21 kwietnia 2010 Temat: Przemiany w filozofii i sztuce po I

21 kwietnia 2010 Temat: Przemiany w filozofii i sztuce po I

21 kwietnia 2010
Temat: Przemiany w filozofii i sztuce po I wojnie światowej.
Podręcznik: zielony, taki jak wcześniej.
Lektury: "Przedwiośnie" S. Żeromski; "Granica" Z. Nałkowska; Wiersze Julian Tuwim
i Maria Pawlikowska-Jasnorzewska; Opowiadania Bruno Schulz
1.
Czas trwania epoki: 11 listopada 1918r. - odzyskanie niepodległości po 123 latach
niewoli; 1 września 1939r. (godz. 4:45) - wybuch II wojny światowej
2.
Gwałtowne przemiany cywilizacyjne pojawianie się nowych ideologii: faszyzm,
nazizm i komunizm (str. 13 podr.) spowodowały nowe procesy we wszystkich
dziedzinach sztuki, czyli w: malarstwie, muzyce, rzeźbie, literaturze, a poza tym
pojawiły się nowe dziedziny sztuki (pojawiło się radio, w 1926 pierwsza rozgłośnia
w Warszawie; kino, telewizja; dzięki nim powstały nowe zawody, gatunki).
3.
Kubizm - ważny kierunek w malarstwie, nowy, zdominował cały XX wiek; 1907r.
pojawił się obraz; formy zgeometryzowane, prymitywizm (naśladowanie malarstwa
dzieci), rezygnacja z iluzji przestrzeni.
4.
Nowe prądy w filozofii:

intuicjonizm - prąd w filozofii współczesnej przyjmujący intuicję (wyczucie) za
podstawę poznania; twórcą jest Henri Bergson,

pragmatyzm - system filozoficzny, którego podstawowym elementem jest
pragmatyczna teoria prawdy, uzależniająca prawdziwość tez od praktycznych
skutków, przyjmująca praktyczność za kryterium prawdy; praktyczny sposób
myślenia (pragmatyczny znaczy praktyczny),

behawioryzm - (“behaviour” - zachowanie) kierunek psychologiczny, który
rozwinął się w XX wieku, przede wszystkim w USA (John Watson); mówi
o tym, że nie można poznać człowieka tylko obserwować jego zachowanie (lecz
nie można go po tym całkowicie ocenić),

psychoanaliza - zbiór teorii dotyczących struktury psychiki człowieka, jego
rozwoju i funkcjonowania, próbujących wyjaśniać powstanie różnych aktów
psychicznych, tworzenie psychoanalizy rozpoczął Zygmunt Freud w latach
dziewięćdziesiątych XIX wieku; id ? - ; ego - ; superego - wyższe wartości
wpajane nam przez środowisko, szkołę, rodzinę.
26 kwietnia 2010
Temat: Nowe kierunki w światowej poezji i prozie.
1.
W światowej poezji pojawiło się kilka zupełnie nowych kierunków i tendencji, ale był
też rozwijane, czy kontynuowane niektóre kierunki młodopolskie.

ekspresjonizm - wyrażanie swoich własnych uczuć; artysta nie musi
przestrzegać żadnych reguł, ma spontanicznie wyrażać to co czuje (najczęściej
pojawia się kolor czerwony, śmierć) "Krzyk" Munch

futuryzm - powstał w 1909r. we Włoszech; nastawienie na przyszłość; artysta
ma się od przeszłości odcinać, liczy się tylko przyszłość (fascynowano się
"miasto, masa, maszyna" - 3M), wiersze pełne brutalności, przemocy

dadaizm - 1916r. w Szwajcarii; poezja nie ma nikomu ani niczemu służyć, nie
musi mieć sensu, wiersz to zlepek bezsensownych słów
2.
W prozie wielu krajów powstały książki krytykujące wojnę jako zło ("Przygody
dobrego wojaka Szwejka"), wyjątek to literatura polska, ponieważ dzięki niej odzyskali
wolność.
3.
Pojawiają się sagi rodzinne, ale też książki nie podchodzące pod żaden kierunek,
indywidualistyczne.
4.
Co raz ważniejsza staje się literatura amerykańska (Ernest Hemingway: "Pożegnanie
z bronią", "Stary człowiek i morze")
Strony w podr.: 15, itd.
7 maja 2010
Temat: Obraz I WŚ w literaturze i sztuce.
1.
Wyjątkowy charakter I wojny światowej: 1 konflikt zbrojny o takim zasięgu
(ogólnoeuropejski, wiele narodów); straty w ludziach, materialne były ogromne;
powstały zupełnie nowe państwa (znikały, powstawały); udział techniki w wojnie
(samoloty, samochody, 1 użycie gazów bojowych);
2.
Ta wojna z jednej strony przeraziła ludzi to znaczy spowodowała ogromne zmiany
w sztuce, nagle książki, obrazy, filmy, rzeźby itd. zaczęły opierać się na zupełnie
innych zasadach. Zaczęto zastanawiać się nad naturą człowieka (przestano wierzyć, że
człowiek jest z natury dobry, może niektórzy mieli być źli, urodzili się tacy). Z drugiej
strony jednak przyspieszyła znacznie rozwój cywilizacji, postęp techniczny stał się
jeszcze szybszy, a niektórym krajom przyniosła korzyści (np. niepodległość). Okazuje
się jednak, że mimo doświadczeń z wojny, ludzie wywołali drugą.
10 maja 2010
Temat: Przedwiośnie Stefana Żeromskiego w kontekście problemów społeczno-politycznych
młodego państwa.
1.
Stefan Żeromski urodzony w 1864r. (rok upadku powstania styczniowego),
wychowywał się w biedzie, bo majątek został skonfiskowany. Jego rodzina brała udział
w powstaniach (tradycje narodowowyzwoleńcze). Wychował się w Górach
Świętokrzyskich. Miał z nauką problemy, nie ukończył gimnazjum (nie miał matury),
uczęszczał na studia do Szkoły Weterynaryjnej, której również nie ukończył. Dobrą
pracę dostał dopiero w polskiej bibliotece w Szwajcarii. Był bardzo oczytany, potem
sam wiele pisał. Na jego koncie są opowiadania ("Rozdziobią nas kruki, wrony..."),
powieści. Ponure i smutne "O upadku powstania styczniowego" pokazuje
najważniejsze cechy pisarstwa Żeromskiego (nazywanego nawet czasami
"żeromszczyzną"): rozdzieranie narodowych szat, lubowanie się w obscenicznych,
smutnych obrazach. "Ludzie bezdomni", "Uciekła mi przepióreczka". Powieści:
"Syzyfowe prace", "Dzieje grzechu", "Popioły", "Wierna rzeka" (o powstaniu
styczniowym)
2.
"Przedwiośnie" to pierwsza powieść napisana po odzyskaniu niepodległości (po I
wojnie); wydana została w roku 1924 w Warszawie. Wyrosła ona z zaniepokojenia
pisarza i sytuacją w odrodzonym państwie polskim. Stale zmieniające się rządy (27
zmian rządu), trzy powstania śląskie (walki o terytorium, gdzie ma się granica
kończyć), plebiscyty, wojna polsko-bolszewicka w roku 1920, trudne sąsiedztwo
z pierwszym państwem socjalistycznym (ZSRR). Bieda, bezrobocie wywołują strajki,
rewolucje, rosną ceny.
3.
"Przedwiośnie" to tytuł symboliczny, podobnie jak wiele innych u Żeromskiego.
Przedwiośnie oznacza okres przejściowy, kiedy najgorsze mamy już za sobą, ale jest
jeszcze wiele rzeczy do zrobienia. Książka miała być ujętym na gorąco obrazem Polski
współczesnej, pytaniem o jej przyszłość oraz ostrzeżenie. Ukazanie się powieści było
wydarzeniem (literackim, społecznym) różnie odebranym przez społeczeństwo,
niektórzy uważali, że pisarz ostrzega, inni, że nawołuje do rewolucji.
10 maja 2010
Temat: Dzieje Cezarego Baryki.
1.
Swoje przemyślenia i niepokoje na temat sytuacji państwa, narodu, przyszłości Polski
zawarł Żeromski w dziejach głównego bohatera powieści, Cezarego Baryki. Urodził się
około 1900 roku, gdy był w wieku 14 lat wybucha I wojna. Był synem Polaków,
urodził się w Rosji i tam mieszkał ponieważ jego ojciec był wysokim urzędnikiem
państwowym. Mieszkają w Baku, dostatnio. Dzieciństwo Cezarego upłynęło
w luksusie, pobierał prywatne lekcje, miał opiekunki, czuł się dobrze. Kiedy wybucha
I wojna ojca powołano do wojska, ale ich stan materialny był jeszcze dobry. Dopiero
w 1917r. wybucha rewolucja październikowa, sytuacja znacznie się pogarsza, szkoły
pozamykano, towary znikały ze sklepów. Cezary przestał uczęszczać na zajęcia do
ósmej klasy, wyleciał ze szkoły po uderzeniu dyrektora szpicrutą. Był stałym
bywalcem ludowych zgromadzeń, o których opowiadał matce po powrocie do domu
z wielką radością. Czarek zmienił się pod wpływem gdy zabrano im mieszkanie.
Zaczął zauważać zmarnowanie matki, jej smutek, pomagał jej. W końcu zmarła
z wycieńczenia. Cezary pozostał sam, do tego jego dom został zniszczony przez
bombardowanie. Tatarzy wysłali go do zakopywania trupów, do czego z czasem
przywykł. W porcie spotkał swojego ojca, z którym później zamieszkał i razem
wyruszyli do Polski. Zawiedziony widokiem ojczyzny postanowił studiować medycynę
w czym pomógł mu Szymon Gajowiec, dawnego znajomego matki. Cezary wraz
z kolegami przystąpił do wojska gdy wybuchła wojna polsko-bolszewicka. Był dobrym
żołnierzem. W wojsku zaprzyjaźnił się z kolegą ze studiów Hipolitem Wielosławskim,
którego uratował przed śmiercią. Hipolit zaprosił przyjaciela do Nawłoci, gdzie poznał
rodzinę i zamieszkał.
14 maja 2010
Temat: Wizje przyszłości Polski zawarte w "Przedwiośniu".
1.
Żeromski zawarł w powieści trzy różne pomysły dotyczące przyszłości naszego kraju.
Są one wyrazem niepokoju, troski o to, co będzie z Polską dalej. Tymi wizjami są:

szklane domy - historię o nich opowiada Seweryn synowi; pewien student
medycyny o nazwisku Baryka rzucił medycynę aby zbudować elektrownię
napędzaną prądami morskimi i mając darmową energię, zaczął produkować
z piasku szkło i budować z niego szklane domy, które są czyste, sterylne,
ogrzewane zimą i chłodzone latem; Cezary w Polsce zobaczył zupełnie inny
obraz: biedę, zaniedbanie, głód; jest to wizja utopijna i arkadyjska (kraina
idealna), niemożliwa, która symbolizuje romantyczne marzenia o kraju
niepodległym i szczęśliwym;

plusy takiego idealistycznego podejścia: kiedy ma się jakiś plan to można
przystąpić do realizacji

minusy: czasami snucie marzeń przeszkadza w ich realizacji

program reform Szymona Gajowca - zmiany powolne są lepiej przemyślane,
można przewidzieć skutki, lepiej sprecyzowane, bez ofiar, bez rozlewu krwi;
"wielość pomysłów rodzi spory i kłótnie"

program rewolucyjny Antoniego Lulka - zmiany są wprowadzone
natychmiast, nagle, władza zostanie oddana proletariatowi, zniesienie klas; giną
ludzie, brak realnych zmian, bogaci z biednymi się jedynie zamienią miejscami,
władzę przejmą ludzie którzy nie są do tego przygotowani
Moim zdaniem lepszym wyjściem jest...
17 maja 2010
Temat: Dojrzewanie ideowe głównego bohatera.
Przypomnieć bajki Tuwima!
"Granica" Zofii Nałkowskiej
1.
Ostatnia scena powieści, w której widzimy Cezarego na czele manifestacji robotników,
ale idącego oddzielnie, symbolizuje jego rozdarcie wewnętrzne, jego rozterki: nie
potrafi on wybrać, po której stronie się wypowiedzieć. Wynika to z jego złożonej
biografii, różnorodnych przeżyć i kontrastowych obserwacji.

dzieciństwo spędzone w luksusie i zaznanie biedy, niedostatku podczas rewolucji

dyskusje z matką na temat rewolucji: pani Barykowa jest rewolucji przeciwna,
a Cezary jej broni, oddał pieniądze, spędzał czas na ekscytujących widowiskach

zmiana stosunku do rewolucji pod wpływem śmierci młodej dziewczyny
Ormianki, śmierci matki, przez co przestaje mu się powodzić
2.
Nawłoć, gdzie gości u Hipolita, to tradycyjny, polski, ziemiański dworek, gdzie życie
toczy się swoim trybem, zgodnie z dawnym obyczajem, z dawnymi tradycjami.
3.
Obserwacje poczynione na Chłodku u państwa Gruboszewskich: chłopi żyją
w krańcowej nędzy
4.
Doświadczenia z kobietami
5.
Studia i opieka Szymona Gajowca w Warszawie
Moim zdaniem większe szanse na lepszą przyszłość dla narodu daje program reform
Szymona Gajowca. Jest on na pewno lepiej przemyślany i może uwzględnić potrzeby różnych
ludzi w przeciwieństwie do rewolucji, która jest nagła i może nic nie pomóc. Rewolucja
prowadzi do starcia zbrojnego i tym samym do rozlewu krwi. Reformy jeśli zadziałają to
dopiero po jakimś czasie ale z racji, iż dają większe szanse na faktyczną poprawę.
19 maja 2010
Temat: Julian Tuwim - najwybitniejszy spośród Skamandrytów.
W odrodzonej Polsce pojawiły się takie same nurty, kierunki i tendencje jak w poezji
światowej to znaczy: ekspresjoniści, futuryści, awangardziści. Jednak najważniejsza
i najwybitniejszą grupą był właśnie Skamander, 5 poetów skupionych wokół czasopisma
o tym tytule (Skamander to rzeka opływająca Troję). Z grupą sympatyzowali: Maria
Pawlikowska-Jasnorzewska, Konstanty
5 poetów: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński
oraz Jan Lechoń; brak ścisłego programu, który by ich ograniczał, chcieli pisać o rzeczach
współczesnych
21 maja 2010
Temat: Różnorodność zainteresowań i nastrojów w poezji Juliana Tuwima.
1.
Julian Tuwim (1894-1953) w Łodzi się urodził i wychowywał, a studiował, mieszkał
i pracował w Warszawie, w czasie wojny przebywał na emigracji, we Francji,
w Nowym Jorku, wrócił do Polski w 1946 roku, zamieszkał w Warszawie, przeżył
najgorsze czasy w Polsce Ludowej; autor wielu tomików wierszy (np. "Czyhanie na
Boga", "Rzecz Czarnoleska", "Siódma jesień", "Kwiaty Polski"), pisał też teksty
kabaretowe, wydawał antologie, zbiory ciekawostek, anegdot oraz wiersze dla dzieci
("Ptasie radio", "Lokomotywa", "Rzepka", "Zosia samosia"), zajmował się
tłumaczeniami (głównie z rosyjskiego)
2.
Młodzieńcze wiersze Tuwima, podobnie jak innych Skamandrytów, cechował tak
zwany witalizm, czyli radość życia, cieszenie się nim, zapał, chęć działania. Było to
uzasadnione młodością samych twórców, sytuacją państwa, które też jest młode.
3.
"Ranyjulek", "Do krytyków" oba wiersze pochodzą z wczesnego okresu twórczości
Tuwima. "Do krytyków" - w wierszu podmiotem jest poeta. Pisze do krytyków, jest to
manifest. Forma wiersza współgra z przekazem. Autora można utożsamić
z podmiotem. "Ranyjulek" - podmiot mówi w pierwszej osobie w liczbie pojedynczej,
w trybie przypuszczającym. Podoba mu się swoboda, życie z dnia na dzień, brak
zobowiązań. Można ten wiersz rozumieć jako tęsknotę Tuwima za brakiem
konwenansów, reguł, do młodzieńczej wolności.
4.
Młodzieńczym wierszom Tuwima towarzyszy akceptacja stylu życia, a nawet sposobu
mówienia zwykłego, prostego człowieka. Swoją rolę poety rozumiał jako "ultimus inter
pares", czyli ostatni wśród równych. Jest to degradacja młodopolskiego podejścia,
ideału.
5.
Z czasem poeta zmienił poglądy i w prostym tłumie, pospólstwie, oprócz zalet zaczął
też dostrzegać wady. "Chrystus miasta" - wiersz etapu przejściowego Podmiot liryczny
występuje w formie narratora. Nie ma jawnego adresata
6.
W wierszu "Mieszkańcy" ta postawa idzie jeszcze dalej. Podmiot liryczny pełni funkcję
narratora, czyli opisuje mieszkańców miast. Jest to liryka pośrednia. Bohaterami są
mieszczanie, o których podmiot ma złe zdanie, co można wywnioskować z licznych
epitetów, które są negatywne, powtórzeń, kolokwializmów. Występują wyliczenia,
słowa podniosłe użyte są w sposób ironiczny. Mimo, iż w wierszu pojawia się wiele
pozytywów: pracują, czytają gazety, poeta ma im wiele do zarzucenia: ich życie jest
monotonne, gazety czytają bezkrytycznie, ich egzystencja jest jałowa, bezproduktywna
7.
"...Et arceo" - zwrot znaczy "i przechodzę/i przemijam" pochodzi z ody Horacego, tak
samo jak "Odi profanum vulgus" ("gardzę ciemnym tłumem"). Podmiot ujawnia się
dopiero w ostatnim wersie się ujawnia, wcześniej pełni rolę narratora. Narrator zajmuje
się wyliczaniem otaczających go miejsc, instytucji. Są to miejsca uniwersalne, każdy je
zna. Kojarzą się one z chaosem, hałasem, poczuciem bezsensu, braku celu, pustki
duchowej, wewnętrznej i jałowości. Podmiot liryczny odcina się od tego świata, izoluje
się, dystansuje się, nie chce mieć z nim nic wspólnego. Wiersz ma nastrój bardzo
pesymistyczny, bez iskierki nadziei, wszystko jest poddane totalnej krytyce. Widzimy
tu diametralną odmianę postawy Tuwima do prostych ludzi, od zachwytu doszedł do
pogardy.
24 maja 2010
Temat: Ewolucja poetyckiej postawy Juliana Tuwima.
Wskazówki do analizy wierszy:
1.
wstępne rozpoznanie: "co to jest?" dramat, proza, wiersz, który moment książki,
autor(zy), epoka, który etap twórczości autora
2.
kto mówi: przede wszystkim w poezji (musi być), ale nie jest bez znaczenia w prozie,
jaki narrator (czy obiektywny, wszechwiedzący, utożsamia się), nie wolno utożsamiać
podmiotu z autorem (chyba, że po udowodnieniu, iż jest to liryka osobista), np.
podmiot liryczny w pieśniach Kochanowskiego to mędrzec, który udziela rad, doradza
(można udowodnić, że jest to liryka osobista), w trenach jest to ojciec zrozpaczony po
śmierci córki (można udowodnić, że jest to autor), podmiot może pełnić funkcję
narratora, może być liryka maski (nie wiadomo czy autor mówi od siebie), albo roli;
można go poznać po czasownikach (osoba, tryb)
3.
do kogo mówi: czy jest w wierszu adresat, może go nie być
4.
o czym mówi: tematyka, nazwać problem swoimi słowami, a potwierdzić cytatem
5.
jak to jest zrobione: jak jest tekst napisany, gatunek (powieść, dramat, sonet itd.), jaki
jest język (potoczny, podniosły, środki poetyckie), środki należy sfunkcjonalizować (po
co one są)
6.
konteksty: tło, szersze spojrzenie na problem, np. inne kierunki filozoficzne, inne
epoki, inny poeta
7.
podsumowanie: tego do napisaliśmy wcześniej
26 maja 2010
Temat: Motyw poezji i poety w twórczości Juliana Tuwima.
1.
Tuwim chętnie sięgał do motywów i tematów z dawnych epok jego wzorami byli
Horacy i Jan Kochanowski. "Do losu" Horacy uważany jest za twórcę motywu "non
omnis moriar" i "exegi monumentum" (postawię sobie pomnik). Tuwim podważa
motyw nieśmiertelności poety, ponieważ nie obchodzi go co dzieje się po jego śmierci.
Przywiązuje o wiele większą wagę do życia, tylko że ono psuje mu wiersze. Wiersz jest
regularny, rymowany, z jednym wyjątkiem.
31 maja 2010
Temat: Analiza wybranych wierszy Juliana Tuwima.
1.
Motyw poezji i poety często jest poruszany w wierszach Tuwima, ale chociaż pisanie
było dla niego bardzo ważne, to w podejmowaniu tego tematu zauważyć można pewną
przewrotność, pewną grę. Na przykład mimo podziwu dla dokonań i Horacego,
i Kochanowskiego, w tym temacie Tuwim się z nimi nie zgadza. Twierdzi, że
pośmiertna sława nie jest mu do niczego potrzebna (ani nikomu innemu).
2.
Tematowi twórczości poetyckiej poświęcony jest również wiersz "Odpowiedź", który
jest sonetem. Podmiot liryczny mówi w 1 liczbie osoby pojedynczej, w czasie
teraźniejszym. Jest poetą, co się wiąże z trudnościami, ale jest to dla niego jedyna
możliwość. Bycie poetą nie jest tu wywyższane, sakralizowane, zostało zdjęte
z piedestału za pomocą pytań retorycznych, kolokwializmów. Wiersz jest adresowany
do tych, którym wydaje się, że pisanie jest łatwe i przyjemne, co jest wnioskiem.
2 czerwca 2010
Temat: "Granica" jako przykład powieści psychologicznej.
1.
Zofia Nałkowska (1884 [pozytywizm]- 1954 [lit. współczesna]) - z rodziny
inteligenckiej, jej ojciec był znanym i wybitnym publicystą i geografem. Prowadziła
ożywioną działalność społeczną (prowadziła ostatni salon literacki). Była pisarką,
pisała powieści ("Niedobra miłość", "Romans Teresy Hennert"), poezję i dramaty
("Dom kobiet"). Interesowała się zagadnieniami ludzkiej egzystencji oraz kwestie
psychiki kobiet.
2.
"Granica" powstawała w latach 1932-1935, najpierw ukazywała się we fragmentach
w czasopismach, a w całości w 35. Jest to jedna z pierwszych polskich powieści
psychologicznych (pierwszą w tej dziedzinie jest "Zbrodnia i kara"). Nacisk położony
jest nie na wydarzenia, ale na przeżycia wewnętrzne (decyzje, dylematy)
7 czerwca 2010
Temat: Krytyczny obraz społeczeństwa w "Granicy".
1.
Znaczenie tytułu - jednym z nich jest granica społeczno-ekonomiczna pomiędzy
klasami, których przekraczanie jest trudne, nawet w dół. Pilnowano, żeby się te klasy
nie mieszały, poprzez małżeństwa, których pilnowali rodzice. Symbolem tego podziału
jest kamienica pani Kolichowskiej, w której ludzie żyją na sobie warstwami, "co dla
jednych jest podłogą, to dla innych jest sufitem". Dla najbiedniejszych były sutereny,
które były ciemne, wilgotne i zimno, natomiast najwyżej było ciepło latem i zimno
zimą. Drugim znaczeniem są granice moralne przekraczane przez bohaterów, głownie
przez Zenona Ziembiewicza. Przekraczanie takich granic powoduje, że człowiek
zostaje w końcu ukarany przez los.
2.
Granica poznawalności świata i człowieka - trudno ją wyznaczyć, a tak naprawdę to jej
nie ma.
3.
W utworze obok wątku romansowego obecna jest również problematyka społeczna, to
znaczy pokazane są różnice w warunkach życia, wykształcenia, możliwości różnych
warstw społecznych, a więc arystokracja czyli państwo Tczewscy, średnia szlachta to
znaczy Zenon, bogate mieszczaństwo, mieszkańcy kamienicy pani Kolichowskiej
(pracują i żyją z tego), Gołąscy są przykładem rodziny biednej.
4.
Nałkowska sympatyzuje z warstwami pokrzywdzonymi, biednymi, natomiast potępia
ludzi prowadzących pasożytniczy tryb życia, czyli Pani Kolichowska (stara,
zgorzkniała kobieta, na jej obronę można powiedzieć, że była schorowana i wychowała
Elżbietę) i Pan Walerian. Ziembiewicz (nie daje światu zbyt wiele). Próby zmiany tego
stanu nie są łatwe.
7 czerwca 2010
Temat: Dzieje Zenona Ziembiewicza.
1.
Jest to centralna postać utworu, wokół niego skupiają się inne postacie oraz inne
wydarzenia. On jest pretekstem do snucia rozważań filozoficznych i egzystencjalnych.
2.
Zenon wywodzi się ze zubożałej rodziny szlacheckiej, syn Waleriana i Żancii, którzy
stracili majątek i żyją z zarządzania cudzym majątkiem. Stara się zdobyć solidne
wykształcenie. Budował i kierunkował swoją karierę, szukał ludzi ustosunkowanych,
sponsorów, ale nie do końca zgadzał sie na konsekwencje. Dlatego dziwiły go naciski
na to co ma pisać, czy drukować gdy kierował Niwą, a także kiedy był prezydentem
miasta.
9 czerwca 2010, 11 czerwca 2010
Temat: Gdzie szukać prawdy o człowieku? Ocena postępowania bohaterów "Granicy".
1.
Zarzuty wobec Zenona: nie był uczciwy wobec Elżbiety i Justyny, łamał dane
obietnice, obciążał żonę swoimi obowiązkami, zrzucał na nią odpowiedzialność
i troskę o swoja kochankę, przekraczał kolejne granice moralne. Na początku swojej
kariery planował zadbać o warunki życia i pracy robotników, na końcu jednak jest
oskarżony o wydanie rozkazu strzelania do nich. Upodobnił się do swojego ojca,
którego wad był świadomy i obiecywał sobie nigdy go nie naśladować. Był
człowiekiem chłodnym, wyrachowanym, skupionym na sobie.
2.
Plusy Zenona: był ambitny, chciał pomagać najuboższym, przejmował się ich losem,
chciał wprowadzać zmiany, nie chciał kontynuować temperamentu ojca (co i tak mu się
nie udało), ciężką pracą zdobywał swoje osiągnięcia, pracę.
3.
Zenon Ziembiewicz jest przykładem człowieka, który do wszystkiego dochodzi
własnym trudem, sam stara się decydować o swoim losie, nie może liczyć na
odziedziczoną pozycję, wie, żeby cos osiągnąć musi się o to postarać.
4.
Z powieści Nałkowskiej wynika, że kariera zrobiona cudzym kosztem, kończy się
bardzo szybko i w niesławie. Zenon ponosi klęskę zarówno w życiu prywatnym, jak
i zawodowym. Komplikacje w życiu Ziembiewicza w znacznym stopniu wynikały ze
skomplikowanych relacji z kobietami. Justyna Bogutówna: ich łączyła namiętność,
miłość fizyczna, dzieliło ich znacznie pochodzenie (klasa społeczna, a tym samym
zasobność), nie planują wspólnej przyszłości mimo, że pojawiła się ciąża, okazuje się
bardzo słaba psychicznie i wiele powodów złożyło się na to, że stopniowo popada
w obłęd, a w rezultacie posuwa się do zbrodni. Elżbieta Biecka: jest zupełnie innym
typem kobiety, ogromnie się różni od Justyny. Jest z Zenonem na podobnym poziomie
społecznym, są wykształceni. Pochodzą z klas uprzywilejowanych, kariera stoi przed
nimi otworem. Poznali się w czasie nauki, gdy Zenon udzielał Elżbiecie korepetycji.
Wychowała ją ciotka Kolichowska. W jej związku z Zenonem było więcej
wyrachowania niż miłości. Są dla siebie grzeczni, ale niekoniecznie życzliwie. Na jej
niekorzyść przemawia fakt, że wyjechała zostawiając syna.
14 czerwca 2010
Temat: Zanalizuj przedstawioną poniżej scenę i objaśnij, na czym polega jej dramatyzm oraz
kluczowy charakter w powieści "Granica" Zofii Nałkowskiej.
1.
Fragment pochodzi z końca powieści, jest już po strzelaniu do robotników i za niedługo
Zenon popełni samobójstwo. Zenon, główny bohater powieści, wygląda na człowieka,
który ma problemy, zmienił się ostatnio. Próbuje pokazać, że się nie przejmuje listami,
ale czuje się odpowiedzialny, winny. Nie chce się zmierzyć z problemami, zachowuje
się lekceważąco, starał się, żeby ta rozmowa nie była szczera. Elżbieta jest zatroskana
problemami męża, stara się mu pomóc, chce mu uświadomić, że przekroczył granice.
Uświadamia Zenonowi, iż się zmienił, przeszedł na złą stronę. Po tej drugiej stronie są
ci biedni, którym sam Zenon starał się pomagać. Dramatyzm sceny: jest zmierzch,
Elżbieta jest w domu sama, Zenon wraca do prawie pustego domu. Wygląd bohaterów.
Widać kryzys, konflikt postaw, wyznają inne zasady, nie mogą się porozumieć. Widać
jego ostateczny upadek, boi się robotników.

konformizm - staranie się dopasować swoich poglądów do sytuacji, ustępowanie
swojego zdania
2.
Kluczowy charakter sceny: Zenon zrywa ze wszystkimi, pojawia się kluczowe słowo
"Granica" (interpretacja tytułu). Fragment obrazuje najważniejsze problemy całej
powieści, następuje główna ocena bohaterów, a nawet jest moralna przestroga.
16 czerwca 2010
Temat: Konstanty Ildefons Gałczyński - poeta - cygan.
1.
K. I. Gałczyński (1905 [rewol. w Rosji] - 1953 [zmarł Stalin]) - sympatyzował
z Skamander, sam był jednak w grupie “Kwadryga”; można o nim napisać, że był
cyganem tj. nie dbał o konwenanse, tradycje, lubił prowokować; często zmieniał
miejsce zamieszkania, bywał w Paryżu; na stare lata spoważniał nieco, ale też dał się
przekonać ideologii socjalistycznej, pisał wiersze, których później jego rodzina się
wstydziła; wojnę spędził w obozie niemieckim jenieckim; jest poetą dwóch epok
2.
Ważny nurt w poezji Gałczyńskiego: wiersze kpiące, wiersza groteskowe, w których
porusza błahe problemy

“Dlaczego ogórek nie śpiewa” - podmiot liryczny w formie bezosobowej
przedstawia nam, omawia jakiś problem, domaga się rozwiązania. Jest to
problem wymyślony, niepotrzebny, absurdalny. Wiersz jest jednak napisany
w podniosłej, patetycznej formie, jakby problem był istotny. Puenta wiersza
pokazuje, że wiersz jest głębszy, że istnieją
18 czerwca 2010
Temat: Odwrócony topos nieśmiertelności poety u Gałczyńskiego.
topos - temat, wątek, który pojawia się w różnych utworach, w różnych epokach; twórca
Horacy, z I wieku, mieszkał w Rzymie, pisał po łacinie;
wśród wielu poetów podejmujących ten temat są: Jan Kochanowski (który się z Horacym
zgadzał), Julian Tuwim (nie zgadza się), Gałczyński (ironicznie podchodzi do własnego
pogrzebu).
6 września 2010
Temat: Plan pracy na lekcjach języka polskiego. Wymagania i kryteria oceniania.
Podręcznik: taki jak na 1 str.
Ocenie podlegać będą: 2 zadania klasowe; z próbnej matury; dyktando; przygotowanie do
lekcji oraz powtórki z epok.
Harmonogram: lit. antyczna (27 wrz), średniowiecze (11 paź), renesans (3 lis), barok (17 lis),
oświecenie (6 gru), romantyzm (10 sty), pozytywizm (14 luty), Młoda Polska (2 mar)
Spr. z dwudziestolecia 22 wrz (kiedy trwało, wojna pl-bolszew., bohaterzy lektur, ...)
6 września 2010
Temat: Dzieje Józefa K. jako parabola ludzkiego losu.
Na śr przeczytać z książki pt. "Sklepy cynamonowe" opow. pt. "Karakony" (Bruno Schulz)
1.
Franz Kafka - jeden z ważniejszych pisarzy tej epoki, żył w latach 1883 - 1924, był
pisarzem austriackim pochodzenia żydowskiego, mieszkał w Pradze. Pisał utwory
dziwne, niesamowite, trudne, jego bohaterowie to ludzie postrzegając świat jako
koszmar, są samotni, wyobcowani, stają przed problemami, z którymi nie potrafią sobie
poradzić.
2.
Akcja jego utworów bywa niesamowita i nierzeczywista, zawsze jednak jest
symbolem, metaforą, parabolą ludzkiego losu. Nie należy ich rozumieć dosłownie.
Przykładem jest "Przemiana".
3.
Dwie najważniejsze jego powieści: "Zamek" i "Proces". Głównym bohaterem
"Procesu" jest Józef K., po którego przychodzą dwaj urzędnicy i oznajmiają mu, że jest
aresztowany i ma proces, po czym wychodzą. Przez najbliższy rok próbuje się
dowiedzieć kiedy ma się odbyć proces, o co jest oskarżony. W sądzie rzeczy
realistyczne przeplatają się z nierealistycznymi. Po roku zostaje na nim wykonany
wyrok śmierci i to w sposób nieprofesjonalny.
8 września 2010
Temat: Niezwykły świat zawarty w prozie Brunona Schulza.
1.
Bruno Schulz żył w latach 1892 - 1942, był Żydem z pochodzenia, mieszkał
w Drohobyczu. Pochodził z rodziny kupieckiej. Drohobycz na początku II WŚ był poza
okupacją, lecz po wybuchu wojny niemiecko – rosyjskiej Schulz zginął zabity przez
Niemca. Tłumaczył książki Franza Kafki, którymi się fascynował. Wydał dwa tomiki
opowiadań: "Sklepy cynamonowe" oraz "Sanatorium Pod Klepsydrą".
2.
W jego opowiadaniach przewijają się pewne tematy, motywy, obecne również w jego
twórczości plastycznej. Wydał tomik rycin "Xięga Bałwochwalcza".
3.
Opowiadanie "Sklepy cynamonowe", już tytułowy tekst pokazuje, że Schulza mało
interesują konkretne, realne, historyczne wydarzenia. Świat przedstawiony ma u niego
wiele cech nierealnych, dziwnych. Wędrówka bohatera-narratora ma bardzo konkretny,
uzasadniony początek, a potem zmienia się w podróż po krainie snu, wspomnień
i fantazji.
4.
Motywy w prozie Schulza:

ojca, tajemniczego, fascynującego;

dominującej, silnej kobiety (Adela);

małego żydowskiego miasteczka;

dorożki;

autoportrety
13 września 2010
Temat: Zauroczenie ojca w opowiadaniach Brunona Schulza "Sklepy cynamonowe".
1.
"Ptaki" - Ojciec narratora zajmuje się hodowlą egzotycznych ptaków, poświęca temu
całą swoja energię, zaniedbuje rodzinę, lecz po pewnym czasie służąca Adela
wypuszcza ptaki. Ojciec próbuje odlecieć z nimi ale ponieważ mu się to nie udaje
pozostaje smutny, zasępiony.
2.
Opowiadanie "Sklepy cynamonowe" pokazuje, że w życiu nie zawsze da się rozróżnić
sen od jawy, a świat bywa niejasny, nieokreślony, migotliwy, zmienny, trudny do
uchwycenia. Z kolei opowiadanie "Ptaki" mówi o hobby, pasji, która przekształca się
w obsesję szkodzi rodzinie.
3.
"Karakony" - narrator (syn) wysnuwa trzy teorie co do życia ojca: został ptakiem,
kondorem, który stoi wypchany w pokoju i traci pióra; przemienia się w karakona,
z plagą których najbardziej walczył, bał się ich i jednocześnie fascynował; trzecią
teorią jest praca komiwojażerska, przez która rzadko pojawia się w domu.
4.
W "Ptakach" ojciec chciał zostać ptakiem ale mu się nie udało, a w "Karakonach"
odwrotnie. Człowieka fascynują nie tylko rzeczy piękne, ale również te, których się
boi, brzydzi, one też mogą stać się obsesją.
5.
Świat przedstawiony w utworach Schulza (podobnie jak u Kafki) daje wyraz temu, co
w psychice ludzkiej tajemnicze, niejasne, nie do końca zrozumiałe.
13 września 2010
Temat: Witold Gombrowicz i tematy jego twórczości.
1.
W. Gombrowicz żył w latach 1904 - 1969, urodził się w Polsce, zmarł we Francji.
Wyjechał do Argentyny tuż przed wybuchem II WŚ. Był starannie wykształcony.
W 1937r. wydał “Ferdydurke”, będącą przykładem powieści awangardowej (czyli
innej, dziwnej, szokującej, budząca z jednej strony podziw i zachwyt, a z drugiej
oburzenie). Człowiek w utworach Gombrowicza nigdy nie jest właściwie sobą, ale
zawsze podlega jakimś wpływom.
2.
Wyrażenia nie pasujące do literatury tworzą awangardę powieści. Przemieszanie
elementów prozy i dramatu, akcja jest zaplątana, nierealna, absurdalna (np. pojedynek
na miny), zakończenie książki (prowokacja, żart autora w stosunku do czytelnika),
krytyka rzeczywistości międzywojennej.
3.
Utwór ma cechy groteski ponieważ elementy świata prawdziwego, rzeczywistego,
zostały wyolbrzymione, wykrzywione, ośmieszone.
15 września 2010
Temat: Czym kierować się przy wyborze tematu matury ustnej.
Po feriach zimowych oddajemy wstępną bibliografię:
Im. nazwisko
Temat
Literatura podmiotu: dzieła, o których będziemy mówić (najlepiej z różnych epok, dobrze jest
wybrać spoza lektur:
 Autor; "Tytuł"; Wyd. Rok
 obraz; autor; "tytuł"
Literatura przedmiotu: opracowania, słowniki, wstępy, książki o.., słowniki motywów,
podręczniki nie
20 września 2010
Temat: Przygody Józia, jako przejaw uwikłania człowieka w formę.
1.
Józio, który zawdzięcza swe imię bohaterowi "Procesu" Kafki, Józefowi K., jest 30letnim mężczyzną. Chce jest dorosły, samodzielny i chce się zajmować pisaniem.
Jednak profesor Pimko po przeczytaniu jego pracy, mówi mu, że musi wrócić do
gimnazjum i się dokształcić. Mimo tego, iż Józio profesora nie lubił, nie mógł się mu
sprzeciwić i wrócił do szkoły. Obserwuje w niej rzeczy, które wydają mu się
nielogiczne, absurdalne, a jednak bierze w tym wszystkim udział. Podobnie jest
w domu Młodziaków oraz ziemiańskim dworze Hurleckich.
2.
Losy Józia miały pokazać, że "każdy z nas podszyty jest dzieckiem." ulegamy
wpływom otoczenia, czyli daje sobie narzucić formę ("gębę" u Gombrowicza).
Zad. Ułóż 3-4 rozbudowane zdania z wyrazami: marzyć, humor, na pewno, nie można,
wygrzewać, rozżarzony, wprost, wędruje, zrobiliby, włos się jeży, powierzyć, pomnożyć
Jacek marzył o pomnożeniu ilości wędrujących żółwi, które wygrzewają się pod rozżarzonym
słońcem.
Włos się jeży gdy się pomyśli o tym jak niektórzy powierzają swój los nieznajomym.
Nie można łatwo zepsuć dobrego humoru Placka, nawet jeśli zrobilibyście coś niezwykle
poniżającego.
Na pewno nic się nie uczyliście! - rzekł wprost nauczyciel.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Błędy fleksyjne np.:

Zawarła związek małżeński z Janem Cierpisz.

ten ta pomarańcz; przyszedłem nie przyszłem
Błędy składniowe np.:

Wujostwo przyjechało przyjechali do nas na lato.

Do Kmicica przyszedł przyszli stary Kiemlicz i synowie

Zarówno lektury szkolne, podręczniki i różne encyklopedie czytałem,
przygotowując się do matury [brak „jak i” po „zarówno”]
Błędy wyrazowe np.:

Osobiście uważam, że…

Pisarz ukazał nam panoramiczny obraz społeczeństwa

Aczkolwiek ja twierdzę, że bohater…
Błędy frazeologiczne np.:

Odnieść ponieść klęskę

Słoń nadepnął mu na twarz ucho

…
Tautologie
Błędy słowotwórcze np.:

Pierwszoklasiarz
Błędy stylistyczne
Błędy rzeczowe
6 października 2010
Temat: Groteskowy obraz szkoły w „Ferdydurke” –
Gombrowicz w swojej powieści poddał ostrej krytyce trzy instytucje, ważne prawie dla
każdego człowieka w dwudziestoleciu międzywojennym.
 szkoła – w szkole zamiast uczyć dorosłości „upupia” się uczniów tj. wmawia się im
że są dziećmi bez względu na ich wiek, każdy z nauczycieli musiał mieć jakiś defekt,
nie liczyła się ich wiedza;
 rodzina - ;
 mieszczański dwór
Wszystkie one zostały ukazane w groteskowym świetle, w krzywym zwierciadle. Zalety są
pominięte, natomiast wady wyolbrzymione. Najbardziej skrytykowana została szkoła.
Symbole:
 gęba – maska przybierana np. przez uczniów, inna na lekcję, inna na przerwę;
 łydka – symbol erotyzmu;
 pupa (upupić):
o „zgwałcić kogoś przez uszy” – odebrać komuś niewinność przez wmawianie
mu słów, których nie chce słyszeć;
Antyk
Trwała do 476 roku (upadek Rzymu)
Horacy pochodził z Rzymu, pisał po łacinie, głównie ody, propagował mit nieśmiertelności,
epikureizm
Iliada i Odyseja porządkują mitologię, napisane przez Homera od XIX do VIII w. p.n.e., są
pełne toposów
Biblia (powstawanie od XIII w. p.n.e. do I w; Mojżesz, Salomon i Dawid – ST; apostołowie –
NT)
Król Edyp jako przykład lit. antycznej;
11 października 2010
Temat: Od przeczucia katastrofy do apokalipsy spełnionej.
1.
Lata 30. jawią się w literaturze jako mroczne, ciemne:

kryzys gospodarczy

częste zmiany rządu
2.
Katastrofiści (Witkacy, Miłosz, czasem Gałczyński)
3.
II Wojna Światowa (o 4:45 1 września 1939r.; atak z 3 stron, z powietrza, lądu i morza)
trwała do 8 maja 1945r.
4.
Plany Niemców co do Polaków:

przyporządkowanie mniej inteligentnych Polaków sobie,

likwidacja inteligencji i Żydów,

instytucje kulturalne zostały pozamykane (pozostał Kościół; gazety, często
dwujęzykowe, kino, głośniki na ulicach – główne narzędzie propagandy)
5.
Polski ruch oporu:

na ścianach malowano znaki Polski Walczącej

wysadzano niemieckie transporty

Armia Krajowa, Armia Ludowa, Bataliony Chłopskie (AL. i BCh maszerowały
pod rozkaz Armii Czerwonej, a AK – nie [próba wyzwolenia Warszawy w 1.082.10.1944r. – powstanie warszawskie)
11 października 2010
Temat: Krzysztof Kamil Baczyński – poeta i żołnierz.
1.
Żył w latach 1921 – 1944, należał do tzw. „pokolenia Kolumbów” – R. Bratny
„Kolumbowie. Rocznik 20” (byli to ludzie urodzeni ok. 1920 roku, którzy drugą WŚ
przeżywali szczególnie ciężko, po wojnie, ci którzy przeżyli, zostali nazwani
pokoleniem straconym). Pochodził z rodziny inteligenckiej. Jego wiersze zostały
zniszczone przez przekazywanie zainteresowanym nielegalnie (przetrwały jednak
wszystkie – ponad 500), dopiero po wojnie został wydany tomik jego wierszy dzięki
jego matce. Był świadom zagrożenia jakie niesie udział w licznych akcjach i choć miał
poczucie misji poety nie rezygnował z udziału w różnych akcjach.
2.
„Pokolenie”
3.
„Wyroki” – podmiot liryczny wyraża się w 1 os. l. mnogiej, a więc wyraża uczucia
grupy, podkreśla kontrast między sytuacją obecną (nie nazywa wojny wprost, używa
zamienników np.: gruzy, ciemność), a przyszłością. Dla swojego pokolenia chciałby
odrodzenia duchowego, aby wojna nie zdołała odebrać im tego, co w nich dobre,
szlachetne, niewinne. Pomoże mu w tym przyroda. Młodzi powinni oprzeć się temu co
złe i w pocisku „ulewie rosnąć ptakiem, człowiekiem i sosną.
13 października 2010
Temat: Młode pokolenie w poszukiwaniu postawy moralnej wobec wojny.
1.
„Pokolenie” K.K. Baczyński – w 3 pierwszych zwrotkach podmiot liryczny pełni
funkcję narratora i opowiada o naturze, w której piękno kontrastuje z tym co złe,
niebezpieczne („”). Wojna nie jest nazwana wprost, dalej podmiot mówi w pierwszej
osobie liczby mnogiej, wyraża przerażenie i niepokoje swojej generacji. Nie obawia się
jednak fizycznych skutków wojny lecz tego co będzie z jego pokoleniem, jaką krzywdę
moralną poniesie.
20 października 2010
Temat: Obraz wojny zawarty w wierszach Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
1.
Baczyński większość swego dorosłego życia spędził pod okupacją, zginął 4 sierpnia
1944 czyli w pierwszych dniach powstania warszawskiego dlatego ogromna większość
jego utworów jest naznaczona przez wojnę, jest ona cały czas obecna w jego utworach,
chociaż nie jest nazywana po imieniu.
2.
„Z głową na karabinie”: Podmiot liryczny mówi w pierwszej osobie liczby
pojedynczej. Mówi w czasach teraźniejszym, przyszłym, przeszłym. Mówi o tym co
przeżył, o swojej aktualnej sytuacji, ale również wybiega myślami w przyszłość.
Pierwsza zwrotka jest zbudowana na zasadzie kontrastu, w dwóch wersach jest mowa
o wojnie „Krąg się zaciska”, w dwóch kolejnych natomiast, o tym, że podmiot nie był
na to przygotowany. Ta myśl jest w wierszu kontynuowana. Druga zwrotka mówi, że
obcował z przyrodą zachwycał się jej pięknem. Wojna nie dała mu żadnego wyboru.
Wyraża przekonanie, że nie przeżyje wojny, jest pewien, że zginie. Ma wątpliwości,
czy starać się ocalić swoje życie ale podejmuje decyzję, że będzie się kierował odwagą,
honorem. Ze smutkiem mówi:
„Umrzeć przyjdzie gdy się kochało,
wielkie sprawy głupią miłością”
3.
„Ten czas”: Wiersz jest podzielony na dwie części, wersy są trzynasto zgłoskowe.
W utworze występuje wiele środków stylistycznych, w szczególności epitety oraz
metafory. Można wyróżnić także porównania („My sami - takie chmurki”). Podmiot
liryczny wypowiada się w 1 osobie liczby pojedynczej, wiersz jest przykładem liryki
bezpośredniej. Autor użył apostrofy, w której zwraca się bezpośrednio do swojej żony.
Opowiada on o czasach, w jakich przystało im żyć, czasach przykrych, w których świat
jest zniszczony wojną. Zestawia miłość do ukochanej z przewijającymi się w całym
utworze nawiązaniami do śmierci – „drzew upiory wydarte z ziemi – drżą”, krzyż,
szubienice.
Lektury: Tadeusz Borowski („Pożegnanie z Marią”, „U nas w Auschwitzu”, „Proszę państwa
do gazu”, „Bitwa pod Grunwaldem”), Gustaw Herling-Grudziński („Inny świat”), Hanna Kral
(„Zdążyć przed Panem Bogiem”), Albert Camus („Dżuma”), Sławomir Mrożek („Tango”)
Wiersze: Czesław Miłosz, K.K. Baczyński, Tadeusz Różewicz, Z. Herbert, M. Białoszewski,
W. Szymborska, Stanisław Barańczak, ks. Jan Twardowski
25 października 2010
Temat: Poprawa zadania klasowego.
Tuwim mimo, że szanował zarówno Horacego, jak i Kochanowskiego, nie zgadza się z nimi
w swoim dziele.
Średniowiecze
Na świecie trwało od V (upadek Cesarstwa Bizantyjskiego) do XV w.; w Polsce od X (chrzest
Polski)
Wzór świętego ascety (Legenda o świętym Aleksym)
27 października 2010
Temat: Analiza i interpretacja wybranych wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
1.
„Elegia o… [chłopcu polskim]”: w wierszu na pierwszym miejscu jest adresat. Jest nim
ktoś, kto walczył i zginął (jest to człowiek młody ale dorosły na tyle, żeby pójść
z bronią do walki i zginąć, zdrobnienia świadczą o macierzyńskim stosunku do niego).
O tym, że do syna mówi matka, świadczą np. hafty, motyle. Nie mówi o tym co ona go
nauczyła, lecz co świat na nim wymusił. Jest to przykład liryki roli, podmiotu
lirycznego nie można w żaden sposób utożsamić z autorem.
2.
„Z lasu”
Temat: Omówienie i poprawa zadania klasowego.
aforyzm - "Złota myśl"
22 listopada 2010
Temat: Tadeusz Borowski, jako przedstawiciel straconego pokolenia.
1.
Sylwetka Tadeusza Borowskiego: urodził się na Ukrainie w roku 1922 (należy do
pokolenia Kolumbów); w 1943 r. przeniósł się z rodziną do Warszawy, miał 17 lat gdy
wybuchła wojna, maturę zdał w konspiracji. Wydał w konspiracji tomik „… Ziemia”.
W 1943 został aresztowany, przewieziony do Oświęcimia, później do Dachau,
z którego został wyzwolony przez Amerykan. Przez rok mieszkał w Niemczech,
w Monachium, gdzie wydał "Byliśmy w Oświęcimiu"; wrócił do kraju, dobrze mu się
wiedzie, ożenił się z Marią, tytułową bohaterką "Pożegnania z Marią". Jest uważany za
przedstawiciela "straconego pokolenia" - byli to ludzie, których lata młodości
przypadły na wojnę, a po jej zakończeniu nie potrafili poradzić sobie z życiem w czasie
pokoju (szukają kłopotów i często je dostają). Borowski popełnił samobójstwo
w 1951r., można przypuszczać, z powodu niedających się zapomnieć dramatycznych
przeżyć wojennych oraz z powodu moralnych rozterek związanych z działalnością na
rzecz komunizmu.
2.
Utwór ma bardzo regularną, klasyczną wręcz budowę. Podmiot liryczny mówi
w pierwszej osobie liczby mnogiej (budowa klamrowa - pierwsza i ostatnia zwrotka
zaczyna się tak samo). Wyraża obawy, przeczucia jakiejś grupy. Tematem wiersza jest
wojna, przeżycia wojenne mimo, że słowo "wojna" nie pojawia się w wierszu ani razu.
Znajdują się w nim natomiast wyrażenia, które nie pasuje ani do drugiej wojny
światowej, ani nawet do polskiej historii. Nadaje to wierszowi ponadczasowy,
uniwersalny charakter - w każdej wojnie chodzi o to samo. Wojny są i przemijają, tak
zawsze było i będzie. Podmiot liryczny nie liczy na pamięć bohatera, zostanie tylko
"złom żelazny i głuchy, drwiący śmiech pokoleń".
103 strona Paweł Rodak "Wyobraźnia poetów ..."
22, 29 listopada 2010
Temat: Życie w obozie śmierci ukazane w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego.
1.
Borowski pisał sporadycznie wiersze, trochę opowiadań ("Pożegnanie z Marią" i inne
opowiadanie tzw. "oświęcimskie" wydane w roku 1948) i parę tomów powieści
("Kamienny świat").
2.
"Pożegnanie z Marią" (opowiadanie tytułowe) - dzieje się w okupowanej Warszawie
i przedstawia życie w tych okolicznościach. Narrator jest jednocześnie bohaterem,
bierze udział w opowiadanych wydarzeniach. Bohater pracuje w składzie budowlanym,
wykonuje swoje prozaiczne, codzienne obowiązki. Na weselu jednak, kiedy widzi ludzi
których zna, mówi językiem naukowym, rozważa problemy filozoficzne. Handluje
również bimbrem,

narracja personalna (subiektywna) – w 1 osobie liczby pojedynczej
3.
„U nas w Auschwitzu” – narratorem jest Tadek, jak w każdym opowiadaniu
Borowskiego, narracja jest pierwszoosobowa. W hierarchii obozowej jest ustawiony
wysoko, nie chodzi głodny, nie boi się o swoje życie, może korzystać z plusów
obozowych (takich jak biblioteka). Zdaje sobie sprawę, że w tym samym czasie
komory gazowe i krematoria pracują, ale się tym nie przejmuje, pogodził się z tym.

człowiek lagrowany (lagier – niemiecki obóz pracy; łagier – rosyjski) to
człowiek, który przyzwyczaił się do życia w obozie, uodpornił się na
makabryczne widoki, dba o swoje potrzeby, o swoje życie, natomiast nie
przejmuje się losem innych;
4.
„Pożegnanie z Marią” oraz „Bitwa pod Grunwaldem” pełnią funkcję klamry: jedno
mówi o przeżyciach bohatera – narratora Tadka przed aresztowaniem przez Gestapo,
a drugie po wyzwoleniu. Większość natomiast to tak zwane opowiadania obozowe
(oświęcimskie).
5.
Narrator pokazuje obóz koncentracyjny nie tylko jako miejsce gdzie się umiera, ale
także jako miejsce, w którym można i trzeba żyć. Obozy koncentracyjne były dobrze
zorganizowanymi fabrykami śmierci. Miały szybko, tanio i skutecznie likwidować
ludzi uznanych za niepotrzebnych i niebezpiecznych.
6.
„Proszę państwa do gazu” – tekst przedstawia pracę więźniów przy rozładunku jednego
z wielu transportów. Tadek został tam zaproszony, miał wybór, nie musiał tego robić.
Więźniowie byli wygłodzeni, zdezorientowani dlatego próbują się dowiedzieć co
z nimi będzie. Zwracają na siebie kobieta, która wyrzekła się dziecka, dziewczyna co
chciała od razu zginąć, mężczyzna domagający się rozmowy z komendantem.
Niemcowie byli czyści, zadbani, systematyczni. Traktują swoją pracę jak każda inną,
którą trzeba po prostu wykonać. Bezpośrednio trafiają do nich tylko . Dokończyć
o Tadku i czy można go utożsamiać z Borowskim
niedługo T. Różewicz, później „Inny świat” Gustaw Herling-Grudziński
1 grudnia 2010
Temat: „Ballady i romanse” Władysława Broniewskiego jako przykład aluzji literackiej.
1.
Władysław Broniewski poeta popularny, ceniony, recytowany. Był komunistą.
2.
„Ballady i romanse” – Miasto zniszczone wojną,
8 grudnia 2010
Temat: „Ocalałem prowadzony na rzeź” – reminiscencje wojenne w twórczości Tadeusza
Różewicza.
1.
Tadeusz Różewicz urodził się w 1921 roku, należy do pokolenia Kolumbów, ale nie do
straconego, brał udział w wojnie, a po niej zajął się przede wszystkim pisaniem. 1947 r.
– tomik „Niepokój”, jego debiut. Pisał opowiadanie, dramaty („Kartoteka” pokazuje
rozbicie człowieka, który brał udział w wojnie a teraz musi żyć w socjalizmie), eseje,
wiersze.
2.
„Ocalony” – podmiot liryczny mówi w pierwszej osobie liczby pojedynczej, w czasie
przeszłym (dzieli się swoimi przeżyciami), a także teraźniejszym oraz przyszłym (choć
„szukam” jest w czasie teraźniejszym chodzi o przyszłość). Jest stosunkowo młody,
można zakładać, że jest nim sam autor, ponieważ w chwili zakończenia wojny ma 24
lata. Mówiąc „rzeź” ma na myśli wojnę, którą przeżył. Utracił orientację w świecie.
Nie rozróżnia dobra od zła. Normalnie człowiekowi wyprawia się pogrzeb, na wojnie
jednak ludzie byli traktowani jak zwierzęta, sponiewierani i zaniedbani. Dlatego po
wojnie podmiot liryczny jest pogubiony i zdezorientowany i potrzebuje pomocy. Chce
znaleźć kogoś, kto pomoże mu pozbierać się po wojnie. Jedną z cech poezji
Różewicza, który uważał, że w Oświęcimiu liryka nie może być już taka sama jak
przedtem, jest oszczędność w słowa. Poza tym jego wiersze mają charakter
paraboliczny (parabola – inaczej przypowieść, niesie przesłanie, nie należy tego
rozumieć dosłownie, przynajmniej nie zawsze). Język jest bardzo prosty, konkretny,
rzeczowy, słowa proste, codzienne, czasami wręcz kolokwialne.
3.
W języku poezji zaszła rewolucja – stał się on „niepoetycki”.
13 grudnia 2010
Temat: Jak tworzyć poezje po Oświęcimiu?
1.
„Powrót” – podmiot liryczny mówi w pierwszej osobie liczby pojedynczej, w czasie
teraźniejszym i przyszłym. Wiersz ma elementy dramatyczne oraz akcji, jest trzech
bohaterów. Pomieszane w nim zostały dwa różne powroty – jeden z dzieciństwa, matka
woła na obiad. Drugą sytuacją jest powrót z wojny, który ludzie wyobrażali sobie jako
szczęśliwy, podmiot jednak uważa, że wróci „w zabłoconych butach”, jest świadomy,
iż to nie będzie tylko szczęście, że wróci po długiej i splątanej drodze. Jest dla
rodziców opryskliwy ponieważ woli o tym nie opowiadać. Jest w tym wierszu sporo
metafor, choć i w nich pojawiają się kolokwializmy.
2.
„Krzyczałem w nocy” –

reminiscencja – wojenne wspomnienie
3.
„Jak dobrze” –
13 grudnia 2010
Temat: Tadeusz Różewicz jako poeta – moralista.
wiersz autotematyczny – wiersz o wierszu
1.
„List do ludożerców” – nacisk w wierszu jest położony na odbiorcę, w ostatniej
zwrotce podmiot liryczny się z adresatem utożsamia. Zwraca się do niego „Kochani
ludożercy” co jest oksymoronem. Mowa jest o zwykłych ludziach, którzy czasami
zachowują się jak ludożercy, traktują ludzi jak wrogów. Wprawdzie podmiot to jest
ktoś kto poucza, moralizuje, ale na końcu przyznaje, że sam takie błędy popełnia.
2.
„Zdjęcie ciężaru” – adresatem wiersza są współcześni poeci, którzy ulegają wpływom,
uwierzyli oni komuś, kto im mówi, że nie są za nic odpowiedzialni, a więc zdjęto
z nich ciężar odpowiedzialności i mogą się bawić, czyli mogą pisać wiersze
rozrywkowe, przynoszące zysk. Tymczasem podmiot liryczny jest odmiennego zdania,
mówi, że to, iż ktoś im tak powiedział nie czyni tego prawdą. Uważa on, że poezja to
walka, jest ciężarem i trzeba za nią przyjąć odpowiedzialność.
15 grudnia 2010
Temat: Autotematyczny charakter wierszy Tadeusza Różewicza.
1.
Autotematyczny czyli sztuka mówiąca sama o sobie (np. poezja o poezji)
2.
„Moja poezja” – podmiot liryczny definiuje swoje dokonania na przykład poprzez
określenie czym one nie są (np. „nie stwarza nowych reguł gry”). Poezja nie jest po to,
aby spełniać czyjeś wymagania, oczekiwania, dostosowywać się do jego warunków.
Nie poddaje się żadnym ograniczeniom bo też nie chce z niczego rezygnować dlatego,
że ma swoje własne cele. Anafory (powtórzenia, wyliczenia na początku wersów)
podkreślają zadania i funkcje tej poezji. Są również określenia dosłowne, np.: „ma
miejsce zakreślone”.
20 grudnia 2010
Temat: „Tu zaczynał się inny świat” – Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, relacja o pobycie
w obozie sowieckim.
1.
Gustaw Herling-Grudziński żył w latach 1919-2000 (trochę z pokolenia Kolumbów),
15 wrz 1939 założył pierwszą w Polsce agencję konspiracyjną (Polska Ludowa Akcja
Niepodległościowa), w 1940r. został aresztowany, trafił do rosyjskiego łagru, wziął
udział w II WŚ, został odznaczony krzyżem Virtutti Militari. Świadomie pozostał na
zachodzie Europy, bywał w Rzymie, Londynie, Monachium. Współpracował z radiem
Wolna Europa, z Paryską Kulturą (był to cały zespół instytucji zakładanych przez
Polaków na emigracji, głównie zajmowali się kulturą). W 1955r. zamieszkał
w Neapolu, a w kraju przez wiele lat był pisarzem zakazanym, drukowano go w tzw.
drugim obiegu. W 1991r. (czyli po 51 latach) wrócił do kraju. Pisał eseje, opowiadania,
„Dziennik pisany nocą”, powieści.
2.
„Inny świat” ukazał się w Londynie (po angielsku w 1951, po polsku w 1953),
w Polsce 1989r. Książka jest nazywana zbeletryzowanym pamiętnikiem. (beletrystyka
– literatura rozrywkowa, fantastyczna). Własne przeżycia Grudziński twórczo
wykorzystał i przetworzył, skomponował, a sam usunął się na dalszy plan. Najwięcej
mówi o sobie na początku i końcu powieści, jednak poza tym wiele uwagi poświęca
współwięźniom.
3.
Gustaw chcąc się przedostać na zachód, udał się na wschód, aby zaciągnąć się do
wojska, wydał go Mickiewicz, przez co trafił w ręce NKWD na przesłuchanie
(zarzucono mu szpiegostwo i chęć walki ze Związkiem Radzieckim). Dowodami
przeciwko niemu były buty (oficerki) oraz niemiecko brzmiące nazwisko. Wyrok – 5
lat w obozie pracy. Spędził w nim ponad rok. Z obozu pracy wynikały dwie korzyści:
dla kraju tania siła robocza, więzień miał się nawrócić na Stalina. Na mocy układu
Sikorski-Majski więźniowie mieli być zwalniani aby wstąpić do wojska. Gustaw się
jednak na to nie załapał przez co rozpoczął głodówkę. Był to już akt rozpaczy, ale efekt
został osiągnięty, został zwolniony i wstąpił do armii gen. Andersa. Razem z tą armią
opuścił teren Związku Radzieckiego.
4.
Wizyta u K..?
20 grudnia 2010, 22 grudnia 2010
Temat: Nieludzki świat sowieckich łagrów.
1.
Początki obozu w Jercewie: zaczęła go budować grupa więźniów w lesie, musiała
zostać wybudowana kolej, docelowo przebywało w nim ok. 30 tys. Celem obozu było
pozyskiwanie drewna.

Warunki pracy: trudne z powodu niskiej temperatury, ogromnego wysiłku, dużej
odległości od obozu, długich godzin pracy.

Wyżywienie: trzeci kocioł dostawali ci, którzy wykonywali ponad 125% normy,
drugi dla tych co robili 100% normy, pierwszy dla tych co nie pracowali (nie
byli w stanie albo pracowali słabo); skutki takiego wyżywienia: więźniowie
cierpieli na tzw. kurzą ślepotę, dostawali gorączki, jedzenie kradli, dokonywali
samookaleczeń, aby dostać się do szpitala, w którym wyżywienie było bogatsze
i mieli szansę wypocząć
2.
Obóz koncentracyjny, a obóz pracy (czyli lagier, a łagier)

podobieństwa:
 ciężka praca, z której nie było zwolnienia
 wyżywienie (głód i wynikające z niego choroby: kurza ślepota, szkorbut,
opuchlizna itd.)
 mieszkanie w barakach, wspólne łóżka
 odzież
 podejście do więźniów (rewizje, hierarchia wśród więźniów)
 rozrywki (bardziej w celach propagandowych)
 bardzo ograniczone kontakty z rodziną (listy poddawane cenzurze)
 ogromna śmiertelność
 ucieczki się nie zdarzały, a nawet jeśli to się nie udawały

różnice:
 cel (obóz pracy – resocjalizacja przez pracę, obóz koncentracyjny –
eksterminacja)
 piece krematoryjne, komory gazowe tylko w obozie koncentracyjnym
 szpital w Jercewie był miejscem pożądanym, natomiast w Oświęcimiu nie
 w obozie koncentracyjnym o wiele częściej zdarzały się przypadki tortur,
znęcania się, upokarzania
 klimat
3.
Dzień wolny
4.
Film „Wielki walc” i związane z nim emocje
5.
Lektura Dostojewskiego (skąd i dlaczego ważna), motto książki Grudzińskiego
6.
Dom odwiedzin
3 stycznia 2011
Temat: Człowiek wobec swego losu – postacie więźniów, z którymi zetknął się autor „Innego
świata”.
10.01.2011 – romantyzm
14.02.2011 – pozytywizm
2.03.2011 – Młoda Polska
~25.03.2011 – tytuły, autorzy, gatunki ze wszystkich epok
1.
Kostylew – na początku dobry komunista, ale po przeczytaniu zachodnich książek
2.
Machapetian – udaje przyjaciela, ale donosił
3.
– liczył kiedy wyjdzie, czego nikt nie robił
5 stycznia 2011
Temat: Obóz pracy jako miniatura systemu totalitarnego.
1.
Jeśli mamy rzecz, sprawę, postać w miniaturze to rządzi się ona tymi samymi prawami,
ale są one lepiej widoczne.
2.
W każdym obozie pracy obowiązywały takie same zasady jak w całym Związku
Radzieckim i właściwie w każdym państwie totalitarnym.

system totalitarny – władzę sprawuje jedna partia lub osoba w imieniu i dla
dobra całego społeczeństwa, jednak w praktyce te szczytne cele są realizowane
za pomocą przemocy, przymusu; nie można mieć swojego zdania
3.
Reguły jakie obowiązywały w całym ZSRR, a w obozie pracy występowały w jeszcze
większym natężeniu

przymusowa praca dla budowania potęgi socjalistycznego państwa

cenzura (nie wolno było czytać ani pisać tego, co się władzy nie podobało)

ideologia stalinowska (a właściwie marksistowsko-leninowska)

głód, braki w zaopatrzeniu, brak ubrań

ograniczony kontakt z bliskimi, do których nie można było mieć zaufania (np.
donoszenie na innego członka rodziny)

więźniowie polityczni byli czasami postrzegani gorzej od przestępców
kryminalnych

opieka medyczna: marna, niewielki zasięg działania

;

;
10 stycznia 2011
Temat: Jak przygotować konspekt do matury ustnej.
do 2 lutego termin oddania konspektu;
lewy górnym rogu imię nazwisko;
prawy – data
środek – temat, nie musi być słowa „temat”
potem: literatura podmiotu – utwory omawiane, książki, wiersze, filmy, obrazy; ułożone
alfabetycznie od nazwiska autora (opis bibliograficzny ma być konsekwentny tzn. za
każdym razem taki sam); dwukropek; tytuł; kropka; miejsce wydania; dwukropek;
wydawnictwo; kropka; data; kropka; ewentualnie: strona ([s. 36-38] nie dla
obowiązkowych lektur, po s. nie ma kropki)
wiersz np.: Różewicz Tadeusz: Ocalony [w] …
jeśli więcej niż 3 autorów to napisać „pod redakcją”
literatura przedmiotu: są to źródła, opracowania, informacje, wstępy, artykuły, źródła wiedzy
o autorach, epokach;
materiały pomocnicze: rzeczy potrzebne do zaprezentowania pracy (tylko nietypowe, szkoła
może się nie zgodzić)
ramowy plan wypowiedzi: z 3 części, wstęp (krótko), rozwinięcie (utwór – problem), wnioski
– podsumowanie (kilka pkt.)
osobno można kartkę z cytatami
we wstępie mogą być: wyjaśnione trudne słowa; geneza tematu, toposów (Biblia, mitologia
najczęściej);
w rozwinięciu: dany temat przekazać w kolejnych utworach (unikać schematyzmu), kolejne
utwory omawiać z wprowadzeniem;
31 stycznia 2011
Temat: Motyw karuzeli w wierszu „Campo di Fiori”.
1.
Czesław Miłosz – laureat literackiej nagrody Nobla (w 1980r.), pochodził z Litwy,
debiutował przed II WŚ, należał do grupy „Żagary”, pracował jako ambasador,
dyplomata. Odmówił powrotu do kraju, przez co został uznany za zdrajcę, nie był
obecny w polskich bibliotekach. Po wyjeździe do Stanów wykładał literaturę polską
i rosyjską po angielsku, był tłumaczem. Miłosz, podobnie jak Grudziński, był pisarzem
emigracyjnym, w Polsce zakazanym. Pisał tomiki esejów (np. „Zniewolony umysł”),
powieści („Dolina Issy”), tłumaczenia oraz wiersze (najczęściej bez tytułów), poematy
(„Traktat moralny”, „Traktat poetycki” – o życiu).
2.
Wiersze Miłosza – „Piosenka o końcu świata”, „Do Jonathana Swifta” i omówić inny
3.
„Campo di Fiori” – podmiot liryczny pełni funkcję narratora (z nielicznymi wyjątkami)
i opowiada o rzeczach, które się już wydarzyły (spalenie Giordana Bruna w roku 1600
i warszawskie getto kiedy wzniecono powstanie), po czym przedstawia swoje refleksje
w 1 os. liczby pojedynczej. Poeta sam podaje kilka możliwych morałów. Podmiot
liryczny podaje nam przewidywalne wnioski, jednak najważniejsza jest dla niego
samotność ginących
4.
„Wiara” – podmiot liryczny nie wyraża się wprost (liryka pośrednia), pełni funkcję
narratora, mówi w rodzaju nijakim, lecz w ten sposób wyraża własne sądy. Tytuł
i temat wiersza jest trudny, ale używane przykłady są bardzo proste np. kamienie.
Można przypuszczać, że jest to liryka osobista i dla Miłosza zgoda na świat taki jaki
jest oznacza wiarę w Boga.
5.
na pozytywizm lektury, Asnyk, Konopnicka
2 lutego 2011
Temat: Motywy i przesłania zawarte w wierszach Miłosza.
7 lutego 2011
Temat: „Gdzież jest, poeto, ocalenie?” Poezja Miłosza próbą ocalenia wartości.
1.
2.
3.
4.
Miłosz bywa nazywany poetą – moralistą. W jego utworach pojawiają się
pewne stałe motywy (tematy) np.:

Litwa (jako kraj dziecinny, beztroski, sporo wspólnego z Mickiewiczem)

katastrofizm

piękno przyrody, pejzażu

motyw emigranta tęskniącego za ojczyzną

poszukiwanie trwałych wartości, bo ich obrona jest zadaniem poezji
i poety
Wiersze autotematyczne – wiersze o wierszach, np.: „Tak mało”, „Moja wierna
mowo”.
„Który skrzywdziłeś” – język wiersza jest bardzo prosty, niewiele środków
poetyckich, zbudowany. Podmiot liryczny zwraca się do adresata, są w nim
zwroty w 2 osobie liczby pojedynczej. Treść wiersza to ostrzeżenie, że
wyrządzona komuś nie pójdzie w niepamięć, będzie ukarana, mimo, iż obecna
sytuacja na to nie wskazuje. Adresatem jest ktoś wysoko postawiony, dygnitarz,
władca (np. Stalin).
„W Warszawie”
7 lutego 2011
Temat: „Zdążyć przed Panem Bogiem” jako opowieść o życiu, śmierci i godności.
1.
Hanna Krall – urodzona niedługo przed II WŚ, jest pisarką i dziennikarką,
zasłynęła głównie z „Zdążyć…” (wydana w 1977r.), jej książki są na
pograniczu reportażu i powieści.
2.
Podstawą książki jest wywiad przeprowadzony z Markiem Edelmanem,
członkiem ŻOBu, ostatnim żyjącym uczestnikiem powstania. W książce
występują dwa plany wydarzeń, które się przeplatają (dlatego, że Edelman
uważa. Pierwszym jest getto w Warszawie w czasie II WŚ. Drugim natomiast,
czas współczesny dla wydania książki (Łódź, ponieważ tam pracuje Edelman).
3.
Marek Edelman według Hanny Krall był trudnym rozmówcą. Nie na wszystkie
pytania odpowiadał, nie mówił tego, co dla pytającego byłoby wygodne.
Ostatecznie na wszystko się zgadzał. Długo nie chciał się na ten temat
wypowiadać.
8 lutego 2011
Temat: Gustawa Herlinga-Grudzińskiego „Inny świat”. Wyjaśnij tytuł na podstawie
podanego fragmentu. Czy opisany mechanizm systemu działał w pełni skutecznie?
Odpowiedź uzasadnij argumentami z całego utworu.
1.
Świat sowieckich łagrów jest systemem, działa, funkcjonuje, rządzi się swoimi
prawami. Żeby przeżyć trzeba się dostosować.
2.
Jest to inny świat ponieważ funkcjonuje inaczej, człowiek z zewnątrz musi się
zapoznać z systemem
3.
Tortury, kary nie są celem, ale sposobem osiągania celów.
4.
Objawy zmian osobowości więźnia pod wpływem działających mechanizmów
(owe tortury) sprawiają, że człowiek odżegnuje (odcina) się od dawnych
poglądów, rodziny, budzi się zadowolony, z pewnością, że już wszystko będzie
dobrze. Człowiek od nowa buduje swoją osobowość, albo umiera, jeśli się nie
podda.
5.
W całym utworze: ciężka praca i warunki; odebranie nadziei na uwolnienie;
walki pomiędzy więźniami, szerzenie atmosfery niepewności
6.
Więźniowie ulegający systemowi: ludzie na siebie donoszą; kradną, zabierają
słabszym jedzenie, koc; człowiek staje się obojętny na innych;
7.
Ogromna większość się systemowi poddaje, jednak nie wszyscy. Między
innymi sam Grudziński (głodówka), Kostylew (okaleczał dłoń aby nie
pracować), zakonnice (wolały rozstrzelanie od wyrzeczenia się wiary)
9 lutego 2011
Temat:
która śmierć lepsza: w gazie, czy z karabinu
co znaczy tytuł
21 lutego 2011
Temat: Socrealizm – literatura, czy propaganda?
1.
Socrealizm – inaczej realizm socjalistyczny: doktryna literacka przeniesiona
z ZSRR, narzucająca pisarzom, co i jak mają pisać.

system totalitarny – system sprawowania władzy, która polega na tym, że
władzę sprawuje jedna osoba lub partia, w teorii dla dobra ludu,
praktycznie jednak jest to realizowane przez więzienia, zastraszanie,
aparat przymusu, przeciwieństwem jest demokracja

cenzura

nowomowa – język służący systemowi, nie jest całkowicie inny ale są
różnice, powstał szereg słów, którymi należało się cały czas posługiwać
2.
Władza komunistyczna nie zostawiała pisarzom pola do popisu.
3.
Adam Ważyk „Rzeka”: wiersz ma cechy tzw. poezji dworskiej – ma wychwalać
istniejący stan rzeczy (ustrój, wodza).
4.
Ostoje wolności: Kościół, Londyn (radio Wolna Europa) i Paryż
21 lutego 2011
Temat: O znaczeniu estetyki – „Potęga smaku” Zbigniewa Herberta.
1.
Zbigniew Herbert – debiutował w 1956 roku (miał 32 lata, ten rok był rokiem
odwilży, w związku z czym debiutowało wielu poetów), wcześniej pracował
jako pracownik fizyczny. Był wykształconym w różnych dziedzinach
(ekonomista i artysta). „Struna światła”, „Hermes, pies i gwiazda” i wiele
innych zbiorów wierszy. Zyskał miano poety – moralisty.
2.
„Potęga smaku” – podmiot liryczny mówi w pierwszej osobie liczby mnogiej.
Mówi w imieniu grupy osób, które nie poddały się socjalistycznej
propagandzie, zostały w opozycji. Można śmiało utożsamić go z autorem. Nie
wywyższa się, nie domaga się hołdu, oklasków. Mówi, że mieli tylko „odrobinę
koniecznej odwagi”. Żeby sprzeciwić się władzy trzeba mieć sumienie i duszę.
Przyznaje, iż jeśli by go bardziej kusili to dałby się przekonać. Decydującym
elementem była estetyka (nauka o pięknie). Zarzuca komunistom brzydotę ich
przedstawicieli, ich strojów. Mimo nie wywyższania się zalicza siebie i całą
grupę do intelektualnej, moralnej i estetycznej elity.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
„Nad Niemnem”:

warstwy społeczne:
arystokracja:
 Teofil Różyc
 Andrzejowa i Zygmunt Korczyńscy
średnia szlachta:
 Benedykt Korczyński i syn Witold
 Marta i Emilia Korczyńskie
 Bolesław i Maria Kirło
 Justyna Orzelska
zaścianek:
 Anzelm, Jan, Fabian Bohatyrowicze
chłopi

dwie mogiły:
 z XVI w. (legenda o Janie i Cecylii)
 mogiła powstańców (40 ich, zapomniana, ukryta w głębi lasu,
przypomina o wartościach, w imię których polegli powstańcy)
arystokracja w „Lalce” (ich wady, co Prus im zarzuca [próżność, wywyższanie
się nad stan), trzy pokolenia idealistów (Rzecki [napoleon wyzwoli Polskę, jego
sklep], Wokulski [miłość do Izabeli], Ochocki [arystokrata ale widzi, że źle
żyją])
tematyka (wspomnienia z powstania styczniowego) i postacie z „Gloria Victis”
„Szkice węglem” postacie i tematyka (zacofanie wsi i wynikające z tego zło)
„Zbrodnia i kara”
Kasprowicz, Tetmajer, Staff, Leśmian (wiersze)
Żeromski, „Ludzie bezdomni”, Wyspiański, Reymont „Chłopi”
23 lutego 2011
Temat: Zbigniew Herbert – poeta zakochany w antyku.
28 lutego 2011
Temat: „Przesłanie Pana Cogito” wezwaniem do heroizmu.
1.
Herbert silnie przeżył okres stalinizmu. Dziedziny jego zainteresowań:

fascynacja antykiem („Powrót prokonsula”)

zainteresowanie innymi epokami („Tren Fortynbrasa”)

wątki autobiograficzne

zagadnienia moralne, kwestie etyczne
2.
Te tematy przeplatają się nawzajem w różnych wierszach

„Sprawozdanie z raju” – aluzja literacka do Apokalipsy św. Jana. Ci,
którzy zachowywali się dobrze poszli do raju. Już tytuł sugeruje kontrast,
zderzenie pojęć. Mimo, iż jest to raj, jest bardzo ziemski, trzeba w nim
pracować, są pensje itp. Przypomina on zwykłe państwo. Podmiot
liryczny ma cechy narratora, przyznaje on, że na początku miało być
inaczej, „ale nie udało się oddzielić dokładnie ciał od duszy”. Wiersz jest
aluzją do państwa socjalistycznego, w którym też miała być równość,
a powstały elity.

„Tren Fortynbrasa” – aluzja do Szekspira („Hamlet”) . Podmiotem
lirycznym jest Fortynbras, który mówi do Hamleta tuż po jego śmierci
(dlatego tren). Obrazują oni dwie różne osobowości, charaktery. Hamlet
symbolizuje rozterki moralne, szaleństwo, nieumiejętność kompromisu,
zrywa z narzeczoną. Fortynbras jest uosobieniem rzetelności, dokładności,
solidności, zajmuje się rzeczami przyziemnymi. Po nim jednak nie
zostaną pomniki. Autor wydaje się nie opowiadać po żadnej ze stron,
zapewne dostrzega wady i zalety obu postaw, pozwala wybrać
czytelnikowi.

Przeprowadź analizę i interpretację Pana Cogito.
28 lutego 2011, ‎7 ‎marca ‎2011
Temat: Sławomira Mrożka „Anatomia władzy”.
1.
Sławomir Mrożek – urodzony w 1930r., na początku popierał komunizm (lecz
nie w 100%), po 1956r. Pisał opowiadania krytykujące, ośmieszające ustrój
komunistyczny. Spędził kilka lat na emigracji, potem do kraju wrócił, ale
niedawno znów wyjechał. Pisze głównie prozę (opowiadania) i dramaty. Jego
dzieła obracają się wokół tematów społecznych, politycznych, filozoficznych.
2.
„Emigranci” – dramat dotyczący emigracji zarobkowej Polaków.
3.
"Tango" - dramat wydrukowany w roku 1964, wystawiony w 65 w Bydgoszczy.
Przetłumaczone na wiele języków przyniosło Mrożkowi wielką sławę.
Problematyka dramatu: choć rzecz rozgrywa się w jednej rodzinie, wykracza
poza problemy rodzinne. Konflikt pokoleń dotyczący zarówno kwestii rodziny,
jak i społeczne. Jest on nieunikniony, młodzi się muszą buntować.