Rozwój gospodarczy Rosji w 2015 r. (podstawowe wskaźniki)

Rozwój gospodarczy Rosji w 2015 r. (podstawowe wskaźniki)

Rozwój gospodarczy Rosji w 2015 r.
(podstawowe wskaźniki)
2016-05-31 13:32:39
2
Ogólna charakterystyka poziomu i dynamiki rozwoju dwustronnych stosunków gospodarczych Polski z Rosją w
2015 r.
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Rosji w 2015 roku.
PKB Federacji Rosyjskiej w 2015 roku wykazał się ujemną dynamiką -3,7% (w cenach stałych), co oznacza
gwałtowny spadek w stosunku do poprzednich okresów, które i tak charakteryzowały się zahamowaniem tempa
rozwoju (w 2014 r. +0,7%, w 2013 roku +1,3%, 2012 roku +3,4%, 2011 roku +4,3%). PKB w cenach bieżących
wyniósł 80,4 bilionów RUR (w stosunku do 77,9 bilionów RUR w 2014 r.). Deflator PKB wyniósł 107,3% w
stosunku do cen w 2014 r. Największy spadek odnotowano w handlu hurtowym i detalicznym – o 10,1% (w 2014
r. wzrost o 1,5%), w budownictwie – o 7,5% (w 2014 r. spadek o 1,6%), w przemyśle przetwórczym o 5,5% (w
2014 r. wzrost o 1%).
W przemyśle wydobywczym wartość dodana w ubiegłym roku wzrosła o 1,1% (w 2014 r. o 2,2%), w rolnictwie
wzrost wyniósł 3,5% (w 2014 r. 2,2%).
Jeszcze w pierwszym kwartale 2015 r. eksperci prognozowali spadek PKB o 6,8%, tempo inflacji 17,1% oraz
spadek realnych dochodów o 8,5% do końca roku. Między innymi takie prognozy bazowały na pesymistycznych
wynikach 2014 r. (spadek inwestycji, dochodów i siły nabywczej konsumentów, ujemna dynamika w sektorze
bankowym, kontynuujący się spadek w inwestycjach do przemysłu przetwórczego oraz ogólny spadek w branży
budowy maszyn). Oficjalne prognozy na początku roku dot. dynamiki PKB w 2015 r. były bardziej optymistyczne:
Ministerstwo Rozwoju Gospodarki oczekiwało spadek PKB o 2,8%, jednak już w połowie roku oczekiwane tempo
wyniosło -3,3%.
Do spadku PKB przyczyniło się zmniejszenie wielkości inwestycji w związku z sytuacją polityczną w jakiej znalazła
się Rosja, znaczące ograniczenie produkcji i handlu zagranicznego oraz niski popyt krajowy, a także niskie ceny
ropy naftowej – jednej z głównych pozycji w eksporcie krajowym.
Budżet państwa.
Zatwierdzony pod koniec 2014 r. budżet federalny na 2015 r. (który jest częścią składową budżetu
skumulowanego) w części dochodów osiągnął poziom 15 082,4 mld RUR (+11,1% rok do roku), w części
wydatków 15 531,1 mld RUR (+11,1% rok do roku), a proficyt tego budżetu też był ujemny (-448,7 mld RUR, 2,9%). Najwięcej dochodów przewidziano z dopływów VAT (34,15) oraz opłat celnych (26,11%). Budżet 2015
przygotowano na podstawie poniższych wskaźników gospodarczych: PKB 1,2% (w rzeczywistości -3,7%) poziom
inflacji 5,5% (12,9%), kurs USD 37,7 RUR (ok. 75 RUR pod koniec roku), cena baryłki ropy naftowej 96 USD
(ok.36 USD pod koniec roku), Fundusz Rezerwowy 5 424,9 mld RUR (ok. 4000 mld RUR pod koniec roku).
W 2016 r. przewidziano znaczne obcięcie dochodów budżetu federalnego do 13 738,5 mld RUR, planowane
wydatki zaś wzrosły 16 098,7 mld RUR, deficyt osiągnie -2 360,2 mld RUR. W porównaniu z planami na 2016 r. z
końca 2014 r. pozycję dochodów zmniejszono o 2 057 mld RUR, pozycję wydatków o 173,1 mld RUR.
Zadłużenie zagraniczne. Pod koniec 2014 r. łączne zadłużenie zagraniczne Rosji zmniejszyło się do poziomu
599,5 mld USD (o 17,8% mniej niż w poprzednim roku). Stan na 1 stycznia 2016 r. wskazuje na kontynuację tej
tendencji: 515 mld USD, z czego ponad 70% wynosiły zobowiązania z tytułu euroobligacji W ten sposób wartość
zadłużenia okazała się najniższa od czterech lat (zadłużenie zagraniczne kraju w 2012 r. wyniosło 636,4 mld
3
USD, w 2013 r. 728,9 mld USD). Zadłużenia zagraniczne państwa i instytucji publicznych wynoszą zaledwie 25%
PKB – 270 mld USD.
Inflacja. W ubiegłym roku Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego FR trzykrotnie zmieniało prognozę inflacji w
Rosji. Pierwotna prognoza 12% spadła w połowie roku do 10,5% oraz wróciła do poprzednich szacowań (12,2%)
w listopadzie. Faktyczna inflacja była jeszcze wyższa 12,9%.
Ceny ropy naftowej. Do połowy 2014 r. ceny ropy naftowej pozostawały stabilne (w przedziale 105-115 USD za
baryłkę). We wrześniu 2014 r. notowania giełdowe zaczęły spadać, by w grudniu 2014 r. osiągnąć poziom 60
USD/baryłkę. W 2015 r. odnotowano dalszy szpadek cen ropy: 56,3 USD/baryłkę w styczniu. W maju cena ropy
osiągnęła maksymalne wartości – 66,5 USD/baryłkę, aby znowu gwałtownie spaść do 36,2 USD/baryłkę
(minimalna wartość w ubiegłym roku).
Rezerwy w złocie i walutach zagranicznych. Wartość rezerw państwa w złocie i walutach zagranicznych w
2014 r. osiągnęła poziom najniższy od czterech lat, było to związane z interwencjami Banku Centralnego FR w
celu obrony kursu RUR. 10 stycznia 2014 r. wielkość rezerw wynosiła 499,1 mld USD, nieprzerwanie obniżała się
w ciągu roku, aby w grudniu 2014 r. spaść do 388,0 mld USD. W 2015 r. stan rezerwy na dzień 01.01.2015
wyniósł 385,5 mld USD. Najniższy wynik w ubiegłym roku odnotowano w maju – 356,0 mld USD. W drugiej
połowie roku wartość rezerwy w złocie i walutach zagranicznych trochę wzrosła oraz na 1 stycznia 2016 r.
wyniosła 368,4 mld USD.
Kursy walut.
Kursy RUR w stosunku do EUR i USD w 2015 r. były dalekie od stabilności. Na początku roku notowania giełdowe
były bardzo wysokie po „Czarnym wtorku” (nagłej dewaluacji rubla 16 grudnia 2014 r.). Do końca stycznia kursy
walut rosły, jednak w lutym zaczął się dłuższy okres umacniania się rubla w stosunku do USD i EUR. Od połowy
kwietnia do końca sierpnia RUR się osłabiał, we wrześniu zaczął się kolejny okres niewielkiego wzrostu kursu
RUR, aby pod koniec roku wrócić do wartości styczniowych.
Dynamika kursów walut w ciągu 2015 r.:
USD – 09 stycznia – 55 RUR, 30 stycznia – 70 RUR, 15 maja - 49 RUR, 24 sierpnia - 71 RUR, 31 grudnia – 73 RUR.
EUR – 9 stycznia – 68 RUR, 30 stycznia – 80 RUR, 16 kwietnia – 54 RUR, 24 sierpnia – 82 RUR, 31 grudnia – 80
RUR.
Realne dochody ludności. Realne dochody Rosjan, w/g danych Rosstat – Federalnej Służby Statystyki FR, w
styczniu-grudniu 2015 r. spadły o 4% (w 2014 r. zaledwie o 1%). Realne wynagrodzenie Rosjan odnotowało
jeszcze większy spadek – o 9,5%. W Rosji zagrożonych ubóstwem jest ponad 14%. Bezrobocie jest stosunkowo
niskie (5,8%), ale i ta jest to wskaźnik wyższy niż na początku 2015 r.
Bankowość. W 2013 r. i 2014 r. stopa bankowa pozostawała bez zmian na poziomie 8,25%. Dopiero pod koniec
ub. roku (16 grudnia 2014 r.) Rada Dyrektorów Centralnego Banku Rosji podjęła decyzję o podniesieniu stopy
procentowej do 17,00%. Ten krok został spowodowany przez gwałtowny i znaczący wzrost ryzyka dewaluacji i
inflacji. Jednak już w lutym 2015 r. stopa została obniżona przez Centrobank do 15%, w kolejnych miesiącach
pierwszego półrocza ten wskaźnik był stopniowo obniżany aż do 11,5%. Od 03 sierpnia 2015 r. do chwili obecnej
4
obowiązuje stopa 11,0%.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Mimo to że łączna wartość bezpośrednich inwestycji w świecie w
2015 r. wzrosła o 36%, ten wskaźnik w Rosji spadł o 92%. Wg. informacji z Rosstat wartość bezpośrednich
inwestycji zagranicznych do Rosji w I-III kw. 2015 r. wyniosła 1343 mln USD. Wartośc inwestycji z Polski w tym
samym okresie wyniosła 2 mln USd (w I kw. 15 mln USD, w II kw. -22, w III kw. 9 mln USD). W 2014 r. wartość
inwestycji z Polski w I-III kw. wyniosła 62 mln USD, przez cały rok 70 mln.USD.
Handel zagraniczny. W 2015 roku obroty handlu zagranicznego Rosji wyniosły 525,8 mld USD i w stosunku do
analogicznego okresu w 2014 r. spadły o 32,8%. W tym rosyjski eksport wyniósł 343,4 mld USD (-31%), import
182,4 mld USD (-36%). Saldo obrotów handlowych pozostało dodatnie i wyniosło 161 mld USD w stosunku do
salda z 2014 roku wynoszącego 211 mld USD.
Rosyjski eksport odnotował spadek o 13% w trzecim kwartale 2015 r. w stosunku do pierwszego półrocza ( od
90-91 mld do 80 mld USD). Natomiast w imporcie do FR odnotowuje się stopniowy, choć niewielki wzrost – 42
mld USD w I.kw. do 48,2 mld USD w IV. kw.
Wykres 1. Dynamika handlu zagranicznego Rosji, mld USD
Podstawą rosyjskiego eksportu w ubiegłym roku do krajów „dalekiej zagranicy” (poza państwami WNP) były
surowce paliwowo-energetyczne (udział wartościowy w eksporcie: 73,3% w 2014 r. i 67,8% w 2015 r.). Udział
metali oraz wyrobów metalowych w eksporcie wyniósł 9,9% (w 2014 r. 7,9%). Udział chemikaliów w styczniugrudniu 2015 r. odnotował niewielki wzrost w stosunku do poprzedniego roku (6,4% do 5,1%), tak samo jak
udział maszyn i urządzeń przemysłowych (5,1% do 3,7%).
W strukturze rosyjskiego importu z państw „dalekiej zagranicy” maszyny i urządzenia przemysłowe miały udział
47,3% ( w 2014 r. – 50,5%), udział chemikaliów wyniósł 19,2% (16,8% w 2014 r.), a artykuły spożywcze i
5
surowce rolno-spożywcze pozostały na poziomie poprzedniego roku tj. 13,5%.
W strukturze „wspólnot krajów” najważniejszym partnerem handlowym Rosji jest Unia Europejska. W okresie
styczeń-grudzień 2015 r. Unia miała 55,8% udziału w rosyjskich obrotach handlu zagranicznego (48,2% w 2014
r.). Obroty handlu zagranicznego z państwami WNP wyniosły 49 mld USD, czyli 12,6% udziału rosyjskiego handlu
zagranicznego (21,2% w 2014 r.), państwa Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej maiły udział 8% (7,1%). Na
państwa APEC przypadło 28,3% (27 %).
Najważniejszymi partnerami Rosji w 2015 r. wśród państw „dalekiej zagranicy” były Chiny (wielkość obrotu
handlowego 63,6 mld USD; 71,9% w ujęciu rocznym), Niemcy (45,8 mld USD, 65,3%), Holandia (43,9 mld USD;
59,9%), Włochy (30,6 mld USD; 63,1%). Polska uplasowała się na 10. miejscu (13,8 mld USD; 59,7%).
Wykres 2. Dynamika obrotów w handlu zagranicznym Rosji z najważniejszymi partnerami, mld USD
Tabela 1. Podstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego Rosji.
Wskaźnik
Zmiana w 2014
r. w stosunku
do 2013 r., %
Zmiana w 2015
r. w stosunku
do 2014 r., %
Produkt krajowy brutto
0,6
-3,7
Zadłużenie zagraniczne
-17,8
-14
Handel detaliczny
2,5
-10
6
Wartość produkcji przemysłowej
1,7
-3,4
- w przemyśle przetwórczym
2,1
-5,4
- w przemyśle wydobywczym
1,4
0,3
- w produkcji i zużyciu energii
elektrycznej, gazu i wody
-0,1
-1,6
- w rolnictwie
3,7
8,7
- w budownictwie
-4,7
-11
- obroty ładunków w transporcie
-0,1
-0,5
Wskaźnik cen i usług konsumpcyjnych
11,4
12,9
- artykuły spożywcze
15,4
14,0
- artykuły niespożywcze
8,1
13,7
Płaca realna
1,3
-3
Realne (pieniężne) dochody ludności
-0,8
-4
w tym:
w tym:
7
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne do
Rosji (I-III kw.)
-62
-92
*Informacje przygotowano na podstawie danych Urzędu Statystycznego FR (Rosstat), Urzędu Celnego FR, Banku
Centralnego FR, Giełdy Moskiewskiej oraz portalu biznesowego RBC (Rosbizneskonsalt).
8