FULL TEXT - Antropomotoryka

Transkrypt

NR 36
AN TRO PO MO TO RY KA
2006
OCENA RZETELNOŚCI WŁASNEGO ZESTAWU
TESTÓW KOMPUTEROWYCH DO POMIARU
WYBRANYCH KOORDYNACYJNYCH ZDOLNOŚCI
MOTORYCZNYCH (BADANIA PILOTAŻOWE)
EVALUATION OF RELIABILITY OF OWN SET OF
COMPUTER TESTS FOR MEASUREMENT OF CHOSEN
CO-ORDINATION MOTOR ABILITIES (PILOT STUDY)
Stanisław Sterkowicz*, Janusz Jaworski**
* prof. dr hab., Katedra Teorii i Metodyki Sportów Indywidualnych, AWF Kraków, al. Jana Pawła II 78
** dr, Katedra Antropomotoryki, AWF Kraków, al. Jana Pawła II 78
Słowa kluczowe: rzetelność testu, koordynacyjne zdolności motoryczne, komputerowe
testy koordynacyjne, testowanie
Key words: test reliability, co-ordination motor abilities, computer coordinative tests,
testing
STRESZCZENIE • SUMMARY
The purpose of the work. The main aim of this report is to define the accuracy of own motricity abilities
coordinative tests, made with the use of a laptop with a touch screen. The use of this kind of equipment allowed
us to control the influence of a keyboard and mouse usage ability on the test result.
Methods. The study material consisted of the research results of a 10 person group of girls, 14 years of
age, who attended the junior high school in Biorkow Wielki (20 km from Krakow), made in 2006. Each test with
the girl was performed three times (for three consecutive days), with the same testing procedures retained
(computer equipment, part of the day, external conditions). 27 different features, connected with the movement
coordination of man, were considered there. The collected data were worked out with the use of basic statistic
–
methods, and the following were calculated: x , SD, analysis of ANOVA variance with repeated measurements
-
-
-
-
Cel pracy. Zasadniczym celem niniejszego doniesienia jest określenie rzetelności testów koordynacyjnych
zdolności motorycznych własnego pomysłu wykonywanych na komputerze przenośnym typu „laptop” z ekranem
dotykowym. Zastosowanie tego rodzaju sprzętu pozwoliło ograniczyć wpływ umiejętności posługiwania się
klawiaturą oraz myszką komputerową na wynik próby.
Materiał i metody. Materiał opracowania stanowiły wyniki badań 10-osobowej grupy dziewcząt w wieku
14 lat, uczęszczających do gimnazjum w Biórkowie Wielkim (20 km od Krakowa) przeprowadzone w 2006
roku. KaŜdy z testów wykonano 3-krotnie (przez kolejne 3 dni) u kaŜdej badanej z zachowaniem tych samych
procedur testowania (sprzęt komputerowy, pora dnia, warunki zewnętrzne). Uwzględniono w nich 27 róŜnych
właściwości związanych z koordynacją ruchową człowieka. Zebrany materiał opracowano podstawowymi meto–
dami statystycznymi obliczając: x , SD, analizę wariancji ANOVA z powtarzanymi pomiarami dla prób zaleŜnych,
współczynniki korelacji Pearsona pomiędzy wynikami testów z 3 kolejnych badań, błąd typowy pomiaru.
Wyniki i wnioski. Stwierdzono, Ŝe w większości przypadków zaproponowane testy komputerowe
charakteryzują się odpowiednią rzetelnością – mogą więc być przydatne dla praktyki wychowania fizycznego
i sportu. Podkreślić naleŜy równieŜ fakt, iŜ do ich wykonania potrzebny jest jedynie oprogramowany komputer,
co przemawia za ich popularyzacją i wdroŜeniem do badań populacyjnych.
-
– 81 –
Stanisław Sterkowicz, Janusz Jaworski
for the dependent tests, coefficients of Pearson’s correlation between test results of 3 consecutive tests, typical
measurement error.
Results. It has been found that in the majority of cases the suggested computer tests were characterized by
proper reliability – so that they can be useful for the sport and physical exercise practice. It should be emphasized
that in order to make them, one needs only a computer with a software, the fact that speaks for their popularization and introduction to population research.
Badania nad strukturą motoryczności człowieka
posiadają długoletnią tradycję w naszym kraju.
Efektem finalnym tych poszukiwań były opracowane w latach 90. ubiegłego wieku monografie
dotyczące motoryczności człowieka [1, 2, 3, 4].
W niektórych pracach omawia się również strukturę, klasyfikację oraz testowanie koordynacyjnych
zdolności motorycznych (KZM). Autorzy zgodnie
podkreślają, że podnoszenie poziomu przygotowania koordynacyjnego młodych zawodników
pozwoli im funkcjonować na wyższych etapach
mistrzostwa sportowego. Przyjmuje się bowiem, że
– przy bardzo podobnym poziomie zdolności kondycyjnych – KZM będą decydować o efektywności
działań motorycznych osobnika. Wobec szybkiego
postępu cywilizacyjnego nie podlega również wątpliwości rosnące znaczenie KZM w życiu codziennym człowieka.
Prowadzone od szeregu lat badania [5, 6, 7] pozwoliły na wyodrębnienie specyficznych KZM i ich
struktury wewnętrznej. Równocześnie z pracami
teoretycznymi poszukuje się zestawu testów populacyjnych i laboratoryjnych do oceny KZM charakteryzujących się dużą rzetelnością i wszechstronnością [8, 9, 10, 11, 12]. Na tej podstawie można
stwierdzić, że testy tzw. „populacyjne” (boiskowe)
do badania koordynacji nie do końca spełniają
kryterium obiektywności, jak również rzetelności.
Dlatego w badaniach stosuje się tzw. Wiedeński
System Testowy [7, 10]. Jego wysoka cena powoduje jednak, że nie może on być powszechnie
stosowany w klubach czy szkołach. Wydaje się, iż
problem ten będzie możliwy do rozwiązania przy
pomocy testów skonstruowanych dla komputerów
typu „laptop”. Znajdują one obecnie coraz to większe zastosowanie zarówno podczas planowania, jak
również prowadzenia treningu sportowego (www.
propulses.com, www.dataproject.com). Testy komputerowe wykorzystywane są także do badania
reakcji dzieci w wieku przedszkolnym na bodziec
słuchowy, pamięci krótkotrwałej oraz sekwencji
dźwięków (www.brainconnection.com).
Problem opracowania szeroko dostępnych testów komputerowych przydatnych w diagnozie
KZM okazuje się niezwykle ważny. Stąd zasadniczym
celem niniejszej pracy jest określenie rzetelności
testów KZM własnego pomysłu (J.J.), które wykonuje się na komputerze przenośnym typu „laptop”
(z ekranem dotykowym –„ tablet”). Zastosowanie
tego rodzaju komputera pozwoliło do maksimum
ograniczyć wpływ umiejętności ruchowych (np.
posługiwanie się klawiaturą komputera, myszką
etc.) na wyniki testów.
Materiał i metody
Materiał niniejszego opracowania stanowią wyniki
badań 10 dziewcząt w wieku 14 lat uczęszczających do Gimnazjum w Biórkowie Wielkim (20 km
od Krakowa). Celowo wybrano właśnie taką grupę
wiekową dziewcząt, aby mieć możliwość porównania wyników [9]. Badania zostały przeprowadzone
przez jednego z autorów (J.J.) w maju 2006 roku.
Dla określenia rzetelności pomiarów każdy z testów
wykonano 3-krotnie (przez kolejne 3 dni i w tych samych godzinach). Do badań – przeprowadzonych
w osobnym pomieszczeniu zapewniającym ciszę
i spokój każdej testowanej – wykorzystano komputer przenośny z ekranem dotykowym (Toshiba
Satellite R15 o następujących parametrach: procesor 1,7GHz, system operacyjny Windows XP Tablet
PC Edition 2005, 512 MB RAM, karta graficzna
z 32-bitową głębią kolorów (16 milionów kolorów),
14,1” kolorowy monitor typu LCD o rozdzielczości
1024 × 768 pikseli, mysz komputerową, „rysik” tableta).
Opierając się na najnowszych klasyfikacjach koordynacyjnych zdolności motorycznych (przegląd
zagadnienia [9]) zakres badań objął: kinestetyczne różnicowanie ruchów (komponenty siłowe oraz
czasowe), częstotliwość ruchów, szybkość reakcji
prostej (na bodziec wzrokowy i słuchowy), szybkość
reakcji z wyborem, orientację przestrzenną, koordynację wzrokowo ruchową, rytmizację, szybkość,
dokładność i precyzję ruchów, sprzężenie ruchów,
koordynację typu oko–ręka.
Łącznie wykonano 14 testów KZM pozwalających uzyskać aż 27 parametrów dla każdej badanej
dziewczynki.1 Testy tak są skonstruowane, że istnieje możliwość ich modyfikacji w zależności od: płci,
-
-
-
-
Wstęp
-
– 82 –
Ocena rzetelności własnego zestawu testów komputerowych do pomiaru wybranych koordynacyjnych...
badanej grupy wiekowej, poziomu zaawansowania
sportowego (np. ilości powtórzeń próby, szybkości
emisji bodźca, interwału pomiędzy kolejnymi bodźcami, czasu trwania próby etc.). Poniżej przedstawiamy, krótki opis wykonanych testów:
1. Kinestetyczne różnicowanie
– parametry siłowe: badany kursorem najeżdża
na koło i wciska lewy klawisz myszy komputerowej. W tym momencie z boku pojawia się
prostokąt, który od dołu wypełnia się na niebiesko. W zależności od tego, jak długo trwa nacisk
na lewy klawisz myszy koło zostaje wystrzelone
z odpowiednią siłą. Wielkość wypełnienia jest
proporcjonalna do siły wystrzału. Próba polega na zwolnieniu klawisza myszy w odpowiednim momencie, tak aby koło zatrzymało się jak
najbliżej wykreślonej linii poziomej. W próbie
możemy wybierać ilość powtórzeń (wystrzałów) oraz szybkość wypełnienia się prostokąta.
Wynik testu podany jest w pikselach – jest to
średnia arytmetyczna z odchyleń od wielkości
zadanej (w tym wypadku od poziomej linii).
Oczywiście odrzucane są po 2 skrajne wyniki,
a z pozostałych jest liczona średnia arytmetyczna. W badaniach uwzględniono 10 prób z szybkością wypełniania prostokąta 20 ms.
– parametry czasowe: podobnie jak w poprzedniej próbie badany najeżdża kursorem na koło
i wciska lewy klawisz myszy. W tym momencie
z boku pojawia się prostokąt, który od dołu wypełnia się na niebiesko (w tym przypadku tylko
do połowy, potem zanika). Zadaniem badanego jest przewidzenie szybkości wypełnienia się
prostokąta i zwolnienie lewego przycisku myszy
tak, aby koło zatrzymało się jak najbliżej wykreślonej na ekranie komputera poziomej linii.
W badaniach uwzględniono 10 prób z szybkością wypełniania prostokąta 50 ms.
-
-
2. Częstotliwość ruchów
Na ekranie laptopa pojawiają się dwa centralnie położone białe kwadraty o boku 3 cm, środki kwadratów odległe od siebie o 10 cm, zadaniem badanego
jest naprzemianstronne dotykanie rysikiem „tableta” lewego i prawego kwadratu. Wynikiem testu jest
ogólna liczba dotknięć kwadratów w określonym
czasie, liczba dotknięć lewego i prawego kwadratu oddzielnie oraz liczba błędów. W ustawieniach
programu możemy zmieniać czas trwania próby.
Badani wykonywali próbę w czasie 15 sek.
3. Szybkość reakcji prostej
– na bodziec wzrokowy: badany trzyma palec
wskazujący na lewym przycisku myszy, po zobaczeniu na ekranie komputera białego kwadratu
ma za zadanie jak najszybciej nacisnąć przycisk
myszy. Odstępy pomiędzy kolejnym ekspozycjami kwadratu są nieregularne, aby zapobiec automatyzacji wykonania próby. W ustawieniach
programu możemy wybierać ilość emitowanych
bodźców wzrokowych. Wynikiem testu jest natomiast średni czas, jaki upłynął od momentu
pojawienia się kwadratu do naciśnięcia klawisza
myszy. W celu uniknięcia przypadkowych wyników średnia arytmetyczna jest liczona z prób po
odrzuceniu 2 najlepszych i 2 najgorszych wyników. Badani reagowali na 10 bodźców emitowanych w różnych odstępach czasowych.
– na bodziec słuchowy: badany trzyma palec
wskazujący na lewym przycisku myszy, po usłyszeniu sygnału dźwiękowego ma za zadanie nacisnąć przycisk myszy. Odstępy pomiędzy kolejnym sygnałami dźwiękowymi są nieregularne,
aby zapobiec automatyzacji wykonania próby.
W ustawieniach programu możemy wybierać ilość emitowanych bodźców słuchowych.
Ustawienia próby i wynik jak w poprzednim teście. Badani reagowali na 10 bodźców emitowanych w różnych odstępach czasowych.
4. Szybkość reakcji złożonej
– na bodziec wzrokowy i słuchowy: badany trzyma palec wskazujący na lewym przycisku myszy,
natomiast palec środkowy na prawym. Po ekspozycji bodźca (dźwiękowego lub wzrokowego) należy jak najszybciej nacisnąć odpowiedni przycisk myszy. Odstępy pomiędzy kolejnym
ekspozycjami kwadratu i sygnału dźwiękowego
są nieregularne, aby zapobiec automatyzacji
wykonania próby. Również sekwencja bodźców
wzrokowych i słuchowych jest przypadkowa.
W ustawieniach programu możemy wybierać
ilość emitowanych bodźców wzrokowych i słuchowych. Wynikiem testu jest natomiast średni
czas, jaki upłynął od momentu ekspozycji bodźca do naciśnięcia odpowiedniego klawisza myszy (po odrzuceniu 2 najlepszych i 2 najgorszych
wyników) oraz liczba reakcji błędnych. Badani
reagowali na 20 bodźców emitowanych (po 10
słuchowych i wzrokowych) w różnych odstępach czasowych.
Planuje się publikację z opisem testów oraz płytką z programem do badania KZM.
– tryb dowolny: na ekranie laptopa umieszczonych
jest 9 białych kwadratów w pionie i 9 białych
-
-
5. Orientacja przestrzenna
1
-
– 83 –
kwadratów w poziomie, na przecięciu prostych
prostopadłych umieszczone są natomiast kwadraty szare. Podczas testowania zawsze na czerwono wypełnia się jeden kwadrat z rzędu poziomego i jeden z rzędu pionowego. Zadaniem
badanego jest jak najszybciej nacisnąć rysikiem
„tableta” szary kwadrat na przecięciu prostych
prostopadłych wyprowadzonych od czerwonych kwadratów. W ustawieniach programu
możemy wybierać ilość sekwencji czerwonych
kwadratów (czyli liczbę kombinacji). Wynikiem
testu jest natomiast czas wykonania próby, liczba poprawnie dotkniętych kwadratów i liczba
błędów. Do badań wybrano 50 sekwencji.
– tryb wymuszony: ustawienia białych kwadratów
w poziomie i w pionie jak w poprzedniej próbie.
Podczas testowania zawsze na czerwono wypełnia się jeden kwadrat z rzędu poziomego i jeden
z rzędu pionowego. Zadaniem badanego jest
jak najszybciej nacisnąć rysikiem „tableta” szary
kwadrat na przecięciu prostych prostopadłych
wyprowadzonych od czerwonych kwadratów,
zanim automatycznie zmieni się kombinacja
czerwonych kwadratów. W ustawieniach programu możemy wybierać ilość sekwencji czerwonych kwadratów (liczbę kombinacji) oraz
interwał (czas między zmianą kolejnych sekwencji). Wynikiem testu jest natomiast liczba poprawnie dotkniętych kwadratów i liczba błędów.
Do badań wybrano 50 sekwencji z interwałem
pomiędzy kolejnymi bodźcami 1000 ms.
– tryb dowolny: w szeregu jest ustawionych
obok siebie 10 białych kwadratów, pod każdym białym kwadratem znajduje się jego szary
odpowiednik. W momencie rozpoczęcia testu
w przypadkowej sekwencji wypełniają się na
czerwono białe kwadraty. Zadaniem badanego
jest jak najszybciej dotknąć rysikiem „tableta”
szary kwadrat pod wypełnionym na czerwono
kwadratem. W ustawieniach programu możemy wybierać ilość sekwencji czerwonych
kwadratów. Wynikiem testu jest natomiast czas
wykonania próby i liczba błędów. Do badań wybrano 50 sekwencji.
– tryb wymuszony: ustawienia kwadratów jak
w poprzedniej próbie. W momencie rozpoczęcia testu w przypadkowej sekwencji wypełniają
się na czerwono białe kwadraty. Zadaniem badanego jest jak najszybciej dotknąć rysikiem „tableta” szary kwadrat pod wypełnionym na czerwono kwadratem, zanim wypełni się inny kwadrat na czerwono. W ustawieniach programu
7. Rytmizacja
Zadaniem badanego jest dopasowanie rytmu kliknięć lewym przyciskiem myszy do zadanej sekwencji dźwięków. Najpierw klikamy myszą zgodnie ze
słyszanym rytmem – generowanym przez program,
potem staramy się odtworzyć ten rytm już bez pomocy komputera. Stosujemy stały odstęp między
dźwiękami. Miarą testu jest średnia różnica czasu
pomiędzy kliknięciem we własnym rytmie a klikaniem zgodnie z wzorcem uczonym. Do badań wybrano 10 sekwencji ze stałym interwałem pomiędzy
kolejnymi bodźcami 1500ms.
8. Szybkość, dokładność i precyzja ruchów
Na ekranie laptopa pojawia się labirynt skonstruowany z odcinków prostych i łuku. Zadaniem badanego jest przeciągnięcie czerwonego kwadratu
rysikiem „tableta” od startu do mety. Próbę wykonujemy w „prawo” i w „lewo”. Wynikiem testu jest:
czas wykonania próby w lewo, w prawo oraz liczba
błędów (dotknięć ścianek labiryntu przeciąganym
kwadratem).
9. Sprzężenie ruchów
Wykorzystując wyniki poprzedniej próby obliczono
jako różnicę czasów wykonania labiryntu w prawo
i w lewo.
10. Koordynacja oko–ręka
Na ekranie laptopa pojawia się 100 kwadracików
dowolnie umieszczonych (dla każdego badanego
jednak tak samo). Zadaniem badanego jest zaznaczenie za pomocą rysika „tableta” wszystkich kwadratów. Wynikiem testu jest czas wykonania zaznaczenia wszystkich kwadratów oraz liczba błędów
(dotknięć przestrzeni monitora poza kwadracikami).
Badania za pomocą powyżej opisanych prób
przeprowadzono trzykrotnie dla każdego osobnika
i na tej podstawie obliczono (S.S.):
–
– podstawowe charakterystyki statystyczne (x, SD)
dla każdego badania,
– różnice pomiędzy średnimi arytmetycznymi
z trzech kolejnych badań na podstawie wyników analizy wariancji ANOVA z powtarzalnymi
pomiarami dla prób zależnych,
-
-
-
-
6. Koordynacja wzrokowo-ruchowa
możemy wybierać ilość sekwencji czerwonych
kwadratów oraz interwał (czas między zmianą
kolejnych sekwencji kwadratów czerwonych).
Wynikiem testu jest natomiast liczba poprawnie
dotkniętych kwadratów i liczba błędów. Do badań wybrano 50 sekwencji z interwałem pomiędzy kolejnymi bodźcami 800 ms.
-
– 84 –
– w celu określenia rzetelności badanego zestawu
testów komputerowych obliczono współczynniki korelacji Pearsona pomiędzy wynikami testów
z 3 kolejnych badań,
– błąd typowy pomiaru według wzoru:
Se = SD√1 – rxx
gdzie:
Se – błąd typowy,
SD – odchylenie standardowe z 1 i 2 próby/2 lub
z próby 2 i 3 /2 – w zależności od uwzględnionego współczynnika rzetelności,
rxx – wartość współczynnika rzetelności (między
próbami 1 i 2 lub 2 i 3).
Obliczeń dokonano wykorzystując
STATISTICA 6.0 PL dla Windows.
pakiet
Dyskusja
Jak już wspomniano we wstępie głównym celem
niniejszego doniesienia było ustalenie wskaźników
rzetelności zaproponowanego zestawu testów
komputerowych na podstawie trzykrotnie wykonywanych pomiarów w krótkim odstępie czasowym.
Podstawowe charakterystyki statystyczne analizowanych testów KZM przedstawiono w tabeli 1.
Rezultaty niektórych prób (np.: 1, 3-5, 7-8, 12, 14-19, 23-24) okazały się bardzo stabilne, w innych (2,
6, 9-11, 13, 20-22, 25-27) zaznaczył się trend świadczący o wprawianiu się w rozwiązywanych na komputerze zadaniach.
Sugerując się poziomem średnich arytmetycznych i odchyleń standardowych z 3 kolejnych badań, do interpretacji zakwalifikowano współczynniki rzetelności między pomiarami 1 i 2 lub 2 i 3, a ich
wartości zaprezentowano w tabeli 2. Podczas ich
interpretacji napotykamy na jednak na zasadniczy
problem – przy jakich wartościach współczynników
korelacji pomiędzy kolejnymi badaniami można
uznać test za rzetelny? Do rozważania tego szerzej
powrócimy w dyskusji.
Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia
oraz dane zawarte w tabeli 2 postaramy się określić wartość diagnostyczną własnego pomysłu testów komputerowych do badań wybranych KZM.
Zdecydowanie bardzo wysoką rzetelnością charakteryzowały się próby od 1 do 7 (wielkości współczynnika rzetelności powyżej 0,9). Zauważyć należy
tutaj również, iż dla częstotliwości ruchów (liczby
błędów), orientacji przestrzennej (liczby błędów)
oraz szybkości reakcji na bodziec wzrokowy (czasu) wykonanie próby po raz drugi i trzeci wpłynęło
na zwiększenie stabilności (rzetelności) pomiarów.
Każde nowe narzędzie badawcze, aby mogło zostać
uznane za wiarygodne, musi spełniać szereg kryteriów testowania. Jednym z najważniejszych jest
oczywiście kryterium rzetelności (stabilności) uzyskiwanych wyników w określonych odstępach czasu. Bardzo ważne jest również zachowanie obiektywności, trafności, ekonomiczności, standaryzacji,
stronniczości oraz selektywności testu. Efektem finalnym każdego nowego testu jest oczywiście normalizacja, czyli stworzenie układu odniesienia do
porównań wyników testu u różnych osobników [2,
4]. W tym miejscu krótko przeanalizujemy powyższe kryteria testowania w odniesieniu do własnej
propozycji testów komputerowych badających wybrane aspekty koordynacji.
Nasze powtarzane badania wykazały wewnątrzosobniczą zmienność rezultatów testów w kolejnych
próbach. Konsekwentne zmiany polegały na poprawie osiągnięć z próby na próbę, przy czym różnice
między seriami były coraz mniejsze. Tendencję tę
zauważono w większości testów. Mając na uwadze
to zjawisko oraz błąd typowy świadczące o stopniu
stabilności danego testu, skupimy się na współczynnikach rzetelności. Należy podkreślić, iż zazwyczaj
większość testów badających poszczególne efekty
motoryczne wykazuje dość niskie współczynniki
korelacji pomiędzy kolejnymi seriami badań. W tym
miejscu podajemy jedynie orientacyjne ogólnie
przyjmowane kryteria rzetelności dla testów [13]:
– bardzo wysoka 0,90–1,00
– wysoka 0,80–0,89
– średnia 0,60–0,79
– niewystarczająca 0,00–0,59.
-
-
-
-
Wyniki badań
Tak, więc przy ocenie tych zdolności należy brać
pod uwagę wynik drugiego, a nie pierwszego powtórzenia. Następnie wysoką rzetelnością charakteryzowały się próby numer 8 do 12. Przy czym dla
rytmizacji należy przeprowadzić co najmniej dwa
badania i brać pod uwagę właśnie wynik drugiej
próby. Z kolei wielkości współczynników rzetelności dla prób od 13 do 18 można uznać za średnie.
W przypadku szybkości reakcji złożonej (liczby
błędów) należy do analizy wybierać drugi wynik.
Natomiast wielkości współczynników powtarzalności dla prób 19–22 okazały się niskie. Biorąc pod
uwagę małą liczebność osób, płeć oraz wiek badanych wydaje się, iż dla tych prób potrzebne są
kolejne badania w celu jednoznacznego stwierdzenia rzetelności dla tych testów. Nie ulega dyskusji, iż
próby 23–27 wykazują zdecydowanie niewystarczającą rzetelność.
-
– 85 –
Tabela 1. Charakterystyki statystyczne poziomu badanych testów koordynacyjnych u dziewcząt 14 letnich w kolejnych 3 badaniach
Table 1. Statistic characteristic of the level of researched coordinative tests of 14-year-old girls in three consecutive tests
Lp.
Nazwa testu KZM
CMA test name
I
–
x
II
SD
–
x
III
SD
–
x
SD
czas próby → sek.
test time → sec.
52,5
5,6
48,3
6,4
47,2
4,8
2.
Częstotliwość ruchów
Movement frequency
liczba błędów → n
number of errors → n
0,9
1,0
0,2
0,4
0,3
0,7
3.
Koordynacja wzrokowo
– ruchowa (tryb wymuszony)
Visual and spatial coordination
(constraint mode)
liczba odebranych
bodźców → n
number of received
stimulae → n
41,7
8,6
43,6
5,3
44,4
4,5
4.
– ruchowa (tryb wymuszony)
(constraint mode)
8,3
8,7
6,4
5,4
5,6
4,6
5.
– ruchowa (tryb dowolny)
(free mode)
test time → sec.
38,6
5,4
35,4
4,7
33,9
3,6
6.
Orientacja przestrzenna (tryb
dowolny)
Spatial orientation (free mode)
5,2
2,5
3,0
5,1
2,3
2,4
7.
Szybkość reakcji na bodziec
wzrokowy
Fastness of reaction for visual
stimulus
czas próby → msek.
test time → msec.
249,3
26,0
241,9
17,4
239,3
18,6
8.
dowolny)
Spatial orientation (free mode)
test time → sec.
61,4
11,5
52,7
8,9
48,9
7,4
9.
wymuszony)
Spatial orientation (constraint
mode)
25,8
13,5
17,6
10,6
11,9
10,3
10.
wymuszony)
Spatial orientation (constraint
mode)
liczba poprawnych
reakcji → n
number of correct
reaction → n
24,2
13,5
32,4
10,8
38,1
10,3
11.
Rytmizacja
Rhythmization
czas → msek.
test time → msec.
137,6
80,5
97,2
31,7
86,7
38,0
12.
Szybkość, dokładność i precyzja
Fastness, accuracy and
precision of movement
czas labiryntu
w prawo → sek.
time of labyrinth
to the right → sec.
40,4
5,8
37,7
5,5
36,9
7,9
13.
ruchu
liczba błędów w labiryncie
w prawo → n
number of errors in the
labyrinth to the right →n
11,2
5,1
8,2
5,0
6,5
3,6
14.
Szybkość reakcji na bodziec
słuchowy
Fastness of reaction to the auditory stimulus
czas → msek.
test time → msec.
206,6
19,3
208,9
15,0
207,0
15,1
-
-
Koordynacja oko – ręka
Coordination eye – hand
– 86 –
-
Badanie / Test
1.
-
-
Wymiar → jednostka
pomiaru
Measurement → measure
unit
Szybkość reakcji złoŜonej
Fastness of complex reaction
3,4
1,2
3,6
2,1
3,0
1,9
16.
ruchu
czas labiryntu
w lewo → sek.
time of labyrinth
to the left → sec.
42,1
6,8
40,1
5,2
36,2
5,5
17.
Częstotliwość ruchów ręki
w lewo
Frequency of hand movements
to the left
ilość dotknięć → n
number of touches → n
24,0
2,1
25,5
2,7
28,1
3,8
18.
Częstotliwość ruchów
Frequency of movements
suma dotknięć → n
sum of touches → n
48,6
4,4
50,9
6,1
54,9
6,6
19.
Częstotliwość ruchów ręki
w prawo
Frequency of hand movements
to the right
ilość dotknięć → n
number of touches → n
24,6
2,5
25,4
3,5
26,8
2,9
20.
ruchu
liczba błędów w labiryncie
w lewo → n
number of errors in the
labyrinth to the left → n
13,3
6,7
8,3
4,5
6,0
4,6
21.
RóŜnicowanie kinestetyczne
(antycypacja)
Kinestetic diversification
(anticipation)
odchylenie
od wzorca → piksele
deviation
from model → pixels
46,9
17,8
36,0
12,2
29,9
14,8
22.
– ruchowa (tryb dowolny)
(free mode)
1,1
1,4
0,3
0,7
0,2
0,6
23.
SprzęŜenie ruchów
Combining of movements
róŜnica czasów labiryntu
w prawo i w lewo → sek.
difference between
labyrinth times to the right
and to the left → sec.
5,3
2,8
5,0
3,8
3,5
2,3
24.
Szybkość reakcji złoŜonej
Fastness of complex reaction
czas → msek.
test time → msec.
358,4
34,5
359,0
29,9
319,4
34,7
25.
Koordynacja oko – ręka
Coordination eye – hand
14,7
10,9
8,7
3,9
8,7
4,1
26.
RóŜnicowanie kinestetyczne
(parametry siłowe)
Kinestetic diversifiction (strength
parameters)
odchylenie
od wzorca → piksele
deviation
from model → pixels
17,7
10,0
14,9
6,3
11,6
3,3
27.
ruchów
róŜnica błędów w labiryncie
w prawo i w lewo → n
difference between
labyrinth times to the left
and to the right → n
5,1
3,3
3,9
3,0
2,5
1,6
Przeglądając literaturę dotyczącą badanego
problemu dochodzimy do wniosku, iż większość
autorów m.in.: [ 2, 4, 9, 14] jest zgodna, iż testy do
pomiaru efektów motorycznych wykazują zdecydowanie niższe wartości współczynników powtarzal-
ności (w granicach 0,5–0,8) niż w powyższej klasyfikacji. Jest to na pewno spowodowane specyfiką
takich badań i nie oznacza braku ich praktycznej
użytkowości. Dodatkowo w przypadku koordynacyjnych zdolności motorycznych, w których więk-
-
-
-
-
15.
-
– 87 –
Tabela 2. Wartości współczynników rzetelności oraz błędu pomiaru dla analizowanych testów komputerowych KZM
Table 2. Values of accuracy coefficients and measurement error for the analyzed CMA computer tests
Koordynacja oko – ręka (sek.)
Coordination eye – hand (sec.)
0,937
1,505
2.
Częstotliwość ruchów (n błędy)
Movement frequency (n errors)
0,937*
0,138
3.
Koordynacja wzrokowo – ruchowa tryb wymuszony (n poprawne)
Visual and movement coordination, constraint mode (n correct)
0,926
1,890
4.
Koordynacja wzrokowo – ruchowa tryb wymuszony (n błędy)
Visual and movement coordination, constraint mode (n errors)
0,926
1,917
5.
Koordynacja wzrokowo – ruchowa tryb dowolny (sek.)
Visual and movement coordination, free mode, (sec.)
0,919
1,437
6.
Orientacja przestrzenna tryb dowolny (n błędy)
Spatial orientation, free mode (n errors)
0,919*
1,067
7.
Szybkość reakcji na bodziec wzrokowy (msek.)
Fastness of reaction for visual stimulus (msec.)
0,916*
5,216
8.
Orientacja przestrzenna tryb dowolny (sek.)
Spatial orientation, free mode (sec.)
0,812
4,422
9.
Orientacja przestrzenna tryb wymuszony (n błędy)
Spatial orientation, constraint mode (n errors)
0,761
6,110
10.
Orientacja przestrzenna tryb wymuszony (n poprawne)
Spatial orientation, constraint mode (n correct)
0,761
6,110
11.
Rytmizacja (msek.)
Rhythmization (msec.)
0,755*
17,249
12.
Szybkość, dokładność i precyzja ruchu, labirynt w prawo (sek.)
Fastness, accuracy and precision of movement, labyrinth to the right (sec.)
0,689
3,150
13.
Szybkość, dokładność i precyzja ruchu, labirynt w prawo (n błędy)
Fastness, accuracy and precision of movement, labyrinth to the right (n errors)
0,633
3,059
14.
Szybkość reakcji na bodziec słuchowy (msek.)
Fastness of reaction to the auditory stimulus (msec.)
0,619
10,585
15.
Szybkość reakcji złoŜonej (n błędy)
Fastness of complex reaction (n errors)
0,594*
1,274
16.
Szybkość, dokładność i precyzja ruchu, labirynt w lewo (sek.)
Fastness, accuracy and precision of movement, labyrinth to the left (sec.)
0,594
3,823
17.
Częstotliwość ruchów ręki w lewo (n dotknięć)
Frequency of hand movements to the left (n touches)
0,577
1,560
18.
Częstotliwość ruchów (suma dotknięć)
Frequency of movements (sum of touches)
0,487
3,753
19.
Częstotliwość ruchów ręki w prawo (n dotknięć)
Frequency of hand movements to the right (n touches)
0,385
2,352
20.
Szybkość, dokładność i precyzja ruchu, labirynt błędy w lewo (n błędy)
Fastness, accuracy and precision of movements, labyrinth errors to the left (n
errors)
0,368
4,391
21.
RóŜnicowanie kinestetyczne –antycypacja (piksele)
Kinestetic diversification – anticipation (pixels)
0,366
11,943
22.
Koordynacja wzrokowo – ruchowa tryb dowolny, (n błędy)
Visual and movement coordination, free mode (n errors)
0,364*
0,518
23.
SprzęŜenie ruchów (róŜnica czasów w sek.)
Combining of movements (time difference in sec.)
0,285*
2,579
-
-
1.
-
Nazwa testu KZM
Typowy
błąd pomiaru
Typical measurement
error
-
Lp.
Wartość
współczynnika
rzetelności
Reliability coefficient value
-
– 88 –
24.
Szybkość reakcji złoŜonej (msek.)
0,148
29,721
25.
Koordynacja oko – ręka (n błędy)
Coordination eye – hand (n errors)
0,072
7,128
26.
RóŜnicowanie kinestetyczne -parametry siłowe, (piksele)
Kinestetic diversification – strength parameters, (pixels)
–0,081
7,812
27.
Szybkość, dokładność i precyzja ruchów ruchu, labirynt (n róŜnica błędów)
Fastness, accuracy and precision of movements, labyrinth (n error difference)
–0,105*
2,175
UWAGA: Współczynniki bez gwiazdki dotyczą badania 1-2, współczynniki z * dotyczą badania 2-3
szość testów ma bardzo krótki czas trwania próby,
współczynniki te mogą przyjmować jeszcze niższe
wartości. Uważa się więc, iż wielkości współczynników powtarzalności dla KZM powyżej 0,50 należy uznać już za wystarczające. Dodatkowo jeszcze,
jak wykazał w swoich badaniach Jedynacki [15],
współczynniki rzetelności na ogół są wyższe w grupie chłopców niż u dziewcząt. To też miało znaczenie przy interpretacji wyników badań własnych.
Porównując otrzymane wyniki współczynników rzetelności do dostępnych danych możemy
stwierdzić, iż nasze wyniki są bardzo podobne do
współczynników rzetelności prób z Wiedeńskiego
Systemu Testowego (www.schuhfried.at). Autorzy
tego systemu podają, iż współczynniki rzetelności
testów wahają się od 0,50 do 0,99. Przykładowo dla
testów: uczenia się figury, uczenia się liczby, tappingu
– rzetelność testów wynosiła od 0,50 do 0,55, z kolei
dla: czasu reakcji, czasu motorycznego analizy reakcji, ciągłości uwagi wynosiła aż 0,99. Oczywiście
konsekwentnie w naszych porównaniach pomijamy
próby numer 23–27. Nieco wyższe niż w badaniach
własnych współczynniki rzetelności dla testów komputerowych otrzymali w swych badaniach Juras
i Waśkiewicz [10]. Wyniki te jednak mogą być spowodowane większą liczebnością badanych oraz
inną grupą wiekową (badania na studentach, grupa
30 studentek i 30 studentów wyselekcjonowana pod
względem umiejętności obsługi komputera oraz doświadczenia sportowego). Z kolei odnosząc wyniki
badań własnych do otrzymanych współczynników
rzetelności w pracy Raczka i Mynarskiego [9] możemy stwierdzić, iż zaproponowane własne próby
okazały się bardziej stabilne. Charakterystyczne jest
to, że zarówno w badaniach własnych, jak również
powyżej cytowanych, bardzo niskie współczynniki
rzetelności otrzymano dla różnicowania kinestetycznego. Bardzo ciekawe byłoby porównanie wielkości
współczynników rzetelności z propozycją komputerowych testów koordynacyjnych Klocka i wsp. [12].
Autorzy tego zestawu jednak nie przeprowadzili takich badań.
Obiektywność – podobnie jak wszelkie (znormalizowane) testy komputerowe, własne propozycje testów charakteryzują się również maksymalna obiektywnością niezależną od prowadzącego badania
oraz niezależnością wyników zapisywanych w momencie testowania w programie komputerowym.
Ekonomiczność – z punktu widzenia prowadzącego badania testy komputerowe własnego pomysłu charakteryzują się bardzo wysoką ekonomicznością. Całkowity czas badania jednego osobnika
wynosi około 30 min. W tym czasie uzyskujemy 27
różnych wskaźników zapisanych w postaci gotowej
bazy danych (Excel).
Standaryzacja – jak wykazano powyżej, każdy test komputerowy posiada jasny i dokładny opis
wykonania, zapisu wyniku oraz ustawień możliwości testowych.
Stronniczość – w celu wykluczenia stronniczości testów i nie dyskryminowania osób bez żadnego
doświadczenia komputerowego, zastosowano elementarne zadania z wykorzystaniem „rysika” tableta. Pozwoliło to zredukować wpływ umiejętności
ruchowych na wynik badania.
Selektywność – w grupie o dużej liczebności
(badania studentów w trakcie publikacji) uzyskano
w większości przypadków rozkłady normalne, zgodne z krzywą Gaussa. Wskaźniki rozproszenia rezultatów poszczególnych testów wahały się w granicach
10–40 procent (V).
Wnioski
Na podstawie zaprezentowanych wyników badań
można sformułować następujące wnioski zbieżne
z celem pracy:
1. Zaproponowane testy komputerowe w zdecydowanej większości spełniają warunek rzetelności.
-
-
-
-
ATTENTION: Coefficients without a * refer to test 1-2, coefficients with * – refer to test 2-3
-
– 89 –
2. Spośród wszystkich badanych zdolności najwyższe współczynniki rzetelności uzyskano dla: koordynacji typu oko–ręka, częstotliwości ruchów,
koordynacji wzrokowo-ruchowej, orientacji
przestrzennej oraz szybkości reakcji na bodziec
wzrokowy. Konieczne jest dalsze poszukiwanie
wiarygodnego testu komputerowego do badania różnicowania kinestetycznego.
3. Weryfikacja rzetelności zastosowanych testów
w innych grupach wiekowych pozwoli w przyszłości wyłonić optymalną ich liczbę z szerokiej
autorskiej propozycji.
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE
[9] Raczek J, Mynarski W: Z badań nad strukturą koordynacyjnych zdolności motorycznych. Antropomotoryka, 1991;
5: 3–19.
[10] Juras G, Waśkiewicz Z: Czasowe, przestrzenne oraz
dynamiczne aspekty koordynacyjnych zdolności motorycznych. Studia nad motorycznością ludzką, Katowice,
AWF, 1998; 3.
[11] Raczek J, Mynarski W, Ljach W: Teoretyczno-empiryczne
podstawy kształtowania i diagnozowania koordynacyjnych zdolności motorycznych. Katowice, AWF, 1998.
[12] Klocek T, Spieszny M, Szczepanik M: Komputerowe
testy zdolności koordynacyjnych. Warszawa, Centarlny
Ośrodek Sportu, 2002.
[13] Kirkendall D. R, Gruber J. J, Johnson R. E: Measurement
and Evaluation for Physical Educators. Champain, Human
Kinetics Publl. Inc., Illinois, 1987.
[14] Lienert G. A: Testaufbau und Testanalyse. Berlin, Verlag
J. Beltz., 1969.
[15] Jedynacki A: Z badań nad rzetelnością prób sprawności
fizycznej. Kultura Fizyczna, 1971; 9: 399–400.
-
-
-
-
[1] Raczek J: Motoryczność człowieka, poglądy, kontrowersje
i koncepcje. W: Motoryczność dzieci i młodzieży. (red. J.
Raczek), Katowice, AWF, 1986; I.
[2] Szopa J, Mleczko E, Żak S: Podstawy antropomotoryki.
Warszawa–Kraków, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
[3] Osiński W: (red.) Motoryczność człowieka – jej struktura,
zmienność i uwarunkowania. Mon. Podr. Skr. Poznań,
AWF, 1993; 310.
[4] Osiński W: Antropomotoryka. Seria : Podręczniki, Poznań,
AWF, 2000; 49.
[5] Hirtz P: Untersuchungen zur Entwicklung koordinativer
Leistungsvoraussetsungen bei Schulkindern. Theorie und
Praxis der Körperkultur, 1976; 4: 283–289.
[6] Ljach W: O kłassifikacji koordinacjonnych sposobnostiej.
Teorija i Praktika Fiziczeskoj Kultury, 1987; 7: 28–30.
[7] Raczek J, Mynarski W, Ljach W: Kształtowanie i diagnozowanie koordynacyjnych zdolności motorycznych. Podręcznik dla
nauczycieli, trenerów i studentów. Katowice, AWF, 2003.
[8] Ljach W: Opredielenie koordinacjonnych sposobnostiej
s pomoszczju testow. Fiziczeskaja Kultura w Szkole,
1988; 12: 56–59.
-
– 90 –

FULL TEXT - Antropomotoryka

Transkrypt

Podobne dokumenty

mapy cyfrowe dla biznesu

STANDARDY DLA OSÓB STOSUJĄCYCH TESTY W BIZNESIE

czytaj więcej

(do pobrania TUTAJ).

Sprawozdanie z wideo-seminarium eksperckiego