Obejrzyj album

Transkrypt

Obejrzyj album

Tradycje lotnicze
Gminy Zaleszany
Aerial traditions of the
Zaleszany Municipality
Flugtraditionen in der
Gemeinde Zaleszany
Propaganda Sp. z o.o.
Polska
Propaganda Ltd.
Poland
Propaganda GmbH
Polen
Szanowny Czytelniku
Lotnisko w Turbi i wszystko co się z nim wiąże, to niezaprzeczalnie ważne
atrybuty historii, teraźniejszości, oraz jestem przekonany, także przyszłości Gminy
Zaleszany.
Decyzja o budowie lotniska w Turbi dla potrzeb lotnictwa wojskowego podjęta
została już w latach trzydziestych XX wieku w związku z powstaniem Centralnego
Okręgu Przemysłowego.
Lotnisko wybudowane zostało jednak przez okupanta niemieckiego
przygotowującego się do inwazji zbrojnej na ZSRR. Po klęsce militarnej
wycofujące się wojska niemieckie wysadziły zabudowania i pas startowy lotniska. Armia Radziecka dokonała tylko prowizorycznej adaptacji lotniska dla potrzeb
odbywanych nalotów bojowych na pozycje wojsk niemieckich. Ogrom zniszczeń wojennych spowodował,
że lotnisko w swoim pierwotnym kształcie, z betonowym pasem startowym, już się nie odrodziło.
Dzisiaj gospodarzem lotniska jest Aeroklub Stalowowolski, który planowano powołać już wiosną 1939
roku. Wybuch wojny przeszkodził jednak w realizacji tego zamierzenia. Po wojnie, po wielu podejmowanych
próbach, udaremnianych z powodu braku środków na wybudowanie potrzebnej infrastruktury technicznej,
w dniu 19 stycznia 1957 roku powstał Aeroklub Robotniczy Huty Stalowa Wola. Od tego dnia datuje się
historia działalności Aeroklubu w Stalowej Woli.
Efekt ponad 50-letniej działalności Aeroklubu to obecnie istniejąca infrastruktura techniczna lotniska
oraz przede wszystkim wielka liczba wyszkolonych wychowanków – pilotów szybowcowych, spadochroniarzy, baloniarzy, lotniarzy i modelarzy – rozsławiających polskie lotnictwo na cały świat.
Położenie geograficzne lotniska i dogodne warunki termiczne sprawiają, że lotnisko w Turbi jest miejscem
organizowania wielu, o znaczeniu krajowym i międzynarodowym imprez samolotowych, szybowcowych,
lotniarskich, balonowych i modeli latających, stanowiących wielką atrakcję dla mieszkańców gminy i okolic oraz
turystów.
Oddajemy do rąk Czytelnika opracowanie, które zawiera historię lotnictwa na terenie wsi Turbia
i Aeroklubu w Stalowej Woli oraz przedstawia sylwetki działaczy i pasjonatów lotnictwa z lotniskiem
w Turbi i z Aeroklubem w Stalowej Woli związanych.
Turystów oraz mieszkańców gminy i okolic zapraszamy do odwiedzania urządzonej na terenie lotniska
„Izby tradycji lotniczych” oraz uczestniczenia w organizowanych na lotnisku imprezach lotniczych.
Andrzej Karaś
Wójt Gminy Zaleszany
Sehr geehrter Leser
Dear Reader,
Turbia Airport and everything that is connected with it, are undeniably important attributes of the history, present, and, I am convinced, that the future of the Zaleszany Municipality .
The decision to build the airport in Turbia for the Air Force was already made in the thirties of the twentieth century in connection with the establishment of the Central Industrial District.
The airport was built by the German occupants preparing for an armed invasion on the Soviet Union.
After the military defeat the retreating German troops blew up buildings and airport runway. The Soviet
Army made only makeshift adaptation of the airport for the needs of bombing the battle positions of German troops. Due to the enormity of the war devastation of the airport it has never revived in its original
form with a concrete runway.
Today, the Aero Club is hosting the airport , which was planned to be appoint in the spring of 1939. The
outbreak of war, however, prevented the implementation of this plan. After the war, after many attempts
undertaken, futile due to the lack of resources to build the necessary technical infrastructure, on 19 January 1957, Stalowa Wola Steelworks Aero Club was formed. From this day the history of business Aero Club
in Stalowa Wola is dated.
The result of over 50 years of activity of Aero Club is currently existing technical infrastructure of the
airport and, most of all, a great number of trained adepts - glider pilots, paratroopers, ballooning, hanggliders and model – popularizing Polish aviation throughout the world.
Der Flughafen in Turbia und alle damit verbundenen Orte und Ereignisse stellen ohne jeden Zweifel
wichtige Aspekte der Geschichte, Gegenwart und meiner Überzeugung auch der Zukunft der Gemeinde
Zaleszany dar.
Die Entscheidung für den Bau des Flughafens in Turbia zu Zwecken der militärischen Luftfahrt wurde
bereits in den dreißiger Jahren des 20. Jh. im Zusammenhang mit der Entstehung des zentralen polnischenIndustriegebiets getroffen.
Gebaut wurde der Flughafen jedoch durch die deutschen Besatzer, die sich auf den bewaffneten Einmarsch in dieSowjetunion vorbereiteten. Nach der militärischen Niederlage sprengte die Wehrmacht
auf dem Rückzugdie Gebäude und die Startbahn des Flughafens in die Luft. Die Rote Armee führte anschließend lediglichprovisorische Arbeiten auf dem Flughafengelände durch, das zu Luftangriffen auf die
Positionen der deutschen Armee genutzt wurde. Das gewaltige Ausmaß der Kriegsbeschädigungen führte
dazu, dass der Flughafen in seiner ursprünglichen Form mit einer betonierten Startbahn nicht wieder aufgebaut wurde.
Der Eigentümer des heutigen Flughafens ist der Aeroklub Stalowa Wola, der bereits im Frühjahr 1939
gegründet hatte werden sollen. Der Kriegsausbruch hatte dies jedoch unmöglich gemacht. Nach dem Krieg
– nach zahlreichen, aufgrund fehlender finanzieller Mittel für den Bau der nötigen technischen Infrastruktur erfolglosen Versuchen – wurde am 19. Januar 1957 der Arbeiter-Aeroklub der Stahlhütte Stalowa Wola
gegründet. An diesem Tag begann die Geschichte des Aeroklubs in Stalowa Wola.
Das Ergebnis der über 50-jährigen Arbeit des Aeroklubs sind die aktuell existierende technische Infrastruktur des Flughafens und vor allem die große Anzahl der ausgebildeten Absolventen – Segelflugpiloten,
Geographical airport and convenient thermal conditions make the Turbia airport a place to organize
many of national and international airplane, glider, balloon and flying models events, which are a great attraction for residents of the municipality and surrounding areas and tourists.
Fallschirmspringer, Ballonfahrer, Drachenflieger und Modellbauer – , die die polnische Luftfahrt in der
ganzen Welt berühmt machen.
We give the reader an outlinethat presents the history of aviation in the village Turbia and the Aero Club
in Stalowa Wola and presents profiles of activists and aviation enthusiasts related to the Turbia airport and
Aero Club in Stalowa Wola.
Die geografische Lage des Flughafens und die günstigen thermischen Bedingungen machen denFlughafen in Turbia zu einem geeigneten Ort für zahlreiche landesweite und internationale Flugzeug-,
Segelflug-, Flug-, Ballon- und Flugmodellbauveranstaltungen, die eine enorme Attraktion für die Einwohner
der Gemeinde und der Region sowie Besucher darstellen.
Tourists and residents of the municipality and the surrounding area are invited to visit the “Air traditions
chamber ” at the airport and to participate in events organized at the airport.
Andrzej Karaś
Mayor of Zaleszany
Hiermit übergeben wir dem Leser die vorliegende Abhandlung über die Geschichte der Luftfahrt in der
Region um Turbia und des Aeroklubs in Stalowa Wola, die die Aktivisten und Liebhaber der Luftfahrt porträtiert, ohne die der Flughafen in Turbia und der Aeroklub Stalowa Wola undenkbar wäre.
Wir laden Touristen und Einheimische aus der Gemeinde und der Region ein, die auf dem Flughafengelände eingerichtete „Kammer der Flugtradition“ zu besuchen und an den vor Ort organisierten Flugveranstaltungen teilzunehmen.
Andrzej Karaś
Gemeindevorsteher Zaleszany
Propaganda Sp. z o.o.
Stalowa Wola
Tekst
Text
Zbigniew Światowiec
Zdjęcia
Photos
Fotos
Archiwum Urzędu Gminy Zaleszany
Archiwum Gminnego Ośrodka Kultury w Zaleszanach
Jacek Wiedeński
Redaktor wydania
The editor
Redaktur
Projekt okładki
The project of covers
Umschlagsprojekt
Marcin Gofryk
Opracowanie graficzne, skład, łamanie
Graphic design, DTP
Layout und technische Bearbeitung
Marcin Gofryk
Wydawca
Publisher
Herausgeber
Propaganda sp. z o.o.
37-450 Stalowa Wola, ul. 1 Sierpnia 12
www.mspr.pl, [email protected]
ISBN: 978-83-939325-0-4
Egzemplarz bezpłatny
Niniejsza publikacja powstała w ramach realizacji projektu pn.: „Budowa stałej współpracy pomiędzy gminami: Zaleszany,
Pysznica, Komarów-Osada, Łabunie, Skierbieszów poprzez wspólne tworzenie polityki rozwoju regionalnego na terenie Polski Wschodniej”
finansowanego ze środków Europejskigo Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwoju Polski Wschodniej
2007-2013.
“Tylko odrobina wiary w nieśmiertelność pozwala usiąść za sterami samolotu”
Autor nieznany
“Just a little faith in the immortality allows you to sit at the controls of an airplane”
Unknown author
„Nur ein Funken Glaube an die Unsterblichkeit macht es möglich, sich hinter das Steuer eines Flugzeugs zu setzen.“
Autor unbekannt
Początki lotniczych tradycji w
Gminie Zaleszany - Lotnisko Turbia
The beginnings of aviation tradition in the
Zaleszany municipality - Turbia airport
Anfänge der Flugtraditionen in der
Gemeinde Zaleszany – Flughafen Turbia
Początki lotniczych tradycji w gminie Zaleszany – lotnisko Turbia | The beginnings of aviation tradition in the Zaleszany municipality - Turbia airport |
Anfänge der Flugtraditionen in der Gemeinde Zaleszany – Flughafen Turbia
10
Początki lotniczych tradycji
w gminie Zaleszany – lotnisko Turbia
Borowiec, a sam Ośrodek został utworzony w roku 1950. Następnym krokiem było utworzenie
Komitetu Budowy Wieży Spadochronowej, któremu przewodniczył Władysław Kółeczko.
Na terenach obecnej Polski południowo wschodniej rozciąga się obszar, na którym w latach 19361939 powstawał największy projekt gospodarczy II Rzeczypospolitej – Centralny Okręg Przemysłowy.
Celem COP-u było zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego
i zbrojeniowego, a także zmniejszenie bezrobocia wywołanego skutkami wielkiego kryzysu.
Budowę COP zainicjował wicepremier i minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski, który rozpoczął
działalność w trudnym okresie, gdy kryzys dopiero się kończył, wzrastało bezrobocie w miastach,
a na wsiach wciąż panowała bardzo trudna sytuacja. Jedną z najważniejszych inwestycji w COP była
budowa Zakładów Południowych, czyli dzisiejszej Huty Stalowa Wola.
Ówczesne władze uznały także, że niezbędna dla właściwego rozwoju gospodarczego tych
terenów, a także dla ich obrony, będzie budowa lotniska w centrum terenów Centralnego Okręgu
Przemysłowego. Wybór padł na dobra ziemskie księcia Lubomirskiego, a dokładnie na tereny wsi Tur-
W realizacji tej budowy pomagały miejscowe zakłady pracy, w szczególności Huta Stalowa Wola.
Wieżę oddano do użytku 7 września 1952 roku. Ambicje entuzjastów lotnictwa sięgały jednak dalej.
W 1955 roku powstaje Społeczny Komitet Budowy Hangaru pod patronatem ówczesnego dyrektora Huty Stalowa Wola inż. Józefa Wańka, z perspektywicznym zamiarem utworzenia Aeroklubu.
Motorem tych poczynań był długoletni przewodniczący Zarządu Miejskiego Ligi Lotniczej i LPŻ
Władysław Kółeczko.
Pierwsze organizacyjne zebranie Aeroklubu Robotniczego w Stalowej Woli odbyło się 18
stycznia 1957 roku i jego pierwszym prezesem został Zdzisław Sikorski. Powołano sekcje modelarską,
spadochronową, szybowcową i samolotową. 22 września 1957 roku uroczyście oddano do użytku
hangar na lotnisku w Turbi.
bia i tu miało być zlokalizowane jedno z ważnych lotnisk przedwojennej Polski. Jednocześnie wiosną
1939 roku Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej obiecał miejscowemu Komitetowi Organizacyjnemu
pomoc w utworzeniu lokalnego Aeroklubu oraz przydział dwóch samolotów RWD-8. Niestety wojna
przeszkodziła w realizacji tych zamierzeń. Niemcy, bazując częściowo na zdobytych, przedwojennych
planach budowy lotniska zapasowego, zbudowali w Turbi lotnisko dla potrzeb Luftwaffe, posiadające
The beginnings of aviation tradition in the
Zaleszany municipality – Turbia airport
w roku 1944 betonowy pas startowy, stację paliw i komplet stałych zabudowań lotniskowych. Miało
to być lotnisko zapasowe przygotowywane głównie z myślą o ataku Niemiec na ZSRR. Po wycofaniu
się wojsk niemieckich z lotniska korzystali Rosjanie, jednak działania wojenne spowodowały poważne
zniszczenia, które nigdy już nie zostały do końca usunięte.
Po zakończeniu działań wojennych podjęta została przez grupę miejscowych działaczy próba
utworzenia Aeroklubu. Ówczesne władze polskiego lotnictwa sportowego nie wyraziły zgody,
tłumacząc to brakiem zaplecza i ludzi o odpowiednich kwalifikacjach. Mimo tych niepowodzeń grupa entuzjastów lotnictwa nie dała za wygraną. W 1947 roku w środowisku harcerskim zrodziła się
inicjatywa utworzenia Ośrodka Lotniczego przy ówczesnym Powiatowym Oddziale Ligi Lotniczej
w Nisku. W rok później utworzono modelarnię lotniczą, której pierwszym instruktorem był Bolesław
In what is now south-eastern Poland extends an area where in the years 1936-1939 the largest
economic project of the Second Republic was built - Central Industrial District. The purpose of the
CID was to increase the economic potential of Poland, the expansion of heavy industry and defence,
as well as reduce unemployment caused by the effects of the Great Depression. The construction of
the CID was initiated by Deputy Prime Minister and Minister of Treasury, Eugeniusz Kwiatkowski,
who started the business in a difficult period, when the crisis has just ended, unemployment in cities was increasing and in rural areas the situation was still very difficult. One of the most important
investments in the CID was the construction of the Southern Works, which is today Stalowa Wola
Steelworks.
The authorities decided, that construction of an airport in the centre area of the Central Industrial
11
12
District will be necessary for the proper economic development of these areas, as well as for their defence. The choice fell on the estates
of Prince Lubomirski, in particular rural areas of Turbia and there one of the most important pre-war Polish airports was to be located. At
the same time in spring of 1939 the Polish Aero Club promised to help the local Organising Committee in establishing the local Aero Club
and the allocation of two RWD-8 planes. Unfortunately, the war prevented the implementation of these plans. Germany, basing in part
on pre-war plans of secondary airport in 1944 build airport in Turbia for the Luftwaffe with concrete runway, a petrol station and a set of
permanent airport buildings. It was supposed to be the aerodrome prepared primarily for the German attack on the Soviet Union. After
the withdrawal of German troops the airport was used the Russians, but the war caused severe destruction that have never been fully
removed.
Eine der wichtigsten Investitionen im ZI war der Bau der sog. Südwerke, der heutigen Stahlhütte Stalowa Wola.
Die damalige Regierung erkannte außerdem, dass für die entsprechende wirtschaftliche Entwicklung dieser Gebiete und deren Schutz
der Bau eines Flughafens im Zentrum des Zentralen Industriegebiets erforderlich war. Die Auswahl fiel auf das Landgut des Fürsten
Lubomirski (genauer gesagt auf die Gebiete des Dorfes Turbia), wo einer der wichtigsten Flughäfen im Polen der Vorkriegszeit errichtet werden sollte. Gleichzeitig sagte der Aeroklub der Republik Polen dem lokalen Organisationskomitee im Frühjahr 1939 Hilfe beim
Aufbau des örtlichen Aeroklubs und bei der Zuteilung von zwei RWD-8 Flugzeugen zu. Leider wurden all diese Pläne durch den Krieg
vereitelt.Die deutschen Besatzer erbauten in Turbia – teilweise auf den beschlagnahmten Bauplänen für einen Zusatzflughafen aus der
Vorkriegszeit – einen Flughafen für den Bedarf der Luftwaffe, der im Jahr 1944 eine betonierte Startbahn, eine Tankstelle und eine Reihe
After the war there was attempt to create the Aero Club by a group of local activists. The contemporary Polish sport aviation authori-
fester Flughafengebäude umfasste. Ursprünglich sollte die Anlage als Zusatzflughafen genutzt werden, der hauptsächlich im Zusammen-
ties have not agreed, explaining it with the lack of facilities and people with the right skills. Despite these setbacks the group of aviation
hang mit dem Angriff der Wehrmacht auf die Sowjetunion errichtet worden war. Nach dem Rückzug der deutschen Armee wurde der
enthusiasts did not give up. In 1947, among scouts arose an initiative to set up the Centre for Aviation at the then District Branch of the
Flughafen von den Russen genutzt, allerdings konnten die durch die Kriegshandlungen verursachten schwerwiegenden Schäden nie ganz
League of Aviation in Nisko. A year later, the modelling workshop was founded, whose first instructor was Bolesław Borowiec, and the
behoben werden.
center was created in 1950. Next step was the creation of the Parachute Tower Building Committee, chaired by Władysław Kółeczko.
Nach Ende der Kriegshandlungen unternahm eine Gruppe lokaler Aktivisten den Versuch, einen Aeroklub zu gründen. Die dama-
In the realization this construction helped local workplaces, in particular Stalowa Wola Steelworks. The tower was opened on Sept. 7,
ligen Oberen des polnischen Sport-Luftfahrtverbands begründeten ihre Ablehnung des Gesuchs mit der fehlenden Infrastruktur und
1952. The ambitions of aviation enthusiasts, however, reached further. In 1955 they created Hangar Building Social Committee under the
dem Mangel an qualifiziertem Personal. Trotz dieser Misserfolge gab sich eine Gruppe von Luftfahrtfans nicht geschlagen. Im Jahr 1947
auspices of the then director of Steelworks Eng. Józef Wańka, with a perspective of creating the Aero Club. The driving force behind these
entstand in einem Pfadfinderkreis die Initiative, ein Flugzentrum bei der damaligen lokalen Niederlassung der Luftfahrtliga in Nisk zu
actions was the long-time chairman of the Board of the Municipal League of Aeronautics and PAP Władysław Kółeczko.
gründen. Ein Jahr darauf wurde eine Modellbauwerkstatt für Flugzeuge eröffnet und Bolesław Borowiec zum ersten Instruktor ernannt.
The first organizational meeting of the Aero Club was held on 18 January 1957, and its first president was Zdzisław Sikorski. Modelling,
parachute, glider and airplanes sections were created. 22 September 1957 formally put into operation a hangar at the airport in Turbia.
Das Zentrum selbst wurde im Jahr 1950 gegründet. Der nächste Schritt war die Gründung des Baukomitees eines Fallschirmsprungturms, das von Władysław Kółeczko geleitet wurde.
Bei der Realisierung dieses Vorhabens halfen örtliche Unternehmen - insbesondere die Stahlhütte Stalowa Wola. Der Turm wurde
Anfänge der Flugtraditionen in der
Gemeinde Zaleszany – Flughafen Turbia
am 7. September 1952 in Betrieb genommen. Die Ambitionen der Luftfahrtfans reichten jedoch weiter. Im Jahr 1955 entstand das Soziale Flugzeughallen-Baukomitee unter dem Patronat des damaligen Direktors der Stahlhütte Stalowa Wola, Ing. Józef Wańka, mit dem
langfristigen Vorhaben, einen Aeroklub zu gründen. Die treibende Kraft hierbei war der langjährige Vorsitzende des Stadtvorstands der
Flugliga und LPŻ, Władysław Kółeczko.
Im heutigen Südosten Polens liegt ein Gebiet, das einst Schauplatz der Entstehung des größten Wirtschaftsprojekts der II. Polnischen Republik in den Jahren 1936-1939 war – das Zentrale Industriegebiet. Zweck der Initiative war die Steigerung des wirtschaftlichen
Potentials Polens, der Ausbau der Schwer- und Rüstungsindustrie und die Verringerung der Arbeitslosigkeit, die durch die Folgen der
Weltwirtschaftskrise entstanden war. Der Einrichtung des Zentralen Industriegebiets wurde durch den damaligen Vizepremier und Verwaltungs- und Schatzminister Eugeniusz Kwiatkowski in die Wege geleitet, der diese Tätigkeit in einer schweren Zeit begann, als die Krise
gerade erst zu Ende gegangen war, die Arbeitslosigkeit in den Städten zunahm und in den Dörfern eine sehr schwere Situation herrschte.
Das erste Organisationstreffen des Arbeiter-Aeroklubs in Stalowa Wola fand am 18. Januar 1957 statt. Zumersten Vorsitzenden
wurde Zdzisław Sikorski ernannt. Ins Leben gerufen wurden eine die Modellbau-, Fallschirmsprung-, Segelflug- und Flug-Abteilung. Am
22. September 1957 wurde die Flugzeughalle am Flughafen in Turbia feierlich eingeweiht.
13
14
15
16
| 2 i 3. Piloci Aeroklubu
w pierwszomajowym pochodzie w roku 1959
4. Inż. Józef Waniek
(z prawej) odbiera
puchar od przedstawiciela
Aeroklubu PRL (1959)
| 2 and 3. Pilots of the Aero
Club in the parade in 1959
on the occasion of the First
of May
| 1. Uroczyste otwarcie lotniska w Turbi w 1957 roku
| 1. The ceremonial opening of the airport in Turbia
in 1957
| 1. Die feierliche Eröffnung
des Flughafens in Turbia im
Jahr 1957
4. Engineer Józef Waniek
(right) receives the cup
from the representative
of the Aero Club of PRL
(1959)
| 2 und 3. Piloten des
Aeroklubs beim Maiumzug
im Jahr 1959
4. Ing. Józef Waniek (von
rechts) nimmt vom Vertreter des PRL Aeroklubs
einen Pokal entgegen
(1959)
17
18
Początki lotniczych tradycji:
Ludzie Aeroklubu
Anfänge der Flugtraditionen:
Menschen des Aeroklubs
Aeroklub stalowowolski, a także lotnisko w Turbi, przez wiele lat funkcjonowania w lokalnym środowisku,
dorobiło się sukcesów na arenie krajowej i międzynarodowej. Osiągnięcia te były możliwe dzięki ludziom, którzy
Der Aeroklub Stalowa Wola und der Flughafen in Turbia konnten über die langen Jahrzehnte ihres Bestehens
na rzecz lotnictwa oddawali swój czas, swoje talenty, którzy poświęcali się bez reszty swojemu hobby, często
hinweg zahlreiche Erfolge auf landesweiter und internationaler Ebene erringen. Diese Leistungen wurden dank
później zamieniając upodobania w zajęcie wykonywane zawodowo. Dla wielu z nich zetknięcie z lotniskiem,
der Menschen möglich, die ihre Zeit und ihr Talent dem Flugwesen widmeten, sich ohne Ausnahme ihrem Hobby
z samolotami, z innymi ludźmi już „zarażonymi” pasją latania stawało się początkiem długiej i satysfakcjonującej
hingaben und später oftmals ihre Leidenschaft zum Beruf machten. Für viele von ihnen markierte der Kontakt
drogi życiowej mocno związanej z lotnictwem.
mit dem Flughafen, den Flugzeugen und den anderen, bereits mit der Leidenschaft „infizierten“ Menschen, den
Anfang eines langen und ereignisreichen Lebenswegs, der tief mit der Luftfahrt verbunden war.
Nie sposób wymienić wszystkich tych, którzy pozostawili znaczący ślad w historii Lotniska Turbia, w historii
gminy Zaleszany, w historii Aeroklubu, ale o kilku wspomnieć należy.
An dieser Stelle ist es unmöglich, all jene namentlich aufzuzählen, die eine bedeutende Spur in der Geschichte
des Flughafens Turbia, in der Geschichte der Gemeinde Zaleszany und in der Geschichte des Aeroklubs hinterlas-
Pierwszym prezesem powstałego w 1957 r. Aeroklubu Stalowowolskiego był mgr inż. pilot Zdzisław Sikorski,
sen haben, aber es sollte wenigstens einigen von ihnen gedacht werden.
postać niezwykła, o bardzo barwnym życiorysie, całe życie związana z polskim lotnictwem.
Erster Vorsitzender des im Jahr 1957 gegründeten Aeroklubs Stalowa Wola war Mag. Ing. Pilot Zdzisław
Sikorski: eine außergewöhnliche Persönlichkeit mit einem sehr interessanten Lebenslauf; ein ganzes Leben, das
The beginnings of aviation tradition:
der polnischen Luftfahrt gewidmet war.
People of Aero Club
Zdzisław Sikorski
Aero Club, as well as the airport in Turbia, operated for many years in the local environment, and already
Urodził się w 1913 r. we Lwowie, nauki pobierał w Poznaniu, w gimnazjum w Stanisławowie, studiował we
made a success on the national and international arena. These achievements were possible thanks to the people
Lwowie i w Łodzi, gdzie uzyskał stopień inżyniera mechanika w zakresie budowy samolotów i magistra nauk
who devoted to aviation their time, their talents, who devoted themselves completely to this hobby, often later
technicznych. Przed II wojną światową należał do Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej, był
changing their professional careers. For many of them encounter with the airport, with planes, with other people
w zarządzie, a później prezesem tego związku, oraz członkiem Aeroklubu Lwowskiego. Swoje doświadczenie
already “infected” with passion for flying became the beginning of a long and rewarding way of life strongly re-
pilota szybowcowego pogłębiał w szkole w Bezmiechowej (w Bieszczadach), a pierwszą pracę zawodową podjął
lated to aviation.
w 1941 roku w Zakładach Południowych w Stalowej Woli. Od 1945 roku pracował w szkole zawodowej w Rud-
It is impossible to mention all those who have left a significant mark in the history of Turbia Airport, in the history of the municipality of Zaleszany, in the history of the Aero Club, but a few should be.
The first president of formed in 1957 Aero Club of Stalowa Wola was MSc. pilot Zdzisław Sikorski, an unusual
figure, with very colorful biography, who devoted his whole life to the Polish aviation.
niku, potem w Nisku i Stalowej Woli. Kiedy w 1957 roku powołano Aeroklub Stalowowolski, Zdzisław Sikorski
został jego pierwszym prezesem. Potem jeszcze pełnił tę funkcję w latach 1981–1991. W roku 1991 otrzymał
tytuł Honorowego Prezesa Aeroklubu w Stalowej Woli.
Zdzisław Sikorski był wielokrotnie nagradzany za pracę zawodową i społeczną, w dziedzinach związanych z lotnictwem i edukacją, bo tym dwóm pasjom poświęcił się całkowicie. Kochając lotnictwo, kochając nieograniczoną
wolność, którą ono daje, potrafił kilku pokoleniom młodych adeptów sportów lotniczych tę miłość przekazać.
19
20
Zdzisław Sikorski
He was born in 1913 in Lviv, he went to school in Poznan, in the gymnasium in Stanisławów, studied in Lviv and
Łódź, where he earned a degree in mechanical engineering in the construction of aircraft and master’s degrees in
technical sciences. Before World War II he belonged to the Student Aviation Association of the Lviv Polytechnic,
where he was in the board, and later become president of the Association, and a member of the Aero Club of
Lviv. His experience as glider pilot was developed in school in Bezmiechowa (in the Bieszczady Mountains), and
he took the first professional work in 1941 in the South Works in Stalowa Wola. Since 1945, he worked at a vocational school in Rudnik, then in Nisko. When in 1957 Aero Club was established.
Zdzisław Sikorski was its first president. Then he held the office in 1981-1991. In 1991 he received the title of
Honorary President of the Aero Club in Stalowa Wola. Zdzisław Sikorski has been honoured for his professional
and social work in the fields of aviation and education, because he devoted himself completely to these two passions . Loving aviation, loving the unlimited freedom that it gives, was able to pass this love of aviation sports to
several generations of young students.
Zdzisław Sikorski
Zdzisław Sikorski wurde im Jahr 1913 in Lemberg geboren. Er ging in Poznań zur Schule, besuchte das Gymnasium in Stanisławów und studierte anschließend in Lemberg und in Lodz, wo er einen Ingenieursabschluss im
Fach Flugzeugbau und einen Magistertitel im Fach Technik erlangte. Vor dem Zweiten Weltkrieg gehörte er der
Aviatischen Studentenverbindung der Technischen Hochschule Lemberg an, wo er zunächst zum Vorstandmitglied und später zum Präsidenten gewählt wurde. Darüber hinaus war er Mitglied im Lemberger Aeroklub. Seine
Erfahrung als Segelflugpilot baute er in der Flugschule in Bezmiechowa (im Bieszczady-Gebirge) aus, die erste
Arbeitsstelle trat er 1941 in den Südwerken in Stalowa Wola an. Ab dem Jahr 1945 arbeitete er an einer Berufsschule in Rudnik, später in Nisko und in Stalowa Wola. Nach der Gründung des Aeroklubs Stalowa Wola im Jahr
1957 wurde Zdzisław Sikorski zum ersten Vorsitzenden berufen. Dieses Amt hatter er erneut in den Jahren 19811991 inne. Im Jahr 1991 wurde ihm der Titel des Ehrenvorsitzenden des Aeroklubs in Stalowa Wola verliehen.
Zdzisław Sikorski erhielt mehrfach Auszeichnungen für seine berufliche Arbeit und sein gesellschaftliches Engagement in den Bereichen Luftfahrt und Bildung – diesen beiden Leidenschaften widmete er sein ganzes Leben.
Weil er das Flugwesen mit seiner unbegrenzten Freiheit liebte, gelang es ihm, zahlreichen Generationen von jungen Flugsportanhänger diese Liebe weiterzugeben.
| Zdzisław Sikorski przy
swoim ulubionym samolocie Wilga
| Zdzislaw Sikorski with his
favourite airplane Wilga
| Zdzisław Sikorski an
seinem Lieblingsflugzeug
Wilga.
21
22
Roman Straburzyński
Roman Straburzyński przeszedł do historii polskiego modelarstwa jako wybitny modelarz, którego
He went into the history of Polish modelling as an outstanding modeler, whose specialty was preparing air-
specjalnością było wykonywanie modeli samolotów z silnikiem spalinowym. W 1996 roku uzyskał tytuł Mis-
craft models with an internal combustion engine. In 1996, he received the title of Polish Champion in the category
trza Polski w kat. swobodnie latających modeli silnikowych. Zmarł w 2002 roku. Mimo że większość jego życia
of free flying motor models. He died in 2002. Although the majority of his life was connected with Tarnobrzeg,
związana była z Tarnobrzegiem, to co roku na lotnisku w Turbi organizowane są zawody modelarskie noszące
every year at the airport in Turbia model race bearing the name is organized - the Roman Straburzyński
nazwę – Memoriał Romana Straburzyńskiego.
Memorial.
Roman Straburzyński urodził się 29 lipca 1920 roku w Koźminie w woj. wielkopolskim. Lata dziecinne i szkolne
Roman Straburzyński was born on 29 July 1920 in Koźmin in the Wielkopolska province. He spent his child-
spędził w Rawiczu, w którym młodzież szkolna pasjonowała się modelarstwem balonowym. Duża popularność
hood and school years in Rawicz, where school children’s passion was balloon modelling.High popularity and the
oraz szybki rozwój tej dziedziny modelarstwa przyczyniły się do zorganizowania w Rawiczu zawodów o Mały Pu-
rapid development of this field of modelling helped to organize in Rawicz the Gordon Bennett Small Cup. Cup win-
char Gordon Bennetta. Zdobywcami pucharu w 1937 roku byli Roman Straburzyński i jego o cztery lata młodszy
ners in 1937 were Roman Straburzyński and his four years younger brother Bolesław. A year later, at a time when
brat Bolesław. Rok później, w czasie gdy Roman uczęszczał jeszcze do Państwowego Gimnazjum w Rawiczu,
Roman still attended the State Secondary School in Rawicz, he constructed his own hot air balloon. Until 1939,
skonstruował swój własny balon na ogrzewane powietrze. Do 1939 roku najdłuższy lot na zawodach (42 km),
the longest flight in the competition (42 km) was made with a balloon with a capacity of 15m3, whose designer
osiągnął balon o pojemności 15m3, którego konstruktorem był również Roman Straburzyński. W grudniu 1939
was also Roman Straburzyński. In December 1939 his family was deported to Tarnobrzeg, where together with
roku wraz z rodziną został wysiedlony do Tarnobrzega, gdzie razem z kolegami z Rawicza potajemnie zajmował
colleagues from Rawicz he secretly dealt with modelling.
się modelarstwem.
In 1945, along with his wife Helena and daughter Janina he returned to Rawicz. There, while being the airport
W 1945 roku wraz z żoną Heleną i córką Janiną wrócili do Rawicza. Tam, będąc komisarzem lotniczym,
Commissioner, he dealt with the organization of aviation sports. Working in education, he organized a network of
zajmował się organizowaniem lotnictwa sportowego. Pracując w szkolnictwie, organizował sieć modelarni lot-
aviation modelling workshops in rural schools. In 1950 he won the Polish championship in the category of models
niczych w szkołach wiejskich. W 1950 roku zdobył mistrzostwo Polski modeli latających w kategorii szybowców,
of flying gliders, and in 1954 and 1957 years the titles of second place. In 1954 he settled in Tarnobrzeg, where he
natomiast w 1954 roku i 1957 roku tytuły wicemistrzowskie. W 1954 roku zamieszkał na stałe w Tarnobrzegu,
worked in the cooperative and then in sulfuric combine.
gdzie pracował w spółdzielczości a następnie w kombinacie siarkowym.
Był założycielem modelarni lotniczej w Tarnobrzegu. Organizował corocznie „Święto latawca”. W 1966 roku
zdobył Mistrzostwo Polski w klasie modeli silnikowych i puchar dla najlepszego modelarza.
W sierpniu 1998 roku na lotnisku w Turbi, Roman Straburzyński startował w Modelarskim Pucharze Świata.
Był szósty na kilkudziesięciu startujących. Udowodnił wówczas wszystkim, że wciąż stać go na wiele – na swoje
60-lecie pracy instruktorskiej, zmierzył się z zawodnikami o 30–40 lat młodszymi od siebie.
He was the founder of the aviation modelling workshop in Tarnobrzeg. He organized an annual “Festival of the
kite.” In 1966, he won the Polish Championship in the class of motor models and cup for the best modeler.
In August 1998 at the airport in Turbia Roman Straburzyński modelling competed in the Modelling World Cup.
He was sixth on dozens of contestants. Then He proved to all that he is still capable of a lot - on his 60th anniversary of instructor’s work he challenged the contestants about 30-40 years younger than himself.
Speaking of aviation traditions in Zaleszany municipality, one cannot forget about the people from these
Mówiąc o tradycjach lotniczych gminy Zaleszany, nie można zapominać o ludziach pochodzących z tych stron,
areas who created the airline traditions. Among them there are certainly many current and former professional
którzy te lotnicze tradycje tworzyli. Jest wśród nich wielu obecnych i byłych pilotów zawodowych, szybowników,
pilots, glider pilots, paratroopers and balloon pilots. These include historical figures, to mention here sergeant pilot
spadochroniarzy czy pilotów balonowych. Są wśród nich postacie historyczne, że wspomnimy tu sierżanta pilota
Edward Paterek and second lieutenant pilot Michał Latawiec.
Edwarda Paterka i ppor. pilota Michała Latawca.
23
24
25
Roman Straburzyński ging als außergewöhnlicher Modellbauer in die Geschichte des polnischen Modellbaus
ein. Im Jahr 1996 erhielt er den Titel des polnischen Meisters in der Kategorie freifliegende Modelle mit Verbrennungsmotor. Er starb im Jahr 2002. Obwohl der größte Teil seines Lebens mit der Stadt Tarnobrzeg verbunden
war, werden jedes Jahr am Flughafen in Turbia Modellwettbewerbe zu Ehren von Roman Straburzyński organisiert.
Roman Straburzyński wurde am 29. Juli 1920 in Koźmin in der Woiwodschaft Großpolen geboren. Er verbrachte seine Kindheit und Schulzeit in Rawicz, wo zu jener Zeit die gesamte örtliche Schuljugend von der BallonModellbautechnik fasziniert war. Die große Popularität und schnelle Entwicklung dieses Bereichs des Modellbaus
führten zur Veranstaltung eines Wettbewerbs um den Gordon Bennett-Pokal in Rawicz. Im Jahr 1937 wurden
Roman Straburzyński und sein vier Jahre jüngerer Bruder Bolesław zu den Siegern gekürt. Ein Jahr später, als
Roman noch das staatliche Gymnasium in Rawicz besuchte, entwarf er seinen ersten eigenen Heißluftballon. Bis
zum Jahr 1939hielt ein ebenfalls von Roman Straburzyński entwickelter Ballon mit einem Volumen von 15m³
den Rekord über den längsten Flug in diesem Wettbewerb (42 km). Im Dezember 1939 wurde er gemeinsam
mit seiner Familie nach Tarnobrzeg umgesiedelt, wo er sich gemeinsam mit Freunden aus Rawicz heimlich dem
Modellbau widmete.
Im Jahr 1945 kehrte er gemeinsam mit seiner Frau Helena und seiner Tochter Janina nach Rawicz zurück. Dort
engagierte er sich als Flugkommissar für den Wiederaufbau der polnischen Sport-Luftfahrt. Beruflich im Schulwesen tätig, organisierte er eine Kette von Flugmodellbauwerkstätten in den Dorfschulen. Er gewann im Jahr
1950 die polnische Meisterschaft für Flugmodelle in der Segelflugkategorie, im Jahr 1954 und 1957 hingegen
wurde er zum Vizemeister gekürt. Im Jahr 1954 ließ er sich für immer in Tarnobrzeg nieder, wo er im Genossenschaftswesen und später in einem Schwefelkombinat sein Geld verdiente. Er war der Gründer der Flugmodellbauwerkstatt in Tarnobrzeg. Einmal im Jahr organisierte er das „Fest des Drachen“. Im Jahr 1966 gewann er die
polnische Meisterschaft in der Klasse der Motormodelle und den Pokal des besten Modellbauers.
Im August 1998, startete Roman Straburzyński am Flughafen in Turbia bei den Modellbau-Weltmeisterschaften, wo er den sechsten Rang belegte. Damit stellte er sein Potential ein für alle Mal unter Beweis – am Tag
des 60. Jubiläums seiner Arbeit als Instruktor maß er sich mit Teilnehmern, die 30-40 Jahre jünger waren als er
selbst.
Wenn man die Traditionen der Luftfahrt in der Gemeinde Zaleszany anspricht, dürfen jene Menschen nicht
| Roman Straburzyński przy
modelu szybowca klasy
F1A
| Roman Straburzyński at
the model of a glider of
Class F1A
vergessen werden, die aus der Gegend stammen und die diese Flugtradition ins Leben gerufen haben. Unter ihnen
| Roman Straburzyński am
Segelflugzeugmodell der
finden sich zahlreiche aktuelle und ehemalige Berufspiloten, Segelflieger, Fallschirmspringer und Ballon-Piloten.
Klasse F1A
Unter ihnen gibt es einige historische Persönlichkeiten, wie zum Beispiel Luftwaffenfeldwebel Edward Paterek
und Leutnant der Luftwaffe Michał Latawiec.
26
Edward Paterek
Edward Paterek
Urodził się w 1944 r. w Agatówce, czyli we wsi, z której niemal widać lotnisko w Turbi. Z lotnictwem zaprzyjaźnił się w 1957
roku, kiedy to w nowo powstałym Aeroklubie Stalowowolskim powstała sekcja modelarska i tam pod okiem Zbigniewa Nowakowskiego zaczął rozwijać swoje lotnicze pasje. Następnie wciągnął go sport spadochronowy i tej dziedzinie pozostał wierny na
dłużej. Po szkoleniach w ASW trafił, w ramach służby wojskowej, do wojsk desantowych w Krakowie. Służbę wojskową zakończył
w 1965 roku, powrócił w rodzinne strony i niezależnie od kontynuowana swojej pasji spadochronowej rozpoczął szkolenie na
pilota samolotowego, które ukończył uzyskując uprawnienia pilota I klasy.
Edward Paterek, jako wyjątkowo niespokojna dusza, nie poprzestał na dotychczasowych zainteresowaniach i w 1986 roku
został wyszkolony na pilota balonowego na ogrzane powietrze. Kolejną umiejętnością było uzyskanie uprawnień do lotów na
motolotni, co spowodowało, że Aeroklub dwie motolotnie zakupił, a mistrz Paterek uczył na nich latać kolejnych pasjonatów.
Niezależnie od swoich lotniczych pasji Edward Paterek mocno stąpał po ziemi: skończył studia na Politechnice Rzeszowskiej,
uzyskując tytuł inżyniera, a także samodzielnie budował motolotnie i samoloty ultralekkie. W latach 1999 – 2005 był prezesem
Aeroklubu Stalowowolskiego, a obecnie jest jego Honorowym Prezesem.
Edward Paterek
Born in 1944 in Agatówka, in the village, from which one can almost see the Turbia Airport. He befriended aviation in 1957,
when the newly formed Stalowa Wola Aero Club opened a Modelling Section and there under the supervision of Zbigniew
Nowakowski he began to develop his passion for aviation. Then he engaged in parachute sports and remained loyal to this area for
longer. After training in ASW he joined, within the military service , the landing troops in Krakow. Military service ended in 1965,
he returned home, and regardless of continuing his parachute passion he began pilot training, which he completed with obtaining
the I Class pilot permission.
Edward Paterek as extremely restless soul, did not stop with existing interests and in 1986 he was trained to pilot a hot air
balloon. Another skill was to obtain a permission to fly trike, which resulted in the Aero Club purchasing two ultralight trikes and
master Paterek taught to fly next generations of enthusiasts. Apart from his aviation passions, Edward Paterek had his feet firmly
on the ground: he graduated from the University of Rzeszów with the title of engineer, and build self-powered gliders and ultralight
aircraft. In the years 1999 - 2005 he was president of the Aero Club of Stalowa Wola, and is now its Honorary President.
Edward Paterek wurde 1944 in Agatówka geboren – einem Dorf, das nur einen Steinwurf vom Flughafen in Turbia entfernt
liegt. Seine Liebe zur Luftfahrt reicht ins Jahr 1957 zurück, als in dem neugegründeten Aeroklub Stalowa Wola eine Modellbauabteilung eingerichtet wurde und er dort unter der Anleitung von Zbigniew Nowakowski begann, seine Flugleidenschaft zu entwickeln. Anschließend zog ihn der Fallschirmsport in seinen Bann – diesem Bereich blieb er für längere Zeit treu. Nach Schulungen
im Aeroklub Stalowa Wola) gelangte er im Rahmen des Militärdiensts in die Landungsarmee nach Krakau. Er beendete den Militärdienst im Jahr 1965, kehrte in seine Heimat zurück und absolvierte unabhängig von der Fortführung des Fallschirmsports eine
Ausbildung zum Flugzeugpiloten, die er mit einem Flugschein der 1. Klasse beendete.
Als ungewöhnlich ruhelose Persönlichkeit begnügte sich Edward Paterek nicht mit seinen bisherigen Interessen und wurde im
Jahr 1986 zum Heißluftballonpilot ausgebildet. Außerdem bestand er einen Motordrachenflugschein, was den Aeroklub zum Kauf
zweier Motordrachen bewegte, auf denen Paterek weitere Flugfans ausbildete. Abgesehen von seiner Flugleidenschaft stand Edward Paterek mit beiden Beinen mitten im Leben: er schloss ein Studium an der Technischen Hochschule in Rzeszów als Ingenieur
ab und befasste sich mit dem Bau von Motordrachen und Ultraleichtflugzeugen. In den Jahren 1999 – 2005 war er Vorsitzender
des Aeroklubs Stalowa Wola und ist aktuell Ehrenvorsitzender.
27
28
29
30
Stanisław Kluk
Stanisław Kluk
To najsłynniejszy z turebskich pilotów, w latach 1957–1977 związany z Aeroklubem Stalowowolskim. Urodził się w 1939 roku
It is the most famous of Turbia pilots, in the years 1957-1977 associated with the Stalowa Wola Aero Club. He was born in 1939
w Nisku i przez swoje zawodowe i sportowe życie rozsławiał Stalową Wolę, jej Aeroklub i lotnisko w Turbi. Był jednym z czołowych
in Nisko and through his private and professional life he popularized the Aero Club and the airport in Turbia. He was one of the lead-
polskich pilotów szybowcowych, instruktorem szybowcowym i samolotowym, modelarzem. Obecnie emerytowany pilot za-
ing Polish glider pilots, glider and flight instructor, modeler. Currently, a retired commercial pilot at LOT, where he flew as a pilot
wodowy w PLL LOT, w których latał jako pilot samolotów rejsowych, m.in. na samolotach typu AN-2, TU-134, Boeing 732. Wielok-
of airliners, including aircraft of AN-2, TU-134, Boeing 732 type. Multiple Polish representative in international competitions and
rotny reprezentant Polski w zawodach międzynarodowych i mistrzostwach świata. Posiada Złotą Odznakę Szybowcową z trzema
world championships. He received a Gold Glider Badge with three diamonds. In 1980 he set a distance record for passing along the
diamentami. W 1980 roku ustanowił rekord odległości w przelocie po trasie trójkąta wynoszący ponad 893 km.
route of the triangle of over 893 km.
Stanisław Kluk wśród swoich osiągnięć sportowych ma te najważniejsze:
Among Stanislaw Kluk many sports achievements the most important are:
•
ośmiokrotny szybowcowy mistrz Polski,
• eight-time Polish glider champion,
•
czterokrotny I wicemistrz i czterokrotny II wicemistrz Polski,
• four-time runner-up and four-time second runner-up Polish,
•
brązowy medalista mistrzostw świata w klasie otwartej i zdobywca pucharu za najlepszy wynik na szybowcu 19-metrowym
• bronze medalist at the world championships in open class and winner of the trophy for the best result for the 19-meter glider (1972 r.),
•
szybowcowy wicemistrz Czechosłowacji (1968) i państw socjalistycznych (1981).
(1972)
• gliding runner-up of Czechoslovakia (1968) and the socialist countries (1981).
Ustanowił 7 rekordów krajowych, w tym jeden rekord świata. Dwukrotnie zwyciężył w Całorocznych Zawodach Szybowcowych
He established seven national records, including one world record. Twice won the Ryszard Bitner Year-long Gliding Competition.
im. Ryszarda Bitnera. Laureat Medalu Czesława Tańskiego (1972) i Błękitnych Skrzydeł. Zasłużony działacz kultury fizycznej i lot-
Laureate of Czesław Tański Medal (1972) and Blue Wings. Meritorious promotor of physical culture and aviation sports. In gliders
nictwa sportowego. Na szybowcach wylatał około 7000 godzin, przelatując ok. 280.000 km (to tak jakby siedmiokrotnie okrążyć
he has flown about 7,000 hours, flying around 280.000 km (it’s like circumnavigate the globe seven times along the equator).
kulę ziemską wzdłuż równika).
Stanisław Kluk nadal współpracuje z ASW jako szkoleniowiec i jest traktowany przez młodych adeptów szybownictwa jako
wyjątkowy wzór do naśladowania.
Stanislaw Kluk continues to work with ASW as a trainer and is treated by the young students of gliding as a unique role model.
31
32
Stanisław Kluk
Stanisław Kluk ist der bekannteste Pilot aus Turbia und war in den Jahren 1957-1977 beim Aeroklub Stalowa Wola tätig. Er
wurde im Jahr 1939 in Nisk geboren und machte Stalowa Wola, den dortigen Aeroklub und den Flughafen in Turbia durch seine
beruflichen und sportlichen Erfolge berühmt. Er war einer der führenden polnischen Segelflugpiloten, Segelflug- und Flugzeuginstrukteure und Modellbauer. Aktuell ist er pensionierter Berufspilot bei der polnischen Fluglinie PLL LOT, wo er lange Jahre lang
Passagierflugzeuge der Typen AN-2, TU-134 und Boeing 732 flog. Mehrfach vertrat er Polen bei internationalen Wettbewerben
und Weltmeisterschaften. Stanisław Kluk ist Träger der goldenen Segelflugordens mit drei Diamanten. Im Jahr 1980 stellte er einen
Entfernungsrekord beim Flug einer insgesamt über 893 km langen Dreiecksroute auf.
Stanisław Kluk errang die wichtigsten sportlichen Erfolge:
• Achtfacher polnischer Meister im Segelfliegen,
• Vierfacher I. Vizemeister und vierfacher II. Vizemeister Polens,
• Bronzemedaillengewinner bei der Weltmeisterschaft in der offenen Klasse und Pokalgewinner mit den besten Ergebnissen mit dem 19-Meter-Segelflugzeug (1972).
• Segelflug-Vizemeister der Tschechoslowakei (1968) und der sozialistischen Länder (1981).
Insgesamt stellte er 7 Landesrekorde auf, darunter einen Weltrekord. Er gewann zwei Mal die Ryszard-Bittner- Segelflugwettbewerbe, ist Preisträger der Czesław-Tański-Medaille (1972) und der Auszeichnung Himmelblaue Flügel und gilt als verdienter
Aktivist in den Bereichen Sport allgemein und Sport-Luftfahrt. Auf seinem Konto stehen 7 000 Flugstunden mit Segelflugzeugen,
mit denen er ca. 280 000 km zurücklegte (was etwa 7 Umrundungen der Erdkugel am Äquator entlang entspricht).
Stanisław Kluk arbeitet weiterhin mit als Ausbildungsleiter mit dem Aeroklub Stalowa Wola zusammen und wird durch den lokalen Segelflugnachwuchs als außergewöhnliches Vorbild angesehen.
33
34
From the Zaleszany municipality also come heroic Polish pilots:
Sergeant Edward Paterek
Born in Obojnia, he became famous as the pilot of the RAF squadrons participating with 302 and 303 in the Battle of Britain. He died in
1941 while flying over the Irish Sea flying as a sea convoy guard.
Sec. Michał Latawiec
Born in Majdan Zbydniowski, also distinguished as an outstanding pilot during World War II. In September 1939, his plane was shot down
near the city of Lviv. He survived the cruel repression by the NKVD, was sent to a camp in Starobielsk, Siberia. In 1941, together with army
of Sikorski created in the Soviet Union he went to England, where he could again become a pilot. He flew combat fighters in 305 Mosquito
Squadron and during one of the flights over the continent his plane was shot down over France. He was buried in France, but his symbolic
grave is in the family tomb in Zaleszany, back at home, where he was destined to never come back to. Hometown honoured him, naming one
of the streets Stalowa Wola with his name.
Zaleszany Municipality with its Turbia airport boasts many famous people, whomade up the history of the land, who came from
Zaleszany, Turbia or Zbydniów, making famous their his homeland at airports across Poland, winning laurels in sports aircraft, gliding, sport
or balloon modelling.
Z terenu gminy Zaleszany pochodzą także bohaterscy polscy piloci:
Sierżant Edward Paterek
Urodzony w Obojni, zasłynął jako pilot RAF uczestniczący z Dywizjonami 302 i 303 w Bitwie o Anglię. Zginął w 1941 roku podczas lotu
nad Morzem Irlandzkim, wykonując lot jako osłona konwoju morskiego.
Ppor. Michał Latawiec
Urodzony w Majdanie Zbydniowskim, także zasłużył się jako wybitny pilot w okresie II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku jego
samolot został zestrzelony w okolicach Lwowa. Przeszedł okrutne represje ze strony NKWD, trafił do obozu w Starobielsku, na Syberię.
W 1941 roku wraz z tworzoną w ZSRR armią Sikorskiego trafił do Anglii, gdzie mógł ponownie stać się pilotem. Latał bojowo na myśliwcach
Mosquito w Dywizjonie 305. Podczas jednego z lotów nad kontynent jego samolot został zestrzelony nad Francją. Został pochowany we
Francji, ale jego symboliczna mogiła znajduje się w grobowcu rodzinnym w Zaleszanach, w rodzinnych stronach, do których nie dane było
mu powrócić. Rodzinne strony uhonorowały go, nazywając jedną z ulic Stalowej Woli jego imieniem.
Aus der Gemeinde Zaleszany stammen außerdem mehrere heldenhafte polnische Piloten:
Feldwebel Edward Paterek
Geboren in Obojna, bekannt geworden als Pilot der Royal Air Force, mit der er in den Divisionen 302 und 303 an der Schlacht um England teilnahm. Er fiel im Jahr 1941 während eines Flugs zum Schutz des Meereskonvois über dem irischen Meer.
Leutnant Michał Latawiec
Geboren in Majdan Zbydniowski, diente ebenfalls als bekannter Pilot während des Zweiten Weltkriegs. Im September 1939 wurde sein
Flugzeug in der Nähe von Lemberg abgeschossen. Nach grausamen Verhören durch das sowjetische NKWD wurde er in ein Straflager ins
sibirische Starobielsk deportiert. Im Jahr 1941 gelangte er gemeinsam mit der in der UdSSR gegründeten polnischen Armee nach England,
wo er erneut als Pilot eingesetzt wurde. Er flog Kampfeinsätze mit Mosquito-Jagdflugzeugen in der 305. Division. Während eines Fluges
über dem Kontinent wurde sein Flugzeug über Frankreich abgeschossen. Er wurde in Frankreich beigesetzt, aber sein symbolisches Grab
befindet sich in der Familiengruft in Zaleszany: in der Heimat, in die er nie zurückkehren konnte. Die Heimat erwies ihm die Ehre, indem
eine der Straßen von Stalowa Wola nach ihm benannt wurde.Die Gemeinde Zaleszany kann sich dank des Flughafens in Turbia zahlreich-
Gmina Zaleszany ze swoim lotniskiem w Turbi może poszczycić się wieloma znakomitościami, które tworzyły historię tej ziemi, które
er außergewöhnlicher Persönlichkeiten rühmen, die die Geschichte dieses Landstrichs prägten. Sie stammten aus Zaleszany, Turbia und
wyszły z Zaleszan, Turbi czy Zbydniowa, rozsławiając swoje rodzinne strony na lotniskach całej Polski, zdobywając laury w sportach samo-
Zbydniów und machten ihre Heimat auf den Flughäfen in ganz Polen bekannt, in dem sie Auszeichnung in Flug-, Segelflug-, Ballonsport- und
lotowych, szybownictwie, sporcie balonowym czy modelarstwie.
Modellbauwettbewerben gewannen.
35
36
37
| Znakomity pilot LOT Tadeusz Wrona w odwiedzinach na lotnisku w Turbi
(od lewej: Krzysztof Wasąg
– były prezes ASW, kpt. Tadeusz Wrona, Edward Paterek – Honorowy Prezes
ASW)
| Excellent pilot Tadeusz
Wrona from LOT visiting
the airport in Turbia (from
the left: Krzysztof Wasąg
- former CEO of ASW, Cpt.
Tadeusz Wrona, Edward
Paterek - Honorary President of ASW)
| Der hervorragende Pilot
LOT Tadeusz Wrona beim
Besuch am Flughafen in
| Kpt. Tadeusz Wrona
Turbia (von links: Krzysztof
w Turbi
Wasąg - ehemaliger Vorsitzende des ASW, Hptm.
Tadeusz Wrona , Edward
| Cpt. Tadeusz Wrona in
Turbia
Paterek – Geschätzter Vor-
| Hptm. Tadeusz Wrona in
sitzender des ASW).
Turbia.
Laurów, które zdobywali piloci z lotniska w Turbi, niebawem nie pomieści już żadna izba pamięci Aeroklubu
Laurels achieved by pilots from Turbia will soon no longer fit into any memorial room of the Aero Club
Lorbeeren, die Piloten des Flughafens in Turbia gewonnen haben, werden schon bald in keine Kammer des Andenkens an den Aeroklub hineinpassen
Skrzydlata Gmina:
Zaleszany
The winged municipality:
Zaleszany
Die beflügelte Gemeinde :
Zaleszany
42
Skrzydlata gmina Zaleszany
Skrzydlata gmina
Zaleszany
| The winged municipality: Zaleszany
43
| Die beflügelte Gemeinde: Zaleszany
W 1982 roku podczas mistrzostw Polski startuje czterech reprezentantów ASW, w tym Stanisław Kluk w klasie otwartej i Henryk
Poźniak w klasie standard. Kolejni piloci ASW uzyskują bardzo dobre wyniki: szybowcowi Tomasz Krok, Robert Krok, Zbigniew Walas, samolotowi Andrzej Kościelniak, Zbigniew Chudy, Jarosław Stan. W maju 1987 r. Aeroklub Stalowowolski był organizatorem XII Szybowcowych
Mistrzostw Polski w klasie otwartej, w tym też roku wzbogacił się o samolot An-2. Piloci samolotowi startują w wielu zawodach, uzyskując
Leżąca nieopodal Stalowej Woli gmina Zaleszany jest gospodarzem jedynego w okolicy lotniska w miejscowości Turbia. Od początku
funkcjonowania tego lotniska jego drugim ważnym gospodarzem i użytkownikiem jest Aeroklub Stalowa Wola.
znaczące sukcesy. Za całokształt osiągnięć ASW ponownie zostaje uhonorowany „Cumulusowym Niebem”.
Od 1990 roku działalność aeroklubów, w tym i stalowowolskiego, przestała być dotowana ze środków centralnych. Mimo wielu prob-
Aeroklub Stalowowolski nie był potęgą, szczególnie w pierwszych pionierskich latach, w sportach samolotowych. Wynikało to z faktu,
lemów, a może wbrew nim, Aeroklub STW organizuje kolejne Szybowcowe Mistrzostwa Polski w klasie otwartej. Przez lata Aeroklub
że jest to sport bardzo drogi i jedynie kluby mające bogatych mecenasów mogły sobie pozwolić na zakupy samolotów, szybowców, budowę
wyszkolił setki pilotów, skoczków, modelarzy. Wielu z nich zdobyło i wykonuje ciekawy zawód, inni spożytkowali zdobyte tu wiadomości
bazy remontowej, hangarów czy zatrudnianie profesjonalnych instruktorów lub mechaników. Siłę ASW (jak i jemu podobnych) stanowili jed-
i doświadczenie w pracy i życiu prywatnym.
nak ludzie, dla których wzniesienie się ponad ziemię czy praca przy samolotach, było przede wszystkim pasją, żywiołem, któremu oddawali
się bez reszty, nie dbając o stronę materialną swojego hobby.
Początki sportu samolotowego na lotnisku w Turbi datują się od roku 1958, kiedy to Aeroklub otrzymuje od Zarządu Głównego Aeroklu-
Ważnym elementem funkcjonowania Aeroklubu Stalowowolskiego była ścisła współpraca z największym ówcześnie zakładem
przemysłowym Podkarpacia – Hutą Stalowa Wola. Najważniejszym elementem tej współpracy były samoloty wykorzystywane przez
Hutę do lotów delegacji służbowych na terenie całego kraju. Jednocześnie samoloty te służyły pilotom Aeroklubu do szkolenia, treningów
bu PRL pierwsze szybowce ABC, Żuraw, Komar, Sroka, Salamandra i Mucha 100. Rozpoczęto praktyczne szkolenie szybowcowe, a pierwsze
srebrne odznaki szybowcowe zdobyli: Alfred Bakalan, Stanisław Kluk, Lesław Jarosz i Zbigniew Flasza. W roku następnym rozpoczyna się
na samolotach CSS-13 szkolenie samolotowe, a pierwsi przeszkoleni piloci to: Władysław Kółeczko, Aleksander Podraza i Lesław Jarosz.
W tym czasie Huta Stalowa Wola kupuje dla ASW szybowiec Bocian, natomiast Elektrownia Stalowa Wola Muchę 100.
W pięciolecie istnienia, w roku 1963 ASW organizuje pierwszą imprezę sportową na poziomie ogólnopolskim IV Mistrzostwa Polski
w akrobacji samolotowej.
Zaczynają się znaczące sukcesy pilotów z lotniska w Turbi. W roku 1964 Stanisław Kluk z pasażerem na szybowcu Bocian ustanawia na
trasie trójkąta 100 km rekord świata, uzyskując prędkość 107,8 km/h. Piloci szybowcowi zdobywają złote odznaki i diamenty za przelot 500
km. Stanisław Kluk wygrywa zawody w Czechosłowacji, Memoriał Bittnera, zostaje wicemistrzem Polski. Następne lata to intensywna praca
szkoleniowa wszystkich sekcji, a największe osiągnięcia uzyskują szybownicy. Stanisław Kluk wielokrotnie wygrywa zawody krajowe, mistrzostwa Polski, a także zawody międzynarodowe. Henryk Poźniak idzie w jego ślady, początkowo wygrywa mistrzostwa Polski juniorów,
następnie wygrywa w kategorii seniorów. Piloci ASW startują w Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Jugosławii gdzie Stanisław Kluk
zostaje II wicemistrzem. Poźniak startuje w Finlandii, następnie obaj w Australii.
Na lotnisku w Turbi rozpoczyna się budowa nowego portu lotniczego, który oddano do użytku w 1972 roku. W Aeroklubie przybywa
nowych samolotów i szybowców, są nowe Wilgi, Jantary. Rozgrywane są klubowe zawody samolotowe, szybowcowe i spadochronowe.
| Stanisław Kluk
najsłynniejszy
stalowowolski pilot
| Stanisław Kluk, the most
famous pilot from Stalowa
Wola
W 1977 roku rozpoczęto budowę nowych hangarów i drogi dojazdowej. Za całokształt osiągnięć Aeroklub otrzymuje w tym roku prestiżowe
| Stanisław Kluk der
wyróżnienie tygodnika „Skrzydlata Polska” ,,Cumulusowe Niebo”, natomiast Stanisław Kluk indywidualnie ,,Złotego Cumulusa”.
bekannteste Pilot aus
Stalowa Wola
44
czy wykonywania niezbędnych zadań własnych. Pierwszą maszyną dyspozycyjną Huty Stalowa Wola był czteromiejscowy dwusilnikowy
Let Aero Ae-45S, pozyskany z lotnictwa sanitarnego w 1978 roku, wycofany z eksploatacji i skasowany w połowie lat 80. W 1971 roku zakupiono
czteromiejscowy samolot PZL-104 Wilga 35A, a w 1973 roku ówczesny Związek Radziecki sprzedał Polsce kilkadziesiąt samolotów produkcji
czechosłowackiej Let L-200 Morava, użytkowanych na Ukrainie. Ten znakomity jak na ówczesne czasy sprzęt trafił w większości do lotnictwa
sanitarnego (kilka egzemplarzy lata do dzisiaj), kilka sztuk do dużych zakładów przemysłowych, w tym jeden do HSW.
W 1983 roku HSW zakupiła następną Wilgę 35A, która latała do 1998, a dzisiaj znajduje się w hangarze Aeroklubu. W 1984 roku HSW
zakupiła dyspozycyjny samolot PZL M-20 Mewa.
Ten – jak na polskie warunki – dość wysokiej klasy samolot, m.in. wyposażony w system odladzania płatowca i radar pogodowy, latał w barwach HSW do 1995 roku. Po przemianach gospodarczych i kryzysie, który dotknął Hutę, zrezygnowano z utrzymywania własnych firmowych
samolotów. To, z czego zrezygnowała HSW, próbują podtrzymać władze miasta Stalowa Wola, dofinansowując użytkowanie samolotu PZL
104 Wilga, który po remoncie wrócił do Turbi. Umieszczony na samolocie herb miasta ma być elementem promocji Stalowej Woli podczas jego
wojaży po świecie.
Obecny „latający” majątek Aeroklubu to przede wszystkim 16 szybowców (+ 6 prywatnych) będących w użytkowaniu na lotnisku w Turbi,
a także samoloty PZL Wilga 104, ZLIN 562F i Jak-12. Znakiem nowych czasów jest fakt, że w hangarach lotniska w Turbi stacjonuje ok. 10 prywatnych samolotów, które są profesjonalnie obsługiwane przez personel lotniska.
W kwietniu 2012 roku Aeroklub Polski przekazał aktem notarialnym lotnisko w Turbi Aeroklubowi Stalowa Wola.
trained pilots are: Władysław Kółeczko, Aleksander Podraza and Lesław Jarosz. During this time Stalowa Wola buys Bocian glider for ASW .
In five years of existence, in 1963 ASW organizes the first sporting event on the national level – the IV Polish championship in acrobatics.
Significant successes of pilots from Turbia start. In 1964, Stanisław Kluk with a passenger in the Bocian glider sets world record on 100
km triangle routeat a speed of 107.8 km/h. Glider pilots earn gold medals and diamonds for flying 500 km. Stanisław Kluk won competitions
in Czechoslovakia, Bittner Memorial, is Polish runner-up. Next year brings intensive trainings in all sections, and the gliders earn the greatest
achievement . Stanisław Kluk wins many national as well as international competitions. Henryk Poźniak follows his footsteps: first wins Polish
Junior Championships, then wins the senior category. ASW pilots compete in the World Gliding Championships in Yugoslavia, where Stanisław
Kluk is the second runner-up. Pozniak starts in Finland, then both in Australia.
At the airport in Turbia a construction of the new airport begun, which was opened in 1972. The Aero Club owns more new aircrafts and
gliders. There are new Wilga, Jantar. Club airplane, glider and parachute competitions are organized. In 1977, the construction of new hangars
and access road began. For lifetime achievement the Aero Club receives that year the prestigious “Cumulus Heaven” award from “Skrzydlata
Polska” magazine, and Stanisław Kluk wins individually the “Golden Cumulus”.
In 1982, in the Polish championship start four representatives of ASW, including Stanisław Kluk in open class and Henryk Poźniak in the standard class. Other ASW pilots obtain very good results on gliders Tomasz Krok, Robert Krok, Zbigniew Walas on aircrafts Andrzej Kościelniak,
Zbigniew Chudy, Jarosław Stan. In May 1987, Stalowa Wola Aero Club organized the XII Polish Gliding Championships in the open class, in the
same year it gained an An-2 plane. Aircraft Pilots take part in many contests, achieving considerable success. For lifetime achievements ASW is
again honored with “Cumulus Heaven”.
Since 1990, the activities of aero clubs, including the one in Stalowa Wola ceased to be subsidized by the central government. Despite many
The winged municipality:
Zaleszany
problems, and perhaps in spite of them, STW Aero Club organizes another Polish Gliding Championship in the open class. Over the years, NAC
has trained hundreds of pilots, parachutists, modellers. Many of gained and performs an interesting profession, others used the knowledge and
experience acquired here at work and private life.
Lying near the municipality of Stalowa Wola Zaleszany is hosting the only one the airport in the area of Turbia. Since the beginning of functioning of this airport its second major host and the user is the Aero Club of Stalowa Wola.
An important element of the functioning of the Aero Club of Stalowa Wola was close cooperation with then the biggest industrial plant in
Podkarpacie - Stalowa Wola Steelworks. The most important element of this cooperation were the aircraft used by the Steelworks to fly business trips throughout the country. At the same time these aircrafts were used to train pilots of the Aero Club or perform necessary tasks of
Aero Club was not a power, particularly in the early pioneering years, in aircraft sports. This resulted from the fact that it is a very expensive
their own. The first machine available at Stalowa Wola Steelworks was a four-seater twin-engine Aero Ae-Let 45S, obtained from medical avia-
sport and the only clubs with wealthy patrons could afford to purchase airplanes, gliders, constructing a repair base, hangars or hiring profes-
tion in 1978, out of service and canceled in the mid-80s. In 1971 the four-seater aircraft PZL-104 Wilga 35A was purchased, in 1973 the then
sional instructors or mechanics. The strength of ASW (and the likes) were, however, people for whom hovering from the ground and work on
Soviet Union has sold Poland dozens of Czechoslovakian Let L-200 Morava aircrafts, used in Ukraine. This outstanding, as at that time, high class
airplanes was primarily a passion, elemental, which they devoted themselves completely, not caring about the material side of their hobby.
equipment went to medical aviation (several aircrafts are still used today), a few pieces to large industrial plants, including one for SWS.
The origins of the aircraft sports at the airport in Turbia date back to 1958, when the NAC receives from the Board of the Aero Club of
PRL first ABC, Żuraw, Komar, Sroka, Salamandra and Mucha 100 gliders. Practical glider trainings began, and the first silver badge glider won:
Alfred Bakalan, Stanisław Kluk, Lesław Jarosz and Zbigniew Flasza. The next year aircraft training on airplanes CSS-13 starts , and the first
In 1983, HSW purchased another Wilga 35A, which flew until 1998, and today is in the Aero Club’s hangar. In 1984, SWS purchased a disposable PZL M-20 Mewa aircraft.
This - as for Polish conditions - pretty high-class aircraft, equipped among other things with an airframe de-icing system and weather radar,
45
46
was flying under the colors of SHS until 1995. After the economic changes and crisis the steelworks suffered from, the maintenance of own
auf. Andere Segelflugpiloten errangen goldene Orden und Diamanten für eine Flugstrecke von 500 km. Stanisław Kluk gewann den Wett-
company aircrafts was finished. What SWS resigned from, the city authorities of Stalowa Wola were trying to keep, donating the use of the PZL
bewerb in der Tschechoslowakei (Bittner-Gedenkwettbewerb) und wurde zum polnischen Vizemeister gekürt. Die folgenden Jahre waren in
104 Wilga, which returned to Turbia after repairs. City coat of arms placed on an airplane arms becomes a part of the promotion of Stalowa
allen Abteilungen von intensiver Ausbildungsarbeit geprägt, die größten Erfolge aber fuhren die Segelflugflieger ein. Stanisław Kluk gewann
Wola during its travels around the world.
mehrmals Landesmeisterschaften, polnische Meisterschaften und internationale Wettbewerbe. Henryk Późniak trat in seine Fußstapfen und
Current “flying” assets of Aero Club consists primarily of 16 gliders (+ 6 private) in use at the airport in Turbia, and Wilga PZL 104, ZLIN 562F
and Jak-12. A sign of new times is the fact that the airport hangars Turbia stationed around 10 private planes, that are professionally handled
by the airport staff.
In April 2012 the Polish Aero Club with a notarial deed gave the Turbia Airport to Stalowa Wola Aero Club.
wurde zunächst mehrfach zum polnischen Juniorenmeister gekürt, später wiederholte er diese Erfolge bei den Senioren. Die Piloten des ASW
starteten auch bei den Segelflug-Weltmeisterschaften in Jugoslawien, wo Stanisław Kluk zum II. Vizemeister gekürt wurde. Późniak ging in
Finnland an den Start, später starteten beide Piloten gemeinsam sogar in Australien.
Am Flughafen in Turbia wurde mit dem Bau eines neuen Flughafens an, der im Jahr 1972 eingeweiht wurde. Der Aeroklub schaffte immer
mehr Flugzeuge und Segelflugzeuge an (u.a. der Typen „Wilga“ und „Jantar“). Es wurden Flug-, Segelflug- und Fallschirmspringwettbewerbe
ausgetragen. Im Jahr 1977 wurde mit dem Bau neuer Flugzeughallen und einer Zufahrtstraße begonnen. Für die Gesamtleistung wurde der
Aeroklub im selben Jahr mit der angesehenen Auszeichnung „Cumulusowe Niebo“ der Wochenzeitung „Skrzydlata Polska“ ausgezeichnet,
Die beflügelte Gemeinde:
Zaleszany
Stanisław Kluk hingegen wurde mit der individuellen Auszeichnung „Złoty Cumulus“ geehrt.
Im Jahr 1982 starteten vier Vertreter des ASW bei den polnischen Meisterschaften, darunter Stanisław Kluk in der offenen Klasse, und Henryk Późniak in der Standardklasse. Weitere Piloten des ASW, die sehr gute Ergebnisse erzielten, waren die Segelflieger Tomasz Krok, Robert
Die unweit von Stalowa Wola gelegene Gemeinde Zaleszany, ist Heimat des einzigen Flughafens in der Region im Ort Turbia. Seit Beginn des
Bestehens dieses Flughafens ist der Aeroklub Stalowa Wola der zweitwichtigste Eigentümer und Nutzer der Anlage.
Der Aeroklub Stalowa Wola war, besonders in den ersten Pionierjahren des Flugsports, keine Übermacht. Dies lag daran, dass das Fliegen
ein sehr teurer Sport war und nur Klubs, die reiche Mäzen als Mitglieder besaßen, sich den Kauf von Flugzeugen und Segelflugzeugen, eine Renovierung der Basis, der Flugzeughallen oder die Beschäftigung von professionellen Instrukteuren oder Mechaniker leisten konnten. Die Stärke
des Aeroklubs Stalowa Wola (und ähnlicher Verbände) bildeten jedoch Menschen, für die der Flug über der Erde und die Arbeit an Flugzeugen
vor allem eine Leidenschaft bedeutete, der sie sich restlos widmeten, ohne die materiellen Probleme dieses Hobbys zu fürchten.
Die Anfänge des Flugsports am Flughafen in Turbia werden auf das Jahr 1958 datiert, als der Aeroklub vom Hauptvorstand des Aeroklubs
der Volksrepublik Polen die ersten Segelflugzeuge der Typen ABC, Żuraw, Komar, Sroka, Salamandra und Mucha 100 erhielt. Damals beginn die
praktische Ausbildung von Segelflugpiloten. Die ersten silbernen Segelflugabzeichen erhielten Alfred Bakalan, Stanisław Kluk, Lesław Jarosz
und Zbigniew Flasza. Im darauffolgenden Jahr begann die Flugausbildung mit den Flugzeugen CSS-13 und die ersten ausgebildeten Piloten
waren Władysław Kółeczko, Aleksander Podraza und Lesław Jarosz. In dieser Zeit kaufte die Stahlhütte Stalowa Wola das Segelflugzeug Bocian (Storch) für den Aeroklub und das Kraftwerk Stalowa Wola stiftete das Segelflugzeug Mucha 100.
Anlässlich des 5-jährigen Jubiläums des Bestehens organisierte der ASW im Jahr 1963 die erste landesweite Sportveranstaltung - die IV.
polnischen Meisterschaften in der Flugakrobatik.
Krok und Zbigniew Walas sowie die Flugzeugpiloten Andrzej Kościelniak, Zbigniew Chudy und Jarosław Stan. Im Mai 1987 war der Aeroklub
Stalowa Wola Veranstalter der 12. polnischen Segelflugmeisterschaften in der offenen Klasse. Im selben Jahr erwarb der Aeroklub Stalowa
Wola das Flugzeug An-2. Die Flugpiloten starteten in zahlreichen Wettbewerben und fuhren bedeutende Erfolge ein. Für die Gesamtleistung
wurde der ASW erneut mit der Auszeichnung „Cumulusowe Niebo“ geehrt.
Seit dem Jahr 1990 werden die Aeroklubs in Polen und damit auch der Klub in Stalowa Wola nicht mehr zentral dotiert. Trotz oder sogar wegen all dieser Schwierigkeiten organisierte der ASW weitere polnische Segelflugmeisterschaften in der offenen Klasse. Der Aeroklub hat über
die Jahre hinweg hunderte von Piloten, Fallschirmspringern und Modellbauern ausgebildet. Viele von ihnen haben einen interessanten Beruf
erlernt und üben ihn aus, andere nutzten das hier erworbene Wissen und die Erfahrung in ihrer Arbeit und ihrem privaten Leben.
Für das Funktionieren des Aeroklubs Stalowa Wola von großer Bedeutung war die enge Zusammenarbeit mit dem damaligen größten Industriebetrieb der Vorkarpatenregion – der Stahlhütte Stalowa Wola. Das wichtigste Element dieser Kooperation waren die Flugzeuge, die Mitarbeiter der Stahlhütte für Dienstflüge in ganz Polen nutzten. Gleichzeitig dienten diese Flugzeuge den Piloten des Aeroklubs zu Ausbildungsund Trainingszwecken und zur Erledigung wichtiger eigener Aufgaben. Die erste verfügbare Maschine der Stahlhütte Stalowa Wola war der
zweisitzige und zweimotorige Let AeroAe-45S, der im Jahr 1978 vom Luftrettungswesen übernommen, später außer Betrieb gestellt und Mitte
der 80er Jahre verschrottet wurde. Im Jahr 1971 wurde das viersitzige Flugzeug PZL-104 Wilga 35A erworben und im Jahr 1973 verkaufte die
damalige Sowjetunion Polen mehrere Dutzend tschechoslowakischer Flugzeuge des Typs L-200 Morava, die in der Ukraine genutzt wurden.
Diese für die damaligen Verhältnisse hervorragenden Maschinen wurden hauptsächlich in der Luftrettung zum Einsatz (einige werden bis heute
genutzt), mehrere wurden an Industrieunternehmen übergeben, darunter eines an die Stahlhütte Stalowa Wola (HSW).
Dies stellten den Startschuss für bedeutende Erfolge der Piloten des Flughafens in Turbia dar. Im Jahr 1964 stellte Stanisław Kluk mit einem
Passagier einen Weltrekord auf einer Dreiecksroute von 100 km mit dem Segelflugzeug Bocian mit einer Geschwindigkeit von 107,8 km/h
Im Jahr 1983 erwarb die HSW die nächste Wilga 35A, die bis zum Jahr 1998 aktiv im Einsatz war und heute in der Flugzeughalle des
47
48
49
Aeroklubs steht. Im Jahr 1984 erwarb die HSW das Vielzweckflugzeug PZL M-20 Mewa.
1
Diese für polnische Verhältnisse hochklassige Maschine war u.a. mit einem Enteisungssystem und einem Wetterradar ausgestattet und flog in den Farben der HSW bis zum Jahr 1995. Nach den wirtschaftlichen Änderungen und der Krise, die auch
| Uczestnicy uroczystego
podpisania aktu notarialnego przekazania lotniska
w Turbi na rzecz ASW. Od
lewej: Włodzimierz Skalik
- Prezes Aeroklubu Polskiego, Krzysztof Wasąg Prezes
ASW,
Dariusz
Łukawski - Dyrektor ASW,
Andrzej Karaś - Wójt gminy
Zaleszany, Edward Paterek
- Honorowy Prezes ASW
| Participants in the ceremonial signing of the notarial deed of the transfer of
the airport in Turbia for the
benefit of the ASW. From
the left: Włodzimierz Skalik - President of the Polish Aero Club, Krzysztof
Wasąg - President of ASW,
Dariusz Łukawski - Director of ASW, Andrzej Karaś
- Mayor of the Municipality
of Zaleszany, Edward Paterek - Honorary President
of ASW
| Teilnehmer der feierlichen
Unterzeichnung der notariellen Urkunde der Übergabe des Flughafens in Turbia zugunsten des ASW.
Von links: Włodzimierz
Skalik – Vorsitzender des
Polnischen
Aeroklubs,
Krzysztof Wasąg – Vorsitzender des ASW, Dariusz Łukawski – Direktor
des ASW, Andrzej Karaś
– Gemeindevorsteher Zaleszany, Edward Paterek –
Geschätzter Vorsitzender
des ASW
die Stahlhütte betraf, wurde auf die Erhaltung der eigenen Firmenflugzeuge verzichtet. Das, worauf die HSW verzichtet hatte,
versuchte die Stadtverwaltung von Stalowa Wola zu erhalten, indem sie die Nutzung des Flugzeugs PZL 104 Wilga finanzierte,
das nach der Renovierung nach Turbia zurückgebracht wurde. Das Stadtwappen, das am Flieger platziert ist, dient der Werbung
für Stawola Wola während der Flüge um die Welt.
Das derzeitige „fliegende“ Inventar des Aeroklubs sind vor allem die 16 Segelflugzeuge (+ 6 private), die am Flughafen in Turbia genutzt werden, aber auch die Flugzeuge PZL Wilga 104, ZLIN 562F und Jak-12. Das Zeichen der neuen Zeiten ist der Fakt,
dass in den Flughallen des Flughafens in Turbia etwa 10 private Flugzeuge stationiert werden, die vom Personal des Flughafens
professionell bedient werden.
Im April 2012 überreichte der Polnische Aeroklub dem Aeroklub Stalowa Wola eine notarielle Eigentumsurkunde über den
Flughafen in Turbia.
2
| 1. PZL M-20 Mewa, jeden
z samolotów służbowych
HSW
2. Wilga - latająca reklama
Stalowej Woli
| 1. PZL M-20 Mewa, one
of the business aircrafts
HSW
2. Wilga – a flying advertising of Stalowa Wola
| 1. PZL M-20 Mewa, eins
der Dienstflugzeuge der
HSW (Huta Stalowa Wola).
2. Wilga – die fliegende
Werbung von Stalowa
Wola
50
51
| Od lewej: pil. Witold
Walawski, pil. Edward
Paterek, instr. pil. Ryszard
Pasieka
| Mjr Alojzy Górny
w ulubionym samolocie
Jak-18
| Major Alojzy Górny in his
favourite aircraft Jak-18
| Mjr. Alojzy Górny in
seinem Lieblingsflugzeug
Jak-18
| From the left: pil. Witold
Walawski, pil. Edward
Paterek, instr. pil. Ryszard
Pasieka
| Von links: Pil. Witold
Walawski, Pil. Edward
Paterek, Instr. Pil. Ryszard
Pasieka
52
53
54
55
| Jerzy Wroński przy
kadłubie budowanego
w warunkach amatorskich
samolotu TULAK
| Jerzy Wroński at the
fuselage of the amateur
aircraft TULAK
| Jerzy Wroński am Rumpf
des Fliegers TULAK, der
unter Amateur-Bedingungen gebaut wurde
| Hangar na lotnisku w Turbi zawsze jest wypełniony po brzegi
| Hangar at the airport in Turbia is always crowded
| Die Flugzeughalle am Flughafen in Turbia ist randvoll ausgefüllt
56
57
| Delegacja z partnerskiej niemieckiej gminy Niepars z wizytą na
lotnisku w Turbi
| A delegation from the German partner of the municipality of
Niepars with a visit to the airport in Turbia
| Die Delegation aus der deutschen Partner-Gemeinde Niepars zum
Besuch am Flughafen in Turbia
58
59
| Instr. pil. Emil Kukuła
60
61
| Dyrektor ASW instr.
pil. Dariusz Łukawski
przy stalowowolskiej
Wildze
| Mistrzostwa szybowcowe
| Glider Championships
| Die Segelflugmeisterschaften
| Kokpit szybowca
| Cockpit of the glider
| Das Segelflugcockpit
| Director of ASW instr.
pil.Dariusz Łukawski at
Wilga in Stalowa Wola
| Direktor des ASW
Instr. Pil. Dariusz
Łukawski an der Wilga
Stalowa Wola
62
| Samolot akrobacyjny
wzbudza duże zainteresowanie widzów
| Acrobatic Plane arouses
great interest of the viewers
| Das Kunstflugzeug erweckt bei den Zuschauern
ein großes Interesse
63
| Pieczołowicie odbudowany historyczny
dwupłatowiec
Jungmann
| The carefully reconstructed historical biplaneJungmann
| Das sogfältig wiederaufgebaute historische
Doppeldeckerflugzeug
Jungmann.
64
65
66
| Samolot szkolny
z wizytą na lotnisku
w Turbi
| A School Plane with a
visit at the airport in Turbia
| Das Schulflugzeug zu
Besuch am Flughafen in
Turbia
67
| Edward Paterek przy
jednym z ultralekkich
samolotów
| Edward Paterek at one of
the ultralight aircrafts
| Edward Paterek an einem
der ultraleichten Flieger.
68
69
70
| Czeski Zlin pomaga przy
organizacji
szybowcowych
Mistrzostw Polski
| Czech Zlin helps at the
organizations of the Polish
Gliding Championships
| Der tschechische Zlin
hilft beim organisieren der
Polnischen Segelflugmeisterschaften
71
| Mistrzostwa Polski
w Szybownictwie
w klasie 15m (2012)
| Polish Championship in
gliding in the class 15m
(2012)
| Die Polnischen Segelflugmeisterschaften in der
15m Klasse (2012)
72
73
74
| Szybowiec akrobacyjny
Fox
| Acrobatic Glider Fox
| Das Kunst-Segelflugzeug
Fox
75
76
77
78
79
80
81
82
83
| Przygotowania do
rozpoczęcia lotów
(wykładanie znaków na
lotnisku)
| Poranne przygotowania
do startu
| The morning preparation
for the take-off
| Die morgendlichen Startvorbereitungen
| Preparations for the
commencement of flights
(placing the signposts at
the airport)
| Vorbereitungen zum
Fluganfang (Auslegen von
Zeichen am Flughafen)
84
85
86
87
| Odrestaurowany
szybowiec Ka-6
Jana Gramatyki
| Restored glider Ka-6 of
Jan Gramatyka
| Das restaurierte Segelflugzeug Ka-6 von Jan
Gramatyk
88
89
| Samolot pożarniczy
Dromader nad Turbią
| Firefighting plane
Dromader over Turbia
| Das Feuerwehrflugzeug
Dromader über Turbia
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
| Szybowce przed startem
| Gliders before the take-off
| Die Segelflugzeuge vor dem Start
100
101
102
103
| Zabytkowy polski
szybowiec Foka-5
Marcina Cieplińskiego
| The historic Polish
sailplane Foka-5 of Marcin
Ciepliński
| Das historische polnische
Segelflugzeug Foka-5 von
Marcin Ciepliński
104
105
106
| Pilatus z wizytą w Turbi
| Pilatus visit to Turbia
| Der Pilatus zu Besuch in
Turbia
107
108
109
110
| Foka-5 z Marcinem
Cieplińskim w kabinie
| Foka-5 with Marcin
Ciepliński in the cabin
| Foka-5 mit Marcin
Ciepliński in der Kabine
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
| Śmigłowce Mi-2 lądujące
na lotnisku
w Turbi
| Mi-2 helicopters landing
at the airport in Turbia
| Die Hubschrauber Mi-2,
die am Flughafen in Turbia
landen
Spadochroniarstwo:
Sport ludzi odważnych
Parachuting:
Sport of brave people
Fallschirmspringen:
Der Sport der Mutigen
126
Spadochroniarstwo: Sport ludzi odważnych | Parachuting: Sport of brave people | Fallschirmspringen: Der Sport der Mutigen
Spadochroniarstwo
Sport ludzi odważnych
Zimą 1958 r. rozpoczęto teoretyczne szkolenie skoczków spadochronowych w siedzibie aeroklubu, w Domu Hutnika. Wiosną
1959 r. odbyły się pierwsze szkolne skoki ze spadochronem. Do wywożenia skoczków używany był samolot typu CSS-13 (Kukuruźnik),
w latach późniejszych używane były: PZL-104 Wilga, Gawron, popularne An-2 (Antki). Od samego początku skoki spadochronowe stały
się widowiskową dyscypliną, która przyciągała wielu widzów na lotnisko.
Początki funkcjonowania sekcji spadochronowej związane były ze skokami z wieży spadochronowej w Stalowej Woli, która
Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte XX wieku to okres intensywnego szkolenia skoczków spadochronowych dla potrzeb wojsk
ustawiona była w 1952 roku w okolicach Elektrowni. Starsi mieszkańcy miasta do dzisiaj pamiętają charakterystyczny, wystający
powietrzno-desantowych oraz dla sportu. Głównie sierpień był wykorzystywany do organizowania skoszarowanych obozów spa
ponad okoliczne drzewa obiekt.
dochroniarzy Przez cały niemal sierpień, już od świtu, spadochroniarze okupowali przestrzeń powietrzną nad lotniskiem, bowiem
była to pora w miarę słabych wiatrów, sprzymierzeńców skoczków. Drugą turą w danym dniu były wykorzystane do skoków godziny
popołudniowe (wieczorne). Na przestrzeni całego okresu istnienia Aeroklubu skoczkowie uświetniali swym udziałem niemal wszystkie
imprezy organizowane przez władze gminne, powiatowe i wojewódzkie. Znaczącą aktywność skoczków spadochronowych zanotowano
w latach 80., kiedy to instruktorem spadochronowym był Waldemar Lekan. Wyszkoleni przez niego skoczkowie sięgali wielokrotnie
po sukcesy na zawodach spadochronowych, a ukoronowaniem ich lat startów i ciężkiej pracy było zdobycie wicemistrzostwa Polski
w wieloboju spadochronowym rozegranym w Mielcu. Mistrzowska drużyna to Krzysztof Kusy, Przemysław Wiatr i Zbigniew Kosierski.
W latach 90. następuje spadek zainteresowania spadochroniarstwem, co prowadzi do zawieszenia działalności sekcji spadochronowej.
127
128
Parachuting:
Sport of brave people
Fallschirmspringen:
Der Sport der Mutigen
Beginnings of the parachuting sections were connected with jumps from a parachute tower in Stalowa Wola, which was set in
Die Anfänge der Fallschirmabteilung sind mit den Sprüngen vom Turm in Stalowa Wola verbunden, der im Jahr 1952 in der Nähe
1952 in the area of Power Station. Older residents of the city to this day remember the distinctive object protruding above the sur-
des Kraftwerks gebaut wurde. Die älteren Stadtbewohner erinnern sich bis heute an das charakteristische, über die Bäume in der
rounding trees.
Umgebung hinausragende Objekt.
In winter 1958, theoretical training of skydivers began at the headquarters flying club, in the House of Metallurgist. In the spring
Im Winter 1958 wurde begonnen, Fallschirmspringer am Sitz des Aeroklubs im Werkarbeiter-Haus theoretisch zu schulen. Im
of 1959 the first training parachute jumps took place. To fly the jumpers the CSS-13 (Kukuruźnik) aircraft type was used; in later years
Frühling 1959 fanden die ersten Ausbildungssprünge mit dem Fallschirm statt. Zum Transport der Springer wurde ein Flugzeug des
were used: PZL-104 Wilga, Gawron, popular An-2 (Antek). From the very beginning parachuting became a spectacular discipline that
Typs CSS-13 (Kukuruźnik) und in späteren Jahren die Flugzeuge PZL-104 Wilga, Gawron und die populären An-2 (Antek) genutzt. Von
attracted many spectators at the airport.
Anfang an galt die Fallschirmspringerei als spektakuläre Disziplin, die zahlreiche Zuschauer zum Flughafen zog.
Sixties and seventies of the twentieth century was a period of intensive training of skydivers for the airborne troops and for
Die 60-er und 70-er Jahre des 20. Jahrhundert waren eine Zeit der intensiven Ausbildung der Fallschirmspringer für den Be-
sport. Mainly in August the barracked paratroopers camps were organized. Throughout almost the whole August, from dawn, para-
darf der Militär-Luftlandetruppen und für den Sport. Hauptsächlich wurde der Monat August für die Veranstaltung von kasernierten
troopers occupied the airspace over the airport, since it was a time of weak winds, the jumpers’ allies. The second round of the day to
Fallschirmspringer-Camps genutzt. Den ganzen Monat lang nahmen die Fallschirmspringer schon vor Tagesanbruch den Luftraum
be used for jumping were the afternoon hours (evening). Over the entire period of the existence of the Aero Club, the jumpers hon-
über dem Flughafen in Beschlag, da morgens die Winde schwächer waren, was das Springen erleichterte. Die zweite Runde fand jew-
ored with their participation almost all the events organized by the municipal, district and provincial authorities. Significant activity of
eils in den Nachmittags- und Abendstunden statt. Seit Bestehen des Aeroklubs verliehen die Springer allen Veranstaltungen, die von
skydivers was recorded in the 80s, when the parachute instructor was Waldemar Lekan. Athletes trained by him repeatedly reached
den Behörden der Gemeinde, des Landkreises und der Woiwodschaft organisiert wurden, mit ihrer Teilnahme Glanz und Bedeutung.
for the successes in parachute competitions, and the culmination of their years of hard work was becoming the Polish runners-up in
Eine bedeutende Aktivität der Fallschirmspringer wurde in den 80er Jahren notiert, als Waldemar Lekan Fallschirminstruktor war.
the parachute pentathlon in Mielec. Master team is Krzysztof Kusy, Przemysław Wiatr and Zbigniew Kosierski.
Die ausgebildeten Springer erlangten mehrere Male Siege in den Fallschirmwettbewerben und die Krönung ihrer aktiven Jahre und
In the 90s, a decrease of interest in parachuting is noted, leading to the suspension of operations of the section parachute.
der schweren Arbeit war der Gewinn der polnischen Vizemeisterschaft im Fallschirmmehrkampf, der in Mielec stattfand. Das Meisterteam bildeten Krzysztof Kusy, Przemysław Wiatr und Zbigniew Kosierski.
In den 90er Jahren versiegte das Interesse am Fallschirmsport, was zur Schließung der Fallschirmabteilung führte.
129
130
131
| Spadochroniarz Leszek
Piechowicz przed
kolejnym skokiem –
przy samolocie CSS-13
| Paratrooper Leszek
Piechowicz before another
leap – at the aircraft CSS13
| Der Fallschirmspringer
Leszek Piechowicz vor
dem nächsten Sprung –
am Flugzeug CSS-13
| Pierwsza faza otwierania
się spadochronu
| The first phase of the
opening of the parachute
| Die erste Phase des
Fallschirmöffnens
132
133
1
2
| 1. Skoczkowie gotowi do
startu
2. Pokazy spadochronowe
w Stalowej Woli
| 1. Parachute jumpers
ready to start
2. Parachute Shows in
Stalowa Wola
| Krystyna Strózik
przygotowana do skoku
| 1. Die Springer bereit
zum Start.
| Krystyna Strózik prepared to jump
2. Fallschirmspringdarstellungen in Stalowa Wola
| Krystyna Strózik, vorbereitet zum Start
134
| Sport spadochronowy
– niegdyś mocna strona
Aeroklubu
| Parachuting sport - once
a strong point of the Aero
Club
| Der Fallschirmsport –
damals die starke Seite des
Aeroklubs
135
Pierwszy krok ku lotnictwu:
Modelarstwo
The first step towards aviation:
Modelling
Der erste Schritt zur Luftfahrt:
Der Modellbau
138
Pierwszy krok ku lotnictwu – modelarstwo | The first step towards aviation: Modelling | Der erste Schritt zur Luftfahrt: Der Modellbau
Pierwszy krok ku lotnictwu:
Modelarstwo
Kiedy jeszcze w widłach Wisły i Sanu nie było żadnych organizacyjnych form działalności lotniczej, w 1945 roku rolę organizatora i propagatora upowszechniania lotnictwa przyjęła na siebie Liga Lotnicza – Oddział w Nisku. Pod egidą Ligi Lotniczej rozpoczęła działalność modelarnia lotnicza, w której pierwszym instruktorem był Bolesław Borowiec. Powstanie Aeroklubu Stalowowolskiego w 1957 roku spowodowało
gwałtowne zainteresowanie tym rodzajem aktywności młodych ludzi i masowe powstawanie modelarni na terenie ówczesnego rejonu
Zanim młody człowiek stanie się pilotem i spełni swoje marzenia, często jego pierwszy kontakt z tematyką lotniczą odbywa się dzięki modelarstwu. Hobby to, rozwijane od dzieciństwa, dla wielu znanych mistrzów sportów lotniczych było pierwszym kontaktem z zagadnieniami
związanymi z budową samolotu, jego parametrami, mechaniką, silnikiem czy budową płatowca. Ta z początku zabawa staje się często ważnym
elementem planów życiowych, wzbudzając marzenia o lotach, o oderwaniu się od ziemi, o byciu lotnikiem.
działalności lotniczej Aeroklubu Stalowa Wola.
139
140
Zapoczątkowana wtedy praca modelarni lotniczych wśród młodych ludzi zaowocowała powstawaniem kolejnych, m.in. w: Nisku,
Tarnobrzegu, Sandomierzu, Grębowie czy Leżajsku. Zasłużonymi instruktorami modelarstwa byli: Bolesław Borowiec, Zbigniew Flasza,
Stanisław Kluk, Roman Straburzyński, Stanisław Lewicki. Szczególną postacią w historii modelarstwa na północnym Podkarpaciu był Roman Straburzyński.
Roman Straburzyński to zmarły w 2002 roku w wieku 82 lat modelarz, związany z Tarnobrzegiem i Aeroklubem Stalowa Wola. Był
wychowawcą kilku pokoleń modelarzy, ale sam wielokrotnie zdobywał mistrzowskie laury w swoim ukochanym sporcie i m.in. w 1966 roku
zdobył tytuł mistrza Polski w kat. modeli silnikowych swobodnie latających. Jego specjalnością były „silnikówki”, czyli modele wynoszone
przez napęd z silnikiem spalinowym. Mimo że był związany z Tarnobrzegiem, to na lotnisku w Turbi co roku odbywają się międzynarodowe
zawody modelarzy – Memoriał Romana Straburzyńskiego, zaliczany do punktacji Pucharu Polski. A sam Pan Roman w uznaniu zasług dla
popularyzacji modelarstwa wśród dzieci został uhonorowany prestiżowym Orderem Uśmiechu.
Były w historii Aeroklubu lata, kiedy zainteresowanie modelarstwem nieco osłabło, ale w ostatnim czasie jest szansa na jego ponowne
ożywienie, jako że została wyremontowana i wyposażona w niezbędne materiały i narzędzia profesjonalna modelarnia przy ulicy Staszica
w Stalowej Woli.
The first step towards aviation:
Modelling
Before the young man becomes a pilot and fulfils their dreams, often the first contact with the subject of air is the modelling. This hobby,
developed from childhood, for many well-known masters of aviation sports was the first contact with the issues related to the construction
of the aircraft, its parameters, mechanics, engine and air frame structure. What starts as fun is often an important part of life plans, inspiring
dreams of flying, of detachment from the earth, of being a flyer.
When at the confluence of the Wisła and San there were no organizational forms of aviation activities in 1945 the Aviation League - Division
| Pokazy modelarskie
przed Domem Kultury w
Stalowej Woli
in Nisko assumed the role of organizer and promoter of the dissemination of aviation. Under the aegis of the Aviation League the modelling
workshop was established, whose first instructor was Bolesław Borowiec. Establishment of the Aero Club of Stalowa Wola in 1957 resulted in
a rapid growth of interest in this kind of activity among young people and mass formation of modelling workshops in the area of operation of
| Model Shows in front of
the House of Culture in
Stalowa Wola
the then Aero Club of Stalowa Wola.
| Der Modellbau – Darstellungen vor dem Kulturhaus
in Stalowa Wola
Nisko, Tarnobrzeg, Sandomierz, Grębow or Leżajsk. Distinguished modelling instructors were: Bolesław Borowiec, Zbigniew Flasza, Stanisław
Pioneered at that time work of modelling workshops among young people has resulted in the formation of the next ones, including:
Kluk, Roman Straburzyński, Stanisław Lewicki. A special figure in the history of modelling on the north Podkarpacie was Roman Straburzyński.
141
142
143
Roman Straburzyński, a modeler who died in 2002 at the age of 82, was associated with Tarnobrzeg and Aero Club Stalowa Wola. He was a
bunden war, findet am Flughafen in Turbia jedes Jahr der internationale Roman-Straburzynski-Gedächtnis-Modellbauwettbewerb statt, der
teacher of several generations of modellers, but he has repeatedly won championship laurels in his beloved sport and include In 1966, he won
zur Punktation der polnischen Meisterschaft gezählt wird. In Würdigung seiner Verdienste für die Popularisierung des Modellbaus unter den
the Polish championship in the category of free flying motor models. His specialty was models driven by internal combustion engine. Although
Kindern wurde Straburzyński mit dem renommierten Orden des Lächelns ausgezeichnet.
he was associated with Tarnobrzeg, the airport in Turbia annually hosts international modellers competitions - Roman Straburzyński Memorial
included in the Polish Cup scores. And Mr. Roman in recognition of his contribution to the popularisation of modelling among children has been
awarded the prestigious Order of the Smile.
Es gab in der Geschichte des Aeroklubs Jahre, in denen das Interesse am Modellbau schwächer wurde, aber in der letzten Zeit gibt es
eine Chance, es wieder zu beleben - die professionelle Modellbauwerkstatt an der Staszica-Straße in Stalowa Wola wurde renoviert und mit
außergewöhnlichen Materialien und Werkzeugen ausgestattet.
There were years in the history of the Aero Club, when the interest in modelling slightly weakened, but recently there is a chance for its
recovery, as the professional workshop at Staszica street in Stalowa Wola has been renovated and equipped with the necessary materials and
tools.
Der erste Schritt zur Luftfahrt:
Der Modellbau
Bevor ein junger Mensch Pilot wird und seine Träume in die Realität umsetzt, kommt er häufig zunächst über den Modellbau mit der Luftfahrt in Berührung. Dieses von Kindesbeinen an gepflegte Hobby war für viele bekannte Flugasse der erste Kontakt mit den Themen Flugzeugbau, Parametern, Mechanik, Motoren und Konstruktion. Dieses ursprüngliche reine Hobby wird häufig ein wichtiger Teil der Lebensplanung
und führt zur Entwicklung von Träumen über das Fliegen und einen eigenen Pilotenschein.
Als es an der Gabelung von Weichsel und San noch keine organisierten Flugaktivitäten gab, nahm die Flugliga – Abteilung Nisko - im Jahr
1945 die Rolle des Organisators und des Mäzens der Luftfahrt auf sich. Unter der Leitung der Flugliga nahm die Flugzeugmodellwerkstatt ihre
Tätigkeit auf, in der der erste Instruktor Bolesław Borowiec war. Die Entstehung des Aeroklubs Stalowa Wola im Jahr 1957 weckte großes
Interesse unter den jungen Leuten und führte zur massenhaften Entstehung von Modellbauwerkstätten im Einzugsgebiet des Aeroklubs
Stalowa Wola.
Die damals begonnene Arbeit der Flugzeugmodellbauwerkstätten trug unter den jungen Leuten Früchte – es entstanden zahlreiche weitere Werkstätten, u.a. in Nisko, Tarnobrzeg, Sandomierz, Grębów und Leżajsk. Verdiente Instruktoren des Modellbaus waren: Bolesław Borowiec, Zbigniew Flasza, Stanisław Kluk, Roman Straburzyński und Stanisław Lewicki. Eine besondere Persönlichkeit in der Geschichte des Modellbaus im nördlichen Teil der Vorkapatenregion war Roman Straburzyński.
Roman Straburzyński war ein im Jahr 2002 im Alter von 82 Jahren verstorbener Modellbauer, der mit Tarnobrzeg und dem Aeroklub
Stalowa Wola verbunden war. Er war der Betreuer zahlreicher Modellbauergenerationen und errang selbst mehrfach Meistertitel in seinem
geliebten Sport. U.a. gewann er im Jahr 1966 den polnischen Meistertitel in der Kategorie der freifliegenden Motormodelle. Zu seinem Spezialgebiet zählten die „Motormaschinen“ - Modelle, die durch einen Verbrennungsmotor angetrieben werden. Obwohl er mit Tarnobrzeg ver-
| Nestor stalowowolskich modelarzy Bolesław
Borowiec
| Nestor of the Stalowa
Wola modellers Bolesław
Borowiec
| Nestor der Modellbauer aus Stalowa Wola,
Bolesław Borowiec.
144
145
| Wiktor Kochańczyk ze
swoim modelem
| Wiktor Kochańczyk and
his model
| Wiktor Kochańczyk mit
seinem Modell
| Skrzynia modelarska
| Modeling box
| Ein Modellbaukasten
146
147
| W modelarstwie
najważniejsza jest
precyzja (Janusz Żak
ze swoim modelem)
| In modelling the most
important is precision (Janusz Żak with his model)
| Im Modellbau ist die
Präzision das wichtigste
(Janusz Żak mit seinem
Modell)
| Roman Straburzyński
i Zdzisław Sikorski
| Roman Straburzyński and
Zdzisław Sikorski
| Roman Straburzyński und
Zdzisław Sikorski
148
149
| Przygotowanie do
zawodów modelarskich w
pionierskich czasach ASW
| Preparing for modelling competitions in the
pioneer days of ASW
| Vorbereitungen zu den
Modellbauwettbewerben
in den Pionierzeiten des
ASW
150
151
| Napełnianie modelu
balonu rozgrzanym
powietrzem
| Filling the model balloon
with hot air
| Das Füllen eines Ballonmodells mit heißer Luft.
152
| Młodzi modelarze
przy pracy
| Young modellers at
work
| Junge Modellbauer bei
der Arbeit
153
154
155
156
157
158
159
160
161
Balony nad Turbią,
czyli kolorowy zawrót głowy
Balloons over Turbia,
colour frenzy
Ballons über Turbia,
Schwindelerregende Farbenpracht
164
Balony nad Turbią, czyli kolorowy zawrót głowy | Balloons over Turbia: colour frenzy | Ballons über Turbia, Schwindelerregende Farbenpracht
Balony nad Turbią,
czyli kolorowy zawrót głowy
do szkolenia swoich następców. Pierwsi przez niego wyszkoleni w Turbi piloci balonowi to: Tomasz Walawski, Waldemar Lekan i Katarzyna
Walawska.
Sekcja balonowa w Aeroklubie Stalowa Wola powstała w 1984 roku dzięki staraniom Witolda Walawskiego, znanego stalowowolskiego lekarza i jednocześnie pilota szybowcowego w miejscowym Aeroklubie. Tenże doktor Walawski był pierwszym pilotem
Aeroklubu, który po odbytym szkoleniu w Centrum Wyszkolenia Szybowcowego w Lesznie uzyskał licencję pilota balonowego. Aby
sport balonowy zadomowił się na lotnisku w Turbi, niezbędny był sprzęt, czyli balon i wyposażenie do niego. I tu nieoceniona okazała
się pomoc Huty Stalowa Wola. W 1986 roku HSW kupiła balon na ogrzane powietrze i przekazała go w użytkowanie do aeroklubu –
a duże logo HSW na powłoce balonu było znakomitym elementem promocji firmy. Wtedy to Turbia staje się ośrodkiem sportów balonowych i dzięki temu już w maju 1986 roku zorganizowany został pierwszy na lotnisku w Turbi zlot balonowy.
Witold Walawski, nabywając doświadczenia w lotach balonem na ogrzane powietrze uzyskał także uprawnienia instruktorskie
Baloniarstwo jest bardzo widowiskową dziedziną sportów lotniczych i zawsze spotyka się z dużym zainteresowaniem widzów w Stalowej
Woli i okolicach. Dlatego też Aeroklub często inicjował pokazy lotów balonowych w Tarnobrzegu, Sandomierzu i innych miejscowościach,
bo dla pilotów była to okazja pokazania swoich umiejętności, dla widzów niecodzienna atrakcja, a dla właścicieli balonów okazja do promocji
marki, bo każdy z nich jest jednocześnie atrakcyjnym nośnikiem czytelnej reklamy. Szczególną popularnością cieszyły się starty balonu prezentowane mieszkańcom w środku miasta, np. na placu przed MDK czy na stadionie MOSiR w Stalowej Woli.
Efektem rosnącej popularności sportu balonowego, coraz lepszym wyszkoleniem grupy pilotów balonowych, wywodzących się z turebskiego lotniska, są sukcesy na krajowych i międzynarodowych zawodach. Nasi piloci wielokrotnie startowali w zawodach w Aosta, we
Włoszech, w zawodach Grand Prix w Hiszpanii (Sewilla, Madryt, Barcelona). Stalowowolska załoga Waldemar Lekan i Witold Walawski na
balonie Huta Stalowa Wola brała udział w uroczystości otwarcia Zimowych Igrzysk w Calgary w 1988 roku. Waldemar Lekan sześciokrotnie
startował w zawodach w Neapolu, czterokrotnie je wygrywając.
Bazując na niesłabnącej popularności pokazów balonowych, Aeroklub organizuje co roku w Stalowej Woli (i na lotnisku w Turbi) wielki
zlot balonowy nazwany „Balonowe Babie Lato”. Od kilku lat w zawodach balonowych bierze udział balon „Stalowa Wola”, ufundowany przez
Urząd Miasta z okazji obchodów 70-lecia Stalowej Woli, który piękną kolorystyką i swym majestatycznym lotem rozsławia miasto podczas
pokazów i zawodów w kraju i na świecie.
Balon na ogrzane powietrze „Stalowa Wola” o objętości powłoki ok. 2600 m3 wykonany został w Czechach. Wraz z koszem, aparaturą
oraz butlami z gazem może unieść od 4–5 osób. Na szarym tle powłoki z trzech stron umieszczono herb miasta, nad nim napis Stalowa Wola,
pod nim napis Poland. 27 września 2008 roku na placu Piłsudskiego przed Miejskim Domem Kultury odbyła się pierwsza prezentacja balonu,
| Balon “Huta Stalowa
a następnego dnia podczas imprezy „Piknik Industrialny” – jako nowa wizytówka miasta – wzbudził wielkie zainteresowanie mieszkańców Wola” dał początek sekcji
i przybyłych gości.
balonowej Aeroklubu
| Balloon “Huta Stalowa
Wola” gave rise to the
Balloon Section of the
Balloons over Turbia,
colour frenzy
Aero Club
| Der Ballon „Huta
Balloon section in Stalowa Wola Aero Club was founded in 1984 thanks to the efforts of Witold Walawski, well-known doctor from Stalowa
Stalowa Wola“ gab
Wola and at the same time glider pilot at the local Aero Club. The same doctor Walawski was the first Aero Club pilot, who after initial training
der Ballonsektion des
at the Gliding Training Centre in Leszno became a licensed balloon pilot. For the balloon sports to settle at the airport in Turbia, the equipment,
Aeroklubs den Anfang
that is balloon and necessary balloon equipment, was needed. And here the invaluable help offers the Stalowa Wola Steelworks. In 1986, HSW
165
166
bought a hot air balloon andsent it to operate at the Aero Club - a big SWS logo on the balloon becomes a great part of company promotion.
Wola unschätzbar. Im Jahr 1986 kaufte die HSW einen Heißluftballon und übergab ihn dem Aeroklub zur Nutzung – das große HSW-Logo auf
Then Turbia becomes the centre of balloon sports and thus already in May 1986 the first balloon rally was organized at the airport in Turbia.
der Ballonhülle war ein hervorragendes Element der Firmenvermarktung. Turbia wurde zum Zentrum des Ballonsports und dank dem wurde
Witold Walawski, gaining experience in flying the hot-air balloon has also been granted instructors permission to train his successors. The
first balloon pilots trained by him in Turbia are: Tomasz Walawski, Waldemar Lekan and Katarzyna Walawska.
Ballooning is a very spectacular field of aviation sports and always meets with great interest of the audience in Stalowa Wola area. Therefore, the Aero Club has often initiated demonstrations balloon flights in Tarnobrzeg, Sandomierz and other towns, because for the pilots it was
schon im Mai 1986 das erste Ballontreffen am Flughafen in Turbia organisiert.
Als Witold Walawski seine Erfahrungen im Heißluftballonfliegen erwarb, erhielt er ebenfalls eine Zulassung als Instruktor für die Ausbildung seiner Nachfolger. Die ersten Ballonpiloten, die von ihm ausgebildet wurden, waren: Tomasz Walawski, Waldemar Lekan und Katarzyna
Walawska.
an opportunity to show their skills, for spectators an unusual attraction, and for owners of balloons opportunity to promote a brand, since each
Das Ballonfliegen ist ein spektakulärer Bereich des Flugsports und stößt seit jeher auf großes Interesse bei den Zuschauern in Stalowa
of them is also an attractive and readable advertising medium. Particularly popular were the balloon departures presented to inhabitants in
Wola und Umgebung. Deswegen initiierte der Aeroklub Ballonflugshows in Tarnobrzeg, Sandomierz und anderen Orten, was für die Piloten
the middle of the city, for example, the square in front of House of Culture and stadium in Stalowa Wola.
eine Chance zur Demonstration ihrer Fähigkeiten, für die Zuschauer eine nicht alltägliche Attraktion und für die Eigentümer der Ballons die
The result of the growing popularity of the balloon sports, better training of a group of pilots balloon from Turbia airport are successes in
national and international competitions. Our pilots repeatedly competed in competitions in Aosta, Italy, the Grand Prix in Spain (Seville, Madrid, Barcelona). Waldemar Lekan and Witold Walawski in the Stalowa Wola Steelworks balloon participated in the opening ceremony of the
Winter Games in Calgary in 1988. Waldemar Lekan competed in six competitions in Naples, winning them four times.
Based on the unwavering popularity of balloon shows, Aero Club organizes every year in Stalowa Wola (and at the airport in Turbia) great
balloon rally called “Balloon Indian Summer”. For several years in the balloon event participates “Stalowa Wola” balloon funded by the City to
celebrate the 70th anniversary of Stalowa Wola, which with beautiful colours and its majestic flight makes the town famous during shows and
competitions in the country and around the world.
Hot air balloon “Stalowa Wola” with a shell volume of ca 2,600 m3 was made in the Czech Republic. Along with a basket, apparatus, and gas
bottles it can carry 4-5 people. On a grey shell background on three sides of the balloon there are city coat of arms, above it the inscription
Stalowa Wola and below an inscription Poland. 27 September 2008 at the Pilsudski Square in front of the Municipal House of Culture was the
first presentation of the balloon, and the next day during the “Industrial Picnic” event - as the city’s new showcase - aroused great interest of
residents and the guests.
Möglichkeit zur Markenwerbung bot, da Ballons gleichzeitig interessante Träger für gut lesbare Werbung darstellen. Besonderen Interesses
erfreuten sich die Ballonstarts, die den Bewohnern im Stadtzentrum präsentiert wurden, z.B. auf dem Platz vor dem örtlichen Kulturzentrum
oder im Stadion in Stalowa Wola.
Die Folge der steigenden Popularität des Ballonsports, der immer besseren Ausbildung der Ballonpiloten vom Flughafen in Turbia sind
Erfolge bei landesweiten und internationalen Wettbewerben. Unsere Piloten starteten mehrmals bei Wettbewerben in Aosta/Italien und
bei Grand-Prix-Wettbewerben in Spanien (Sevilla, Madrid, Barcelona). Eine Crew aus Stalowa Wola (Waldemar Lekan und Witold Walawski)
nahm mit dem Ballon der Stahlhütte Stalowa Wola an der Eröffnungsveranstaltung der olympischen Winterspiele in Calgary im Jahr 1988 teil.
Waldemar Lekan startete sechs Mal beim Wettbewerb in Neapel und konnte dabei vier Siege verbuchen.
Auf Basis der ungebrochenen Popularität der Ballonvorführungen organisiert der Aeroklub jedes Jahr in Stalowa Wola (und am Flughafen
in Turbia) ein großes Ballontreffen unter dem Motto „Ballon-Altweibersommer“ („Balonowe Babie Lato“). Seit ein paar Jahren nimmt der Ballon „Stalowa Wola“ an den Ballonwettbewerben teil, welchen die Stadtverwaltung anlässlich der Feierlichkeiten des 70. Jubiläums von Stalowa
Wola gestiftet hat. Dieses Exemplar vertritt die Stadt mit seiner schönen Farbgebung und seinem majestätischen Flug bei Vorführungen und
Wettbewerben im Land und in der Welt.
Der Heißluftballon „Stalowa Wola“ mit einem Ballonhüllenvolumen von ca. 2600 m³ wurde in Tschechien produziert. Zusammen mit dem
Ballons über Turbia
Schwindelerregende Farbenpracht
Korb, der Vorrichtung und den Gasflaschen bietet er Platz für 4-5 Personen. Auf dem grauen Hintergrund der Ballonhülle wurde von drei Seiten das Stadtwappen platziert und darüber die Aufschrift Stalowa Wola, darunter hingegen die Aufschrift Poland. Am 27. September 2008 fand
auf dem Piłsudski-Platzt vor dem städtischen Kulturzentrum die erste Vorführung des Ballons statt. Am nächsten Tag weckte er während der
Veranstaltung „Industrielles Picknick“ („Picknick industrialny“) als neue Visitenkarte der Stadt großes Interesse bei Bewohnern und Gästen.
Die Ballonabteilung im Aeroklub Stalowa Wola entstand im Jahr 1984 dank der Bemühungen von Witold Walawski, eines bekannten Arztes aus Stalowa Wola und gleichzeitig Segelflugpiloten im örtlichen Aeroklub. Er war der erste Pilot des Aeroklubs, der nach seiner Ausbildung
im Segelflug-Bildungszentrum in Leszno die Lizenz eines Ballonpiloten erhalten hat. Um den Ballonsport am Flughafen in Turbia zu etablieren,
waren Geräte unabdinglich, d.h. Ballons und die notwendige Ausstattung. Hier erwies sich die Unterstützung durch die Stahlhütte Stalowa
167
168
169
| Edward Paterek
i Waldemar Lekan – mistrzowie ceremonii przed
| Waldemar Lekan
przygotowuje balon do
lotu
lotem balonu
| Edward Paterek and
Waldemar Lekan - mas-
| Waldemar Lekan
ters of ceremony before
prepares the balloon for
the flight of the balloon
flight
| Edward Paterek und
| Waldemar Lekan
Waldemar Lekan – die
bereitet den Ballon zum
Meister der Zeremonie
Flug vor
vor dem Ballonflug.
170
| Edward Paterek
w koszu balonu
| Edward Paterek in the
basket of the balloon
| Edward Paterek
im Ballonkorb
171
172
173
174
| Waldemar Lekan
przygotowany do lotu
| Waldemar Lekan
prepared for flight
| Waldemar Lekan,
vorbereitet zum Flug
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
Uskrzydleni czyli spełnienie marzenia o lataniu
Winged the fulfilment of dreams of flying
Beflügelt Die Erfüllung des Traums vom Fliegen
2
189
188
Uskrzydleni – czyli spełnienie marzenia o lataniu | Winged - the fulfilment of dreams of flying | Beflügelt – Die Erfüllung des Traums vom Fliegen
Uskrzydleni -
Winged -
Marzenie o lataniu jest stare jak ludzkość. W XXI w. nie ma większych problemów z realizacją takich pragnień i wcale nie trzeba kończyć
The dream of flying is as old as humanity. In the twenty-first century there are no major problems with the implementation of such desires
czyli spełnienie marzenia o lataniu
szkoły dla pilotów w Dęblinie, by wznieść się ku słońcu.
the fulfilment of dreams of flying
and one does not need to graduate from the school for pilots in Dęblin to rise to the sun.
W ostatnich latach niezwykłą popularnością na całym świecie, a także w Polsce, zaczęły cieszyć się nowe dyscypliny sportów lotnic-
In recent years, extremely popular all over the world, as well as in Poland, became the new air sports disciplines: hang gliding, paragliding
zych: loty na lotni, paralotni lub motolotni. W Aeroklubie stalowowolskim początki zainteresowania lotami na lotni i motolotni datują
or trike. In the Stalowa Wola Aero Club the beginnings of interest in flights on gliders and trike date back to 1978, when the pilot instructor
się od roku 1978, kiedy to instr. pil. Edward Paterek brał udział w kursie dla płetwonurków, prowadzonym przez prof. Jacka Zielińskiego
Edward Paterek participated in a course for divers led by prof. Jacek Zieliński and Dr. Włodzimierz Zieliński. These gentlemen, regardless of
i dr. Włodzimierza Zielińskiego. Panowie ci, niezależnie od propagowania pasji nurkowania, byli entuzjastami lotów na lotni. Ze szczytu niew-
promoting passionate scuba diving, were enthusiasts of glider flights. From the top of a small mountain in the vicinity of Puławy the enthusi-
ielkiej góry w okolicach Puław entuzjaści nowego wtedy sportu zaczynali swoją przygodę z lotniarstwem.
asts of the new sport began their adventure with paragliding.
Kiedy pomysły z uprawianiem nowego sportu dotarły na lotnisko w Turbi, szybko okazało się, że trzeba pokonać wiele przeciwności losu.
When the idea of practicing a new sport arrived at the airport in Turbia, it quickly turned out that a lot of adversities of fate need to be
Fakt, że nie ma w okolicy żadnej górki, z której lotniarz mógłby wystartować, zmusił do prób (zresztą nieudanych) z lotnią na wózku holowaną
overcome. The fact, that there are no hill around, from which one could launch paraglides, forced an attempt (though unsuccessful) to tow
za samochodem. W myśl obowiązujących przepisów lotniarze próbujący swoich sił na „latających maszynach”, bez obowiązujących certy-
the paraglide in a cart behind a car. Under the existing provisions paragliders trying their skills at “flying machines” without required certifi-
fikatów i zezwoleń nie mieli prawa startować i lądować na lotnisku w Turbi. Za cichą zgodą ówczesnego dyrektora Waldemara Lekana loty
cates and approvals were not allowed to take off and land at the airport in Turbia. The tacit approval of the then Director Waldemar Lekan
odbywały się wcześnie rano lub wieczorem, kiedy na lotnisku nie było nadzoru zawiadowcy lotniska. Dzięki temu kilku (na początku) pas-
the flights could take place early in the morning or evening, when the airport was not supervised by airport managers. This way a few (at the
jonatów lotniarstwa mogło doskonalić swoje umiejętności, szkolić innych, a tym samym popularyzować nową dyscyplinę sportów lotniczych.
beginning) of hang gliding enthusiasts could improve their skills, train others, and thus popularize the new discipline of aviation sports. Thanks
Dzięki tym działaniom do 1997 roku sekcja motolotniarska liczyła już 14 jednostek i co roku przybywało i pilotów przeszkolonych do lotów na
to these actions until 1997 the section counted 14 units and each year there were more of both pilots trained to fly motoglides and the flying
motolotniach, i samych jednostek latających.
units themselves.
Ludzie ogarnięci pasją latania, dla których wszystkie te możliwości, które dawało najpierw modelarstwo, potem loty na szybowcach,
People passionate about flying, for whom all these possibilities provided first by models, then flights on paraglides, airplanes or gliders
samolotach czy lotniach były wciąż ubogie, odnajdują kolejną możliwość rozszerzania swoich zainteresowań. Tą najnowszą dziedziną, która
were still poor, can find another opportunity to expand their interests. This latest area, which also appeared at the airport in Turbia are flights
także pojawiła się na lotnisku w Turbi, są loty na samolotach ultralekkich, a także budowanie we własnym zakresie tego typu samolotów.
on ultralight aircrafts, as well as building their own aircrafts of this type. Master in building ultralight flying constructions, as well as piloting
Mistrzem w budowaniu ultralekkich konstrukcji latających, a także w ich pilotowaniu jest Honorowy Prezes Aeroklubu Stalowa Wola
them is the Honorary President of the Aero Club of Stalowa Wola Eng. pilot Edward Paterek. In 1980, he began the works on the construc-
inż. pilot Edward Paterek. W 1980 roku podjął prace nad budową samolotów HM-295 i „Pchła” na podstawie oryginalnej dokumentacji,
tion of HM-295 aircraft and “Pchła” on the basis of the original documentation, then he was the owner of three ultralight “Tajfun” and “Cora”
potem był posiadaczem 3 ultralekkich samolotów typu Tajfun i „Cora”, którym lata do dzisiaj.
aircraft type which he still pilots today.
191
190
Beflügelt -
Die Erfüllung des Traums vom Fliegen
Der Traum vom Fliegen ist so alt wie die Menschheit. Im 21. Jh. steht der Umsetzung dieses Wunsches nichts mehr entgegen und man
muss nicht einmal die berühmte polnische Pilotenschule in Dęblin abschließen, um in Richtung der Sonne in den Himmel aufzusteigen.
In den letzten Jahren erfreuen sich die neuen Flugsportdisziplinen Drachen-, Gleitschirm- und Motordrachenfliegen in Polen und Weltweit einer immer größeren Beliebtheit. Im Aeroklub Stalowa Wola werden die Anfänge des Interesse an Flügen mit Drachen und Motordrachen auf das Jahr 1978 datiert, als der Instrukteur und Pilot Edward Paterek an einem Sporttauch-Wettbewerb teilnahm, der von Prof.
Jacek Zieliński und Dr. Włodzimierz Zieliński veranstaltet wurde. Neben dem Tauchen waren diese Herren Enthusiasten des Drachenfliegens. Vom Gipfel eines nicht allzu großen Berges in der Umgebung von Puławy aus begannen die Pioniere dieses damals neuen Sports ihr
1
neues Abenteuer mit dem Drachenfliegen.
Als die Idee der Einführung dieses neuen Sports am Flughafen in Turbia ankam, stellte sich schnell heraus, dass zahlreiche Widrigkeiten
des Schicksals zu überwinden waren. Der Fakt, dass es in der Umgebung keinen Hügel gab, von dem aus die Drachenflieger starten konnten,
hatte die Pioniere zu (erfolglosen) Übungen auf einem hinter einem Auto hergezogenen Wagen gezwungen. Gemäß der geltenden Vorschriften hatten die Drachenflieger, die ihr Glück auf den „fliegenden Maschinen“ probiert hatten, ohne entsprechende Zertifikate und Zulassungen
1. Początki lotniarstwa
kein Recht, auf dem Flughafen in Turbia zu starten oder zu landen. Mit der stillschweigenden Zustimmung des damaligen Direktors Waldemar
na łące w Agatówce
Lekan fanden die Flüge früh am Morgen oder am Abend statt, als der Flughafen nicht offiziell überwacht wurde. Dadurch konnten einige
(anfänglich) leidenschaftliche Flieger ihr Können perfektionieren und weitere Sportler ausbilden und damit die neue Disziplin des Flugsports
2. Początki motolotniar-
popularisieren. Dank dieser Aktivitäten zählte die Motordrachenabteilung bis zum Jahr 1997 bereits 14 Einheiten und jedes Jahr kamen neue
stwa w Turbi
Piloten, die für Flüge mit Motordrachen ausgebildet waren, sowie neue Flugeinheiten hinzu.
| 1. The origins of hang
gliding on the meadow in
Menschen, die von der Flugleidenschaft umfasst waren und für die die Möglichkeiten, die ihnen erst der Modellbau und später die Flüge
mit den Segelflugzeugen, Flugzeugen oder Drachen boten, immer noch zu wenig waren, fanden eine weitere Möglichkeit ihre Interessen zu
Agatówka
erweitern. Der neue Bereich, der ebenfalls am Flughafen in Turbia eingeführt wurde, umfasst Flüge mit Ultraleichtflugzeugen sowie den Bau
2. The origins of motor-
dieser Art von Flugzeugen. Meister beim Bau dieser ultraleichten Flugkonstruktionen, sowie bei der Fliegerei mit diesen Maschinen ist der
gliding in Turbia
Ehrenvorsitzende des Aeroklubs Stalowa Wola Ing. Pilot Edward Paterek. Er begann im Jahr 1980 mit der Arbeit am Bau der Flugzeuge HM296 und „Pchła“ auf Grundlage der Originalbaupläne und war später Besitzer von 3 Ultraleichtflugzeugen des Typs “Tajfun” und „Cora“, die
| 1. Anfänge des
er bis heute fliegt.
Drachenfliegens auf der
Wiese in Agatówka
2. Anfänge des Motor-
2
drachenfliegens in Turbia
192
193
194
195
196
197
| Otwarcie Izby Tradycji
Lotniczych na lotnisku w
Turbi
| Motolotnie przygotowane do startu
| Motor gliders prepared
for take-off
| Die Motordrachen,
vorbereitet zum Start
| The opening of the
House of Aircraft Tradition at the airport in
Turbia
| Die Eröffnung der Kammer der Flugtraditionen
am Flughafen in Turbia
198
| Samolot ultralekki JK-5
| Ultralight plane JK-5
| Das ultraleichte
Flugzeug JK-5
199
200
| Samolot ultralekki
FK-14 Polaris
| Ultralight plane FK-14
Polaris
| Das ultraleichte Flugzeug FK-14 Polaris
201
202
| Samolot ultralekki Cora
| Ultralight plane Cora
| Das ultraleichte
Flugzeug Cora
203
204
| Samolot ultralekki
Zodiac
| Ultralight plane Zodiac
| Das ultraleichte
Flugzeug Zodiac
205
206
| Dla takich widoków żyją
i pracują ludzie
z lotniska w Turbi
| For such views, people
from Turbia airport live
and work
| Für solche Aussichten
leben und arbeiten
die Menschen vom
Flughafen in Turbia
207
208

Obejrzyj album

Transkrypt

Podobne dokumenty

program do pobrania

Szlachta na ŚląSku

Raport roczny 2006 - Elektrociepłownia „Będzin” S.A.

Zeszyt 5 - Eichendorff.pl

helden auf zeit - Kunstarchiv Beeskow