Norbert Dowejko

Gospodarcza i ekonomiczna sytuacja
przemysłu drzewnego
i jego przyszłość
Dowejko Norbert
1
Zasoby surowca drzewnego w Polsce
Rozwój sektora drzewnego, papierniczego i meblarskiego w znacznym
stopniu uzależniony jest od zasobów leśnych i dynamiki jej eksploatacji. Lesistość
w Polsce kształtuje się na poziomie 30% i jest zbliżona do poziomu lesistości w
Niemczech, Norwegii, czy też Francji. W założeniach perspektywicznych lesistość w
Polsce w roku 2050 powinna wynieść 33%, czyli przekroczyć ponad 10 mln ha.
W ostatnich latach mamy do czynienia z ciągłym wzrostem pozyskania drewna:
-W roku 2000 – pozyskano ogółem 27.659 tyś m3 ( w tym w LP 25.718 tyś m3)
-W roku 2010 – pozyskano ogółem 35.467 tyś m3 ( w tym LP 33. 769 tyś m3)
-Zauważamy w ostatnim 10 - leciu wzrost pozyskania ogółem o 28%, w tym samym
okresie w Lasach Państwowych nastąpił wzrost pozyskania drewna o ponad 30%.
-Wzrost pozyskania surowca jest pozytywnym czynnikiem wpływającym na rozwój
przemysłu drzewnego, borykającego się z ciągłym jego deficytem.
2
0
Argentyna…
Portugalia…
Nigeria…
Hiszpania…
Austria…
Czechy…
Turcja…
Japonia…
Afryka…
Malezja…
Nowa Zelandia…
Indie…
Australia…
Francja…
Polska…
Indonezja…
Chile…
Finlandia…
Niemcy…
Szwecja…
Chiny…
Kanada…
Federacja…
Brazylia …
Stany…
miliony metrów sześciennych
350
250
70%
200
60%
50%
150
40%
100
30%
procent światowej produkcji
Pozyskanie drewna na Świecie
100%
300
90%
80%
20%
50
10%
0%
3
Zapas drewna ,,na pniu” polskich lasów wyróżnia nasz kraj spośród
państw europejskich. W Polsce średnia zasobność drzewostanów wynosi aktualnie
według danych BUL 253,6 m3 grubizny brutto/ha. Należy zaznaczyć, że jeszcze 10
lat temu zasobność ta wynosiła 214,6 m3 grubizny brutto/ha a 20 lat temu 191,4
m3 grubizny brutto/ha. Na przełomie 20 lat zapas drewna ,,na pniu” wzrósł o ponad
30%, czego podstawową przyczyną jest stopniowe obniżanie rozmiaru pozyskania
drewna w stosunku do przyrostu.
Pozyskanie drewna ogółem w latach 1995 – 2005 stanowiło przeciętnie
poniżej 60% przyrostu bieżącego(grubizna brutto). Dla przykładu w innych krajach
europejskich pozyskuje się:
- Szwecja – 86 %
- Czechy – 84 %
- Słowacja – 75 %
- Finlandia – 70 %
- Francja – 55 %
Pomimo tak wysokiej zasobności polskich lasów poziom pozyskania
surowca nie jest adekwatny do potrzeb rynku i dlatego też od wielu lat generalnie
w Polsce istnieje niedobór drewna.
4
Możliwości zakupu drewna
W Polsce największym dostawcą drewna jest Państwowe Gospodarstwo
Leśne Lasy Państwowe, dostarczające około 90 % tego surowca. Wykorzystywanie
przez Lasy Państwowe pozycji dominujące łączy się również z funkcjonowaniem
nierynkowego i często mało przejrzystego systemu sprzedaży drewna.
Aktualny system sprzedaży nie zapewnia przetwórcą możliwości zakupu
drewna w okresie dłuższym niż okres półroczny. W wyniku narzuconych przez
Lasy Państwowe takich zasad przedsiębiorstwa pozbawione są możliwości
kontraktowania drewna w okresach wieloletnich, co jest podstawą do rozwoju i
możliwości zwrotu poczynionych inwestycji.
Aktualnie drewno w Polsce stanowi największe źródło biomasy, spalanej
zarówno w ciepłownictwie jak i energetyce.
Europejskie badanie ,,EUwood” wskazuje, że zużycie drewna do
produkcji energii ma wzrosnąć w Europie z 346 mln m3 w 2010 r. do 573 mln
m3 w 2020r. i może osiągnąć 752 mln m3 w roku 2030.
Zjawisko to tylko spotęguje, również w Polsce i tak już znaczący deficyt
drewna.
5
W roku 2010 jako odbiorcy drewna okrągłego zarejestrowane były w
Lasach Państwowych 8.675 podmioty. Z czego aż 92 % zarejestrowanych
odbiorców kupuje mniej niż 5 tyś m3/rok, a 66% - nawet mniej niż 1 tyś
m3/rok.
90% całej masy drewna sprzedawanej w Lasach Państwowych kupuje
około 700 przedsiębiorstw, stanowiących podstawowy trzon przemysłu.
Sytuacją dość niezrozumiałą jest fakt, że firmy przerabiające setki
tyś m3 rocznie muszą kupować drewno na tych samych warunkach i po tych
samych cenach co firma kupująca poniżej 1 tyś.m3/rok. Przerób tak małych
mas to naprawdę jest przetwórstwo rzemieślnicze, niż prawdziwy przemysł.
W jak najszybszym czasie konieczne jest znowelizowanie zasad
sprzedaży drewna w Lasach Państwowych różnicujących możliwości zakupu
drewna przez podmioty przerabiające drewno w sposób rzemieślniczy od
zakupu drewna przez firmy przerabiające drewno przemysłowo.
6
Eksport i wpływ kursów walut na jego wielkość
Branża drzewna, a zwłaszcza papiernicza i meblarska to sektory
wybitnie proeksportowe. Udział przemysłu drzewnego w całym polskim
eksporcie to 10% w roku 2008 i blisko 11% w roku 2009.
Polskie meble są jednym z najważniejszych towarów
eksportowych, stanowią one około 6% całego eksportu. Od wielu lat Polska
to ścisła czołówka wśród eksporterów na świecie. Ustępujemy jedynie taki
potęgą światowym jak : Chiny, Włochy czy Niemcy.
W roku 2010 wartość eksportu całej branży kształtowała się na
poziomie ponad 10 mld Euro.
Polska eksportuje;
-74% wytwarzanych mebli
- 49% produkowanego papieru i tektury
- 43% materiałów podłogowych
- 28 % płyt drewnopochodnych
Jednoznacznie można stwierdzić, że obok ceny drewna, kurs euro
to czynnik decydujący o wynikach całej firmy.
7
Kurs Euro i USD w latach 200 - 2011
Niski kurs euro wielokrotnie może doprowadzić nie tylko do słabszej
kondycji firmy, ale również do jej upadłości.
8
Rynek pracy a przemysł drzewny
Przemysł drzewny jest znaczącym w skali kraju pracodawcą.
Według GUS cały przemysł drzewny (dane dotyczą podmiotów
zatrudniających więcej niż 9 pracowników) zatrudniał w 2009 roku około
261 tyś. osób. Blisko połowa zatrudniona była w przemyśle meblarskim –
około130 tyś. pracowników.
Sytuacja na rynku pracy jest ważnym czynnikiem kształtującym
koniunkturę w branży drzewnej w Polsce. W minionych latach jedną z
głównych przewag konkurencyjnych polskiego przemysłu drzewnego na
rynkach europejskich były niskie koszty pracy. Dynamiczny wzrost
wynagrodzeń po wejściu Polski do Unii Europejskiej w znacznym stopniu
wpłynął na spadek konkurencyjności.
9
- Ponad 90 % firm drzewnych w Polsce to małe bądź bardzo małe zakłady
zatrudniające mniej niż 10 osób.
- Niespełna 2 % to firmy zatrudniające ponad 49 osób.
- Jedynie 0,3 % przedsiębiorstw to firmy zatrudniające więcej niż 250 osób
W celu zwiększenia konkurencyjności istotnym wyzwaniem dla
całego przemysłu drzewnego jest konieczność konsolidacji mocno
rozdrobnionego sektora.
Aktualnie większość firm przerabiających drewno, w szczególności
położonych w południowo-wschodniej części kraju to firmy rodzinne,
częstokroć funkcjonujące jako ,,szara strefa”.
10
Technologia i innowacyjność
Aktualnie w sektorach opartych na przerobie drewna poziom
zaawansowania technologicznego i innowacyjności jest bardzo zróżnicowany, w
znacznym stopniu odbiegającym (in minus) od poziomu średnio-europejskiego.
Uzależnione jest to częściowo od małej podatności niektórych branż
drzewnych na innowacje, dotyczy to w głównej mierze stosunkowo prostych form
przerobu drewna.
Duży udział w procesie rozwoju zarówno technologicznym jak i wzrostu
zdolności produkcyjnych miał na przełomie ostatnich 20 lat transfer znaczącego
kapitału zagranicznego.
Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w sektorze drzewnym
w latach 1990 – 2008 szacowana jest na ponad 6 mld USD i stanowi ponad 5%
całego wpływu kapitału inwestycyjnego w Polsce.
Zainteresowaniem inwestorów zagranicznych cieszyła się głównie:
- branża celulozowo – papiernicza
- przemysł płyt drewnopochodnych
- meblarstwo
11
Inwestycje w przemyśle drzewnym sprzyjają :
- wzrostowi konkurencyjności polskich wyrobów drzewnych na zagranicznych
rynkach
- powstawaniu nowych miejsc pracy
- wzrostowi innowacyjności nie tylko poszczególnych firm, ale i całego sektora
drzewnego.
Do unowocześnienia i modernizacji pozostaje jeszcze wiele obszarów.
Przykładem mogą być wdrożenia:
- materiałooszczędne
- nowych technologii
- energooszczędne
- przyjazne środowisku
- organizacja i zarządzanie
Branża drzewna nie do końca wykorzystała swoją szansę na wzrost
modernizacji jak i innowacji jakie niosą za sobą środki Unii Europejskiej.
12
Przyszłość przemysłu drzewnego
Po mimo tak wielu przeciwności z jakimi boryka się przemysł drzewny w
Polsce, a przede wszystkim:
- znaczący wzrost cen na surowiec drzewny (w przeciągu 3 ostatnich lat surowiec
podrożał średnio o ponad 50%)
- deficyt drewna
- rosnące koszty wynagrodzenia pracowników
- niestabilny kurs walut
- niezadawalający poziom technologiczny
należy żywić nadzieję, że po wielu ostatnich ,,trudnych latach”, perspektywy
rozwoju całej branży drzewnej w Polsce powinny rysować się w dość
optymistycznych barwach.
13
Na optymistyczną ocenę perspektyw rozwoju branży drzewnej
wpływają przede wszystkim takie czynniki jak:
- systematyczny wzrost popytu na większość materiałów drzewnych i na
drzewne wyroby finalne.
- bliskość i zasobność bazy surowcowej zarówno w odniesieniu do drewna
litego jak i materiałów drewnopochodnych
- korzystna lokalizacja rynków Europy Zachodniej
- otwartość na inwestycje zagraniczne
- rozwój technologii energooszczędnych i ekologicznych głównie w
budownictwie
- aktywny rozwój produktu, w tym ciągłe doskonalenie wzornictwa
dostosowującego się do zmiennych potrzeb rynku
- budowa i rozwój istniejących wizerunków marek firmowych
- wieloletnie doświadczenia w handlu z rynkami Europy Zachodniej i
umiejętność spełniania bardzo wysokich wymagań jakościowych tych
rynków.
14
Dziękuję za uwagę
15