Program GS semestr LETNI 2014-15

Program Gender Studies ISNS UW w semestrze LETNIM 2014/2015
wszystkie zajęcia odbywają się na Żurawiej 4 w sali nr 50 lub innej wolnej
SOBOTA: 28.02; 14.03; 28.03; 11.04; 25.04; 16.05; 30.05
Seminarium I – godz.10.00-13.00
Dr Wojciech Śmieja (Uniwersytet Śląski)
Polski mężczyzna – instrukcja montażu. Męskość w literaturze i kulturze polskiej od XIX w. do
współczesności
W studiach nad męskością (masculinity studies) wykorzystujemy potencjał i osiągnięcia
feminizmu i gender studies, lecz nasza uwaga zwrócona jest na ustanawiane przez kulturę męskości
podmiotów. W jaki sposób wytwarzany jest efekt męskości? Jakie są jego ograniczenia? Jak się
zmienia? Czym jest męskość hegemoniczna? Jak tworzone są męskości alternatywne? Co to jest relacja
homospołeczna? Te i wiele podobnych pytań postawimy męskości(om) w jej(ich) polskim wydaniu.
Tak się bowiem składa, iż wspólnoty narodowe ustanawiali przede wszystkim mężczyźni. Będą nas
interesowały męskości w Polsce od XIX w. do współczesności. Obszarem naszego zainteresowania
będzie w pierwszym rzędzie literatura, choć sztuki wizualne i dyskurs publiczny stanowią dla niej
nieodłączny kontekst. Interesować nas będzie wpływ przełomowych wydarzeń o charakterze
historycznym, politycznym, społecznym, technologicznym, na modyfikację/pojawianie się
obowiązujących kanonów i modeli męskości.
Bibliografia: Janion M., Niesamowita Słowiańszczyzna. Kraków 2006; Badinter E., XY – tożsamość
mężczyzny. Warszawa 1993; Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant. Kraków 2010;
Szlendak T., Leniwe maskotki, rekiny na smyczy. W co kultura konsumpcyjna przemieniła mężczyzn i
kobiety. Warszawa 2005;Tomasik T. Wojna – męskość – literatura. Słupsk 2013; Bourdieu P., Męska
dominacja. Warszawa 2004; Koziołek R., Ciała Sienkiewicza. Katowice 2009; Freud S., Totem i tabu,
Warszawa 1997; Jagielski S., Maskarady męskości. Pragnienie homospołeczne w polskim kinie
fabularnym. Kraków 2013; Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą,
Kraków 2011; Witkowska A., Kultura samotnych mężczyzn. W: taż, Cześć i skandale, Warszawa 1997.
Teksty literackie: „Mazurek Dąbrowskiego”; wybrane fragmenty romantycznej klasyki literackiej;
fragmenty „Trylogii”, E. Małaczewski: „Miodowy miesiąc na Ukrainie”, S. Dygat „Jezioro Bodeńskie”;
S. Kisielewski „Sprzysiężenie (fragm.); J. M. Rymkiewicz, „Reytan” (fragm.), R. Ziemkiewicz „Ciało
obce”. T. Dołęga – Mostowicz „Trzecia płeć”, W. Gombrowicz, „Trans-Atlantyk”, fragm. „Dziennika”,
wybrane fragmenty „Dziennika północnego” Mariusza Wilka, wiersze T. Jastruna, J. Podsiadły i in.
Seminarium II – godz. 13.30-16.30
Joanna Ostrowska (Wydział Historyczny UJ)
Gender w historii – Historia gender
Kategoria Gender w badaniach historycznych jest nadal, delikatnie rzecz ujmując „mało
popularna”. Badanie historii kobiet, historii mniejszości seksualnych to wciąż przysłowiowe
„marginesy” w naukach historycznych, w szczególności tych, które dotyczą historii Polski.
Zajęcia mojego autorstwa to próba wprowadzenia zagadnień związanych z „historią kategorii
gender”. Na podstawie wybranych wydarzeń historycznych/momentów historii będziemy analizować,
jak ta kategoria zmienia perspektywę badawczą, w jaki sposób można z niej korzystać, jaki jest efekt
poszerzenia pola badawczego i interdyscyplinarności badawczej. We wszystkich przypadkach oprócz
opracowań historycznych, oral history, będziemy również korzystać z przykładów literackich i
filmowych. Zastanowimy się, w jaki sposób funkcjonuje przeszłość współcześnie (także seriale) i w jaki
sposób analiza tych przykładów w perspektywie genderowej wpływa na (naszą) zbiorową pamięć.
Bibliografia m.in.: Joan W. Scott Gender jako przydatna kategoria analizy historycznej (tłum. Agata
Czarnecka); Dominique Godineau The Women of Paris and Their French Revolution, Marilyn Yalom
Blood Sisters: The French Revolution in Women's Memory; Dobrochna Kałwa Kobieta aktywna w
Polsce międzywojennej; M.L.Roberts What Soldiers Do; Ivan Colovic Polityka symboli, Dubravka
Ugresic Kultura kłamstwa; Shana Penn: Podziemie kobiet oraz Sekret Solidarności; Susan Faludi
Reakcja, Karin Hausen Porządek płci. Studia historyczne.
Filmografia m.in.: Krajobraz po bitwie (A.Wajda); Rok spokojnego słońca (K.Zanussi); Przesłuchanie
(R.Bugajski); Bent (Sean Mathias); Kisieland (K.Radziszewski); Powstanie w bluzce w kwiatki; Ciągle
wierzę (Magdalena Mosiewicz); Boardwalk Empire (serial); Peaky Blinders (serial)
Seminarium III – godz.17.00-20.00
Marcin Teodorczyk (Instytut Rozwoju Służb Społecznych), Marta Sokołowska (koordynatorka
projektów społecznych, w tym adresowanych do osób z niepełnosprawnościami)
Gender niepełnosprawności
Takich zajęć w Polsce jeszcze nie było - disability studies na gender studies! Zestawiając ze sobą
gender i niepełnosprawność, chcemy wniknąć w dyskursy publiczno-prywatne i mechanizmy społecznokulturowe, które konstruują tożsamość osób z niepełnosprawnościami. Zaczniemy od podstaw: definicji,
teorii, statystyk, zagadnień prawnych i administracyjnych, które determinują życie osób z
niepełnosprawnościami oraz ich otoczenie. Uwzględnimy politykę, historyczne i aktualne procesy
emancypacyjne oraz praktykę życia codziennego. Prywatne jest polityczne? – zbadamy różne polityki
niepełnosprawności. Wnikniemy do grupy osób z niepełnosprawnościami: przyjrzymy się ich płci
(gender), tożsamości, wiekowi, sytuacji ekonomicznej. Zastanowimy się nad tym, co znaczy być
niepełnosprawną
kobietą,
niepełnosprawnym
mężczyzną,
niepełnosprawną
dziewczynką,
niepełnoprawnym chłopcem. Porozmawiamy o seksualności – o tym, kto ma do niej prawo, a kto tym
prawem dysponuje. Pojawią się także ćwiczenia językowe – jak mówić, by nie upokarzać i nie
pozbawiać podmiotowości. Przeanalizujemy dominujące dyskursy i wizerunek w mediach. Zajmiemy
się kulturą niepełnosprawności i jej potencjałem politycznym
i równościowym. Będzie
interdyscyplinarnie, merytorycznie i przede wszystkim – jak to na Gender Studies UW – bardzo
praktycznie, na zajęciach spodziewajcie się niespodzianek. Wszystkie teksty dostarczymy, będziemy
posiłkowali się publikacjami bezpłatnymi, wydawanymi w ramach projektów unijnych, również tych, w
których sami uczestniczyliśmy.
Bibliografia m.in.: Remigiusz Kijak, Niepełnosprawność intelektualna, Warszawa 2013; Paweł Wolski,
Niepełnosprawność fizyczna, Warszawa 2012; Tomasz Sahaj, Niepełnosprawność w mediach, Warszawa
2012; kwartalnik naukowy Niepełnosprawność i Rehabilitacja (wybrane artykuły problemowe); Susan
Sontag, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, Warszawa 1999; Barnes Colin, Mercer Geof,
Niepełnosprawność, Warszawa 2008; Judith Butler, Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka
performatywu, Warszawa 2011.