instalacja pomp do usuwania wody z zalanych budynków
Stosowanie materiałów budowlanych odpornych na zalanie
wodą
Strategie w ochronie przed powodzią
Strategia „Nauczmy się żyć z powodzią”