Metoda „luki finansowej” w finansowaniu inwestycji z funduszy

Transkrypt

Nr 85
Zeszyty Naukowe AKADEMII PODLASKIEJ w SIEDLCACH
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2010
dr Teresa Szot-Gabry
Akademia Podlaska w Siedlcach
Metoda „luki finansowej” w finansowaniu inwestycji
z funduszy strukturalnych
The methods of ‘funding gap’ in the financing of investments
from structural funds
Streszczenie: Przyst pienie Polski do Unii Europejskiej otworzy!o szerokie mo"liwo#ci pozyskiwania przez samorz dy terytorialne dotacji do projektów inwestycyjnych.
Warto#$ procentowa dofinansowania danego przedsi%wzi%cia uzale"niona jest od za!o"e& programu, którego dotyczy wniosek o dofinansowanie, ale tak"e do specyfiki
przeprowadzanej inwestycji. Projekty, które w fazie eksploatacji wi " si% z pobieraniem op!at od u"ytkowników, nale" do grupy projektów generuj cych dochód. Poziom dofinansowania takich projektów uzale"niony jest od tzw. luki finansowej.
W artykule analizuje si% koncepcj% „luki finansowej” oraz metod% jej wyznaczania,
w oparciu o konkretne przyk!ady projektów inwestycyjnych.
Abstract: Poland’s accession to the EU created many possibilities of obtaining by
territorial government donations for investments projects. Percentage value of financing particular enterprise depends on the program assumptions concerning financing
motion but also on the characteristic featured of the investments carried. The project
which in the exploitation phase is connected with collecting fees from users belong to
the group of revenue generating projects. The level of financing such project depends on so-called “funding gap” - the concept of the funding gap and the method
of its determining is based on a case study shown in this article.
Wprowadzenie
Przyst pienie Polski do Unii Europejskiej otworzy!o szerokie mo"liwo#ci pozyskiwania przez samorz dy terytorialne dotacji do projektów inwestycyjnych. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej jest kosztowym zadaniem, które le"y w gestii samorz dów terytorialnych. Wraz
z uruchomieniem programów dotacji w okresie programowania #rodków
z funduszy Unii Europejskiej na lata 2007-2013 pojawi!y si$ nowe mo"liwo#ci
pozyskiwania wsparcia finansowego w formie dotacji do przedsi$wzi$% inwestycyjnych, realizowanych przez gminy. Warto#% procentowa dofinansowania danego przedsi$wzi$cia uzale"niona jest od za!o"e& programu, do
którego sk!adany jest wniosek o dofinansowanie, ale tak"e od specyfiki
102
T. Szot-Gabry!
przeprowadzanej inwestycji. Projekty, które w fazie eksploatacji wi " si$
z pobieraniem op!at od u"ytkowników, nale" do grupy projektów generuj cych dochód. Poziom dofinansowania takich projektów uzale"niony jest od
tzw. luki finansowej. W artykule analizuje si$ koncepcj$ „luki finansowej”
oraz metod$ jej wyznaczania, w oparciu o konkretne przyk!ady projektów inwestycyjnych. Na tej podstawie ukazana jest mo"liwo#% kszta!towania polityki przez samorz d terytorialny w odniesieniu do struktury finansowania
nak!adów inwestycyjnych, które uzale"nione s od przyj$tego modelu finansowania us!ug komunalnych, #wiadczonych poprzez wykorzystanie powsta!ej infrastruktury w okresie eksploatacyjnym.
Inwestycje infrastrukturalne i rola funduszy Unii Europejskiej
w ich finansowaniu
Celem funkcjonowania samorz du terytorialnego jest zaspokajanie
zbiorowych potrzeb wspólnoty samorz dowej. Gmina jako jednostka samorz du terytorialnego odpowiada m.in. za organizacj$ gospodarki komunalnej
i budow$ odpowiedniej infrastruktury, co poci ga za sob konieczno#% budowy kosztownej infrastruktury. Szczegó!owy zakres zada& gminy okre#la
artyku! 7 ustawy o samorz dzie gminnym1. W artykule tym stwierdza si$, "e
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty nale"y do zada& w!asnych gminy. W szczególno#ci zadania w!asne obejmuj sprawy:
1) !adu przestrzennego, gospodarki nieruchomo#ciami, ochrony #rodowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodoci gów i zaopatrzenia w wod%, kanalizacji, usuwania i oczyszczania #cieków komunalnych, utrzymania czysto#ci i porz dku
oraz urz dze& sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych, zaopatrzenia w energi% elektryczn i ciepln oraz
gaz, (…)
8) edukacji publicznej
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i instytucji kultury oraz ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami 2.
Zatem gmina odpowiada za szereg zada&, w tym takich, które wymagaj budowy i utrzymania odpowiedniej infrastruktury. Polityka inwestycyjna
jednostki samorz du terytorialnego polega na #wiadomym i celowym wyborze przedsi$wzi$% inwestycyjnych wed!ug ustalonych kryteriów oraz odpowiednim doborze 'róde! ich sfinansowania. W zale"no#ci od przyj$tych kryteriów, mo"na wyró"ni% ró"ne kategorie projektów inwestycyjnych, np.:
Projekty dotycz ce:
• infrastruktury technicznej i komunalnej: drogi, oczyszczalnie #cieków, kanalizacja, wodoci gi, wysypiska #mieci;
1
2
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku O samorz dzie gminnym, Dz.U. 2001 nr 142 poz. 1591.
W ustawie wymienia si$ 20 kategorii zada&.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010
ZN nr 85
Metoda „luki finansowej” w finansowaniu inwestycji z funduszy strukturalnych
103
• infrastruktury spo!ecznej: szko!y, sale gimnastyczne, domy kultury,
domy opieki spo!ecznej, szpitale.
Z uwagi na zakres rzeczowy i charakter powsta!ej infrastruktury mog
by% to projekty typu:
• budowa nowej infrastruktury;
• rozbudowa istniej cej infrastruktury;
• odtworzeniowe, modernizacyjne;
• remonty, adaptacje, rewitalizacja.
Jednak"e z uwagi na kryteria stosowane w programach dotacji z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej istotny jest podzia! projektów na:
• generuj ce przychody, poprzez pobieranie op!at za us!ugi od u"ytkowników;
• w sferze us!ug nieodp!atnych;
• generuj ce dochody – projekty, w których ma miejsce nadwy"ka
przychodów nad kosztami eksploatacyjnymi.
Fundusze strukturalne Unii Europejskiej s obecnie w Polsce istotnym
'ród!em przyspieszenia procesów inwestycyjnych w gminach. Wraz z akcesj Polski do struktur Unii Europejskiej otworzy!y si$ szerokie mo"liwo#ci
pozyskiwania przez ró"ne podmioty: np. przedsi$biorców, organizacje pozarz dowe i samorz dy terytorialne dotacji do ró"nych projektów: szkoleniowych, doradczych, informacyjnych oraz inwestycyjnych z Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójno#ci. Fundusze te generalnie s!u" szybszemu
osi gni$ciu przez Polsk$ spójno#ci spo!eczno-ekonomicznej z krajami Unii
Europejskiej. Programy Operacyjne jako narz$dzie dystrybucji #rodków
z funduszy unijnych przyczyniaj si$ wydatnie do wzmo"enia kosztownych
procesów inwestycyjnych realizowanych przez gminy w zakresie infrastruktury technicznej (np. drogi), spo!ecznej (np. sale sportowe, szko!y, domy kultury) i komunalnej (np. wodoci gi, kanalizacja, oczyszczalnie #cieków, wysypiska #mieci), poniewa" umo"liwiaj
uzyskanie dotacji do projektu
w wysoko#ci nawet do 85% warto#ci nak!adów inwestycyjnych – w zale"no#ci od typu projektu, programu i osi priorytetowej.
Wzmo"one procesy inwestycyjne w samorz dach terytorialnych s
wynikiem potrzeb spo!ecznych i gospodarczych oraz zapó'nie& w rozwoju
infrastruktury. Z drugiej za# strony Polska przyst$puj c do Unii Europejskiej
podj$!a szereg zobowi za&, w tym np. w zakresie redukcji !adunków zanieczyszcze& kierowanych do #rodowiska, co wymusza np. konieczno#% uporz dkowania gospodarki wodno-#ciekowej i gospodarki odpadami3.
Dystrybucja #rodków unijnych odbywa si$ poprzez programy operacyjne, które okre#laj kategorie projektów, uprawnione do ubiegania si$
o dotacj$ oraz mo"liwy jej poziom procentowy i kwotowy w stosunku do
kosztów kwalifikowanych. Jednak projekty, które generuj dochód, nie otrzymuj pe!nego mo"liwego w danym programie wsparcia. Udzia! dotacji
3
Np. do roku 2015 wszystkie jednostki osadnicze w Polsce o liczebno#ci powy"ej 2 tys. RLM
(wska'nik: równowa"nik liczby mieszka&ców) musz mie% uporz dkowan gospodark$ wodno-#ciekow . Projekty z zakresu gospodarki wodno-#ciekowej pos!u"y!y dalej jako przyk!ady praktyczne dla zobrazowania problematyki kalkulacji „luki finansowej” i kszta!towania jej wielko#ci.
ZN nr 85
104
T. Szot-Gabry!
w strukturze finansowania projektu uzale"niony jest od „luki finansowej” i odpowiednio obni"any w zale"no#ci od jej poziomu.
Projekty generuj!ce dochód i poj"cie „luki finansowej”
W celu obliczenia w!a#ciwego poziomu dofinansowania projektu infrastrukturalnego konieczne jest ustalenie, czy projekt generuje dochód i jak
tworzy „luk$ finansow ” (lub inaczej „luk$ w finansowaniu”). W tym celu
przeprowadza si$ analiz$ finansow projektu.
Analiza finansowa to analiza maj ca na celu ustalenie warto#ci
wska'ników efektywno#ci finansowej projektu, weryfikacj$ trwa!o#ci finansowej projektu oraz ustalenie w!a#ciwego (maksymalnego) dofinansowania
z funduszy UE. Dokonywana jest ona zazwyczaj z punktu widzenia w!a#ciciela infrastruktury lub z punktu widzenia operatora infrastruktury, tj. podmiotu zarz dzaj cego infrastruktur powsta! w wyniku przeprowadzenia projektu na etapie eksploatacyjnym. W analizie finansowej, w celu ustalenia
wska'ników efektywno#ci finansowej oraz wyliczenia „luki w finansowaniu”,
stosuje si$ metod$ zdyskontowanego przep!ywu #rodków pieni$"nych
(DCF)4.
Metoda „luki w finansowaniu” ma na celu okre#lenie poziomu wydatków kwalifikowalnych, zgodnie z art. 55 ust. 2 Rozporz dzenia Rady (WE)
nr 1083/2006, stanowi cego podstaw$ ustalenia poziomu dofinansowania,
który z jednej strony gwarantuje, "e projekt b$dzie mia! wystarczaj ce zasoby finansowe na jego realizacj$, z drugiej za# pozwala unikn % przyznania
nienale"nych korzy#ci odbiorcy pomocy, czyli finansowania projektu w wysoko#ci wy"szej ni" jest to konieczne (tzn. zapewniaj cej rentowno#% projektu na poziomie wy"szym ni" tzw. zwykle oczekiwana rentowno#%). W okresie
2007-2013 stosuje si$ „luk$ w finansowaniu” jako podstaw$ obliczania
dotacji UE dla projektów generuj cych dochody, przewiduj c "e: wydatki
kwalifikowane nie mog przekracza$ bie" cej warto#ci kosztu inwestycji
pomniejszonej o bie" c warto#$ dochodu netto z inwestycji w okresie referencyjnym w!a#ciwym dla danej kategorii inwestycji5. Punktem wyj#cia dla
okre#lenia „luki finansowej” jest kalkulacja dochodu generowanego przez
projekt.
Projekt generuj cy dochód – w my#l art. 55 rozporz dzenia Rady
(WE) nr 1083/2006 s to wszelkie operacje obejmuj ce inwestycj$ w infrastruktur$, korzystanie z której podlega op!atom ponoszonym bezpo#rednio
przez korzystaj cych oraz wszelkie operacje poci gaj ce za sob sprzeda"
gruntu lub budynków lub dzier"aw$ gruntu lub najem budynków, lub wszel-
4
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne w zakresie wybranych zagadnie& zwi zanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generuj cych dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, s. 36.
5
Wytyczne ogólne do studiów wykonalno#ci dla projektów w ramach RPO Województwa Lubelskiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2007-2013, Urz d Marsza!kowski Województwa Lubelskiego, Lublin 2007, s. 51, za: Rozporz dzenie Rady (WE)
nr 1083/2006, art. 55 ust. 2.
ZN nr 85
105
kie inne odp!atne #wiadczenie us!ug6. Projekty generuj ce dochód mog
wywo!ywa% zjawisko „luki finansowej”.
„Luka w finansowaniu” w danym projekcie oznacza t$ cz$#% zdyskontowanych nak!adów inwestycyjnych poniesionych na realizacj$ projektu, która nie jest pokryta sum zdyskontowanych dochodów z projektu. Mówi c inaczej, ka"dy zdyskontowany przychód uzyskiwany w okresie operacyjnym
projektu, przekraczaj cy powsta!e w projekcie zdyskontowane koszty operacyjne i powi$kszone o zdyskontowan warto#% rezydualn (inaczej „przychód netto”), obni"a zdyskontowany pierwotny koszt inwestycji. Chodzi tu
zatem o okre#lenie „luki finansowej” – czyli tej cz$#ci zdyskontowanego
kosztu pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu7.
Metodologia okre#lenia „luki finansowej” dla projektów w okresie 2007-2013 zaprezentowana zosta!a poni"ej.
W celu obliczenia „luki w finansowaniu” nale"y odnie#% si$ do oszacowanych przep!ywów pieni$"nych generowanych przez projekt:8
a) zdyskontowane nak!ady inwestycyjne projektu (DIC),
b) zdyskontowane przychody projektu,
c) zdyskontowane koszty operacyjne projektu,
d) zdyskontowana warto#% rezydualna.
W celu wyliczenia wska'nika „luki w finansowaniu” w dochodach
uwzgl$dnia si$ warto#% rezydualn , natomiast nak!ady inwestycyjne koryguje si$ o rezerwy na nieprzewidziane wydatki (o ile takie za!o"ono w nak!adach inwestycyjnych), których nie nale"y uwzgl$dnia% przy wyliczaniu tego
wska'nika.
Algorytm przedstawiaj cy sposób obliczania „luki w finansowaniu”
w projekcie jest nast$puj cy:
Krok 1. Okre#lenie wska'nika „luki w finansowaniu” (1):
R = Max EE/DIC
(1)
gdzie:
•
•
Max EE to maksymalny wydatek kwalifikowalny = DIC - DNR;
DIC to suma zdyskontowanych nak!adów inwestycyjnych projektu;
6
Rozporz dzenia Rady (WE) nr 1083/2006, z dnia 11 lipca 2006 roku, ustanawiaj ce przepisy
ogólne dotycz ce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Spo!ecznego oraz Funduszu Spójno#ci.
7
Wytyczne ogólne do studiów wykonalno#ci dla projektów w ramach RPO Województwa Lubelskiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2007-2013, Urz d Marsza!kowski Województwa Lubelskiego, Lublin 2007, s. 52, za: European Commission, The New
Programming Period 2007-2013: Guidance On The Methodology For Carrying Out Cost-Benefit
Analysis, Working Document No. 4, 08/2006, s. 12.
8
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne w zakresie wybranych zagadnie& zwi zanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generuj cych dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, s. 36-38.
ZN nr 85
106
T. Szot-Gabry!
•
DNR to suma zdyskontowanych dochodów (przychodów netto) =
= suma zdyskontowanych przychodów – suma zdyskontowanych
kosztów operacyjnych + zdyskontowana warto#% rezydualna.
Krok 2. Okre#lenie „kwoty decyzji” (2) (Decision Amount, DA), tzn. kwoty, dla
której ma zastosowanie stopa wspó!finansowania dla danej osi priorytetowej:
DA = EC*R
(2)
gdzie:
• EC to koszty kwalifikowalne (niezdyskontowane).
Krok 3. Okre#lenie (maksymalnej) dotacji UE (3):
Dotacja UE = DA*Max CRpa
(3)
gdzie:
• Max CRpa to maksymalna wielko#% wspó!finansowania okre#lona
dla osi priorytetowej w decyzji komisji przyjmuj cej program operacyjny.
Kalkulacja „luki finansowej” – uj"cie praktyczne
Metoda „luki w finansowaniu” ma na celu okre#lenie poziomu wydatków kwalifikowalnych, zgodnie z art. 55 ust. 2 Rozporz dzenia Rady (WE)
nr 1083/2006, stanowi cego podstaw$ ustalenia poziomu dofinansowania,
który z jednej strony gwarantuje, "e projekt b$dzie mia! wystarczaj ce zasoby finansowe na jego realizacj$, z drugiej za# pozwala unikn % przyznania
nienale"nych korzy#ci odbiorcy pomocy, czyli finansowania projektu w wysoko#ci wy"szej ni" jest to konieczne (tzn. zapewniaj cej rentowno#% projektu na poziomie wy"szym ni" tzw. zwykle oczekiwana rentowno#%). Przytoczone Rozporz dzenie wskazuje tak"e projekty, w odniesieniu do których
nie stosuje si$ metodologii „luki finansowej”. S to projekty:
• których koszt ca!kowity nie przekracza 1 mln EUR;
• obj$te pomoc publiczn – np. realizowane przez przedsi$biorców,
konkuruj cych na wolnym rynku.
Zastosowanie metodologii „luki finansowej” w praktyce ukazane zostanie na rzeczywistych przyk!adach projektów przedk!adanych do wsparcia
z funduszy strukturalnych przez jednostki samorz du terytorialnego.
Przypadek I
Projekt pn. „Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. M. i W. oraz w ulicach
przyleg!ych w mie#cie L.”9.
9
Przypadek opracowano na podstawie studium wykonalno#ci projektu „Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. M. i W. oraz w ulicach przyleg!ych w m. L.”, Fundacja Centrum Rozwoju Lokalnego, Lublin 2008.
ZN nr 85
107
Projekt polega na rozbudowie kanalizacji sanitarnej w mie#cie L.
w ulicach M. i W., wzd!u" których przebiegaj trasy wyjazdowe z miasta.
Podstawowe parametry infrastruktury, któr zaprojektowano w tym przedsi$wzi$ciu, to:
• d!ugo#% kana!ów ulicznych – 6 609,50 m;
• d!ugo#% przy! czy – 5 499,00 m;
• ca!kowita d!ugo#% zewn$trznej kanalizacji – 12 108,50 m;
• liczba przy! czy – 188 posesji;
• 1 t!ocznia.
Wybudowana infrastruktura pod! czona zostanie do obecnie funkcjonuj cego w mie#cie systemu oczyszczania #cieków. Nak!ady inwestycyjne
skalkulowano na kwot$ 8 052 989,00 z!.
Projekt zosta! przed!o"ony do dofinansowania z Programu Operacyjnego Infrastruktura i (rodowisko. Dla dzia!ania, którego dotyczy projekt,
przewidziano w tym programie dofinansowanie na poziomie 85% kosztów
inwestycji, przy zapewnieniu wk!adu w!asnego na poziomie 15%. Czy to
oznacza, "e miasto L., które jest wnioskodawc w tym projekcie, mo"e ubiega% si$ o dotacj$ stanowi c 85% warto#ci nak!adów inwestycyjnych, tj.
kwot$ 8 052 989,00 z!? Uzale"nione jest to od tego, czy projekt zalicza si$
do kategorii projektów generuj cych dochód. )eby to stwierdzi%, nale"y zbada%, czy zdyskontowane przychody z op!at pobieranych od u"ytkowników
powsta!ej w wyniku wdro"enia projektu sieci kanalizacyjnej w okresie 30 lat
eksploatacji plus zdyskontowana warto#% rezydualna maj tku z ostatniego 30 roku analizy, przewy"sz zdyskontowane koszty operacyjne, ponoszone
w zwi zku z eksploatacj sieci.
W tym przypadku operatorem infrastruktury, czyli podmiotem prowadz cym gospodark$ komunaln w mie#cie, jest powo!ana przez miasto spó!ka komunalna. Z przeprowadzonych kalkulacji wynika, "e op!aty pobierane
od u"ytkowników sieci b$d przewy"sza!y koszty eksploatacyjne, zatem jest
to przypadek projektu generuj cego dochód, dla którego poziom dofinansowania ze #rodków funduszy unijnych uzale"niony jest od wska'nika „luki finansowej”.
Zamieszczone poni"ej tabele zawieraj kalkulacj$ poziomu „luki finansowej” oraz poziomu dofinansowania w formie dotacji. „Luka w finansowaniu” dla analizowanego projektu skalkulowana zosta!a na poziomie 83,20%,
co oznacza, "e 83,20% nak!adów inwestycyjnych projektu nie znajduje pokrycia w generowanym przez projekt dochodzie. Nast$pnym krokiem jest obliczenie poziomu wsparcia #rodkami pomocowymi.
Analiza „luki w finansowaniu” jest podstaw do obliczenia poziomu
wk!adu wspólnotowego do projektu, tj. maksymalnej, mo"liwej warto#ci
dotacji oraz efektywnej stopy wsparcia projektu. Obliczenia zawarte s w tabeli nr 1.
ZN nr 85
108
T. Szot-Gabry!
Tabela 1. Dane do obliczenia „luki finansowej” dla projektu – przypadek I
Table 1. Information to calculation of the project’s „funding gap” – case I
Warto#%
niezdyskontowana
G!ówne elementy i parametry
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Warto#% zdyskontowana (zaktualizowana warto#%
netto)
Okres odniesienia (lata)
30 lat
Finansowa stopa dyskontowa (%)
5%
* czny koszt inwestycji (w PLN,
niedyskontowany)
* czny koszt inwestycji (w PLN
dyskontowany)
Warto#% rezydualna (w PLN,
niedyskontowana)
dyskontowana)
Dochody (w PLN, dyskontowane)
Koszty operacyjne (w PLN, dyskontowane)
Dochód netto = dochody – koszty operacyjne + warto#% rezydualna (w PLN, dyskontowany) = (7) – (8) + (6)
Wydatki kwalifikowane (art. 55 ust. 2) =
koszt inwestycji – dochód netto (w PLN,
dyskontowane) = (4) – (9)
Luka w finansowaniu (%) = (10) / (4)
8 052 989,00
6 996 589,63
1 356 048,19
298 818,07
1 240 190,44
363 496,74
1 175 511,77
5 821 077,86
83,20%
+ród!o: Opracowanie w!asne.
Source: Own study.
Tabela 2. Obliczenie wk!adu wspólnotowego dla projektu – przypadek I
Table 2. Calculation of the EU grant for project – case I
1.
2.
3.
4.
5.
Wyszczególnienie
Warto#% kwalifikowana (w PLN, niedyskontowana)
Luka w finansowaniu (%)
Kwota wskazana w decyzji, tj. kwota, do której stosowana
jest stopa wspó!finansowania osi priorytetowej” = (1) * (2)
Stopa wspó!finansowania dzia!alno#ci/ osi priorytetowej (5)
Wk!ad wspólnotowy (w PLN) = (3) * (4)
Warto#%
8 052 989,00
83,20%
6 700 086,85
85%
5 695 073,82
Source: Own study.
Wcze#niejsze kalkulacje (poprzednia tabela) wskaza!y, "e 83,20%
warto#ci nak!adów inwestycyjnych, czyli kwoty 8 052 989,00 z!, nie ma pokrycia w dochodach generowanych przez projekt w okresie jego eksploatacji,
co oznacza, "e kwota 6 700 086,85 z!, która stanowi w!a#nie 83,20% pocz tkowych nak!adów inwestycyjnych, jest podstaw dla obliczenia warto#ci
dotacji – czyli jest to tzw. kwota decyzji. Poniewa" dotacja ma stanowi% nie
ZN nr 85
109
wi$cej ni" 85% warto#ci „kwoty decyzji” i okre#la maksymaln warto#% wk!adu wspólnotowego w finansowaniu nak!adów inwestycyjnych, obliczenia
wskazuj , "e jest to kwota 5 695 073,82 z!.
Zatem pokrycie pozosta!ych kosztów projektu musi zapewni% wnioskodawca – miasto L. Jaka b$dzie zatem struktura finansowania projektu
„Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. M. i W. oraz w ulicach przyleg!ych
w m. L.”?:
• ca!kowity koszt inwestycji: 8 052 989,00 z!
• pomoc wspólnotowa, tzn. dotacja z Programu Operacyjnego Infrastruktura i (rodowisko: 5 695 073,81 z!
• wk!ad w!asny miasta L: 2 357 915,19 z!
Przeprowadzone obliczenia wskazuj , "e efektywny poziom dofinansowania projektu ze #rodków Unii Europejskiej kszta!tuje si$ na poziomie
70,72%. Zamieszczona poni"ej tabela ukazuje struktur$ finansowania projektu „Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. M. i W. oraz w ulicach przyleg!ych
w m. L.” w uk!adzie rocznym.
Tabela 3. Obliczenie struktury finansowania projektu – przypadek I
Table 3. Calculation of project’s financing structure – case I
Struktura finansowania kosztów
Kwalifikowanych
[%]
Udzia! w!asny
miasta L.
Dotacja z POIi(
RAZEM
Struktura finansowania kosztów
kwalifikowanych
[PLN]
Udzia! w!asny
miasta L.
Dotacja z POIi(
RAZEM
2008
2009
2010
RAZEM
2008-2010
29,28%
29,28%
29,28%
29,28%
70,72%
100%
70,72%
100%
70,72%
100%
70,72%
100%
2008
2009
2010
RAZEM
2008-2010
4 107,99
263 520,00
2 090 287,20
2 357 915,19
9 922,01
14 030,00
636 480,00
900 000,00
5 048 671,80
7 138 959,00
5 695 073,81
8 052 989,00
Source: Own study.
Efektywna stopa wsparcia projektu z POIi( na poziomie 70,72% wynika z uwzgl$dnienia „luki finansowej” przy kalkulacji poziomu wsparcia w formie dotacji. Maj c #wiadomo#% implikacji, w formie zmniejszenia mo"liwego
dofinansowania do projektu, jakie poci ga za sob generowanie dochodu
przez projekt, mo"liwe jest kszta!towanie przez gmin$ polityki prowadz cej
do minimalizacji efektu „luki finansowej”. Tego rodzaju podej#cie prezentowane jest przez gmin$, której projekt inwestycyjny przedstawiony zosta! jako
przypadek II.
ZN nr 85
110
T. Szot-Gabry!
Przypadek II
Projekt pn. „Budowa oczyszczalni #cieków w miejscowo#ci S. i kanalizacji sanitarnej w miejscowo#ci S. i K.”10.
Przedmiotem projektu jest budowa oczyszczalni #cieków w miejscowo#ci S. i kanalizacji sanitarnej w miejscowo#ciach S. i K., w jednej z gmin
wiejskich województwa lubelskiego, o bardzo niskim wska'niku skanalizowania. W ramach projektu wybudowana zostanie oczyszczalnia biologiczno-mechaniczna, kanalizacja grawitacyjno-t!oczna oraz 6 przepompowni #cieków. Kana! sieciowy b$dzie mia! d!ugo#% 6,142 km, a przykanaliki 5,076 km
– ! cznie 11,218 km. Zostani wybudowane 194 przy! cza od sieci g!ównej
do studzienek rewizyjnych.
Wybudowana infrastruktura wodno-#ciekowa, b$dzie zarz dzana na
etapie eksploatacji przez dotychczasowego operatora sieci wodoci gowej,
którym jest powo!any w tym celu Zak!ad Us!ug Komunalnych. Przyj$ta i realizowana do tej pory polityka cenowa przy obs!udze systemu dostarczania
wody zastosowana zostanie tak"e dla us!ug usuwania i oczyszczania #cieków. G!ównym za!o"eniem tej polityki jest kszta!towanie op!at za us!ugi komunalne na takim poziomie, który zapewnia pokrycie kosztów eksploatacyjnych i nie generuje nadwy"ki. Zatem w tej gminie stosowana jest polityka
równowa"enia strony dochodów i wydatków Zak!adu Us!ug Komunalnych.
W zwi zku z tym dla analizowanego projektu zaplanowano przychody
z op!at od u"ytkowników sieci kanalizacji sanitarnej na poziomie skalkulowanych kosztów operacyjnych, bez generowania dochodu – jest to zatem projekt, który nie generuje dochodu z dzia!alno#ci eksploatacyjnej, ale w kalkulacjach poziomu dofinansowania z funduszy strukturalnych nale"y jeszcze
uwzgl$dni% po stronie przychodów z projektu zdyskontowan warto#% rezydualn pocz tkowych nak!adów inwestycyjnych.
Powracaj c do terminologii i metodologii okre#lania wysoko#ci wsparcia, o jakie mo"na ubiega% si$ z funduszy unijnych - „projekt generuj cy dochód” oznacza jak kolwiek operacj$ obejmuj c inwestycj$ w infrastruktur$,
korzystanie z której podlega op!atom ponoszonym bezpo#rednio przez korzystaj cych. Ka"dy zdyskontowany przychód przekraczaj cy powsta!e
w projekcie zdyskontowane koszty operacyjne i powi$kszony o zdyskontowan warto#% rezydualn („przychód netto”) obni"a zdyskontowany pierwotny koszt inwestycji. W przypadku analizowanego projektu, „luk$ finansow ”
wywo!uje jedynie zdyskontowana warto#% rezydualna, poniewa" zdyskontowane przychody i koszty operacyjne projektu równowa" si$.
W przypadku projektu „Budowa oczyszczalni #cieków w miejscowo#ci
S. i kanalizacji sanitarnej w miejscowo#ci S. i K.” obliczenia prowadz ce do
skalkulowania „luki finansowej” i poziomu dofinansowania ze #rodków
EFRR11 kszta!tuj si$ nast$puj co:
10
Przypadek opracowano na podstawie studium wykonalno#ci projektu „Budowa oczyszczalni
#cieków w miejscowo#ci S. i kanalizacji sanitarnej w miejscowo#ci S. i K.”, Fundacja Centrum
Rozwoju Lokalnego, Lublin 2009.
11
EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
ZN nr 85
111
Tabela 4. Dane do obliczenia „luki finansowej” dla projektu – przypadek II
Table 4. Information to calculation of the project’s „funding gap” – case II
Warto#%
niezdyskontowana
1.
2.
Warto#% zdyskontowana (zaktualizowana warto#%
netto)
30 lat
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
5%
niedyskontowany)
dyskontowany)
niedyskontowana)
dyskontowana)
koszt inwestycji – dochód netto (w PLN,
9 022 579,87
7 862 048,29
451 128,99
85 714,51
2 693 591,79
2 693 591,79
85 714,51
7 776 333,78
98,91%
Source: Own study.
Analizowany projekt przed!o"ony zosta! do dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego, w którym projekt tej kategorii kwalifikuje si$ do wsparcia z dzia!ania 6.1 – gdzie dotacj$
przewidziano na poziomie 75% warto#ci kosztów kwalifikowanych. Jednak"e
poziom tego wsparcia musi ulec obni"eniu, poniewa" projekt nale"y do kategorii – generuj cy dochód.
Tabela 5. Obliczenie wk!adu wspólnotowego dla projektu – przypadek II
Table 5. Calculation of the EU grant for project – case II
1.
2.
3.
4.
5.
Wyszczególnienie
Warto#% kwalifikowana (w PLN, niedyskontowana)
Luka w finansowaniu (%)
Kwota wskazana w decyzji, tj. kwota, do której stosowana
jest stopa wspó!finansowania osi priorytetowej” = (1) * (2)
Stopa wspó!finansowania dzia!alno#ci/ osi priorytetowej (5)
Wk!ad wspólnotowy (w PLN) = (3) * (4)
Warto#%
9 022 579,87
98,91
8 924 233,75
75,00
6 693 175,31
Source: Own study.
ZN nr 85
112
T. Szot-Gabry!
„Luka finansowa” w analizowanm projekcie wynosi 98,91%, co oznacza, "e dochód z projektu pokrywa jedynie 1,09% nak!adów inwestycyjnych,
zatem o taki wska'nik procentowy obni"ony zostaje pocz tkowy nak!ad inwestycyjny, stanowi cy podstaw$ obliczenia poziomu dofinansowania ze
#rodków unijnych, czyli z kwoty 9 022 579,87 z! do kwoty 8 924 233,75 z!
i w stosunku do tej warto#ci oblicza si$ wk!ad wspólnotowy stanowi cy 75%.
Wk!ad wspólnotowy stanowi warto#% 6 693 175,31 z!, co w stosunku do wyj#ciowej warto#ci nak!adów inwestycyjnych, czyli kwoty 9 022 579,87 z!, stanowi 74,18%. W zwi zku z tym struktura finansowania projektu kszta!tuje si$
zgodnie z obliczeniami zawartymi w tabeli 6.
Tabela 6. Obliczenie struktury finansowania projektu – przypadek II
Table 6. Calculation of project’s financing structure – case II
+ród!o finansowania
Dotacja w RPO WL
(74,18%)
Bud"et gminy
(25,82%)
Razem
Dotacja w RPO WL
(74,18%)
Bud"et gminy (25,82%)
Razem
Rok 2007
Rok 2008
Rok 2009
Rok 2010
30 307,45
53 710,62
15 964,12
0,00
10 549,19
40 856,64
Rok 2011
18 695,18
72 405,80
Rok 2012
5556,68
21 520,80
Rok 2013
0,00
0,00
Razem
2 245 668,03
781 654,74
3 027 322,77
2 864 312,34
996 987,66
3 861 300,00
12
1 482 987,16 6 692 949,72
516 186,70
2 329 630,15
1 999 173,86
9 022 579,87
+ród!o: Opracowanie w!asne
Source: Own study.
Przypadek III
Projekt pn. „Budowa oczyszczalni #cieków i kanalizacji sanitarnej
w Gminie T.”13.
Kolejny przypadek analizowany w tym artykule, podobnie jak poprzednie, dotyczy przedsi$wzi$cia inwestycyjnego w zakresie gospodarki usuwania i oczyszczania #cieków. Projekt przygotowany zosta! przez gmin$ T.
i przed!o"ony do dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Lubelskiego, dzia!anie 6.1, ale w roku 2008, w którym mo"liwy
do uzyskania poziom dofinansowania w formie dotacji ze #rodków unijnych
do kosztów kwalifikowanych projektu stanowi! 85%.
W ramach projektu zaplanowano budow$ biologiczno-mechanicznej
oczyszczalni #cieków i sieci kanalizacji:
- 16 989 m kanalizacji grawitacyjnej
12
Warto#% po zastosowaniu zaokr gle&. Jest to kwota ni"sza od maksymalnego, dopuszczalnego wsparcia z funduszy unijnych, które dla analizowanego projektu skalkulowano na poziomie 6 693 175,31 z!.
13
Przypadek opracowano na podstawie studium wykonalno#ci projektu „Budowa oczyszczalni
#cieków i kanalizacji sanitarnej w miejscowo#ci w Gminie T.”, Fundacja Centrum Rozwoju Lokalnego, Lublin 2008.
ZN nr 85
113
- 6 106 m kanalizacji t!ocznej
- 11 przepompowni
- 213 przy! czy.
Warto#% nak!adów inwestycyjnych skalkulowano na kwot$
16 724 019,66 z!. W okresie u"ytkowania wybudowanej infrastruktury, systemem kanalizacji sanitarnej zarz dza% b$dzie powo!any do tego celu Zak!ad Gospodarki Komunalnej. O jak kwot$ dofinansowania do tego projektu
mo"e ubiega% si$ gmina T.? Zgodnie z za!o"eniami RPO WL dotacja mo"e
stanowi% 85% warto#ci nak!adów inwestycyjnych, ale pod warunkiem, "e
projekt nie generuje dochodu i nie wyst$puje „luka w finansowaniu”.
W!adze gminy T. podj$!y decyzj$ w zakresie polityki cenowej za us!ugi
usuwania i oczyszczania #cieków komunalnych, decyzj$ o kszta!towaniu cen na
stosunkowo niskim poziomie. Kalkulacja oczekiwanych kosztów eksploatacyjnych wykaza!a, "e przychody z tytu!u op!at za us!ugi nie pokryj kosztów, zatem
projekt z finansowego punktu widzenia b$dzie przynosi! strat$. Jednak w!adze
gminy utrzyma!y pierwotn decyzj$ dotycz c poziomu cen dla u"ytkowników
sieci, deklaruj c pokrywanie deficytu finansowego obs!ugi kanalizacji sanitarnej
poprzez dop!aty do gospodarki komunalnej z bud"etu gminy. W zwi zku z tym
projekt „Budowa oczyszczalni #cieków i kanalizacji sanitarnej w gminie T.” nie
generuje dochodu i nie wywo!uje „luki finansowej”, zatem w tym przypadku nie
ma miejsca obni"enie poziomu dofinansowania projektu z funduszy unijnych.
Tabela 7. Dane do obliczenia „luki finansowej” dla projektu – przypadek III
Table 7. Information to calculation of the project’s „funding gap” – case III
Warto#%
niezdyskontowana
1.
2.
Warto#% zdyskontowana (zaktualizowana warto#% netto)
30 lat
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
5%
niedyskontowany)
dyskontowany)
niedyskontowana)
dyskontowana)
= koszt inwestycji – dochód netto (w PLN,
16 961 319,66
15 471 483,16
848 065,98
169 613,20
2 193 947,22
2 427 926,17
- 64 365,75
-
Source: Own study.
ZN nr 85
114
T. Szot-Gabry!
Przeprowadzone obliczenia pokazuj , "e analizowany projekt nie generuje dochodu netto, poniewa" zdyskontowane koszty operacyjne przewy"szaj sum$ zdyskontowanych przychodów z pobieranych op!at i warto#ci
rezydualnej maj tku. W takim przypadku podstaw dla okre#lenia poziomu
dofinansowania z funduszy unijnych jest niepomniejszony nak!ad inwestycyjny, zaplanowany w projekcie. W analizowanym przypadku poziom dofinansowania ze #rodków unijnych kszta!tuje si$ nast$puj co:
Tabela 8. Obliczenie struktury finansowania projektu – przypadek III
Table 8. Calculation of project’s financing structure – case III
EFRR (85%)
Bud"et gminy (15%)
Razem
Warto#% wydatków
w z!
14 215 416,71
2 508 602,95
16 724 019,66
Source: Own study.
Przedstawiona polityka inwestycyjna, przyj$ta przez gmin$ T., prowadzi do skalkulowania dotacji z funduszy unijnych na maksymalnym mo"liwym do uzyskania poziomie procentowym i kwotowym. Jednak"e gmina
podj$!a wa"ne zobowi zanie – dotowania kosztów obs!ugi gospodarki wodno-#ciekowej w gminie, co jest bardzo korzystne dla u"ytkowników sieci, ale
obci "aj ce dla bud"etu gminy. Je#li kontrola wykorzystania #rodków unijnych wyka"e, "e w praktyce projekt jednak generuje dochód netto, gmina
b$dzie zobowi zana do zwrotu z odsetkami nienale"nie pobranej dotacji do
tego projektu (tzn. do poziomu stwierdzonej „luki finansowej”).
Podsumowanie
Fundusze strukturalne Unii Europejskiej stanowi wa"ne 'ród!o pozyskiwania dotacji do przedsi$wzi$% inwestycyjnych realizowanych przez samorz dy terytorialne, w szczególno#ci kosztowych projektów infrastrukturalnych. W grupie projektów inwestycyjnych w infrastruktur$ techniczn
wyró"nia si$ przedsi$wzi$cia dotycz ce infrastruktury komunalnej, której
wykorzystanie w fazie eksploatacji projektu wi "e si$ z pobieraniem op!at od
u"ytkowników. Okre#laj c poziom dofinansowania takich projektów stosuje
si$ metodologi$ kalkulacji dochodu netto i „luki finansowej”. W artykule dokonano analizy metodologii wyznaczania tych kategorii oraz ukazano na wybranych przypadkach formu!y ich obliczania. W toku dokonanych analiz
stwierdza si$, "e jednostki samorz du terytorialnego maj mo"liwo#% #wiadomego kszta!towania poziomu dofinansowania projektu ze #rodków unijnych poprzez przyj$cie odpowiedniej polityki cenowej za us!ugi komunalne
na etapie eksploatacji inwestycji. Projekty generuj ce dochód wywo!uj efekt
„luki finansowej”, w proporcji do której obni"a si$ procentowy udzia! #rodków
z dotacji w strukturze finansowania projektu. Przeprowadzone w tym artykule
ZN nr 85
115
analizy wskazuj , "e mo"liwe jest ukszta!towanie struktury finansowania projektu bez obni"ania pu!apu pomocy unijnej. Jednak"e tego rodzaju projekty
nie przynosz dochodu lub s deficytowe na etapie eksploatacyjnym, co
stanowi obci "enie dla #rodków publicznych w bud"ecie jednostki samorz du terytorialnego, która zdecydowa!a o takim modelu finansowania inwestycji
i polityce op!at za us!ugi komunalne.
Literatura
European Commission, The New Programming Period 2007-2013: Guidance
On The Methodology For Carrying Out Cost-Benefit Analysis, Working
Document No. 4, 08/2006.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne w zakresie
wybranych zagadnie& zwi zanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generuj cych dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007.
Rozporz dzenie Rady (WE) nr 1083/2006, z dnia 11 lipca 2006 roku, ustanawiaj ce przepisy ogólne dotycz ce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spo!ecznego oraz Funduszu Spójno#ci.
Studium wykonalno#ci projektu Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. M.
i W. oraz w ulicach przyleg!ych w m. L., Fundacja Centrum Rozwoju
Lokalnego, Lublin 2008.
Studium wykonalno#ci projektu Budowa oczyszczalni #cieków i kanalizacji
sanitarnej w miejscowo#ci w gminie T., Fundacja Centrum Rozwoju
Lokalnego, Lublin 2008.
Studium wykonalno#ci projektu Budowa oczyszczalni #cieków w miejscowo#ci S. i kanalizacji sanitarnej w miejscowo#ci S. i K., Fundacja Centrum Rozwoju Lokalnego, Lublin 2009.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorz dzie gminnym, Dz.U. 2001
nr 142 poz. 1591.
Wytyczne ogólne do studiów wykonalno#ci dla projektów w ramach RPO
Województwa Lubelskiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2007-2013, Urz d Marsza!kowski Województwa
Lubelskiego, Lublin 2007.
ZN nr 85
116
T. Szot-Gabry!
ZN nr 85

Metoda „luki finansowej” w finansowaniu inwestycji z funduszy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zarz±dzanie sob± w czasie Odp:Zarz±dzanie sob± w czasie Odp

x xG6)( = 2 1 )( x xG =

Projekty generujące dochód w perspektywie finansowej 2014

Monitoring mediów

Niech ¿yje bal! - Tylkowo

Partnerzy - Fundacja Inkubator