Sprawy z zakresu Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich a

Sprawy z zakresu ustawy o
postępowaniu w sprawach
nieletnich a mediacja
SSO Ewa Ważny
GDAŃSK, 10 grudnia 2015
USTAWA
z dnia 26 października 1982r.
o postępowaniu w sprawach
nieletnich
Cel postępowania
 ustalenie czy istnieją okoliczności świadczące
o demoralizacji nieletniego lub czy nieletni
popełnił czyn karalny
 ustalenie czy zachodzi potrzeba zastosowania
wobec nieletniego środków przewidzianych w
ustawie.
 zasada nadrzędna : dążenie do pozytywnych
zmian w osobowości i zachowaniu
nieletniego(dobro nieletniego )
Pojęcie demoralizacji
 naruszanie zasad współżycia społecznego
 popełnienie czynu zabronionego
 systematyczne uchylanie się od obowiązku
szkolnego lub kształcenia zawodowego
 używanie alkoholu lub innych środków w celu
wprowadzenia się w stan odurzenia
 uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w
grupach przestępczych
Czyn karalny
 popełnienie przestępstwa lub niektórych
wykroczeń pomiędzy 13 a 18 rokiem życia
 najczęstsze czyny karalne na terenie szkoły :
naruszenie nietykalności cielesnej, udział w
bójce lub pobiciu , uszkodzenie ciała,
znieważenie, kradzież , przywłaszczenie mienia,
uszkodzenie rzeczy , udzielanie lub nakłanianie
do użycia albo posiadanie środków
odurzających itp.
Zbieranie materiału w trakcie
postępowania
Wywiad kuratora sądowego
zlecany przez sąd w każdej sprawie :

w celu ustalenia danych dotyczących nieletniego i jego środowiska

warunków wychowawczych nieletniego
 sytuacji bytowej rodziny
 przebiegu nauki nieletniego i sposobu spędzania czasu wolnego,
jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców albo
opiekuna
 podejmowanych oddziaływań wychowawczych
 stanu zdrowia i znanych w środowisku uzależnień nieletniego
Dowody jakie mogą być
przeprowadzane w toku postępowania




dowód z zeznań świadków
dowód z opinii RODK
dowód z opinii biegłych
dowód z opinii o stanie zdrowia psychicznego
Kierowanie spraw do mediacji
Art. 3a § 1 u.p.n.
-w każdym stadium postępowania sąd rodzinny
może skierować sprawę do postępowania
mediacyjnego
- warunek konieczny : inicjatywa lub zgoda
pokrzywdzonego i nieletniego
- tylko w sprawach w których pokrzywdzonym jest
osoba fizyczna
Rozporządzenie Ministra
Sprawiedliwości z dnia
18 maja 2001 roku
w sprawie postępowania mediacyjnego
w sprawach nieletnich
(Dz. U. z dnia 6 czerwca 2001r.)
Co to jest mediacja?

próba doprowadzenia do ugodowego,
satysfakcjonującego obie strony rozwiązania
konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji
prowadzonych przy udziale mediatora
(osoby neutralnej wobec stron i ich konfliktu),
który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi
napięcia i pomaga – nie narzucając stronom
żadnego rozwiązania – w wypracowaniu
porozumienia
Czas trwania mediacji
6 tygodni od daty doręczenia
postanowienia o skierowaniu do mediacji
możliwość przedłużenia o dalsze 14 dni
jeśli jest szansa zawarcia ugody
konieczność uzyskania danych
uczestników mediacji w celu szybszego
kontaktu mediatora z uczestnikami
mediacji ( telefon,e-meil )
Zalety mediacji wobec
nieletniego
 możliwość uświadomienia nieletniemu i zrozumienia przez niego
wagi popełnionego czynu, czy wyrządzonej krzywdy
 możliwość nakłonienia nieletniego do zmiany swojego
postępowania i unikania podobnego, nagannego zachowania w
przyszłości;
 możliwość zadośćuczynienia przez nieletniego pokrzywdzonemu
wyrządzonej krzywdy, poprzez np. przeproszenie, wyrażenie
skruchy, naprawienie szkody, wykonanie określonych świadczeń;
 możliwość łagodniejszego potraktowania nieletniego przez Sąd
rodzinny w przypadku wykonania przez niego płynących z ugody
zobowiązań
.
Zalety mediacji wobec
pokrzywdzonego
 uzyskanie informacji dlaczego stał się ofiarą
 poznanie motywów jakimi kierował się nieletni
 możliwość przedstawienia swoich oczekiwań i
relacji z nieletnim w przyszłości
Kiedy sprawy nie można
skierować do mediacji ?
 jeżeli zachodzą przesłanki umieszczenia nieletniego w
szpitalu psychiatrycznym lub innym zakładzie
leczniczym (art. 12 u.p.n.)
 gdy pokrzywdzony jest ubezwłasnowolniony lub chory
psychicznie
 w sytuacji czynów popełnionych z użyciem przemocy
oraz molestowania seksualnego małoletnich
 jeżeli sprawa jest wątpliwa dowodowo
Kto może być mediatorem ?
 osoba wpisana do wykazu mediatorów w sądzie
okręgowym
 ukończone 26 lat
 pełnia praw cywilnych i publicznych
 wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki,
socjologii, resocjalizacji lub prawa
 doświadczenie w zakresie wychowania i
resocjalizacji młodzieży
 odbyte szkolenie dla mediatorów
Postępowanie mediacyjne
 uczestnicy : nieletni ,pokrzywdzony oraz rodzice
lub opiekun nieletniego lub małoletniego
pokrzywdzonego
 musi być zgoda wszystkich uczestników
 zgoda może być cofnięta na każdym etapie
 charakter poufny
 odbywa się poza sądem i miejscem
zamieszkania uczestników
 możliwe mediacje pośrednie
Zakończenie postępowania
mediacyjnego
 mediator składa sądowi pisemne sprawozdanie
 mediator nie może ujawniać przebiegu spotkań
ani ocen zachowania uczestników w trakcie
 w przypadku zawarcia ugody –ugoda stanowi
załącznik sprawozdania dołączonego do akt
sprawy
Skutki prawne ugody
mediacyjnej
 ugoda mediacyjna nie może stanowić tytułu
egzekucyjnego w rozumieniu k.p.c
 ugoda mediacyjna ma zadowalać
pokrzywdzonego a nie nieletniego
 nieletni powinien spełnić warunki ugody przed
wydaniem orzeczenia przez sąd , dopiero po
wykonaniu może liczyć na łagodniejsze
orzeczenie w sprawie ( przeproszenie
pokrzywdzonego ,naprawienie szkody itp.)
Wpływ ugody mediacyjnej na
orzeczenie sądu
 pozytywny wynik postępowania mediacyjnego
a zwłaszcza wykonanie przez nieletniego
zobowiązań wynikających z ugody mediacyjnej
może przemawiać za wyborem łagodniejszego
trybu postępowania przez sąd
 łagodniejszy środek wychowawczy dla
nieletniego
 pokrzywdzony wyzbywa się lęku przed
niespodziewanym spotkaniem z nieletnim
Środki wychowawcze stosowane przez
sąd rodzinny -łagodne
 udzielenie upomnienia
 zobowiązanie do określonego postępowania
( udział w zajęciach o charakterze
wychowawczym, terapeutycznym lub
szkoleniowym itp.)
 nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna;
 nadzór kuratora
Środki wychowawcze i
poprawcze
 skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także
do organizacji społecznej lub instytucji
zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze
wychowawczym, terapeutycznym lub
szkoleniowym
 umieszczenie w młodzieżowym ośrodku
wychowawczym lub rodzinie zastępczej
zawodowej
 umieszczenie w zakładzie poprawczym
Zobowiązania wobec innych
osób
sąd rodzinny może:
 zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy
warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych
nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do
której nieletni uczęszcza, poradnią psychologicznopedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną,
zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz
lekarzem lub zakładem leczniczym;
 zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w
całości lub w części szkody wyrządzonej przez
nieletniego;
Mediacja pomiędzy rodzicami lub
opiekunem nieletniego a pokrzywdzonym
 ma charakter towarzyszący mediacji z nieletnim
 nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy nieletniego
 sąd rodzinny uwzględnia ją tylko w zakresie orzekania o
zobowiązaniu do naprawienia szkody
 daje to pokrzywdzonemu możliwość szybszego
uzyskania oczekiwanej rekompensaty
Mediacja rówieśnicza
metodą rozwiązywania konfliktów wśród
dzieci i młodzieży na terenie szkoły,
placówki opiekuńczo-wychowawczej lub
resocjalizacyjnej, w obecności mediatora
rówieśnika
Typy zachowań nadających się
do mediacji rówieśniczej
 przezywanie rówieśników ze względu na ich wygląd, ubranie,
pochodzenie czy zachowanie,
 obrażanie członków rodziny rówieśników
 wyśmiewanie wyglądu dziewcząt i tego jak się rozwijają, obraźliwe
napisy na tablicy czy ścianach, filmowanie i rozpowszechnianie
filmów w internecie ,
 kradzieże i chowanie cudzych przedmiotów,
 wyśmiewanie się np. za błędy popełnione na lekcjach
 niszczenie mienia
 odrzucanie tj. nie dopuszczanie do zabawy w grupie,
 bójki, kłótnie i inne nieporozumienia między rówieśnikami.
Możliwość przekazania sprawy
szkole
Art. 32j § 1 u.p.n.
Sąd rodzinny może przekazać sprawę nieletniego, za jego
zgodą, szkole, do której nieletni uczęszcza, albo
organizacji młodzieżowej, sportowej, kulturalnooświatowej lub innej organizacji społecznej, do której
nieletni należy, jeżeli uzna, że środki oddziaływania
wychowawczego, jakimi dana szkoła lub organizacja
dysponuje, są wystarczające. Sąd rodzinny wskazuje, w
miarę potrzeby, kierunki oddziaływania
wychowawczego.
Obowiązki szkoły w świetle art. 32 j
u.p.n
 informowanie sądu rodzinnego o podjętych
działaniach wychowawczych i osiągniętych
efektach,
 nie rzadziej niż co 6 miesięcy
 niezwłocznie zaś o ich nieskuteczności
( celem zmiany przez sąd rodzinny tego środka
na inny środek wychowawczy )
Warunki przekazania sprawy szkole w
ramach mediacji rówieśniczej
 niski stopień demoralizacji nieletniego
 zgoda nieletniego
 szkoła dysponuje środkami oddziaływania
wychowawczego np. poprzez sprawny system
mediacji szkolnej i rówieśniczej
 pokrzywdzony jest uczniem tej samej szkoły
Zalety mediacji rówieśniczej
 szkolny program profilaktyki w zakresie walki z
przemocą i agresją w szkole
 w ramach szkoleń młodych mediatorów wychowujemy
nowe społeczeństwo nastawione na polubowne
rozwiązywanie sporów we wszystkich sferach życia
 młodzi mediatorzy jako eksperci w zakresie
problemów rówieśniczych stają się w środowisku
rówieśniczym osobami godnymi zaufania
 mediacje rozwijają empatię ,zachęcają uczniów do
dyskusji a nie walki
Warunek konieczny rozwoju
mediacji rówieśniczej
 przychylność dyrekcji szkoły i grona
nauczycielskiego oraz rodziców w zakresie
realizacji programu i edukacji
 współpraca szkoły z sądem i kuratorami
sądowymi
Dziękuję za uwagę