powiatowy program ochrony zdrowia psychicznego na lata 2012-2015

Załącznik do Uchwały nr …………………
Rady Powiatu Górowskiego z dnia ……….. 2012 r.
w sprawie uchwalenia Powiatowego Programu
Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012-2015
POWIATOWY PROGRAM
OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO
NA LATA 2012-2015
Powiat Górowski 2012
1
SPIS TREŚCI
WSTĘP .................................................................................................................................. 3
I.
1. Charakterystyka powiatu ........................................................................................................ 5
II.
DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM .................................................... 10
III.
OPIEKA PSYCHOLOGICZNO-PSYCHIATRYCZNA W POWIECIE GÓROWSKIM . 31
1. Czynniki mające wpływ na zdrowie psychiczne ............................................................... 31
2. Działania chroniące zdrowie psychiczne ........................................................................... 33
IV.
CELE I PRIORYTETY POWIATOWEGO PROGRAMU OCHRONY ZDROWIA
PSYCHICZNEGO ............................................................................................................... 35
1. Cele główne: ......................................................................................................................... 35
2. Cele szczegółowe: ................................................................................................................. 35
3. Zadania w ramach celów szczegółowych: ............................................................................ 36
V.
ADRESACI PROGRAMU ................................................................................................. 39
VI.
PARTNERZY PROGRAMU .............................................................................................. 40
VII. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM, JEGO MONITOROWANIE I FINANSOWANIE .... 40
VIII. PROMOCJA I INFORMOWANIE O PROGRAMIE ........................................................ 41
IX.
SPRAWOZDAWCZOŚĆ.................................................................................................... 41
2
I.
WSTĘP
Konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia definiuje zdrowie jako „stan pełnego
fizycznego, psychicznego i społecznego dobrego samopoczucia, a nie tylko nieobecność
choroby czy kalectwa”.
Zdrowie to nie tylko stan – jest to również pewna wartość, dzięki której jednostka lub grupa
mogą realizować swoje aspiracje i potrzeby oraz zmieniać środowisko lub sobie z nim
radzić. Nieodłącznym elementem zdrowia jest stan zdrowia psychicznego. Zdrowie
psychiczne jest dla człowieka wielkim kapitałem pozwalającym na wykorzystanie
intelektualnego i emocjonalnego potencjału. Pozwala znaleźć i realizować swoje życiowe
role w środowisku społecznym, w szkole, w pracy. Dobry stan zdrowia psychicznego
społeczeństw ma niezwykle pozytywny wpływ na dobrobyt, relacje międzyludzkie,
solidarność i poczucie szczęścia.
Ponieważ zły stan zdrowia psychicznego coraz częściej postrzegany jest jako
poważny problem społeczny, Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 28 grudnia 2010r.
ustanowiła Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego.
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego
(Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.), ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy
administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Natomiast
w działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia
i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki
wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne
i prawne.
Ochrona zdrowia psychicznego wg art. 2 wyżej wymienionej ustawy obejmuje realizację
zadań dotyczących:
1. promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym,
2. zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia
w środowisku rodzinnym i społecznym,
3. kształtowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw
społecznych,
a
zwłaszcza
zrozumienia,
tolerancji,
życzliwości,
a
także
przeciwdziałania ich dyskryminacji.
Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego określony w drodze Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony
Zdrowia Psychicznego (Dz. U. Nr 24 poz. 128) przewiduje realizację działań z zakresu
3
zdrowia psychicznego, należące do zadań własnych samorządów województw, powiatów
i gmin, NFZ oraz ministrów właściwych ze względu na charakter działań określonych
w programie. Szczegółowy wykaz zadań i ich podział pomiędzy podmioty realizujące
określa harmonogram stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia.
Niniejszy Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego wyznacza kierunki działań
w zakresie poprawy stanu zdrowia psychicznego mieszkańców powiatu górowskiego,
zaspokojenia ich potrzeb zdrowotnych oraz organizacji opieki zdrowotnej.
Program obejmuje propozycje planowanych do realizacji działań w obszarze zdrowia
psychicznego.
4
1. Charakterystyka powiatu
Powiat Górowski położony jest w północno-środkowej części województwa
Dolnośląskiego i obejmuje teren o powierzchni 738,1 km2. Powiat tworzą 4 gminy: Góra,
Jemielno, Niechlów i Wąsosz. Pod względem gospodarczym Powiat Górowski jest
regionem typowo rolniczym.
Zamieszkuje tutaj (stan na koniec 2010 roku wg gminnych danych meldunkowych)
37139 osób, z tego 18251 mężczyzn i 18888 kobiet.
Tabela 1 Ludność Powiatu Górowskiego wg stanu na dzień 31.12.2009r.
Gmina
Góra
w tym: m. Góra
Wąsosz
w tym: m.
Wąsosz
Niechlów
w tym: Niechlów
Jemielno
w tym: Jemielno
Powierzchnia
w km2
268,7
Ludność
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
21092
12676
10335
6107
10757
6569
7790
3810
3980
2912
5162
887
3181
360
1446
2569
1466
2593
1586
179
1596
181
193,6
152,0
123,8
Gęstość zaludnienia
osoby/km2
78.5
40,2
33,9
25,7
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: meldunkowych z gmin
Na koniec 2009 roku na terenie powiatu mieszkało ogółem 37225 osób, z tego: 18300
mężczyzn i 18926 kobiet
Tabela 2 Ludność Powiatu Górowskiego wg stanu na dzień 31.12.2010r.
Gmina
Góra
w tym: m. Góra
Wąsosz
w tym: m.
Wąsosz
Niechlów
w tym: Niechlów
Jemielno
w tym : Jemielno
Powierzchnia
w km2
Ludność
Gęstość zaludnienia
osoby/km2
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
268,7
21085
12653
10336
6098
10749
6555
78,4
193,6
7759
2910
3787
1433
3972
1477
40,1
5136
2554
2582
3159
355
1574
177
1585
178
152,0
123,8
33,7
25,5
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: meldunkowych z gmin
Na koniec 2010 roku na terenie powiatu górowskiego mieszkało ogółem 37139
osób, z tego: 18251 mężczyzn i 18888 kobiet.
Mieszkańcy powiatu zajmują się pracą w sektorze rolniczym, zakładach
rzemieślniczych, firmach stolarskich, usługach budowlanych oraz handlu. Na terenie
powiatu brak jest dużych zakładów produkcyjnych.
5
Nie tylko przez ostatnie dwa lata, lecz już od kilku lat obserwowana jest na terenie
Powiatu Górowskiego tendencja spadku liczby mieszkańców.
Wpływ na to mają utrzymujące się od kilku lat niekorzystne zjawiska demograficzne
takie jak: spadek liczby urodzin, wzrost liczby zgonów, a więc ujemny przyrost naturalny
i ujemny wskaźnik migracji.
Niepokojąco wysoki jest też wskaźnik bezrobocia. Można zbudować stwierdzenie,
że odzwierciedla on sytuację gospodarczą, a więc jest pochodną likwidacji wielu zakładów
pracy działających w sektorze rolniczym i mechanicznym oraz utrzymującego się od wielu
lat braku powstawania większych nowych firm.
Powiat Górowski jest powiatem typowo rolniczym (użytki rolne stanowią 64%
powierzchni powiatu), chociaż nie ma zbyt urodzajnych gleb. W latach 70 – tych nastąpił
gwałtowny rozwój gospodarstw rolnych (PGR – ów), które zatrudniały bardzo wielu ludzi,
często bez kwalifikacji zawodowych, ale z konkretnymi umiejętnościami np.: praca przy
zwierzętach czy w polu. Wraz z rozpadem, stopniową likwidacją PGR – ów sytuacja osób
pracujących w tych gospodarstwach stała się bardzo trudna.
W chwili obecnej 90% byłych pracowników PGR – ów jest stałymi klientami urzędu
pracy czy ośrodków pomocy społecznej. Ludzie ci są w szczególnie trudnej sytuacji
zarówno pod względem możliwości podjęcia zatrudnienia, jak i dojazdu do niej.
Są oni przede wszystkim mieszkańcami małych wiosek, położonych daleko
od zakładów pracy, co stanowi niekiedy decydującą przeszkodę w podjęciu zatrudnienia.
Tym bardziej, iż na terenie powiatu nie ma dużych firm zatrudniających znaczne ilości
pracowników.
Pomimo tego, iż na terenie powiatu dominującą funkcję pełni rolnictwo, to głównym
źródłem utrzymania ludności są dochody otrzymywane z pracy. Ważną rolę w gospodarce
powiatu pełni działalność handlowa i przemysłowa. Według danych GUS-u dominują
podmioty prowadzone przez osoby fizyczne.
Są to na ogół jednak małe, rodzinne firmy zatrudniające po kilka osób. Najwięcej
z nich działa w sektorze handlu, usług (naprawa pojazdów samochodowych), przemyśle
(branża spożywcza) i budownictwie.
Bardzo różnie kształtuje się poziom przedsiębiorczości w poszczególnych gminach.
Niewątpliwie podstawowe znaczenie dla rozwoju powiatu mają ośrodki miejskie Góra
i Wąsosz oraz siedziby gmin wiejskich Jemielno i Niechlów. Właśnie te miejscowości są
największym skupiskiem podmiotów gospodarczych.
Wysoki poziom przedsiębiorczości występuje jedynie w Gminie Góra, gdyż
na 10 tys. ludności przypada 855 podmiotów (w powiecie 748). Działa tutaj również
6
najwięcej podmiotów gospodarczych. Spośród 2,9 tys. pracujących w gminie prawie jedna
trzecia pracuje w sektorze przemysł i budownictwo, ponad 10% w handlu i usługach
(naprawa pojazdów samochodowych), a tylko 5% w rolnictwie.
Duży odsetek ludności, bo ponad 43% pracuje w sektorach administracja publiczna,
edukacja oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna.
W Gminie Wąsosz poziom przedsiębiorczości jest niski, na 10 tys. ludności przypada
697 podmiotów gospodarczych. Spośród 0,6 tys. osób pracujących w gminie, ponad jedna
trzecia pracuje w przemyśle, prawie 15% w handlu i usługach (naprawa pojazdów
samochodowych) oraz w transporcie i gospodarce magazynowej, natomiast w rolnictwie,
leśnictwie, łowiectwie i rybactwie ponad 11%. Podobnie jak w Gminie Góra duży odsetek
ludności, bo ponad 35% pracuje w sekcjach administracja publiczna, edukacja oraz opieka
zdrowotna i pomoc społeczna.
Gmina Niechlów jest typową gmina rolniczą. Użytki rolne stanowią tu 66%
powierzchni gminy. Warunki dla produkcji rolnej są tutaj korzystne.
Poziom przedsiębiorczości w gminie jest również niski, bo na 10 tys. ludności
przypada 505 podmiotów. Mała dostępność do dóbr i usług publicznych wpływa
niekorzystnie na rozwój gminy. Spośród 0,4 tys. pracujących w gminie 38% pracuje
w sektorze przemysł i budownictwo, 10% w handlu, usługach (naprawa pojazdów
samochodowych) i transporcie, a w rolnictwie 9%. Prawie 40% pracuje w administracji
publicznej, edukacji oraz opiece zdrowotnej i pomocy społecznej.
Najbardziej niekorzystna sytuacja występuje na terenie Gminy Jemielno. Dominuje
tutaj rolnictwo i leśnictwo. Użytki rolne stanowią 49% powierzchni gminy, natomiast lasy
aż 41,4% jej ogólnej powierzchni. W związku z tym poziom przedsiębiorczości jest również
niski. Na 10 tys. ludności przypada 547 podmiotów. Podobnie jak w Gminie Niechlów, mała
dostępność do dóbr i usług publicznych wpływa niekorzystnie na rozwój gminy. Spośród
0,1 tys. osób pracujących w gminie, prawie 15% pracuje w rolnictwie, leśnictwie,
łowiectwie i rybactwie, 12% w przemyśle, blisko 3% w handlu i usługach (naprawa
pojazdów samochodowych). Natomiast ponad 63% ludności pracuje w sekcjach
administracja publiczna, edukacja oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna.
Jak wynika z powyższego, Powiat Górowski jest przede wszystkim ośrodkiem
administracyjnym. Instytucje użyteczności publicznej, działające na terenie powiatu, pełnią
dwojaką rolę. Z jednej strony spełniają funkcje użyteczne względem osób korzystających
7
z ich usług, a z drugiej strony są miejscem zatrudnienia i źródłem utrzymania dla znacznej
części mieszkańców powiatu1.
Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy
w Górze na koniec czerwca 2011 roku wynosiła 3.103 osoby. W porównaniu
z analogicznym okresem 2010 roku wzrost o 271 osób.
Tabela 3 Zmiany w poziomie bezrobocia w poszczególnych gminach powiatu
Liczba bezrobotnych
na dzień
na dzień
Wyszczególnienie
30.06.2010
30.06.2011
1.
Wzrost
Spadek
+/-
Dynamika
%
3:2
2.
3.
4.
5.
Góra
1.613
1.813
+200
112,4
Miasto i Gmina
Wąsosz
544
530
-14
97,4
Gmina
Jemielno
252
300
+48
119,0
Gmina
Niechlów
423
460
+37
108,7
RAZEM
2.832
3.103
+271
109,6
Miasto i Gmina
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: tabela ze sprawozdania PUP w Górze
Stopa bezrobocia
W poniższej tabeli pokazujemy stopę bezrobocia w powiecie górowskim na koniec
roku 2009 (24,0%) i roku 2010 (27,4%). Wzrost o 3,4%.
Tabela 4 Stopa bezrobocia 2009,2010
Stopa bezrobocia w 2010 roku (%)
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
I.
2.
3.
4.
S.
6.
7.
POLSKA
12,7
13,0 12,9
12,3
11,9
11,6 11,4 11,3
11,5
13,4
13,9 13,8
13,3
12,9
12,4 12,2 12,1
26,1
26,6 26,3
24,9
24,2
23,7 23,9 23,9
8.
9.
XII
XII
IX
X
XI
2010
2009
10.
II.
12.
14.
15.
11,5 11,7
12,3
11,9
12,4
12,4 12,5
13,0
12,5
25,0
25,0 26,2
27,4
24,0
WOJEWÓDZTWO
DOLNOŚLĄSKIE
POWIAT
GÓROWSKJ
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: tabela ze sprawozdania PUP w Górze za 2010 rok
1
PUP Góra „Analiza lokalnego rynku pracy”
8
Według danych GUS stopa bezrobocia w powiecie górowskim na koniec czerwca 2010 roku
wynosiła 23,7,0 %. Natomiast na koniec czerwca 2011r. 26,0 %, - wzrost o 2,3 %.
Tabela 5 Stopa bezrobocia 2010, 2011
STOPA BEZROBOCIA (%)
Wyszczególnienie
POLSKA
na dzień
na dzień
na dzień
30.06.2010
31.12.2010
30.06.2011
11,6
12,3
11,8
12,4
13,0
12,0
23,7
27,4
26,0
WOJEWÓDZTWO
DOLNOŚLĄSKIE
POWIAT GÓROWSKI
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: GUS
Jak widać stopa bezrobocia w powiecie górowskim jest ponad dwukrotnie wyższa
od wskaźnika wojewódzkiego.
Niezależnie od tego, czy bezrobocie jest efektem niedopasowania strukturalnego, czy
wynika z nadwyżki siły roboczej nad liczbą miejsc pracy, ma ono negatywny wpływ
na niemal wszystkie dziedziny życia człowieka.
Dotyka go zarówno materialnie, jak też psychicznie. Ma ogromne znaczenie
dla ludzkiego zdrowia.
Bezczynność zawodowa przyczynia się do wystąpienia zarówno zaburzeń
psychicznych, jak też chorób układu krążenia czy układu pokarmowego.
Sytuacja braku pracy i związany z nią stres powoduje często występowanie wielu
nałogów szkodliwych dla zdrowia. Przeważnie wśród bezrobotnych rozpowszechnione jest
palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu.
9
II.
DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM
1. Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej
Wszystkie placówki, instytucje, organizacje itp., pracujące na rzecz osób
niepełnosprawnych w tym niepełnosprawnych psychicznie działające na terenie Powiatu
Górowskiego tworzą bazę ochrony zdrowia i opieki społecznej.
System wsparcia dla osób niepełnosprawnych, w tym dla osób z zaburzeniami
psychicznymi w powiecie górowskim realizowany jest przez wiele instytucji, poprzez:
rehabilitację społeczną i zawodową, orzecznictwo, edukację, całodobowe usługi opiekuńcze
oraz medyczny system wsparcia czyli wszechstronną pomoc społeczną, medyczną
i aktywizację zawodową, którą oferują mieszkańcom powiatu górowskiego.
Bardzo ważnym systemem wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi jest
pomoc społeczna, którą zajmują się takie instytucje jak:
na szczeblu powiatowym: Dom Pomocy Społecznej we Wronińcu, Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie w Górze na szczeblu gminnym: Ośrodki Pomocy Społecznej,
Środowiskowy Dom Samopomocy, Ośrodek Rehabilitacji Dzieci Niepełnosprawnych
w Górze.
Równie istotnym systemem wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi jest
oświata, którą zajmują się: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Górze, Specjalny
Ośrodek Szkolno -Wychowawczy w Wąsoszu.
Kolejnym systemem wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi jest
aktywizacja zawodowa, którą zajmuje się Powiatowy Urząd Pracy w Górze.
W obszarze medycznym systemem wsparcia jest Powiatowe Centrum Opieki
Zdrowotnej Spółka z o.o. w Górze oraz Przychodnie.
Zasoby instytucjonalne przedstawione są poniżej.
Powiatowe Centrum Opieki Zdrowotnej Spółka z o.o. w Górze
Powiatowe Centrum Opieki Zdrowotnej w Górze Sp. z o.o. stanowi wyodrębniony
organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych ustanowiony i utrzymywany w celu
udzielania świadczeń zdrowotnych służących ratowaniu, przywracaniu, poprawie zdrowia
zarówno fizycznego jak i psychicznego.
Zakład realizuje świadczenia z zakresu:
a) Leczenie chorych stacjonarnie w oddziałach szpitalnych oraz udzielanie świadczeń
w Izbie Przyjęć;
10
b) Udzielanie całodobowej pomocy lekarsko- pielęgniarskiej w stanach zagrożenia życia
i wypadkach w domu chorego, miejscu pracy i nauki oraz w innych miejscach ich
powstawania, w tym świadczenie pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach
komunikacyjnych
w
ramach
działań
zespołów
ratownictwa
medycznego-
specjalistycznego i podstawowego;
c) Świadczenie nocnej i świątecznej ambulatoryjnej i wyjazdowej opieki lekarskiej
i pielęgniarskiej oraz transportu w POZ;
d) Prowadzenie fizjoterapii leczniczej w obrębie oddziałów szpitalnych oraz na rzecz
pacjentów ambulatoryjnych;
e) Świadczenie usług medycznych i opiekuńczych w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym;
f) Świadczenie ambulatoryjnych specjalistycznych usług w ramach działalności poradni
specjalistycznych;
g) Świadczenia z zakresu działań diagnostycznych i analityki medycznej w pracowniach
diagnostycznych;
h) Prowadzenia praktyk zawodowych średniego i wyższego (w trakcie studiów
medycznych) personelu medycznego;
i) Prowadzenie pozostałej działalności medycznej i nie medycznej pomocniczej w celu
realizacji podstawowych zadań oraz w celu powiększeniu funduszu Zakładu;
j) Prowadzenie działalności profilaktycznej i oświatowo- zdrowotnej;
k) Zapewnienie
pacjentom
szpitala
opieki
psychiatrycznej,
psychologicznej
i logopedycznej;
l) Całodobowe zabezpieczenie medyczne w sytuacjach kryzysowych.
Zakres i rodzaj udzielonych świadczeń medycznych może być poszerzony
w zależności od potrzeb wynikających z przyjmowanych zleceń i zawierania umów
oraz w miarę posiadanych przez Zakład możliwości ich wykonania. Zakład może
współpracować z innymi zakładami opieki zdrowotnej, instytucjami, organizacjami
społecznymi, fundacjami i stowarzyszeniami naukowymi.
Przychodnia Lekarzy Specjalistów „Pharma Medica” w Górze
W ramach kontraktu z NFZ Przychodnia Lekarzy Specjalistów „Pharma Medica”
w Górze prowadzi m.in. Poradnię Opieki Psychiatrycznej i Leczenia Uzależnień, w ramach
której działają:
11
Poradnia Leczenia Uzależnień
Poradnia Terapii uzależnienia od substancji psychoaktywnych
Poradnia Zdrowia Psychicznego
Dom Pomocy Społecznej we Wronińcu
Dom Pomocy Społecznej we Wronińcu przeznaczony jest dla sześćdziesięciu osób
przewlekle psychicznie chorych.
Wiek mieszkańców przedstawia się następująco:
19 - 40 lat - 8 osób,
41 - 60 lat - 36 osób,
61 - 74 lata - 14 osób,
75 i więcej - 2 osoby.
Główne schorzenia mieszkańców to: schizofrenia, zespół psychoorganiczny
i współistniejące: niepełnosprawność fizyczna i choroby wieku starczego.
Dziewiętnaście osób jest ubezwłasnowolnionych całkowicie oraz trzy osoby
częściowo, dla 18 osób opiekunami prawnymi jest rodzina i dla 5 osób - pracownicy Domu.
Odpłatność za pobyt w Domu wnoszona jest z emerytury i renty - 47 osób i zasiłku
stałego wyrównawczego - 13 osób. Spośród mieszkańców - 5 osób porusza się przy pomocy
kul oraz 8 osób na wózkach inwalidzkich.
Standard obowiązujących usług świadczonych w jednostce.
Budynek i jego otoczenie są bez barier architektonicznych (posiada zainstalowany
dźwig osobowy). Obiekt wyposażony jest w system przyzywowo-alarmowy i system
alarmowo
-
przeciwpożarowy.
i wieloosobowe.
Przy
pokojach
Do
są
dyspozycji
łazienki
mieszkańców
przystosowane
są
pokoje
jedno
do
potrzeb
osób
niepełnosprawnych.
Ponadto w obiekcie są pomieszczenia wspólnego użytkowania tj. pokój dziennego
pobytu, jadalnia, gabinet medycznej pomocy doraźnej, pomieszczenia do terapii
i rehabilitacji, pomieszczenie do prania i suszenia, miejsce kultu religijnego, pokój gościnny,
kuchenka pomocnicza, sala do ćwiczeń zespołu wokalno - muzycznego oraz inne
pomieszczenia techniczno - gospodarcze służące zaspokajaniu potrzeb mieszkańców. Teren
wokół
obiektu
jest
ogrodzony
i
zagospodarowany
dla
potrzeb
rekreacyjnych
oraz terapeutycznych.
W zakresie wyżywienia i organizacji posiłków Dom zapewnia trzy posiłki dziennie,
posiłek dodatkowy (podwieczorek) oraz posiłki dietetyczne - zgodnie z zaleceniem lekarza.
12
Dla każdego z posiłków czas wydawania wynosi 2 godziny, ostatni posiłek
mieszkańcy otrzymują nie wcześniej niż o godzinie 18.00. Podstawowe produkty
żywnościowe oraz napoje dostępne są przez całą dobę. Mieszkańcy mogą spożywać posiłki
w pokoju mieszkalnym, a w razie potrzeby są karmieni. Dom posiada kuchnię wraz
z zapleczem, jadalnię oraz personel pionu żywienia.
Podstawowe usługi lekarskie dla mieszkańców świadczy lekarz z Niepublicznego
Zakładu Opieki Zdrowotnej w Górze, ul. Mickiewicza 1. Na konsultacje specjalistyczne
mieszkańcy wożeni są do specjalistów.
Mieszkańcom Domu zapewnia się pomoc w utrzymaniu higieny osobistej. Dom
zaopatruje mieszkańców w odzież i obuwie odpowiedniego rozmiaru, dostosowane
do potrzeb danej osoby oraz do pory roku, a także ręczniki, pościel, papier toaletowy,
dezodoranty, szampony do włosów, gąbki do mycia ciała, bieliznę osobistą i przybory
do golenia. Ręczniki zmieniane są w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na tydzień a pościel
nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie.
W zakresie usług opiekuńczych i wspomagających zapewnia się: świadczenie pracy
socjalnej, organizację terapii zajęciowej w pracowniach terapii, organizację świąt,
uroczystości okazjonalnych oraz umożliwia się udział w imprezach kulturalnych, możliwość
kontaktu z kapłanem, regularny kontakt z dyrektorem Domu (każdy poniedziałek i środę
od godz. 09:00 do godz. 11:00). W jednostce funkcjonuje samorząd mieszkańców, który
aktywnie uczestniczy w życiu Domu.
Mieszkańcy są aktywizowani zgodnie z ich zainteresowaniami, potrzebami
i możliwościami. W Domu funkcjonuje dobrze rozwinięta sfera terapeutyczna, w której
mieszkańcy biorą czynny udział. Prowadzone są zajęcia plastyczno - manualne (malowanie,
rysowanie, wykonywanie odlewów gipsowych, malowanie na szkle, drewnie i płótnie,
wykonywanie kartek okolicznościowych, kompozycji kwiatowych i stroików), silwoterapia
- kontakt z przyrodą (spacery, wycieczki piesze i rowerowe); ludoterapia - rehabilitacja
społeczna (gry świetlicowe, rozwiązywanie krzyżówek, zabawy ruchowe na świeżym
powietrzu, konkursy); biblioterapia (czytanie książek i książka mówiona); ergoterapia terapia pracą (utrzymanie porządku w pokojach, dyżury w jadalni, pomoc w utrzymaniu
porządku na terenie, opieka nad zwierzętami); muzykoterapia (wspólne śpiewanie, rytmika,
gry na instrumentach, próby zespołu muzycznego); terapia kulinarna (wypiek ciast, nauka
przygotowania prostych potraw oraz posługiwania się sztućcami).
W celu pełniejszego wspomagania mieszkańców prowadzona jest rehabilitacja
usprawniająca, jak: masaż leczniczy, ćwiczenia oddechowe, ogólnousprawniające, prądy
diadynamiczne, hydromasaż oraz zabiegi relaksacyjne.
13
Dom Pomocy Społecznej zatrudnia dwóch pracowników socjalnych na stałym etacie.
Mieszkańcom zapewnia się kontakt z psychologiem i psychiatrą, którzy przyjmują
na terenie Domu.
Pracownicy podnoszą swoje kwalifikacje uczestnicząc w szkoleniach m.in.:
1. „Udzielanie pierwszej pomocy"
2. „Niefarmakologiczne zasady postępowania z mieszkańcem domu, kierunki i formy
prowadzenia terapii".
3. „Aplikowanie, budowanie i zarządzanie projektami".
4. „Funkcjonowanie domu pomocy społecznej w nowej rzeczywistości”.
5. „Opieka paliatywna w jednostkach całodobowej opieki".
W ramach podniesienia standardu usług na potrzeby mieszkańców zakupiono
rowery, utworzono kącik zoologiczno - przyrodniczy, doposażono pracownię kulinarną
w nowy sprzęt AGD oraz świetlicę w telewizor plazmowy z odtwarzaczem DVD i kamerę
video.
Wymieniono meble (komody, witryny) i wykładziny w pokojach mieszkańców,
zakupiono nowe tapczany oraz wymieniono obicia foteli w jadalni. Wymalowano pokoje
i łazienki.
Pracownicy zespołu terapeutyczno - opiekuńczego spełniają wymogi kwalifikacyjne
określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005r. w sprawie zasad
wynagradzania
pracowników
samorządowych
zatrudnionych
w
jednostkach
organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 146, poz. 1222).
Ośrodki Pomocy Społecznej w: Górze, Wąsoszu, Niechlowie, Jemielnie
Ośrodki Pomocy Społecznej są jednostkami organizacyjnymi samorządów
gminnych.
Celem
działania
ośrodków
jest
umożliwienie
osobom
i
rodzinom
przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać
wykorzystując własne możliwości uprawnienia i zasoby. Ośrodki wspierają ich w wysiłkach
skierowanych na zaspokojenie najpilniejszych i niezbędnych potrzeb. Umożliwiają im życie
w warunkach odpowiadających godności ludzkiej oraz na miarę możliwości doprowadzają
do życiowego usamodzielnienia oraz integracji ze środowiskiem.
OPS–y świadczą usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi
polegające w szczególności na uczeniu i rozwijaniu umiejętności niezbędnych
do samodzielnego
życia,
interwencji
i
pomocy
w
życiu
w
w gospodarowaniu pieniędzmi, pielęgnacji oraz rehabilitacji fizycznej.
14
rodzinie,
pomocy
W powiecie górowskim instytucjonalną pomoc środowiskową świadczą cztery
ośrodki pomocy społecznej: OPS w Górze, OPS w Wąsoszu, OPS w Jemielnie, OPS
w Niechlowie. Oferują one różnego rodzaju pomoc finansową, pomoc usługową oraz pracę
socjalną. Ośrodki pomocy Społecznej wspierają działania powiatu w zakresie wspierania
osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez pracę socjalną, udzielając świadczeń
finansowych oraz przyznając specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi świadczone w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej psychicznie.
Ponadto niektóre ośrodki pomocy społecznej realizują projekty systemowe,
w których uczestniczą również osoby z zaburzeniami psychicznymi.
Tabela 6 liczba przyznanych specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania osób z
zaburzeniami psychicznymi
Gmina
2009
2010
2011
Góra
12
12
12
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z OPS w Górze
Tabela 7 liczba przyznanych świadczeń finansowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Gmina
2009
2010
2011
Góra
73
81
82
18
21
18
Niechlów
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z OPS w Górze i Niechlowie
*Nie zamieszczono informacji z pozostałych OPS-ów w Tabeli nr 6 i nr 7 z powodu braku danych
od tychże instytucji.
Środowiskowy Dom Samopomocy w Górze
Dom Samopomocy działa od 1998 roku i jest instytucją ponadlokalną obejmującą
świadczeniami pełnoletnie osoby niepełnosprawne intelektualnie oraz z zaburzeniami
psychicznymi zamieszkujące na terenie gmin: Góra, Jemielno, Niechlów i Wąsosz. Główne
cele jakie realizuje ŚDS w Górze to: podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności
samodzielnego
życia,
podniesienie
poziomu
zaradności
życiowej
i
sprawności
psychofizycznej, przystosowanie do funkcjonowania społecznego w środowisku osób
korzystających z usług tej placówki.
W latach 2009-2011 z usług terapeutycznych i rehabilitacyjnych ośrodka korzystało
36 osób. Są to osoby wyłącznie dorosłe w przedziale wiekowym 18-51 lat, w tym 17 kobiet
i 19 mężczyzn. Zamieszkują następujące gminy powiatu: Góra (27 osób), Wąsosz (5 osób),
Niechlów (3osoby), Jemielno (1osoba).
15
Uczestnicy posiadają następujące niepełnosprawności:
upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim
- 11 osób
upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym - 7
upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym
-9
schizofrenia paranoidalna
-3
zespól Turnera
-1
zespól Downa
-5
Środowiskowy Dom Samopomocy udziela wsparcia dziennego.
Jedynie wsparcie, które spowoduje (na miarę możliwości uczestnika) jego
samodzielne funkcjonowanie przy obustronnej akceptacji w naturalnym środowisku
społecznym można uznać za uwieńczone sukcesem.
Przyjmuje się zasadę, że pobyt osoby z zaburzeniami psychicznymi w ŚDS powinien
być ograniczony w czasie (jeśli to możliwe) oraz zakończony powrotem do środowiska
rodzinnego i w miarę samodzielnego w nim funkcjonowania lub przejściem do Warsztatów
Terapii Zajęciowej, a nawet uzyskania zatrudnienia na rynku pracy.
Dla podopiecznych oferowane są treningi samoobsługi i zaradności życiowej,
umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów, spędzania wolnego czasu,
terapia ruchowa, zajęcia sportowe, rekreacyjne, turystyka.
Ponadto udzielane jest poradnictwo psychologiczne (zarówno dla podopiecznych, jak
i ich rodzin), pomoc w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych. Podopieczni mają
do dyspozycji pracownie : kulinarną, plastyczną, krawiecką oraz salę rehabilitacji, świetlicę,
pokój dzienny, gabinet medyczny i ogród.
PZOZ Ośrodek Rehabilitacji Dzieci Niepełnosprawnych w Górze
Ośrodek realizuje umowę z NFZ w ramach której udziela świadczeń w zakresie
rehabilitacji, fizjoterapii ambulatoryjnej, rehabilitacji dzieci z zaburzeniami wieku
rozwojowego, poradni logopedycznej oraz lekarskiej ambulatoryjnej opieki rehabilitacyjnej.
Z usług Ośrodka korzystają również dzieci u których stwierdzono również zaburzenia
psychiczne.
W ramach Poradni Rehabilitacyjnej dzieciom udzielane są porady i konsultacje
specjalistyczne.
W
Pracowniach
Fizjoterapii
dzieci
korzystają
z
zabiegów
fizjoterapeutycznych w zakresie: kinezyterapii, hydroterapii, masażu leczniczego oraz wielu
16
innych. W Ośrodku Rehabilitacji dziennej dzieci niepełnosprawne oraz zagrożone
nieprawidłowym
rozwojem
psychomotorycznym
są
objęte
wyspecjalizowaną
i kompleksową rehabilitacją. Ośrodek wyposażony jest w specjalistyczny sprzęt
rehabilitacyjny i zatrudnia fachowy zespół terapeutyczny, który zajmuje się poradą
rehabilitacyjną, neurologiczną i terapią zajęciową.
Powiatowy Urząd Pracy w Górze
Publiczne służby zatrudnienia odgrywają ważną rolę w zwiększaniu szans
na zatrudnienie osób bezrobotnych i poszukujących pracy. Ich zadaniem jest udzielenie
pomocy tym osobom w zakresie świadczenia usługi poradnictwa zawodowego,
pośrednictwa pracy oraz szkoleń, a także realizują programy aktywizacji zawodowej.
Ogólnie rzecz biorąc, do zadań publicznych służb zatrudnienia należy realizacja większości
działań koniecznych do reintegracji pracowników na rynku pracy. Urzędy Pracy wypłacają
również zasiłki dla bezrobotnych oraz pozyskują i gospodarują środkami przeznaczonymi na
przeciwdziałanie bezrobocia i działania na lokalnym rynku pracy. Powiatowy Urząd Pracy
w Górze realizuje powyższe zadania wspierające osoby bezrobotne i poszukujące pracy
na rzecz pomocy w znalezieniu zatrudnienia. W grupie aktywizowanych osób znajdują się
również osoby bezrobotne niepełnosprawne i poszukujące pracy o niepełnosprawności
sklasyfikowanej symbolami 01-U i 02-P, tzn. osoby u których stwierdzono upośledzenie
umysłowe lub chorobę psychiczną.
Można stwierdzić, że na przestrzeni ostatnich trzech lat, ilość osób zarejestrowanych
w Powiatowym Urzędzie Pracy w Górze pozostaje na podobnym poziomie.
Liczbę osób bezrobotnych i poszukujących pracy z podziałem na gminy przedstawia
tabela nr 8.
17
Tabela 8 Osoby upośledzone umysłowo i chore psychicznie zarejestrowane w PUP w latach 2009-2011
Gminy
Wyszczególnienie
Powiat
Góra
Jemielno
Niechlów
Wąsosz
ROK 2009
Osoby bezrobotne:
- upośledzenie umysłowe
- choroby psychiczne
11
3
1
3
5
1
22
Poszukujący pracy:
- choroby psychiczne
1
1
-
-
2
ROK 2010
Osoby bezrobotne:
- upośledzenie umysłowe
- choroby psychiczne
13
1
8
1
3
5
2
29
Poszukujący pracy:
- choroby psychiczne
3
1
-
-
4
ROK 2011
Osoby bezrobotne:
- upośledzenie umysłowe
- choroby psychiczne
2
11
5
1
3
3
3
22
Poszukujący pracy:
- choroby psychiczne
3
1
-
-
4
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: PUP w Górze
Jak widać w zamieszczonej powyżej tabeli dane dotyczące osób z upośledzeniem
umysłowym i chorobą psychiczną w czasie ostatnich trzech lat nie ulegają radykalnym
zmianom. Od dwóch lat cztery osoby z orzeczeniem choroby psychicznej (3 osoby z gminy
Góra i 1 osoba z gminy Jemielno) zarejestrowane są jako poszukujący pracy.
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Górze
Poradnia swym zasięgiem obejmuje placówki oświatowo-wychowawcze z terenu
powiatu górowskiego. Współpracuje m.in. z organizacjami pozarządowymi, instytucjami
świadczącymi poradnictwo i pomoc dzieciom i młodzieży oraz rodzicom, innymi
poradniami, a także z administracją oświatową i samorządową.
Jednym z ważniejszych celów Poradni jest udzielanie dzieciom i młodzieży pomocy
psychologiczno pedagogicznej, w tym pomocy logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku
kształcenia i zawodu, a także pomocy psychologiczno – pedagogicznej rodzicom
i nauczycielom związanej z wychowaniem i kształceniem dzieci i młodzieży.
Poradnia udziela pomocy psychologicznej, pedagogicznej i logopedycznej dzieciom
od lat 3 i ich rodzicom w zakresie zapobiegania zaburzeniom rozwojowym.
18
Zajmuje się też profilaktyką uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży,
udzielaniem pomocy psychologiczno – pedagogicznej dzieciom i młodzieży z grup ryzyka,
a także terapią zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych. Wspomaga
wychowawcze funkcje rodziny. Orzeka m.in. w sprawie kształcenia indywidualnego,
specjalnego oraz niedostosowania społecznego.
Tabela 9 Rodzaje i liczba wydanych orzeczeń 2009-2011
Kształcenie
Kształcenie
specjalne w
Rok szkolny
Nauczanie
specjalne
stopniu
indywidualne
w stopniu
umiarkowanym /
lekkim
znacznym
Kształcenie
specjalne
w stopniu
głębokim
Orzeczenie
o niedostosowaniu
społecznym
2008/2009
28
56
15
-
-
2009/2010
39
53
10
3
-
2010/2011
20
43
14
1
1
2011/2012
6
8
5
1
2
Razem
93
160
44
5
3
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych: PPP w Górze
W przypadku dzieci i młodzieży głęboko upośledzonej orzeczenia wydaje się
na okres do 5 lat. Pozostałe orzeczenia dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo
wydawane są najczęściej na etap edukacyjny, czyli średnio na trzy lata. Na kolejnych
etapach nauki orzeczenia są wydawane ponownie (uaktualnienia). Dochodzą tu również
orzeczenia dzieci, które wcześniej nie miały stwierdzonego upośledzenia bądź rodzice nie
wyrażali zgody na jego wydanie.
Poradnia obejmuje swym działaniem (od urodzenia do ukończenia nauki w szkole
ponadgimnazjalnej na naszym terenie) 8223 dzieci i młodzieży, a ponadto szkoły
i przedszkola:
Przedszkola
15
Szkoły podstawowe
14
Szkoły gimnazjalne
8
Szkoły ponadgimnazjalne
2
SOSW w Wąsoszu
1
Dodatkowe informacje dotyczące działalności Poradni to:
- liczba uczniów objętych badaniami diagnostycznymi i terapią: psychologiczną,
pedagogiczną bądź logopedyczną – 762,
-
liczba odbytych posiedzeń zespołów orzekających – 39,
- liczba wydanych orzeczeń i opinii o wczesnym wspomaganiu rozwoju – 88,
19
- liczba nauczycieli, rodziców i wychowawców, którym udzielono pomocy (treningi,
terapia rodzin i inne) –112 osoby. Odbyto14 Rad Pedagogicznych, wykładów,
pogadanek dla rodziców.
Ważnym zadaniem wykonywanym przez poradnie jest również szkolenie
nauczycieli, przykładowa tematyka: „Negocjacje nastawione na współpracę- rozwiązywanie
konfliktów”, „Udzielanie pomocy psychologicznej poszkodowanym w wypadkachpierwsza pomoc”, „Funkcjonowanie dziecka z ADHD i zaburzeniami emocjonalnymi
wszkole”, „Podstawy psychologiczne rewalidacji upośledzonych umysłowo”
Liczba dzieci i młodzieży objętej innymi działaniami w 2010/2011:
- doradztwo zawodowe w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych - 484 osób,
- zajęcia profilaktyczne na temat agresji „Praca z uczniem” - 125 osób,
- zajęcia profilaktyczne „Uzależnienia od mediów cyfrowych” - 99 osób,
- zajęcia psychoedukacyjne „Sposoby radzenia sobie ze stresem”- 41 osób.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Górze
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie to jednostka organizacyjna pomocy
społecznej funkcjonująca na szczeblu powiatu. Jest to jednostka nieposiadająca osobowości
prawnej wykonująca zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie pomocy
społecznej, zadania własne powiatu i zadania zlecone przez administrację rządową. Wśród
wykonywanych zadań są też zadania na rzecz osób niepełnosprawnych i osób długotrwale
chorych i ich rodzin.
PCPR w Górze podejmuje działania, które mają na celu niwelowania skutków
niepełnosprawności, działania mające na celu wspieranie osób niepełnosprawnych poprzez
rehabilitację społeczną polegającą na realizowaniu programów finansowanych ze środków
Państwowego Funduszu rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz poprzez uczestnictwo
osób niepełnosprawnych w projekcie systemowym współfinansowanym ze środków Unii
Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Ze środków PFRON
jednostka oferuje dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, dofinansowanie do zakupu
sprzętu rehabilitacyjnego, dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych,
technicznych, w komunikowaniu się, refundację w zaopatrzeniu sprzętu ortopedycznego
i środków pomocniczych. Ta forma wsparcia niweluje skutki niepełnosprawności, poprawia
kondycję psychiczną, fizyczną i umożliwia sprawniejsze wypełnianie ról społecznych
i lepszą możliwość do samodzielnego funkcjonowania. Uczestnictwo w projekcie podnosi
natomiast
kompetencje
życiowe
i
umiejętności
niepełnosprawnej.
20
społeczno-zawodowe
osoby
Od czterech lat jednostka realizuje projekt systemowy „Mit a prawda - łamiemy
bariery i stereotypy” o charakterze edukacyjnym oraz integracyjnym z którego korzystają
też osoby niepełnosprawne z zaburzeniami psychicznymi. Ze środków PFRON jednostka
udziela dofinansowania również osobom z zaburzeniami psychicznymi.
Tabela 10 Liczba i wysokość dofinansowań udzielonych osobom z zaburzeniami psychicznymi ze
środków PFRON przez PCPR w Górze
Lp.
1.
2.
3.
4.
Rok
Liczba osób
Wartość dofinansowania
Dofinansowanie do barier
2009
4
11000,00
architektonicznych, w komunikowaniu się
2010
6
12500,00
i technicznych.
2011
8
21200,00
Dofinansowanie do uczestnictwa
2009
42
23500,00
w turnusach rehabilitacyjnych.
2010
53
27900,00
2011
59
32400,00
Dofinansowanie do zakupu sprzętu
2009
1
1200,00
rehabilitacyjnego.
2010
1
950,00
2011
1
1150,00
Dofinansowanie do zakupu przedmiotów
2009
3
1250,00
ortopedycznych i środków pomocniczych.
2010
5
2550,00
2011
10
5300,00
Cel dofinansowania
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z PCPR w Górze
Istotnym elementem wsparcia jest poradnictwo specjalistyczne realizowane przez
Ośrodek Wsparcia działający w PCPR w Górze. Z tej formy wsparcia skorzystało wiele
osób, a także rodziny osób z zaburzeniami psychicznymi, a dokładne dane przedstawia
poniższa tabela.
Tabela 11 Liczba osób z zaburzeniami psychicznymi korzystająca ze wsparcia specjalistycznego w
latach 2008-2011
Liczba osób, którym
Lp.
Rok
Ilość zgłoszeń ogółem
udzielono pomocy
1
2008
159
223
2
2009
143
176
3
2010
175
198
4
2011
187
211
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z PCPR w Górze
Kolejnym elementem systemu wsparcia osób niepełnosprawnych jest również
orzecznictwo do celów pozarentowych realizowane przez Powiatowy Zespół do Spraw
Orzekania o Niepełnosprawności i Stopniu Niepełnosprawności, który funkcjonuje
21
w strukturze PCPR. Zespół w ostatnich latach wydał około 1600 orzeczeń dotyczących
różnych dysfunkcji, w tym również schorzeń psychicznych i upośledzeń. Dokładne dane
przedstawione są w poniższej tabeli.
Tabela 12 Ogólna liczba osób niepełnosprawnych ( w tym również dzieci) w powiecie górowskim
w latach 2000-2011
Rok
Liczba osób niepełnosprawnych w powiecie górowskim
2000
66
2001
320
2002
824
2003
975
2004
1153
2205
1234
2006
1262
2007
1355
2008
1248
2009
1340
2010
1230
2011
1265
Razem
12 272
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
Tabela 13 Osoby niepełnosprawne do 16 roku życia w powiecie górowskim w latach 2008-2010
Rok
Osoby niepełnosprawne
2008
440
2009
466
2010
419
2011
595
Źródło: Opracowanie Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
22
Tabela 14 Osoby niepełnosprawne powyżej 16 roku życia w powiecie górowskim w latach 2008-2010
według wieku, płci, wykształcenia i zatrudnienia
Według wybranych kategorii wiekowych i płci
Płeć
Wiek
Rok
Ogółem
17-25
26-40
41-60
61-powyżej
K
M
2008
808
125
61
378
244
415
398
2009
874
112
88
420
254
459
415
2010
811
97
74
387
253
414
397
2011
1130
99
210
390
431
665
465
Według wykształcenia i zatrudnienia
Wykształcenie
Rok
Zatrudnienie
Ogółem
Mniej niż
podstawowe
Podstawowe
Zasadnicze
Średnie
Wyższe
Tak
Nie
2008
808
40
278
234
208
48
144
664
2009
874
30
306
271
219
48
139
735
2010
811
13
301
257
198
42
141
670
2011
1130
80
402
458
128
62
350
780
Według stopnia niepełnosprawności
Stopień niepełnosprawności
Rok
Ogółem
Znaczny
Umiarkowany
Lekki
2008
808
245
308
255
2009
874
256
354
264
2010
811
246
310
255
2011
1130
255
510
365
Źródło: Opracowanie Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
23
Wykres 1 Osoby niepełnosprawne w powiecie górowskim w latach 2008-2010 według wieku.
450
400
350
300
Liczba
osób
250
200
150
100
50
0
2008
2009
2010
W latach
wiek 17-25
wiek 26-40
wiek 41-60
wiek 61-powyżej
Źródło: Opracowanie Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON Góra
Wykres 2 Osoby niepełnosprawne w powiecie górowskim w latach 2008-2010 według płci
460
450
440
430
Liczba
osób
420
410
400
390
380
370
360
2008
2009
2010
W latach
Męszczyżni
Kobiety
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON Góra
24
Wykres 3 Osoby niepełnosprawne w powiecie górowskim w latach 2008-2010 wg wykształcenia
350
300
250
Liczba
osób
200
150
100
50
0
2008
2009
2010
W latach
Wykształcenie:
Mniej niż podstawowe
Podstawowe
Zasadnicze
średnie
Wyższe
Źródło: Opracowanie Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON Góra
Wykres 4 Osoby niepełnosprawne w powiecie górowskim w latach 2008-2010 wg zatrudnienia
800
700
600
Liczba
osób
500
400
300
200
100
0
2008
2009
2010
W latach
Liczba zatrudnienionych
Liczba niezatrudnienionych
Źródło: Opracowanie Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON Góra
25
Wykres 5 Osoby niepełnosprawne w powiecie górowskim w latach 2008-2010 wg stopnia
Liczba
osób
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2008
2009
2010
W latach
Stopień niepełnosprawności:
Znaczny
Umiarkowany
Lekki
Źródło: Opracowanie: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON Góra
Analizując dane z powyższych tabel i wykresów przedstawiających osoby
niepełnosprawne w powiecie górowskim należy stwierdzić, że osoby niepełnosprawne
stanowią grupę wewnętrznie zróżnicowaną z punktu widzenia stopnia i rodzaju
niepełnosprawności, wieku, płci, wykształcenia, sytuacji na rynku pracy i innych cech
społeczno-demograficznych. Niepełnosprawność u dzieci powoduje, iż mają one
ograniczone możliwości edukacyjne, a ich rodzice ograniczone możliwości w podjęciu
pracy zawodowej. Niższy poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych obserwowany jest
we wszystkich grupach wiekowych. Oznacza to, że znacznie gorzej od zdrowych
rówieśników wykształcona jest również młodzież niepełnosprawna. Oczywista nierówność
startu w dorosłe życie wynikająca z faktu niepełnosprawności pogłębiona zostaje poprzez
gorsze przygotowanie do życia zawodowego. Niskiemu poziomowi aktywności zawodowej
osób niepełnosprawnych towarzyszy jednocześnie zjawisko bezrobocia.
Bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych jest wyższe niż liczba osób czynnych
zawodowo. Trudności w znalezieniu pracy potęguje niski poziom kwalifikacji,
zaawansowany wiek i niższa niż przeciętnie zawodowo dyspozycyjność i mobilność osób
niepełnosprawnych. Dla większości osób niepełnosprawnych i ich rodzin trudna sytuacja
materialna w połączeniu z niewielkimi możliwościami jej zmiany w oparciu o osobistą
zaradność, stanowią barierę nie do pokonania w samodzielnym zaspakajaniu wielu potrzeb
i rozwiązywaniu problemów, jakie rodzi niepełnosprawność.
26
Różne są rodzaje i stopnie niepełnosprawności, w dokumencie tym skupiono się
na schorzeniach z powodu chorób psychicznych i upośledzenia, ponieważ są one istotne
w opracowaniu tego dokumentu.
Narastający problem zdrowia psychicznego potwierdzają ogólnopolskie badania, ale
także diagnoza przeprowadzona na potrzeby Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia
Psychicznego w Powiecie Górowskim na lata 2012-2015.
Niepełnosprawność z powodu upośledzenia umysłowego i chorób psychicznych
została przedstawiona na podstawie wydanych orzeczeń wydanych przez Powiatowy Zespół
do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności.
Choroba psychiczna to taka sama choroba jak szereg innych, takich jak cukrzyca,
nadciśnienie i wiele innych, a zdrowie psychiczne to nasza wspólna sprawa.
W
poniższej
tabeli
przedstawiono
dla
porównania
statystyki
dotyczące
niepełnosprawności mieszkańców powiatu górowskiego z powodu zaburzeń psychicznych
i upośledzenia umysłowego.
Tabela 15 Liczba osób niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu choroby psychicznej ( 02-P)
w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011
Lp.
1
Gmina
Gmina Góra
2009
2010
2011
kobiety
mężczyźni
Razem
51
28
35
61
53
114
2
Gmina Wąsosz
11
4
2
7
10
17
3
Gmina Niechlów
18
18
10
17
29
46
4
Gmina Jemielno
12
1
1
4
10
14
92
51
48
89
102
191
Ogółem
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
Z przedstawionej analizy wynika spadek liczby wydanych orzeczeń w odniesieniu
ogólnym w kolejnych trzech latach, z tendencją wzrostową wśród mężczyzn. Wśród chorób
psychicznych stwierdzonych u osób niepełnosprawnych wyróżnić można: depresje
nawracające, zaburzenia nerwicowe, schizofrenia, epizody afektywne, zaburzenia
spowodowane nadużywaniem alkoholu oraz zaburzenia spowodowane używaniem różnych
substancji psychoaktywnych.
27
Tabela 16 Liczba osób niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu upośledzenia umysłowego
(01-U) w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011
Lp.
Gmina
2009
2010
2011
kobiety
mężczyźni razem
1
Gmina Góra
11
12
16
19
20
39
2
Gmina Wąsosz
2
2
2
3
3
6
3
Gmina Niechlów
2
3
0
3
2
5
4
Gmina Jemielno
1
1
2
2
2
4
16
18
20
27
27
54
Ogółem
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
Tabela 17 Liczba dzieci niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu upośledzenia umysłowego
(01-U) w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011
Lp.
Gmina
2009
2010
2011
Chłopcy
Dziewczęta
Razem
1
Gmina Góra
25
17
12
30
24
54
2
Gmina Wąsosz
6
6
5
11
6
17
3
Gmina Niechlów
4
6
4
8
6
14
4
Gmina Jemielno
3
1
1
4
1
5
38
30
22
53
37
90
Ogółem
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
Tabela 18 Liczba dzieci niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu choroby psychicznej (02-P)
w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011
2009
2010
2011
Chłopcy Dziewczęta
Lp
Gmina
Razem
1
Gmina Góra
5
7
2
12
2
14
Gmina Wąsosz
0
2
0
2
0
2
3
Gmina Niechlów
1
0
1
2
0
2
4
Gmina Jemielno
1
1
1
3
0
3
7
10
4
19
2
21
2
Ogółem
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych z PZON w Górze
Osoby niepełnosprawne po uzyskaniu orzeczenia mogą korzystać z katalogu usług,
które oferuje PCPR w Górze, jak również korzystać z ulg i uprawnień, które pozwolą na
lepsze funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej w środowisku oraz w pełni wykonywanie
ról społecznych.
28
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Wąsoszu
Od 1960 roku funkcjonuje w Wąsoszu Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy.
Wówczas (rok 1984) decyzją Leszczyńskiego Kuratorium Oświaty i Wychowania
przekształcono Państwowy Zakład Wychowawczy w Wąsoszu w Specjalny Ośrodek
Szkolno-Wychowawczy. Placówka realizuje wiele edukacyjnych programów dla dzieci
z upośledzeniem
umysłowym
oraz
niepełnosprawnościami
sprzężonymi.
Ośrodek
na przestrzeni ostatnich lat wyremontowano i zmodernizowano, a dzieci mają do dyspozycji
m.in. stołówkę szkolną i internat. W ramach Ośrodka działają:
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum
Szkoły umożliwiają realizację obowiązku szkolnego uczniom z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym. Na wszystkich etapach uczniowie objęci
są rewalidacją indywidualną (dostosowaną do indywidualnych potrzeb i możliwości)
z zakresu: logopedii, muzykoterapii, gimnastyki korekcyjnej, zajęć korekcyjno –
kompensacyjnych. Uczniowie korzystają ze stołówki szkolnej, a po lekcjach przebywają
w internacie.
Zasadnicza Szkoła Zawodowa
Od listopada 2009 r. szkoła realizuje projekt systemowy: "Modernizacja kształcenia
zawodowego na Dolnym Śląsku", realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego w partnerstwie z Dolnośląskim
Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu.
Projekt
obejmuje
następujące
działania:
dodatkowe
zajęcia
pozalekcyjne
i pozaszkolne ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych, pomoc psychologiczno –
pedagogiczną, efektywne programy doradztwa edukacyjno-zawodowego, wycieczki
zawodoznawcze.
Szkoła Przysposabiająca do Pracy
Szkoła w cyklu 3-letnim przygotowuje do samodzielnego funkcjonowania w życiu,
zapewnia edukację uczniom z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym
i znacznym
Prowadzone są następujące zajęcia edukacyjne: funkcjonowanie osobiste i społeczne,
wychowanie fizyczne, przysposobienie do pracy, rewalidacja indywidualna, zajęcia
sportowe.
W poniższej tabeli zamieszczamy informację o liczbie uczniów w latach 2008-2011
uczęszczających do szkół działających w ramach Specjalnego Ośrodka SzkolnoWychowawczego w Wąsoszu.
29
Tabela 19 Liczba uczniów Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w latach 2008-2011
Liczba uczniów (stan na 10 września)
Specjalny Ośrodek Szkolno –
Wychowawczy w Wąsoszu
2008r.
2009r.
2010r.
2011r.
Szkoła podstawowa
36
39
27
28
Gimnazjum
37
42
41
39
Szkoła specjalna przysposabiająca
do pracy dla uczniów z
upośledzeniem
6
8
14
15
Zasadnicza Szkoła Zawodowa
39
32
33
26
Razem:
118
121
115
108
Źródło: Zespół koordynujący na podstawie danych Wydział Oświaty Kult. Sportu i Prom.
Uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego odnoszą sukcesy
w różnych dziedzinach. Reprezentują placówkę na szczeblu lokalnym, powiatowym,
wojewódzkim, a nawet ogólnopolskim.
Szczególnie wysokie wyniki osiągają w: turniejach sportowych, konkursach
(przedmiotowych, ekologicznych, recytatorskich, plastycznych, wokalno - muzycznych),
przeglądach artystycznych.
W Ośrodku znajduje się internat dla dziewcząt i chłopców zapewniający wyżywienie
oraz całodobową opiekę pedagogiczną. W internacie istnieje kilka grup wychowawczych,
z których każda posiada swoją świetlicę oraz sypialnie. Każda grupa znajduje się pod opieką
dwóch wykwalifikowanych wychowawców, którzy pomagają wychowankom w rzetelnym
odrabianiu zadań domowych, przyswojeniu i opanowaniu materiału przerabianego w szkole,
praktycznym wykorzystaniu nabywanej wiedzy i umiejętności.
Placówka dba także o prawidłowy rozwój, wypoczynek i rozrywkę swoich
wychowanków organizując ciekawe i kształcące zajęcia, wycieczki, wyjazdy śródroczne,
imprezy integracyjne. Włącza także czynnie wychowanków w życie środowiska, a w czasie
wolnym proponuje: zajęcia świetlicowe, rekreację, zmagania teatralne, imprezy internatowe,
wycieczki, integrację ze środowiskiem.
Uczniowie Ośrodka Szkolno - Wychowawczego korzystają również z biblioteki.
Jest to zarazem miejsce spotkań uczniów, w którym można wypożyczyć książki, skorzystać
z czterech stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu, odrobić lekcje oraz
porozmawiać z przyjaciółmi. W ciągu roku trwa konkurs czytelniczy, którego
podsumowaniem
jest
wyłonienie
"czytelników
roku".
W
bibliotece
nauczyciele
przedmiotów mogą liczyć na pomoc w przygotowaniu i prowadzeniu zajęć np. nauczania
zintegrowanego, dydaktyczno - wyrównawczych.
30
III.
OPIEKA PSYCHOLOGICZNO-PSYCHIATRYCZNA
W POWIECIE GÓROWSKIM
1. Czynniki mające wpływ na zdrowie psychiczne
Aby mówić o zdrowiu psychicznym należy rozważyć, co to w ogóle jest zdrowie
oraz co? i w jakim stopniu ma na nie wpływ. Trzeba podkreślić, że na przestrzeni lat pojęcie
zdrowia ulegało ciągłym zmianom. Początkowo było ono określane jako brak choroby
lub kalectwa, a następnie traktowano je jako rodzaj zasobu, który umożliwiał osiąganie
różnych celów życiowych. Współcześnie obowiązuje definicja zdrowia sformułowana przez
Światową Organizację Zdrowia WHO – „zdrowie to stan pełnego dobrostanu fizycznego,
psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub kalectwa”.
Jak widać, zdrowie to pewna całość, na którą składa się zdrowie fizyczne i zdrowie
psychiczne.
Dobry stan fizyczny rozumiany jest jako prawidłowe funkcjonowanie wszystkich
narządów i układów organizmu, natomiast dobry stan psychiczny to zdolność
do abstrakcyjnego i logicznego myślenia oraz rozpoznawania i wyrażania emocji i uczuć,
a także radzenia sobie ze stresem i depresją.
Człowiek zdrowy fizycznie i stabilny psychicznie jest określany jako człowiek
kreatywny, twórczy, charakteryzujący się optymizmem, wiarą we własne siły i umiejętności,
wysoką samooceną i umiejętnościami radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych.
O zdrowiu człowieka decydują cztery podstawowe elementy:
- styl życia,
- środowisko,
- czynniki genetyczne,
- opieka zdrowotna.
Gdy któryś z tych czynników zostaje zaburzony, to stan zdrowia się pogarsza
i można mówić wówczas o zagrożeniu zdrowotnym.
Ocenia się, że Polacy żyją niezdrowo i nie mają ani warunków, ani czasu aby zadbać
o zdrowie i swoją kondycję, a żyjąc w pośpiechu i stresie dodatkowo obciążają swój
organizm.
Należy dodać, że w bardzo dużym stopniu o stanie zdrowia ludności decydują też
styl życia i zachowania zdrowotne.
W zakresie tej grupy czynników ciągle istnieje w Polsce wiele poważnych
nieprawidłowości, a do zachowań zagrażających zdrowiu należy zaliczyć przede wszystkim:
- małą aktywność fizyczną,
31
- nieprawidłowości w sposobie żywienia,
- palenie tytoniu,
- nadmierne spożycie alkoholu,
- używanie substancji psychoaktywnych.
Nieodłącznym elementem życia jest stres. Jedną z pierwszych teorii dotyczących
zagadnienia stresu, jako autonomicznego zjawiska psychofizjologicznego sformułował
wielokrotnie nominowany do nagrody Nobla kanadyjski uczony Hans Hugo Selye.
Zdefiniował go w następujący sposób: „ Stres to nieswoista reakcja organizmu
na wymagającą sytuację” dodając, że „Bez stresu nie byłoby życia”. W konsekwencji jego
odkryć wyodrębniono tzw. stres negatywny i pozytywny. Stres pozytywny stanowiący
wezwanie dla ustroju jest wręcz niezbędny do prawidłowego funkcjonowania człowieka
i jest czynnikiem prowokującym do podejmowania działań. Bardzo niekorzystnym i wysoce
chorobogennym zjawiskiem jest tzw. stres negatywny, potocznie i powszechnie nazywany
stresem. Każda sytuacja stresowa wywołuje zmiany w psychice jednostki ulegającej
stresowi. Reakcje na stres mogą przybierać różne postacie i formy. Najczęściej spotykane
to: gniew, lęk, strach, przezwyciężanie stresu, obrona przed stresem lub załamanie
psychiczne. Stres kojarzy się nam na ogół z sytuacją trudną, która wymaga od nas
ogromnego zaangażowania i koncentracji na tym by wykonać dane zadanie maksymalnie
dobrze.
Zdrowie psychiczne to nie tylko odpowiednie reakcje na sytuacje stresowe. Zdrowie
psychiczne to także taki styl życia, który zapewni danej jednostce równowagę nerwową.
Równowaga nerwowa, a ściślej mówiąc jej naruszenie, pociąga ze sobą bardzo wiele
trudnych do zahamowania chorób jak nerwice, psychonerwice, choroby somatyczne.
Te pierwsze dotyczą współcześnie już nawet małych dzieci.
Niektóre grupy ludzi są w większym stopniu narażone na zaburzenia psychiczne.
Są to szczególnie ludzie żyjący w złych warunkach społeczno-ekonomicznych, w biedzie,
bezdomni, osoby lub grupy pozostające pod wpływem stresów społecznych wywołanych
zmianami
społeczno-ekonomicznymi,
osoby
niepełnosprawne,
rodziny
i
osoby
z zaburzeniami psychicznymi, osoby przewlekle chore.
Do tej grupy należą też ludzie, którzy przechodzą zmiany życiowe takie jak: śmierć
osoby bliskiej, utrata pracy, rozpad małżeństwa.
Osobom, które znajdą się w tych grupach szczególnie zagrażają zaburzenia
psychiczne lub problemy związane ze zdrowiem psychicznym, a w tym: depresja,
maltretowanie, molestowanie dzieci, zespół stresu pourazowego, agresja, przemoc, lęk,
32
próby samobójcze, zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych,
problemy z integracją społeczną.
Reasumując, czynniki mające wpływ na zdrowie psychiczne można podzielić
na dwie grupy:
1. czynniki wewnętrzne, z których ważniejsze to: panowanie nad emocjami, radzenie sobie
z frustracją i stresem, pragnieniami, szczerość, otwartość, sposób zachowania,
pozytywne nastawienie, optymizm, równowaga emocjonalna, wiara w siebie i swoje
możliwości, brak uzależnień, harmonia z samym sobą i grupami społecznymi, unikanie
negatywnych myśli i emocji;
2. czynniki zewnętrzne, z których ważniejsze to: odpowiednie żywienie bogate
w witaminy,
zdrowe
środowisko
społeczne,
w
tym
prawidłowe,
zbudowane
na bezinteresownej miłości relacje rodzinne, środowisko szkolne i zawodowe, a więc
społeczne i naturalne warunki nauki oraz pracy, stan środowiska naturalnego, w tym
zanieczyszczenie środowiska i hałas.
Należy dodać, że nie bez znaczenia dla zdrowia psychicznego jest oddziaływanie
masowych środków przekazu i świadome, bądź nieświadome poddawanie się ich wpływom
oraz angażowanie się różne grupy społeczne i stowarzyszenia.
Sprawa zdrowia psychicznego jest niezwykle złożona, ale przy tym bardzo ważna,
bowiem oprócz dobrostanu fizycznego i społecznego zdrowie psychiczne współdecyduje
o zdrowiu człowieka.
Dlatego też nasze stulecie wysuwa hasło bardzo nasilonej pracy w dziedzinie higieny
psychicznej i walki o zdrowie psychiczne współczesnego i przyszłego pokolenia.
2. Działania chroniące zdrowie psychiczne
Mimo wielu zaniedbań i uprzedzeń zdrowie psychiczne zaczyna być w Polsce
traktowane jako bardzo ważny i nieodłączny składnik zdrowia. To napawa nadzieją,
że osoby z zaburzeniami psychicznymi będą zyskiwały coraz większe zrozumienie,
co w konsekwencji doprowadzi do zmiany podejścia do problemów psychicznych.
Od wielu lat utrzymuje się tendencja wzrostowa średniej długości życia
Europejczyków. Stan zdrowia mieszkańców Europy mógłby być jeszcze lepszy, ale niestety
w dalszym ciągu odnotowuje się wysoki poziom zachorowalności na choroby, którym
można zapobiegać. Najważniejsze czynniki mające wpływ na zdrowie rzutują także
na warunki gospodarcze i społeczne, a także warunki życia i pracy. Kwestie te stanowią
przedmiot zarówno Polskiej, jak i unijnej polityki gospodarczej i społecznej.
33
Potrzeby osób z zaburzeniami psychicznymi lokuje się w czterech obszarach:
1. Medycznym
Do obszaru medycznego należą takie działania jak: wczesne rozpoznanie, informacja
o chorobie i leczeniu, opieka medyczna, hospitalizacja, wsparcie psychologiczne.
2. Rehabilitacyjnym
Do obszaru rehabilitacyjnego należy: wsparcie socjalne, edukacja, wsparcie zawodowe,
opieka dzienna, opieka długoterminowa, zaspokojenie potrzeb duchowych.
3. Rodzinnym
Do obszaru rodzinnego należy: wyrabianie umiejętności opieki nad osobą chorą, umacnianie
spójności rodziny, wsparcie w sytuacjach kryzysowych, wsparcie finansowe, tworzenie
sieciowego systemu wsparcia z udziałem rodzin.
4.Wspólnotowym
Do obszaru wspólnotowego należy: pełne uczestnictwo społeczne, unikanie stygmatyzacji
i dyskryminacji, przestrzeganie praw człowieka.
Na poziomie lokalnym powinna nastąpić praktyczna integracja sektorów: ochrony
zdrowia, pomocy społecznej i zatrudnienia. Niezbędne są działania informacyjnoedukacyjne oraz promujące zdrowie psychiczne oparte na aktywności środowiska
medycznego, administracji publicznej, organizacji pozarządowych oraz środków masowego
przekazu.
34
IV.
CELE I PRIORYTETY POWIATOWEGO PROGRAMU
OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO
1. Cele główne:
Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym.
Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia
w środowisku rodzinnym i społecznym,
Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań
i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności
radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu.
2. Cele szczegółowe:
a)
w zakresie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom
psychicznym:

realizacja programów promocji zdrowia psychicznego w dziedzinie ochrony
zdrowia (m.in. kampanii informacyjnych i edukacyjnych, programów szkoleń
w zakresie promocji zdrowia psychicznego, np. dla lekarzy pierwszego
kontaktu, pielęgniarek środowiskowych),

realizacja programu wczesnej diagnostyki i interwencji w zaburzeniach rozwoju
u dzieci w wieku przedszkolnym

opracowanie programu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego
w jednostkach działających w systemie oświaty,

b)
zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi
w zakresie zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej
i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy
niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym:

wdrożenie i popularyzacja środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki
zdrowotnej,

poszerzanie, zróżnicowanie i unowocześnianie pomocy i oparcia społecznego
dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w zakresie pomocy: bytowej,
mieszkaniowej, stacjonarnej, samopomocy środowiskowej,

zwiększenie dostępności rehabilitacji zawodowej, organizacja poradnictwa
zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób z zaburzeniami psychicznymi,

aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi,
35

c)
skoordynowanie różnych form opieki i pomocy.
w zakresie upowszechnienia wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowania
zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie
umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu.

promocja zdrowia psychicznego w szkołach na terenie powiatu górowskiego

programy profilaktyczne i konkursy dla dzieci realizowane przez szkoły,

przygotowanie materiałów promocyjno-informacyjnych na temat zdrowia
psychicznego wśród dorosłych i dzieci
3. Zadania w ramach celów szczegółowych:
- Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym
Zadanie
1. Promocja zdrowia
psychicznego
i pozyskiwanie środków
zewnętrznych.
Realizatorzy
Samorządy,
Instytucje
powiatowe,
opieki społ.,
oświaty, służby
zdrowia,
kościoły,
organizacje
pozarządowe i
podmioty
prawne
2. Wdrażanie
wczesnej diagnostyki
i interwencji
w zaburzeniach rozwoju
u dzieci w wieku
przedszkolnym i szkolnym.
Szkoły,
Placówki
oświatowe,
Samorządy
gmin
3. Poradnictwo
i pomoc jednostek oświaty
w stanach kryzysu
psychicznego.
3. Organizowanie
i świadczenie
specjalistycznych usług
opiekuńczych dla osób
psychicznie chorych
w miejscu ich zamieszkania.
Termin
realizacji
2012-2015
Forma realizacji
Szeroko płaszczyznowe działania obejmujące
promocję
zdrowia
psychicznego,
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
i izolacji osób psychicznie chorych oraz
zwalczanie
stereotypów
związanych
z zaburzeniami psychicznymi.
Współdziałanie
szkół
i społecznością lokalną na
zdrowia psychicznego.
z
rodzinami
temat promocji
2012-2015
Organizowanie w szkołach spotkań, współpracy
z
udziałem
specjalistów
z
zakresu
zdrowia psychicznego
2012-2015
Prowadzenie
wczesnej
diagnostyki
oraz
interwencji
w
zaburzeniach
rozwoju
u przedszkolaków i dzieci w wieku szkolnym.
Szkoły,
Placówki
oświatowe,
Samorządy
gmin
2012-2015
Wprowadzenie w programach szkoły –
wychowawczych, profilaktycznych i innych
zapisów o kompleksowym podejściu do zdrowia
psychicznego.
Samorządy
gmin, OPS-y
2012-2015
Wykonywanie
usług
opiekuńczych
we
wszystkich aspektach (zgodnie z Art.18 pkt.1
ppkt.3 Ustawy o pomocy społecznej, Dz. U.
z 2009r. nr 175).
36
5.Diagnoza potrzeb,
utworzenie
oraz prowadzenie ośrodka
wsparcia dla osób
z zaburzeniami
psychicznymi.
Samorząd
powiatu ,
PCPR
2012-2015
Tworzenie dziennych form wsparcia dla osób
z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin
(zgodnie z Art.20, pkt.1, ppkt.2).
- Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia
w środowisku rodzinnym i społecznym
Zadanie
1.Poszerzanie, zróżnicowanie
i unowocześnianie pomocy
i oparcia społecznego dla osób
z zaburzeniami psychicznymi .
Realizatorzy
PCOZ
sp. z o.o.
Samorządy
lokalne
Termin
realizacji
2012-2015
Forma realizacji
Utworzenie
Zakładu
OpiekuńczoLeczniczego dla osób psychicznie
Chorych oraz udzielanie wsparcia
dla osób i rodzin w sytuacjach
kryzysowych.
DPS
Samorządy
lokalne
2012-2015
Rozbudowa Domu Pomocy Społecznej
we Wronińcu do 100 mieszkańców
psychicznie chorych.
2. Zwiększenie dostępności
rehabilitacji zawodowej,
organizacja poradnictwa
zawodowego i szkoleń
dla osób z zaburzeniami
psychicznymi.
PUP
2012-2015
Poradnictwo zawodowe i informacja
zawodowa przy współpracy doradcy
zawodowego, pośrednika pracy i lidera
klubu pracy.
3. Aktywizacja zawodowa osób
z zaburzeniami psychicznymi.
PUP
2012-2015
Organizowanie
i
finansowanie
aktywnych
form
przeciwdziałania
bezrobociu w ramach posiadanych
środków
ze
szczególnym
uwzględnieniem
staży,
prac
interwencyjnych, refundacji związanych
z utworzeniem stanoiska pracy dla osoby
niepełnosprawnej, szkolenia.
4. Skoordynowanie różnych
form opieki i pomocy.
PCOZ Spółka
z o.o
DPS, PUP,
PCPR, OPS,
NFZ
Samorządy:
Wojewódzki
Powiatowy
i Gminne
2012-2015
Wspólna realizacja programów ochrony
zdrowia psychicznego.
37
- Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań
i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia
sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu.
Termin
realizacji
Zadanie
Realizatorzy
1.Promocja zdrowia psychicznego
w szkołach na terenie powiatu poprzez
wyrabianie postaw akceptacji,
tolerancji i zrozumienia dla
niepełnosprawności psychicznej.
PCDN i PPP,
Szkoły gimnazjalne
i ponadgimnazjalne
2012-2015
2. Programy profilaktyczne
i konkursy realizowane przez
szkoły.
PCDN i PPP,
Szkoły gimnazjalne
i ponadgimnazjalne
2012-2015
3. Pozyskiwanie materiałów
promocyjno-informacyjne
na temat zdrowia psychicznego
wśród dorosłych i dzieci.
Samorządy,
Instytucje
powiatowe, opieki
społecznej, oświaty,
służby zdrowia,
Kościoły,
organizacje
pozarządowe
i podmioty prawne
38
Forma realizacji
Tworzenie w szkołach młodzieżowych
grup
woluntarystycznych
świadczących swoją pomoc na rzecz
osób
przebywających
w
DPS
we Wronińcu i Szpitalu (ZOL-U)
w Górze.
Opracowanie
propozycji
programowych, zajęć i spotkań na
temat radzenia sobie czynnikami
prowadzącymi
do
zaburzeń
psychicznych
2012-2015
Opracowanie zestawów materiałów
zawierających elementy promocji
zdrowia psychicznego dla dzieci,
młodzieży i dorosłych.
V.
ADRESACI PROGRAMU
Program adresowany jest do:
1. osób chorych psychicznie,
2. osób upośledzonych psychicznie,
3. osoby wykazujące inne zakłócenia czynności, które zgodnie ze stanem wiedzy
medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń
zdrowotnych lub innych form pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym
i społecznym,
4. dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.
Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego skierowany jest przede
wszystkim do osób z zaburzeniami psychicznymi, które są szczególnie zagrożone ubóstwem
oraz wykluczeniem społecznym. Specyfika schorzenia powoduje, że mają one ogromne
trudności w samodzielnym funkcjonowaniu, integracji społecznej oraz uczestniczeniu
w życiu społecznym.
Sytuacja taka powoduje spadek ich aktywności społecznej, pogłębiającą się izolację,
wzrost uzależnienia od opiekunów, co w rezultacie prowadzi do znacznego obniżenie
jakości życia.
Osoby takie są często spychane na margines życia społecznego, bywają
nieakceptowane, wyśmiewane, a nawet szykanowane.
Adresatami Programu będą osoby chore psychicznie, upośledzone umysłowo,
zarówno osoby dorosłe, jak też dzieci i młodzież.
Przewidziane w ramach Programu działania pozwolą zapewnić tym osobom lepszy
dostęp do świadczeń zdrowotnych oraz innych form opieki w środowisku rodzinnym
Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego jest spójny z koncepcjami
zawartymi w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 – 2015.
W programie położono główny nacisk na zadania z zakresu promocji zdrowia
zaburzeń psychicznych, niwelowanie nierówności w zakresie dostępu do świadczeń
zdrowotnych, budowanie partnerstwa pomiędzy wszystkimi podmiotami realizującymi
program.
39
VI.
PARTNERZY PROGRAMU
Powiatowy Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012 - 2015 będzie
realizowany w partnerstwie z następującymi podmiotami:
1. Ministerstwo Zdrowia.
2. Narodowy Fundusz Zdrowia.
3. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
4. Samorząd powiatu i samorządy gmin Powiatu górowskiego
5. Dom Pomocy Społecznej we Wronińcu.
6. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Górze.
7. Powiatowe Centrum Opieki Zdrowotnej Sp. z o.o. w Górze.
8. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Górze.
9. Powiatowy Urząd Pracy w Górze.
10. Szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne z terenu Powiatu górowskiego.
11. Ośrodki Pomocy Społecznej.
12. Organizacje pozarządowe.
13. Lokalne media.
VII. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM, JEGO MONITOROWANIE I
FINANSOWANIE
Zarządzać Programem i monitorować jego realizację będzie powołany przez Zarząd
Powiatu Górowskiego uchwałą nr 41/2011 Powiatowy Zespół Koordynujący realizację
Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.
Powiatowy
Program
Ochrony
Zdrowia
Psychicznego
z następujących źródeł:
- środki Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia,
- środki PFRON,
- środki własne realizatorów programu,
- środki jednostek samorządu terytorialnego.
- środki zewnętrzne, w tym fundusze Unii Europejskiej
40
będzie
finansowany
VIII. PROMOCJA I INFORMOWANIE O PROGRAMIE
Podmioty realizujące Program korzystając z dostępnych środków przekazu (strony
internetowe, lokalne media) będą informowały o Programie i promowały realizację jego
celów głównych i szczegółowych.
IX.
SPRAWOZDAWCZOŚĆ
Corocznie podmioty realizujące Program przesyłają do Starostwa Powiatowego
w Górze w terminie do końca kwietnia sprawozdanie z realizacji programu w roku
poprzednim.
41
Spis tabel
Tabela 1. Ludność Powiatu Górowskiego wg stanu na dzień 31.12.2009r. ........................... 5
Tabela 2. Ludność Powiatu Górowskiego wg stanu na dzień 31.12.2010r. ........................... 5
Tabela 3. Zmiany w poziomie bezrobocia w poszczególnych gminach powiatu ................... 8
Tabela 4. Stopa bezrobocia 2009,2010 ................................................................................... 8
Tabela 5. Stopa bezrobocia 2010, 2011 .................................................................................. 9
Tabela 6. Liczba przyznanych specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania osób z zaburzeniami psychicznymi ................................................................. 15
Tabela 7. Liczba przyznanych świadczeń finansowych dla osób z zaburzeniami
psychicznymi ......................................................................................................................... 15
Tabela 8. Osoby upośledzone umysłowo i chore psychicznie zarejestrowane w PUP
w latach 2009-2011 ................................................................................................................ 18
Tabela 9. Rodzaje i liczba wydanych orzeczeń 2009-2011 ................................................... 19
Tabela 10. Liczba i wysokość dofinansowań udzielonych osobom z zaburzeniami
psychicznymi ze środków PFRON przez PCPR w Górze ..................................................... 21
Tabela 11. Liczba osób z zaburzeniami psychicznymi korzystająca ze wsparcia
specjalistycznego w latach 2008-2011................................................................................... 21
Tabela 12. Ogólna liczba osób niepełnosprawnych ( w tym również dzieci) w powiecie
górowskim.............................................................................................................................. 22
Tabela 13. Osoby niepełnosprawne do 16 roku życia w powiecie górowskim
w latach 2008-2010 ................................................................................................................ 22
Tabela 14. Osoby niepełnosprawne powyżej 16 roku życia w powiecie górowskim
w latach 2008-2010 według wieku, płci, wykształcenia i zatrudnienia ................................. 23
Tabela 15. Liczba osób niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu choroby
psychicznej ( 02-P) w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011 .... 27
Tabela 16. Liczba osób niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu upośledzenia
umysłowego (01-U) w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011 .... 28
Tabela 17. Liczba dzieci niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu upośledzenia
umysłowego (01-U) w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011 .... 28
Tabela 18. Liczba dzieci niepełnosprawnych z niepełnosprawnością z powodu choroby
psychicznej (02-P) w powiecie górowskim z podziałem na gminy w latach 2009-2011 ...... 28
Tabela 19. Liczba uczniów Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego
w latach 2008-2011 ................................................................................................................ 30
42
Program opracował powołany przez Zarząd Powiatu Górowskiego Uchwałą nr 41/2011
Powiatowy Zespół Koordynujący realizację Narodowego Programu Ochrony Zdrowia
w składzie:
Piotr Grochowiak – Przewodniczący Zespołu,
lek med. Edward Szendryk – Zastępca Przewodniczącego
Sławomir Dębowicz – członek
Bożena Merta – członek
dr n. med. Stanisław Hoffmann – członek
Elżbieta Nuckowska – członek
Ludwik Skoczylas – członek
43
44