Zamek Królewski na Wawelu pokazuje wyjątkowy

informacja prasowa
Kraków, 3 czerwca 2013
Zamek Królewski na Wawelu pokazuje wyjątkowy
zabytek orientalny – XVII wieczny namiot turecki
Wystawa czasowa 4 czerwca – 12 września 2013
Zamek Królewski na Wawelu 4 czerwca otwiera wystawę
prezentującą siedemnastowieczny turecki namiot z wawelskiej
kolekcji, największej w Polsce i jednej z największych na świecie.
Jest to także jedna z cenniejszych pamiątek historycznych
w zbiorach muzeum. Namiot został wykonany w Turcji i zdobyty
12 września 1683 roku, kiedy wojska króla Jana III Sobieskiego
pokonały oblegającą Wiedeń armię turecką pod wodzą wielkiego
wezyra Kara Mustafy.
Wystawa „ Namiot turecki w zbiorach wawelskich” pokazuje dwumasztowy, wielki namiot - jeden
z najcenniejszych w wawelskiej kolekcji. Jego wymiary (18 m. długości płotu, 27,5 m. obwodu dachu)
i bogata dekoracja z użyciem kosztownych materiałów (część aplikacji jest wykonana z jedwabiu)
świadczą o tym, że mógł być przeznaczony dla któregoś z wysokich dowódców armii tureckiej, która
w 1683 wyruszyła pod Wiedeń. Z odsieczą stolicy cesarstwa pospieszył król Jan III Sobieski, polskie
wojska pokonały Turków 12 września. Na placu boju pozostały namioty wypełnione nieprzebranymi
skarbami. Wśród zdobytych wtedy trofeów znajdowały się liczne namioty, także obecnie pokazywany.
Następca Sobieskiego na polskim tronie, August II Mocny, wywiózł je do Drezna. Tam były
przechowywane w zbiorach Wettinów, aż do lat 30-tych wieku XX. W roku 1934 polski antykwariusz
Szymon Szwarc kupił i ofiarował na Wawel ten i pozostałe namioty, tworzące dziś znaczącą większość
kolekcji Zamku Królewskiego.
Zbiór wawelski liczy pięć całych i fragmenty ośmiu dalszych namiotów (płoty i pojedyncze dachy)
i jest jednym z największych i najważniejszych na świecie. Najcenniejsze z nich zostały zdobyte w bitwie
wiedeńskiej w roku 1683, inne prawdopodobnie były nabytkami, bądź pokojowymi darami. Różnią się
rozmiarami, budową, ornamentyką, funkcją i rangą. W wawelskiej kolekcji znajdują się namioty paradne,
a także seywany służące celom reprezentacyjnym (w nich przyjmowano posłów) lub parkowej rekreacji,
skromniejszych rozmiarów „szopy” dla wojska oraz fragment namiotu kuchennego. Zwyczajowo pełniły
one funkcje izb stołowych, pomieszczeń sztabowych, skarbców, sypialni, miejsc modlitewnych,
kancelarii, łaźni, stajni oraz kuchni.
Eksponowany namiot owalny, niebieski, dwumasztowy został wykonany z płótna lnianego (strona zewnętrzna) i bawełny (wnętrze), ozdobiony techniką aplikacji. W smukłych arkadach umieszczone
są większe i mniejsze arabeskowe medaliony, które otacza kwitnąca wić roślinna. Wśród kwiatów
rozpoznać można goździki i tulipany, ulubione kwiaty Wschodu. Wyjątkowy charakter nadają tkaninie
mniejsze medaliony z arabskimi tekstami błogosławieństw, które w tłumaczeniu brzmią: Niech będzie
szczęście i Bądź błogosławiony. Litery napisu zostały wykonane ze skóry, pierwotnie złoconej; podobnie
złocone były skórzane cekiny, gęsto naszyte na płoty i dach.
Namiot wspierał się na dwóch masztach, a do ich mocowania służyły wzmocnione skórą gniazda,
system kołków i lin, napinających tkaninę. Strona zewnętrzna jest impregnowana (malowana) związkami
miedzi, co nadaje jej charakterystyczny chłodny, jasnozielony kolor. To wyjątkowe dzieło sztuki
pokazujące kunszt tureckich rzemieślników należy do najcenniejszych pamiątek historycznych w kraju.
Wystawa będzie czynna do 12 września – w tym dniu mija 330 rocznica Odsieczy Wiedeńskiej.
Konserwacja namiotu niebieskiego
Kompleksowa konserwacja namiotu odbyła się w latach 1991-1999. W wypadku każdej części
składowej namiotu: dachu i obu płotów konieczny był demontaż i podział na mniejsze elementy,
łatwiejsze do przeprowadzenia czyszczenia (prania) a w dalszym etapie - konserwacji o charakterze
zabezpieczającym. Demontaż objął rozdzielenie poszczególnych warstw: wewnętrznej, z bogatą
dekoracją i zewnętrznej, stanowiącej pokrycie, ale także odprucie fragmentów tkanin składowych każdej
z warstw. Konserwacja pozwoliła na wzmocnienie struktury, wymianę wszytych, starych gurtów.
W trakcie prac odpruto wszystkie elementy wewnętrznej aplikowanej dekoracji, aplikacje (medaliony)
oczyszczono w kąpieli wodnej, następnie zdublowano cienkimi materiałami i złączono razem przy użyciu
regularnych ściegów konserwujących. Ponownie naszyto i zastosowano dodatkowe wzmocnienia tkanin, skórzanych elementów konstrukcji oraz aplikacji.
2
Dwa zespoły podjęły się prowadzenia tych trudnych i czasochłonnych zabiegów. Konserwację obu
płotów wykonała firma NAM-TUR s.c. w Krakowie (1994–1999), pod kierunkiem Jerzego Holca,
w składzie: Anna Jagłowska, Urszula Mróz, Elżbieta Nowak i Marzena Woźniak, natomiast dachem zajęła
się Spółdzielnia Artystów Plastyków w Łodzi (1991–1995), w składzie: Jolanta Apanowicz, Jolanta
Balcerak, Ewa Derkacz-Królewska, Barbara Jaros, Wanda Karło, Zofia Lisowska, Teresa Pasowicz, Danuta
Wilczyńska-Kloc i Gabriela Włodarczyk. Pracami kierował Jacek Królewski, pod nadzorem merytorycznym
prof. Ewy Marxen-Wolskiej. Badania technologiczne i chemiczne wykonał Jan Polański. Skórzane
elementy konstrukcji konserwowała Olszyna Ptaszyńska-Czyż.
Obecnie do rozpinania namiotu służy specjalna konstrukcja, która pozwala na ekspozycję zabytku
w sposób bezpieczny dla tkaniny. Została ona zaprojektowana przez firmę Triada Design (Marek
Liskiewicz, Stanisław Półtorak i Marek Suchowiak).
Wystawa:
Koncepcja: Jerzy Petrus
Kurator: Magdalena Ozga
Projekt plastyczny i nadzór autorski: Studio projektowe Marek Suchowiak
Przygotowanie konserwatorskie eksponatu: Pracownia Konserwacji Tkanin Zamku Królewskiego
na Wawelu
Projekt i opracowanie materiałów graficznych: Witold Siemaszkiewicz
ZWIEDZANIE – sala wystaw czasowych – II piętro zamku, wejście schodami Senatorskimi
poniedziałek nieczynna; wt.–pt. 9.30-17; sob., niedz., święta 10-17
ostatnie wejście na godzinę przed zamknięciem ekspozycji
wstęp: 5 zł lub z ważnym biletem na wystawę Sztuka Wschodu
w okresie 4 VI-12 IX 2013 do wejścia na wystawy Sztuka Wschodu i Namiot turecki upoważnia
bilet łączony w cenie: normalny 10 zł, ulgowy 7 zł
Spotkania towarzyszące wystawie
Wykłady
godz. 17.00, sale edukacyjne
11 VI 2013
Polskie poselstwa w Stambule w dobie nowożytnej - prof. dr hab. Dariusz Kołodziejczyk
20 VI 2013
27 VI 2013
5 IX 2013
Namioty tureckie w Polsce - dr Magdalena Piwocka
Konserwacja namiotu niebieskiego w latach 1991-1999 - Jerzy Holc
Namiot turecki ze zbiorów Fundacji XX Czartoryskich - dr Beata Biedrońska-Słotowa
3
Lato pod namiotem
Warsztaty z artystami; zwiedzanie wystawy.
godz. 11.00; wstęp wolny, konieczna rezerwacja; dzieci od 7 lat
8 VI 2013
22 VI 2013
20 VII 2013
Anita Andrzejewska, Andrzej Pilichowski-Ragno
Anita Andrzejewska, Andrzej Pilichowski-Ragno
Elżbieta Wasiuczyńska
Przed namiotem wezyra
Zajęcia dla rodzin z dziećmi; w sali wystawowej i na ekspozycji Sztuka Wschodu (król Jan III Sobieski i wezyr;
zdobnictwo namiotów tureckich, ich funkcje i wyposażenie; sztuka aplikacji i symbolika przedstawień).
godz. 10.00; konieczna rezerwacja, dzieci od 7 lat, 3 zł – dzieci, 6 zł – dorośli
lipiec, sierpień 2013 – w każdą środę
Z Sobieskim pod Wiedeń
Gra terenowa dla rodzin, ukazująca znaczenie odsieczy wiedeńskiej, a szczególnie króla Jana III Sobieskiego
w historii Europy.
15 zł – pakiet rodzinny umożliwia zwiedzenie wystaw związanych z tematem gry
6-8 IX 2013
rozgrywki
12 IX 2013
finał i rozdanie nagród
informacja i rezerwacja tel.: 12 422-51-55 wew. 290
Główny Sponsor Zamku
4