Logistyka i Zarządzanie Łańcuchem Dostaw

Logistyka i Zarządzanie Łańcuchem Dostaw

Logistyka i Zarządzanie
Łańcuchem Dostaw
Opracował:
prof. zw dr hab. Jarosław Witkowski
ZAPASY
Zapasy - niezagospodarowane dobra
rzeczowe, utrzymywane przez firmę celem
użycia w przyszłości (dalsze przetwarzanie,
montaż, utrzymanie wyposażenia, sprzedaż)
Znaczenie zapasów
- korzyści ekonomii skali w produkcji
i dostawach,
- doskonalenie obsługi,
- zabezpieczenie przed zmianami cen,
- zabezpieczenie przed niepewnością dostaw
i ryzykiem nieprzewidzianych zdarzeń.
Podział
zapasów
A. Funkcjonalny podział zapasów:
I. Zapasy prawidłowe:
1. Zapasy cykliczne.
2. Zapasy w drodze (w tranzycie).
3. Zapasy bezpieczeństwa.
4. Zapasy sezonowe.
5. Zapasy promocyjne.
II. Zapasy nieprawidłowe (zbędne i nadmierne).
B. Zapasy wg przeznaczenia i faz systemu logistycznego:
I. Zapasy produkcyjne:
- surowce i materiały,
- produkcja niezakończona,
- części i podzespoły,
II. Zapasy nieprodukcyjne:
- wyroby gotowe
- części zamienne do serwisu
Klasyfikacja zapasów wg znaczenia
(metoda ABC)
A - zapasy „cenne”
(5-10% liczebności i 70-80% wartości)
B - zapasy o średnim znaczeniu
(ok. 20% liczebności i wartości)
C - zapasy o małym znaczeniu
(ok. 70-80% liczebności i 5-10% wartości)
%
100%-
C
90% -
B
80% 70% -
C
60% 50% 40% -
A
30% 20% -
B
10% 0% -
A
Liczebność
Wartość
Koszty zapasów
1. Koszty utrzymania zapasów
(kapitałowe, składowania, obsługi i ryzyka)
2. Koszty dostaw
(składowania i realizacji zamówień, koszt przestawiania
produkcji)
3. Koszty wyczerpania zapasów
(koszty straconej sprzedaży, dodatkowe koszty realizacji
zaległych zamówień)
KOSZTY UTRZYMANIA
ZAPASÓW
KOSZTY
DOSTAW
KOSZTY WYCZERPANIA
ZAPASÓW
Koszty
zapasów
Koszty
całkowite
Koszty
utrzymania zapasów
Koszty dostaw
EOQ
Wielkość zamówienia
Ekonomiczna wielkość zamówienia (EOQ):
Wz
x
Kz = Ku + Kd =
Kz
Ku
Kd
Wz
Kj
i
P
P
Wz
s
Kj
2
x
i
s
x
P
Wz
 min
- koszty zapasów (bez kosztów wyczerpania zapasów)
- koszty utrzymania zapasów
- koszty składania zamówień
- wielkość zamwienia
- koszt jadnostki zapasów
- stopa określająca koszty utrzymania zapasów (w %)
- wielkość popytu na dany produkt (szt. / rok)
- liczba zamówień w roku
- koszty stałe złożenia zamówienia (lub przestawienia produkcji,
w zł / zamówienie)
Minimalizacja całkowitych rocznych kosztów zapasów, gdy:
Wz =
2sP
Kj i
Przykład:
P
s
i
Kj
- 200 sztuk / rok
- 4 tys. zł / zamówienie
- 40% rocznie
- 10 zł
2sP
Wz =
2 x 4 x 200
=
Kj i
= 400 = 20 szt.
10 x 0,4
Należy zamawiać 10 razy w roku po 20 szt. (czyli co 36 dni)
Ograniczenia uproszczonej formuły Wz:
- założona stabilność popytu,
- brak rabatów ilościowych za zakup i dostarczenie
większych partii produktów,
- jednorodność zamawianego produktu,
- założenie o jednoczesnym przybyciu całej zamawianej
partii
EOQ w warunkach inflacji
d
i
- stopa rocznej inflacji
- stopa rocznego kosztu utrzymania zapasów
I. Ciągłe zmiany cen
2 Ps
EOQ’ =
1
= EOQ
Kj (i - d)
1-d/i
Przykład:
P = 2400 jednostek
s = 7,50 zł
Kj = 1 zł
i = 0,25
 EOQ = 270 jednostek
Po uwzględnieniu inflacji d = 0,2  EOQ’= 605 jednostek
EOQ w warunkach inflacji (c.d.)
II. Koszty zakupu rosną jednorazowo dla całej zakupionej
partii.
f
- marża w stosunku do kosztów zakupu
1
EOQ” = EOQ
1+fd/i
Przykład:
P = 2400 jednostek
s = 7,50
Kj = 1 zł
i = 0,25
 EOQ = 270 jednostek
d = 0,20
f = 0,20
 EOQ” = 250 jednostek
EOQ i rabaty ilościowe
Jeżeli Kj’ = Kj (1 - u)
Wz graniczne  EOQ 
i
Gdzie:
Kj’ - jednostkowy koszt zakupu z uwzględnieniem rabatu,
Wz graniczne - minimalna wielkość zamówienia dla uzyskania upustu
cenowego
u - upust cenowy
Należy przeprowadzić porównawczy rachunek ekonomiczny rocznych
kosztów zapasów i ich wartości dla obliczenia EOQ i granicznej wielkości
zamówienia:
 Dla EOQ  Wz graniczne
EOQ
KW (EOQ) =
P
Kj i +
2
s + P Kj
EOQ
 Dla EOQ = Wz graniczne
Wzg
KW (Wz graniczne) =
P
Kj (1 - u) i +
2
s + P Kj (1 - u)
Wzg
Mechanizm planowania zapasów
metodą DRP
Jednostki czasu (najczęściej tygodnie lub dni)
Okres
poprzedni
Zapotrzebowanie
Poziom zapasów
50
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
25
20
30
25
20
15
25
35
35
35
45
50
25
5
75
50
30
15
90
55
20
85
40
90
Planowana
dostawa
Planowane
złożenie
zamówienia
100
100
100
100
100
100
100
100
RYTM SKŁADANIA ZAMÓWIEŃ
Z zaprezentowanego schematu wynika, że przy stałej wielkości
zamówień (100) i stałym cyklu realizacji dostaw (2 jednostki czasu) złożenie
zamówienia powinno nastąpić w 1, 5, 8 i 10 tygodniu lub dniu planowanego
okresu.
Wskazanie czasowego rytmu składania zamówień jest możliwe tylko
w oparciu o dokładny plan sprzedaży lub prognozę popytu.
Czynniki determinujące wybór strategii
kształtowania zapasów
Rodzaj strategii
PROAKTYWNA
(podejście planowe)
REAKTYWNA
Niepewność popytu
Mała
Znaczna
Niepewność rytmu
składania zamówień
Mała
Znaczna
Niepewność dostaw
Znaczna
Mała
Wahania sezonowe
Występują
Brak
Ekonomia skali
Występuje
Brak
Grupy zapasów
Grupa A
Grupy B i C
Opłacalność
segmentów rynku
Wysoka
Niska
Ograniczenia produkcji
i magazynowania
W miejscach
pochodzenia zapasów
W miejscach
przeznaczenia
zapasów
Czynniki wyboru
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bowersox D.J., Closs D.J., Helferich O.K.,
„Logistical Management”, Macmillan Publishing Co, New York 1986,
s. 225-227.
Koszty logistyki, a liczba magazynów
Koszty
logistyki
Koszty całkowite

Koszty
utrzymania
zapasów

Koszty transportu

Koszty straconej 
sprzedaży
Liczba magazynów
Liczba magazynów
(prawo pierwiastka kwadratowego)
Eliminacja liczby magazynów umożliwia zredukowanie zapasów przy
utrzymaniu dotychczasowego poziomu obsługi klienta, co można obliczyć:
LMz
RZ = 1 -
, gdzie:
LMp
RZ
- wielkość zredukowanych zapasów
LMz - liczba zredukowanych magazynów
LMp - pierwotna liczba magazynów
Przykład:
O ile zmniejszy się wielkość zapasów jeżeli liczbę magazynów w systemie
logistycznym zredukujemy z czterech do dwóch ?
2
RZ = 1 -
= 1 - 0,7071 = 0,293
4
Należy oczekiwać zmniejszenia zapasów o 29,3 %
Uwaga:
Oszczędności związane z redukcją poziomu zapasów należy porównać z
wyższymi kosztami transportu na dalsze odległości
Wyznaczanie pojemności magazynów
Moduł magazynowy:
lm= (4m) , wm=(1,4m)
Minimalizacja pracy przewozowej:
L=2W, gdzie:
L- długość strefy składowej magazynu,
W- szerokość strefy składowej magazynu.
Wyznaczanie pojemności
magazynu
Dane:
P- liczba palet,
S – wysokość składowania,
lm- długość modułu,
wm- szerokość modułu.








WxLxS
P= --------------lm x wm
2
2xWxLxS
P= ---------------------lm x wm
2
4xW x L x S
P= --------------------------lm x wm


P x lm x wm
W = ----------------------4xs
Wyznacz powierzchnię magazynu o pojemności 1600 europalet
przy pięciokrotnej wysokości ich piętrzenia, gdy stosowane wózki
podnośnikowe wymagają drogi manipulacyjnej wzdłuż krótszego
boku o szerokości 2,4 m.
P= 1600 palet
S= 5
Rola Logistyków
w podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych
-
zebranie informacji o obecnych i przewidywanych wielkościach i
kierunkach przepływu produktów,
-
określenie logistycznych kryteriów lokalizacji (np. dostępność do
surowców, rynków zbytu, spedytorów, kooperantów, rozwój
infrastruktury transportowej, ............ ),
-
ograniczenie dopuszczalnego „pola wyboru” poprzez eliminację
obszarów lub miejsc, które nie spełniają logistycznych kryteriów
lokalizacji,
-
wskazanie na dopuszczalne warianty lokalizacji wraz z określeniem
ich wpływu na przyszłe koszty i obsługę klientów.
Surowcowa i rynkowa orientacja
lokalizacyjna:

ts – tl
Ss
 I = ---------, S = ---------
tw
Sw
Gdy:
IxS
IxS

orientacja surowcowa?
orientacja rynkowa?
Technika „Centrum Grawitacji”
X
S3(x3’; y3’)
S1(x1’; y1’)

Z2(x2 ; y2)
c (x,y)
Z1(x1 ; y1)
S2(x2’; y2’)
0
Y
Technika „Centrum Grawitacji” (c.d.)
Przy założeniu, że koszty transportu są jedynie funkcją odległości przewozu,
masy przewożonych produktów i liniowych stawek taryfowych, współrzędne
„Centrum Grawitacji” można obliczyć według następujących wzorów:
n

m
ti xi zi +
i=1
 Tj
xj sj
j=1
x=
n

m
ti zi +
i=1
 Tj
j=1
n

sj
m
ti yi zi +
i=1
 Tj
yj sj
j=1
y=
n

i=1
m
ti zi +
 Tj
sj
j=1
gdzie:
x, y - nieznane współrzędne punktu ciążenia
xi, yi, xj, yj - współrzędne istniejących punktów zaopatrzenia i zbytu
n, m - liczba punktów zaopatrzenia (n) i zbytu (m)
zi - wolumeny wagowe produktów pochodzących z punktów zaopatrzenia dla i = 1 ... n
sj - wolumeny wagowe produktów wysyłanych do punktów zbytu dla j = 1 ... m
ti - stawki taryfowe za przewóz produktów z punktów zaopatrzenia dla i = 1 ... n
Tj - stawki taryfowe za przewóz wysyłanych produktów do punktów zbytu dla j = 1 ... m