Pobierz ten plik w formacie pdf

PROGRAMY DWUDZIESTOWIECZNEGO KLASYCYZMU
Leopold Staff
ARS POETICA
Echo z dna serca, nieuchwytne,
Woła mi: „Schwyć mnie, nim przepadnę,
Nim zblednę, stanę się błękitne,
Srebrzyste, przezroczyste, żadne!”
Łowię je spiesznie jak motyla,
Nie, abym świat dziwnością zdumiał,
Lecz by się kształtem stała chwila
I abyś, bracie, mnie zrozumiał.
I niech wiersz, co ze strun się toczy,
Będzie, przybrawszy rytm i dźwięki,
Tak jasny jak spojrzenie w oczy
I prosty jak podanie ręki.
Czesław Miłosz
ARS POETICA?
Zawsze tęskniłem do formy bardziej pojemnej,
która nie byłaby zanadto poezją ani zanadto prozą
i pozwoliłaby się porozumieć nie narażając nikogo,
autora ni czytelnika, na męki wyższego rzędu.
W samej istocie poezji jest coś nieprzystojnego:
powstaje z nas rzecz, o której nie wiedzieliśmy,że w nas jest,
więc mrugamy oczami, jakby wyskoczył z nas tygrys
i stał w świetle, ogonem bijąc się po bokach.
Dlatego słusznie się mówi, że dyktuje poezję dajmonion,
choć przesadza się utrzymując, że jest na pewno aniołem.
Trudno pojąć skąd się bierze ta duma poetów
jeżeli wstyd im nieraz, że widać ich słabość.
Jaki rozumny człowiek zechce być państwem demonów,
które rządzą się w nim jak u siebie, przemawiają mnóstwem języków,
a jakby nie dosyć im było skraść jego usta i rękę
próbują dla swojej wygody zmieniać jego los?
Ponieważ co chorobliwe jest dzisiaj cenione,
ktoś może myśleć, że tylko żartuję
albo że wynalazłem jeszcze jeden sposób
żeby wychwalać Sztukę z pomocą ironii.
Był czas, kiedy czytano tylko mądre książki
pomagające znosić ból oraz nieszczęście.
To jednak nie to samo co zaglądać w tysiąc
dzieł pochodzących prosto z psychiatrycznej kliniki.
A przecie świat jest inny niż się nam wydaje
i my jesteśmy inni niż w naszym bredzeniu.
Ludzie więc zachowują milczącą uczciwość,
tak zyskując szacunek krewnych i sąsiadów.
Ten pożytek z poezji, że nam przypomina
jak trudno jest pozostać tą samą osobą,
bo dom nasz jest otwarty, we drzwiach nie ma klucza
a niewidzialni goście wchodzą i wychodzą.
Co tutaj opowiadam, poezją, zgoda, nie jest.
Bo wiersze wolno pisać rzadko i niechętnie,
pod nieznośnym przymusem i tylko z nadzieją,
że dobre, nie złe duchy, mają w nas instrument.
Berkeley, 1968
Polecenia do tekstów:
1. W ostatniej zwrotce wiersza Staffa i pierwszej utworu Miłosza znajdź wspólne treści.
Sformułuj zasadę tworzenia, którą przedstawiają poeci.
2. Powiedz, jak rozumiesz metaforę Staffa „echo z dna serca” i porównanie użyte przez
Miłosza w wersach 7. i 8. Wyjaśnij, na czym polegają różnice w ujmowaniu przez poetów
tego samego zagadnienia.
3. Wyjaśnij sens pojęcia „dajmonion” w ujęciu Miłosza. Na tej podstawie określ stosunek
poety do tworzenia.
4. Z wersami 5.-16. wiersza Ars poetica? zestaw odpowiedni fragment utworu Staffa.
Przedstaw cele, jakim — według każdego z autorów — ma służyć poezja.
5. Na podstawie wersów 17.-24. utworu Miłosza omów stosunek poety do sztuki współczesnej
6. Z obu utworów przywołaj zwięzłe i dobitne określenia dotyczące pisania poezji. Wskaż
różnice i zinterpretuj stosunek obu poetów do czynności tworzenia.
7. Wyjaśnij sens metaforyki z wersów 29.-32. wiersza Miłosza. Przedstaw postulaty etyczne,
które stawia przed sobą autor Ars poetica?.
8. Zinterpretuj obecność znaku zapytania w tytule wiersza Miłosza.
9. Omów programy poetyckie obu twórców, wskaż podobieństwa i różnice.
10.Określ związki obu poetów z estetyką klasycyzmu oświeceniowego. Uwzględnij takie
kryteria jak rola poety, cele twórczości, odwzorowywanie rzeczywistości, dydaktyzm.