towaroznawstwo

TOWAROZNAWSTWO
(mercologia)
przedmiot podstawowy 5 ECTS
dr hab. inż. Krzysztof Tereszkiewicz
dr inż. Irena Nowotyńska
dr inż. Tomasz Cebulak
GŁÓWNY CEL KSZTAŁCENIA
Celem jest przekazanie wiedzy o systemach
klasyfikacji, właściwościach, metodach oceny
towarów przemysłowych i spożywczych oraz wiedzy z
zakresu roli towarów i opakowań w funkcjonowaniu
współczesnej logistyki.
TREŚCI WYKŁADÓW
• Geneza, istota i zakres towaroznawstwa, systemy klasyfikacji
towarów, rola i funkcje klasyfikacji towarów, klasyfikacje światowe,
europejskie, polskie, systemy powiązań klasyfikacji.
• Metody badań i oceny jakości towarów i wyrobów, zasady
pobierania i przygotowywania próbek do oceny jakości.
• Automatyczna identyfikacja towarów, charakterystyka systemu
automatycznej identyfikacji towarów, międzynarodowy system
oznaczeń kodowych, zastosowanie systemu identyfikacji w
magazynowaniu towarów.
• Opakowania w systemach logistycznych, definiowanie i klasyfikacja
opakowań artykułów żywnościowych i przemysłowych, wymagania
stawiane opakowaniom, znakowanie opakowań, typowe tworzywa
opakowaniowe.
• Kierunki rozwoju i współczesne trendy w towaroznawstwie.
Towaroznawstwo w rozwoju zrównoważonym.
TOWAROZNAWSTWO – DEFINICJE
TOWAROZNAWSTWO
Towaroznawstwo jest rozległą dziedziną wiedzy, której przedmiotem poznania
jest towar (Myson).
Nauka której przedmiotem jest towar oraz czynniki (dobór materiałów, proces
technologiczny, warunki magazynowania i transportu, opakowania)
wpływające na jego zdolność zaspokajania określonych potrzeb człowieka.
Nauka o właściwościach towarów, metodach ich badania i oceny, zjawiskach
i procesach rzutujących na ich jakość i wartość użytkową, o właściwym
kształtowaniu jakości w sferach przedprodukcyjnej, produkcyjnej
i poprodukcyjnej (Słownik pojęć towaroznawczych).
TOWAROZNAWSTWO - ZAKRES
• Wiedzę o grupach towarowych i poszczególnych towarach, a
w tym o ich pochodzeniu, poprawnym nazewnictwie, o zarysie
procesu technologicznego, właściwościach, zastosowaniu,
asortymencie, wymaganiach normatywnych i prawnych,
metodach badania i oceny;
• Wiedzę na temat kształtowania, ochrony i kontroli jakości,
obejmującą teorię jakości oraz metody sterowania jakością w
określonej branży, optymalizowanie jakości oraz kontrolę
jakości w procesach wytwarzania i kontrolę jakości wyrobów
finalnych;
TOWAROZNAWSTWO - ZAKRES
• Wiedze z zakresu logistyki towarów, obejmującą również
zabezpieczanie i ochronę ich jakości, w tym opakowalnictwo,
oznaczanie towarów i przesyłek, transport, przeładunki,
magazynowanie towarów i kompletacje dostaw, kody
kreskowe;
• Wiedzę dotyczącą metodyki badania i oceny jakości wyrobów,
w tym również metody testowania jakości towarów;
• Znajomość zagadnień ogólnych, wspólnych dla większości
lub dla wszystkich grup towarowych, w tym: zasady
klasyfikacji rodzajowej, znakowania i kodowania towarów,
normalizacji, podstaw i zasad atestacji i certyfikacji towarów,
zagadnień ekologicznych związanych z gospodarka towarową
itp.
WAŻNE DATY W ROZWOJU TOWAROZNAWSTWA
• 1793 – 1800 Johann Beckman publikuje dzieło pt. „Wprowadzenie do
towaroznawstwa czyli wiedzy o najprzedniejszych towarach
zagranicznych”
- usystematyzowanie towarów,
- Identyfikacja i badanie towarów,
- Ustalenie pochodzenia towarów,
- Objaśnianie i opisywanie metod otrzymywania towarów,
- uzasadnienie znaczenia towarów w życiu gospodarczym,
• 1935 – Powstanie Japońskiego Towarzystwa Towaroznawczego (NSG),
• 1959 – Powstanie Austriackiego Towarzystwa Towaroznawczego
i Technologicznego,
• 1963 – Powstanie Polskiego Towarzystwa Towaroznawczego (PTT),
• 2004 – Towaroznawcze Problemy Jakości (Polish Journal of Comodity
Science).
ETAPY ROZWOJU TOWAROZNAWSTWA
•
•
•
•
•
•
FAZA I –TOWAROZNAWSTWO PIERWOTNE (prehistoria),
FAZA II – TOWAROZNAWSTWO ENCYKLOPEDYCZNE (średniowiecze),
FAZA III – TOWAROZNAWSTWO SUROWCOWE (XVI – XVII wiek),
FAZA IV – TOWAROZNAWSTWO TECHNOLOGICZNE (XVIII – XIX wiek),
FAZA V – TOWAROZNAWSTWO STRATEGICZNE ( XX wiek),
FAZA VI – TOWAROZNAWSTWO GLOBALNE (początek XXI wieku),
INTERDYSCYPLINARNOŚĆ TOWAROZNAWSTWA
MIEJSCE TOWAROZNAWSTWA W DZIEDZINOWEJ KLASYFIKACJI NAUK
NAUKI EKONOMICZNE
EKONAMIA
FINANSE
ZARZĄDZANIE
TOWAROZNAWSTWO
INTERDYSCYPLINARNOŚĆ TOWAROZNAWSTWA
TOWAROZNAWSTWO
TOWAROZNAWSTWO JEST NAUKĄ INTERDYSCYPLINARNĄ
ŁĄCZĄCĄ ELEMENTY NAUK EKONOMICZNYCH,
PRZYRODNICZO -TECHNICZNYCH I SPOŁECZNYCH
TOWAROZNAWSTWO
TOWAROZNAWSTWO PRZEMYSŁOWE
(MINERALNE)
TOWAROZNAWSTWO ŻYWNOŚCI
(ORGANICZNE)
TOWAROZNAWSTWO OGÓLNE
Towaroznawstwo ogólne obejmuje zagadnienia wspólne dla całej nauki
o towarach i ich właściwościach takich jak:
• Normalizacja
• Certyfikacja,
• Metody badań i oceny,
• Opakowanie i znakowanie
• Przechowywanie
• Transport
TOWAROZNAWSTWO ŻYWNOŚCI
Towaroznawstwo żywności zajmuje się badaniem i oceną wszystkich
grup wyrobów spożywczych (pochodzenia roślinnego, zwierzęcego,
syntetycznego) określa ich jakość w tym wartość odżywczą i jej
zmiany podczas procesów technologicznych.
TOWAROZNAWSTWO PRZEMYSŁOWE
Towaroznawstwo przemysłowe zajmuje się określeniem wartości
użytkowej i jakości wszystkich grup artykułów przemysłowych
głównie artykułów powszechnego użytku.
TOWAROZNAWSTWO - WSPÓŁCZESNOŚĆ
Zadaniem współczesnego towaroznawstwa jest procesowe
kształtowanie, ochrona i ocena jakości wyrobów oraz
interakcja ze środowiskiem.
Współczesne towaroznawstwo traktuje wyrób jako
konsekwencję procesów realizacyjnych we wszystkich
sferach jego powstania tj. przedprodukcyjnej,
produkcyjnej i poprodukcyjnej.
Zgodnie z tą koncepcja towaroznawstwo wychodzi poza
„znawstwo” towarów a swym zasięgiem ogarnia całą
specyfikę cyklu życia produktu uwzględniając aspekty
techniczne ekonomiczne i środowiskowe.
TOWAROZNAWSTWO - WSPÓŁCZESNOŚĆ
Towaroznawstwo obecnie swoim obszarem zainteresowań obejmuje
zintegrowany cykl życia produktu od fazy planowania, poprze fazę
wykonania, logistykę, użytkowanie aż do korzystnej gospodarczo
oraz przyjaznej dla środowiska utylizacji.
W analizie cyklu życia (LCA) wyróżnia się trzy obszary (filary
współczesnego towaroznawstwa) wiedzy i rozumowania
 Technosferę (opis cyklu życia)
 Ekosferę (opis zmian i wpływu na środowisko)
 Sferę wartości
WSPÓŁCZESNE TRENDY TOWAROZNAWCZE
W SFERZE WARTOŚCI
Rola i znaczenie towaroznawstwa w obszarze społecznym

Promowanie i inicjatywa rozwiązań prawnych w obszarze produkcji i
konsumpcji, technologii przyjaznych środowisku,

Promowanie towarów i usług przyjaznych środowisku,

Likwidowanie obszarów niedinformowania konsumentów i błędnych
stereotypów,

Oddziaływanie na sferę zamówień publicznych,

Popularyzacja wyników badań,
Segregacja
odpadów
Surowce wtórne
eksploatacja
koncepcja
ZAMKNIETY CYKL ŻYCIA PRODUKTU
Pakowanie, przechowywanie
projektowanie
transport
produkcja
TOWAROZNAWSTWO - PRZYSZŁOŚĆ
Przyszłość towaroznawstwa należy wiązać z umiejętnym przeniesienia
odczuć i oczekiwań konsumenckich do sfery projektowej,
wykonawczej, logistycznej, doskonaląc wyroby pod kątem
satysfakcji klientów i środowiska naturalnego.
TOWAROZNAWSTWO NAUKĄ O JAKOŚCI
JAKOŚĆ
OGÓŁ WŁAŚCIWOŚCI OBIEKTU, WIĄŻĄCYCH SIĘ Z
JEGO ZDOLNOŚCIĄ DO ZASPOKAJANIA POTRZEB
OCZEKIWANYCH I STWIERDZONYCH.
TOWAROZNAWSTWO NAUKĄ O JAKOŚCI
cechy jakościowe towarów
•
•
•
•
•
•
•
Cechy techniczne - parametry konstrukcji i technologii wyrobu (wymiary,
właściwości fizykochemiczne, parametry działania i pracy).
Cechy użytkowe – związane są z funkcjonalnością, dogodnością i bezpieczeństwem,
niezawodnością.
Cechy estetyczne – wygląd zewnętrzny i staranność wykończenia z uwzględnieniem
tendencji wzornictwa.
Cechy ekonomiczne – koszty nabycia instalacji, eksploatacji przechowywania,
konserwacji.
Cechy ergonomiczne dostosowanie do anatomicznych fizjologicznych potrzeb
użytkowników.
Cechy ekologiczne – określają relacje produktu i środowiska z uwzględnieniem
zużycia surowców i energii.
Cechy logistyczne – warunkujące optymalny przepływ surowców, materiałów cechy
wpływające na pakowanie transport, magazynowanie warunkujące koszty produkcji i
obrotu.
TOWAROZNAWSTWO NAUKĄ O JAKOŚCI
czynniki determinujące jakość towarów
Jakość towarów jest funkcja wielu zmiennych i czynników o różnym charakterze,
zależnych w znacznym stopniu od wzrastających wymagań odbiorców i
użytkowników.
• Czynniki natury technicznej,
• Czynniki natury ekonomicznej,
• Czynniki natury psychologicznej,
• Czynniki natury organizacyjnej.
Determinanty wzrostu wymagań jakościowych:
• Wzrost oczekiwań klientów,
• Nowe uregulowania prawne,
• Cele i strategie przedsiębiorstw,
• Zaostrzona konkurencja.
TOWAROZNAWSTWO NAUKĄ O JAKOŚCI
jakość optymalna
Optimum jakości jest funkcją kosztów
jakości i korzyści z jakości.
• Maksymalizacja poziomu
jakościowego pociąga za sobą
koszty przekraczające korzyści
wynikające z jego podnoszenia,
• Minimalizacja jakości prowadzi do
marnotrawstwa,
• Jakość powinna być dostosowana
do wymagań i upodobań
konsumentów oceniających wyrób
od strony użytkowej, emocjonalnej
i ceny,
• Dostosowanie jakości do
wymagań możliwie szerokiej
grupy odbiorców pozwala rozwój
firmy.
TOWAROZNAWSTWO NAUKĄ O JAKOŚCI
JAKOŚĆ ETYMOLOGICZNIE ROZUMIANA JEST JAKO WŁAŚCIWOŚĆ,
PRZYMIOT
W TOWAROZNAWSTWIE POJĘCIE JAKOŚĆ ZMIENIAŁO SIĘ
NASTEPUJACO:
- ZGODNOŚĆ Z WARUNKAMI TECHICZNYMI
- PRZYDATNOŚC DO UŻYTKU – WARTOŚĆ UŻYTKOWA
- PRZYDATNOŚĆ DLA UŻYTKOWNIKA
- ZDOLNOŚĆ ZASPOKAJANIA POTRZEB