Lekcja 41. Temat: Opracowanie biznesplanu Motywy podejmowania
Transkrypt
Lekcja 41. Temat: Opracowanie biznesplanu Motywy podejmowania
Krzysztof Gergelewicz Lekcja 41. Temat: Opracowanie biznesplanu Temat w podręczniku: Biznesplan Motywy podejmowania pracy na własny rachunek W ostatnich latach wiele osób w Polsce decyduje się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Powodem tego jest nie tylko wrodzona przedsiębiorczość tych osób, ale bardzo często także, wobec braku możliwości znalezienia odpowiedniej pracy na rynku pracy, konieczność stworzenia dla siebie własnego miejsca pracy i źródła dochodu. Najczęściej jest to działalność w formie samozatrudnienia. Według GUS-u pod koniec 2006 r. było w Polsce blisko 3 mln samozatrudnionych (co stanowiło blisko 19% ogółu zatrudnionych). W powszechnym przekonaniu większość z nich (ok. 2 mln) uruchomiło własną działalność gospodarczą w rezultacie nacisków ze strony pracodawcy. Tej opinii przeczą jednak wyniki badania "Pracujący Polacy 2007" przeprowadzonego przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Z badań tych wynika, że (59,7%) wybrała ten sposób pracy z własnej woli, a jedynie 8% została do tego nakłoniona przez pracodawcę. 75% z ankietowanych przedsiębiorców deklaruje zadowolenie z samozatrudnienia, zaś 19,7% mówi, że czasami jest zadowolona, a czasami nie. Nikt nie deklaruje niezadowolenia. Ludzie decydują się na prowadzenie własnej firmy z różnych powodów, np.: chęć posiadania własnej firmy, zapewnienie bezpieczeństwa finansowego rodzinie, stworzenie miejsca pracy dla siebie i najbliższych, chęć decydowania o własnym losie, pragnienie niezależności i bycia sobie szefem, chęć decydowania o losach innych, chęć decydowania o wolnym czasie, możliwość układania czasu pracy zgodnie z własnymi możliwościami i potrzebami, możliwość wydawania poleceń i zadań, zwolnienie z dotychczasowej pracy, realizacja własnych marzeń. Poszukiwanie pomysłu na własną firmę Dobry pomysł na prowadzenie działalności gospodarczej to czynnik, który leży u podstaw sukcesu w pracy na własny rachunek. Szukając pomysłu na własną firmę należy uwzględnić: 1. Informacje płynące z rynku. Należy wybrać taką działalność, w której można znaleźć nabywców na swoje produkty. 2. Istniejącą konkurencję. Nie należy wybierać na początku takiej działalności, w której podaż jest większa od popytu, chyba że dysponuje się dużymi zasobami. 3. Doświadczenie i wiedzę z poprzedniego miejsca pracy. Niemal co drugi przedsiębiorca zakłada własną firmę wykorzystując wiedzę i doświadczenie zdobyte u poprzednich pracodawców. Nie zawsze prowadzi taki sam rodzaj działalności, ale bardzo często podejmuje działalność w tej samej lub współpracującej branży. 4. Zainteresowania. Niemal co siódma osoba wykorzystuje swoje zdolności i umiejętności zdobyte w czasie rozwijania swoich zainteresowań i zajmowania się swoim hobby. 5. Tradycje rodzinne. W co dziesiątym przypadku o wyborze decydują tradycje rodzinne. 6. Wykształcenie. Zdobyta wiedza, ukończony kurs, zdobyte kwalifikacje umożliwiają stworzenie firmy, w której posiadanie określonej wiedzy, licencji, uprawnień jest wymagane. 7. Cudze sugestie. 1 Krzysztof Gergelewicz Często pomysły są podsuwane przez rodzinę lub znajomych, którzy potrafią opisać istniejące gdzieś i działające przedsiębiorstwo podając je za sprawdzony wzór. 8. Obserwacje i twórcze kopiowanie. Niektóre pomysły powstają nieoczekiwanie podczas obserwacji w nowym otoczeniu. Obserwowanie odmienności charakterystycznej dla obcego kraju, regionu, wsi lub miasta może pomóc w znalezieniu pomysłu na własną firmę. Można podpatrzeć jak obce firmy organizują swoją działalność, jak się promują, jakie ceny stosują. Dlatego wiele pomysłów przedsiębiorcy przywożą ze sobą z innych regionów kraju. Twórcze kopiowanie jest to przenoszenie i dopasowanie pomysłów na własny grunt. 9. Własne pomysły. Niektórzy potrafią samodzielnie opracować sposób wytwarzania produktu lub wykonywania usługi. Pomocne mogą być w tym metody twórczego myślenia. Wśród nich najpopularniejszą jest tzw. burza mózgów. Nawet najoryginalniejsze pomysły mają szansę na dobre przyjęcie przez klientów, pod warunkiem jednak, że są dobrze przygotowane. Podstawowe decyzje Należy pamiętać, że działalność produkcyjna wymaga przeważnie znacznych nakładów finansowych i jest obarczona dużym ryzykiem. Najlepiej rozpocząć od działalności usługowej albo handlowej, gdyż są one mniej ryzykowne i mniej kosztowne. Rzetelna charakterystyka potencjalnych nabywców oraz konkurencji umożliwi przygotowanie efektywnego planu marketingowego (4P), czyli dostosowanie do potrzeb klientów: produktu, ceny, dystrybucji i promocji. Planowanie działalności gospodarczej polega na udzieleniu odpowiedzi na pytania: 1. Co, komu, w jaki sposób, ile i za jaką cenę będziesz sprzedawać? 2. Ile i jakich środków będziesz potrzebować do uruchomienia działalności? 3. Jakie będą koszty prowadzenia działalności (zakup materiałów, towarów, opłata czynszu, rachunków itp.)? Lokalizacja firmy Lokalizacja oznacza umiejscowienie siedziby firmy, jej magazynów, sklepów, agencji czy przedstawicielstw. Lokalizacja firmy jest niezwykle ważnym czynnikiem z punktu widzenia szans na odniesienie sukcesu. Trafna lokalizacja zapewnia dużo klientów, a chybiona sprawia, że firma nie ma po co (dla kogo) działać. Lokalizacja firmy zależy od rodzaju działalności. W przypadku wyboru działalności usługowej i handlowej lokalizacja powinna uwzględniać przede wszystkim natężenie ruchu pieszego lub zmotoryzowanego. Idealnymi miejscami są centra handlowe i usługowe lub centra miast. Przy wyborze lokalizacji na działalność produkcyjna, ze względu na konieczność wynajęcia (zbudowania) hal produkcyjnych, magazynów, placów dla samochodów należy zwrócić uwagę na: wysokość czynszu za wynajem, możliwość rozbudowy, warunki dojazdu dużych samochodów. W przypadku niektórych gałęzi przemysłu należy uwzględnić, ze względu na koszty transportu, bliskość bazy surowcowej lub rynku zbytu. Ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej Pewne rodzaje działalności gospodarczej wymagają określonych kwalifikacji (np. medycznych). By podjąć taki rodzaj działalności, nawet w ramach rozszerzenia jej zakresu, trzeba uzyskać zaświadczenie o wpisie do odpowiedniego rejestru działalności regulowanej. Ponadto w branżach, nad którymi państwo chce mieć szczególny nadzór lub postanowiło chronić usługobiorców, ustanowiono obowiązek posiadania koncesji (np. ochrona osób i mienia) albo uzyskania licencji czy zezwolenia. 2 Krzysztof Gergelewicz Koncesja jest to zezwolenie organu (naczelnego lub centralnego) administracji państwowej na wykonywanie (bezterminowo lub przez czas oznaczony) określonej działalności gospodarczej. Ustawa o działalności gospodarczej ustanawia wymóg uzyskania koncesji m.in. w następujących dziedzinach: poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią, ochrona osób i mienia, przewóz lotniczy, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych. Zezwolenie jest to uprawnienie do wykonywania oznaczonej działalności w sposób zgodny z prawem. Organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie określonej działalności gospodarczej, jeśli przedsiębiorca spełnia wymogi określone przepisami prawa. Uzyskania zezwolenia wymagają następujące rodzaje działalności gospodarczej: handel napojami alkoholowymi, prowadzenie gier losowych, świadczenie usług maklerskich i doradczych w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi, prowadzenie składów celnych, prowadzenie banków (uzyskują je jedynie osoby prawne, np. spółki akcyjne), prowadzenie zakładów ubezpieczeniowych. Różnica miedzy koncesja a zezwoleniem polega na odmiennym katalogu działalności gospodarczych. Licencja jest to dokument prawny lub umowa, określająca warunki korzystania z utworu, którego dana licencja dotyczy. Utwór jest to termin prawniczy, który oznacza każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Posiadanie licencji jest warunkiem użytkowania lub reprodukowania (powielania oryginały) utworu chronionego prawem autorskim, znakiem handlowym, patentem. Finansowanie przedsięwzięcia Rozpoczynając działalność gospodarczą należy przeanalizować sytuację finansową planowanego przedsięwzięcia. Należy odpowiedzieć sobie na kilka pytań: 1. Ile pieniędzy potrzeba, aby rozpocząć działalność gospodarczą? Należy oszacować koszty zakupu maszyn, urządzeń, wyposażenie biura, środków transportu. 2. Ile pieniędzy potrzeba, aby miejsce, w którym planowana jest działalności (np. punkt sprzedaży pieczywa) było odpowiednio zaopatrzone w towar? 3. Ile środków finansowych potrzeba miesięcznie na bieżące działanie firmy? Należy uwzględnić: czynsz oraz bieżące wydatki eksploatacyjne, podatki, wydatki na promocję, płace pracowników. 4. Czy posiadane pieniądze pozwolą na rozpoczęcie działalność gospodarczą? 5. Skąd wziąć brakującą kwotę? 3 Krzysztof Gergelewicz Przede wszystkim należy posiadać własne oszczędności na finansowanie działalności. Jeśli zaś koszty przekraczają możliwości finansowe, to trzeba zastanowić się nad tym, skąd wziąć brakujące pieniądze. Możliwości jest wiele: nieoprocentowana pożyczka u rodziców lub krewnych, kredyt w banku na działalność gospodarczą, kredyty uzyskane w ramach programów wspierania rozwoju małych firm, prowadzonych przez różne instytucje, skorzystanie z leasingu, który jest formą użytkowania różnych maszyn i urządzeń na określonych zasadach, pozyskanie wspólników w celu połączenia środków kilku osób i założenia spółki. Możesz skorzystać także z pomocy oferowanej przez: Powiatowe Urzędy Pracy - dotacje dla osób bezrobotnych. Program Praca dla młodych (pożyczki dla osób bezrobotnych do 25 roku życia, udzielane przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) na podstawie umowy z Ministerstwem Gospodarki i Pracy). Fundusze unijne. Wady i zalety różnych sposobów finansowania działalności gospodarczej Sposób finansowania Zalety Wady Własne oszczędności Rodzina i przyjaciele Wprowadzenie wspólnika Pożyczki z banku i innych organizacji lub instytucji nie jesteś zadłużony wszystkie zyski trafiają do ciebie masz zaufanie przyszłych pożyczkobiorców jest to stosunkowo łatwo i szybko osiągalne źródło kapitału twoja władza w firmie pozostaje nieograniczona pożyczkę załatwiasz bez kłopotliwych formalności zdobywasz większy kapitał ryzyko rozłożone jest na więcej osób razem macie większą zdolność do zaciągania pożyczek zachowujesz własność firmy spłata rozłożona jest w czasie odsetki obniżają podstawę opodatkowania ryzykujesz utratę całego majątku ryzykujesz utratę zaufania rodziny ryzykujesz utratę przyjaciół pomimo nieformalnego charakteru pożyczki możliwe jest, że rodzina będzie ingerować w prowadzenie twojej firmy zysk musisz podzielić ze wspólnikiem musisz podzielić się władzą w firmie ponosisz wysokie koszty musisz udzielać poufnych informacji o firmie musisz dostosować się do ograniczeń narzuconych przez pożyczkodawcę Przygotowanie do rozmowy w sprawie pożyczki Ubiegając się o pożyczkę na rozpoczęcie twojej działalności gospodarczej należy przestrzegać pewnych zasad. Niezależnie od tego, kto jest pożyczkodawcą trzeba przekonać go, że zawarcie umowy będzie obopólnym interesem. Dlatego trzeba się dobrze przygotować do wizyty u pożyczkodawcy. Oto kilka rad: 1. Zadbaj o swoja prezencję. 2. Przygotuj sobie listę pytań, które chciałbyś zadać. 3. Zastanów się jakich pytań możesz się spodziewać od twojego rozmówcy i przygotuj na nie odpowiedzi. 4. Staraj się pokazać, że jesteś osobą kompetentną, zaprezentuj swoją wiedzę, doświadczenie zawodowe, pochwal się osiągnięciami. 5. Przygotuj rzetelny biznesplan. Po uzyskaniu pożyczki, należy zadbaj o to, aby spłacać ją zawsze terminowo. 4 Krzysztof Gergelewicz Nazwa firmy Ważną decyzją jest wybór nazwy i logo. Mogą one mieć znaczący wpływ na powodzenie przedsięwzięcia. Najlepiej jest kiedy nazwa sugeruje od razu przedmiot działalności, np.: „Piekarnia - Jan Kowalski". Dobra nazwa firmy powinna: informować o rodzaju prowadzonej działalności, wzbudzać zaufanie, informować o zakresie oferty, sugerować odpowiedni stopień fachowości, wpadać w ucho i być łatwa do zapamiętania, w sposób wyraźny pozytywnie odróżniać firmę od konkurencji. Logo firmy powinno być logicznym graficznym uzupełnieniem nazwy firmy. Biznesplan jest to realistyczny opis planowanego przedsięwzięcia, zawierający cele przedsiębiorstwa oraz sposoby ich osiągnięcia w sposób opisowy i za pomocą wskaźników liczbowych. Biznesplan sporządza przy: zakładaniu firmy, łączeniu (fuzji) przedsiębiorstw, pozyskiwaniu kapitału, np. kredytów czy pożyczek, podejmowaniu działań inwestycyjnych, których celem ma być: zdobycie nowego rynku lub rozszerzenie oferty. Biznesplan składa się z następujących rozdziałów: 1) informacje ogólne, 2) opis przedsięwzięcia i jego geneza, 3) informacje o produkcie, 4) informacje o zarządzie firmy i jej pracownikach, 5) analiza rynku odbiorców, 6) analiza rynku dostawców, 7) popyt, 8) marketing, 9) analiza finansowa przedsięwzięcia, 10) harmonogram realizacji przedsięwzięcia, 11) załączniki. Ćwiczenia 1. Wskaż cztery motywy podejmowania pracy na własny rachunek, które uważasz za najistotniejsze dla ciebie. 2. Wymień cztery zalety prowadzenia własnej działalności gospodarczej. 3. Wymień cztery wady prowadzenia własnej działalności gospodarczej. 4. Wymień sześć sposobów poszukiwania pomysłów na własną firmę. 5. Wskaż podstawowe decyzje, które należy podjąć planując działalność gospodarczą. 6. Wskaż czynniki, które należy brać pod uwagę podejmując decyzję o lokalizacji firmy. 7. Wskaż na planie miasta, w którym mieszkasz, najlepszą lokalizację dla: sklepu spożywczego, restauracji, baru szybkiej obsługi, hotelu. Swój wybór uzasadnij. 5 Krzysztof Gergelewicz 8. Pogrupuj zamieszczone w tabeli stwierdzenia, na zalety i wady pracy na własny rachunek. Zalety i wady pracy na własny rachunek Stwierdzenia Ocena „Z” – zaleta „W” - wada Trzeba pamiętać o wszystkich terminach płatności podatków, opłat i składek. Każdy udany produkt, zadowolony klient czy ciekawe spotkanie dają przedsiębiorcy wielką satysfakcję, bo osiąga ją zwykle dzięki własnej ciężkiej pracy. Jest się swoim własnym szefem i tylko od pracowitości, talentu i umiejętności podejmowania decyzji zależy jak firma będzie się rozwijała. Trzeba bez przerwy śledzić zmiany w przepisach prawnych. Trzeba się całkowicie poświęcić firmie. Większość właścicieli małych firm nie wie, co to wolny czas, wypoczynek, życie prywatne. W kłopotach można liczyć tylko na siebie, najbliższych i oddanych pracowników. Daje szansę kontaktów z ludźmi, rozmowę i udzielenie im porad. Po zakończeniu pracy nie przestaje się myśleć o sprawach związanych z pracą. Daje możliwość stworzenia własnej firmy od podstaw i prowadzenia jej zgodnie z własnymi planami. Pozwala rozwijać własne plany i wprowadzać je w życie. Bezwzględnie należy się kierować zasadą umiarkowanego zaufania wobec klientów, dostawców i pracowników. Trzeba pogodzić się, że w interesach uczciwość, rzetelność i lojalność to rzadkie cechy, a każdy partner który ma te cechy jest na wagę złota. Daje możliwość doboru współpracowników i określania jakie jest ich miejsce i rola w firmie. Dzięki niej można zrealizować marzenie o idealnym miejscu pracy, bo każdy drobny przedsiębiorca stara się stworzyć własną idealną firmę. Własna firma wymaga ciągłej uwagi i kontroli. Mali przedsiębiorcy zwykle prowadzą działalność na której dobrze się znają, dlatego są wiarygodnymi ekspertami w ocenie produktów i usług które oferują i sprzedają. 9. Wymień dwa rodzaje działalności wymagające uzyskania koncesji. 10. Wymień dwa rodzaje działalności wymagające uzyskania zezwolenia. 11. Wskaż podstawową różnicę miedzy koncesja a zezwoleniem. 12. Wyjaśnij na czym polega licencja. 13. Zaproponuj pytania dotyczące finansowania przedsięwzięcia. 14. Wymień źródła finansowania przedsięwzięcia gospodarczego. 15. Wskaż wady i zalety korzystania z własnych oszczędności przy finansowaniu działalności gospodarczej. 16. Wskaż wady i zalety korzystania z pożyczki od rodziny i przyjaciół przy finansowaniu działalności gospodarczej. 17. Wskaż wady i zalety wprowadzania wspólnika jako sposobu finansowaniu działalności gospodarczej. 18. Wskaż wady i zalety korzystania z kredytów bankowych przy finansowaniu działalności gospodarczej. 19. Omów, w jaki sposób należy się przygotować do rozmowy w sprawie pożyczki. 20. Przedstaw czynniki, które należy brać pod uwagę podczas wyboru nazwy firmy. 6 Krzysztof Gergelewicz 21. Oszacuj koszty uruchomienia np. sklepu spożywczego. Koszty uruchomienia firmy Rodzaj wydatków Wyszczególnienie Wartość, w zł 2 Wynajem lokalu (ok. 20m ) za 1. miesiąc wraz z prawem kupna nieruchomości Remont lokalu Zakup wyposażenia lokalu Początkowy zapas towarów Rejestracja działalności Reklama Składki na ubezpieczania społeczne i zdrowotne za 1. miesiąc Razem wydatki Komentarz do tabeli: Początkujący przedsiębiorca rzadko kupuje lokalu na działalność gospodarczą. Przeważnie wykorzystuje posiadane pomieszczenia lub wynajmuje lokal. Remont lokalu polega na odnowieniu pomieszczenia i przystosowaniu go do nowej funkcji: malowanie lokalu wewnątrz i na zewnątrz (zakup farb, malowanie okien i drzwi, drobne naprawy, pomieszczenia sanitarne, itp.). Wyposażenie lokalu to np.: lady sklepowe, regały na pieczywo, kosze, kasa fiskalna. Rejestracja działalności: rejestracja działalności w urzędzie miejskim, załatwienie numeru REGON, rejestracja w urzędzie skarbowym, wyrobienie pieczątki, zakup podatkowej książki przychodów i rozchodów, zakup niezbędnych materiałów biurowych. 22. Wymień zdarzenia, które powinny być poprzedzone opracowaniem biznesplanu. 23. Wymień elementy biznesplanu. 24. Wpisz do tabeli swoje dwa zainteresowania lub hobby, a następnie zaproponuj przykłady działalności gospodarczej w zakresie produkcji, handlu i usług, zgodnie z Twoimi zainteresowaniami. Zainteresowania, hobby Pielęgnacja roślin Produkcja Szkółka krzewów ozdobnych Handel Sprzedaż nasion i cebulek roślin Usługi Projektowanie ogrodów 7 Krzysztof Gergelewicz 25. Opracuj biznesplan przedsięwzięcia według zamieszczonego układu. Przedmiotem działalności musi być działalność usługowa, w której koszy zmienne mają mały udział w sumie kosztów. 8 Krzysztof Gergelewicz Biznesplan – Ćwiczenia (Wersja z podpowiedziami) OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA Właściciel: Nazwisko i imię: ……………………………………………………….. Adres zamieszkania: ……………………………………………………………………………… Data urodzenia: …………………………………………. Wykształcenie: ……………………………………. Rodzaj działalności: ……………………………………………………………………………… Forma organizacyjno-prawna: ………………………………………………………………… PLAN MARKETINGOWY Rynek: W jaki sposób przeprowadzono badania? Jakie jest zainteresowanie produktem? Jaką cenę zaakceptowaliby respondenci? Co jest ważne dla respondentów? Konkurencja: Czy jest duża? Kto jest konkurentem? Jakie są słabości konkurencji? Promocja: Gdzie już umieszczono ogłoszenie? Czy są już zdeklarowani, potencjalni klienci? Ilu ich jest? Jakie są przewidywane instrumenty promocji? Jakie są planowane rodzaje reklamy? Hasło reklamowe: PLAN FINANSOWY Koszty związane z rozpoczęciem działalności: Zakup niezbędnych materiałów ……. Pozostałe wydatki …. Razem ………………………. 9 Krzysztof Gergelewicz Ustalenie ceny produktu: Miesięczne, przewidywane koszty związane z funkcjonowaniem firmy: Zakup niezbędnych materiałów ……. Pozostałe wydatki …. Razem ………………………. Obliczenie progu rentowności (opłacalności): Planowany przychód i dochód: Bilans otwarcia: Aktywa Majątek trwały Pasywa Kapitały własne Majątek obrotowy Kapitały obce Ogółem aktywa: …………………. Ogółem pasywa: ……………………….. ROZWÓJ Jaki będzie trend popytu na dany produkt? Jakie jest uzasadnienie prognozy trendu? Co jest czynnikiem gwarantującym przewagę konkurencyjną? Jakie są plany dotyczące rozwoju, albo dywersyfikacji produktu lub rynku? 10 Krzysztof Gergelewicz Biznesplan – Ćwiczenia OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA Właściciel: Nazwisko i imię: ……………………………………………………….. Adres zamieszkania: ……………………………………………………………………………… Data urodzenia: …………………………………………. Wykształcenie: ……………………………………. Rodzaj działalności: ……………………………………………………………………………… Forma organizacyjno-prawna: ………………………………………………………………… PLAN MARKETINGOWY Rynek: Konkurencja: Promocja: Hasło reklamowe: PLAN FINANSOWY Koszty związane z rozpoczęciem działalności: Zakup niezbędnych materiałów ……. Pozostałe wydatki …. Razem ………………………. 11 Krzysztof Gergelewicz Ustalenie ceny produktu: Miesięczne, przewidywane koszty związane z funkcjonowaniem firmy: Zakup niezbędnych materiałów ……. Pozostałe wydatki …. Razem ………………………. Obliczenie progu rentowności (opłacalności): Planowany przychód i dochód: Bilans otwarcia: Aktywa Majątek trwały Pasywa Kapitały własne Majątek obrotowy Kapitały obce Ogółem aktywa: …………………. Ogółem pasywa: ……………………….. ROZWÓJ 12 Krzysztof Gergelewicz Zadania testowe 1. Przygotowanie biznesplanu jest niezbędne przy A. ulokowaniu kapitałów na lokacie terminowej. B. ulokowaniu funduszy na rachunku bankowy. C. zawieszaniu działalności firmy. D. zakładaniu firmy. 2. Zaletą pożyczki z banku na prowadzenie działalności gospodarczej jest to, że A. zachowujesz własność firmy. B. ponosisz niewielkie (symboliczne) koszty. C. nie musisz udzielać poufnych informacji o firmie. D. nie musisz dostosować się do ograniczeń narzuconych przez kredytodawcy. 3. Szukając pomysłu na własną firmę nie należy uwzględniać A. własnych zainteresowań. B. wyników badań opinii społecznej. C. doświadczenia z poprzedniego miejsca pracy. D. istniejącą konkurencję. 4. Lokalizacja firmy zależy od A. wielkości miejscowości, w której działalność będzie prowadzona. B. systemu podatkowego. C. spodziewanych efektów ocieplenia klimatu. D. rodzaju działalności. 13