2015.04.28. pismo ZNP-PZL dot. pensum n

Warszawa, dnia 28 kwietnia 2015 r.
Szanowna Pani
Joanna Kluzik-Rostkowska
Minister Edukacji Narodowej
Wystąpienie
Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Polskiego Związku Logopedów w sprawie podjęcia
działań naprawczych w obszarze pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wychowania
i opieki realizowanej w szkołach i placówkach oświatowych.
Zmieniająca się rzeczywistość społeczna sprawia, że zapotrzebowanie na specjalistyczną pomoc
z zakresu poradnictwa nieproporcjonalnie wzrasta do liczby dzieci i młodzieży objętej procesem
kształcenia i wychowania. Zderzenie nowych ogromnych potrzeb środowiska z ograniczonymi
możliwościami ich zaspokojenia budzi poważne obawy o prawidłowy rozwój młodego pokolenia
Polaków. Dlatego Związek Nauczycielstwa Polskiego i Polski Związek Logopedów podjęli się
organizacji debaty O pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach oświatowych,
w celu wysłuchania opinii środowiska nauczycieli i rekomendowania niezbędnych zmian.
W debacie wzięli udział przedstawiciele Parlamentu, Ministerstwa Edukacji Narodowej, samorządów
i organizacji pozarządowych, środowiska naukowego oraz ponad 200 nauczycieli specjalistów z całego
kraju.
Debata toczyła się w obszarach:
1. Opieka nad dzieckiem i wsparcie socjalne w szkole
2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole i placówce oświatowej, w tym w kontekście
obniżenia wieku obowiązku szkolnego
3. Ocena i analiza korzyści wynikających z prowadzenia profilaktyki w szkołach i placówkach
oświatowych
4. Ocena funkcjonowania dotychczasowych rozwiązań dotyczących pomocy psychologicznopedagogicznej
5. Przygotowanie kandydatów do wykonywania zawodu nauczyciela
W wyniku debaty powołano zespół ekspercki opracowujący wnioski z dyskusji.
Największe emocje wzbudził brak uregulowania kwestii obowiązkowego wymiaru godzin zajęć
nauczycieli specjalistów zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych. Uczestnicy debaty
podnieśli problem dużego zróżnicowania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć
nauczycieli psychologów, pedagogów, logopedów, doradców zawodowych i innych specjalistów
zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.
W związku z powyższym, pierwszym obszarem nad którym pracował zespół była regulacja wymiaru
tygodniowego obowiązkowego czasu pracy tej grupy nauczycieli.
Prosimy o zapoznanie się z poniższym uzasadnieniem i o uwzględnienie argumentów środowiska
nauczycieli pedagogów, psychologów, logopedów i innych nauczycieli specjalistów podczas prac
legislacyjnych.
Uzasadnienie
Monitoring uchwał prowadzony przez nasze związki wskazuje, że w wielu samorządach jedynym
sposobem zwiększenia wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest zwiększanie
pensum nauczycielom. Samorządy nie biorą pod uwagę faktu, że podejmowane przez nich uchwały
określające tygodniowy obowiązkowy wymiar czasu pracy psychologów, pedagogów, logopedów,
doradców zawodowych i innych specjalistów, podlegają rygorom art. 42 ustawy Karta Nauczyciela.
Pensum to wymiar czasu pracy realizowanej bezpośrednio z uczniem albo na jego rzecz. W sytuacji
kiedy w uchwałach organów prowadzących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć określony
został na bardzo wysokim poziomie, co niestety często ma miejsce, istnieje poważne ryzyko,
że po uwględnieniu pozostałych elementów składowych 40-godzinnego tygodnia pracy, tj. innych
zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły oraz w zależności od typu szkoły dwóch lub
jednej tzw. dodatkowej godziny, a także zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się
do ich prowadzenia, jak również samokształceniem i doskonaleniem, czas pracy ww. nauczycieli
przekroczy ustawową tygodniową normę.
Zwiększone pensum nie wpłynie na dostępność pomocy psychologiczno-pedagogicznej oferowanej
w szkołach, ale obniży jej jakość.
Należy wziąć również pod uwagę fakt, że nauczyciel specjalista to pracownik pedagogiczny, zgodnie
z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów
i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, zobligowany do wypełniania zadań
wynikających między innymi z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r.
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532). Rozporządzenie to podaje zakres zadań
specjalistów, które obejmują bezpośrednią pracę z dzieckiem (terapię prowadzoną w formie
indywidualnej lub grupowej) i zadania podejmowane na jego rzecz. Obowiązki wykonywane przez
szkolnych specjalistów określone są przez prawo, wynikają także ze specyfiki organizacji danej
placówki oświatowej: z potrzeb dzieci, uczniów, rodziców, nauczycieli czy zadań dodatkowych,
zleconych przez dyrektora szkoły lub podejmowanych z własnej inicjatywy.
Zgodnie z tym rozporządzeniem każde dziecko i każdy uczeń ma prawo do otrzymania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej na terenie swojej placówki edukacyjnej. Udzielają jej „nauczyciele (…)
w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi, zwani dalej „specjalistami”
(§ 5 pkt 2 rozporządzenia) i ich zadania są tożsame z tymi, które stawiane są nauczycielom
specjalistom pracującym w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, gdzie liczbę tygodniowego
obowiązkowego wymiaru godzin określa art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela.
Nauczyciel specjalista realizuje pensum jako zajęcia prowadzone bezpośrednio z uczniami/grupami
terapeutycznymi, oprócz realizacji zajęć na rzecz ucznia. Poza pensum zobowiązany jest również
do prowadzenia innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły. Podsumowując,
w ramach swojego 40-godzinnego tygodniowego czasu pracy, nauczyciel specjalista ma obowiązek
realizacji pensum (czas bezpośredniej pracy z uczniem), a w ramach pozostałych godzin wykonywania
zadań na rzecz ucznia oraz realizację zadań wynikających z art. 42 Karty Nauczyciela.
2
Protestujemy przeciwko dyskryminacji - nierównemu traktowaniu i rozdzielaniu grupy zawodowej
nauczycieli na dwie grupy nauczycieli, tj. nauczycieli z ustawowo określonym pensum i nauczycieli,
których pensum zależy od decyzji organu prowadzącego.
O zmianę obecnej regulacji art. 42 ust. 7 pkt 3 ustawy Karta Nauczyciela zabiegał też Rzecznik Praw
Obywatelskich. W listach do kierowanych do Ministerstwa Edukacji Narodowej wielokrotnie przez
Rzecznika podnoszony był argument, że zapis ten daje samorządom za dużo swobody, gdyż
nie
określa
żadnych
szczegółowych
kryteriów
ustalania
pensum
specjalistów.
Prowadzi to do nieuzasadnionego różnicowania wymiaru czasu pracy przez organy prowadzące.
Rzecznik domagał się wprowadzenia przepisów, które jednoznacznie określą ten czas.
W związku z powyższym, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Polski Związek Logopedów zwracają
się do Pani Minister o podjęcie inicjatywy legislacyjnej w celu ustawowego określenia pensum zajęć
nauczycieli realizujących zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Ponadto, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Polski Związek Logopedów widzą pilną potrzebę
przeanalizowania rozwiązań funkcjonujących w obszarach:
- pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
- wychowania i opieki nad uczniem,
- kształcenia i doskonalenia nauczycieli.
Liczymy, że możliwe będzie wspólne rozpoczęcie nie tylko dyskusji na ten temat, ale także
wypracowanie konkretnych rozwiązań.
Z poważaniem,
PRZEWODNICZĄCA
POLSKIEGO ZWIĄZKU LOGOPEDÓW
PREZES
ZWIĄZKU NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO
Ewa Małachowska
Sławomir Broniarz
3