Microsoft PowerPoint - Osoby z zespo\263em Aspergera w

Osoby z zespołem Aspergera w
okresie dojrzewania.
Opracowała: Karolina Dyrda
Bydgoszcz, 15.03.2014 r.
OKRES DOJRZEWANIA U OSÓB Z
ZESPOŁEM ASPERGERA
• osoby z zespołem Aspergera podobnie jak inne
nastolatki przechodzą okres dojrzewania
• rozwój uczuć, potrzeb związanych z bliskością,
płciowością i seksualnością jest naturalny w tym
okresie
• rozwój płciowy obejmuje wiele obszarów:
poznawczą, emocjonalna, społeczną, fizyczna i
seksualną
OKRES DOJRZEWANIA U OSÓB Z
ZESPOŁEM ASPERGERA
• okres dojrzewania trwa u człowieka ok. 4-5 lat,
• zachodzi przeciętnie miedzy 11 a 18 rokiem
życia, przy czym u dziewcząt nieco wcześniej niż
u chłopców
• we wczesnej fazie dojrzewania (między 10-14
rokiem życia), zmienia się
wygląd dziecka,
jego potrzeby,
zainteresowania,
sposób widzenia świata.
ZMIANY ZACHODZĄCE W CIELE JAKO
ŹRÓDŁA NIEPOKOJU I FRUSTRACJI
•
•
•
•
•
•
•
•
zmiany w budowie ciała
pierwsza miesiączka
poranne erekcje
pojawienie się włosów łonowych
owłosienie na twarzy
obniżenie barwy głosu
powiększanie się piersi
trądzik młodzieńczy
EDUKACJA SEKSUALNA
•
•
warto przygotować się na ten okres wcześniej
edukacja seksualna
wypełnianie czasu wolnego
uprawianie sportu
rozwijanie zainteresowań
edukacja seksualna musi być dopasowana do
poziomu funkcjonowania osoby z ZA oraz jej
umiejętności społecznych i komunikacyjnych
• podobnie dobór materiałów edukacyjnych
• edukacja seksualna musi być prowadzona od małego
(zasady korzystania z toalety, spanie z rodzicami,
sposób kontaktu fizycznego z rodzicami)
EDUKACJA SEKSUALNA
• nastolatki bez ZA mogą mieć więcej „intuicyjnej” wiedzy na
temat dopuszczalnych zachowań w okresie dojrzewania
• mają więcej kontaktów społecznych – grupa rówieśnicza
(rozmowy, dzielenie się doświadczeniami) jest naturalnym
źródłem wiedzy w tym wieku
• mają własne pierwsze doświadczenia seksualne
• nastolatki z ZA wymagają szerszej edukacji
• najczęściej korzystają z wiedzy dorosłych (super-sumienie;
seksualność = temat tabu lub coś czego należy się bać), z
telewizji, z internetu; często sięgają po pornografię
• mają mniejszą szanse na doświadczenia seksualne; ryzyko
porażki w bliskich związkach jest większe
• mają tendencję do odtwórczego przetwarzania informacji, są
mało elastyczni w nabywaniu nowej wiedzy
EDUKACJA SEKSUALNA – c.d.
• w związku z tym mogą rozwinąć niewłaściwe
zachowania i czynności seksualne lub stworzyć
sobie niewłaściwe poglądy na te tematy
• musimy wyjaśnić osobom z ZA jak wyglądają
prawidłowe zachowania seksualne
• musimy określić zasady: co i kiedy jest
dozwolone
• przykłady niewłaściwych poglądów na tematy
związane z seksualnością…
EDUKACJA SEKSUALNA
Wybrane tematy związane z seksualnością:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wszystko o mnie
co to znaczy „mieć kolegę/przyjaciela” - różnice?
co można robić z przyjaciółmi?
jak nawiązywać przyjaźnie?
co to znaczy „mieć dziewczynę”?
wygląd kobiet/ wygląd mężczyzn
mój wygląd/ wygląd w miejscach publicznych/ wygląd na randce
zakochać się/ kochać kogoś
miłość wzajemna/ miłość nieodwzajemniona
jak spędzać czas z dziewczyną?
o czym rozmawiać z dziewczyną?
jak dbać o związek?
dojrzewanie
masturbacja
co to jest seks? czy trzeba go uprawiać?
gdzie można to robić, a gdzie nie wolno?
higiena w trakcie zbliżenia
antykoncepcja
erotyka i pornografia
więcej: Hilde De Clercq Autyzm od wewnątrz – przewodnik
Grupa Edukatorów Seksualnych PONTON
przy Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny http://www.ponton.org.pl/pl
DLA RODZICÓW
• Jak rozmawiać z dzieckiem o seksie?
• Przydatne strony dla rodziców
• Książki dla rodziców
• Wiedza dla nauczycieli (i rodziców)
DLA NAUCZYCIELI/-EK
• Edukacja seksualna w Twojej szkole
• Plany lekcji i pomoce dla nauczycielek/li wychowania seksualnego
• Wiedza dla nauczycieli (i rodziców)
• Prawo a seks
• Publikacje
• Organizacje zajmujące się edukacją seksualną w Polsce
DLA MŁODZIEŻY
• bardzo dużo artykułów dla samych zainteresowanych, zawierających
wyjaśnienia odnośnie tematów związanych z dojrzewaniem
PRACA TERAPEUTYCZNA Z DOROSŁYMI
OSOBAMI Z ZESPOŁEM ASPERGERA
Cykl 35 zajęć grupowych; zagadnienia:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Poznawanie się, integracja grupy (ustalanie norm i zasad, kontrakt, przedstawianie się).
Samoświadomość (jaki jestem: cele, wartości, plany, zainteresowania, mocne i słabe
strony).
Niepełnosprawność (zespół Aspergera, orzeczenie o niepełnosprawności, wybór zawodu,
przeciwwskazania).
Umiejętności życiowe (samodzielność, higiena osobista, wygląd w miejscach publicznych,
zarządzanie czasem).
Praca (wiedza o zawodach, wartość pieniądza, zarządzanie budżetem, oczekiwania
pracodawcy i pracownika).
Przygotowanie do wejścia w środowisko pracy (zasady, typy relacji w pracy, komunikacja,
wygląd, poznawanie najbliżej okolicy i obiektów publicznych, samodzielne przejazdy).
Zarządzanie sobą (planowanie, organizacja, radzenie sobie ze stresem, podejmowanie
decyzji, asertywność).
Zakończenie, podsumowanie cyklu zajęć.
Sytuacja dorosłych osób z zespołem
Aspergera
Opracowanie na podstawie: Tony
Attwood „Zespół Aspergera”
PRZYGOTOWANIE DO STUDIÓW
• poinformowanie uczelni o diagnozie (?)
Korzyści:
• biuro ds. osób niepełnosprawnych; „mentor
akademicki”
• wybór mniejszej ilości zajęć
• zorganizowanie czasu wolnego, tak aby można
było zaadaptować się do akademickiego życia
• wybór formy egzaminów (ustne, pisemne)
• wyznaczony student do pomocy dla osoby z ZA
KARIERA ZAWODOWA
MOCNE STRONY
- dokładność, skrupulatność
- uczciwość, wiarygodność, prawdomówność
- często ponadprzeciętny poziom inteligencji
- dogłębna wiedza w obrębie określonych
tematów
- analityczne myślenie
- doskonała, często fotograficzna pamięć
- upodobanie do zadań powtarzalnych,
rutynowych
- zwracanie uwagi na szczegóły
- logiczne podejście do zadań
- niekonwencjonalność rozwiązań, pomysłów
- zamiłowanie do pracy przy komputerze
- wrażliwość sensoryczna
- duży zasób słownictwa, pedantyczny język
- niezależność od opinii społecznej
PROBLEMY
- mniejsze umiejętności pracy w grupie
- trudności na stanowiskach
kierowniczych
- problemy z organizacją i planowaniem
pracy
- słabsze radzenie sobie ze stresem
- większy problem z adaptacja do zmiany
- słabe umiejętności rozwiązywania
konfliktów
- dosłowne rozumienie języka
- nierealistyczne oczekiwania co do
swojej kariery
- dbałość o wygląd
- proszenie o pomoc
- stosowanie konwencjonalnych metod
KARIERA ZAWODOWA - KROKI
1. Dokładna ocena predyspozycji zawodowych, a także
doświadczeń, umiejętności poznawczych,
osobowości, motywacji i kompetencji społecznych.
2. Przygotowanie dobrego, dokładnego życiorysu.
3. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej.
Podjęcie decyzji o ujawnieniu diagnozy w czasie
rozmowy (???).
4. Ustalenie rodzaju wsparcia potrzebnego w pracy.
5. Konieczność otrzymywania regularnych informacji
zwrotnych na temat wykonywanej pracy.
Instrukcje dla ASA
Jeśli chcesz dobrze wypełnić instrukcję lub polecenie:
• Uważnie wysłuchaj instrukcji/polecenia.
• Jeśli czegoś nie zrozumiałaś/eś – zadawaj pytania.
• Upewnij się, że dokładnie wiesz: co?, gdzie?, kiedy?, jak?, zanim zaczniesz
wypełniać zadanie (spróbuj prześledzić cały przebieg zadania w myślach
krok po kroku, postaraj się określić, która część instrukcji lub polecenia jest
dla ciebie niejasna, a następnie zapytaj osobę, która ci je przekazuje, czy
dobrze wszystko zrozumiałaś/eś).
• Zadawaj pytania w trakcie wykonywania zadania, jeśli nadal masz
wątpliwości.
• Spróbuj znaleźć sens tego, co robisz (zapytaj, dlaczego to zadanie ma być
wypełnione właśnie w ten, a nie inny sposób, np.: „Dlaczego zawsze musimy
mieć suche ręce, gdy naprawiamy sprzęt elektryczny?” (Ponieważ woda
przewodzi prąd). Jeśli rozumiemy sens wykonywanych zadań, łatwiej nam
stosować wymagania czy polecenia).
Instrukcje dla ASA
•
•
•
•
•
•
•
słucham uważnie jakie zadania mam wykonać
zadaję pytania jeśli czegoś nie rozumiem
wykonuje zadania, które zostaną mi
przydzielone
informuję, jeśli czegoś nie udało mi się
wykonać, tłumaczę dlaczego
pytania nie na temat zostawiam na przerwę
nowe pomysły zostawiam na przerwę
inne... (można dopisać jeśli w miejscu pracy
pojawi się sytuacja trudna)
Sytuacja dorosłych osób z zespołem
Aspergera
• w Polsce żyje obecnie ok. 30 000 osób z ASD
• ok. 10 000 z nich stanowią osoby dorosłe
• ze względu na charakter zaburzenia grupa ta
dotknięta jest w bardzo dużym stopniu
wykluczeniem społecznym, zwłaszcza po
zakończeniu edukacji
Sytuacja dorosłych osób z zespołem
Aspergera
• wg deklaracji Parlamentu Europejskiego z 1996 roku OzA mają prawo m.in. do:
zatrudnienia
szkoleń dostosowanych do ich możliwości
uzyskania dochodu wystarczającego na zaspokojenie wydatków związanych z
wyżywieniem, ubraniem, mieszkaniem i innymi życiowymi potrzebami
• mimo to jednym z podstawowych problemów OzA jest niedostępność rynku pracy
nieprzygotowanego na ich przyjęcie
• W Wielkiej Brytanii poziom zatrudnienia OzA wynosi 6% (dane NAS),
• w Polsce tylko nieliczne osoby podejmują zatrudnienie (FS, Koncepcja Małego
Systemu aktywizacji społ. i zawodowej OzA, Warszawa 2009), z czego 24 (najwięcej w
PL) zatrudnia PRR FS.
Sytuacja dorosłych osób z zespołem
Aspergera
Bezrobocie osób z ZA wiąże się także z :
• brakiem dochodów
• brakiem celu i struktury dnia
• niską samooceną
• utratą tożsamości
• depresją
Agencje zatrudnienia dla osób z ZA
• PROSPECTS w Wielkiej Brytanii
• stworzyli stanowisko Konsultanta ds. zatrudnienia,
pośredniczącego między pracownikiem z zespołem
Aspergera, a pracodawcą,
• przy podjęciu pracy przez osobę z ZA, konsultant
pracuje nawet do 50 godzin miesięcznie (!)
• większość kandydatów znajduje zatrudnienie w biurach,
w przemyśle technicznym i komputerowym
Agencje zatrudnienia dla osób z ZA
• Specialisterne w Danii
• testują sprzęt elektroniczny – telefony i
programy komputerowe
• każdy pracownik ma swoje biuro
• funkcjonuje elastyczny czas pracy
• w zespole są osoby, które udzielają wsparcia w
razie problemów społecznych czy osobistych
• Firma Specialisterne zrealizowała już dwa
projekty w Polsce
dziękuję