Płytki na podłożu drewnianym

4/2015
4 strony – 4 x w roku ••• Informator techniczny Sopro: 4 strony – 4 x w roku ••• Informator techniczny
Okładziny ceramiczne i kamienne, jako wykończenie powierzchni w budownictwie cieszą się powodzeniem już od dawna. Ze względu na swoje cechy materiałowe najlepiej sprawdzają się na solidnych podłożach betonowych i murowanych oraz różnego rodzaju stabilnych i sztywnych podkładach
wykończeniowych, jak jastrychy czy tynki.
Obecnie dość często zdarza się, że projektanci i inwestorzy chcą zastosować tego typu okładziny
w budynkach, w których cała konstrukcja lub niektóre jej elementy zostały wykonane z materiałów
drewnianych lub drewnopochodnych. Materiały te nie są tak sztywne i stabilne, a ponadto są bardziej
odkształcalne, również pod wpływem zmian wilgotności powietrza, czyli zdecydowanie odmienne
niż materiały wytworzone na bazie komponentów mineralnych. Zestawienie w układzie przegrody
budowlanej elementów o znacząco różniących się właściwościach materiałowych i niejednakowej
podatności na wpływ czynników zewnętrznych sprawia, że takie rozwiązanie staje się stosunkowo
trudne i bardziej kosztowne od klasycznych, ponieważ wymaga uwzględnienia szeregu aspektów
związanych z odmiennością elementów składowych.
Dlaczego drewno jest trudnym przypadkiem podłoża pod okładziny ceramiczne i kamienne?
Elementy drewniane wykorzystywane w budownictwie, zarówno w formie nieprzetworzonej, jak
i w postaci różnego rodzaju półfabrykatów, zachowują swoje charakterystyczne cechy, które posiadały w czasie, gdy jeszcze jako rosnące drzewa znajdowały się w swoim naturalnym środowisku.
Ze względu na naturalną, włóknistą i porowatą budowę drewno pozwala na uzyskiwanie stosunkowo lekkich elementów budowlanych o niewielkich przekrojach, a zarazem dużej nośności.
Jest przy tym materiałem elastycznym i sprężystym, ale również podatnym na wilgoć z otoczenia.
W wyniku pochłaniania wilgoci drewno rozszerza się, a wysychając kurczy. Dla porównania tradycyjne
materiały budowlane, dla których drewno jest alternatywą, charakteryzuje szereg cech odmiennych.
Najczęściej spotykane materiały związane spoiwem cementowym mają krystaliczną, stosunkowo
gęstą strukturę, uzyskaną w procesie hydratacji. Natomiast materiały ceramiczne zawdzięczają swoje
właściwości wysokotemperaturowej obróbce termicznej i choć mogą mieć nieco mniejszą gęstość,
to cechuje je twardość i sztywność na poziomie zbliżonym do materiałów cementowych. Z tego
względu oba rodzaje materiałów dość dobrze współpracują ze sobą, a ponadto w bardzo niewielkim
stopniu reagują na wilgoć z otoczenia.
Zjawisko kurczenia i pęcznienia drewna można zauważyć np. obserwując szczeliny pomiędzy
klepkami parkietu. Latem drewniane elementy podłogi przylegają ściśle do siebie, tworząc zwartą
powierzchnię, natomiast z początkiem sezonu grzewczego, gdy powietrze osuszane jest przez różnego rodzaju systemy grzewcze, wysychają również klepki parkietu i widoczne stają się pomiędzy
nimi szczeliny. Z powodu podatności drewna na zmieniającą się wilgotność otoczenia, wymagane
jest sezonowanie parkietu w pomieszczeniu, w którym będzie on układany w celu zminimalizowania
niekorzystnego efektu.
Zarówno zmiana objętości pod wpływem wilgoci, jak i duża podatność na odkształcenia pod wpływem obciążenia powodują, że podłoża drewniane są mniej odpowiednie pod okładziny ceramiczne
niż sztywne podłoża betonowe lub jastrychowe.
Efekt ułożenia okładziny ceramicznej na podłożu drewnianym nie powinien odbiegać wyglądem ani trwałością
od ułożonej na klasycznym podłożu.
Dopuszczalna wilgotność drewna w pomieszczeniach zawiera się w przedziale między 6% a 10%.
np. dla płyt wiórowych współczynnik zmiany długości
liniowej spowodowany zmianą wilgotności wynosi
ok. 0,035. Zakładając, że wilgotność ułożonej płyty
wiórowej o szerokości 1000 mm (=1,0 m) wzrośnie
z 6% do 10%, jej powierzchnia zmieni się następująco:
(10% - 6%) x 0,035 = 0,14%
1000 mm x 0,0014 = 1,4 mm
Długość boku płyty wiórowej o szerokości 1,0 m
w skrajnym przypadku może zmienić się o maksymalnie 1,4 mm. W tym samym czasie okładzina
przyklejona na tej płycie nie zmieni swoich wymiarów w sposób zauważalny, co może spowodować
wystąpienie niekorzystnych naprężeń w strefie
styku, skutkujących pęknięciem okładziny lub zerwaniem przyczepności.
Zdarza się, że odkształcenia w zakresie 1-2 mm, którym ulegają podłoża drewniane
z przyklejonymi płytkami ceramicznymi, powodują uszkodzenia, ponieważ sztywna
okładzina nie ma zdolności kompensowania odkształceń. Naprężenia, wynikające
z podatności drewna na odkształcenia, pod wpływem wilgoci powodują pęknięcia
w okładzinie.
Wszelkie powłoki zmniejszające przyczepność
na powierzchni drewnianej, jak np. wosk
na okładzinie parkietowej, przed gruntowaniem koniecznie należy usunąć.
Wymogi specyfikacyjne dla podłoży drewnianych nie opisują rodzaju materiału,
z jakiego ma być wykonane.
Przygotowanie podłoży
poprzez zastosowanie
warstwy oddzielającej
Nie ma więc znaczenia czy jest to np. płyta MDF (płyta pilśniowa o średniej gęstości),
płyta OSB lub płyta wiórowa, parkiet, deski podłogowe ewentualnie sklejka. Ważne
jest, by podłoże było nośne i nieodkształcalne, poszczególne elementy były tej samej
grubości i nie oddziaływały na siebie niekorzystnie w skutek nieprecyzyjnego dopasowania wymiarowego.
Różne rodzaje podłoży drewnianych
Charakterystyka poszczególnych przypadków podłoży drewnianych i sposób kwalifikowania:
Pływające podłoża drewniane jak np. panele drewniane lub laminowane, nie
nadają się jako podłoża do układania okładzin ceramicznych lub kamiennych.
Tego rodzaju materiały wykończeniowe przed układaniem płytek należy usunąć.
Trwale przyklejone parkiety lub laminowane elementy okładzinowe na bazie
materiałów drewnopochodnych. Można na nich przyklejać okładziny ceramiczne, jeżeli wcześniej zostały zagruntowane odpowiednim preparatem
i zastosowano środki zapobiegające przekazywaniu naprężeń z podłoża bezpośrednio do okładziny. Ważne jest, aby okładzina drewniana przylegała całą
powierzchnią do podłoża (jastrychu cementowego bądź anhydrytowego),
do którego jest przyklejona i aby pod wpływem nacisku nie uginała się. W powyższym przypadku, przy wyborze technologii przyklejania okładzin ceramicznych
lub kamiennych należy uwzględnić jedynie naprężenia poziome wynikające
z podatności na zmieniającą się wilgotność otoczenia.
Drewniane konstrukcje stropowe, które m. in. występują w wielu starych budynkach, obarczone są dwoma czynnikami warunkującymi możliwość przyklejania
na nich okładzin ceramicznych i kamiennych: uginanie na skutek nacisku przy
obciążaniu i zmiany w strukturze materiału, wywołane zmianą wilgotności.
Ujmując rzecz prościej, w tym przypadku w podłożu zachodzą zarówno zmiany
określane jako naprężenia poziome, jak i pionowe. W związku z tym w celu
przyklejenia na nich okładzin ceramicznych lub kamiennych, oprócz środków
zapobiegających niekorzystnemu oddziaływaniu wilgoci na strukturę materiału,
należy również wzmocnić konstrukcję podłoża, aby wyeliminować możliwość
odkształcenia się podłoża na skutek obciążeń.
Konstrukcje ścienne z drewna lub płyt drewnopochodnych są najmniej problematycznym przypadkiem jako podłoża drewniane, wykorzystywane do przyklejania okładzin ceramicznych lub kamiennych. Jednakże w przypadku mocowania okładzin ceramicznych należy uwzględnić, że również na ścianach materiały
drewniane mogą zmieniać swoją długość i szerokość pod wpływem zmian
wilgotności. Należy także zwrócić uwagę, że obciążenie ścian np. przez zawieszenie szafek i półek, może prowadzić do odkształcenia konstrukcji drewnianej.
2/4
Na rynku dostępne są materiały oddzielające,
które są w stanie zredukować a nawet zniwelować naprężenia powstające na styku różnych
materiałów np. drewna i płytek, dodatkowo
pozwalając na bezpieczne ułożenie okładziny.
Warunkiem niezawodności takiego rozwiązania jest usztywnienie podłoża i ograniczenie
do minimum możliwości odkształcenia.
Oznacza to, że tafla podłogi musi być podparta
na elementach nośnych, zamontowanych
w odpowiednim rozstawie, uwzględniającym
również grubość płyty lub deski oraz solidnie
przytwierdzona za pomocą gęsto rozlokowanych wkrętów do drewna. W budownictwie
indywidualnym minimalna grubość płyt dla
powierzchni ściennych wynosi co najmniej 12
mm, dla podłogowych min. 19 mm, natomiast
odstępy pomiędzy legarami lub belkami nie
mogą być większe niż 60 cm.
Do wykonania warstw odcinających stosuje
się materiały w postaci odpowiednich mat
lub płyt. Materiały wstęgowe, jak np. mata
uszczelniająco-odcinająca Sopro AEB® plus
639, z reguły są w stanie skompensować
naprężenia wynikające z naturalnego pęcznienia drewna pod wpływem wilgoci.
Przyklejenie płyt izolacyjnych Sopro FDP 558
w celu odcięcia podłoża drewnianego od okładziny.
Wzmocnienie podłoża poprzez przyklejenie odpowiednich płyt, jak
np. 7 mm płyt izolacyjnych Sopro FDP 558 zapewnia usztywnienie podłoża i dodatkowo pozwala na zredukowanie naprężeń powstających
w wyniku ugięcia przy obciążeniu.
Generalną zasadą przyjętą w budownictwie jest unikanie drewnianych i drewnopochodnych materiałów budowlanych w miejscach
narażonych na kontakt z wilgocią, nawet gdy taka technologia
została zaplanowana do wykończenia całego budynku. Szczególnie ryzykowne jest to we wszelkich pomieszczeniach mokrych, jak
pralnie, łazienki czy pomieszczenia z zainstalowanymi urządzeniami
natryskowymi. W miejscach tych zlecane jest zastosowanie mineralnych technik wykończeniowych, w tym również mineralnych płyt
umożliwiających wykonanie zabudowy lekkiej.
Dla niezawodnego i trwałego przymocowania okładzin ceramicznych
na podłożach drewnianych niezbędne jest zastosowanie jednego
z tych materiałów jako warstwy oddzielającej, stosownie do określonego przypadku.
Wrażliwość na wilgoć!
Powierzchnie okładzin ceramicznych należą do materiałów w dużym
stopniu odpornych na wodę, jednak ze względu na występowanie
fug, nie mogą być traktowane jako wodoszczelne.
Oprócz zmiany wymiarów pod wpływem wilgoci, drewno jako materiał używany w środowisku budowlanym cechuje jeszcze jedna istotna
wada - drewno nie jest odporne na destrukcję, powodowaną długotrwałym oddziaływaniem wilgoci, w środowisku wilgotnym podlega
procesowi gnicia i traci wytrzymałość.
Z tego powodu w obszarach mokrych wymagane jest, niezależnie
od rodzaju podłoża, zastosowanie uszczelnienia zespolonego, jako hydroizolacji podpłytkowej. Na podłożach drewnianych, ze względu na ich
wrażliwość, uszczelnienie należy wykonać ze szczególną starannością.
W trosce o bezpieczeństwo i trwałość wznoszonych obiektów budowlanych opracowano zalecenia w ramach ogólnie przyjętych zasad techniki budowlanej, w oparciu o które w obszarach o zwiększonym odziaływaniu wilgoci drewno w ogóle nie powinno być stosowane, a jeżeli się
je stosuje, musi być odpowiednio zabezpieczone.
W budynkach z drewnianymi stropami, w strefach natrysków wymagane jest, oprócz izolacji podpłytkowej, wykonanie hydroizolacji.
Stworzy to dodatkowe zabezpieczenie dla całej konstrukcji, ponieważ nawet najmniejsze nieszczelności mogą spowodować ogromne
szkody. W takich przypadkach dobrze sprawdzają się uszczelnienia
wstęgowe w formie samoprzylepnych mat np. izolacja bitumiczna
SoproThene® 878 lub wykonane z tworzywa sztucznego maty uszczelniająco-odcinające Sopro AEB® 640.
Nierzadko zdarza się, że wykorzystywane w budownictwie drewno, jako
integralny element całego obiektu, nie jest należycie zabezpieczone
przed niekorzystnym oddziaływaniem czynników zewnętrznych, w tym
również wody i wilgoci. Prowadzi to nieuchronnie do powstania problemów, które można podzielić na dwie kategorie:
Gruntowanie
- Niebezpieczeństwo związane z osłabieniem nośności konstrukcyjnych
elementów budowlanych wykonanych z drewna, a w konsekwencji
utratą statyczności obiektu budowlanego,
Podłoże drewniane musi zostać odpowiednio zabezpieczone poprzez
naniesienie właściwego gruntu, aby woda z zaprawy klejowej nie
przeniknęła do drewna i nie spowodowała uszkodzenia. W tym
przypadku konieczne jest zastosowanie preparatu, który tworzy
powłokę odporną na działanie wody i chroni powierzchnię drewnianego podłoża przed jej wchłanianiem, np. podkład gruntujący
do podłoży niechłonnych Sopro HPS 673. Powłoka wytworzona przez podkład gruntujący chroni podłoże jedynie
w trakcie wiązania i wysychania kleju. Należy podkreślić,
że preparat gruntujący nie pełni roli powłoki uszczelniającej, dlatego w miejscach narażonych na pojawienie się
wilgoci podczas eksploatacji należy wykonać zabezpieczenie podłoża przy użyciu masy hydroizolacyjnej.
- Zagrożenie zdrowotne dla ludzi, przebywających w pobliżu niszczejących pod wpływem wilgoci drewnianych elementów
budowlanych i wykończeniowych na skutek
rozwoju szkodliwych dla człowieka bakterii,
grzybów i pleśni.
Jeżeli jednak okoliczności narzucają
konieczność zastosowania drewna
w miejscach niezalecanych, należy
odpowiednio dobrać rodzaj preparatu zabezpieczającego oraz starannie wykonać wszelkie prace.
Klejenie
Płytki w łazience zostały przyklejone na nie­zabezpieczonym podłożu drewnianym.
Widoczne na zdjęciu skutki nie
wymagają komentarza.
Naprężenia w podłożach drewnianych są tak duże,
że do przyklejania specjalnych materiałów je kompensujących powinno się używać również zapraw klejowych o podobnych właściwościach, co ma niebagatelny wpływ na trwałość i niezawodność całego układu. Ponadto bardzo ważne jest, aby wilgoć
z rozrobionej zaprawy klejowej możliwie jak najkrócej znajdowała się
pomiędzy podłożem a przyklejanym elementem.
Z tego względu zaleca się stosowanie takich zapraw klejowych, które
w krótkim czasie zużyją niemalże całą ilość wody zarobowej (lub
komponentu płynnego przy klejach dwuskładnikowych) do wytworzenia wiązania cementowego. Dzięki temu możliwość niekorzystnego oddziaływania na podłoże zostaje zredukowana do minimum.
„Tak nie wolno!”
Odwodnienie liniowe osadzone bezpośrednio
w płycie drewnianej.
3/4
Wysokoelastyczne zaprawy klejowe, do których należą kleje Sopro
MEG 665, 666, 667 oraz Sopro MG Flex 669 spełniają najwyższe
wymogi normy PN-EN 12004, gdyż wykazują się bardzo wysokimi
parametrami ugięcia i są zaliczane do klasy S2.
Dzięki parametrowi ugięcia poprzecznego S2, zaprawy klejowe tego
rodzaju mają zdolność zredukowania potencjalnych naprężeń, której to cechy nie posiadają tradycyjne zaprawy cementowe. Ponadto
tradycyjne zaprawy klejowe, zanim całkowicie zwiążą, mogą tracić
wodę w wyniku odessania jej przez podłoże bądź poprzez odparowanie.
Nowoczesne zaprawy szybkowiążące, oprócz uzyskiwania wysokich
parametrów wytrzymałościowych w krótkim czasie charakteryzują
się tym, że cała ilość wody użyta do rozrobienia zaprawy zostaje
wykorzystana do wytworzenia struktury, składającej się na ostateczną postać warstwy klejowej. Właściwość taka nazywana jest
wysokokrystalicznym wiązaniem wody.
Jest to możliwe poprzez zastosowanie specjalistycznych spoiw na
bazie cementów glinowych. Przykładem jest tu wysokoelastyczna
zaprawa klejowa Sopro FKM® Silver 600 lub Sopro megaFlex TX
MEG 667. Dzięki szybkiemu i wysokokrystalicznemu wiązaniu wody
zmniejsza się ryzyko spęcznienia drewna. Jest to czynnik determinujący wybór zaprawy do przyklejania płyt wielkoformatowych oraz
płyt lub mat uszczelniająco-odcinających.
Chociaż drewno zgodnie z zasadami techniki
budowlanej nie jest odpowiednim podłożem pod
okładziny, dzięki zastosowaniu specjalistycznych
materiałów zabezpieczających i odcinających,
w połączeniu z nowoczesnymi zaprawami klejącymi, można zapewnić trwałość i bezpieczeństwo
realizacji nawet w tak niekorzystnym zestawieniu,
jak przyklejanie okładzin na podłożach drewnianych w pomieszczeniach mokrych. Doświadczeni
specjaliści z Działu Doradztwa Technicznego firmy
Sopro chętnie służą Państwu pomocą.
Dział Doradztwa Technicznego
Tel.: 22 335 23 40
Fax: 22 335 23 49
e-mail: [email protected]
Sopro Polska Sp. z o.o
ul. Poleczki 23/F, 02-822 Warszawa
www.sopro.pl
Chemia Budowlana 4x4 Nr 4/2015© 2015 Sopro Polska Sp. z o.o.
Na podstawie opracowania Thomasa Zieglera,
Sopro Bauchemie GmbH, Wiesbaden