Metody generowania nowych pomysłów

Metody generowania nowych
pomysłów
Prof. zw. dr hab. inż. Jan Koch
Politechnika Wrocławska
Wrocławskie Centrum Transferu Technologii
W tworzeniu nowych idei, wciąż opieramy
się na mającej tysiące lat metodzie prób
i błędów.
Być może trzeba szukać rozwiązania
problemu postępując w sposób
systematyczny krok po kroku.
Kto przestaje być coraz lepszym,
ten przestaje być dobrym.
Aby odnosić sukcesy rynkowe potrzebne są
stale nowe innowacyjne produkty i usługi,
które będą odpowiadały życzeniom
klientów i przyniosą korzyści
przedsiębiorstwu.
Schemat powstawania nowego produktu
Znajomość technik
wzmacniających kreatywność
14%
3%
menedżerów zna
jakąś technikę
menedżerów stosuje
jakąś technikę
Efektywność pomysłów
Z 2000 pomysłów powstaje tylko
11 doskonałych rozwiązań i około
17 względnie dobrych rozwiązań
Kreatywność
to zdolność do generowania
nowych pomysłów, można się jej nauczyć,
zależy ona od wiedzy, doświadczenia,
motywacji, wysiłku i wytrwałości.
Kreatywność
to tworzenie ze znanych informacji
nowych kombinacji.
Intuicja
to nieświadoma inteligencja
rozpoznająca właściwe rozwiązanie
i jest jednym ze źródeł kreatywności.
Wizja
implikuje rozumienie przyszłej realnej
sytuacji przedsięwzięcia, nieświadomie
steruje myśleniem i działaniem.
Zależność między wiedzą, naturalną kreatywnością,
kreatywną sprawnością i ich zmianą wraz z wiekiem.
Umiejętność integracji…
Obok określonego rodzaju wiedzy
potrzebna jest umiejętność integracji.
Trzeba sprawdzać:
co jest naszym problemem,
jaki jest stan wyjściowy,
dlaczego problem winien być rozwiązany.
Cechy osobowościowe ograniczające
kreatywność:
brak gotowości do podejmowania ryzyka,
brak motywacji,
obawa przed popełnieniem błędu,
opór przed zmianami,
nadmierne zaufanie do wiedzy ekspertów.
Czynniki sprzyjające kreatywności:
otwartość, tolerancja,
umiejętność przyjmowania krytyki,
gotowość do ryzyka i działania,
ciekawość i inicjatywa,
elastyczność i oryginalność w działaniu,
wrażliwość na własne procesy myślowe.
Ograniczenia socjalne i organizacyjne:
konflikty między współpracownikami,
zbyt duży nacisk na wysoką sprawność
działania,
autorytatywny styl zarządzania,
zbyt hierarchiczna organizacja,
wszystkowiedzący eksperci.
Zabójcy pomysłów
 Teoretycznie może to być słuszne, ale …
 Tak jeszcze nigdy tego nie robiliśmy.
 Za bardzo modne.
 Za niemodne.
 Zbyt akademickie.
 Czy chce Pan wziąć odpowiedzialność za to?
 To znane jest od dawna.
 Zbyt drogie.
 Komu coś takiego przyszło na myśl?
 Z doświadczenia mogę powiedzieć, że to się nie powiedzie.
 Przez 20 lat było to dobre a teraz nagle jest to złe?
 Na to jesteśmy zbyt mali.
 Na to jesteśmy zbyt duzi.
Zabójcy pomysłów c.d.














Co pomyślą o tym nasi klienci.
Może pomówmy o tym innym razem.
Do tego musimy powołać komisję.
Klienci tego nie chcą.
Technicznie nie do przeprowadzenia…
Tego kierownictwo nie zaakceptuje.
Na razie poczekajmy.
Do tego nie jesteśmy powołani.
Trzeba to wpierw zbadać.
Nie mamy dostatecznie dużo personelu.
Jeśli to takie dobre, to dlaczego nikt inny tego nie robi?
Na to zadanie nie mamy czasu.
Oczywiście Pan wie to lepiej.
Pan nie widzi problemu.
Generowanie pomysłu przez
intuicyjne i logiczne myślenie
W tzw. intuicyjnym myśleniu
poszukiwanie nowych pomysłów przebiega
w podświadomości.
Znalezione rozwiązanie lub nowy pomysł
pojawia się jako nagły przebłysk, a określa
się go mianem intuicyjnego.
W myśleniu logicznym,
zwanym dyskursywnym, mamy do
czynienia ze świadomym przebiegiem,
który odbywa się w kilku krokach
myślowych.
Schemat porządkujący techniki kreatywności
Schemat porządkujący techniki kreatywności
Metoda analogii
- polega na porównywaniu dwóch różnych
rozwiązań, które przy określonym sposobie
rozpatrywania wzbudzają przypuszczenie,
iż mają ze sobą coś wspólnego.
Metoda analizy znanych
technicznych systemów
– polega na badaniu znanych struktur z
uwagi na zależności logiczne, fizyczne
oraz ich kształt.
Metoda analizy naturalnych systemów
– polega się na ich badaniu oraz na
przenoszeniu tych rozwiązań i zasad
konstrukcji na techniczne twory.
Bionika
to przenoszenie kształtów i struktur
organizmów przyrodniczych oraz zjawisk
biologicznych na techniczne rozwiązania.
Burza mózgu – Brain-storming
oznacza w zasadzie tyle co „Błysk myśli”,
„Burza myśli” lub „Przypływ idei”.
Grupa osób ma bez uprzedzenia tworzyć
nowe pomysły.
Niewerbalna burza mózgu – Brainwriting,
jest pisemną formą burzy mózgu.
W metodzie delfickiej
opracowany arkusz pytań (rodzaj ankiety)
kieruje się do ekspertów.
W metodzie galerii,
każdy uczestnik przedstawia swoją
propozycję na kartce papieru.
Te propozycje przedstawiane i dyskutowane
są w całej grupie.
Katalogi konstrukcyjne
to zbiory znanych i stosowanych rozwiązań
funkcji cząstkowych.
Myślenie poboczne (lateralne),
to pojęcie wprowadzone przez Eduarda de
Bono, które opisuje myślenie poza uznaną
i stosowaną drogą.
Kwiat lotosu
to metoda, w której pomysły są
równomiernie, jak płatki kwiatu lotosu
zbierane (grupowane) a następnie są dalej
zestawiane. Autorem metody jest
Japończyk Yasuo Matsumura.
W metodzie 635
celem jest wzajemne pobudzanie
uczestników przez kolejne pomysły. Każdy
z sześciu uczestników pisze na kartce
papieru 3 pomysły, które przekazuje
sąsiadowi.
Mindmapping – mapowanie myśli,
to metoda służąca do strukturyzacji
i wizualizacji pomysłów i dróg rozwiązań
dla zespołu rozwiązującego określony
problem.
Metoda morfologicznej skrzynki
to w istocie schemat porządkujący, który
w wierszach opisuje funkcje cząstkowe
a w rubrykach pionowych odpowiadające
tym funkcjom rozwiązania cząstkowe.
Metody poszukiwań to nic innego jak
celowe poszukiwania w literaturze,
opisach patentowych ale także poprzez
bibliometrię. Bibliometria np. pozwala
z elektronicznych banków danych
sporządzanie ekspertyz i wizualizację
związków między określonymi pojęciami.
Istotne elementy metody TRIZ
•Teoria reshenja izobretatel’skich zadač
•Theory of Inventive Problem Solving
•Theorie zur Lösung von Aufgaben beim Erfinden
•Teoria rozwiązywania problemów wynalazczych
Pięć poziomów kreatywności
Schemat porządkujący metodykę TRIZ
Dobry badacz i innowator…
Cztery kolumny metody TRIZ
Kontrolna lista innowacji
to w istocie pełne, dobre i jasne
sformułowanie problemu, który chcemy
zmienić.
Lista posiadanych zasobów
Tworzy się listę wszystkich możliwych,
nawet do pomyślenia, zasobów.
Na taką listę składają się wszystkie
zasoby, tzn. materiały, zjawiska
(np. mechaniczne, elektryczne itd.),
a także zasoby przestrzeni itp. itd.
Zasada doskonałości umożliwia
i ułatwia rozważania co do dalszego
rozwoju produktu, a każda zmiana
(poprawa) systemu powinna prowadzić do
wzrostu jego doskonałości.
Przy tej okazji trzeba stwierdzić, że systemy
techniczne rozwijają się w kierunku coraz
wyższej doskonałości.
Operator materiał - czas - koszty (MCK),
to narzędzie należące , w sensie logiki
dialektycznej, do tzw. prowokatorów
podświadomości.
Dla sprowokowania nowych pomysłów
przeprowadza się 6 mentalnych transformacji:
wielkość obiektu lub będący do dyspozycji
materiał może być nieskończenie duży
M → ∞ lub zredukowany do zera M → 0;
będący w dyspozycji czas lub prędkość ruchu
może być w nieskończoność zwiększany
C → ∞ lub dążący do zera C → 0;
możliwe koszty lub dopuszczalne finansowe
zaangażowanie w obiekt może rosnąć
w nieskończoność K → ∞ lub dążyć do zera
K → 0.
Zasada modelowania małymi ludzikami
(krasnalami)
Zawarta jest zasada „empatii”
(empatia – wczuwanie się).
W ramach empatii wyobrażamy sobie, że
jesteśmy częścią systemu i w ten sposób
wpływamy na system by on lepiej działał.
Formułowanie problemu
jest pewnym uszczegółowieniem
kontrolnej listy innowacyjnej.
W kolumnie „Wiedza” występują trzy
narzędzia:
• leksykon efektów;
• badania patentowe;
• badania internetowe.
Zostały przygotowane w TRIZ własne
banki danych, w których dane
ułożone są nie według rodzaju
zjawisk, ale według spełnianych
funkcji.
W kolumnie „Analogie” istotne są trzy
bardzo ważne narzędzia:
• Konflikt,
• Sprzeczność,
• tzw. Analiza Wepolowa.
Konflikt
ma miejsce wówczas, gdy poprawianie
jednych własności systemu prowadzi do
pogorszenia innych własności tego
systemu.
Sprzeczność
ma miejsce wówczas, gdy żąda się
równocześnie by, spełniony był określony
stan systemu oraz jego przeciwieństwo.
Analiza wepolowa
(od rosyjskiego wieszczestwo - substancja i pole).
W pojęciu wepole zawarte są trzy terminy
– substancja, pole i wzajemne
oddziaływanie.
Substancja to dowolne obiekty,
które dadzą się dotknąć,
np. materiał, system
techniczny, otoczenie,
ale także istoty żywe.
System składający się z dwóch substancji
S1 i S2 oraz pola oddziaływań P.
Krzywa S jako typowy przebieg życia systemu
oraz czasowa korelacja z liczbą wynalazków,
ich poziomem i korzyściami
Czwarta kolumna to „Wizja”, na
którą składają się dwa narzędzia:
analiza krzywej S,
tzw. zasady technicznej ewolucji.
Aby dokonywać wynalazków, TRIZ
proponuje 8 wzorców rozwojowych :
1) Stopniowa ewolucja, co oznacza, że każdy
system podlega fazom rozwojowym,
odpowiadającym krzywej S;
2) Wzrost doskonałości w trakcie rozwoju systemu
technicznego;
3) Nierównomierny rozwój elementów systemu co
prowadzi nieuchronnie do sprzeczności;
4) Wzrost dynamiki i sterowalności systemu;
5) Techniczne systemy rozwijając się stają się
coraz bardziej skomplikowane by przejść
następnie do genialnej prostoty;
Aby dokonywać wynalazków, TRIZ
proponuje 8 wzorców rozwojowych :
6) W trakcie rozwoju, systemy i ich części
składowe stają się bardziej pasujące do siebie
lub wręcz przeciwnie, nie pasują do siebie;
7) Typową tendencję w rozwoju systemu jest ich
coraz silniejsza miniaturyzacja oraz stosowanie
w większym stopniu różnych pól;
8) Techniczne systemy rozwijają się w kierunku
coraz mniejszego udziału człowieka (coraz
mniejszej interakcji z człowiekiem).
Pomysł
jest nową kombinacją
starych elementów.
Nie ma nowych elementów.
Są tylko nowe kombinacje.
GORDON DRYDEN, “Out Of The Red”, William Collins, Auckland, New Zealand.
Czy kiedyś o tym pomyślałeś?
 Cała literatura napisana we współczesnym języku
angielskim składa się z różnych zestawień zaledwie dwudziestu
sześciu liter
 Wszystkie obrazy na świecie są kombinacjami
zaledwie trzech podstawowych kolorów
 Cała muzyka jest kompozycją co najwyżej dwunastu nut
 Wszelkie znane nam liczby składają się z zaledwie dziesięciu
symboli
 Niezwykle skomplikowane obliczenia komputerowe dokonywane są
za pomocą układów dwóch elementów
Dlatego, ilekroć wspominamy o czymś „nowym”, mówimy
w istocie o nowatorskim ułożeniu istniejących już elementów
DON FABUN, “Three Roads To Awareness”, Glencoe Press, Beverly Hills, California.
Dziękuję za uwagę!
Prof. dr hab. inż. Jan Koch
Dyrektor
Wrocławskie Centrum Transferu Technologii
Ul. Smoluchowskiego 48, 50-372 Wrocław
www.wctt.pl