WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW

WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW

…………………………
………………………………………
(pieczątka szkoły)
(imię i nazwisko ucznia)
WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW
GIMNAZJÓW
ROK SZKOLNY 2013/2014
ETAP I - SZKOLNY
Czas na wykonanie zadań konkursowych – 50 minut.
Instrukcja dla ucznia.

Test liczy 7 stron i zawiera 19 zadań.

Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki,
zgłoś je Komisji Konkursowej.

Polecenia czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem bądź piórem.

Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.

Nie używaj korektora.

W przypadku testu wyboru (A, B, C, D) zaznacz prawidłową odpowiedź, stawiając znak X
na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie
otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź. W przypadku określania prawdziwości
bądź fałszu, obwiedź kółkiem odpowiednio literę P lub F.

Odpowiedzi do pozostałych zadań wpisuj w wyznaczone w teście miejsca.

Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego
przeznaczonym.

Pracuj samodzielnie.
Powodzenia!
Strona 1 z 7
TEKST I
Kontaminacja, czyli krzyżowanie dwóch konstrukcji, to jedno z najbardziej żywotnych
zjawisk językowych. Ze skrzyżowań powstają nowe wyrazy, np. bajoro – to skutek połączenia
bagna i jeziora, chwytać – dawniejszych chwatać i chytać [….]; współczesny i dość dziwaczny
spodnium powstał z kolei ze skrzyżowania spodni z kostiumem. Lubią tego typu zabawy
słowotwórcze autorzy utworów dla dzieci. I tak np. w Krześlakach z rozwianą grzywą Joanny
Kulmowej […] mamy […] windora (winda i indor), lampuchę ( lampa i mucha), stołunia (stół i
słoń), odchmurzacze (odkurzacz i chmura) itp. Przykłady można mnożyć.
Kontaminacja jest także współcześnie źródłem konstrukcji uchodzących za błędne.
Błędne na wskutek – to typowe skrzyżowanie równorzędnych wyrażeń na skutek i wskutek,
popularne w każdym bądź razie powstało z „krzyżówki” w każdym razie i bądź co bądź, błędny
zwrot do jednych z najwybitniejszych należy stanowi kontaminację poprawnych konstrukcji
jednym z najwybitniejszych i do najwybitniejszych należy.
A co z imiesłowami od czasowników przekonywać, dokonywać? Czego się to nie słyszy:
przekonywujący, przekonujący, przekonywający, dokonujący, dokonywujący, dokonywający! Czy
wszystkie te formy są poprawne? – pytają często Czytelnicy […]. Zacząć trzeba od stwierdzenia,
że czasowniki typu przekonywać, dokonywać […] odmieniały się kiedyś tylko w następujący
sposób: przekonywam, przekonywasz, przekonywa, przekonywamy, przekonywacie,
przekonywają. Pod wpływem liczniejszej grupy czasowników typu – uję, - ujesz ( maluję –
malujesz, kupuję – kupujesz) wytworzył się nowy typ odmiany, dziś już prawie wyłączny, a
mianowicie: przekonuję, przekonujesz, przekonuje, przekonujemy, przekonujecie, przekonują.
Stary model konstrukcyjny tkwi jednak jeszcze w świadomości językowej Polaków. […]
Myślę, że po tym wyjaśnieniu nietrudno zbudować poprawne imiesłowy. Jeśli je
wywiedziemy od starszego typu dokonywa, dokonywasz, [przekonywa, przekonywasz] itd., to
powstaną poprawne formy dokonywający, […] przekonywający. Ponieważ ewolucja
interesującej nas odmiany zmierza do wyłącznego funkcjonowania postaci dokonuję, dokonujesz,
[ przekonuję, przekonujesz], warto szczególnie polecić poprawne i krótsze konstrukcje:
dokonujący, […] przekonujący. Błędną „krzyżówką” są natomiast popularne postacie
dokonywujący, przekonywujący itp.
[…] Ciekawe, jak potoczą się losy rywalizacji omówionych typów odmiany. […]
Jan Miodek, Rzecz o języku. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław, Ossolineum,1983. Przekonujący – przekonywający,
s.123-125.
1.Na podstawie analizy przykładów kontaminacji z akapitu I napisz, jaka część mowy jest często
wykorzystywana w procesie kontaminacji.
……………………………………………………………………………………………………
2. Odwołując się do treści akapitu I i II, zaznacz prawidłową odpowiedź.
A. Kontaminacje są wyłącznie skutkiem zabawy z językiem,
B. Kontaminacje są wyłącznie skutkiem kłopotów z językiem,
C. Kontaminacje są skutkiem i zabawy z językiem, i kłopotów z językiem,
D. Kontaminacje powstają w celach prowokowania innych użytkowników języka.
Strona 2 z 7
3. Jaki typ imiesłowu stanowi zarówno forma przekonujący, jak i przekonywający? Podaj pełną
nazwę tego typu imiesłowu.
……………………………………………………………………………………………………
4. W trzecim akapicie napisano: „Czego się to nie słyszy: przekonywujący, przekonujący,
przekonywający, dokonujący, dokonywujący, dokonywający! Czy wszystkie te formy są
poprawne? – pytają często Czytelnicy.”
W odpowiedzi na zamieszczone w tym fragmencie pytanie przyporządkuj wyliczone formy
wyrazowe - przekonywujący, przekonujący, przekonywający, dokonujący, dokonywujący,
dokonywający - do odpowiednich rubryk poniższej tabeli.
formy poprawne
wywodzące się od starszego typu wywodzące się od
odmiany czasownika:
nowszego typu odmiany
czasownika:
formy niepoprawne:
5. Którą formę spośród obu poprawnych Jan Miodek wskazuje jako wartą polecenia: tę
wywodzoną od starszego typu odmiany czasownika czy tę, którą tworzy się od nowego typu
odmiany czasownika? Swoją odpowiedź zapisz, stosując zdanie pojedyncze rozwinięte.
……………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………..
6. Oceń prawdziwość poniższego zdania, wybierając P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F,
jeśli jest fałszywa.
Czasownik
przekonywa
i czasownik
przekonuje
1. są takie same
pod względem
aspektu,
co nie powtarza się
w ich bezokolicznikach.
P
F
2. są różne pod
względem aspektu,
co powtarza się w ich
bezokolicznikach.
P
F
7. Wyjaśnij, na czym polega różnica w pisowni nie z podanymi poniżej przysłówkami w stopniu
równym.
niełatwo - …………..………………………………………………………………………………...…
………………………………………………………………………………………………….……….
Strona 3 z 7
nie dobrze - ……………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
nie bardzo - …………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….….
TEKST II
Zbigniew Herbert, Wilk i owieczka
Mam cię - powiedział wilk i ziewnął. Owieczka
obróciła ku niemu załzawione oczy. - Czy musisz mnie
zjeść? Czy to naprawdę jest konieczne?
- Niestety muszę. Tak jest we wszystkich bajkach:
Pewnego razu nieposłuszna owieczka opuściła mamę.
W lesie spotkała złego wilka, który...
- Przepraszam, nie jest tu las, tylko zagroda mego
gospodarza. Nie opuściłam mamy. Jestem sierotą.
Moją mamę zjadł także wilk.
- Nic nie szkodzi. Po śmierci zaopiekują się tobą
autorzy pouczających czytanek. Dorobią tło, motywy
i morał. Nie miej do mnie żalu. Pojęcia nie masz,
jak to głupio być złym wilkiem. Gdyby nie Ezop,
usiedlibyśmy na tylnych łapach i oglądalibyśmy zachód
słońca. Bardzo to lubię.
Tak, tak, kochane dzieci. Zjadł wilk owieczkę,
a potem oblizał się. Nie naśladujcie wilka, kochane dzieci.
Nie poświęcajcie się dla morału.
Strona 4 z 7
7. 8. Wyjaśnij, dlaczego owieczka nie spełnia wymogów typowej bohaterki bajek zwierzęcych.
……………………...………………………………………………………………………………
….…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………….
Ypp
9. Zacytuj zdanie, które zaprzecza cesze wilka przypisywanej mu w większości bajek. Nazwij
cechę, na którą wskazuje zacytowane przez Ciebie zdanie.
……………………………………………………………………………………...………………
………………………………………………………………………………………...……………
…………………………………………………………………………………………...…………
10. Napisz, w jaki sposób konwencja bajkowa wpływa na postępowanie wilka z bajki Herberta.
……………………………………………………………………………………………...………
……………………………………………………………………………………………...………
………………………………………………………………………………………………...……
11. Zapisz plan tekstu bajki Zbigniewa Herberta. Zastosuj równoważniki zdań.
I.
………………………………………………………………………………………………….
II. ……………………………………………………………………..……………………………
III. …………………………………………………………………...…………………………….
IV. …………………………………………………………………………………………………
V. …………………………………………………………………………………………………
12. Wyjaśnij swoimi słowami, jak rozumiesz zawarty w ostatnim wersie utworu morał bajki
pt. „Wilk i owieczka”
……………………………………………………………………………………..………………
……………………………………………………………………………...………………………
Strona 5 z 7
………………………………………………………………………………………...……………
……………………………………………………………………………………………………...
13. Zacytuj zdanie, w którym osoba mówiąca w tekście ujawnia swoją obecność poprzez
apostrofę do odbiorcy.
……………………………………………………………………………………………………...
14. Utwór Herberta należy do
A. liryki
B. epiki
C. dramatu
15. Podaj imię i nazwisko znanego polskiego autora bajek. Zapisz wiek, w którym tworzył.
……………………………………………………………………………………………………...
16. Zapisz podane zdanie, stosując mowę zależną:
Owieczka obróciła ku niemu załzawione oczy i spytała:
- Czy musisz mnie zjeść?
………………………………………………………………………………………………..….…
…………………………………………………………………………………………………...…
17. Zamień podane zdanie na wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania:
Zjadł wilk owieczkę i oblizał się.
Uzasadnij użycie przecinka w utworzonym przez Ciebie zdaniu.
……………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...…
……………………………………………………………………………………………………...
Strona 6 z 7
18. Ułóż zdania, w których rzeczownik owieczka wystąpi w podanych funkcjach składniowych:
a. orzecznika:
……………………………………………………………………………………………………
b. dopełnienia:
……………………………………………………………………………………………………
c. podmiotu logicznego:
……………………………………………………………………………………………………...
19. Narysuj wykres poniższego zdania, nazwij dokładnie typy zdań składowych.
W pewnej chwili ujrzeli, że statek, który obserwowali od dłuższego czasu, zmienił swe położenie i
odpłynął na zachód, obierając inny kierunek.
.Ułóż
Strona 7 z 7