Podatki dochodowe w Polsce: lata 2008

KONFERENCJA UW
Podatki dochodowe w Polsce: lata 2008-2012
(tezy raportu)
Witold Modzelewski
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Prezes Instytutu Studiów Podatkowych
Agata Strocka
Autorka jest współpracownikiem Instytutu Studiów Podatkowych
1. Okres lat 2008-2012 w naszym
kraju charakteryzowały w podatkach
dochodowych następujące tendencje:
1)następował trwały i systematyczny spadek realnych wpływów
budżetowych z tych podatków,
2)występował trwały i systematyczny spadek udziału wpływów z
tych podatków w PKB: w 2012 r.
ukształtował się najniższy od
1992 r. ich udział wynoszący
odpowiednio: 2% w przypadku
podatku dochodowego od osób
prawnych i 4,4% w przypadku
podatku dochodowego od osób
fizycznych,
3)wprowadzono wówczas rekordową liczbę nowelizacji ustaw dotyczących tych podatków (ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., z dnia
15 lutego 1992 r. i z dnia 20 listopada 1998 r.): uchwalono w
tym czasie 106 ustaw nowelizacyjnych (w tym 35 nowelizacji
ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.,
57 nowelizacji ustawy z dnia
15 lutego 1992 r. oraz 14 nowelizacji ustawy z dnia 20 listopada
1998 r.).
Łączne wpływy budżetowe z tych
podatków (z udziałami budżetu samorządu terytorialnego) wynosiły w 2012 r.
ponad 102 mld zł (zob. tabela nr 1), co
daje im drugą pozycję w hierarchii źródeł dochodów budżetowych po podatku
od towarów i usług. W porównaniu z
rokiem 2008 poziom nominalnych wpływów kształtował się na tym samym
poziomie; w relacji do PKB ich łączny
Tabela nr 1. Kwoty w tys. zł
Rok
2008
2009
2010
2011
2012
Podatek dochodowy od
osób prawnych
34 635 014
30 774 318
27 891 932
31 739 301
31 949 935
Podatek dochodowy od
osób fizycznych
67 193 526
62 740 785
62 487 000
67 505 115
70 621 939
Źródło danych: Ministerstwo Finansów1
udział zmniejszył się jednak z 8% do
6,4%.
2. Udział wpływów z tych podatków z
dochodów z działalności gospodarczej uległ stałemu obniżeniu, osiągając najniższy od 1992 r. poziom:
średnio realne obciążenie działalności gospodarczej obniżyło się o
40%. Zjawisko to przeczy szeroko
rozpowszechnionej tezie, że istotne
obniżenie opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej
powoduje w okresie średnim wzrost
zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw. Obniżenie opodatkowania
nastąpiło w grupie przedsiębiorstw,
które nie są zainteresowane rozwojem, lub było skutkiem transferów
zewnętrznych.
3. Nowelizacje ustaw dotyczących tych
podatków nie wprowadziły obniżek
stawek podatkowych; nastąpiło
jednak niewielkie rozszerzenie zakresu zwolnień podatkowych. Spadek wpływów z tych podatków był
spowodowany głównie:
− upowszechnieniem działań mających na celu unikanie lub
uchylanie się od opodatkowania
(np. luki dotyczące spółek ko-
Tabela nr 2. Relacja wpływów z podatku dochodowego od osób
prawnych do PKB
Tabela nr 3. Relacja wpływów z podatku dochodowego od osób
fizycznych do PKB
Rok
2008
2009
2010
2011
2012
Podatek dochodowy od
osób prawnych
2,72%
2,29%
1,97%
2,08%
2,00%
Źródło danych: Ministerstwo Finansów i Główny
Urząd Statystyczny2
Rok
2008
2009
2010
2011
2012
Podatek dochodowy od
osób fizycznych
5,27%
4,67%
4,41%
4,42%
4,43%
Źródło danych: Ministerstwo Finansów i Główny
Urząd Statystyczny
Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych Nr 11/2013