Sprawozdanie merytoryczne 2011 - Polska Fundacja im. Roberta

POLSKA FUNDACJA IMIENIA
ROBERTA SCHUMANA
RAPORT 2011
Polska Fundacja im. Roberta Schumana jest organizacją pozarządową i ponadpartyjną. Misją Fundacji jest
Motywowanie Europejczyków do aktywności obywatelskiej oraz promowanie integracji europejskiej i wartości
na jakich się ona opiera.
Polska Fundacja im. Roberta Schumana, w ramach działalności statutowej, realizuje programy edukacyjne
i aktywizujące koncentrujące się na trzech, głównych zagadnieniach:
I.
Program
europejski.
Jego
celami
są
promowanie
idei
integracji
europejskiej
i edukacja europejska. W ramach tego programu Fundacja organizuje konferencje, seminaria,
warsztaty, dyskusje, happeningi i festyny na tematy związane z integracją europejską. Rezultatem
działań jest poszerzenie wiedzy obywateli państw Unii Europejskiej na tematy europejskie,
włączenie ich do debaty na temat przyszłości Europy, bezpośrednie angaŜowanie w działania
promujące integrację europejską i aktywne obywatelstwo europejskie.
II.
Program obywatelski. Koncentruje się na aktywizacji społecznej obywateli oraz promowaniu
wartości demokratycznych i obywatelskich. Celem tego programu jest zachęcanie do aktywnego
udziału w społeczeństwie obywatelskim, włączenia się w Ŝycie publiczne, w działalność na rzecz
środowiska lokalnego, wolontariat. Głównymi adresatami projektów są młodzieŜ oraz nauczyciele.
Fundacja próbuje nadać tym działaniom wymiar ogólnoeuropejski, poprzez angaŜowanie
wolontariuszy nie tylko z Polski, ale takŜe innych państw europejskich, takŜe spoza Unii
Europejskiej.
III.
Program wschodni. Jego celem jest dzielenie się polskimi doświadczeniami z procesu integracji
europejskiej oraz transformacji społeczno-polityczno-gospodarczej. Polska, przez ostatnie 20 lat,
zyskała ogromne doświadczenia w zakresie negocjacji członkowskich z Unią Europejską,
zwiększania swojego zaangaŜowania w proces integracji europejskiej, jak i w przeprowadzeniu
innych reform społeczno-polityczno-gospodarczych. W 2011 roku Fundacja prowadziła działania
w wybranych krajach objętych programem Partnerstwa Wschodniego.
2
Projekty zrealizowane przez Polską Fundację im. Roberta Schumana w roku 2011:
W 2011 roku, we wszystkich programach Fundacji, udział bezpośredni wzięło ok. 25.000 osób z Austrii, Belgii,
Czech, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowenii, Włoch, a takŜe z kilku krajów
pozaunijnych: Armenii, AzerbejdŜanu, Białorusi, Gruzji, Kirgistanu i Ukrainy. Wydarzenia organizowane lub
współorganizowane przez Fundację odbywały się w niespełna 100 miejscowościach w Polsce i kilkunastu
innych państwach Europy (w UE i poza).
Polska Fundacja im. Roberta Schumana, w 2011 roku, zrealizowała następujące projekty edukacyjne:
I. Program europejski:
1.
XVIII Polskie Spotkania Europejskie i Parada Schumana
2.
Seminaria dla studentów
3.
Eurokampania
4.
We are Europeans
5.
Citizens for United Europe
6.
Karuzela
7.
Kobiety i władza w UE
8.
Ruch Europejski
II. Program obywatelski:
9.
Kluby Europejskie
10. Jak zreformować gospodarstwo mojego ojca?
11. Wolontariat Europejski
12. Pisma niszowe
III. Program wschodni:
13. Forum Tri.net
14. Europa w walizce
15. Przewodnik o Europie w języku białoruskim
IV. Inne wydarzenia:
16. Obchody 20-lecia Fundacji
17. Plan strategiczny
3
I. PROGRAM EUROPEJSKI
1.
XVIII Polskie Spotkania Europejskie i Parada Schumana
Polskie Spotkania Europejskie (PSE) i Parada Schumana to najbardziej znane wydarzenie, organizowane
corocznie przez Polską Fundację im. Roberta Schumana z okazji Dnia Europy. Celem projektu jest szerzenie idei
integracji europejskiej oraz mobilizacja do aktywnego obywatelstwa europejskiego, a takŜe promocja Unii
Europejskiej w Polsce, jak i przedstawienie naszego kraju jako państwa pozytywnie nastawionego do
jednoczenia kontynentu. W wydarzeniu, które odbyło się 7 maja, udział wzięło około 8.000 osób z terenu całej
Polski, a takŜe pozostałych państw UE. Na całe Polskie Spotkania Europejskie składały się:
Konferencja prasowa, 27 kwietnia 2011 roku. Inauguracji Polskich Spotkań Europejskich dokonaliśmy
podczas konferencji prasowej, która odbyła się 27 kwietnia, w siedzibie Polskiej Fundacji im. Roberta
Schumana. Podczas wydarzenia przedstawiliśmy główne idee towarzyszące tegorocznym Spotkaniom oraz
program imprez i wydarzeń, organizowanych w ramach majowych obchodów Dnia Europy. W konferencji
udział wzięło około 15-stu dziennikarzy.
Debata Dla Europy. 7 maja 2011, Zamek Królewski, Warszawa . Do najwaŜniejszych tematów poruszonych
podczas debaty naleŜały: 1. Dyskusja na temat szans i wyzwań stojących przed Polską w roku przewodnictwa
naszego kraju w Radzie Unii Europejskiej. 2. Ocena perspektyw dalszego rozszerzenia Unii Europejskiej, w
szczególności w odniesieniu do regionu Bałkanów Zachodnich. 3. Refleksja nad relacjami Unii Europejskiej z
krajami Wschodu w ramach inicjatywy Partnerstwa Wschodniego. Wśród prelegentów znaleźli się: Tadeusz
Mazowiecki, Andrzej Halicki (Przewodniczący Sejmowej Komisji ds. UE), Borys Tarasiuk (b. Minister Spraw
Zagranicznych Ukrainy), Vesna Pusić (Szefowa Narodowej Komisji Monitoringu Negocjacji Akcesyjnych
Chorwacji ds. UE), Georg Schirmbeck (poseł Bundestagu), Tomasz Nowakowski (dyrektor w TP SA). Do
Zamku Królewskiego przybyło łącznie ok. 180 osób. Po zakończeniu debaty uczestnicy oraz zaproszeni goście
wspólnie udali się na Plac Zamkowy, by wziąć udział w Paradzie Schumana.
Parada Schumana i Miasteczko Europejskie. 7 maja, z placu przed kościołem św. Anny, wyruszyła Parada
Schumana – manifestacja poparcia dla idei integracji europejskiej. Kolorowy pochód, pełen energii
i entuzjazmu, przeszedł Krakowskim Przedmieściem i Nowym Światem. W całym wydarzeniu, o charakterze
ulicznego festynu edukacyjnego udział wzięło ok. 8.000 osób, w tym przedstawiciele Klubów Europejskich z
całej Polski, którzy przywieźli do Warszawy transparenty z nazwami swoich miejscowości. Nie zabrakło
równieŜ grup tanecznych, cheerleaderek, szczudlarzy, dzieci i młodzieŜy z namalowanymi na twarzy flagami
państw członkowskich. Gościem specjalnym wydarzenia był Prezydent Bronisław Komorowski. Na 30-stu
stoiskach moŜna było, poprzez naukę i zabawę, zdobyć informacje związane z integracją i funkcjonowaniem
Unii Europejskiej. Wśród wystawców znaleźli się m.in: Komisja Europejska, Parlament Europejski,
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, uczelnie wyŜsze, organizacje pozarządowe. Na stoiskach nie zabrakło
materiałów informacyjnych, gadŜetów, gier i konkursów sprawdzających wiedzę o UE.
Współorganizatorami oraz partnerami projektu byli: Telekomunikacja Polska, Orlen, Fundacja Konrada
Adenauera, Fundacja Roberta Schumana, Komisja Europejska, Miasto Warszawa.
4
2.
Seminaria dla studentów
Seminaria to cykl regularnych spotkań o charakterze wykładów, połączonych z dyskusją. Tematyka seminariów
dotyczy integracji europejskiej, sytuacji politycznej i gospodarczej w UE oraz w państwach członkowskich,
funkcjonowania i celów UE, bieŜących problemów w procesie integracji europejskiej. Podstawowym celem
projektu jest zainteresowanie polskich studentów problematyką europejską i zwiększenie ich wiedzy na ten
temat. Seminaria prowadzone są przez wykładowców gościnnych – uznanych specjalistów w poruszanych
dziedzinach. W 2011 roku seminaria prowadzono w trzech odrębnych cyklach: seminaria europejskie (ogólna
tematyka europejska, seminaria francuskie (kraje francuskojęzyczne w Europie i ich polityka europejska),
seminaria niemieckie (Niemcy i ich polityka europejska, stosunki polsko-niemieckie w UE). Seminaria znajdują
się na liście oficjalnych fakultetów Uniwersytetu Warszawskiego. W 2011 roku zorganizowano następujące
spotkania:
Seminaria europejskie:
Data
14 lutego
Tytuł
Gruzja, Armenia, AzerbejdŜan – Kaukaz
Południowy
jako
filar
Partnerstwa
Wschodniego. Znaczenie regionu dla UE.
Goście
ElŜbieta Kaca, Instytut Spraw Publicznych
Wojciech
Górecki,
Ośrodek
Studiów
Wschodnich
28 lutego
Jedność w róŜnorodności:
rozszerzenia UE o Bałkany
14 marca
Unia bliŜej obywatela? Czy traktat lizboński
rozwiąŜe problem deficytu demokracji w UE?
Stan wdraŜania i sposób wykorzystania
nowych uprawnień przyznanych przez traktat
lizboński PE i parlamentom narodowym;
inicjatywa obywatelska
Anna Sochańska, Departament Polityki
Europejskiej MSZ
Tomasz śornaczuk ,PISM
Wojciech Gagatek, CE UW
Andrzej Godlewski, publicysta
28 marca
Polska energetyka a wymogi
klimatyczno-energetycznej UE
perspektywy
polityki
Agata Hinc, demosEUROPA
Maciej Woźniak, były doradca premiera D.
Tuska ds. bezpieczeństwa energetycznego
Jarosław Bajaczyk, Departament Koordynacji
Przewodnictwa Polski w Radzie UE
11 kwietnia
Prezydencja Polski w UE – stan przygotowań
do polskiej Prezydencji; polskie priorytety
9 maja
NajwaŜniejsze
osoby
w
instytucjach
europejskich? Jak do nich dotrzeć? – spytamy
kto w Unii jest waŜny i dlaczego. Będziemy
chcieli poznać formalne i nieformalne kanały
komunikacji i wpływania. To waŜna wiedza w
kontekście zbliŜającej się prezydencji.
Rafał Rudnicki, Przedstawicielstwo Komisji
Europejskiej w Polsce
Maciej Sankowski, Viewpoint Group
16 maja
10
października
Polscy ojcowie integracji europejskiej
Podsumowanie polityki europejskiej rządu
Tuska
Jeremi Sadowski
Krzysztof Bosak, Fundacja Republikańska
Rafał Dymek, PFRS
24
października
Co dalej z Partnerstwem Wschodnim? –
wnioski po szczycie w Warszawie
Marcin śochowski, MSZ
5
7 listopada
Europa – USA – o sile transatlantyckich relacji
John P. Schutte, Ambasada USA
Michał Baranowski, The German Marshall Fund
of the United States
28 listopada
Wokół Lampedusy – o europejskiej polityce
migracyjnej
Karolina Rusiłowicz, Helsińska Fundacja Praw
Człowieka
Izabella Cooper, Ewa Moncure, Agencja
FRONTEX
5 grudnia
O Prezydencji krytycznie
19 grudnia
Między Sikorskim a Cameronem – odmienne
wizje z dwóch krańców Europy
Ewa Synowiec, Dyrektor Przedstawicielstwa
Komisji Europejskiej w Polsce
Niels von Redecker, doradca Ministra Mikołaja
Dowgielewicza
Michał Dulak, Klub Jagielloński
Tomasz Chabinka, Liberte!
Łukasz Grajewski, EastBook
Bartosz Rydliński, AmicusEuropae
dr Krzysztof Iszkowski, doradca J. Palikota
Poseł Michał Szczerba, Platforma Obywatelska
Seminaria francuskie:
Data
5 stycznia
Temat
Kuchnia w europejskich krajach
francuskojęzycznych
12 stycznia
Historia, kultura i gospodarka Luksemburga
12 października
26 października
Europa, a kraje Magrebu – kolonizacja i
dekolonizacja
Prawybory prezydenckie w Partii
Socjalistycznej we Francji
Goście
Christine Grand Favre
Patrick Hemme,r radca Ambasady
Wielkiego Księstwa Luksemburga
Damien Thiriet, Uniwersytet Jagielloński
Patrick Hemme,r radca Ambasady
Wielkiego Księstwa Luksemburga
Elie Cavigneaux, Radca Ambasady Francji
w Polsce
Pascale Seux, Partia Socjalistyczna
Wojciech BiałoŜyt, magazyn Liberté
23 listopada
Stereotypy w europejskich krajach
francuskojęzycznych
Nathalie Marville Dosen, Attaché Ambasady
Szwajcarii w Polsce
Damien
Thiriet,
Wydział
Studiów
Międzynarodowych i Politycznych na
Uniwersytecie Jagiellońskim
30 listopada
Stypendia i wolontariat w europejskich
krajach francuskojęzycznych
Maria Koralewska, CampusFrance
Elodie Bois, z Francji, Witalij Czornoryz z
Ukrainy, wolontariusze europejscy
Seminaria niemieckie:
Data
13 stycznia
20 stycznia
Temat
NRD. Był kiedyś taki kraj
śycie codzienne i polityczne w Niemczech Wschodnich.
Upadek muru i zjednoczenie widziane ze wschodu. Co zostało z
NRD? Wszystko oczami jednego z czołowych
wschodnioniemieckich dysydentów.
Niemieckie problemy z Polską
W oparciu o fragmenty ksiąŜki A. Krzemińskiego „Lekcje
dialogu”.
Goście
Wolfgang Templin, szef
Fundacji Boella w Polsce
Rafał Woś
Adam Krzemiński,
Rafał Woś
6
17 lutego
Jak młodzi mają mówić o wojnie?
17 marca
Starzy i nowi niemieccy mistrzowie.
Którzy niemieccy filozofowie, ekonomiści, pisarze mieli i mają
wpływ na duszę narodu?
24 marca
Literatura niemiecka 1945-2011
Nurty, tendencje, postaci.
Rafał Woś
31 marca
Polsko-niemieckie dialogi niedokonane
W oparciu o fragmenty ksiąŜki A. Krzemińskiego „Lekcje
dialogu”.
Czy Europa będzie niemiecka?
Jakie będą skutki kryzysu finansowego i trwającej reformy
strefy euro?
Adam Krzemiński
28 kwietnia
12 maja
26 maja
13 października
3 listopada
Konrad Schuller, FAZ
Rafał Woś
Adam Krzemiński
Rafał Woś
Wojciech Przybylski, Res
Publica Nowa
Maciej Krzak, Centrum
Analiz SpołecznoEkonomuczych
Rafał Woś
Polak i Niemiec jako dwa róŜne zwierzęta społeczne.
Adam Krzemiński,
Język, nawyki, przekonania, kultura polityczna. Czym się od Rafał Woś
siebie róŜnimy w codziennym Ŝyciu?
Rosja: dlaczego Niemcy się nią fascynują, a Polacy jej
Jakub Biernat, TV Biełsat
nienawidzą?
Rafał Woś
Co z tego wynika dla stosunków polsko-niemieckich?
Raport ISP: "Polacy o polsko-niemieckiej współpracy i o
Adam Krzemiński,
znaczeniu historii we wzajemnych stosunkach"
Agnieszka Łada, ISP
Niemiecka rodzina.
Adam Krzemiński
Jak zmieniał się tradycyjny model?
17 listopada
„Integracja imigrantów w Niemczech a polska polityka
imigracyjna"
24 listopada
Co się dzieje na niemieckiej scenie politycznej?
Partie, koalicje, inicjatywy
8 grudnia
Ostatnie dni NRD
Projekcja filmu „śegnaj DDR”
15 grudnia
Niemcy w Unii Europejskiej
Marta Zawilska-Florczuk,
OSW
Maciej Duszczyk, UW
Ryszarda Formuszewicz,
PISM
A. Krzemiński
Weronika Kostyrko
Anna Radwan, PFRS,
Adam Krzemiński
Partnerem seminariów europejskich oraz niemieckich była Fundacja Konrada Adenauera, a seminariów
francuskich Fundacja Roberta Schumana.
3. Eurokampania
Jesienią 2009 roku Fundacja rozpoczęła realizację, przewidzianego na kilka lat programu, którego celem jest
podtrzymanie dyskusji dotyczącej perspektyw współpracy i ew. integracji Polski ze strefą euro. W 2011 roku
projekt był realizowany dwutorowo:
Euroszkoła z Schumanem
W ramach Euroszkoły z Schumanem zorganizowano szkolenie dla studentów kierunków ekonomicznych i
społecznych, przygotowujące ich do prowadzenia spotkań informacyjnych na temat euro. Szkolenie obejmowało
zarówno informacje teoretyczne na temat wspólnej waluty, jak i elementy zajęć trenerskich. Szkolenie odbyło
7
się w dniach 25-28 listopada 2010 w Warszawie, zajęcia przeprowadzili eksperci Ministerstwa Finansów oraz
Ośrodka Rozwoju Edukacji. Spośród 22-ch uczestników 14-nastu zaliczyło egzamin końcowy, który uprawniał
do wzięcia udziału w dalszej części programu, polegającej na wizytacji i prowadzeniu spotkań dla szkół i
Klubów Europejskich. Otrzymaliśmy ok. 200 próśb o przeprowadzenie przez nasz zespół lekcji o euro. Dostępne
zasoby pozwoliły na zorganizowanie następujących spotkań:
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Warsztaty w ramach Euroszkoły z Schumanem 2010/2011
Nazwa Szkoły
Województwo
Termin
iIość uczestników
Liceum Ogólnokształcące Stowarzyszenia
Oświatowców Polskich im. Ks. Poety Jana
Twardowskiego w Płocku
mazowieckie
8.02
55
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Św. Kingi w
Sanoku
podkarpackie
11.02
100
Publiczna Szkoła Podstawowa im.
Władysława Reymonta w Kobielach Wielkich
łódzkie
15.02
100
Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Siewierzu
śląskie
15.02
110
Publiczne Gimnazjum w Hucie Krzeszowskiej podkarpackie
18.02
37
Zespół Szkół Ekonomicznych w Dębicy
podkarpackie
23.02
26
Zespół Szkół nr 3 w Lublinie- Technikum z
Oddziałami Integracyjnymi, ZSZ dla
lubelskie
23.02
50
Niesłyszących, ZSZ dla Słabowidzących
Publiczne Gimnazjum w Radziechowicach
Drugich
łódzkie
25.02
38
Publiczne Gimnazjum nr 1 w Szydłowcu
mazowieckie
4.03
49
XIX Liceum Ogólnokształcące im. Marii i
Jerzego Kuncewiczów w Lublinie
lubelskie
8.03
27
Gimnazjum nr 1 im. Króla Władysława Jagiełły
w Hrubieszowie
lubelskie
10.03
48
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Tadeusza
Kościuszki w Kłonówku
mazowieckie
14.03
37
Publiczne Gimnazjum w Trzydniku DuŜym
lubelskie
14.03
40
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w
Niemcach
lubelskie
15.03
60
Technikum Leśne w BiałowieŜy
podlaskie
15.03
49
Zespole Szkół nr 9 im. Dr Mikołaja Witczaka w
Jastrzębie Zdroju
śląskie
22.03
68
Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego w
Koniecpolu
śląskie
22.03
75
Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w
Dębowicy
lubelskie
23.03
61
Zespół Szkół Ponadgimnazjlanych im.
Reymonta w Rawie Mazowieckiej
łódzkie
24.03
60
Zespół Szkół Podstawowych, Gimnazjalnych i
Liceum im. Św. Teresy w Lublinie
lubelskie
30.03
20
Szkoła Podstawowa w Gazomi Starej
łódzkie
31.03
39
Zespół Placówek EdukacyjnoWychowawczych w Lwówku Śląskim
dolnośląskie
4.04
41
Zespół Szkół Ekonomicznych im. K.K.
Baczyńskiego w Przemyślu
podkarpackie
15.04
41
Trener
Marta Sumińska
Magdalena Głowa
Marta Sumińska
Anna Kopyto
Łukasz Jaśkowski
Łukasz Jaśkowski
Kamila Majchrzak
Marta Kulesza
Marta Kulesza
Izabela
Tomaszewska
Izabela
Tomaszewska
Marta Kowalczyk
Monika Kurlej
Monika Kurlej
Jan Jęczmyk
Jan Jęczmyk
Anna Kopyto
Anna Kowcuń
Karolina Janiak
Magdalena Głowa
Marta Kowalczyk
Kamila Majchrzak
Julita Wacek
24
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Kaletach
Publiczny Zespół Szkół w Jędrzejowie
Gimnazjum im. Czesława Miłosza w Topoli
Królewskiej
Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji
27
Narodowej w Kurowie
Zespół Szkół w Sokołowie Małopolskim
28
Publiczne Gimnazjum w Pajęcznie
29
Gimnazjum im. Władysława Reymonta w
30
Kleszczowie
30 szkół
Łącznie
25
26
śląskie
opolskie
27.04
11.05
65
80
Sylwia Koźlik
Julita Wacek
łódzkie
12.05
43
Karolina Janiak
łódzkie
podkarpackie
łódzkie
13.05
2.06
2.06
48
68
29
Anna Kowcuń
Sylwia Koźlik
Marta Kulesza
łódzkie
3.06
70
1634 uczniów
Jan Jęczmyk
14 trenerów
Wśród partnerów projektu znaleźli się: BRE Bank, Ministerstwo Finansów.
8
4. We are Europeans
Projekt był skierowany do obywateli państw Unii Europejskiej i miał na celu zapoznanie ich z perspektywą
rozszerzenia Wspólnoty o państwa Zachodnich Bałkanów, jak i ew. konsekwencjami takiego rozszerzenia.
Projekt rozpoczął się jesienią 2010, jednakŜe jego główne działania wdraŜano w roku 2011. AngaŜował
partnerów i uczestników z wielu państw UE: Polski, Niemiec, Czech, Austrii, Włoch, Holandii, Francji, a takŜe
mieszkańców Zachodnich Bałkanów: Albanii, Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Czarnogóry, Macedonii i Serbii.
NajwaŜniejszym elementem projektu były dwa „bus-toury” – autobusy z mieszkańcami państw Bałkanów
Zachodnich, którzy podróŜowali po Unii Europejskiej i spotykali się z mieszkańcami wybranych miejscowości.
Lista odbytych spotkań znajduje się poniŜej:
Data
Miejscowość
Kraj
18 kwietnia
Kolno
Polska
18 kwietnia
Radom
Polska
19 kwietnia
Biskupiec
Polska
19 kwietnia
Jędrzejów
Polska
20 kwietnia
Roznov p. Radhostem
Czechy
21 kwietnia
Berlin
Niemcy
23 kwietnia
Salzburg
Austria
23 kwietnia
Nijmegen
Holandia
26 kwietnia
Roubaix
Francja
26 kwietnia
Modigliana
Włochy
27 kwietnia
Caen
Francja
28 kwietnia
Rzym
Włochy
29 kwietnia
ParyŜ
Francja
30 kwietnia
Scy-Chazelles
Francja
30 kwietnia
Pavia
Włochy
2 maja
Pilzno
Czechy
3 maja
Bad Marienberg
Niemcy
3 maja
Drezno
Niemcy
Podsumowaniem projektu była konferencja Western Balkans. Chances and Challenges of EU enlargement, która
odbyła się 6 maja 2011 roku w Warszawie. Udział w niej wzięło ok. 80 osób, głownie ekspertów zajmujących
się Bałkanami Zachodnimi. Wśród prelegentów wystąpili: Marta Szpala (Ośrodek Studiów Wschodnich)
Krzysztof Iszkowski (Szkoła WyŜsza Psychologii Społecznej) Jaroslav Šonka (European Shoa Legacy Institute,
Prague/Terezin), Thomas Uhlen (doradca Georga Schrimbeckaa, posła Bundestagu), Tomasz śornaczuk (Polski
Instytut Spraw Międzynarodowych). Projekt współfinansowany przez Unię Europejską (program PRINCE),
Fundację Konrada Adenauera i Fundację Roberta Schumana.
9
5. Citizens for United Europe
Program Citizens for United Europe miał na celu zwrócenie uwagi Europejczyków na konieczność wzmocnienia
procesu integracji europejskiej opartej na porozumieniu międzykulturowym oraz aktywnym uczestnictwie
obywateli w Ŝyciu politycznym. Projekt rozpoczęła konferencja we Włoszech, której uczestnicy zobowiązali się
do promowania dialogu między obywatelami a instytucjami Unii Europejskiej. Opierając się na wcześniejszych
doświadczeniach postanowiono zacieśnić współpracę pomiędzy przedstawicielami administracji państwowej
oraz organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz propagowania obywatelstwa europejskiego.
Citizens for United Europe akcentował znaczenie zaangaŜowania obywateli w budowanie zjednoczonej Europy opartej na demokracji, prawach człowieka oraz jasnych i sprawiedliwych przepisach, otwartej na świat i
róŜnorodność kulturową. Obywatele pięciu europejskich krajów: Polski, Hiszpanii, Bułgarii, Szwecji i Włoch
mieli okazję do wyraŜenia swoich poglądów na temat przyszłości Unii, a takŜe podjęli próbę odpowiedzi na
pytanie, jak według nich będzie wyglądać Europa za 20 lat, jak moŜna skrócić dystans między obywatelami a
instytucjami europejskimi oraz co moŜna zrobić, aby zwiększyć poczucie toŜsamości obywatelskiej.
W 2011 roku projekt obejmował m.in. debaty, publikacje i otwarty konkurs na esej o tematyce europejskiej.
Nagrodą w konkursie był 2-dniowy wyjazd do Brukseli, podczas którego pięcioro laureatów miało okazję
odwiedzić instytucje europejskie oraz wziąć udział w rozmowach okrągłego stołu z przedstawicielami Komisji
Europejskiej i Parlamentu Europejskiego.
W 2011 roku, w ramach projektu, zrealizowano następujące wydarzenia (równolegle odbywały się podobne
inicjatywy w Szwecji, Bułgarii, we Włoszech i w Hiszpanii):
Data
16-19 lutego
29 marca -24
kwietnia
14-16 czerwca
25-27
października
Miejsce
Madryt
Polska
Wydarzenie
Spotkanie robocze partnerów
Otwarty konkurs na esej
Bruksela
Madryt
Wyjazd dla laureatów konkursu
Kongres podsumowujący projekt
Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu Europa dla Obywateli.
6. Karuzela
Celem Karuzeli było wspieranie budowy europejskiego społeczeństwa obywatelskiego. W ramach projektu
zorganizowano panele dyskusyjne i konsultacje z obywatelami kilku krajów Unii Europejskiej. Spotkania
dotyczyły działalności instytucji europejskich i moŜliwości, jakie one stwarzają. Podczas prowadzonych paneli
uczestnicy dowiedzieli się jak pisać skargi do Komisji Europejskiej, petycje do Parlamentu Europejskiego,
wnioski do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, jak otrzymać dostęp do niezbędnych dokumentów,
zapoznali się z nowym prawem Inicjatywy Obywatelskiej.
10
Projekt był realizowany przez partnerów w Polsce, Belgii, na Węgrzech, we Francji i w Bułgarii. Harmonogram
zorganizowanych wydarzeń:
Data
4 czerwca
11 czerwca
18 czerwca
2 lipca
2 września
Miejscowość
Budapeszt
Sofia
ParyŜ
Warszawa
Bruksela
Temat przewodni
Dostęp do informacji w UE
Inicjatywa European Civil Society House
Europejska Inicjatywa Obywatelska
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
Spotkanie podsumowujące
Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu Europa dla Obywateli.
7. Kobiety i władza w UE
Z inicjatywy Fondation Robert Schuman z ParyŜa realizowany był projekt mający na celu zwrócenie uwagi
kobietom, na moŜliwości jakie daje im Traktat z Lizbony, a w szczególności europejska inicjatywa obywatelska.
Organizatorzy zachęcali do uczestnictwa w debacie na temat zagadnień, które dotykają ich codziennego Ŝycia,
takich jak na przykład godzenie Ŝycia prywatnego i zawodowego, dostęp do stanowisk kierowniczych,
nierówność pensji, edukacja, wejście na rynek pracy, panujące jeszcze stereotypy. W ramach projektu w trzech
państwach: Polsce, Francji, Grecji odbyły się debaty na temat inicjatywy obywatelskiej. 7 marca spotkanie takie
odbyło się w Warszawie. Wnioski ze spotkań krajowych zostały przekazane politykom europejskim podczas
konferencji w Brukseli 21 września 2011 roku (z udziałem m.in. Minister Ireny Wóycickiej, z Kancelarii
Prezydenta RP).
8. Reaktywacja Ruchu Europejskiego w Polsce.
Dzięki zaangaŜowaniu Fundacji, w 2011 roku podjęto działania mające na celu reaktywację Ruchu
Europejskiego w Polsce. Poprzednia organizacja, realizująca załoŜenia Ruchu, zaprzestała działalności, ze
względu na problemy finansowe i organizacyjne. W rezultacie Ruch Europejski nie był w Polsce w ogóle
reprezentowany. Wspólnie z kilkoma zaangaŜowanymi osobami z poprzedniego Ruchu Fundacja oraz centrala
European Movement International (EMI, Bruksela) przygotowali pan-europejski zjazd wszystkich organizacji
zrzeszonych w EMI (25-26 listopada, Warszawa). Podczas spotkania przeprowadzono wybory władz i
dyskutowano nad postulatami programowymi. Wkrótce potem zorganizowano takŜe zebranie załoŜycielskie
polskiej gałęzi EMI. Obecnie organizacja czeka na rejestrację w sądzie, jako Związek Stowarzyszeń Forum
Ruchu Europejskiego.
11
II. PROGRAM OBYWATELSKI
9. Kluby Europejskie
Kluby Europejskie to grupy nieformalne (najczęściej młodzieŜowe), realizujące lokalnie własne inicjatywy
promujące wartości europejskie. Kluby Europejskie są jednym z najskuteczniejszych przykładów aktywnego
obywatelstwa europejskiego oraz angaŜowania się obywateli w sprawy europejskie. W 2011 roku Fundacja
przeprowadziła następujące działania dla Klubów Europejskich:
Międzynarodowe Spotkanie
Klubów
Europejskich.
W
spotkaniu,
które
odbyło
się
w dniach
12-16 listopada w Cedzynie k. Kielc uczestniczyło 90 osób z 11 krajów UE: Bułgarii, Czech, Francji, Włoch,
Łotwy, Holandii, Polski, Portugalii, Rumunii, Hiszpanii, Szwecji. Rekrutacja uczestników odbywała się na
podstawie otwartego ogłoszenia, dystrybuowanego wśród sieci Klubów i innych organizacji europejskich na
terenie całej UE. Bardzo waŜnym elementem projektu był pan-europejski charakter wydarzenia. W spotkaniu
uczestniczyli przedstawiciele krajów zróŜnicowanych pod względem połoŜenia geograficznego, sytuacji
społeczno-gospodarczej i roli w procesie integracji europejskiej. Tematem przewodnim spotkania był
wolontariat. Zjazd współfinansowany przez Unię Europejską (program Europa dla Obywateli).
Baza Klubów Europejskich. Fundacja prowadzi bazę Klubów Europejskich, która ułatwia nawiązanie
kontaktów pomiędzy Klubami oraz zapraszanie ich na inne wydarzenia przez organizacje trzecie. W 2011 roku
przeprowadzono aktualizację bazy i zebrano informacje na temat aktywności członków. Pozwoliło to
uporządkować kontakty z Klubami.
Wizyty pracowników i wolontariuszy Fundacji w Klubach Europejskich oraz wizyty Klubów w siedzibie
Fundacji. Fundacja regularnie wysyła swoich wolontariuszy i pracowników na spotkania z Klubami
Europejskimi w regionach. MoŜliwość takiego spotkania jest niezwykle cenna dla członków Klubów, którzy,
w swoim miejscu zamieszkania, w małych miejscowościach, mają ograniczone moŜliwości uczestnictwa
w podobnych spotkaniach i konsultacjach. Podczas delegacji nasi reprezentanci prezentują i doradzają, jakie
akcje moŜe potencjalnie podjąć Klub Europejski, prowadzą takŜe lekcje europejskie dla młodzieŜy
i nauczycieli na wybrany temat, powiązany z tematyką europejską. Znaczną część delegacji odbywają,
przebywający w Fundacji, zagraniczni wolontariusze European Voluntary Service. Pozwala to przy okazji na
poznanie i dyskusję na temat innych tradycji, historii i zwyczajów, co promuje dialog międzykulturowy
w środowiskach lokalnych. Wspomniane lekcje europejskie prowadzone są takŜe w siedzibie Fundacji,
w przypadku odwiedzin ze strony Klubów Europejskich.
12
W roku 2011 odbyły się wizyty wolontariuszy i pracowników Fundacji w następujących miejscowościach:
Data
Miejscowość
17 stycznia
Warszawa
22-26 stycznia
Włocławek
30 stycznia – 1 lutego
Słupsk
5-9 lutego
Wojkowice
17 lutego
Tomaszów Maz.
4 marca
Łomna
24 marca
Toruń
19 maja
Kąty
26 maja
Radom
30 maja
śelechów
14 czerwca
Wolanów
18 listopada
Łomny
28 listopada
Warszawa
29-30 listopada
Piątkowisko
7 grudnia
Ostrów Wlkp.
19-20 grudnia
Radom
10. Konkurs Jak zreformować gospodarstwo mojego ojca?
Konkurs przeznaczony jest dla uczniów klas maturalnych i przedmaturalnych, w szczególności ze szkół o profilu
rolniczym. NajwaŜniejszym zadaniem uczestników konkursu jest przygotowanie kompleksowego projektu
modernizacji wybranego gospodarstwa rolnego. Przez pierwszą połowę 2011 roku trwała XIV edycja konkursu,
zainaugurowana w listopadzie roku poprzedzającego. Swoje prace – projekty modernizacji gospodarstw rolnych
przysłało 33 uczniów. 15 marca zorganizowano finał konkursu – jego uczestnicy prezentowali i omawiali swoje
projekty przed komisją ekspertów z wyŜszych szkół rolniczych całej Polski. Na podstawie przeprowadzonych
rozmów wybrano 6 laureatów, którzy w nagrodę otrzymali prawo wybrania dowolnego indeksu jednej z uczelni
biorących udział w projekcie. 27 października 2011 roku w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego odbyło
się spotkanie nauczycieli ze szkół najbardziej zaangaŜowanych w ostatnie edycje konkursu. Efektem warsztatu
była wspólna ewaluacja dotychczasowych działań. W spotkaniu udział wzięło 15 osób.
Projekt zrealizowany we współpracy ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego, 8 wyŜszymi uczelniami
rolniczymi z całej Polski oraz Fundacją Konrada Adenauera.
13
11. Wolontariat Europejski
Fundacja jest jedną z największych w Polsce organizacji koordynujących bezpośrednio projekty Wolontariatu
Europejskiego. Zajmujemy się zarówno wysyłaniem polskich wolontariuszy do krajów UE i państw
partnerskich, jak i przyjmowaniem ich obywateli do pracy wolontariackiej w róŜnych regionach Polski.
Wszystkie programy trwają od kilku do 12-nastu miesięcy i są prowadzone w organizacjach pozarządowych,
społecznych, ośrodkach edukacyjnych i socjalnych. Wolontariat jest nie tylko wsparciem pracy danej
organizacji, ale przede wszystkim doskonałą okazją dla młodego człowieka do poznania innego kraju UE, jego
języka, tradycji i kultury. RównieŜ środowiska przyjmujące wolontariuszy mogą zetknąć się z doświadczeniami i
tradycjami innego regionu Europy. Bezpośredni, dłuŜszy kontakt nie ogranicza się do okazjonalnego spotkania,
ale wymaga współpracy podczas codziennych czynności zawodowych i wspólnego spędzania czasu wolnego.
Dzięki temu projekt doskonale przyczynia się do rozwoju dialogu międzykulturowego, lepszego, wzajemnego
poznania się Europejczyków, dostrzeŜenia wspólnych wartości i zwiększenia tolerancji dla odmienności. W
2011 roku 89 wolontariuszy realizowało projekty Wolontariatu Europejskiego w następujących miejscach:
Miejscowość (kraj)
Drezno (Niemcy)
Tortosa (Hiszpania)
Roubaix (Francja)
Warszawa (Polska)
Kolno (Polska)
Praga (Czechy)
Trbovlje (Słovenia)
Halle/Saale (Niemcy)
7 miast (Rumunia)
Palencia (Hiszpania)
Laski (Polska)
Bruksela (Belgia)
La Coruna (Hiszpania)
Magdeburg (Niemcy)
Cartagena (Hiszpania)
Falkensee (Niemcy)
Berlin (Niemcy)
Almeria (Hiszpania)
L’Aprilia (Włochy)
Amsterdam (Holandia)
Tkibuli (Gruzja)
Rustavi (Gruzja)
Ozurgeti (Gruzja)
Vinnytsia (Ukraina)
Donieck (Ukraina)
Gyumri (Armenia)
Jalalabad (Kirgyzstan)
Batumi (Gruzja)
Kutaisi (Gruzja)
Vardenis (Armenia)
Baku (AzerbejdŜan)
Zugdidi (Gruzja)
Batman (Turcja)
Adiyaman (Turcja)
Wojkowice (Polska)
Okres realizacji projektów (w 2011 roku)
Styczeń - czerwiec
Styczeń-sierpień
Styczeń-luty
Styczeń-grudzień
Styczeń - czerwiec
Luty-wrzesień
Czerwiec-grudzień
Marzec-wrzesień
Luty-wrzesień
Maj – październik
Październik-grudzień
Październik-grudzień
Wrzesień – grudzień
Październik-grudzień
Październik-grudzień
Wrzesień – grudzień
Wrzesień – grudzień
Październik-grudzień
Październik-grudzień
Październik-grudzień
październik-grudzień
Styczeń-marzec, październik-grudzień
Styczeń-marzec, październik-grudzień
Styczeń-czerwiec, październik-grudzień
Listopad-grudzień
październik-grudzień
wrzesień-grudzień
Styczeń-kwiecień
Styczeń-marzec
Styczeń-maj
Styczeń-kwiecień
Styczeń-kwiecień
Marzec - sierpień
Marzec - sierpień
Październik-grudzień
Program współfinansowany przez Unię Europejską (program MłodzieŜ w Działaniu).
14
12. Pisma niszowe
Pisma niszowe to periodyki społeczno-kulturalne, zajmujące się zarówno problematyką meta-polityczną, historią
idei, socjologią, filozofią, jak i bardzo róŜnymi obszarami muzyki, historii, sztuk pięknych, literatury. Choć z
reguły nie tak popularne jak gazety wysokonakładowe, tworzą one krwiobieg Ŝycia intelektualnego i
społecznego i naturalną przestrzeń wielu dyskusji społeczno-politycznych i kulturalnych.
Jedną, często najwaŜniejszą z form utrzymywania „pism niszowych", społeczno-kulturalnych, są pieniądze z
Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od lat kontrowersje w środowisku budził sposób
przyznawania środków, a takŜe to, kto i ile otrzymywał z budŜetu. Pieniądze rozdzielał krakowski Instytut
KsiąŜki, zajmujący się promocją literatury i czytelnictwa. Oczywiście, nie dla wszystkich ich wystarczało.
W pierwszych miesiącach 2011 roku kontrowersje rozgorzały na nowo, gdy okazało się, Ŝe środków na
wydawanie pisma nie otrzymały „Fronda", krakowskie „Pressje" oraz tworzone przez środowisko Fundacji
Republikańskiej „Rzeczy Wspólne". Przez prasę wysokonakładową przetoczyła się dyskusja, w której padły
zarzuty pod adresem ministra Bogdana Zdrojewskiego o upolitycznienie konkursu. Fundacja Schumana podjęła
się roli mediatora, dając moŜliwość wspólnej, merytorycznej debaty róŜnym środowiskom, którym trudno było
by się z racji na róŜnice spotkać przy jednym stole i wyartykułować swoje potrzeby. ZałoŜeniem było stworzenie
neutralnej przestrzeni, gdzie róŜne opcje mogą na równi wyartykułować swoje potrzeby.
Fundacja Schumana zaprosiła do siebie zarówno przedstawicieli „pism niszowych", jak ministerstwa. Pierwsze
spotkanie odbyło się 17 marca 2011, prowadził je Igor Janke. Nadspodziewanie duŜa frekwencja, Ŝywiołowość
rozmów i wielość głosów domagających się reform przyniosły rezultaty: pani Dyrektor Anna Duńczyk-Szulc, z
Departamentu Mecenatu Państwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie wykluczyła konieczności
zmian. 26 maja 2011 r., ponownie w Fundacji Schumana, odbyło się kolejne spotkanie „niszowców" z
przedstawicielami ministerstwa z departamentu Mecenatu Państwa. Redakcje zobowiązały się do zebrania
swoich postulatów i przedstawienia wspólnie wypracowanych propozycji, które następnie miały zostać
wprowadzone do nowego regulaminu. Tak teŜ się stało.
15
III. PROGRAM WSCHODNI
13. Forum Tri.net
W 2011 roku projekt koncentrował się do dystrybuowania informacji pośród bazy odbiorców Tri.net.
Newslettery były rozsyłane dwa razy w miesiącu, wśród listy zainteresowanych, obejmującej ok. 1.000
adresatów z trzech krajów (głównie przedstawiciele organizacji pozarządowych, eksperci, studenci,
dziennikarze). KaŜdy newsletter zawierał zestaw informacji, przydatnych dla osób zainteresowanych współpracą
w trójkącie Niemcy-Polska-Ukraina. Koncentrowano się na informacjach praktycznych, informowaniu o
realizowanych przedsięwzięciach i inicjatywach, a nie np. na wiadomościach politycznych, czy
ogólnospołecznych. KaŜdy newsletter zawierał ok. 7-miu–8-śmiu wiadomości. Informacje były pozyskiwane z
róŜnych źródeł: zarówno od członków sieci – organizacji zrzeszonych w Tri.necie, od odbiorców newslettera,
jak i za pomocą bezpośredniego wyszukiwania przez redaktorów projektu i wolontariuszy. Newsletter był
wydawany w trzech językach – niemieckim, polskim i ukraińskim (odbiorca zamawiał jedną, wybraną przez
siebie wersję językową). Pod koniec 2011 roku projekt został zawieszony, ze względu na brak wyraźnie
zgłaszanego zapotrzebowania oraz problemy z finansowaniem.
14. Europa w walizce
W ramach projektu przeprowadzono na Ukrainie (w regionie Dniepropietrowska, Złotego Rogu i ZaporoŜa)
serię spotkań informacyjnych o tematyce europejskiej. Wiosną prowadziły je grupy młodych ekspertów
pomiędzy 20 a 30 rokiem Ŝycia z Polski, Niemiec i Ukrainy, którzy, w czasie pobytu na Ukrainie, odwiedzili
uniwersytety, kluby młodzieŜowe i organizacje pozarządowe. Podsumowanie tej części projektu odbyło się w
dniach 16-17 czerwca w Warszawie. W październiku wspomniane miejscowości odwiedzili natomiast eksperci z
grupy senior team. Dyskusje dotyczyły spraw politycznych – w wymiarze globalnym i lokalnym. Czym jest
Unia Europejska? Jakie wyzwania stoją przed Ukrainą w wymiarze prawa człowieka i wolności mediów? W jaki
sposób współczesne elity ukraińskie reagują na przemiany i wyzwania, jakie stawia przed nimi proces
transformacji? Poruszono takŜe temat zaangaŜowania młodych ludzi z Ukrainy w projekty europejskie, rolę
mediów w dialogu społecznym oraz znaczenie samorządu w kształtowaniu sfery publicznej. Uczestników
interesowały dodatkowo takie zagadnienia jak Polska droga do Unii Europejskiej, postrzeganie Ukrainy przez
Wschód, dialog polsko-niemiecki oraz rola mediów społecznych we współczesnych przemianach kontynentu.
Partnerami projektu byli: Fundacja Roberta Boscha, Fundacja Konrada Adenauera, Akademia Europejska w
Berlinie, Instytut Współpracy Euroatlantyckiej.
15. Przewodnik o Europie w języku białoruskim
W 2011 wydaliśmy takŜe przewodnik, zawierający praktyczne informacje na temat poruszania się po Unii
Europejskiej. KsiąŜka składała się z cyklu artykułów dot. m.in. transportu, wiz, kosztów utrzymania,
wolontariatu, programów dla studentów. Przewodnik został wydany w języku białoruskim w nakładzie 5.000
egz. i był dystrybuowany na terenie tego kraju, głównie na uczelniach. Projekt współfinansowany przez MSZ.
16
IV.
INNE WYDARZENIA
16. Obchody 20-lecia Fundacji
7 stycznia Fundacja obchodziła 20-lecie swojego istnienia. Z tej okazji, 20 stycznia zorganizowano spotkanie
załoŜycieli i przyjaciół Schumana. Towarzyszyła mu debata Europa +-20, w której udział wzięli przedstawiciele
róŜnych środowisk, politycy: Mikołaj Dowgielewicz – Minister Rządu RP ds. europejskich, odpowiedzialny
m.in. za polską prezydencję; Tadeusz Mazowiecki – były Premier, jeden z załoŜycieli Fundacji, Gunther
Krichbaum – przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych w Bundestagu; urzędnicy UE: Piotr NowinaKonopka – Przedstawiciel Parlamentu Europejskiego w USA; reprezentanci think-tanków: Jean Dominique
Giuliani – Prezes Fondation Robert Schuman, Eckart Stratenschulte – Dyrektor Akademii Europejskiej w
Berlinie; młodzieŜ: Jarosław Kulik (wybrany do udziału w debacie w ogólnodostępnym konkursie). Po debacie
wręczono specjalną nagrodę za zasługi dla Fundacji i idei europejskiej, którą otrzymała RóŜa Thun. W
uroczystości udział wzięło ok. 200 osób z Polski i zagranicy.
17. Plan strategiczny dla Fundacji
W 2011 roku zespół Fundacji rozpoczął przygotowywanie pierwszego w historii organizacji, kompleksowego
planu strategicznego na kolejne 4 lata działań. Objął on wszystkie obszary istotne dla Fundacji, jak program,
strukturę i zarządzanie, kadry, finanse oraz wizerunek i relacje zewnętrzne. Plan był tworzony przy współpracy z
zewnętrznym trenerem. Powstałe w wyniku prac analiza SWOT oraz plan strategiczny tworzą oddzielny
dokument.
17
Władze Fundacji w roku 2011:
Rada Fundatorów:
Tadeusz Mazowiecki (Przewodniczący)
Jan Kułakowski (do 25 czerwca 2011)
Piotr Nowina-Konopka
Michał Wojtczak
Henryk Woźniakowski
Rada Programowa:
Piotra Nowina-Konopka (Przewodniczący)
Jan Kieniewicz
Jan Kułakowski (do 25 czerwca 2011)
Tadeusz Mazowiecki
Wojciech Wieczorek
Henryk Woźniakowski
Kuratorium:
Jacek Ambroziak
Maria Gintowt-Jankowicz
Witold Orłowski
Jacek Wojnarowski
Zarząd:
Anna Radwan-Röhrenschef (Prezes)
Ewa Kubuj-Gula
Pracownicy:
Rafał Dymek (Dyrektor)
Agnieszka Burdun (Gł. Księgowa)
Katarzyna Binda (od sierpnia 2011)
Ewelina Górecka
Łukasz Grajewski (wrzesień-listopad 2011)
Andrzej Kostek (do września 2011)
Marek Peda
Gert Roehrborn
Marta RyŜewska (do sierpnia 2011)
Maja Selan
Działalność Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana w roku 2011 była współfinansowana przez Unię Europejską, w ramach programu
Europa dla obywateli
Partnerem Strategicznym Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana w roku 2011 była Telekomunikacja Polska
18