Mnemoniczny Geniusz

Spis treści
I
Mózg jak komputer
8
1 Dzień 1.
11
2 Dzień 2.
16
3 Dzień 3.
20
4 Dzień 4.
24
5 Dzień 5.
27
6 Dzień 6.
30
7 Dzień 7.
33
3
Spis treści
8 Dzień 8.
36
9 Dzień 9.
38
10 Dzień 10.
41
11 Dzień 11.
45
12 Dzień 12.
48
13 Dzień 13.
55
14 Dzień 14.
59
15 Dzień 15.
61
16 Dzień 16.
67
17 Dzień 17.
72
18 Dzień 18.
75
19 Dzień 19.
79
20 Dzień 20.
84
21 Dzień 21.
90
II
Ścieżka Arcymistrza
101
22 Dzień 22.
103
23 Dzień 23.
108
24 Dzień 24.
112
4
Spis treści
25 Dzień 25.
116
26 Dzień 26.
119
27 Dzień 27.
122
28 Dzień 28.
126
29 Dzień 29.
130
30 Dzień 30.
133
Bibliografia
151
Wstep
˛
Wystarczająco długo zwlekałem z napisaniem tej książki. W ciągu
ostatnich kilku lat zajmując się pedagogiką od strony teoretycznej wyodrębniłem szereg problemów i luk w obowiązującym systemie edukacyjnym, które wyrastają ze skostniałych poglądów i zapatrywań. Edukacja
jest dziś bardzo chętnie wykorzystywana jako narzędzie kształtowania
i urabiania młodych ludzi pod oczekiwania i potrzeby społeczeństwa.
W tym procesie kładzie się nacisk na wtłaczanie do pamięci wiedzy
z bardzo szerokiego (ale jednocześnie wybiórczego) spektrum dziedzin,
zwykle w formie anachronicznej i w sposób, który jest niekorzystny i
niekompatybilny z właściwościami naszego umysłu.
starań jest Mnemoniczny Geniusz, który to właśnie ku mojej radości
czytasz.
Porównanie mózgu z komputerem jest bardzo trafne na wielu płaszczyznach. Co prawda nasz biologiczny komputer działa w nieco inny
sposób niż ten mechaniczny i inaczej przetwarza oraz gromadzi dane
(której to różnicy wciąż uparcie nie dostrzega nasza oświata), ale jego
umiejętności i możliwości są w porównaniu z nim ogromne. Wystarczy
porównać chociażby jeden z najpotężniejszych na chwilę obecną superkomputer na świecie - K, o pojemności pamięci 30 biliardów (30 · 1015 )
bitów i przetwarzający informacje z prędkością 8,2 miliarda megaflopWłaśnie dlatego oboje tu jesteśmy. Ty - bo podczas wielu lat jakie sów. Pojemność ludzkiej pamięci wg szacunków to 3,5 biliarda bitów
upłynęły, a właściwie pochłonęły sporą część Twojego życia, nie na- a szybkość działania mózgu 2,2 miliarda megaflopsów. Te możliwości
uczyłeś się kilku rzeczy, które powinny zostać Ci przekazane na drodze nie wyglądają zbyt okazale dopóki nie porówna się ilości wymaganej do
szkolnego nauczania, ja - próbujący wypełnić te luki. Owocem moich pracy energii obu komputerów - K potrzebuje około 10 milionów watów
6
Spis treści
natomiast ludzki mózg - 20 watów.
Wykorzystując efektywnie pojemność swojej pamięci mógłbyś władać biegle sześcioma językami, znać 80 tysięcy haseł powszechnej encyklopedii i opanować program trzech wyższych uczelni. Nawet kończąc
tylko obowiązkową edukację powinieneś znać dwa języki obce i kilka
dziedzin wiedzy w ogólnym spojrzeniu. Zapewne tak jednak nie jest.
Prawie cały system edukacji działa zniechęcając do zdobywania wiedzy
przez kojarzenie tego procesu z czymś trudnym, żmudnym i nieprzyjemnym. Zapomina też o indywidualnych predyspozycjach i zainteresowaniach, skupiając się na pobudzaniu rywalizacji przez subiektywny
system ocen.
Moim celem jest wzbudzenie w Tobie pewności co do możliwości
Twojego mózgu i umysłu i wskazanie narzędzi, dzięki którym wykorzystasz jego potencjał. Niniejsza książka udostępniona jest na zasadach
licencji CC-BY-NC-SA, wszelkie pytania proszę kierować do mnie na
adres [email protected]. Będę też rad, jeśli dzieląc się wiedzą z tej
książki, wspomnisz o mnie, podając link do mojej strony internetowej.
Droga ku mistrzostwu
podstawowy, zaawansowany i ekspercki, przy czym te dzielą się jeszcze
na stopnie pomniejsze:
laik niekompetentny w dziedzinie mnemoniki
nowicjusz początkujący w dziedzinie mnemoniki (ten stopień uzyskasz
zdając pierwszy z egzaminów, na końcu I części tej książki (I)),
jednocześnie pierwszy stopień na poziomie podstawowym
wtajemniczony wtajemniczony w dziedzinę mnemoniki nowicjusz;
kontynuując kurs zawarty w drugiej części tej książki (II) automatycznie uzyskujesz ten tytuł
terminator praktykant, uczeń odbierający naukę mnemoniki; moim
zdaniem ten poziom powinni osiągać uczniowie w obowiązkowej
edukacji; zdając ostateczny egzamin z tej książki, awansujesz na
ten stopień zaawansowania mnemonicznego
czeladnik wykwalifikowany użytkownik mnemoniki; jest to jednocześnie poziom zaawansowany, na którym posiada się już sporo wiedzy i praktyki z danej dziedziny; tutaj kolejne osiągnięcia zdobywa
się tylko dzięki własnemu wkładowi w trening, bez pomocy; niektórzy ludzie mający niski poziom motywacji mogą już do końca
życia pozostać na tym stopniu zaawansowania
ekspert autorytet w dziedzinie mnemoniki, znakomity czeladnik ; posiada odpowiednią ilość wiedzy, także z dziedzin pokrewnych oraz
Niniejszy ebook jest pełną wersją ogólnodostępnego podręcznika Mózg
wystarczającą ilość praktyki, aby skutecznie nauczać innych; autor
jak komputer. Wzbogaciłem go o dodatkową część opisującą aktualne
tej książki jest na tym poziomie zaawansowania mnemonicznego
badania naukowe dotyczące mnemoniki oraz metod osiągania wyjątkowej pamięci. W oparciu o doświadczenie moje i mistrzów w tej dzie- mistrz przedstawiciel elity ekspertów; jeżeli ktoś zdecydowanie wyróżdzinie, stworzyłem prosty program treningowy, który w podstawowej
nia się w dziedzinie mnemoniki, może osiągnąć poziom mistrzowski
wersji obejmuje trwający dwadzieścia jeden dni kurs zakończony egzageniusz arcymistrz, niedościgniony w dziedzinie mnemoniki, co widać
minem pamięciowym, którego zaliczenie oznacza awans na drabinie ku
po jego osiągnięciach; wyznacznikiem może być np. tytuł przyznamistrzostwu.
wany na oficjalnych zawodach mnemonicznych, który do początku
Możemy wyróżnić kilka umownych stopni, oznaczających poziom zaroku 2013 uzyskało około 130 osób z całego świata
awansowania w danej dziedzinie[16] i niczym bohater gry RPG piąć się
w górę ku geniuszowi. W najogólniejszym podziale wyróżnia się poziom Osiągnięcie kolejnego stopnia zaawansowania jest uzależnione od stop-
7
Spis treści
nia motywacji oraz czasu, jaki poświęcimy na trening, przeciętnie osiągnięcie poziomu eksperckiego wymaga około 2000 godzin ćwiczeń, czyli
dwóch, trzech lat po około dwie godziny dziennie, natomiast poziomu
mistrzowskiego i arcymistrzowskiego, prawdopodobnie około 10 tysięcy
godzin intensywnych treningów. Wbrew pozorom jest to możliwe, np.
na poziomie szkoły średniej można poświęcić około godzinę dziennie na
naukę wymaganych przedmiotów i języków obcych z użyciem mnemoniki, co po okresie 3-4 lat szkoły daje przynajmniej tysiąc godzin ćwiczeń. Tematem nauki z pomocą mnemoniki zajmę się w którejś z moich
przyszłych książek.
Prawdopodobnie większość ludzi jest w stanie osiągnąć poziom zaawansowany w mnemonice, a co za tym idzie doskonałą pamięć, jednak tylko część wykrzesa z siebie potrzebną do tego dawkę motywacji.
Aby nieco wzmocnić motywację wydzieliłem właśnie stopniowy model
awansu na szczeblach mnemoniki i udostępniłem wersję premium tej
książki za niewielką opłatą. Gdy za coś płacisz, prawdopodobnie poświęcisz temu więcej uwagi, a więc poziom Twojej motywacji wzrośnie.
Ludzie mają też skłonność do oceniania rzeczy o niższej cenie jako mniej
wartościowych, co zresztą chętnie wykorzystują co sprytniejsi sprzedawcy, znacznie zawyżając cenę bezwartościowych produktów. Zgodnie z tą wiedzą, powininem udostępnić ten podręcznik w wyższej cenie,
dzięki czemu zwiększyłbym szansę, że jeszcze mocniej skoncentrujesz się
na celu, jaki sobie wyznaczyłeś, jednakże nie zrobię tego. Jednocześnie
zachęcam, abyś za niego zapłacił, jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś.
Mimo to, ebook ten udostępniam każdemu bezpłatnie, jeśli tylko
wyrazi taką chęć i do mnie napisze.
Struktura ksia˛żki
Książka podzielona jest na dwie części. Część pierwsza zawiera kompleksowy kurs mnemoniki, złożony z ćwiczeń rozdzielonych na dwadzieścia jeden dni. Ta część jest też kopią ogólnodostępnego online w zasobach WikiBooks podręcznika Mózg jak komputer. Zakończenie kursu
i osiągnięcie na egzaminie wymaganej punktacji jest równoznaczne z
awansem na poziom Nowicjusza w dziedzinie mnemoniki.
Część druga to część premium, dostępna w niniejszej wersji elektronicznej książki. Opisuję w niej dalsze formy treningu, ale jej znajomość
właściwie nie jest wymagana, aby osiągnąć wyższe poziomy mnemonicznego zaawansowania, jest jedynie ułatwieniem. Opisuję w niej też
historyczne przykłady mnemonicznych geniuszów i przegląd naukowych
badań nad wykorzystaniem mnemoniki. Część zakończona jest egzaminem, którego zaliczenia oznacza awans na stopień Terminatora w
dziedzinie mnemoniki, najwyższy stopień na poziomie podstawowym.
Część I
Mózg jak komputer
Programowanie Neuronalne
Zapomnij o tym, czego uczono Cię o uczeniu się na drodze Twojej dostajemy w szkole. Wyobrażacie sobie używać czegoś podobnego na
edukacji. To nie powinno być trudne, bo na poziomie szkoły podsta- własnym laptopie lub komputerze? Analogicznie jednak używacie czewowej i średniej praktycznie nic się o tym nie mówi. Twój mózg to goś o podobnych możliwościach we własnej głowie!
wydajny komputer, takie jest główne założenie tej książki. Komputer
jest jednak niczym bez systemu operacyjnego, bez niego jego potencjał
pozostaje niewykorzystany. Najpotężniejsze superkomputery na świecie
korzystają dziś głównie z systemów Linux, czyli Wolnego Oprogramowania dostępnego za darmo, bliskiego doskonałości dzięki pracy zbiorowej
Współczesne, nowoczesne systemy operacyjne są proste w obsłudze
społeczności programistów i innych związanych z nim ludzi.
i wydajne. Taki będzie Twój mózg dzięki oprogramowaniu, które przy
Celem edukacji jest zainstalowanie w umysłach uczniów ich własnego odrobinie cierpliwości możesz w nim zainstalować. Aby Ci w tym posystemu operacyjnego, który pozwoli wykorzystać potencjał ich umy- móc, stworzyłem niniejszy algorytm 21-dniowego Programowania Neusłu. Jednakże to, co daje nam obecny system jest tylko starą namiastką ronalnego. Ta nazwa jest chwytliwa, zachęcająca (mam taką nadzieję) i
prawdziwych możliwości. Niektórzy z Was pamiętają może stare nie- ma niewiele wspólnego z NLP. Wykorzystuję chętnie to określenie aby
okienkowe systemy, jak MS-DOS. Porównując, to jest właśnie to, co przyciągnąć Twoją uwagę.
10
Spis treści
Instalacja
• Cel: w ciągu 21 dni zainstalować na swoim mentalnym komputerze dwa z trzech głównych “programów umysłowych”, Szybkie
Czytanie i Mnemonikę. Mentalny kalkulator będzie przedmiotem
innego treningu.
• Koszt: finansowo żaden, bo najlepsze w życiu rzeczy dostajesz za
darmo.
• Nagroda: sprawny i wydajny umysł, zdolny do zaskakiwania innych i twórczy. Taki, który powinieneś otrzymać w drodze edukacji.
• Jak to zrobić: algorytm programowania został podzielony na
okres dwudziestu jeden dni. Poświęć około godziny każdego dnia,
najlepiej dzień po dniu ale niekoniecznie, na zapoznanie się z instrukcjami i tutorialem.
Tutorial
Masz proste zadanie. Każdego dnia o odpowiedniej porze zapoznajesz
się z instrukcjami i zadaniami do wykonania. Polecam, abyś zaczął w
poniedziałek, ale nie jest to konieczne. Biorytm przeciętnego człowieka
zsynchronizowany jest z dobowym cyklem ziemskim tak, że apogeum
zdolności umysłowych osiąga się między godziną 7 a 10 i kolejne, mię-
dzy 17 a 20, po południowej, krótkiej drzemce. Te pory są dobre, ale
naturalnie możesz wykorzystać każdą inną.
Zachęcam Cię do wprowadzenia drobnych zmian w diecie i swojej
aktywności fizycznej, aby zoptymalizować działanie mózgu. Mam proste rozwiązanie: większość składników odżywczych, których potrzebuje
Twój najbardziej osobisty komputer zawiera garść orzechów włoskich jeśli możesz, wprowadź je do swojej diety. Spróbuj też wypijać przynajmniej jedną butelkę niegazowanej wody mineralnej każdego dnia, najlepiej z dużą zawartością magnezu. To pierwsze zadanie, opcjonalne,
możesz je śmiało ominąć. Wikipedia, nasz siostrzany projekt, zawiera
artykuł na temat szybkiego czytania. Wikipedia, nasz siostrzany projekt, zawiera artykuł na temat mnemoniki.
Pracę mózgu wspomaga też trening fizyczny. Minimalna dawka to
trzy razy w tygodniu po pół godziny. Dobre są szybkie spacery, rower,
pływanie, biegi. Ważny jest sen, podczas którego mózg się regeneruje.
Dobrze jest spać tyle, ile potrzeba, ale przynajmniej 7 godzin i dodatkowo pół godziny drzemki w ciągu dnia. To też opcjonalne zadania.
Algorytm Programowania Neuronalnego składa się z różnych
zadań związanych z trzema wymienionymi programami głównymi, tj.
Szybkim Czytaniem, Mnemoniką i Mentalnym Kalkulatorem.
W ciągu następnych kilku tygodni wyłożę Ci podstawy dwóch z tych
“programów umysłowych”, ale żeby efektywnie je wykorzystać będziesz
potrzebował więcej regularnego treningu.
Trening czyni mistrza także w wykorzystaniu narzędzi, o których piszę. Dlatego jeśli chcesz zostać mistrzem, powinieneś trenować także po
ukończeniu Programowania Neuronalnego. Wystarczy po prostu wykorzystywać poznane oprogramowanie w szkole, w domu, w pracy. Bądź
wielkim, bądź boginią.
1
Dzień 1.
12
1 Dzień 1.
Instrukcja 1. Sprawdź, gdzie jesteś.
Większość programów treningowych z dowolnej dziedziny rozpoczyna się od sprawdzenia indywidualnych umiejętności. Nie inaczej będzie w
przypadku Programowania Neuronalnego. Dlatego na początek proponuję Ci dwie proste rzeczy do zrobienia. Po pierwsze: przeczytaj
poniższą listę zakupów, składającą się z kilkunastu słów i w ciągu kilku minut spróbuj zapamiętać jak najwięcej, korzystając ze znanych sobie
sposobów. Po drugie: przeczytaj tutorial Rozerwać kajdany mierząc czas, jaki Ci to zajmie. Sprawdzimy w ten sposób prędkość Twojego czytania.
Na koniec odpowiedz na kilka pytań dotyczących tego tekstu, aby ocenić poziom zrozumienia i zapamiętania treści czytanych. Oto fikcyjna lista
zakupów:
• meble
• anakonda
• słoń
• zegarek
• dinozaur
• okno
• sakiewka
• kalafior
• orzechy
• nożyczki
• atom
• łyżeczka
• yeti
• miotła
• ósemka
• złotówka
• gąbka
13
1 Dzień 1.
Instrukcja 2. Destruuj ograniczenia.
Prawdopodobnie nie zdajesz sobie sprawy, jak bardzo ograniczające myślenie wpływa negatywnie na efektywność Twojego mózgu. Większość
ludzi można porównać do orłów mieszkających wśród kur i zachowujących się jak one lub do posiadacza jednego talentu z ewangelicznej opowieści.
Tutorial Rozerwać kajdany przedstawia żywe przykłady możliwości ludzkiego umysłu i pokazuje jaki potencjał w sobie kryje. Przeczytaj go już
teraz.
Instrukcja 3. Rozpocznij dziennik wyników - opcjonalnie.
Jeżeli masz ochotę, na końcu książki znajduje się Dziennik wyników, który możesz wydrukować i uzupełnić. Potem będziesz go uzupełniał
regularnie, aby widzieć efekty swojej pracy, co wiąże się z motywującą satysfakcją.
Rozerwać kajdany
Jeżeli jesteś przeciętnym człowiekiem, prawdopodobnie wyznajesz pogląd, że aby rozwinąć w sobie jakiś talent, należy mieć do tego predyspozycje. Przeczą temu jednak tysiące żywych przykładów ludzi i
wiele nowych doniesień naukowych. Wierz mi, nie jest to kolejny frazes z książki o rozwoju osobistym: Dowolny talent można w sobie
rozwinąć poprzez intensywny, regularny trening. W psychologii
pojawiło się nawet określenie zasada dziesięciu lat, oznaczające okres
czasu, jaki potrzebny jest do osiągnięcia mistrzostwa w dowolnej dziedzinie.
W latach 90. XX wieku Anders Ericsson zapytał wykładowców Berlińskiej Akademii Muzycznej o szczegółowy przekrój umiejętności studentów. Poprosił o podział uczniów grających na wiolonczeli na trzy
grupy, na mistrzów, ekspertów i zaawansowanych. Następnie porównał czas i intensywność ich treningów, aby określić zależność między
tymi stopniami zaawansowania i długością ćwiczeń. Wbrew panującej
opinii, że z prawdziwym talentem trzeba się urodzić, wyniki jego do-
świadczeń pokazały, że osiągnięcie mistrzostwa w dziedzinie muzyki jest
ograniczone jedynie ilością ćwiczeń, jakie człowiek może wykonać. Dla
zaawansowanych było to 2000 godzin, dla ekspertów 4000 i dla mistrzów
- 10 000 godzin ćwiczeń, czyli przeciętnie 10 lat po cztery godziny dziennie. Potwierdzeniem tezy o uzależnieniu stopnia mistrzostwa od ilości
trenigu był też fakt, że w grupie wirtuozów nie było ludzi, którzy trenowali “tylko” 4000 godzin. Podobnie w grupie ekspertów nie znajdował
się nikt, kto trenował aż 10 000 godzin.
Aby unaocznić Ci, jak wielki potencjał kryje w sobie Twój mózg,
przytoczę przykład jednego z największych mnemonistów wszech czasów, Solomona Szereszewskiego. Przypadek tego rosyjskiego dziennikarza był badany przez kilkadziesiąt lat w Moskiewskiej Akademii Nauk,
głównie przez dr Aleksandra Łurię. Szereszewski, zwany czasami po
prostu “S”, nigdy nie robił notatek. Zapamiętywał po prostu wszystkie detale wywiadów i kolegiów, w jakich uczestniczył. Zapamiętywał
też bezsensowne ciągi liczb, tabel, słów, o cokolwiek prosili go uczeni.
Czasem potrafił je powtórzyć jeszcze po kilkunastu latach, dodatkowo
wspominając np. jakie ubrania nosili badający go w tamtym czasie naukowcy. Szacowano, że znał około stu tysięcy różnych dat i wydarzeń.
Mózg Szereszewskiego nie wykazywał jakiś wyraźnych anomalii, acz-
14
1 Dzień 1.
kolwiek wykorzystywał go on w odmienny od przeciętnego człowieka
sposób w procesie zapamiętywania. Używał on po prostu plastycznych
obrazów tego, co chciał zapamiętać, często absurdalnych i zabawnych.
Intuicyjnie od młodych lat posługiwał się umysłem w sposób, który jest
mu przyjazny, tzn. tworząc w wyobraźni asocjacje. Jak to działa? Jeśli
wyobrazisz sobie jakąś rzecz i w umyśle stworzysz połączenie, czyli asocjację z inną wyobrażoną rzeczą, znacznie ułatwisz sobie zapamiętanie
tych dwóch rzeczy. Spróbujmy przetestować to na wyimaginowanej liście zakupów, przedstawionej w Instrukcji 1. Pierwsze sprawy na liście
to: meble, anakonda, słoń, zegarek i dinozaur. Potrafisz wyobrazić sobie meble? Na pewno są jakieś w pomieszczeniu, w którym jesteś lub
gdzieś w pobliżu. Z łatwością też powinieneś zobaczyć w swoim umyśle
anakondę lub po prostu węża. Co robi anakonda? Owija te meble i dusi
je z całą dynamiczną siłą aż zaczynają trzeszczeć i pękać. Na pewno
też pamiętasz, jak wygląda słoń. Nie widzę też żadnych ograniczeń,
abyś wyobraził sobie właśnie w tej chwili słonia z wielką anakondą zamiast trąby. To nic trudnego, choć z pewnością obraz jest absurdalny.
Jeżeli teraz wyobrazisz sobie po prostu słonia, który stojąc na dwóch
nogach zerka na wielki zegarek założony na jedną z nóg przednich i zaczyna gdzieś pędzić, wyraźnie spóźniony, to z pewnością się uśmiejesz. A
dinozaur ? Mimo, że jest tak wielki, to w wyobraźni bez problemów założysz go na swoją rękę jako zwykły zegarek i sprawdzisz, jaką wskazuje
godzinę.
Choć być może wydaje Ci się to głupie, to przy odrobinie praktyki
znacznie ułatwia zapamiętywanie informacji. Ta prosta technika, zwana
łańcuchową metodą skojarzeń lub podobnie, stanowi podstawę najpotężniejszych, kompleksowych systemów mnemonicznych takich jak GSP
czy Pałac Pamięci, które poznasz, jeśli wytrwasz w procesie Programowania Neuronalnego.
Aby zapamiętać wyobrażone w ten sposób słowa musisz pamiętać o
dwóch - trzech sprawach:
1. To, co sobie wyobrażasz, powinno być żywe. Jeżeli nie wiesz na
czym polega różnica, przypomnij sobie jakiś dowolny sen, jak bardzo był realistyczny. Twoje wyobrażenie powinno być możliwie
realistyczne właśnie. Odczuj je wszystkimi zmysłami i doświadcz
wszystkich emocji, jakie się z nim wiążą (np. zaskoczenie na widok długiej szyi dinozaura wyglądającej jak gdyby nigdy nic przez
okno lub radość, gdy w wyobraźni wysypujesz z wielkiej sakiewki
tysiące małych okienek).
2. Dwa obrazy lub ich elementy muszą ze sobą współdziałać. Na
tym polega właśnie ich asocjacja. Jeżeli wyobrazisz sobie po prostu
sakiewkę obok kalafiora, to pewnie tego nie zapamiętasz. Ale jeśli
wyobrazisz sobie kalafiora w sakiewce lub jeszcze lepiej - sakiewkę
w kalafiorze, znacznie sobie to ułatwisz. Albo gdybyś widział, jak
kalafior rośnie na drzewie, zamiast orzechów. Albo jak orzechy
tańczą z nożyczkami. Albo jak nożyczki spółkują z atomowym
grzybem.
3. Wyobrażenie powinno też być możliwie niezwykłe, bo takie wyróżniające, kontrastowe sprawy zapamiętujemy najłatwiej. Bo gdy
po prostu wyobrazisz sobie, jak łyżeczka topi się pod wpływem
wybuchu atomowego, to możesz tego nie zapamiętać. Ale jeśli
zobaczysz w umyśle, jak wielka łyżka zgarnia opary atomowego
grzyba, będzie Ci o wiele prościej. Albo jak yeti zjeżdża z ośnieżonego szczytu na łyżce, jakby to były sanki. Albo jak yeti leci na
miotle, na sabat czarownic.
Znając te kilka prostych zasad i trenując przez pewien czas bez problemu
zapamiętasz dowolną listę zakupów i masę innych rzeczy. Ale o tym dowiesz się w kolejnych dniach Programowania Neuronalnego.
15
1 Dzień 1.
Test poczatkowy
˛
Zmierz czas, jaki zajęło Ci przeczytanie tekstu Rozerwać kajdany. Zawiera on około 860 słów, więc przeciętny czytelnik potrzebuje 3-4 minuty aby
go przeczytać. Podziel 860 przez swój wynik w minutach (wkrótce dowiesz się, jak to zrobić w pamięci) a otrzymasz prędkość swojego czytania
wyrażoną liczbą słów/minutę. Teraz odpowiedz na poniższe pytania bez zaglądania do tekstu. Porównaj z prawidłowymi odpowiedziami.
1. Dowolny talent można rozwinąć przez intensywny, regularny trening. prawda/fałsz
2. Ilu godzin ćwiczeń wymaga osiągnięcie poziomu eksperckiego w dowolnej dziedzinie?
a) 100 h
b) 2000 h
c) 4000 h
d) 10 000 h
3. Ilu godzin treningu wymaga osiągnięcie poziomu mistrzowskiego w dowolnej dziedzinie?
a) 100 h
b) 2000 h
c) 4000 h
d) 10 000 h
4. Aby osiągnąć poziom mistrzowski w dowolnej dziedzinie, trzeba ćwiczyć regularnie przez około [...] lat.
5. Jaki cechy powinno mieć wyobrażenie rzeczy, które chcemy zapamiętać?
Sprawdź Odpowiedzi. Za każdą poprawną przydziel sobie 20% oznaczające poziom zrozumienia czytanej treści.
2
Dzień 2.
17
2 Dzień 2.
Instrukcja 1. Wyznacz swoje cele.
J. C. Penney, twórca sieci handlowej: Dajcie mi człowieka mającego cel, a zrobię z niego człowieka tworzącego historię. Dajcie mi człowieka
bez celów, a zrobię z niego sprzedawcę.
Pamiętaj, że podążanie w nieokreślonym kierunku w najlepszym razie sprawi, że osiągnięcie celu zajmie Ci znacznie więcej czasu, niż by mogło. W
gorszym przypadku będziesz po prostu błądzić. Dlatego zanim przejdziemy dzisiaj do ćwiczeń praktycznych z Programowania Neuronalnego,
chciałbym abyś określił swoje życiowe cele, niekoniecznie związane z naszym treningiem umysłu. Wbrew pozorom to ważne, dlatego zabierz się
do tego z należytą powagą i ambicją. Posiadanie celu i sensu w życiu jest bowiem podstawią higieny psychicznej.
Zwykle mając kilka lat wiemy dokładnie, kim chcielibyśmy zostać, gdy dorośniemy. Niestety całe społeczeństwo skonstruowane jest w ten sposób,
że tłamsi w nas te naturalne marzenia pozbawiając życiowych celów. Dlatego poświęć kilka chwil, aby odpowiedzieć na poniższe pytania:
1. Osiągnięcie jakich trzech celów sprawiłoby, że poczułbyś się szczęśliwy (zadowolony lub podekscytowany)? Wymień konkretne cele, np.
osiągnięcie poziomu mistrzowskiego w mnemonice, lot w przestrzeń kosmiczną, kupienie psa itp.
2. Cele możesz rozpatrywać w kategoriach mieć, być i robić. Jeżeli masz jakieś cele w kategorii być, zamień je na robić. Np. “Chciałbym być
paleontologiem” na “Chciałbym jeździć po świecie odkopując szczątki paleofauny”.
3. Zastanów się, z jakich powodów te osiągnięcia by Cię uszczęśliwiły.
4. Określ pośrednie kroki, które ułatwią Ci osiągnięcie celów. Podziel je na mniejsze okresy po 3, 6 i 12 miesięcy. Przykład: “Chciałbym zostać
strażakiem i w ten sposób pomagać ludziom” - w ciągu trzech miesięcy przygotuję się do testu sprawnościowego do krakowskiej szkoły
aspirantów.
5. Możesz zapisać swoje cele w dzienniku(30).
Instrukcja 2. Medytuj.
Przeczytaj tutorial Jak przenikliwym obserwatorem jesteś? i wypróbuj opisaną praktykę buddyjskiej medytacji, tuż przed wykonaniem Instrukcji
3.
18
2 Dzień 2.
Instrukcja 3. Zapamietaj.
˛
Poznałeś wczoraj prostą mnemonikę zwaną Łańcuchową Metodą Skojarzeń. Dziś pokażę Ci jej nieco rozszerzoną wersją, Zakładkową Metodę
Skojarzeń. Twoim zadaniem jest zapamiętać poniższą, krótką listę za pomocą tej metody. Przypomnij sobie, jakie trzy zasady kreowania
wyobrażeń należy zachować, aby łatwiej zapamiętywać.
Wiesz już, jak kojarzyć ze sobą dwa obrazy we własnej wyobraźni. Jeżeli znałbyś jakiś łatwy do wyobrażenia symbol cyfr, mógłbyś dodatkowo
zapamiętywać w określonej kolejności. Najprostsza z metod polega na przyporządkowaniu każdej cyfrze obrazu, zbliżonego kształtem do kształtu
cyfry lub, co będzie znacznie prostsze np. dla osób niewidomych, wyrazów brzmiących podobnie jak brzmią nazwy tych cyfr. Oto przykładowa
lista:
1. świeca, ołówek lub Eden
2. łabędź lub drwa
3. piersi lub krzyk
4. krzesło lub rowery
5. hak lub pięść
6. kij do golfa, wahadło lub zjeść, cześć
7. kosa lub wsie-dym
8. bałwan lub prosię
9. balon lub dziegieć (ciemnobrunatna, gęsta, gorzka ciecz)
10. Flip i Flap lub kieszeń
Wyobraź sobie wybrany z obrazów dla każdej z liczb. Teraz korzystając z poznanych wczoraj zasad, zapamiętaj poniższą listę dziesięciu słów.
Potem spróbuj ją odtworzyć na wyrywki, w kolejności i w odwrotnej kolejności: Mikołaj, antylopa, dom, rura, ostrobok (ryba z pasem ostrych
łusek wzdłuż boku), ściana , ćma, tytoń, woda, paproć.
Stwórz w wyobraźni skojarzenia kolejnych liczb z wyrazami z listy. Potem bez zaglądania do tekstu sprawdź, czy potrafisz je odtworzyć od
początku i od końca oraz na wyrywki, przywołując tylko obraz dla konkretnej z liczb. Jeżeli nie możesz przypomnieć sobie któregoś elementu,
wróć do niego i spróbuj stworzyć mocniejszą asocjację w wyobraźni. Kiedy uda Ci się odtworzyć z pamięci tę listę od końca - wykonałeś instrukcję
na dzień dzisiejszy.
19
2 Dzień 2.
Jak przenikliwym obserwatorem jesteś?
Technika, którą Ci zademonstruję jest luźnym konglomeratem starożytnych metod buddyjskiej medytacji, samoobserwacji pojawiającej się
w różnych mistycznych odłamach wielu religii i sztuki utrzymywania
uwagi, zwiększającej koncentrację i będącej ćwiczeniem pamięci.
Medytacja vipassana to chyba najlepiej zbadana forma wywodzącej
się z dalekowschodniego buddyzmu medytacji. Jej elementy pojawiają
się w wielu mistycznych odłamach różnych religii. Współczesna nauka
potwierdziła jej zbawienny wpływ na akceptację, a więc kontrolę własnych emocji, zwłaszcza negatywnych, na ogólną higienę i zdrowie psychiczne oraz na poprawę pewnych funkcji poznawczych, w tym pamięci
i ogólny poziom zadowolenia z życia.
Z punktu widzenia Programowania Neuronalnego medytacja
ta jest o tyle ciekawa, że już po krótkiej praktyce wprowadza umysł
w tzw. stan α, gdzie częstotliwość fal mózgowych jest nieco niższa niż
podczas normalnego czuwania. W stanie tym pamięć działa nieco lepiej,
dlatego właśnie warto skorzystać z tej techniki.
Wieloletnia praktyka medytacji niesie jeszcze większe korzyści. Ułatwia osiągnięcie nawet tzw. stanu θ, czyli praktycznie snu na jawie,
która to częstotliwość sprzyja jeszcze bardziej naszej pamięci i funkcjom
poznawczym.
Na czym to polega? Usiądź w jakimś spokojnym miejscu. Możesz
wykorzystać pozycję pół-lotosu lub lotosu, jeśli masz na to ochotę. Możesz też po prostu usiąść na krześle lub w fotelu, ale jeśli będzie Ci zbyt
wygodnie, istnieje ryzyko, że najzwyczajniej zaśniesz. Teraz przekieruj
swoją uwagę na oddech. Czuj każdy wdech i wydech. Nie musisz koncentrować się na jakimś konkretnym elemencie, po prostu obserwuj swój
oddech. Jeśli Twoja uwaga się rozproszy, a będzie tak z pewnością, nie
przejmuj się, nie oceniaj, nie analizuj. Po prostu utrzymuj uwagę na
tym elemencie, na który się przeniosła. Jeśli w Twojej głowie zaczną
pojawiać się myśli - nie walcz z nimi. Pozwól im spokojnie płynąć, jeśli
chcesz za nimi podążać - rób to, ale bądź tego świadomy. Praktycy zalecali, aby w ten sposób najpierw obserwować przedmioty, potem własne
myśli, a na końcu - myśliciela, czyli tego, który myśli.
Nie staraj się robić niczego na siłę, jeden z Dalajlamów nazywał
ten rodzaj medytacji bezwysiłkową. Spróbuj posiedzieć w ten sposób
spokojnie oddychając przynajmniej 15 minut, ale jeśli zechcesz praktykować, to stopniowo wydłużaj ten czas do przynajmniej pół godziny. Po
kilku minutach Twój mózg powinien być odprężony i chłonny na wiedzę.
Gdy już wprawisz się w praktyce, przenieś tą specyficzną obserwację na inne sfery życia. Jeśli jesteś w szkole - bądź świadomy tego, co
robisz, co myślisz. Obserwuj kolegów, reakcje, jakie w Tobie wywołują.
To samo w pracy, podczas zabaw, itp. Nie skupiaj się na niczym konkretnym, ani niczego od siebie nie wymagaj - po prostu utrzymuj uwagę
tam, gdzie akurat podążą Twoje myśli. To proste, ale bywa niełatwe.
Obserwuj każdy aspekt własnego życia, a Twój mózg rychło stanie się
żywym superkomputerem.
3
Dzień 3.
21
3 Dzień 3.
Instrukcja 1. Określ swojego idola
Jestem przekonany, że podobnie jak większość społeczeństwa ulegasz złudzeniu o tym, iż “będąc sobą” jesteś kimś najlepszym, kim być możesz.
To prawda. Błędem jednak jest myślenie, że to kim jesteś, jest właśnie Twoim prawdziwym ja. Większość z nas prezentuje światu to, co nie jest
naszą prawdziwą osobowością. Zwykle jest to konglomerat utrwalanych latami złych nawyków i opartych na lęku zachowań. Prawdopodobnie
więc to, co nazywasz “prawdziwym sobą”, jest tylko dobrą wymówką dla nie wprowadzania zmian w życiu i zachowaniu. Twoje prawdziwe ja leży
gdzieś głęboko pogrzebane warstwą oporów i niepewności.
Wczorajszego dnia poleciłem Ci, abyś zdefiniował szczegółowe cele, jakie chcesz w życiu osiągnąć. Uzbrojony w tę wiedzę wykonasz teraz kolejne,
fascynujące ćwiczenie. Wyobraź sobie swoje własne wcielenie, obraz siebie samego, który jest ekscytujący w takim stopniu, w jakim masz ochotę,
ale jednocześnie realistyczny. Stwórz w wyobraźni coś, co do Ciebie naprawdę przemówi. Zadbaj o to, aby obraz Twojej osoby emanował cechami,
które chciałbyś posiadać. W wyobraźni dostrzeż, jak Twoje nowe, ale prawdziwe ja obcuje z ludźmi nie musząc borykać się z problemami, jakie
nękały Cię kiedyś.
Jeżeli masz problem z określeniem takiego swojego lepszego ja, posłuż się żywym przykładem kogoś, kto jest szczególnie zbliżony do Twoich
wyobrażeń o sobie samym. Może to być Albert Einstein, Leonardo da Vinci, Nikolaj Tesla, Maria Skłodowska, doktro Quinn, komandor Data z
sagi Star Trek - wybór należy do Ciebie. Zapożycz cechy, które chcesz sam posiadać i na jego bazie stwórz obraz samego siebie.
Teraz zobacz wyraźnie w wyobraźni obraz swojego lepszego ja. Powiększ go znacznie. Nasyć i wyostrz barwy. Wzmocnij jaskrawość i przybliż
go do siebie. Niech będzie ruchomy i żywy. W tle puść muzykę, która dodaje Ci najwięcej motywacji. Od tej pory utożsamiasz się ze swoim
wyobrażeniem o sobie. To Twoje obecne “bycie sobą”, prawdziwe ja.
Instrukcja 2. Stwórz podstawy swojego systemu lokacji.
Przeczytaj tutorial dotyczący najstarszej z mnemonik zwanej systemem lokacji lub systemem miejsc, albo bardziej poetycko Pałacem Pamięci.
22
3 Dzień 3.
Instrukcja 3. Zapamietaj.
˛
Korzystając z techniki zawartej w tutorialu Zbuduj podwaliny Pałacu Pamięci, dotyczącej systemu miejsc, zapamiętaj fikcyjną listę spraw do
załatwienia:
1. Wysłać list do cioci z USA lub znajomej w Australii.
2. Nakarmić kota i rybki lub kota rybkami.
3. Przypomnieć mamie lub komuś znajomemu, żeby zadzwonił do Twojego kolegi Wacka.
4. Oddać do lombardu narzędzie propagandy jakim jest telewizor.
5. Wcześniej nagrać wieczorynkę, Tomek i przyjaciele dla siostrzeńca lub dzieci w przedszkolu (pamiętaj też, że nie wolno Ci tego legalnie
publicznie wyświetlać).
6. Kupić jakieś niepotrzebne badziewie na popularnej stronie aukcyjnej.
7. Kupić dziewczynie lub żonie ekskluzywną biżuterię w internetowym sklepie bibeloty.net.pl.
8. Naprawić mikser.
Stwórz wyraźny symbol każdej z tych czynności lub skorzystaj z moich propozycji (ale lepsze są Twoje własne!) i umieść go w pałacu pamięci.
Potem spróbuj odtworzyć listę bez spoglądania do niej, jedynie przechadzając się po swoim umysłowym pałacu. Jeśli Ci się to uda - wykonałeś
zadanie. Oto propozycje słów-symboli: list, kot lub akwarium, kolega Wacek z telefonem, telewizor, lokomotywa z twarzą (bohater bajki) lub
przedszkole, ikona serwisu aukcyjnego lub pieniądze, biżuteria, np. naszyjnik, mikser.
23
3 Dzień 3.
Zbuduj podwaliny PAŁACU PAMI ECI
˛
W XII wieku w Salerno koło Neapolu istniała słynna wtedy szkoła medyków. Przez cztery wieki nauczano w niej Reguły zdrowia, będącej wykazem 2500 tysiąca leczniczych przepisów, co stanowiło podstawy ówczesnej medycy. Ponieważ piśmiennictwo było rzadkością, lekarze musieli
zapamiętać ten leksykon, aby stosować go potem w praktyce. Do wykonania tego pozornie trudnego zadania pamięciowego wykorzystywano
system miejsc, znany pod nazwą Pałacu Pamięci lub rzymskiego pokoju, bo to właśnie w starożytnym Rzymie po raz pierwszy stosowano
tę technikę.
Systemu tego nauczano jeszcze w XVI wieku w niektórych angielskich szkołach, gdy został on zredukowany do bezbożnego czynu przez
purytańskich reformatorów. To wielkie przeoczenie współczesnej edukacji, która nie naucza tej pięknej i skutecznej mnemoniki.
Metoda systemu miejsc jest bardzo prosta. Wybieramy sobie jakąś
znaną lokację, np. pokój, w którym mieszkamy. Począwszy od drzwi
wydzielamy w nim charakterystyczne punkty: obraz na ścianie, fotel,
donica z rośliną, łóżko, biurko, szafa itp. w kolejności zgodnej z ruchem
wskazówek zegara lub przeciwnej. Aby zapamiętać jakieś informacje z
wykorzystaniem tej metody, należy w wyobraźni umieścić tylko wyraźny
symbol rzeczy do zapamiętania w miejscach, które wyznaczyliśmy.
Symbole nie muszą być absurdalne czy jakoś specjalnie ze sobą powiązane, jaka to konieczność zachodziła w przypadku wcześniej zaprezentowanych, zakładkowych systemów. Chcemy zapamiętać list - w
wyobraźni chowamy go do szafy, czy przyklejamy wielki list do drzwi.
Akwarium? Wyobrażamy sobie nasze rybki i kładziemy je np. na łóżku.
Kolegę Wacka? Wyobrażamy, jak zamyka się w lodówce, itd.
W ten oto sposób możemy zapamiętać sporo dowolnych informacji.
Nasz system miejsc może przybierać różne formy - np. części ciała.
Jeżeli lokacjami będą poszczególne części ciała, łączymy w wyobraźni
elementy, które chcemy zapamiętać, z kolejnymi właśnie częściami ciała
- głową, oczami, nosem, ustami, szyją, plecami, rękoma itd.
Możemy spokojnie wykorzystać dowolne budynki, pomieszczenia,
okolice, najlepiej takie, w których często przebywamy.
Ta prosta i skuteczna technika w połączeniu z innymi, pozwala dzisiejszym mistrzom na zapamiętanie tysięcy kolejnych cyfr lub setek słów.
4
Dzień 4.
25
4 Dzień 4.
Instrukcja 1. Ukulturalnij sie.
˛
Jeden z nieżyjących już bułgarskich psychologów, doktor neurologii Georgi Łozanow, opracował metodę efektywnej nauki, którą nazwał sugestopedią. Jednym z założeń tej techniki jest wykorzystanie korzystnego dla zapamiętywania stanu mózgu z przewagą częstotliwości α. Dnia
trzeciego Programowania Neuronalnego dowiedziałeś się, w jaki sposób wprowadzać swój umysł w ten stan za pomocą medytacji vipassany.
Dr Łozanow wykorzystał jeszcze prostszy sposób, mianowicie fakt, że częstotliwość uderzeń serca synchronizuje się mimowolnie u człowieka z
rytmem muzyki, którą słucha. Dlatego bogate we frazy largo (bardzo powolne tempo) utwory, czyli np. muzyka barokowa, klasyczna lub niektóre
współczesne utwory, sprzyjają powstawaniu tego stanu tym samym wspomagając pamięć. Zjawisko to jest błędnie utożsamiane z tzw. efektem
Mozarta, czyli istniejącym wciąż micie o trwałym wpływie muzyki klasycznej na umysł słuchacza.
W kolejnych instrukcjach na dzień dzisiejszy poproszę Cię o zapamiętanie pewnych elementów najpotężniejszej z wymyślonych dotąd mnemonik,
Głównego Systemu Pamięciowego. Twoim zadaniem jest wykorzystanie muzyki do wprowadzenia się w odpowiedni, zrelaksowany stan przed
wykonaniem tamtej instrukcji. Jeśli jednak masz jakieś wątpliwości lub nie chcesz tego spróbować, zamiast tego skorzystaj z techniki medytacji,
opisanej w tutorialu Jak przenikliwym obserwatorem jesteś?, drugiego dnia Programowania Neuronalnego(2).
Instrukcja 2. Skonstruuj fundamenty M ATRYCY PAMI ECIOWEJ
˛
.
Przeczytaj tutorial Główny System Pamięciowy, dotyczący najbardziej wszechstronnej mnemoniki i zapamiętaj dziesięć pierwszych zakładek
systemu.
Gdybyś potrzebował więcej informacji, znajdziesz je tutaj.
26
4 Dzień 4.
czyta się po prostu "tofi". Słyszymy więc dwie mające dla nas znaczenie
głoski - "t" i "f". Toffi w naszej mnemonice symbolizuje więc liczbę 18.
Przeczytaj kilkukrotnie powyższą listę cyfr i odpowiadających im
głosek. Nie powinieneś mieć najmniejszych problemów z jej zapamięNajwiększym problemem przy zapamiętywaniu są liczby. To dlatego, że
taniem. Teraz stworzymy sobie pierwsze dziesięć zakładek, zgodnie z
mózg nie jest zoptymalizowany pod kątem zapamiętywania liczb. Na
zasadami tej mnemoniki. Przykłady powinny być łatwe do wyobrażedrodze ewolucji ten ważny organ zmieniał się w taki sposób, że najłania, oto kilka możliwości:
twiej zapamiętujemy obrazy. Liczb nie potrafimy wizualizować w prosty
0 - Słoń, Słońce, Zoo, Zorza
sposób, więc dużą trudność sprawia nam ich zapamiętywanie.
Wyjątek stanowią tutaj synesteci, u których liczby wywołują niezwy1. - Duch, Dach, Taca, Tłuścioch
kłe wrażenia zmysłowe, ale o tym poczytasz wkrótce. Dziś chciałbym
2. - Nóż, Noe, Nożyce, Narzędzia
zademonstrować Ci system, który powstał w XVII wieku - jego podstawę
3. - Mysz, Małż, Mahoń, Mąż
stanowi alfabet fonetyczny. Korzystając z owego alfabetu można przy4. - Róża, Ryż, Rodzice, Rycerz
porządkować określonym głoskom w danym języku stałe wartości cyfr.
W przykładach dostępnych w większości polskojęzycznej literatury do5. - Liść, Loch, Loża, Ludzie
tyczącej tej mnemoniki, wygląda to tak (w nawiasie podano sposób, w
6. - Jeż, Jędza
jaki można zapamiętać to przyporządkowanie):
7. - Kosz, Koń, Gęś, Gałąź
Cyfra Głoska Jak zapamiętać
G ŁÓWNY S YSTEM PAMI ECIOWY
˛
0
s, z
z to pierwsza głoska w słowie zero
1
t, d
litery t i d mają jedną pionową kreskę
2
n
pisane n ma dwie pionowe kreski
3
m
pisane m ma trzy pionowe kreski
4
r
dominującą głoską w słowie cztery jest r
5
l
rzymska cyfra L (czyli 50) kryje słowo pięć
6
j
pisane j to lustrzane odbicie szóstki
7
k, g
z dwóch siódemek ułożyć można duże K
8
f, w, v pisane f ma dwie pętelki, jak cyfra 8
9
p, b
p i b to lustrzane odbicia cyfry 9
Mnemonika ta jest przyjazna także osobom niewidomym lub z preferencjami w zakresie pamięci słuchowej, dzięki wykorzystaniu alfabetu
fonetycznego właśnie. Ważne więc jest, jak wymawia się dany wyraz,
nie jak się go pisze. Np. w słowie szyszka mamy połączenie liter "s" i
"z", które jednak nie ma odpowiednika w naszym systemie. Pomijamy
więc wszystkie głoski prócz literki "k", która oznacza cyfrę siedem. Dlatego słowo szyszka oznacza właśnie cyfrę 7. Spójrzmy dalej - wyraz toffi
8. - Fa, Wąż, Wieś, Wół
9. - Piła, Pszczoła, Boa, Baca
Zauważ, że każde z tych słów można łatwo sobie wyobrazić. Każde zawiera też tylko jedną znaczącą głoskę odpowiadającą danej cyfrze, dla
ułatwienia rozpoczyna się od niej, choć nie jest to konieczne. Wybierz
sobie najbardziej przemawiające do Ciebie przykłady i spróbuj je zapamiętać, kilkukrotnie je sobie wyobrażając. Niech będzie to dla Ciebie
zabawą.
Ponieważ korzystanie z tego systemu wymaga wymyślania kolejnych
słów, aby ułatwić to zadanie przygotowałem polskojęzyczny słownik dla
programu 2Know, możesz z niego korzystać przy wielu późniejszych instrukcjach Programowania Neuronalnego. Program łatwo uruchomisz w systemie Windows, a także w Linuksie dzięki oprogramowaniu
wine.
Wkrótce dowiesz się, jak wykorzystać możliwości Głównego Systemu Pamięciowego i jak stworzyć Matrycę Pamięciową.
5
Dzień 5.
28
5 Dzień 5.
Instrukcja 1. Zastosuj GSP w praktyce
Zapamiętaj 10 ważnych dla Ciebie numerów telefonów. Jeżeli Ci to pomoże, weź kartkę papieru, wynotuj na niej listę ważnych telefonów i wymyśl
lub odszukaj odpowiadający im ciąg słów w Głównym Systemie Pamięciowym. Pomocnym będzie tutorial Zapamiętywanie dużych liczb.
Gdybyś potrzebował więcej informacji i przykładów na ten temat, znajdziesz je tutaj.
Instrukcja 2. Poszerz swoja˛ Matryce˛ Pamieciow
˛
a˛
Naucz się kolejnych dziesięciu zakładek GSP. Oto przykłady:
10. TeZeusz
11. TaTo
12. DyNia
13. DoM
14. TiR
15. TaLerz
16. TuJa
17. TaczKa
18. ToFfi
19. DąB
20. NoS
Możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej
z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
29
5 Dzień 5.
Zapamietywanie
˛
dużych liczb
Zademonstruję Ci, w jaki sposób można szybko zapamiętać długie liczby
na przykładzie numerów telefonów. Cała trudność tej techniki polega
na szybkim odszyfrowaniu kolejnych głosek wyrazów za pomocą klucza
opartego o alfabet fonetyczny, który opisywał Dzień 4 Programowania
Neuronalnego. Wymaga to nieco treningu, ale efekt jest wart swojej
ceny.
Numer telefonu składa się zazwyczaj z dziewięciu cyfr. W rzadkich
przypadkach uda nam się przyporządkować jedno słowo dla tak długiej liczby, np. TRaNSFoRMaToR, oznaczający numer 142 084 314.
Jeżeli potrafisz wyobrazić sobie transformator, to możesz skojarzyć go
z obrazem tego, do kogo należy ten numer. Wyobraź sobie połączenie tej osoby i transformatora zgodnie z zasadami, jakie poznałeś dnia
pierwszego Programowania Neuronalnego. Zwykle jednak zapamiętanie
jednego słowa nie przysparza nam kłopotów, więc obejdzie się nawet bez
tego kojarzenia.
Częściej będziesz musiał rozbić długą liczbę na kilka mniejszych i
odnaleźć dla każdej z nich odpowiadające im słowo. Aby ułatwić sobie
to zadanie i wyszukiwać najmniejszą liczbę słów, korzystaj z programu
2Know.
Zobaczmy inny przykład - chcemy zapamiętać ciąg numerów alarmowych - 997 (policja), 998 (straż pożarna) i 999 (pogotowie ratunkowe).
Odnajduję takie przykłady wyrazów:
997 BoBeK, PaPuGa, PiePrzyK
998 PrzyPłyW, PrzyPoWieść
999 BaoBaB, BeBoP (styl jazzowy)
Puść teraz wodze fantazji i wyobraź sobie, jak papuga w mundurze
policjanta kieruje ruchem na środku ruchliwego skrzyżowania. Potem
jak Jezus w strażackim stroju i z sikawką w ręku opowiada przypowieść
do tłumu - jeżeli jednak taki obraz rani Twoje uczucia religijne, to zobacz na ekranie umysłu np. jak wóz strażacki podjeżdża pod morze,
gdy zaczyna się przypływ i strażacy próbują zatamować te zwały wody.
Mimo wszystko nie sądzę, aby Jezus miał Ci za złe takie wykorzystanie jego wizerunku - w końcu robisz to w celu zapamiętania numeru
alarmowego, ale nie mnie to oceniać.
Ostatni przykład - pogotowie ratunkowe. Może ambulans jedzie na
głośnym sygnale i ratownicy zabierają na noszach wielki baobab? Taki
obraz powinien zapaść Ci w pamięć.
Identycznie postępuj z ważnymi numerami telefonów, które poleciłem Ci zapamiętać. Odnajdź wyrazy dla całego numeru telefonu, połącz
je ze sobą znaną Ci techniką i dodatkowo połącz z nimi obraz osoby lub
miejsca, gdzie ten numer przynależy.
Pamiętaj o jednej rzeczy - nie musisz zapamiętywać wszystkich tych
słów w jednym obrazie umysłowym. Zapamiętaj ich łańcuch. Co to
znaczy? Pokażę Ci to na przykładzie numerów alarmowych. Załóżmy,
że chcemy zapamiętać ciąg tych numerów (oczywiście jest to absurdalny
pomysł, ale to tylko przykład). Najpierw wyobrażasz sobie połączenie
PaPuGi czy BoBKa z PrzyPłyWem, potem połączenie PrzyPłyWu z
BaoBaBem i na końcu połączenie BaoBaBu np. z symbolem alarmu.
W ten sposób nic Ci się nie pomiesza i łatwo odtworzysz łańcuch.
To tyle na dzisiaj. Zrób listę telefonów i poświęć chwilę czasu, aby
zapamiętać je opisaną techniką.
6
Dzień 6.
Instrukcja 1. Zapamietaj
˛
rozkład zaje˛ ć
Twoim zdaniem jest przyswojenie sobie metody zapamiętywania rozkładu zajęć dziennych i tygodniowych. W tym celu przeczytaj tutorial Twój
podręczny, mentalny notes i wykonaj zawarte w nim instrukcje.
Gdybyś wciąż odczuwał niedosyt informacji, dowiesz się więcej zaglądając tutaj.
31
6 Dzień 6.
Instrukcja 2. Poszerz swoja˛ Matryce˛ Pamieciow
˛
a.
˛
Naucz się kolejnych dziesięciu zakładek GSP. Oto przykłady:
21. NiT
22. NeoN, NiaNia
23. NeMo
24. NuR (wodny ptak o ostrym dziobie i krótkich skrzydłach), NoRa
25. NiL
26. NahaJ (skórzany, pleciony bicz na krótkiej rękojeści)
27. NoGa
28. NóW, NiedźWiedź
29. NieBo
30. MaSło
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
Instrukcja 3. Powtórz ważne numery telefonów
Sięgnij do swojego Pałacu Pamięci i powtórz dziś ważne numery telefonów, które zapamiętałeś w trakcie wykonywania instrukcji piątego dnia
Programowania Neuronalnego. Powtarzanie informacji jest bardzo ważne w procesie zapamiętywania. Aby jakieś dane pozostały na stałe
w Twojej pamięci długotrwałej, musisz powtarzać je w określonych odstępach czasu, najprostszy algorytm wygląda tak:
1. Pierwsza powtórka ma miejsce następnego dnia, najpóźniej do 24 godzin po zapamiętaniu nowej informacji.
2. Druga powtórka ma miejsce tydzień po zapamiętaniu nowej informacji.
Jeżeli uczysz się wielu nowych rzeczy możesz ułatwić sobie zadanie i skorzystać z dostępnego w sieci bezpłatnie różnorodnego oprogramowania
komputerowego, optymalizującego interwały kolejnych powtórzeń przy pomocy systemu SuperMemo. Te aplikacje to Anki, SuperMemo 2004,
Mnemosyne. Są bezpłatne i dostępne na wszystkie najważniejsze platformy systemowe.
Instrukcja 4. Przygotuj sie˛ do weekendu
Jutro rano, zanim cokolwiek zrobisz tuż po obudzeniu, przeczytaj instrukcje przeznaczone na Dzień 7.
32
6 Dzień 6.
Twój podreczny,
˛
mentalny notes
Dzienny terminarz
Aby zapamiętać dzienny terminarz wystarczy skorzystać z pierwszych
dwudziestu czterech zakładek GSP, które już znasz, jeśli wykonałeś instrukcję drugą na dzień dzisiejszy. Kolejne zakładki odpowiadają kolejnym godzinom dnia. Jeżeli często będziesz korzystał z takiego mentalnego terminarza, to używaj unikalnych zakładek tylko dla tego celu, co
ułatwi Ci zadanie i nie wprowadzi nieładu do Twojego pałacu pamięci.
Oto prosty plan dnia i sposób, w jaki możesz go zapamiętać:
6:30 umówiłeś się na trening z przyjacielem
13:00 lunch
16:00 chcesz wykonać instrukcje kolejnego dnia Programowania
Neuronalnego
21:00 na Discovery odbędzie się premiera nowego sezonu Pogromców
Mitów
O 6:30 planujesz trening z jednym ze swoich przyjaciół. Szóstce w
GSP odpowiada np. słowo "Jeż", wystarczy więc jak wyobrazisz sobie
trening z wielkim jeżem, najlepiej z twarzą Twojego przyjaciela.
Lunch o 13:00 możesz wyobrazić sobie w bardzo nietypowej scenerii,
np. w restauracji pełnej "DyMu" (13 w systemie GSP).
16:00 w GSP odpowiada np. słowo "TuJa". Trening PN możesz
wyobrazić sobie na różne sposoby, np. gdy siedzisz przed laptopem lub
medytujesz. Połącz to w jakiś sposób z tują, wyobraź sobie, jak medytujesz siedząc na czubku tego wątłego krzewu.
Jeżeli nie oglądałeś wcześniej Pogromców Mitów, to pewnie nie znajdziesz odpowiedniego skojarzenia. Jeśli jednak znasz ten program, to
bardzo łatwo wyobrazisz sobie któregoś z jego głównych bohaterów, bardzo charakterystycznych ludzi i połączysz w wyobraźni z "NiTem".
Myślę, że tyle informacji Ci wystarczy. Masz proste zadanie na dzisiaj. Jest jednak opcjonalne i nie ma obowiązku, abyś go wykonał. Ułóż
krótki rozkład zajęć na dzień jutrzejszy i zapamiętaj go korzystając z
opisanej metody. Jutro rano, po obudzeniu, prześledź w pamięci kolejne
godziny, czyli po prostu zakładki GSP i przypomnij sobie, co miałeś w
planach do zrobienia.
Ten prosty system możesz nieco rozbudować, jeśli chciałbyś zapamiętać rozkład zajęć na cały tydzień:
Tygodniowy terminarz
Gdy przyswoisz sobie sposób zapamiętywania rozkładu dnia, możesz
spróbować zapamiętać zajęcia na cały tydzień. Aby zapamiętać terminarz tygodniowy, przyporządkuj każdemu z dni tygodnia kolejny numer
od jeden do siedem, czyli dla poniedziałku - 1, wtorku - 2 itd. Połącz
ten numer z godziną i znajdź słowo, odpowiadające takiej liczbie zgodne
z alfabetem fonetycznym i zasadami GSP.
Pokażę Ci to na przykładzie. O godzinie 3:00 rano w sobotę powinineś odwiedzić bibliotekę i oddać książki. Akurat wracasz z piątkowej
imprezy, więc masz po drodze. Sobocie odpowiada cyfra 6, czyli powinieneś zapamiętać 63 i połączyć w wyobraźni z obrazem biblioteki.
63 to np. "JaMa" w systemie GSP, wyobraź więc sobie wielką jamę, do
której wpadasz wraz ze stosem książek. Na tej prostej zasadzie tworzysz
asocjacje dla wszystkich zajęć jakie planujesz w tygodniu.
Sprawa jest tutaj nieco trudniejsza, gdy będziesz musiał zapamiętać
trzycyfrowe liczby, np. dla środy o 16:00 - 316. Możesz ułatwić sobie
życie jeśli przyjmiesz, że większość czynności wykonujesz w określonych
godzinach, np. od 10 do 20. Wtedy dla każdej z godzin przyporządkowujesz cyfry, np. dla 10:00 - 1, dla 11:00 - 2 itd. Wtedy cały terminarz
sprowadzi się do zapamiętania liczb dwucyfrowych.
7
Dzień 7.
34
7 Dzień 7.
Instrukcja 1. Uspokój sie.
˛
Poranna medytacja ma wiele zalet. Przynosi energię na cały dzień i pozwala lepiej kontrolować emocje. Regularna medytacja rozwija też
umysł. Dlatego poświęć dziś rano, tuż po obudzeniu, przynajmniej 15 minut na medytację vipassana, którą opisywał Dzień 2 Programowania
Neuronalnego.
Instrukcja 2. Daj sobie nagrode.
˛
Za Tobą tydzień programowania umysłu. Jeżeli sumiennie wykonałeś wszystkie instrukcje, należy Ci się nagroda. Podszedłeś do własnego umysłu
w sposób nowatorski i nietypowy, dlatego systemy, które poznałeś, mogą wydawać Ci się dziwaczne. Nie przejmuj się tym jednak - ważne, że
są naprawdę skuteczne. Jeżeli nie jesteś do końca przekonany, przeczytaj tutorial dotyczący kilku rekordów Światowych Mistrzostw Pamięci,
Memoriada, czyli jaki potencjał ma Twój mózg.
Potem daj sobie nagrodę za ten trud - np. idź do kina na dobry film, kup płytę z ulubioną muzyką itp.
Instrukcja 3. Uzupełnij dziennik wyników - opcjonalnie.
Jeżeli zdecydowałeś się prowadzić Dziennik wyników, to dobra pora, aby go uzupełnić.
35
7 Dzień 7.
Memoriada, czyli jaki potencjał ma Twój mózg
W minionym tygodniu wprowadziłeś do swojego mentalnego komputera oprogramowanie, które w perspektywie pozwoli Ci osiągnąć wielkie
umiejętności i znacznie zwiększy możliwości Twojej pamięci. Poznałeś
najpotężniejsze mnemotechniki - Pałac Pamięci i Główny System
Pamięciowy.
Jak wiele można osiągnąć i jak bardzo poprawić pamięć, korzystając
z tych metod? Aby odpowiedzieć na to pytanie, przedstawię Ci wyniki i
rekordy Światowych Mistrzostw w Zapamiętywaniu, które odbywają się
każdego roku w różnych miejscach na Ziemi.
Arcymistrzowie pamięci, których za chwilę Ci przedstawię, nie mają
jakiś specjalnych predyspozycji do tego, co robią. Ich mózgi nie wykazują anomalnej budowy. Jedyne, co ich wyróżnia, to intensywny, regularny trening opisywanych tutaj metod. Oto kilka rekordów.
Na mistrzostwach zawodnicy rywalizują w kilkunastu dyscyplinach
związanych z pamięcią. Np. Szybkie Karty polegają na zapamiętaniu jak najszybciej ułożonej w losowej kolejności talii 52 kart. Jak sądzisz, jak szybko można to zrobić? Na mistrzostwach w Niemczech w
2011 roku Simon Reinhard potrzebował na to niecałych 22 sekund (czyli
mniej niż pół sekundy na zapamiętanie jednej karty!). Simon w obecnej
klasyfikacji zajmuje drugie miejsce wśród światowych arcymistrzów w
ogólnym rankingu. Pobił też rekordy w kilku innych dziedzinach mi-
strzostw, w ciągu pięciu minut zapamiętał 70 twarzy i nazwisk (cztery
sekundy na jedną osobę) a w ciągu 15 minut 155 twarzy, w ciągu piętnastu minut zanotował w umyśle 396 abstrakcyjnych obrazków (trochę
ponad dwie sekundy na obrazek) i kolejność 300 losowych słów (trzy
sekundy na jeden wyraz).
Na zawodach zapamiętuje się też fikcyjne daty historyczne w ciągu
pięciu minut. W 2011 na mistrzostwach w Szwecji Johannes Mallow
zapamiętał w tym czasie daty 132 wydarzeń. W ciągu pięciu minut!
Mając taką umiejętność, nauka materiału historii z całego programu liceum zajmowałaby nie więcej niż dwie godziny. Mallow ma też całkiem
niezłą pamięć do liczb - na mistrzostwach w Niemczech w 2011 zapamiętał w ciągu pół godziny kolejność losowych 1320 cyfr. Zajmuje dziś
trzecie miejsce w światowym rankingu.
Jedną z konkurencji jest zapamiętywanie wypowiadanych co sekundę
cyfr. Na World Memory Championship w 2011 roku Wang Feng zapamiętał w ten sposób 300 kolejnych cyfr. Ten chiński arcymistrz pamięci
zapamiętał też 2660 liczb w ciągu godziny i 500 w ciągu pięciu minut.
Między innymi dzięki tym rekordom utrzymuje dziś pierwszą pozycję w
światowym rankingu mistrzów pamięci.
W roku 2012 na liście arcymistrzów pamięci znajdowały się 122 nazwiska kobiet, mężczyzn i dzieci. Aby osiągnąć ten tytuł, należy poszczycić się umiejętnością zapamiętania losowo ułożonych dziesięciu talli
kart (520 kart) w ciągu godziny i zapamiętanie jednej talii w czasie krótszym od dwóch minut oraz zapamiętania tysiąca kolejnych cyfr w czasie
krótszym niż godzina.
8
Dzień 8.
Instrukcja 1. Zwieksz
˛
predkoś
˛
ć czytania o 200%.
W całym świecie działa masa szkół szybkiego czytania, oferujących złote góry w zamian za góry pieniędzy. Czy jednak ich metody działają?
W ogromnej większości przypadków z całą pewnością nie działają tak dobrze, jak obiecują to owe szkoły. Dzisiaj otrzymujesz w pigułce wiedzą
potrzebną do tego, aby zacząć czytać szybciej niż do tej pory. Twoim zadaniem jest przeczytanie tutorialu Jak czytać szybciej i wykonanie
proponowanych tam ćwiczeń.
'
$
Instrukcja 2. Przeczytaj ksia˛żke˛ - opcjonalnie.
Masz dzisiaj jeszcze jedno, opcjonalne zadanie, więc nie musisz koniecznie go wykonywać. Znajdź dowolną książkę, która Cię interesuje, może to
być beletrystyka lub literatura popularnonaukowa. Jestem przekonany, że w domowej biblioteczce posiadasz jakieś książki. Możesz też znaleźć w
sieci interesujący ebook. Korzystając z poznanych technik czytania, przeczytaj tę książkę.
Jeżeli wciąż nie wiesz, jaką książkę mógłbyś przeczytać, polecam zwięzły poradnik Pałac Pamięci, opisujący mnemonikę od strony praktycznej.
Udostępniłem też obszerny fragment mojej książki Mentalizm - kompendium wiedzy, w którym szczegółowo opisuję m.in. mnemonikę, możesz już
teraz bezpłatnie go pobrać.
&
%
37
8 Dzień 8.
Jak czytać szybciej?
lec, ołówek czy kursor wzdłuż czytanych wersów. Nie cofaj wskaźnika, ale przesuwaj go płynnym ruchem do przodu - w ten sposób
unikniesz regresji, która spowalnia czytanie. Wskaźnik nie jest
obowiązkowy, ale znacznie odciąża oczy i ułatwia płynne czytanie.
Przypomnij sobie, jaki wynik uzyskałeś Programowania Neu2. Trzy minuty - rozpoczynaj ruch wskaźnikiem od trzeciego słowa
ronalnego (Dzień 1), gdy prow wersie i kończ na trzecim wyrazie od końca. Wykorzystasz tak
siłem Cię o sprawdzenie szybwidzenie obwodowe, przeczytasz całe zdanie przy krótszym ruchu
kości swojego czytania. Przeoczu.
ciętna prędkość czytania to około
3. Dwie minuty - czytanie odbywa się przy pomocy krótkich, foto240 słów/minutę. Badania pograficznych ujęć, zwanych sakadami (fiksacje wzrokowe). Spróbuj
kazały jednak, że można z łaograniczyć liczbę takich ujęć w wersie do dwóch, na trzecim wytwością czytać 400 słów/minutę
razie od początku i trzecim od końca. Jest to możliwe prawie w
bez utraty zrozumienia. Dopiero
każdym pisanym tekście.
powyżej tej wartości zaczynamy
omijać pewne słowa w tekście.
4. Trening - poćwicz czytanie zbyt szybkie, aby w pełni zrozumieć
Rozwój większej szybkości czytatekst, ale z wykorzystaniem powyższych trzech technik. Przeczynia powyżej tego progu wymaga
taj tak np. pięć stron, a potem kontynuuj z wygodną dla Ciebie
też wielu godzin treningu. Anne
prędkością. W sposobie, jaki postrzegamy, występuje tzw. efekt
Jones osiągnęła wynik 4700 słów Rysunek 8.0.1: Zachęcam do przeczytakontrastu, często pokazuje się to na przykładzie jazdy samochona minutę (język angielski) jed- nia ogólnodostępnego Pałacu Pamięci.
dem - kiedy jedziesz 80 kilometrów na godzinę, może wydawać Ci
nakże przy niskim poziomie zrosię to dużo. Jednak gdy np. zjeżdżasz z autostrady, na której
zumienia tekstu - 67%. Większość mistrzów czytania ma wyniki rzędu
jechałeś 120 kilometrów na godzinę, zwalniając do 80, ta prędkość
1000 do 2000 słów na minutę na podobnym poziomie zrozumienia trewyda Ci się bardzo wolną.
ści. Jeżeli ktoś twierdzi, że czyta szybciej - podejdź do tego z wielkim
Wykonaj powyższe ćwiczenia na dowolnie wybranej książce, najlepiej
sceptycyzmem.
lekkiej beletrystyce, po czym zmierz prędkość swojego czytania. Wynik
Oto cztery kroki, które pozwolą Ci podwoić prędkość czytania w
możesz zapisać w dzienniku wyników (30). Jeżeli masz ochotę, przeciągu dziesięciu minut:
czytaj dowolną książkę korzystając z poznanych technik - to zadanie
1. Dwie minuty - czytaj tak szybko jak potrafisz, przesuwając pa- opcjonalne.
9
Dzień 9.
39
9 Dzień 9.
Instrukcja 1. Naucz sie˛ zapamietywa
˛
ć wyrażenia abstrakcyjne
Przeczytaj tutorial Zapamiętywanie wyrażeń abstrakcyjnych i trudnych zwrotów, jest to kluczowy moment w którym poznasz sposób na asocjowanie
w pamięci takich informacji jak techniczny żargon czy słownictwo obcych języków.
Instrukcja 2. Poszerz swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Naucz się kolejnych dziesięciu zakładek GSP. Oto przykłady:
31. MłoT
32. MiNa
33. MaMa
34. MuR
35. MuszLa
36. MaJa - pszczółka
37. MaczuGa
38. MeWa
39. MałPa
40. RoSół
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
Instrukcja 3. Potrenuj czytanie - opcjonalnie
Jeżeli masz ochotę na więcej, potrenuj dzisiaj czytanie za pomocą metod, jakie przedstawił Dzień 8 Programowania Neuronalnego. Możesz
do tego celu wykorzystać prostą beletrystykę lub książkę, jeżeli zacząłeś ją czytać zgodnie z opcjonalnym zaleceniem z dnia ósmego.
40
9 Dzień 9.
niatowskiego. Odnajdujemy podobnie brzmiący ciąg wyrażeń, np. powiat+noski i dokonujemy w umyśle stosownej asocjacji. Wyobrażamy
sobie np. symbol naszego powiatu i wyrastające z niego tysiące nosków.
Drugą możliwością jest wymyślenie asocjacji opartej o wiedzę, jaką
Mnemotechnika zapamiętywania nazw własnych czy zwrotów obcoję- już posiadamy. Chcemy np. zapamiętać "mleko" na liście zakupów.
zycznych jest prosta sama w sobie, chociaż wymaga zaangażowania wy- Ponieważ mleko kojarzy nam się z krową, możemy wykorzystać wyobraobraźni i kreatywności. Aby bowiem zapamiętać dowolne określenie, żenie krowy, które przypomni nam o mleku. Tę drugą metodę będziemy
wystarczy zamienić je na już nam znane, możliwie podobnie brzmiące wykorzystywać rzadziej, gdyż nie zawsze znajdziemy skojarzenia oparte
lub na ciąg określeń i skojarzyć je zgodnie z zasadami jakie opisywał o wiedzę. Pierwsza z metod jest bardziej uniwersalna.
Dzień 1 Programowania Neuronalnego.
To zadanie jest trudne i wymaga nieco praktyki, aby dojść do
Zobaczmy to jednak na konkretnych przykładach. Przypuśćmy, że wprawy, ale z pewnością się opłaca. Spróbuj od dziś wykorzystywać
chcemy zapamiętać nazwisko ostatniego z królów Polski - Augusta Po- tę technikę do nauki słownictwa języka obcego, jeśli takowy studiujesz.
Zapamietywanie
˛
wyrażeń abstrakcyjnych
10
Dzień 10.
42
10 Dzień 10.
Instrukcja 1. Naucz sie˛ zapamietywa
˛
ć obce słownictwo
Dzień 9 Programowania Neuronalnego nauczył Cię efektywnej metody zapamiętywania wyrażeń abstrakcyjnych. Dzisiaj rozszerzymy nieco
tę technikę o naukę obcego słownictwa, zarówno obcojęzycznego jak i nowych wyrazów w języku rodzimym.
Jak prawdopodobnie zdążyłeś zauważyć, metody nauki języka obcego, jakie wykorzystuje się masowo w szkole, są niczym więcej jak stratą czasu.
Większość ludzi zaczyna uczyć się obcych języków już w podstawówce, potem uczą się jeszcze w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej, często
dwóch lub więcej języków. Efekt jest taki, że po ośmiu latach nauki nie potrafią skonstruować zdania w języku, którego się uczyli, ale wiedzą np.,
że w angielskim jest kilkanaście czasów.
Podstawą nauki języka obcego jest słownictwo, nauka obcego słownictwa jest więc naszym dzisiejszym celem. Korzystając z techniki przedstawionej
przez Dzień 9 Programowania Neuronalnego, zapamiętaj dziś dwadzieścia słów z dowolnego obcego języka. Przedstawię Ci przykładową
listę kilku słów wraz z mentalnymi obrazami, jakich możesz użyć do ich zapamiętania. Twoim zadaniem jest wybranie dowolnych dwudziestu
słów w języku obcym (mogą to też być słowa w rodzimym języku), stworzenie dla nich mentalnych odpowiedników i dzięki temu - zapamiętanie.
Oto przykładowa lista obcych słów:
• bygsor (wym. bigsor) - szwedzki: spodnie - pik+ser; byk+psor (profesor ujeżdża wściekłego byka mając założone na głowę spodnie, które
przesłaniają mu widok)
• besuchen (wym. bezuhen) - niemiecki odwiedzać - bez ucha (odwiedzasz w szpitalu znajomą osobę bez ucha, np. Van Gogha)
• ciruela - hiszpański śliwka - cyrk+Ela (znajoma Ela wykonuje akrobacje w cyrku na gigantycznej śliwce)
• psalidi - grecki nożyczki - w+sali+di+nożyczki (w jakiejś sali diament lub księżniczka Diana tańczą z wielkimi nożyczkami)
• singhakom - Thai sierpień - syn+hak+om+sierp+pień (syn wisi za portki na wielkim haku, hak medytuje w pozycji lotosu wydając z
siebie niskie "ommm", sierp kosi pnie niczym trawę, z jednoczesnym odgłosem "ommm")
• talon - francuski pięta - prosty przykład, wyobraź sobie, jak z pięty wyrasta wielki talon, np. na samochód
Początkowo możesz mieć problemy z odnalezieniem odpowiednich słów zastępczych, to wymaga ćwiczeń. Kiedy nabierzesz wprawy, stanie się to
automatyczne i bez namysłu będziesz odkrywał kolejne skojarzenia. Możesz sobie nieco pomóc, zaglądają choćby na blog Mnemeutyka, gdzie
autor daje przykłady takich asocjacji.
Przykładowe słowa w obcym języku znajdziesz też w podręcznikach dostępnych na WikiBooks, choćby w książce do nauki angielskiego.
Kiedy zapamiętasz dwadzieścia dowolnych, obcych zwrotów, wykonałeś instrukcję. Na końcu opisu dzisiejszego dnia jest też test sprawdzający,
jak poszło Ci zapamiętanie przykładowych, opisanych przed chwilą słów języka obcego.
43
10 Dzień 10.
Instrukcja 2. Poszerz swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Naucz się kolejnych kilkunastu zakładek GSP. Oto przykłady:
41. RaDio
42. RóżaNiec
43. RaMa
44. RuRa
45. RyLec
46. RaJa (płaszczka)
47. RóG, RaK
48. RaFa, RóW
49. RyBa
50. LaS
51. LoDy, LoT
52. LiNa
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
'
$
Instrukcja 3. Zacznij uczyć sie˛ jezyka
˛
obcego - opcjonalnie
Nauka języka obcego jest jednym z najlepiej rozwijających mózg zajęć, dlatego nawet jeśli nie zamierzasz się posługiwać nigdy żadnym obcym
językiem, możesz zacząć uczyć się jakiegoś, aby po prostu zwiększyć swoją inteligencję. To zadanie jest opcjonalne - jeśli chcesz, już dziś zacznij
się uczyć języka obcego.
Praktycznie w każdym języku używa się zaledwie kilku tysięcy słów, w większości konwersacji i tylko nieco więcej w tekstach pisanych. Ucząc się
regularnie przez około 10 minut dziennie, jesteś w stanie zapamiętać 3000 obcojęzycznych słów w ciągu roku!
1. Jeżeli nie masz pomysłu, jakiego języka się uczyć, zacznij od angielskiego. To dziś uniwersalny język, stosunkowo prosty, można się nim
porozumieć prawie wszędzie na świecie, jest to też główny język publikacji naukowych.
2. Aby zwiększyć efektywność zapamiętywania, skorzystaj z dobrodziejstw nowoczesnej technologii. Polecam szczególnie bezpłatne oprogramowanie Anki, najbardziej wszechstronne i uniwersalne z dostępnych dziś narzędzi tego typu.
3. Dostęp do serwisu AnkiWeb jest bezpłatny, wymaga tylko prostej rejestracji. W serwisie dostępne są bezpłatne bazy słownictwa i nie tylko,
np. rozbudowane bazy do nauki języka angielskiego, część także z lektorem.
4. Możesz też skorzystać z oprogramowania komercyjnego, na rynku dostępne są płatne kursy językowe i nie tylko.
&
%
44
10 Dzień 10.
Test słownictwa
Odpowiedz na poniższe pytania:
1. Bygsor to po szwedzku?
2. Besuchen oznacza?
3. Jaki to owoc: Ciruela?
4. Psalidi to po grecku?
5. Co Singhakom oznacza w języku Thai?
6. Jak po francusku brzmi wyraz pięta?
Jeżeli masz przynajmniej cztery prawidłowe Odpowiedzi, zdałeś test.
11
Dzień 11.
Instrukcja 1. Zapamietaj
˛
losowy rozkład talii kart
Dzisiejsza instrukcja przewiduje proste acz przyjemne zadanie - zapamiętanie przetasowanej talii pięćdziesięciu dwóch kart. Przeczytaj tutorial
Jak zapamiętać rozkład talii kart i następnie spróbuj to zrobić, korzystając z wybranej przez siebie mnemoniki - Pałacu Pamięci (Dzień 3) lub
GSP (Dzień 4).
Zapamiętanie całej talii za pierwszym razem jest trudne i zajmuje sporo czasu, wystarczy jednak, że wykonasz jedną próbę, a instrukcja zostanie
zrealizowana.
46
11 Dzień 11.
Jak zapamieta
˛ ć rozkład talii kart
Być może zapamiętanie przypadkowego rozkładu wielu talii kart wydaje się być rzeczą niezwykłą. Wystarczy jednak zapamiętać kilka dodatkowych informacji, aby potem przy użyciu Matrycy Pamięciowej
tego dokonać. Dzięki systematycznej praktyce będziesz mógł dojść do
poziomu, na którym zapamiętanie pięćdziesięciu dwóch przypadkowo
ułożonych kart zajmuje kilka minut.
Zapamiętywanie talii kart jest jedną z konkurencji na Mistrzostwach
w Zapamiętywaniu. Rekordzista zapamiętał jedną talię w ciągu około
dwudziestu sekund (20 sekund!). Uzyskując odpowiednie wyniki w tej
konkurencji, czyli zapamiętując talię kart w czasie krótszymi niż dwie
minuty, dodatkowo zapamiętując dziesięć talii w ciągu godziny i tysiąc
losowych cyfr w ciągu godziny, można uzyskać tytuł Arcymistrza Pamięci.
Cały sekret zapamiętania talii kart polega na przyporządkowaniu do
każdej z kart konkretnego obrazu, a następnie połączenie go z kolejnymi
numerami Matrycy Pamięciowej lub umieszczenie ich w Pałacu Pamięci.
W tradycyjnym słownictwie polskim trefl oznacza żołądź, kier to
serce, pik jest równoznaczny z winem a karo z dzwonkiem, to znacznie
ułatwi sprawę, gdyż każdy z kolorów zaczyna się na inną literę (dokładniej głoskę - pamiętajmy, że mamy do czynienia z alfabetem fonetycznym). Dla przykładu więc piątkę pik (wino) obrazować będzie wyraz
zaczynający się na w (jak wino) i zawierający jeszcze literę l (5 w alfabecie fonetycznym). Na następnej stronie znajdują się przykładowe
zakładki.
Jak widać z przykładu, dla dziesiątek dajemy cyfrę zero (s lub z w alfabecie fonetycznym), króle natomiast będą symbolizować poszczególne
kolory kart, czyli żołędzie, serca, dzwonki i wino. Zamiast proponowanych zakładek dla każdej z dam w talii możemy wyobrazić sobie np.
obrazy damy żylastej dla żołędzi, dziobatej dla dzwonków, wąsatej dla
wina, a np. w koronie dla czerwieni. Pamiętajmy, że uruchamiając
własną kreatywność i inwencję twórczą do znalezienia odpowiedniego
obrazu dla danej karty znacznie ułatwimy sobie zapamiętanie naszych
zakładek.
Trening wyobraźni z kartami ma wiele zalet, wzmacniasz np. pamięć
poprzez zabawę. Nawet jeśli nie zamierzasz nigdy nigdzie popisywać się
karcianymi sztuczkami, ta technika jest dobra do treningu. No i zapamiętywanie kart, jak już wspominałem, jest jedną z najważniejszych
konkurencji, w której osiągnięcie pewnego wyniku pretenduje do uzyskania tytułu Arcymistrza Pamięci.
11 Dzień 11.
47
12
Dzień 12.
49
12 Dzień 12.
Instrukcja 1. Zapamietaj
˛
najważniejsze historyczne bitwy
Najważniejsza instrukcja na dzień dzisiejszy prezentuje, w jaki sposób można uczyć się historii. Twoje zadanie na dziś, to zapamiętanie kilkunastu
wydarzeń, jakie opisane są w artykule 18 decydujących bitew w dziejach świata. Kiedy odtworzysz zapamiętane wydarzenia z pamięci, korzystając
z testu zamieszczonego na końcu artykułu, wykonałeś instrukcję.
Gdybyś potrzebował więcej informacji, zaglądnij proszę tutaj.
Instrukcja 2. Poszerz swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Naucz się kolejnych kilkunastu zakładek GSP. Oto przykłady:
53. LaMa
54. LiRa
55. LaLa
56. LeJ
57. LeżaK
58. LeW
59. LuPa, LeP
60. JaZ (budowla piętrząca wodę)
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
50
12 Dzień 12.
18 decydujacych
˛
bitew w dziejach świata
6. Czerwiec – ChoJa (choinka) lub „czerwień”.
7. Lipiec – LeżaK lub „lipa”.
8. Sierpień – SoWa lub „sierp” lub „słońce”.
Salomon Szereszewski, jeden z największych mnemonistów wszech czasów, pamiętał około 100 tysięcy dat i wydarzeń, jak oszacował badający
jego zdolności doktor Łuria. Zapamiętywanie fikcyjnych dat jest jedną
z konkurencji na Mistrzostwach Świata w Zapamiętywaniu, rekordzista
z 2012 roku, Johannes Mallow, zapamiętał w ten sposób 132 fikcyjne
zdarzenia w ciągu pięciu minut. Prawie cały materiał z historii nauczany w polskich liceach można sprowadzić do 5-6 tysięcy wydarzeń
historycznych. Przy podobnej efektywności, można by zapamiętać 1000
dat w ciągu godziny i nauczyć się materiału czteroletniej szkoły średniej
w ciągu tygodnia, poświęcając na to godzinę dziennie.
Jak więc zapamiętywać daty? Sposób jest adekwatny do metody,
jaką wykorzystywaliśmy przy zapamiętaniu numerów telefonów. Rok
wydarzenia zamieniamy zgodnie z zasadami GSP na łatwy do wyobrażenia obraz. Można tutaj posłużyć się programem 2Know. Teraz wystarczy stworzyć w pamięci odpowiednie, śmieszne wyobrażenie, zgodnie
z zasadami, które opisywał Dzień 1 Programowania Neuronalnego.
W ten sposób możemy zapamiętywać nawet szczegółowe daty, także
miesiące wydarzeń czy rocznic, należy tylko dla każdego miesiąca stworzyć prosty do zapamiętania obraz, np. takie:
1. Styczeń – SaD – zaczyna się na „s” i zawiera głoskę D oznaczającą
1, pierwszy miesiąc roku lub „śnieg” - kojarzy się z najzimniejszym
miesiącem i zaczyna na przypominającą „s” głoskę „ś”.
2. Luty – LiaNa lub „lód”, który zaczyna się na tę samą literę i kojarzy się z zimnym lutym.
3. Marzec – MuMia lub „marzanna”.
4. Kwiecień – KuRa lub „kwiaty”.
5. Maj – MLecz lub „majonez”.
9. Wrzesień – WiePrz lub „wrzosy”.
10. Październik – PoTaS lub motyl „paź”.
11. Listopad – LaTyT (skała) lub „liście”.
12. Grudzień – GiTaNa (cyganka) lub Mikołaj.
Wskazówki
1. Gdy chcesz zapamiętać jakieś wydarzenie, najpierw wyodrębnij z
niego najważniejsze elementy i słowa kluczowe, które zamienisz
potem na ikony w wyobraźni. Spójrzmy na pierwszy przykład
w tabeli, słowa kluczowe to: 490; p.n.e.; Maraton; Grecy vs.
Persowie.
2. Uszereguj kluczowe elementy w kolejności, w jakiej będą tworzyły
łańcuch ikon w wyobraźni. Dobrze byłoby, żeby kolejność była
taka sama w każdym wydarzeniu, tzn. np. najpierw data, potem
strony bitwy, potem miejsce itp., lub inna.
3. Zamień kluczowe elementy na łatwe do wyobrażenia ikony. 490 aRBuZ; p.n.e. - pinezki; Maraton - bieg maratoński; Grecy - mapa
Grecji; Persowie - perski dywan.
4. Połącz wszystko w łańcuch w wyobraźni, zgodnie z zasadami, jakie opisywał Dzień 1 Programowania Neuronalnego - stwórz
żywe, współdziałające ze sobą i niezwykłe wyobrażenia. Najlepiej, gdy w jednym wyobrażeniu połączysz tylko dwa elementy,
inaczej wszystko może się pomylić. Twórz w ten sposób łańcuch
wyobrażeń, poprzez kolejne ogniwa. Nadziewasz aRBuZ na wielką
pinezkę; pinezki biorą udział w biegu maratońskim z perskimi dywanami; charakterystyczna mapa Grecji trzepie rozłożony perski
51
12 Dzień 12.
dywan (tutaj dodatkowo zawarta jest informacja, kto wygrał w
bitwie, no bo dywan jest w gorszej pozycji, jest trzepany).
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Bitwa
Bitwa pod Maratonem
Wyprawa sycylijska
Bitwa pod Gaugamelą
Bitwa nad Metaurusem
Bitwa w Lesie Teutoburskim
Bitwa na Polach Katalaunijskich
Bitwa pod Poitiers
Bitwa pod Hastings
Oblężenie Orleanu
Zniszczenie Wielkiej Armady
Bitwa pod Blenheim
Bitwa pod Połtawą
Kapitulacja pod Saratogą
Bitwa pod Valmy
Bitwa pod Waterloo
Bitwa pod Sedanem
Cud nad Marną
Cud nad Wisłą
Data
490 p.n.e.
413 p.n.e.
331 p.n.e.
207 p.n.e.
9 n.e.
451
732
1066
1428-1429
1588
1704
1709
17 października 1777
1792
18 czerwca 1815
1 września 1870
5-9 września 1914
13-25 sierpnia 1920
5. Dobrze się baw i odczuj satysfakcję, zdając test.
Oto ważniejsze bitwy w historii ludzkości i metody ich zapamiętania.
Opis
Najważniejsza bitwa pierwszej wielkiej inwazji perskiej na Grecję.
Próba przejęcia kontroli nad Sycylią przez Ateny w czasie wojny peloponeskiej.
Rozbicie perskiej armii przez Aleksandra Wielkiego.
Rozgromienie armii kartagińskiej przez Rzymian.
Zwycięstwo Germanów nad rzymskimi legionami.
Cesarstwo Rzymskie powstrzymuje atak Hunów.
Frankowie powstrzymują inwazję Arabów na Europę.
Normanowie podbijają Anglię.
Francuzi pod dowództwem Joanny d’Arc przejmują inicjatywę w wojnie stuletniej.
Zniszczenie Wielkiej Armady hiszpańskiej przez Anglików.
Kres dominacji Francuzów w Europie.
Kres panowania Szwecji na wodach Morza Śródziemnego.
Punkt zwrotny wojny o wyzwolenie Stanów Zjednoczonych.
Francuzi powstrzymują ofensywę austriacko-pruską.
Ostateczne pokonanie Napoleona.
Wojska pruskie rozbijają armię francuską.
Francja zatrzymuje ofensywę niemiecką podczas I wojny światowej.
Powstrzymanie inwazji Armii Czerwonej na Europę.
52
12 Dzień 12.
Pomoc
1. aRBuZ (490) + pinezki lub pnie (p.n.e.) + bieg maratoński + perski dywan + mapa Grecji; Nadziewasz soczysty aRBuZ na wielką
pinezkę; grupa pinesek bierze udział w biegu maratońskim z grupą
perskich dywanów (które przegrywają bieg); mapa Grecji trzepie
perski dywan.
2. RyTM (413) + pnie (p.n.e.) + Sycylia na mapie, leży koło
Włoch, które mają kształt buta + antena (Ateny); Pnie tańczą
do RyTMu; Włochy kopią Sycylię niczym piłkę, a ta rozbija ustawione jak kręgle pnie drzew; Włochy kopią Sycylię, a ta rozbija w
strzępy antenę (porażka Aten).
3. MaMuT (331) + pinezki (p.n.e.) + Gargamel (Gaugamela) +
Aleksander Wielki lub bardzo duży, znany Olek (np. Aleksander Kwaśniewski) + perski dywan; Włochaty, wielki MaMuT niechcący siada na pinezce i wylatuje z bólu w górę, jak na kreskówkach; Gargamel trzyma wielka pinezkę jak parasol; Gargamel wita
się z wielkim Aleksandrem Kwaśniewskim i pyta go, co sądzi o
polowaniach na Smerfy; Aleksander zwija perski dywan i bierze
go na plecy (porażka Persów).
4. NeSKa (270) + pnie (p.n.e.) + meta i obrus (Metaurus) + Rzymianin w charakterystycznym stroju żołnierza + karta do gry
(Kartagina); Słodzisz sobie kawę NeSKę dwoma łyżeczkami pni;
pnie biegną do mety wraz z obrusami; Rzymianin nakrywa obrusem stół; Rzymianin gra w karty.
5. Piec (9) + las, tętent i burek (las Teutoburski) + Niemiec (Germanin) + rzymski żołnierz; Wrzucasz do Pieca las; las z psów
burków biegnie z tętentem (czyli odgłosem kopyt, jak konie); armia Niemców biegnie z tętentem jak konie, zadeptując rzymskiego
żołnierza.
6. RoLeTa (451) + kat, znana Ala i Unia Europejska + rzymski żołnierz + Hun w charakterystycznym stroju; Kat dokonuje egzekuzji
za pomocą RoLeTy (może dokonywać egzekucji na wyobrażonym
Hunie); znana Ala dokonuje egzekucji Unii Europejskiej (np. flagi,
lub mapy Europy); rzymski legionista próbuje bezskutecznie odnaleźć się w realiach "nowoczesnej" Unii Europejskiej; rzymski
żołnierz wygrywa w starciu na kciuki z Hunem.
7. KiMoNo (732) + płacz i R (Poitiers czy się pułatier) + Francuz
lub znany Franciszek, np. z Asyżu + żołnierz w Turbanie z charakterystycznym mieczem (saif); KiMoNo płacze rzewnymi łzami;
wielkie R płacze jednym okiem (które jest w jego "brzuszku");
Franciszek z Asyżu wkłada sobie literkę R jako aureolę; Franciszek z Asyżu zdziela Araba w głowę, aż mu spada turban.
8. DySocJacJa (1066) + plastik (Hastings) + Norman, czyli np. człowiek spacerujący po mapie Półwyspu Skandynawskiego + mapa
Anglii; Wyobraź sobie, jak plastik ulega DySocJacJi, czyli rozpada się na drobniejsze fragmenty; Norman spaceruje po swoim
półwyspie z wielkim, plastikowym mieczem; Norman podchodzi
do angielskiej wyspy, podważa ją mieczem i wrzuca do Atlantyku.
9. CyTRyNoWiec (1428) + stacja Orlen (Orlean) + Joanna d’Arc
lub znana Joanna; Wyobraź sobie Joannę d’Arc, która wyrywa
cyTRyNoWiec (1428) i atakuje nim stację benzynową Orlen (Orlean).
10. Tysiąc butelek fioletowej śLiWoWicy (588, wiem, że nie jest fioletowa, ale tak łatwiej zapamiętać obraz) + wielka armata (Wielka
Armada); Tysiąc butelek fioletowej śLiWoWicy pływa po morzu
i walczy z wielką, pływającą armatą zatapiając ją. Proponuję
też spróbować mnemonikę rymowankę: Jedynka i piątka, i ósemki
dwie, hiszpańska Armada poległa na dnie.
11. Tysiąc GąSioRów (704) biegnie głośno gęgając po mapie Europy
i "denominuje" po drodze Francję.
53
12 Dzień 12.
12. Tysiąc GoSPoch (709) na mapie Europy przegania trzymaną w rękach potrawą (Połtawą) wszystkich z okolic Morza Śródziemnego.
13. Motyl paź biegnie skacząc wzwyż, przy czym pomaga mu TyczKa
(17 październik); w następnym wyobrażeniu motyl paź rozbija
stado tysiąca KuKułeK (777); w kolejnym wyobrażeniu tysiąc KuKułeK porywa Sarę ubraną w togę (Saratoga, mój pies ma na imię
Sara, można też wyobrazić sobie seksowną Sarę z polskiego, starego filmu o tym samym tytule).
14. Jeżeli nie obawiasz się swojej wyobraźni, spróbuj zobaczyć dwie
strony wojny uprawiające DoGłęBNą (1792) miłość francuską, po
czym krzyczą: "A teraz walmy!" (Valmy). Co prawda już samo
wspomnienie o możliwości wyobrażenia sobie czegoś podobnego
może w naszej kulturze zostać odebrane z wielkim oburzeniem,
m.in. zresztą dla tego purytańscy reformatorzy edukacji zakazali
w Anglii korzystania z mnemoniki. Możesz być jednak pewien, że
takiego wyobrażenia nie zapomnisz. Jeżeli jednak nie odpowiada
Ci, wymyśl własne.
15. Cała czerwona DiWa (18 czerwca) śpiewa głośno; Napoleon z jedną
ręką za pazuchą siedzi sobie wygodnie w jednym z tysiąca czerwonych FoTeLi (815); Napoleona przygniata nagle kupa waty (Waterloo).
16. Dłoń i wrzosy (1 września) śpiewają w DWuGłoSie (1870); kolejny obraz: wojska pruskie (prusak to taki duży, brunatny owad
domowy) miażdżą armię francuską śpiewając w DWuGłosie.
17. Locha, czyli samica świni, skacze żwawo niczym Pchła po wielkim, włochatym, tłustym WiePrzu (Locha - 5, Pchła - 9, wieprz wrzesień; użyj tutaj innego wyobrażenia dla września, aby uniknąć
interferencji tych obrazów z wcześniejszą datą, gdzie też był wrzesień; żeby locha nie pomyliła Ci się z wieprzem, wyobraź ją sobie
np. w długich, blond włosach, jak popularna postać z muppetów świnka Piggy). Kolejny obraz w łańcuchu: włochaty wieprz kręci
się na aDaPTeRze (1914) zamiast płyty. Kolejny obraz: wieprz
odziany w charakterystyczną flagę nazistowską ze swastyką, zostaje porwany przez Francuza i nabity na ruszt.
18. TaMa z wielkim NochaLem, z który jest zakolczykowany sierpem
niczym byk (13-25 sierpnia). Sierpem kosisz pole złożone z tysiąca
PeNiSów (920; wiem, bolesne wyobrażenie). Kolejne wyobrażenie:
wielki PeNiS powstrzymuje całą armię złożoną z samych czerwonych żołnierzy. Kolejny obraz: armia czerwonych żołnierzy niczym
lemingi z popularnego filmu Disneya, topi się w Wiśle (w rzeczywistości lemingi nie robią takich rzeczy, ale w wyobraźni mogą
robić).
54
12 Dzień 12.
Test historyczny
Odpowiedz na poniższe pytania dotyczące osiemnastu najważniejszych bitew w historii. Następnie sprawdź prawidłowe Odpowiedzi. Zdałeś test,
jeśli odpowiedziałeś poprawnie na dziesięć pytań, w przeciwnym razie spróbuj zmodyfikować swoje wyobrażenia i wykonaj test jeszcze raz.
1. W którym roku odbyła się bitwa po Maratonem?
2. Która ze stron konfliktu przegrała w wyprawie sycylijskiej?
3. Gdzie odbyła się ważna bitwa w 331 roku przed naszą erą, w której Aleksander Macedoński rozbił wojska perskie?
4. W którym roku odbyła się bitwa pod Metaurusem?
5. Kto zwyciężył w bitwie w Lesie Teutoburskim?
6. W którym roku odbyła się bitwa na Polach Katalaunijskich?
7. Jakie wydarzenie miało miejsce pod Poiters w 732 roku?
8. Kto zwyciężył w bitwie pod Hastings w 1066 roku?
9. W jakich latach miało miejsce oblężenie Orleanu przez armię Joanny d’Arc?
10. W którym roku Anglicy zniszczyli Wielką Armadę Hiszpańską?
11. W którym roku odbyła się bitwa pod Bleinheim, kładąca kres dominacji Francuzów w Europie?
12. W którym roku odbyła się bitwa pod Połtawą?
13. W 1777 roku pod Saratogą nastąpił punkt zwrotny w wojnie o wyzwolenie USA, który dokładnie był to dzień roku?
14. W którym roku odbyła się bitwa pod Valmy, w którym Francuzi powstrzymali ofensywę austriacko-pruską?
15. Kiedy i gdzie ostatecznie pokonano Napoleona? (wystarczy podać rok, datę lub miejsce)
16. 1 września pod Sedanem wojska pruskie rozbiły armię francuską. Jaki to był rok?
17. Podaj dokładną datę Cudu nad Marną i strony, jakie brały udział w tym starciu (wystarczy podać datę, rok lub strony starcia).
18. Podaj informacje dotyczące Cudu nad Wisłą (datę, rok lub strony starcia).
13
Dzień 13.
56
13 Dzień 13.
Instrukcja 1. Powtórz ważne numery telefonów
W Dzień 5 Programowania Neuronalnego jedną z instrukcji było zapamiętanie listy dziesięciu najważniejszych numerów telefonów. Mnemonika, choć znacznie ułatwia zapamiętywanie, nie sprawi, że wszystkie informacje zostaną wprowadzone do pamięci długotrwałej. Aby tak się
stało, należy zapamiętywane informacje powtarzać w pewnych, coraz dłuższych interwałach czasowych.
Pierwsza instrukcja na dzień dzisiejszy, to powtórzenie z pamięci listy dziesięciu najważniejszych numerów telefonów, jaką stworzyłeś w Dzień 5
Programowania Neuronalnego.
Instrukcja 2. Rozbuduj swój PAŁAC PAMI ECI
˛
Przeczytaj tutorial Architektonika pamięci, aby dowiedzieć się, w jaki efektywny sposób gromadzić wiedzę i nią zarządzać.
Instrukcja 3. Powtórz 18 najważniejszych bitew w historii - opcjonalnie
W Dzień 12 Programowania Neuronalnego jedną z instrukcji było nauczenie się osiemnastu wydarzeń historycznych. Jeżeli chcesz je trwale
zapamiętać, musisz co najmniej kilkukrotnie powtórzyć te informacje. Dziś opcjonalnie przejrzyj jeszcze raz w pamięci wszystkie wyobrażenia,
jakie wtedy stworzyłeś. Możesz wpisać je także w swoją "sieć" wiedzy, jak to zrobić, dowiesz się z tutorialu Architektonika pamięci.
57
13 Dzień 13.
Architektonika pamieci
˛
Ludzka pamięć funkcjonuje w sposób zupełnie inny, niż pamięć komputerowa. Współczesna edukacja wydaje się tego nie zauważać, dlatego jej
efektywność nie jest tak dobra, jak być powinna. Pamięć jest właściwie najważniejszą rzeczą w zdobywaniu wiedzy i kreatywności, dlatego
warto poznać skuteczne metody zarządzania nią.
Jak zapewne wiesz, ludzka pamięć ma charakter asocjatywny, kolejne
informacje są w niej zapisywane na zasadzie asocjacji, czyli skojarzeń w
postaci pojedynczych jednostek i grup informacji, tzw. mnemonów. To
model teoretyczny, ale wystarczający na nasze potrzeby. Pamięć można
porównać do sieci neuronalnej, każdy pojedynczy neuron to mnemon i
tak, jak każdy neuron łączy się aksonami z kilkoma tysiącami innych
neuronów, tak samo mnemony w pamięci połączone są ze sobą za pomocą skojarzeń. Jeżeli chcesz skutecznie zapisać jakiś mnemon w pamięci, musisz włączyć go w już istniejącą sieć.
W Dzień 12 Programowania Neuronalnego jedną z instrukcji było nauczenie się osiemnastu wydarzeń historycznych, co znacznie
ułatwiało skorzystanie z mnemoniki. Choć zapewne bez większych problemów zdałeś potem test, jestem przekonany, że gdybym poprosił Cię
o wymienienie po kolei wszystkich tych wydarzeń, miałbyś z tym problem. Co prawda są one w pamięci i w odpowiednim momencie będziesz
w stanie je sobie przypomnieć, ale ponieważ każde jest pewnie w innym
miejscu Twojej "sieci" wiedzy, miałbyś problem z bezpośrednim ich wymienieniem. Dlatego aby mieć bezpośredni, pamięciowy dostęp do grup
mnemonów, można umieścić je w swojej "sieci" wiedzy w sposób uporządkowany, rozbudowując Pałac Pamięci, o czy była mowa w Dzień 3
Programowania Neuronalnego lub konstruując Matrycę Pamięciową, tak jak zostało to opisane w Dzień 4. Można także skorzystać z
obu mnemonik.
Gdybyś więc chciał mieć bezpośredni, pamięciowy dostęp do osiem-
nastu najważniejszych bitew w historii, powinieneś umieścić je gdzieś w
Pałacu Pamięci, obok siebie lub w Matrycy Pamięciowej na wybranych przez siebie zakładkach. Oczywiście nie wszystkie informacje
trzeba umieszczać w pamięci, np. nie ma potrzeby umieszczać tam numerów telefonów, no chyba, że chciałbyś kiedyś mieć dostęp do całej
listy i ją w pamięci przeglądać.
Powtarzanie informacji
Umieszczenie jakiejś informacji w pamięci to tylko połowa sukcesu. Aby
mieć do niej ciągły dostęp, należy w odpowiednich, coraz dłuższych interwałach czasowych dokonywać powtórek, inaczej mnemony będą się z
pamięci ulatniać. Zagadnieniem zapominania zajęli się już w latach 80.
XX wieku dwaj polscy naukowcy, Piotr Woźniak i Edward Gorzelańczyk. Stworzyli teoretyczny model pamięci, który dr Woźniak rozwinął
potem w system SuperMemo.
Jeżeli chcesz coś trwale zapamiętać, powinieneś tę informację powtórzyć przynajmniej kilkukrotnie w pewnych odstępach czasu. Edukacja
skonstruowana jest w taki sposób, że na jej poszczególnych szczeblach
informacje powtarzane są w sposób chaotyczny, co nie jest efektywne.
Możesz "ręcznie" ustalić sobie kolejne dni powtórek dla informacji, jakie
chcesz zapamiętać trwale, korzystając z prostego algorytmu:
1. Pierwsza powtórka - po 24 godzinach.
2. Druga powtórka - po tygodniu.
3. Trzecia powtórka - po miesiącu.
Jednakże kontrola kolejnych interwałów powtórek może być problematyczna, gdy dużo się uczymy lub próbujemy zapamiętać wiele rzeczy, jak
np. słownictwo języka obcego. Tutaj z pomocą przychodzi nam nowoczesna technologia, istnieją bowiem programy komputerowe, która same
ustalają interwały dla kolejnych powtórek. Istnieje wiele programów
komputerowych, wykorzystujących system SuperMemo, wymienię trzy
58
13 Dzień 13.
moim zdaniem najlepsze, dostępne bezpłatnie, najbardziej uniwersalne:
Mnemosyne- Mnemosyne także dostępny jest za darmo na wszystkie
platformy systemowe, jednakże nie posiada już tak rozbudowanego
Anki- program dostępny za darmo na wszystkie platformy systemowe
repozytorium kursów jak Anki.
(Windows, Linux, Mac, BSD) oraz na smartfony. Można go
także używać bezpośrednio z przeglądarki internetowej za pomocą Jeżeli więc na poważnie myślisz o nauce lub chcesz coś trwale zapamięotwartej, bezpłatnej platformy AnkiWeb, gdzie znajduje się sporo tać, wykorzystaj nowoczesną technologię, wybierz jeden z dostępnych
różnorodnych, bezpłatnych kursów.
programów komputerowych i zacznij z niego regularnie korzystać. W
SuperMemo2004 - twórcy metody SuperMemo udostępniają bezpłat- programie możesz np. umieszczać informacje, jakie zapisujesz w Manie niektóre starsze wersje swojego programu, bardzo rozbudowane trycy Pamięciowej czy Pałacu Pamięci, a ten przypomni Ci w odi bogate w funkcje, ale dostępne tylko na platformy Windows. Nie- powiednich dniach, że należy dokonać powtórki.
które kursy są darmowe, ale bazy danych są rozproszone w sieci.
14
Dzień 14.
60
14 Dzień 14.
Instrukcja 1. Poszerz swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Naucz się kolejnych dwudziestu zakładek GSP. Oto przykłady:
61. YeTi
62. JeżyNa
63. JaMa
64. JaR
65. JeLeń
66. JaJo
67. JuKa
68. JaWa
69. JaPa
70. KoSa
71. KoT
72. KaNu
73. KaMień
74. KuRa
75. KoaLa
76. KiJ
77. KaczKa
78. GWóźdź
79. KaPeć
80. WaZa
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
Instrukcja 2. Daj sobie nagrode˛
Za Tobą dwa tygodnie programowania umysłu. Jeżeli sumiennie wykonałeś wszystkie instrukcje, należy Ci się nagroda.
Instrukcja 3. Uzupełnij dziennik wyników - opcjonalnie
Jeżeli zdecydowałeś się prowadzić Dziennik wyników, dziś jest dobry moment, aby go uzupełnić.
15
Dzień 15.
62
15 Dzień 15.
Instrukcja 1. Aktywuj swoja˛ pamie˛ ć fotograficzna˛
U części dzieci zaobserwowano coś, co można nazwać pamięcią fotograficzną, lub wyobraźnią ejdetyczną. Dzieci prawdopodobnie zapamiętują
na pewien krótki okres obrazy bardzo szczegółowo i potrafią je z pamięci odtworzyć, przy czym zdolność ta znika wraz z wiekiem, a u dorosłych już tylko około 0,1% populacji ją posiada. Badania pokazały, że pamięć fotograficzna jest podatna na sugestie i zniekształcenia, a także
prawdopodobnie hamuje kreatywność. Przeczytaj tutorial Aktywacja pamięci ejdetycznej i zastosuj się do zawartych w nim instrukcji.
Instrukcja 2. Poszerz swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Naucz się kolejnych dziesięciu zakładek GSP. Oto przykłady:
81. WiDły
82. WłóczNia
83. WyMię
84. WóR, WiR
85. FoLia, FaLa
86. WiJ
87. FoKa, WaGa
88. WarzyWa
89. WiePrz
90. PieS
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
63
15 Dzień 15.
Aktywacja pamieci
˛ ejdetycznej
Zadanie polega na zapamiętaniu położenia i nazw parków narodowych Polski, widocznych na mapie kilka stron dalej.
Spróbuj wykonać polecone ćwiczenia, a następnie przejdź do testu.
Doświadczenia części współczesnych mnemonistów pokazują, że pamięć
fotograficzna prawdopodobnie nie jest niczym więcej, jak tylko mistrzowsko zastosowaną i wytrenowaną mnemoniką. Przykładem jest
Derren Brown, który na potrzeby jednego ze swoich show zapamiętał ze
szczegółami mapę Londynu korzystając z mnemoniki właśnie, podobnej
do tej, jaką zaraz przedstawię.
Aby zapamiętać rozmieszczenie poszczególnych parków narodowych,
musimy znaleźć łatwe do zapamiętania i wyobrażenia zakładki dla poszczególnych sektorów. Możliwe jest stworzenie zakładek dla określonych kombinacji równoleżnik/południk, dzięki czemu znalibyśmy nawet dokładne położenie geograficzne zapamiętywanych obiektów, ale dla
uproszczenia zrobimy sobie tylko zakładki dla sektorów, zgodnie z następującym kluczem:
• A1 - AkT
Jak widać na załączonej mapie, Polska jest podzielona na sektory,
wyznaczone przez południki (15, 19 i 23) oraz równoleżniki (50 i 54).
Bardzo częstą praktyką w atlasach jest dzielenie map właśnie na sektory,
co ułatwia odnajdywanie szukanych obiektów. Dodamy jeszcze równoleżnik 52, wtedy nasza mapa będzie podzielona na kilkanaście sektorów,
a w każdym z nich znajdują się następujące parki narodowe:
• A2 - AeroplaN
• B1 - But
• B2 - BaraN
• B3 - BuM (albo BoM, przyrząd gimnastyczny)
• C2 - CyceroN
• C3 - CKM
• C4 - ChóR
64
15 Dzień 15.
• D1 - DruT
• D2 - DżiN
• D3 - DżeM
Jak widać, zakładki dla sektorów zaczynają się na literkę sektora i
kończą literką odpowiadającą w alfabecie fonetycznym cyfrze sektora.
Środkowe litery nie mają dla nas znaczenia, możesz oczywiście wymyślić własne przykłady, które Cię przekonują. Przeczytaj kilkakrotnie tę
listę, aby zapadła w pamięć. Teraz wystarczy wykorzystać mnemotechnikę, jaką poznałeś już w Dzień 1 Programowania Neuronalnego i
metodę zamiany słów na obrazy, opisaną w Dzień 9.
Zaproponuję Ci kilka możliwych przykładów wyobrażeń, jednak ponieważ masz już trochę praktyki, prawdopodobnie będziesz chciał też
wykorzystać własne.
1. Akt + wole (Woliński) = naga rzeźba ma wielkie wole.
2. Aeroplan + warta (Ujścia Warty) = starego typu samolot stoi na
warcie.
3. But + słowik (Słowiński) = słowik w butach.
4. Baran + las uszu (Bory Tucholskie) + drewno (Drawieński) +
wielka Polska (Wielkopolski) = rozpędzony baran rozbija las uszu;
las uszu zostaje wyrąbany i przerobiony na drewno; wielka Polska
jest zbudowana z drewna, albo ma drewniane nogi.
5. Bom + kark i noski (Karkonoski) + stoły i góry (Stołowogórski)
= kark i małe noski ćwiczą na bomie; wielkie jak góry stoły ćwiczą
na bomie.
6. Cyceron + Bieber (Biebrzański) + Narnia (Narwiński) + kemping
i noski (Kampinoski) = Justin Bieber niczym Cyceron występuje
na mównicy; Bieber przechodzi przez szafę do bajkowej krainy
Narnii; noski rozbijają kemping w krainie Narnii.
7. CKM + święta (Świętokrzyski) + ojciec (Ojcowski) = Mikołaj
niszczy świąteczny nastrój za pomocą CKM; tata przebrany za
Mikołaja próbuje rozdawać dzieciom prezenty.
8. Chór + baby i góra (Babiogórski) + Tatry (Tatrzański) + goryczka (Gorczański) + piana (Pieniński) + mag (Magurski) +
wieszcz (Bieszczadzki) = góry w kształcie bab śpiewają żwawo
w chórze; góry w kształcie bab to Tatry; próbujesz kęsa Tatr, są
lekko gorzkie w smaku; piana ma też smak lekko gorzki, spróbuj jej w wyobraźni; mag używa swojego potężnego czaru, zalewa
wszystko pianą; mag wieszczy przyszłość w szklanej kuli.
9. Drut + Viagra (Wigierski) = drut staje nagle dęba pod wpływem
Viagry.
10. Dżin + biała wieża (Białowieski) = pocierasz białą wieżę, a z tej
materializuje się dżin.
11. Dżem + pole (Poleski) + roztocze (Roztoczański) = smarujesz
pole dżemem; wielkie roztocze wcina kanapkę wysmarowaną z każdej strony dżemem.
Przejrzyj jeszcze raz wszystkie wyobrażenia, po czym przejdź do testu.
Jeżeli masz ochotę na więcej zadań, możesz dziś opcjonalnie spróbować
zapamiętać w ten sam sposób najważniejsze parki krajobrazowe, jakie
widnieją na mapie Polski.
Rysunek 15.0.1: Najważniejsze parki narodowe i krajobrazowe Polski.
Rysunek 15.0.2: TEST: Nazwij wymienione parki narodowe Polski. Zdałeś test, jeśli nazwałeś prawidłowo 12 parków. W przeciwnym wypadku
zrewiduj swoje wyobrażenia i spróbuj ponownie. Odpowiedzi
16
Dzień 16.
68
16 Dzień 16.
Instrukcja 1. Poszerz swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Naucz się kolejnych dziesięciu zakładek GSP. Oto przykłady:
91. BuTy
92. PiaNa, PszeNica
93. PiżaMa
94. PióRo, PRoca
95. BaL, PaL
96. BoJa
97. BąK, BańKa, BóG, BułKa
98. PiWo
99. PaPież, BaBcia, BiBuła
100. DZeuS, DeSuSy (damskie majtki)
Jak już wiesz, możesz skorzystać z programu 2Know, jeśli nie przekonują Cię wyżej wymienione przykłady. Kiedy z pamięci powtórzysz odpowiadające każdej z liczb słowa - wykonałeś instrukcję.
Instrukcja 2. Zwielokrotnij swoja˛ M ATRYC E˛ PAMI ECIOW
˛
A˛
Przeczytaj tutorial Zwielokrotnianie Matrycy Pamięciowej i dowiedz się, w jaki sposób możesz zwiększyć możliwości tej mnemoniki o 1000%.
69
16 Dzień 16.
Zwielokrotnianie M ATRYCY PAMI ECIOWEJ
˛
Istnieją dwa zasadnicze sposoby na powielenie naszej Matrycy tak, aby
można w niej było "zapisać" kilkadziesiąt tysięcy jednostek informacji.
Każdy ze sposobów ma swoje wady i zalety, indywidualną sprawą jest
więc wybór najodpowiedniejszego dla nas.
Sposób 1. Nowe zakładki
Aby zwiększyć pojemność naszej Matrycy o dodatkowe 900% możemy
wymyślić zakładki obrazkowe dla liczb od 100 do 1000. Jest to rzecz bardzo czasochłonna, wymagająca od nas doskonałej znajomości słownika.
Zaletą tej metody jest fakt, iż nie będziemy musieli wysilać za bardzo
naszej wyobraźni w trakcie zapisywania danych do Matrycy, co miałoby
miejsce, gdybyśmy powielali Matrycę na drugi opisany w następnym
paragrafie sposób. Sporą wadę stanowi niemożność znalezienia dla pewnych liczb trzycyfrowych pojedynczego słowa, wystąpi więc konieczność
użycia dwóch obrazów w jednej zakładce.
Żebyś nie musiał się zbytnio męczyć, sam wybrałem najlepsze moim
zdaniem do wyobrażenia zakładki w języku polskim i umieściłem w
książce Pałac pamięci, którą możesz bezpłatnie pobrać z sieci w formacie PDF. Możesz też skorzystać z programu 2Know, którego to twórcy
udostępnili bez ograniczeń, a ja stworzyłem dla niego polskojęzyczny
słownik.
Jeżeli uda nam się przebrnąć przez tę część i stworzyć 1000 zakładek
obrazkowych dla liczb od 0 do 999, możemy przejść do drugiego etapu,
czyli powielenia Matrycy o dalsze 900%. Tu sprawa jest już o wiele
prostsza, gdyż będziemy potrzebować jedynie dziesięciu dodatkowych
obrazów, aby to uczynić. Nasza wyobraźnia wykorzysta 1000 zakładek
stworzonych do tej pory, ale dodatkowo wyobrażamy je sobie:
1000 - 1999 w wielkim bloku lodu
2000 - 2999 pokryte gęstym olejem
3000 - 3999 palące się w snopach iskier
4000 - 4999 pulsujące w intensywnym świetle purpury
5000 - 5999 zrobione z delikatnego zamszu
6000 - 6999 całkowicie przezroczyste
7000 - 7999 pachnące twoim ulubionym zapachem
8000 - 8999 na środku autostrady
9000 - 9999 na błękitnym niebie
Dla przykładu więc zakładka oznaczona numerem 6014 to dla nas
wielki, przezroczysty Tir, a zakładka 1074 to kura tkwiąca w bloku lodu
w taki sposób, że jej głowa jest na zewnątrz, może więc swobodnie gdakać (mamy tu do czynienia z dźwiękiem, jako dodatkowym bodźcem dla
pamięci). Aby stworzyć zakładkę 5939 potrzebny nam będzie obraz dla
liczby 939, np. PoMPa, gdzie odpowiednie litery odpowiadają odpowiednim cyfrom alfabetu fonetycznego. Wyobrażamy więc sobie pompę
zrobioną z miękkiego zamszu itd.
Sposób 2.
Zamiast tworzyć nowe zakładki 100 - 1000 możemy powielić bazowe
sto zakładek do 10 tysięcy stosując adekwatną metodę do opisanego w
sposobie pierwszym etapu drugiego. Przykładem niech będzie poniższa
tabelka:
70
16 Dzień 16.
Tysiąc
100-999
1000-1999
2000-2999
3000-3999
4000-4999
5000-5999
6000-6999
7000-7999
8000-8999
9000-9999
Grupa
wzrok
słuch
węch
smak
dotyk
z. równowagi
zwierzęta
ptaki
kolory
S. Słoneczny
0 - 99
śpiew
glony
spaghetti
piasek
pływanie
zebra
mewa
czerwony
Słońce
100 - 199
dinozaur
bęben
żywica
pomidor
wilgoć
taniec
pies
kaczka
pomarańcz
Merkury
200 - 299
król
rżenie
g. muszkat.
orzechy
papier
ściskanie się
traszka
słowik
żółty
Wenus
Przykładowo liczba 8104 będzie powiązana z kolorem pomarańczowym (rząd 8000 - 8999, kolumna 100 - 199). Pod numerem czwartym
mamy bazową zakładkę Róża, wyobrażamy więc sobie pomarańczową
różę. Innym przykładem niech będzie liczba 2850. Sprawa jest tutaj
nieco utrudniona, gdyż nasza bazowa zakładka dla liczby 50 to LaS,
który musimy powiązać z zapachem lasu (rząd 2000 - 2999, kolumna
800 - 899). Wyobrażamy więc sobie tutaj intensywnie pachnący las, w
przeciwieństwie do zakładki numer 50, gdzie skupialibyśmy się jedynie
300 - 399
pełnia
jęk
mięta
awokado
błoto
mieszanie
małpa
wrona
zielony
Ziemia
400 - 499
rów
ryk
róża
rabarbar
kamień
ocieranie
dziobak
pingwin
błękitny
Mars
500 - 599
błyskawica
plusk
skóra
cytryna
piana
miłość
słoń
skowronek
granatowy
Jowisz
600 - 699
kościół
szelest
ser
wiśnie
jogurt
wibracja
żyrafa
kura
fioletowy
Saturn
700 - 799
Concorde
dzwon
kawa
krem
trawa
wspinaczka
kangur
zimorodek
czarny
Uran
800 - 899
płomień
skrzypce
las
lody
jedwab
latanie
lis
flaming
szary
Neptun
na obrazie lasu.
Powielenie Matrycy w ten sposób wymaga od nas wielkiego wysiłku
w kierunku rozwoju własnej wyobraźni. Musimy umieć wyobrazić sobie
np. takie doznania zmysłowe jak smak, zapach czy dźwięk. Warto jednak poćwiczyć. Zachęcam do samodzielnego stworzenia własnej tabelki,
w której umieścimy obiekty najdoskonalsze dla nas samych. Powyższa
tabela niech będzie jedynie pomocnikiem.
900 - 999
obraz
fortepian
chleb
banan
kora
łamanie
niedźwiedź
paw
biały
Pluton
Rysunek 16.0.1: Graficzne przedstawienie drugiego sposobu zwielokrotnienia matrycy pamięciowej.
17
Dzień 17.
Instrukcja 1. Skonstruuj mnemoniczne Z AKŁADKI A LFABETYCZNE
Masz dziś proste zadanie pamięciowe. Najpierw przeczytaj kilkukrotnie wybrane Zakładki Alfabetyczne w tutorialu i dokładnie je sobie wyobraź.
Następnie zapamiętaj poniższy łańcuch znaków:
HGUJNFYKM
Jeśli uda Ci się powtórzyć ten ciąg znaków z pamięci, wykonałeś instrukcję.
73
17 Dzień 17.
Instrukcja 2. Zapamietaj
˛
alfabet Morse’a
Alfabet Morse’a jest uniwersalnym, międzynarodowym alfabetem, pozwalającym na przekazywanie treści za pomocą dźwięków, błysków itp., np.
sygnału SOS w postaci ciągu ···—···
Ponieważ samogłoska E w kodzie Morse’a jest reprezentowana przez jedną kropkę "·", a spółgłoska T przez kreskę "-", można stworzyć prosty
system mnemoniczny, w którym znaki kodu zamienione są na obrazy zgodnie z zasadą, że pierwsza litera słowa jest jednocześnie literą kodu
Morse’a, a kreski odpowiadają spółgłoskom, natomiast kropki samogłoskom, oto lista:
A ·- as, ET
I ·· Io (barwny satelita Jowisza lub postać z mitologii greckiej)
U ··- UAZ (model samochodu)
B -··· Beau (po angielsku kawaler)
C -·-· cęgi, cola, córa, cipa
D -·· deo (potocznie o dezodorancie)
G –· GMO, gra, gnu, gzy
K -·- kok, kub (stara nazwa sześcianu), kuk, keg (beczka na piwo), kij, koń
M – M.M. (Military Medal), mm (milimetr), MB (megabajt)
N -· Ne (symbol chemiczny neonu), no
Q –·- QSOs (angielski skrót określający kwazary)
X -··- Xeon
Y -·– yell (wrzeszczeć po angielsku)
Z –·· zwei (dwa po niemiecku)
samogłoska O ma kod —, łatwo to zapamiętać, bo w kodzie SOS oznaczającym wezwanie o ratunek, mamy ···—···; możemy też użyć np. imienia
Tom
Pozostałe litery kodu Morse’a zaczynają się od kropek, czyli samogłosek. W tym wypadku dodamy jeszcze początkową literę do kodu:
F ··-· fauna
H ···· Hoey (angielskie imię czytane jako "hjui")
J ·—- jacht, jucht (wyprawiona skóra bydlęca), jelcz
L ·-·· lamia (grecki, kobiecy upiór), legia, Lidia, lelia, Liroy
P ·–· pizza
R ·-· raca, rafa, raki, ręka, rosa, róża, ryba
S ··· suey (chińskie danie); łatwo zapamiętać jako element wezwania o pomoc SOS: ···—···
V ···- vieux (stary po francusku)
W ·– wamp, wapń, walc, wars, worm (robak)
wybierz odpowiadające Ci przykłady i spróbuj zapamiętać alfabet. Jeśli raz powtórzysz go z pamięci - wykonałeś instrukcję.
Ponieważ kod Morse’a jest przydatnym narzędziem, być może będziesz chciał się go nauczyć na stałe. W tym celu musisz powtórzyć go przynajmniej kilkukrotnie, o czym była mowa trzynastego dnia Programowania Neuronalnego (13). Proponuję skorzystać z dobrodziejstw
nowoczesnej technologii i wykorzystać program Anki, np. platformę AnkiWeb, gdzie dostępne są gotowe bazy nauki kodu Morse’a.
74
17 Dzień 17.
Z AKŁADKI A LFABETYCZNE
Mnemonika daje nam możliwość zapamiętywania nawet bezsensownych
ciągów znaków. Aby to zrobić, dla każdej litery alfabetu przyporządkowujemy słowo, które można w łatwy sposób sobie wyobrazić. Słowo
powinno zaczynać się od głoski odpowiadającej danej literze alfabetu.
Powinno też być możliwie krótkie i podobnie brzmiące, oto przykładowe:
A - as
B - bez
C - cep
D - dek (pokład statku)
E - echo
F - Ewka
G - giez
H - hak
I - I (granatowy znak z literką I - informacja)
J - jod
K - kał
L - elka
Ł - Ełk
M - emu
N - Ent (żywe drzewo z Trylogii tolkienowskiej)
O - oko
P - pet
R - R-ka
S - S-ka
T - Tell
U - ucho
W - wuj
Y - iGrek
Z - Zet (popularna stacja radiowa)
Ż - żeton
Oczywiście takie zakładki mogą mieć także inne zastosowania, np.
do zapamiętywania list.
Można skorzystać także z alfabetu fonetycznego NATO, zakładki nie
są już tak łatwe do wyobrażenia, ale wprawna osoba może je bardzo dobrze wykorzystać:
A – Alfa
B – Bravo
C – Charlie
D – Delta
E – Echo
F – Foxtrot
G – Golf
H – Hotel
I – India
J – Juliet
K – Kilo
L – Lima
M – Mike
N – November
O – Oscar
P – Papa
Q – Quebec
R – Romeo
S – Sierra
T – Tango
U – Uniform
V – Victor
W – Whiskey
X – X-Ray
Y – Yankee
Z – Zulu
18
Dzień 18.
76
18 Dzień 18.
Instrukcja 1. Naucz sie˛ zapamietywa
˛
ć wzory
Korzystając z mnemoniki, można zapamiętywać nawet najbardziej złożone równania i wzory. Służy do tego przykładowy Mnemoniczny Słownik
Matematyczny[20] oraz dla dla liter zakładki alfabetyczne, poznane w Dzień 17 Programowania Neuronalnego. Zobaczmy, jak wyglądałoby
to na przykładzie słynnego równania Einsteina, mówiącego o zależności między energią i masą:
E = mc2
E to echo w zakładkach alfabetycznych, możemy więc wyobrazić sobie, jak flaga francuska krzyczy głośno, co odbija się echem; potem struś emu
biegnie żwawo z flagą francuską w skrzydle; potem struś emu za pomocą cepu młóci pole; a w następnym obrazie my młócimy cepem wielki
kwadrat. To oczywiście przykładowe rozwiązania, lepiej jest zaufać własnym, intuicyjnym obrazom, gdyż każdy człowiek ma nieco inną "sieć"
pamięci, dlatego inne wyobrażenia mogą być lepsze dla różnych ludzi. Twoje dzisiejsze zadanie polega na zapamiętaniu kilku wzorów. Gdy
powtórzysz je z pamięci, wykonałeś instrukcję.
1. Pole koła: Po = πr2
2. Pole trójkąta: P4 =
ah
2
3. Rozdzielność mnożenia względem dodawania: a(b + c) = ab + bc
4. Wzór skróconego mnożenia: (x + y)(x − y) = x2 − y 2
5. Pierwiastki równania kwadratowego: x =
√
−b± b2 −4ac
2a
Gdybyś miał problemy z zapamiętaniem tych bardziej skomplikowanych wzorów, na końcu znajduje się mała .
'
$
Instrukcja 2. Zainicjuj instalacje˛ Mentalnego Kalkulatora - opcjonalnie
Mentalny Kalkulator jest jednym z trzech głównym mentalnych programów, obok Mnemoniki i Szybkiego Czytania, jakie można
zainstalować w swoim umyśle. Jeżeli interesujesz się instalacją także tej mentalnej aplikacji, możesz już dziś zacząć, ucząc się tabliczki mnożenia
w zakresie 20x20. Aby to ułatwić, przygotowałem specjalną talię, zawierającą mnemoniczne sposoby na zapamiętanie poszczególnych działań,
którą możesz uruchomić bezpośrednio w przeglądarce w serwisie AnkiWeb lub pobrać na dysk i uruchomić z programem Anki.
Po więcej szczegółów odsyłam do bloga mnemotechnik.
&
%
77
18 Dzień 18.
Mnemoniczny Słownik Matematyczny
≈ fala
! (silnia) siłownia
π PIT, pisk, piszczeć
+ krzyż, puls, plusk; wszystko co się dodaje, dosypuje, dokłada itp.
kąt kot
- mój nóż, obejmować; wszystko, co odejmuje, odsypuje, odkłada itp.
sin synuś, Zinn, angielskie grzech
x noże, zrazy
cos kosa, kos
: cielę; wszystko, co się tnie, kroi, rozdziela itp.
tg tango i nos
a
b
jako kreski ułamkowej można użyć słów pot (czyli pod kreską) i natka
(nad kreską)
ctg kot, tango i nos
sec zegar z sekundnikiem, stoper
pierwiosnek; stopnie pierwiastka można oznaczyć zwykłymi zakład- cosec kłosek
kami opartymi o główny system pamięciowy, które będą zaraz po
obrazie pierwiosnka w łańcuchu, czyli np. dla 4-stopnia róża, pią- arcsin arka i synuś const konstabl (charakterystyczny angielski policjant)
tego liść itp.
ax wyobrażenie o tym, że coś gwałtownie rośnie, zwiększa się, potęż- , kamyk, koma
nieje; następna cyfra przypomni o wykładniku potęgi; dla kwa- α Alf
dratów i sześcianów można wyobrazić sobie odpowiednio te figury β betka (grzybek)
√
± plusk i mój nóż, np. nóż wpadający do wody
γ guma
() zawias
X proszek IXI, promieniowanie rentgenowskie, krzywe nogi
[] nawis (skalny)
´
robaczek
P
sum, sumo
Y Grek (igrek)
różniczka różyczka
punkt punk
logarytm noga i rytm, lok
pole pole żyta
= równia pochyła, flaga amerykańska czy francuska
przyprostokątna prze w proso kota
6= "okaleczona" równia pochyła, np. pęknięta, czy postrzępiona flaga
przeciwprostokątna prze Cif w proso kota
≤ bardzo mała równia pochyła lub flaga
≥ bardzo duża równia pochyła lub flaga
∞ ósemka - żeglarski węzęł
powierzchnia powieść Henia
78
18 Dzień 18.
Pomoc
go sobie jako aureolę.
√
b −4ac
): wyobraź sobie pierwiosnek na
Przykład (wzór 5. x = −b± 2a
kwadratowej równi (pierwiastki równania kwadratowego); równia przyPrzykład (wzór 4. (x + y)(x − y) = x2 − y 2 ): posypujesz zawias prosz- biera postać proszku IXI (x), który macha flagą (=), flaga obejmuje
kiem IXI; dostawiasz (+) proszek IXI do Greka (y); Grek galopuje krzak bzu (-b); potrząsasz krzakiem bzu i wypadania z niego do wody
niczym koń (koń oznacza koniec, np. zawiasu, wyrażenia podpier- z pluskiem mój nóż (±); ścinasz mokrym nożem pierwiosnek; Big Ben
wiastkowego); znów posypujesz zawias proszkiem IXI; tym razem depcze pierwiosnki (Ben to b2, bo n w alfabecie fonetycznym oznacza
wyrywasz (-) Grekowi proszek; Grek galopuje na koniu i zjeżdża 2); wysypujesz z Big Bena race (-4ac); race ujeżdżają konia (koniec wypo równi pochyłej (=); zjeżdżając rozbija wielki, kwadratowy pro- rażenia podpierwiastkowego); koń tańczy z cielęciem (cielę - dzielę); Noe
szek IXI; kolejny Grek wynosi (-) kwadrat, przy okazji zakładając (2) ujeżdża cielaka; Noe gra w pokera i wyciąga asa z rękawa (a).
2
19
Dzień 19.
80
19 Dzień 19.
Instrukcja 1. Stwórz biograficzna˛ baze˛ danych
Ludzie tworzą historię, a wielkie postaci tego świata stanowią też przykład i motywację dla chętnych osiągnięcia podobnych, niesamowitych rzeczy.
Poniżej znajduje się krótka, encyklopedyczna notka dotycząca jednego z największych piorunujących rachmistrzów, hinduskiej kobiety imieniem
Shakuntala Devi. Twoim zadaniem jest zapamiętanie jak największej ilości informacji i wykonanie testu. Możesz skorzystać z dowolnej, ulubionej
mnemoniki. Gdy skończysz, przejdź do testu, który znajduje się na końcu tej sekcji.
Shakuntala
Devi, ur. 1939, Indie, hinduskie "cudowne dziecko" i rachmistrz; została wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa jako "ludzki komputer";
obliczyła m.in. iloczyn 7,686,369,774,870 x 2,465,099,745,799 w ciągu około 20 sekund.
Instrukcja 2. Zapoznaj sie˛ z Mnemonicznym Słownikiem Imion
Tylko nieznacznie zmieniłem Obrazkowy słownik imion zademonstrowany przez Marka Siurawskiego w jego tłumaczeniu książki Harry’ego Lorayne
Superpamięć dla uczących się[20] i udostępniłem tutaj. Słownik ułatwia zapamiętanie niektórych najpopularniejszych imion. Jeżeli pracujesz z
ludźmi, np. jako nauczyciel lub szef, prawdopodobnie znajdziesz zastosowanie w tej mnemotechnice.
81
19 Dzień 19.
Agnieszka agnus (medalion z wosku z odciskiem baranka) w mieszku
kach walk)
Anna Ania - kania
Czesław czesze ławę
Agata agat (różnobarwny, pasiasty minerał) w A
Alina Ala i As
Edward e2 - ruch w szachach, lub Edward Nożycoręki, łatwy do zapamiętania, też Ędward Ącki (Szymon Majewski)
Alicja delicja
Franciszek biedaczyna (św. Franciszek z Asyżu), kieliszek, mniszek
Barbara lalka Barbie i ara
Feliks Felek - kartofelek
Danuta tan i nuta
Filip kwili P
Dorota do rota (średniowieczny instrument, prototyp skrzypiec)
Grzegorz grzech-wąż
Elżbieta lży pieta (obraz czy rzeźba ciała Jezusa w rękach Marii)
Henryk Hendrix (Jimmy) lub hiena-ryk
Eliza Elza (lwica z popularnego serialu)
Ignacy Iga na C
Grażyna grozi żona
Ireneusz Irek - irokez
Helena hel i len
Julian jul-liana
Izabela Iza - Issa, lizak
Jan jen
Irena Irenka - i ręka
Janusz ja-nóż
Joanna anioł
Jacek ja-cyk
Krystyna Christ i Tina (może znasz psa o tym imieniu?)
Jakub jak i kub (wielki kubek)
Maria aria
Józef J z F
Małgorzat(k)a miał-gorze-tkacz
Jerzy jeże
Nina mina
Kamil kamyk
Natalia natka
Krzysztof krzyż-tuf (porowata skała, mieszanka piasku i popiołu wulkanicznego) lub niosący Chrystusa
Olga felga
Andrzej(ek) AN-drze-jak
Aleksander Olek - ole!
Antoni AN tonie
Bogdan Bóg i dan (stopień zaawansowania w dalekowschodnich sztu-
Teres(k)a treska (dopinane włosy dla uzupełnienia fryzury)
Urszula Ula - ule
Wanda wandal
Zofia sofa
Kazimierz kadzi miecz
82
19 Dzień 19.
Ludwik lód-wilk
Piotr pije łotr
Leszek liszka (gąsienica lub samica lisa)
Roman Rom w AN
Łukasz łuk i kasza
Ryszard Rysiek - ryś-sik
Marcin mara-dżin
Robert rabat
Mateusz mat w uszku
Stanisław stanik-ława
Mikołaj postać w czerwonym stroju z worem na plecach
Tadeusz Tadzik - TAED-dzik
Michał micha-kał, mnich łkał
Tomasz Tomek - domek
Marek kupił oś na jarmarku, jarmark
Wojciech woj-ciach!
Maciej maca i ciek
Władysław Władysławowo
Paweł paw w Ł
83
19 Dzień 19.
Test biograficzny
Odpowiedz na poniższe pytania dotyczące "ludzkiego komputera", Devi. Jeśli uzyskasz trzy punkty, zdałeś test.
1. Jak miała na imię Devi? (1 pkt)
2. W którym roku urodziła się Devi? (1 pkt)
3. Skąd pochodzi Devi? (1 pkt)
4. Jaki iloczyn obliczyła Devi? (1 pkt za każdy prawidłowo zapamiętany czynnik, razem 2 pkt)
Odpowiedzi
20
Dzień 20.
85
20 Dzień 20.
Instrukcja 1. Uruchom mentalny notatnik
Czytanie jest jedną z najważniejszych umiejętności intelektualnych człowieka, większą część wiedzy zdobywamy czytając. Jednakże czytając
tradycyjną metodą zapamiętujemy przeciętnie około 10% czytanego materiału, warto więc poznać sposób na poprawę efektywności zapamiętywania
czytanej treści.
W Dzień 8 Programowania Neuronalnego poznałeś prosty sposób na zwiększenie szybkości czytania. Dziś poznasz sposób na zwiększenie
efektywności zapamiętywania czytanej treści.
W podręczniku Organiczna technika studiowania opisałem szczegółowo technikę studiowania podręczników i artykułów, wspomaganą dodatkowo
mnemotechniką obrazkową, zwaną czasem mapami myśli. Dziś poznasz tylko uproszczoną wersję organicznej techniki studiowania.
Aby zapamiętać jak najwięcej informacji z czytanej treści lub słuchanego wykładu, należy wyodrębnić łańcuch desygnatów, czyli słów kluczowych
i połączyć je, począwszy od tytułu, zgodnie z zasadami poznanymi w Dzień 1 Programowania Neuronalnego lub umieścić w Pałacu
Pamięci, lub Matrycy Pamięciowej.
Instrukcja 2. Przetestuj mentalny notatnik
Tutorial Sześć faz aktywnego czytania jest fragmentem mojej książki Mentalizm - kompendium wiedzy, jej obszerny fragment opisujący m.in.
metody usprawniania pamięci jest bezpłatnie dostępny w sieci. Przeczytaj tutorial i korzystając z poznanej w pierwszej instrukcji techniki
zapamiętaj najważniejsze informacje. Potem przejdź do testu, zamieszczonego na końcu tej sekcji. Jeżeli potrzebujesz, wykorzystaj także małą .
86
20 Dzień 20.
Sześć faz aktywnego czytania
Jak próbowałem Cię przekonać wcześniej, mam nadzieję skutecznie, czytanie fotograficzne w rzeczywistości jest czymś zupełnie innym, niż jego
nauczyciele próbują wmawiać. Sama technika takiego czytania zawiera
jednak sporo przydatnych nam rzeczy, które możesz wdrożyć we własnym czytaniu. Aby zwiększyć efektywność i stopień zapamiętania, należy zamienić bierne czytanie, na czytanie aktywne. Do dziś się dziwię,
dlaczego nie uczą tego w szkołach.
W książce, którą się już tutaj chwaliłem o tytule Organiczna technika
studiowania, umieściłem własny algorytm nauki na podstawie czytanej
treści, oparty głównie o założenia zaproponowane przez Buzana. Ten
prosty ebook jest dostępny bezpłatnie w sieci, a mimo to zrobisz mi
wielką przyjemność, jeśli po niego sięgniesz.
Inny ciekawy algorytm zademonstrował psycholog kształcenia, Francis Robinson, który możemy nazwać sześciostopniowym modelem aktywnego uczenia się z książki. Oto stopnie:
1. Przegląd wstępny.
gotował. Jednakże jeśli Twoim celem jest przyswojenie jakiejś wiedzy,
którą mógłbyś w praktyce zastosować, takie rozwiązanie jest idealne.
Można to porównać do Gestaltu, czyli psychologii postaci, kierunku psychologii głoszonego przez niemieckich psychologów w XX wieku, mówiącego o swoistej formie całości, której nie można sprowadzić do poszczególnych fragmentów. Albo jeszcze lepiej do układania puzzli - kiedy
układasz skomplikowany obraz, najpierw przystępujesz do utworzenia
ram, ułatwiając sobie pracę. Ponieważ mózg zapamiętuje fakty łącząc
je z tymi, które już zna, dobrym rozwiązaniem jest stworzenie sobie właśnie szkieletu wiedzy i dopiero stopniowe doczepianie do niego kolejnych,
szczegółowych fragmentów.
Wiele dzisiejszych podręczników ułatwia czytelnikowi wstępny przegląd, umieszczając przed kolejnymi rozdziałami i/lub po nich krótkie
opisy, o czym są te rozdziały i podsumowania. Nie inaczej jest z tą
książką. Dlatego jeśli chcesz więcej zapamiętać, najpierw przejrzyj z
grubsza, z czym masz do czynienia.
Zadawanie pytań
Jeszcze w latach osiemdziesiątych XX wieku Hamilton dostrzegł, że w
bardzo prosty sposób podnosimy stopień zapamiętania tekstu, formu3. Czytanie.
łując przed jego przeczytaniem pytania, które mogą go dotyczyć. Jeśli
chcemy zbudować dom, najpierw robimy projekt. Jeśli chcemy się cze4. Refleksja.
goś nauczyć, zadajemy sobie pytania, na które odpowiedzi chcielibyśmy
5. Powtarzanie.
poznać. I dziwi mnie, że skoro oczywistym jest, że nieroztropnie jest
6. Przegląd końcowy.
przystępować do budowy domu bez planu, dlaczego wciąż nie jest oczywistym zadawanie pytań przed czytaniem tekstu, zawierającego informacje, które chcemy zapamiętać.
Przeglad
˛ wstepny
˛
Niektóre podręczniki zawierają już pytania, którymi możemy się poMógłbyś sobie zepsuć przyjemność czytania fascynującej powieści czy służyć. Jeżeli jednak sam wyrobisz w sobie tę umiejętność, będziesz
kryminału, gdybyś po prostu po kolei przejrzał treść, dowiadując się o mógł jeszcze precyzyjniej ukierunkować się na wiedzę, która Cię interezwrotach akacji i wszystkich tajemnicach, jakie autor dla Ciebie przy- suje.
2. Zadawanie pytań.
87
20 Dzień 20.
Czytanie
Mając ustalony zestaw pytań dotyczący studiowanej treści, możemy
wreszcie przystąpić do czytania. Wspomagając się wskaźnikiem zwiększymy efektywność, ale nie jest to specjalnie konieczne. W każdym razie
przedstawiłem Ci już kilka ćwiczeń, które mogą zwiększyć Twoją szybkość czytania.
Refleksja
Sporo ludzi intuicyjnie dokonuje refleksji, czytając jakąś treść. Przypominając sobie coś, co już wiemy w podobnym temacie, ułatwiamy sobie
zapamiętanie bo tworzymy silniejsze asocjacje.
Powtarzanie
Kiedy skończysz czytać fragment tekstu - sprawdź pytania i odpowiedz
na nie. Powtarzając materiał konsolidujesz sobie informacje w pamięci
i niejako segregujesz je.
Przeglad
˛ końcowy
Przegląd końcowy to po prostu powtórzenie tego, co chcesz trwale zapamiętać. Możesz wyznaczyć sobie regularne czasy powtórek, np. pierwsza następnego dnia, druga po tygodniu, trzecia po miesiącu i czwarta
po pół roku. Łatwiej jednak będzie Ci skorzystać z oprogramowania,
które za Ciebie wyznaczy optymalny czas powtórek synchronizując go
dodatkowo z Twoimi indywidualnymi możliwościami.
20 Dzień 20.
Pomoc
88
żone tylko ramy puzzli (ikona przeglądu wstępnego) + wielki pytajnik
3D (symbolizuje zadawanie pytań) + wyobrażenie książki, której strony
szybko się przewracają, np. wielkiej księgi Gumisiów (ikona czytania)
+ polujący kot (refleks; symbolizuje refleksję) + wielki wykrzyknik 3D
Wskazówka: ponieważ chcemy z czytanego tekstu wyciągnąć jak naj- (symbolizuje odpowiedzi na zadane wcześniej pytania) + konie (ikona
więcej praktycznych informacji, łańcuch słów kluczowych do zapamię- przeglądu końcowego i ustalenie harmonogramu powtórek, np. systetania mógłby wyglądać np. tak: książka (symbolizuje czytanie) + uło- mem SuperMemo).
89
20 Dzień 20.
Test czytania
Wymień kolejne sześć faz aktywnego czytania. Zaliczyłeś test, jeśli poprawnie zapamiętałeś wszystkie, w przeciwnym wypadku wróć do instrukcji
swoją mnemonikę. Sprawdź Odpowiedzi.
21
Dzień 21.
Instrukcja 1. Egzamin końcowy
Dziś ostatni dzień Programowania Neuronalnego, wykonaj końcowy test. Jeżeli uda Ci się uzyskać w teście wynik ponad 50 punktów,
uzyskujesz tytuł mnemonicznego nowicjusza - zdobyłeś stopień podstawowy mnemoniki. Wynik powyżej 70 punktów jest bardzo wysoki. Jeżeli
Ci się nie uda, nie zrażaj się, tylko jeszcze raz prześledź algorytm Programowania Neuronalnego i wykonaj ponownie ćwiczenia, z którymi
nie dałeś sobie wcześniej rady.
Test powinieneś wykonać bez dodatkowych pomocy, jedynie dzięki temu, co masz w głowie. Aby uwiarygodnić wynik testu, skorzystaj ze stopera,
masz 20 minut na wykonanie całego testu i dodatkowo ograniczony czas na poszczególne z pięciu zadań.
Instrukcja 2. Zostań Mnemonicznym Geniuszem - opcjonalnie.
Wkrótce dowiesz się, jak uzyskać kolejne stopnie zaawansowania w dziedzinie mnemoniki, by w efekcie osiągnąć przynajmniej poziom mnemonicznego Terminatora lub nawet Eksperta.
91
21 Dzień 21.
Arkusz egzaminacyjny
Wprowadzenie
Egzamin składa się z pięciu różnorodnych zadań pamięciowych, których wykonanie nie powinno Ci zająć więcej niż 20 minut. Poszczególne
zadania mają ograniczony czas. Po ich wykonaniu, przejdź do arkusza odpowiedzi i w ciągu najwyżej 30 minut odpowiedz na pytania. Masz
ograniczony czas na odpowiedź w każdym z zadań. Na koniec podlicz punkty i wystaw sobie ocenę.
92
21 Dzień 21.
Wyrażenia alfanumeryczne
Zadanie: możliwie szczegółowo zapamiętaj wartości przyporzadkowane do określonych rzeczy na liście.
Czas: 4 minuty
Numer wewnętrzny telefonu
Numer faktury
Kod PIN
Oczekiwany dochód
Numer seryjny laptopa
Hasło konta na forum
7325
9924
2845
1756 €
W1436
9234
93
21 Dzień 21.
Słownictwo
Zadanie: zapamiętaj listę dwudziestu słów i wyrażeń w podanej kolejności.
Czas: 5 minut
1
drzwi
2
tektura
3
dysk USB
4
Gargantua
5
smartfon
6
DVD-ROM
7
gazeta
8
ptak
9 lobby energetyczne
10
Star Trek
11
pocztówka
12
kufel
13
medal
14
kostka Rubika
15
bułka
16
dziurkacz
17
winda
18
garnek
19
Viagra
20
piwnica
94
21 Dzień 21.
Duże liczby
Zadanie: zapamiętaj szesnastocyfrową liczbę.
Czas: 3 minuty
8
3
7
2
9
5
6
1
4
5
2
3
7
3
9
0
95
21 Dzień 21.
Imiona i nazwiska
Zadanie: zapamiętaj listę ośmiu imion, kolejność nie ma znaczenia.
Czas: 2 minuty
• Natalia
• Bogdan
• Agnieszka
• Kamil
• Karolina
• Piotr
• Dorota
• Alicja
96
21 Dzień 21.
Zaawansowane zadania pamieciowe
˛
Zadanie: zapamiętaj sześć reguł manipulacji i perswazji[17].
Czas: 3 minuty
potwierdzenie
społeczne - podążanie za większością
upodobanie
podążanie za tym, co lubimy
wzajemność
presja odwdzięczania się za otrzymane dobra
konsekwencja
i zaangażowanie - konsekwentne trwanie w sprawach, w które się angażujemy
autorytet
bezkrytyczne podporządkowywanie się władzy i autorytetom
niedobór
ocenianie rzeczy rzadkich jako atrakcyjniejsze
97
21 Dzień 21.
Arkusz odpowiedzi
Jeżeli wykonałeś wszystkie zadania pamięciowe, odpowiedz teraz na pytania. Masz pół godziny na wykonanie całości testu, ponadto czas na
każdą odpowiedź jest ograniczony. Na koniec przelicz punkty i sprawdź, czy zdałeś egzamin.
Wyrażenia alfanumeryczne
Zadanie: odtwórz zapamiętaną listę kodów i numerów.
Czas: 6 minut
Punktacja: 2 punkty za każdą prawidłową odpowiedź.
Numer faktury
Hasło konta na forum
Numer wewnętrzny telefonu
Kod PIN
Oczekiwany dochód
Numer seryjny laptopa
twoja odpowiedź
punkty
suma
Słownictwo
Zadanie: odtwórz zapamiętaną listę słów i wyrażeń w podanej kolejności.
Czas: 8 minut
Punktacja: 2 punkty za każdą prawidłową odpowiedź.
98
21 Dzień 21.
numer
15
2
18
6
20
10
3
14
11
7
4
13
9
16
1
8
19
12
5
17
zapamiętane słowo/wyrażenie
punkty
suma
Liczby
Zadanie: odtwórz zapamiętaną szesnastocyfrową liczbę.
Czas: 5 minut
Punktacja: 1 punkt za każdą poprawnie zapamiętaną cyfrę.
Imiona i nazwiska
Zadanie: odtwórz zapamiętaną listę imion, kolejność nie ma znaczenia.
99
21 Dzień 21.
Czas: 3 minuty
Punktacja: 2 punkty za każde zapamiętane imię.
zapamiętane imię
punkty
suma
Zaawansowane zadania pamieciowe
˛
Zadanie: wymień najważniejsze reguły rządzące manipulacją i perswazją, kolejność nie ma znaczenia.
Czas: 5 minut
Punktacja: 2 punkty za każdą prawidłowo zapamiętaną regułę.
zapamiętana reguła, bez szczegółów
suma
punkty
100
21 Dzień 21.
Wyniki
Zadanie
Wyrażenie
Słownictwo
Liczby
Imiona
Zaawansowane
suma
punkty
1 - 50 punktów
Słaby wynik, test niezaliczony.
51 - 70 punktów
Gratulacje, wynik ponadprzeciętny. Uzyskujesz tytuł Mnemonicznego Nowicjusza.
ponad 70 punktów
Gratulacje! Wynik wyśmienity. Uzyskujesz tytuł Mnemonicznego Nowicjusza, a wkrótce dowiesz się, jak trenować dalej i awansować jeszcze
wyżej.
Część II
Ścieżka Arcymistrza
21 Dzień 21.
102
Dziękuję, że zdecydowałeś się kontynuować kurs. Przedłużona wersja kursu trwa w sumie trzydzieści dni, przed Tobą więc jeszcze dziewięć
dni Programowania Neuronalnego, które wyniosą Cię jeszcze wyżej na drodze mnemonicznego zaawansowania.
W tej części kursu umieściłem znacznie więcej treści teoretycznych, co zawsze zaznaczę. Doświadczenia pokazują, że mniej niż 50 godzin ćwiczeń
niektórych umiejętności wystarczy, aby posługiać się nimi swobodnie w praktyce. Zakładam, że tak samo jest z mnemoniką, po ukończeniu kursu
będziesz mieć za sobą 30 godzin treningu oraz uzyskasz stopień Terminatora, czyli najwyższy stopień na poziomie podstawowym mnemoniki,
jeśli tylko zaliczysz egzamin końcowy.
22
Dzień 22.
104
22 Dzień 22.
Instrukcja 1. Jeszcze dokładniej określ swoje cele
Mnemonika ma ogromne znaczenie praktyczne, gdyż wielokrotnie zwiększa możliwości pamięci. Niedocenianie jej znaczenia we współczesnej
edukacji jest wielkim błędem. Kurs Mózg jak komputer został zaprojektowany w taki sposób, aby wypełnić tę lukę w edukacji i dać chętnym
podstawy praktycznie wykorzystywania mnemoniki.
Jeżeli więc ukończyłeś kurs z powodzeniem, masz już wystarczającą wiedzę i praktykę, aby stosować mnemonikę tam, gdzie jej potrzebujesz.
Gdybyś jednak czuł niedosyt, dalsza część kursu jest przeznaczona dla Ciebie.
Ścieżka Arcymistrza została zaprojektowana tak, by pomóc chętnym osiągnąć stopień zaawansowania mnemonicznego, jaki pragną. Co to oznacza?
Ludzie mają różne życiowe cele, np. chcą wykorzystać mnemonikę do codziennych czynności, jak zapamiętywanie listy zakupów czy spraw do
załatwienia. W tym przypadku osiągnięcie poziomu Nowicjusza Mnemonicznego jest wystarczające. Wykorzystywanie w praktyce nabytych
umiejętności pozwoli w dłuższej perspektywnie awansować na stopień Terminatora lub może nawet Mnemonicznego Czeladnika i pozostać
już na tym etapie.
Niektórzy jednak zajmują się studiowaniem lub rozwijaniem nauki, albo potrzebują doskonalszej pamięci z różnych innych powodów. Dla
nich poziom Nowicjusza jest niewystarczający, chcą zostać wykwalifikowanymi użytkownikami mnemoniki, żeby maksymalnie wykorzystać
jej potencjał. W takim wypadku kończąc ten kurs uzyskują w przyspieszonym tempie stopień Mnemonicznego Terminatora i w krótkiej
perspektywie - Czeladnika, a więc poziom zaawansowany mnemoniki.
Część ludzi będzie chciała pójść jeszcze dalej z różnych powodów i zostać znakomitym czeladnikiem mnemoniki, np. niektórzy nauczyciele zechcą
nauczać mnemoniki swoich uczniów itp. W tym celu trenują intensywniej oraz studiują naukowe podstawy mnemoniki i nauk pokrewnych, żeby
mieć też dodatkową wiedzę. Prawdopodobnie około 4000 godzin tzw. celowej praktyki (będzie o tym mowa w dalszej części kursu) związanej
z mnemoniką jest potrzebne, aby uzyskać ten poziom zaawansowania, czyli co najmniej 4 lata intensywnego treningu i studiów. Sam zajmuję
się mnemoniką od 2006 roku, gdy wydałem książkę Organiczna Technika Studiowania i pozwalam sobie dumnie nazywać się Mnemonicznym
Ekspertem.
Jednakże i poziom eksperta nie każdemu wystarczy, ktoś może np. zapragnąć brać udział w zawodach pamięciowych lub innych konkurencjach
wymagających perfekcyjnej pamięci, jak choćby zapamiętywanie i układanie kostek Rubika. Trenując samodzielnie przez okres kilku, kilkunastu
lat, poświęcając na celową praktykę około 10 000 godzin, angażują więc naprawdę wiele swoich zasobów, można osiągnąć poziom Mnemonicznego
Mistrza, czyli awansować do elity ekspertów. Wiele Ci w tym nie pomogę, jeżeli zdecydujesz się osiągnąć taki cel, jedynie wskażę Ci drogę,
którą możesz podążąc ku niemu.
Proponuję jeszcze jeden możliwy cel i poziom mnemonicznego zaawansowania dla naprawdę ambitnych - tytuł Arcymistrza lub Geniusza
Mnemoniki. Niedoścignieni w tej dziedzinie mistrzowie mogą osiągnąć ten poziom zaawansowania, czego najlepszych wyznacznikiem jest tytuł,
jaki uzyskuje się na oficjalnych, międzynarodowych zawodach pamięciowych. W 2013 roku dzierżyło go zaledwie 130 kobiet i mężczyzn z całego
świata.
Twoje dzisiejsze zadanie polega więc na określeniu, co chciałbyś osiągnąć w dziedzinie mnemoniki.
105
22 Dzień 22.
Instrukcja 2. Zrób pierwszy krok ku mistrzostwu - opcjonalnie
Jeżeli postanowiłeś osiągnąć w dziedzinie mnemoniki poziom wyższy niż zaawansowany, czyli np. zostać ekspertem, przeczytaj wprowadzający
tutorial Kluczowe osiągnięcia mistrzów pamięci.
Kluczowe osiagni
˛ ecia
˛
M ISTRZÓW PAMI ECI
˛
nie wykorzystują mnemoniki.
Jeszcze w latach 30. XX wieku Susukita badał w Japonii możliwości mnemonisty Ishihary [48, 49], prezentując mu losowe sekwencje liczb
Wzmacnianiem możliwości pamięci interesowano się już wieki temu, a w rzędach. Przy dwustu (200) cyfrach Ishihara zapamiętywał ciąg w
może szczególnie wtedy, gdyż piśmiennictwo nie było czymś powszech- czasie, który odpowiadał średnio 1,7 sekundy na każdą z nich i potranym z racji braku łatwo dostępnego papieru, należało więc gromadzić fił odtworzyć ciąg z dokładnością 99% (2 błędy). Przy ciągu 2400 cyfr
wiedzę głównie w umyśle. Rzeczywiście np. poeci i baśniarze specjali- średni czas potrzebny Ishiharze na zapamiętanie jednej cyfry wynosił
zowali się w tworzeniu prostych mnemonik, rymów, obrazów i opisów, 8,2 sekundy, natomiast poprawność odtworzenia wynosiła 98% (około
50 błędów), zapamiętanie tej listy zajęło mu około czterech godzin (dziś
ułatwiających przywoływanie zapamiętanych informacji [42].
Współcześnie wiele dziedzin, zwłaszcza dziedzin wymagających za- zapamiętanie tysiąca cyfr w czasie krótszym niż godzina jest jednym z
angażowania umysłowego, wymaga doskonałej pamięci. Szachy, medy- wymogów zdobycia tytułu Arcymistrza). Warto wspomnień, że dwaj
cyna, muzyka, literatura, prawo, piłka nożna. . . listę można by ciągnąć obecni rekordziści (początek 2013 roku), Wang Feng i Liu Su zapamiętali
w nieskończoność. Eksperci w tych dziedzinach muszą mieć dostęp do w ciągu godziny odpowiednio 2660 i 2640 losowych cyfr.
Ishihara stosował ciekawą mnemonikę, umożliwiającą mu zapamięumysłowej, wielkiej i uporządkowanej bazy danych. Znajomość mnemotanie
tak długich ciągów liczb. Każda z cyfr odpowiadała jednej z kilku
niki większość z nich znacznie ułatwiłaby stworzenie i zarządzanie taką
japońskich sylab i w ten sposób konwertował on ciągi cyfr na słowa,
bazą wiedzy.
Doskonała pamięć epizodyczna, czyli związana z przywoływaniem które następnie umieszczał w swoim Pałacu Pamięci, zbudowanym z
wspomnień wydarzeń wydaje się być powiązana z pamięcią seman- czterystu (400) znanych mu lokacji. Wykorzystywał więc uproszczoną
tyczną, czyli zdolnością do gromadzenia wiedzy w formie liczb czy słów. wersję Głównego Systemu Pamięciowego, osiągając niezwykłe wyJednakże z praktycznego punktu widzenia ten drugi rodzaj pamięci jest niki.
najbardziej interesujący.
Już w starożytnej Grecji i Rzymie oratorzy wykorzystywali z powodzeniem takie mnemoniki jak Pałac Pamięci, współcześni naukowcy
poddali badaniom pamięciowych mistrzów i spróbowali dowiedzieć się,
czy przeciętny człowiek może osiągnąć ten sam poziom wydajności pamięci, a jeśli tak, to w jaki sposób. Osiągnięcia mistrzów ocenia się
porównując z grupami kontrolnymi, czyli z przeciętnymi ludźmi, którzy
Prawie w tym samym czasie, co Susukita, rosyjski neuropsycholog
Aleksander Łuria przez co najmniej dekadę badał intensywnie możliwości rosyjskiego dziennikarza Szereszewskiego, czyli słynnego S [30]. S
zapamiętywał m.in. ciągi słów i matryce losowych cyfr, Łuria uznał, że
jego umiejętności są wrodzone, a matryce zapamiętuje on za pomocą
pamięci fotograficznej. Wiele lat później wyniki jego doświadczeń analizowali Ericsson i Chase [10], zauważyli np., że S potrzebował więcej
106
22 Dzień 22.
czasu na przywoływanie cyfr po kolei w kolumnach niż w rzędach, a
także od tyłu do przodu, co sugeruje, że wykorzystywał on jednak jakieś
mnemoniki. S z pewnością wykorzystywał w innych zadaniach Pałac
Pamięci, którym była dla niego Gorky Street w Moskwie, gdzie mieszkał. Łuria sugerował, że nauczył się on tej metody później, ale pewne
fakty sugerują, że mógł ją już dobrze znać, gdy po raz pierwszy spotkał się z tym naukowcem [58, p. 23]. Choć talent Szereszewskiego do
zapamiętywania zapewne w dużej mierze opierał się o wyuczone mnemotechniki, o których traktuje ten kurs, to posiadał on pewne specyficzne
cechy, np. jego wyobrażenia były często tak żywe jak marzenia senne, w
dodatku od wczesnego dzieciństwa doświadczał synestezji. Synestezja co
prawda ułatwia zapamiętywanie, ale mimo wszystko nie jest konieczna
do rozwinięcia nadzwyczajnej pamięci [58, pp. 25-26].
U S żywe obrazy wywoływały asocjacje z niezwiązanymi obiektami,
szczególnie dźwiękami, przez co miał on obniżony poziom zrozumienia
tych treści. Wilding i Valentine zasugerowali, że miało to być może
związek z łagodną odmianą autyzmu, zespołem Aspergera, który czasami łączy się z synestezją właśnie i utrudnia życie w społeczeństwie.
Pamięcią o rozległych możliwościach mógł poszczycić się człowiek,
którego znamy jako VP [21]. Niestety niewiele wiemy o technikach,
jakie wykorzystywał, zapamiętując liczby wyszukiwał w pamięci analogicznych asocjacji, np. dat lub znanych sobie liczb i kojarzył je z wydarzeniami z tamtego okresu lub innymi faktami powiązanymi z tymi
liczbami. Zapamiętując ciągi nieznaczących sylab wykorzystał swój poliglotyzm, znał wiele europejskich języków. Miał też prawdopodobnie
jakieś wrodzone umiejętności, potrafił np. wskazać po krótkiej ekspozycji, czy na liście znajdywał się określony numer. Potrafił to zrobić bez
względu na długość widzianego ciągu, że miał jakieś dodatkowe umiejętności, jeśli chodzi o pamięć krótkoterminową. Przeciętny człowiek
potrzebuje coraz więcej czasu na takie zadanie, wraz ze wzrastającą
długością pokazywanego ciągu, ale VP najwyraźniej skanował widziane
wyrażenie w sposób symultaniczny. Wg niepotwierdzonych informacji
VP już za młodu miał zdolności do zapamiętywania rozkładów pocią-
gów i autobusów. Jednakże nawet jeśli część jego umiejętności była
wrodzona i tak trening, zwłaszcza uczenie się na pamięć wielu faktów w
szkole miał w jego przypadku ogromny wpływ na wykształcenie się jego
umiejętności i to nawet, gdy nie stosował tak efektywnych mnemonik
jak Pałac Pamięci czy Matryca Pamięciowa.
Wśród mnemonicznych mistrzów są oczywiście ludzie, którzy z pewnością nie posiadali żadnych wrodzonych umiejętności, właściwie to stanowią oni większość. Część z nich posiadała też naprawdę niesamowite
możliwości pamięciowe, jak choćby profesor matematyki Aleksander Aitken [22, 23], który potrafił utrzymać w pamięci krótkotrwałej trzynastocyfrową liczbę gdy ją usłyszał i piętnastocyfrową, gdy zobaczył (ta
wartość oscyluje u przeciętnych ludzi wokół 7). Nie wykorzystywał przy
tym określonych mnemonik, tylko bazując na swojej wiedzy matematycznej pozwalała, aby „ujawniła“ się szczególna cecha danych liczb. W
dalszej kolejności szeregował zdobyte w ten sposób asocjacje za pomocą
rytmu. Jego pamięć nie miała podłoża tylko matematycznego, w roku
1934 przeczytał dwukrotnie opowiadanie War of the Ghosts [3] złożone
z około 330 słów i potrafił je odtworzyć po dwudziestu sześciu latach, w
roku 1960 z dokładnością 58% [24]. To samo opowiadanie zapamiętywał
wspomniany wcześniej VP [21], po próbie natychmiastowego odtworzenia zrobił to z dokładnością 62%, po sześciu tygodniach 59%. W grupie
kontrolnej, wśród ludzi, którzy nie odznaczali się wyjątkową pamięcią,
średnia wartość wynosiła odpowiednio 45% i 32%.
Kolejnym opisanym dokładniej przypadkiem, stanowiącym dobry
kontrast dla profesora matematyki, był przeciętny student, SF [11]. Ciekawa była mnemonika, jaką SF wykorzystywał do zapamiętywania ciągów cyfr, ponieważ był biegaczem długodystansowym i miał w pamięci
relatywne określenia na wyniki na danych dystansach, wykorzystywał
ocenę tych wyników jako obraz dla konkretnej liczby, tzn. jakaś wartość
była dla niego „słabym czasem na 1,5 mili“ itd. W ten sposób zamieniał trzy i czterocyfrowe liczby na określenia i łączył je w trzyliczbowe
grupy, które następnie parował w jeszcze większe grupy w układzie hierarchicznym. W ten sposób utrzymywał w pamięci 82-cyfrowe liczby,
107
22 Dzień 22.
ale większość z nich nie znajdowała się jednak w pamięci krótkotrwałej.
Nieco lepszy wynik osiągnął DD, zapamiętując za pomocą dat i innych
skojarzeń liczbę o 101 cyfrach. Umiejętności SF poddano później w wątpliwość [8, 58], SF w wielu przypadkach nie odnajdywał obrazów dla
niektórych kombinacji liczb, przez co polegał na zwykłym powtarzaniu.
Jednym z ciekawszych, ale żmudnych osiągnięć pamięciowych jest
zapamiętywanie kolejnych cyfr liczby π, liczby niewymiernej, a więc nie
mającej „końca“. W roku 1981 Rajan Mahadevan wymienił bezbłędnie 31811 tych cyfr, wkrótce pobił go Hideaki Tomoyori z wynikiem 40
tysięcy cyfr, następnie Chińczyk Lu Hao wyrecytował 67 tysięcy kolejnych cyfr i wreszcie Akira Haraguchi 100 tysięcy, co zajęło mu 16 godzin.
Japończycy do zapamiętywania tej liczby używają mnemonicznych historyjek budowanych na fakcie, że japońskie cyfry mają także drugie
znacznie. Podobnie jednak jak w przypadku SF, zapamiętywanie tej
liczby jest raczej wynikiem żmudnego powtarzania, niż wyjątkowej pamięci. Mimo to Rajan potrafił przywołać z pamięci liczbę o czterdziestu
trzech (43) cyfrach gdy ją usłyszał i sześdziesięciu (60), gdy ją widział.
Jego możliwości w zakresie przywoływania ciągów liter także były ponad przeciętne, zapamiętywał w ten sposób 13 znaków [51]. Liczbę π
zapamiętywał w blokach dzięsięciocyfrowych i rzędach z dziesięcioma
blokami, prawdopodobnie po prostu usilnie je powtarzając, czyli zaku-
wając. Część badaczy zasugerowała, że jego zdolność do utrzymywania
w pamięci krótkotrwałej trzynastu znaków opierała się właśnie o zapamiętaną tak dokładnie liczbę π [12]. Ponieważ nie korzystał z mnemoniki
możliwe jest, że przy odpowiednio wysokim poziomie motywacji da się
osiągnąć wyjątkową pamięć bez dodatkowych strategii.
Wyjątkowa pamięć nie jest domeną mężczyzn, co pokazuje przykład
młodej kobiety JR. JR właściwie też nie korzystała z żadnych uporządkowanych mnemotechnik, mimo to doskonale zapamiętywała opowiadania, twarze, imiona i słowa. Szczególnie dobrze zapadały jej w pamięć
twarze i imiona, w niektórych zadaniach po tygodniu przypominała sobie bez wahania 95% zapamiętanego materiału [56]. Niektórzy badani
mnemoniści osiągali w podobnym zadaniu skuteczność 62%, niewiele
więcej niż grupa kontrolna, gdzie średni wynik po tygodniu wynosił
59%. To pokazuje, jak ważne są powtórki, nawet jeśli wykorzystujemy
mnemonikę.
Opisano też inne przypadki wyjątkowej pamięci, np. specyficzne
przypadki nie poparte żadnymi mnemonikami i strategiami zapamiętywania języków, muzyki lub obrazów, a także przypadki zespołu sawanta,
powiązanego zwłaszcza z autyzmem [58]. W tej publikacji jednak pozostaniemy na tych, które już wymieniliśmy.
23
Dzień 23.
109
23 Dzień 23.
Instrukcja 1. Naucz sie˛ zapamietywa
˛
ć twarze
Zapamiętywanie twarzy i imion jest jedną z konkurencji punktowanych na Światowych Zawodach w Zapamiętywaniu. W pierwszej konkurencji,
będzie też jednym z elementów egzaminu końcowego tego kursu. Do zapamiętywania twarzy wykorzystuje się te same mnemotechniki, z jakich
korzysta się przy zapamiętywaniu obrazów abstrakcyjnych, co jest kolejną z punktowanych konkurencji.
Gdzie można wykorzystać tę mnemonikę? Kiedyś z jej pomocą dość łatwo i szybko nauczyłem się nazywać kilkaset gatunków roślin jadalnych
rosnących w Polsce, wraz z ich łacińskimi nazwami, na podstawie tylko ich fotografii i rysunków.
Cała trudność polega na zamianie abstrakcyjnego nazwiska i imienia na łatwy do wyobrażenia obraz, dalej świadomej asocjacji tego obrazu
z jakimiś charakterystycznym elementem, widniejącym na twarzy osoby o tym imieniu w łańcuch zgodnie z zasadami opisanymi w Dzień 1
Programowania Neuronalnego.
Zdjęcia lub szkice twarzy zapamiętać nieco łatwiej, niż żywe osoby, gdyż elementy rysunku pozostają niezmienne, natomiast na żywej twarzy
należy znaleźć jakiś w miarę niezmienny, charakterystyczny punkt.
Załóżmy, że widniejąca na rysunku na następnej stronie postać przypadkowo nazywa się tak, jak ja, czyli Krzysztof Galos. To nie jest oczywiście
mój portret, ale spójrzmy, jak możemy to zapamiętać:
1. Charakterystyczny element twarzy - znajdź jakiś szczegół, który się wyróżnia, np. aureolę zrobioną z pierścieni Saturna. W żywych
twarzach pewnie nie znajdziesz tak epickich wyróżników, ale wielu ludzi ma np. nos zakrzywiony w specyficzną stronę, jakieś znamię na
policzku, wydatne usta, kolczyk lub coś podobnego. Na rysunkach twarzy możemy wybrać jeden dowolny, tylko wyróżniający się element,
choćby okrągłe, nieco fioletowe i ponętne, wydatne usta na naszym przykładowym, epickim portrecie.
2. Zamień imię na obraz - teraz zmień imię i nazwisko lub cokolwiek, co chcesz zapamiętać, na jakiś wyraz, zbliżony dźwiękiem, który
łatwo sobie wyobrazić. Przykładowy słownik imion poznałeś w Dzień 19 Programowania Neuronalnego. W naszym przykładzie imię
Krzysztof można zamienić na ciąg słów krzyż-tuf (taka skała wulkaniczna), wyobrazić sobie postać niosącą Jezusa (św. Krzysztof) lub
po prostu sam krzyż, który w większości przypadków będzie wystarczającym wyobrażeniem. Z nazwiskiem w tym przypadku jest jeszcze
łatwiej - pamiętam jak za młodu instruktorka nauki tańca pomyliła je ze słowem golas. Jeśli ktoś woli, może też wyobrazić sobie Janusza
Gajosa, ale lepiej zachować to wyobrażenie na nazwisko "Gajos".
3. Połącz to wszystko w wyobraźni - Twoim ostatecznym zadaniem jest połączenie tych wszystkich obrazów w wyobraźni. Przykładowo
tworzymy więc krótki łańcuch, w takiej kolejności: usta + krzyż + golas. Mając do czynienia z krzyżem, łatwo wyobrazić sobie coś kontrowersyjnego, celującego w jakieś uczucia religijne, co paradoksalnie zostanie lepiej zapamiętane. Te trzy elementy można umieścić na jednym
obrazie, np. wielkie, ponętne fioletowe usta wiszą nagie, przybite do krzyża. Nieco lepszym rozwiązaniem może okazać się stworzenie dwóch
ogniw, najpierw usta + krzyż, potem krzyż + golas, dlatego, że usta są pierwszym ogniwem, które potem zobaczymy na rysunku/twarzy,
której imię zapamiętaliśmy. Choć w tym przypadku może być łatwo, to czasem idzie się pogubić, jeśli spróbujemy umieścić w jednym
wyobrażeniu więcej niż dwa-trzy elementy. Wyobrażamy więc sobie fioletowe, ukrzyżowane usta, a następnie ukrzyżowanego golasa lub
może golasa stojącego wyraźnie zażenowanego, z rozstawionymi rękami w kształcie krzyża. Łańcuch można jeszcze wydłużać, zapamiętując
w ten sposób dodatkowe informacje, np. o pracy danej osoby, zainteresowaniach, chorobach itp. Opcjonalnie umieść wyobrażenie w Pałacu
Pamięci lub Matrycy Pamięciowej - jest to konieczne tylko wtedy, gdy chcesz zapamiętać jakąś listę nazwisk i ludzi.
110
23 Dzień 23.
Rysunek 23.0.1: Twarz z okładki książki Mentalizm - kompendium wiedzy posłuży nam za przykład, w jaki sposób zapamiętywać twarze i obrazy.
Instrukcja 2. Przyswój teoretyczne podstawy mnemoniki - opcjonalnie
Przeczytaj tutorial Czy trening mnemoniczny poprawia pamięć? aby dowiedzieć się, czy trenowanie mnemoniki poprawia także pamięć ogólną.
'
$
Instrukcja 3. Wykonaj celowy trening - opcjonalnie
Jeżeli chcesz osiągnąć coś więcej w dziedzinie mnemoniki, niż tylko zyskać praktyczne narzędzie ułatwiające zapamiętywanie, wykonaj dziś
pierwszy trening celowej praktyki. Możesz np. znaleźć w sieci lub encyklopedii zdjęcia znanych ludzi i nauczyć się za pomocą poznanej dziś
mnemotechniki, jak się nazywają. Możesz w ten sposób poszerzyć swoją umysłową bazę danych, wpisując te informację do Twojego systemu
SuperMemo, jeżeli zdecydowałeś się takiego używać, co było omówione w Programowania Neuronalnego.
&
%
111
23 Dzień 23.
Trening mnemoniczny a pamie˛ ć ogólna
Jedynym z teoretycznych aspektów mnemoniki jest próba odpowiedzi
na pytanie, czy trening mnemotechnik wzmacnia pamięć ogólną. Przegląd dostępnych w tym temacie badań naukowych pozwala zrewidować
tę hipotezę.
Przeprowadzone nad pamięcią badania pozwalają przypuszczać, że
pamięć jest procesem, na który składa się wiele pomniejszych, odrębnych systemów. Choćby pamięć semantyczna odnosi się do zgromadzonej wiedzy, np. z medycyny, sztuki, sportu itd., a pamięć epizodyczna
do wspomnień na temat doświadczeń, jakie się przeżyło. Spoglądając
na pamięć także od strony materiału, jaki się zapamiętuję, wygląda na
to, że istnieją mniejsze podsystemy odpowiedzialne za pamięć wzrokową
i słuchową lub specjalne systemy powiązane z zapamiętywaniem twarzy,
muzyki etc.
Z drugiej strony wiele przesłanek pozwala przypuszczać, iż ogólną
pamięcią steruje jakiś jeden, nadrzędny proces o czym mogą świadczyć
przypadki ludzi, którzy doświadczyli amnezji, tracąc wspomnienia z bardzo szerokiego zakresu [58, 7]. Możliwe, że odrębne procesy sterują
zapamiętywaniem przez powtarzanie (czyli wkuwaniem), a inne gromadzeniem informacji [25]. Niektóre badania wykazały, że pamięć w szerokim zakresie materiału opiera się na jakimś jednym, głównym czynniku,
natomiast trwałe zapamiętywanie zależy już od kilku zróżnicowanych
zmiennych. Nawet już tylko samoocena umiejętności pamięciowych jest
skorelowana z szerokim zakresem zadań związanych z pamięcią, ludzie
wierzący, że mają dobrą pamięć, osiągają wyraźnie wyższe wyniki w
zadaniach [59].
Z drugiej strony bardzo prawdopodobne, że indywidualne różnice są
większe w tym temacie i u części ludzi pamięć ma charakter ogólny,
u pozostałej części bardziej specyficzny. Pośród opisanych przypadków
ludzi posiadających wyjątkową pamięć rzadkie są te, w których ta wy-
jątkowość sprowadzałaby się do ograniczonego typu zapamiętywanego
materiału. Należy też rozważyć możliwość, że to jakieś predyspozycje,
genetyczne lub neurologiczne anomalie powodują odpowiadają za znacznie lepszą pamięć. No i w wielu opisanych przypadkach mnemoniści
stosowali tę samą mnemotechnikę do zapamiętywania różnego rodzaju
materiału.
Dostępne badania nie wykazały jednoznacznie, że pamięć ma charakter bardziej ogólny, więc trening mnemotechnik lub jakiegoś wąskiego
zakresu zadań poprawia także wyniki w innych. Ma to związek z faktem,
że badając możliwości mnemonistów sprawdza się głównie ich zdolność
do zapamiętywania liczb, które mają uniwersalne znaczenie bez względu
na rodzimy język badanego. W Dzień 22 Programowania Neuronalnego przytoczyłem kilka lepiej opisanych przypadków mnemonistów.
Szczególnie VP i Aitken potrafili zapamiętywać bardzo różnorodny materiał, JR i Ishihara radzili sobie ponadprzeciętnie zarówno z zapamiętywaniem liczb jak i liter. Z kolei SF potrafił zapamiętywać z lepszą efektywnością już tylko liczby, gdyż nie nauczył się żadnej mnemotechniki,
którą mógł wykorzystać do zapamiętywania liter. Rajan zapamiętywał
cyfry z niezwykłą efektywnością, jego umiejętności zapamiętywania liter i symboli nie były już tak imponujące, ale wciąż ponadprzeciętne,
natomiast w przypadku innych zadań pamięciowych zaledwie osiągał
średnie wyniki [4]. Jego umiejętności były prawdopodobnie relatywnie
specyficzne, prawdopodobnie dlatego, że jego zdolność opierała się nie
na mnemotechnikach, tylko na wcześniejszej, żmudnej nauce kolejnych
cyfr liczby π [12].
Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na postawioną tezę, czy pamięć ma charakter ogólny, więc trening specyficznych elementów wpływa
na poprawę innych, opierając się o dostępne dane. Kilka znanych lepiej
przykładów posiadaczy wyjątkowej pamięci zapamiętywało lepiej tylko
specyficzny materiał, ale większość opisanych przypadków mnemonistów
jednak potwierdza tę tezę, np. VP i Aitken. Możemy więc założyć, że
jest tak w istocie i celowy trening mnemoniki przyczyni się do ogólnej
poprawy pamięci u większości trenujących.
24
Dzień 24.
113
24 Dzień 24.
Instrukcja 1. Zapamietaj
˛
liczbe˛ π
Rajan był jednym z najbardziej efektywnych mnemonistów, odznaczających się szczególną zdolnością do zapamiętywania ciągów cyfr. Jego
umiejętność nie opierała się o mnemotechniki, prawdopodobnie dzięki żmudnemu wkuwaniu kolejnych cyfr liczby π Rajan mógł z łatwością
zapamiętywać także inne liczby. W 1981 roku wyrecytował z pamięci ponad 30 tysięcy kolejnych cyfr tej liczby, co jednak jest tylko ułamkiem
poziomu, jaki osiągnął w tej dyscyplinie Haraguchi - wyrecytował z pamięci 100 tysięcy kolejnych cyfr, co zajęło mu szesnaście godzin.
Proponuję dzisiaj proste zadanie w ramach celowej praktyki, ale jeśli chcesz ćwiczyć coś innego, to oczywiście wybór należy do Ciebie. Za chwilę
zademonstruję prosty sposób zapamiętywania tej liczby, zdecyduj, z jaką dokładnością mógłbyś to zrobić, np. do 10. miejsc po przecinku, do 20.,
do 100. . . i spróbuj ją zapamiętać.
Choć mistrzowie wykorzystują zróżnicowane techniki do zapamiętania tej liczby, ja zaproponuję swoją, opartą o Główny System Pamięciowy.
Cała zabawa polega na zamianie kolejnych cyfr naszej liczby na łatwe do wyobrażenia słowa zgodnie z alfabetem fonetycznym. W ten sposób
tworzymy krótkie łańcuchy, np. po 10 cyfr i początkowe ogniwa tych łańcuchów umieszczamy w Pałacu Pamięci lub Matrycy Pamięciowej.
Zadanie możemy wspomóc sobie oprogramowaniem 2Know. Oto kolejne dziesiątki liczby π i przykładowe słowa:
• 3,1415926535 - tort, szlaban, jeleń, molo
• 8979323846 - wypiek, Buszmen, amfora, Jaś
• 2643383279 - nahaj, Romeo, mewy, mangaba
• 5028841971 - lis, niedźwiedź, wiertło, szpagat
• 6939937510 - łajba, szambo, płomyk, lotos
• 5820974944 - alfons, poker, bariera
• 5923078164 - olibanum, suchokwiat, Jerycho
• 0628620899 - Syjon, wojna, siwy papież
• 8628034825 - wyjec, nawóz, marchew, szynszyla
• 3421170679 - Miranda, taxi, Jakub
Instrukcja 2. Przyswój teoretyczne podstawy mnemoniki - opcjonalnie
Jeżeli masz ochotę, przeczytaj artykuł Czy można wytrenować pamięć? W którym przedstawiam dowody mówiące o tym, że niczym nie wyróżniające się osoby mogą znacząco wzmocnić swoją pamięć poprzez trening.
114
24 Dzień 24.
testach osiągali wyniki wyraźnie ponadprzeciętne, wyniki przedstawia
wykres.
W grupie nie-strategów różnica między grupą kontrolną nie była porażająca, co pozwala przypuszczać, że ponadprzeciętne zdolności pamięWiększość opisanych przypadków posiadaczy wyjątkowej pamięci jest
ciowe bez stosowania mnemotechnik są rzadkością. Badacze sprawdzili
w mniejszym lub większym stopniu powiązana z wykorzystywaniem
także poziom zapamiętywania mnemonistów w dwóch grupach po tygomnemotechnik, doskonała pamięć bez ich stosowania jest rzadkością.
dniu, od wykonywania zadań, wyniki przedstawia tabela.
Właściwie trudno jest odpowiedzieć na pytanie, czy jakikolwiek opisany
przypadek był w pełni niezależny od mnemoniki.
% zapamiętanego materiału w dniu testu po tygodniu
Z przytoczonych w Dzień 23 Programowania Neuronalnego
„stratedzy“
94
53
przykładów efektywnych mnemonistów umiejętności S wynikały praw„nie-stratedzy“
85
83
dopodobnie z pewnych wrodzonych cech autystycznych, Aitken i JR
grupa kontrolna
56
59
stanowią przekonujące przykłady świadczące o predyspozycji do efekMożna więc przypuszczać, że ponaprzeciętne osiągnięcia „naturaltywnego zapamiętywania, VP i być może też Rajan z kolei są przykłanych“ mnemonistów wynikają z dużej zdolności zatrzymywania wspodami naturalnej pamięci, nie wzmacnianej konkretną mnemoniką tylko
mnień w pamięci długotrwałej. Wyniki te pokazują również, jak duże
opartą o nabytą wcześniej wiedzę i ćwiczenia, no i ostatecznie Ishihara
znaczenie ma powtarzanie materiału w procesie zapamiętywania, nawet,
i SF stosują głównie mnemoniki, choć prawdpodobnie posiadają jakieś
jeśli wykorzystujemy mnemotechniki.
naturalne umiejętności.
Część badaczy próbowała też zrewidować hipotezę o wrodzonych
Część badaczy podzieliła mnemonistów na strategów, czyli wykorzyzdolnościach pamięciowych w zakresie pamięci krótkotrwałej [54, 51].
stujących konkretne mnemoniki i nie-strategów, najwyraźniej nie stosuIstnieją dowody na to, że Rajan potrafił utrzymać w pamięci roboczej
jących określonych mnemotechnik [56]. W cytowanym doświadczeniu
13 mnemonów, podczas gdy przeciętny człowiek około 7. Jednak w
w grupie ośmiu mnemonistów, pięciu zostało określonych jako stratecytowanym badaniu, choć czwórka mnemonistów potrafiła utrzymać w
dzy, gdyż korzystali z mnemonik, natomiast trójka, jako nie-stratedzy,
pamięci krótkotrwałej 14, 16, 18 i 21 pozycji, to umiejętność ta opierała
nie stosowali żadnej konkretnej mnemoniki. Badacze przygotowali dwa
się na mnemonice i grupowaniu mniejszych fragmentów, co odkryto bazestawy zadań, z których pierwszy wymagał zastosowania mnemoniki,
dając czas potrzebny im do odtworzenia coraz dłuższych ciągów, trójka
natomiast drugi, z racji swojego charakteru, utrudniał jej zastosowanie.
z badanych miała w tym zakresie pamięć przeciętną o pojemności 7,
W pierwszej grupie zadań należało zapamiętać twarze, imiona, słowa
natomiast jeden o pojemności 8.
i numery telefonów, w drugiej z kolei historyjki oraz rozmieszczenie w
Najbardziej efektywni mnemoniści z wszystkich opisanych przypadprzestrzeni obrazów.
ków opierają swoje umiejętności o mnemotechniki. Jednocześnie istnieją
Stratedzy radzili sobie ponadprzeciętnie dobrze z zadaniami umożdowody świadczące o tym, że niektórzy ludzie posiadają jakieś predysliwiającymi zastosowanie mnemotechnik, lecz tylko nieznacznie lepiej
pozycje, które pozwalają im osiągać w zadaniach pamięciowych nieco
niż grupa kontrolna, w zadaniach utrudniających ich wykorzystanie. Z
wyższe wyniki niż przeciętne, jednak wciąż daleko im do osiągnięć tych,
kolei nie-stratedzy, chodź wypadali znacznie gorzej od strategów w zaktórzy z mnemoniki korzystają.
daniach umożliwiających wykorzystanie mnemoniki, w drugiego typu
Czy można wytrenować pamie˛ ć?
Rysunek 24.0.1: W badanej grupie mnemonistów stratedzy osiągnęli znakomite wyniki przy zadaniach umożliwiających wykorzystanie mnemoniki i
tylko nieznacznie lepsze od grupy kontrolnej (czyli 0) w zadaniach, które wykorzystanie mnemoniki utrudniają. Nie-stratedzy osiągali ponadprzeciętne
wyniki w obu grupach zadań.
25
Dzień 25.
117
25 Dzień 25.
Instrukcja 1. Naucz sie˛ zapamietywa
˛
ć ciagi
˛ binarne
Dwie konkurencje na Mistrzostwach Świata w Zapamiętywaniu odnoszą się do zapamiętywania ciągów liczb binarnych, czyli jedynek i zer.
Pierwsza to zapamiętywanie możliwie dużej, losowej liczby binarnej w ciągu pięciu minut i druga, brana pod uwagę w światowym rankingu,
zapamiętywanie jak najdłuższego takiego ciągu w czasie pół godziny. Zapamiętywanie ciągów binarnych jest znacznie prostsze, niż zapamiętywanie
ciągów dziesiętnych. Obecny rekordzista (2013), Ben Pridmore, wykorzystując swoją autorską mnemonikę, o której dowiesz się więcej kolejnego
dnia Programowania Neuronalnego, zapamiętał w ten sposób w ciągu pięciu minut 930 cyfr binarnych, natomiast w ciągu pół godziny 4140.
Ciągi binarne są znacznie prostsze do zapamiętania, niż ciągi dziesiętne, gdyż składają się tylko z dwóch elementów, zer i jedynek. Jest kilka
mnemonik, dzięki którym można zapamiętywać ciągi binarne, przedstawię dzisiaj jeden kompleksowy system natomiast kolejnego dnia jeszcze
bardziej kompleksowy system, jaki wykorzystuje obecny rekordzista.
W ciągach binarnych pojawiają się określone kombinacje cyfr, które można przedstawić tak:
• 000 - 0
• 001 - 1
• 010 - 2
• 011 - 3
• 100 - 4
• 101 - 5
• 110 - 6
• 111 - 7
określony układ ciągu przedstawia kolejną cyfrę układu dziesiętnego, w sumie osiem kombinacji. Zgodnie z GSP można zamienić teraz cyfry
dziesiętne na łatwe do wyobrażenia obrazy i połączyć je w łańcuch lub umieścić w Pałacu Pamięci. Np. ciąg 010111001101 miałby zgodnie z
tym układem wartość 2715, czyli np. NoGa + TaLerz.
Powtórz kolejne kombinacje binarne i ich odpowiedniki dziesiętne, po czym spróbuj zapamiętać tą techniką następujący ciąg binarny. Kiedy
odtworzysz go z pamięci, wykonałeś instrukcję:
101110001100010111000
Jeżeli planujesz w przyszłości trenować zapamiętywanie liczb binarnych, zalecam zapoznać się z zasadami wykonywania obliczeń w systemie
binarnym, opisanych np. w Wikipedii (system binarny).
118
25 Dzień 25.
Instrukcja 2. Przyswój teoretyczne podstawy mnemoniki - opcjonalnie
Przeczytaj artykuł Natura mnemonicznego sukcesu, aby poznać strukturę efektywnych mnemonik.
zakodowane w postaci mniejszych porcji, badani grupowali je w jakiś
strukturach za pomocą najczęściej Pałacu Pamięci, najstarszej chyba
i bardzo skutecznej mnemoniki. Prawie każdy opisany przypadek użytkownika nadzwyczajnej pamięci stosował tę mnemotechnikę [33]. NieWiększość z opisanych mnemonistów wykorzystywała w swojej praktyce
które doświadczenia, np. na taksówkarzach sugerują, że tego typu spomnemonikę, która umożliwiała im zapamiętywanie ogromnych ilości insób przechowywania informacji ma sporą przewagę nad innymi formami
formacji, nawet takich, które nie mają określonej struktury lub są bez
organizacji wiedzy [29].
znaczenia, jak ciągi symboli, cyfr, liter czy obrazy.
Spośród innym mnemonik zapamiętanie zakodowanej struktury inNiektórzy badacze zajmujący się zjawiskiem nadzwyczajnej pamięci
zaproponowali trzy zasady, jakie rządzą się tak wykwalifikowanymi formacji pozwalają też np. historyjki, jednakże ich skuteczność i efekumiejętnościami: kodowanie, odzyskiwanie i przyspieszanie [8]. Dwie tywność jest wielokrotnie mniejsza. Wartość może mieć też Matryca
pierwsze zasady to po prostu mnemotechniki, które można wdrożyć bar- Pamięciowa zbudowana w oparciu o GSP. Taka pamięciowa struktura
dzo łatwo i opanować w ciągu kilkudziesięciu godzin ćwiczeń, czyli np. ma wielkie znaczenie przy zapamiętywaniu mnemonicznym i wielokrotpo ukończeniu tego kursu. Poprawienie efektywności wymaga praktyki. nie zwiększa efektywność. Niektórzy badanie wysunęli hipotezę, że cała
Wykorzystanie takich mnemonik jak Pałac Pamięci lub Matryca Pa- pamięć ma taką strukturę, co nazwali długoterminową pamięcią roboczą,
mięciowa pozwala na zakodowanie informacji w pamięci tak, aby były dzięki temu mamy dostęp do wielu informacji zgromadzonych w pamięci
one gotowe do odtworzenia, jednakże o czym była mowa w Dzień 24 i możemy nimi dowolnie manipulować i używać [13, 14].
Natura mnemonicznego sukcesu
Programowania Neuronalnego, choć ułatwia to znacznie naukę,
nie zapewnia, że informacje te pozostaną w długotrwałej pamięci, o
czym z kolei była mowa w dzień 13 (13).
Dalszy trening mnemotechnik jest niezbędny, aby kodowanie i odzyskiwanie informacji zachodziło sprawnie, najlepiej automatycznie. To
kolejna z zasad, czyli przyspieszanie. Po odpowiednio długim czasie
praktyki, zapamiętywanie informacji takich jak słownictwo staje się automatyczne [28]. Opisani przez badaczy mnemoniści wykorzystywali
różne mnemotechniki, np. w procesie zapamiętywania ciągów cyfr zamieniali fragmenty ciągów na słowa lub obrazy (skojarzenia z datami
lub wynikami w biegach) [58]. Gdy dłuższe ciągi informacji były już
Jak widać mnemonika ma zastosowanie w zapamiętywaniu określonych typów informacji, np. słownictwa, liczb itp., jej możliwości w codziennym życiu już nie są takie wielkie ze względu na złożoność zadań
pamięciowych. Jednakże zakładając, że np. słownictwo z określonej
dziedziny lub języka obcego jest podstawą wiedzy, w takim razie możliwości wykorzystania skutecznych mnemonik np. w edukacji są nieocenione. W tym kursie proponuję do wyboru dwie główne mnemotechniki
umożliwiające porządkowanie struktury zapamiętywanych treści, sprawdzony i skuteczny Pałac Pamięci oraz nowatorską i teoretycznie pojemniejszą Matrycę Pamięciową. To, którą będziesz stosował, zależy
od Ciebie.
26
Dzień 26.
Instrukcja 1. Poznaj Mnemoniczny System Bena Pridmora
Ben Pridmore jest angielskim mnemonistą, który w 2013 roku zajmował 4. pozycję w światowym rankingu mistrzów pamięci. W tym samym
roku był też posiadaczem sześciu rekordów świata, w czym jest niedoścignionym zawodnikiem.
Wspominałem już o jego dwóch rekordach w dziedzinie zapamiętywanie liczb binarnych, ma też trzy rekordy w zapamiętywaniu kart (364 karty w
kwadrans, 884 w pół godziny i 1456, czyli 28 talii w godzinę) i jeden rekord w zapamiętywaniu losowych cyfr dziesiętnych - 819 cyfr w kwadrans.
Ben wykorzystuje swój autorski system mnemoniczny oparty o GSP, który umożliwia mu osiągnięcie tak wysokiej efektywności. Zapoznaj się z
jego systemem w artykule Mnemoniczny System Bena Pridmora.
120
26 Dzień 26.
Mnemoniczny System Bena Pridmore
gów cyfr dziesiętnych i binarnych.
Ben Pridmore osiąga niezwykłe efekty dzięki wykorzystaniu swojego autorskiego systemu, umożliwiającego zapamiętywanie rozkładu kart, ciąW tabeli pierwsza kolumna pokazuje możliwe kombinacje kolorów
kart, to skróty angielskich spade, diamond, heart, club, czyli polskojęzycznych pik, karo, trefl i kier oznaczających kolory karty. W kolumnie
drugiej są zarówno cyfry, które są potrzebne do zapamiętywania ciągów
liczb dziesiętnych jak i odpowiedniki numerów kart, gdzie J to wale, Q
królowa, K król, A as. Prawdopodobnie można dostosować ten system
dla polskiego języka, więc gdyby ktoś był zainteresowany osiągnięciami
na mistrzostwach świata, mógłby zaadaptować ten system i poddać go
translacji.
Ciagi
˛ liczb dziesietnych
˛
Dzięki temu systemowi możemy szybko tworzyć pojedyncze obrazy dla
liczb trzycyfrowych. Pierwsza cyfra liczby odpowiada głosce alfabetu fonetycznego w kolumnie trzeciej, druga samogłosce w kolumnie czwartej
i trzecia spółgłosce w kolumnie piątej. Tutaj łatwo zaadaptować system
do języka polskiego, np. dla liczby 701 mielibyśmy wyraz kot. Odpowiednie wyobrażenia umieszczamy w Pałacu Pamięci lub Matrycy
Pamięciowej. Jak widać Ben usprawnił nieco GSP, dzięki czemu może
osiągać imponujące wyniki w zapamiętywaniu ciągów liczbowych.
Ciagi
˛ liczb binarnych
Rozkład kart
Gdy w ciągu kart pojawi się jakiś układ kart, np. król pik i trójka karo,
kombinacja kolorów karo i pik (czyli w angielskim spade i heart), początkiem jest spółgłoska znajdująca się w tabeli w trzeciej kolumnie (dla
s/h): sh/sl/sw/j. W kolumnie czwartej jest środek, czyli środkowa samogłoska, odpowiadająca wartości pierwszej karty, w naszym przykładzie
króla, czyli ar, car. Koniec w piątej kolumnie odpowiada wartości karty
drugiej, 3 = m. Składamy wyrażenie z tych trzech wartości: swarm,
(rój) i jest to pierwsze wyrażenie oznaczające daną kombinację kart,
które możemy umieścić w Pałacu Pamięci. Potem bierzemy kolejną
parę kart i umieszczamy w pałacu itd.
To najbardziej kompleksowy system zapamiętywania liczb binarnych, a
o jego skuteczności niech świadczą trzy rekordy świata w dziedzinach polegających na zapamiętywaniu liczb binarnych. W jednym obrazie zakodowanych będzie dziesięć kolejnych cyfr liczby binarnej, której możliwe
kombinacje początku znajdują się w kolumnie szóstej tabeli, odpowiadają one pierwszej spółgłosce wyrażenia, w kolumnie trzeciej. Kolumna
siódma to możliwe kombinacje dla środkowych trzech cyfr liczby binarnej (wtedy używamy samogłosek z kolumny 4) oraz ostatnich trzech cyfr
(wtedy używamy spółgłosek z kolumny piątej). Ten system po kilku poprawkach także dałoby się wdrożyć łatwo w języku polskim, spróbujmy
zakodować dziesięć cyfr liczby binarnej: 0100111010. Pierwsze cztery
cyfry to r, kolejne trzy to e, ostatnie trzy to r. Naszą liczbę kodujemy
jako ren i umieszczamy w Pałacu Pamięci.
Rysunek 26.0.1: Podstawa Mnemonicznego Systemu Bena Pridmore’a.
27
Dzień 27.
123
27 Dzień 27.
Instrukcja 1. Poznaj Mnemoniczny System Dominikański
Dominic O’Brien zajmuje obecnie (2013) 15. miejsce w światowym rankingu, jest też jednym z pierwszych zdobywców tytułu Arcymistrza Pamięci,
który uzyskał w 1995 roku. Napisał książkę Pamięć genialna!, gdzie ujawnia swoje metody i chwali się, jak za pomocą mnemoniki i systemu
liczenia kart zdobył fortunę grając w blackjacka (opisałem tę metodę w książce Mentalizm - kompendium wiedzy).
Dominic opracował także prostą mnemonikę, którą nazywam Systemem Dominikańskim. Podstawą systemu jest tabela:
liczba
kod
1
A
2
B
3
C
4
D
5
E
6
S
7
G
8
H
9
N
0
O
Aby wykorzystywać tę mnemotechnikę należy znać imiona i nazwiska charakterystycznych ludzi, np. sławnych osób. Przykładowo dla liczby 39
- CN odpowiada np. nazwisku Chuck Norris, z kolei np. 18, AH to Adolf Hitler. Aby skojarzyć ze sobą te dwa nazwiska, wystarczy w wyobraźni
połączyć zobaczyć jak jedna z tych osób wykonuje zadanie charakterystyczne dla drugiej, czyli np. Hitler wykonuje kopnięcie z półobrotu lub
Chuck wykonuje charakterystyczny gest. W ten sposób tworzymy kolejne ogniwa łańcucha. Przy dłuższych liczbach można dodatkowo umieścić
jakieś zadanie, np. Adolf Hitler Daleko Skacze, co oznacza liczbę 1846.
Metodę tę można także wykorzystać do zapamiętania rozkładu talii kart, jednakże możliwości mnemoniki są ograniczone, gdyż takie historyjkowe
mnemotechniki są mniej efektywne od opisanych wcześniej, kompleksowych systemów.
Instrukcja 2. Poznaj naukowe podstawy mnemoniki - opcjonalnie
Artykuł Pamięć a inteligencja stanowi przegląd badań dotyczących korelacji pamięć i inteligencji oraz możliwości wzmacniania inteligencji za
pomocą treningu mnemonicznego. Jeżeli masz ochotę, zapoznaj się z jego treścią.
124
27 Dzień 27.
Pamie˛ ć a inteligencja
Nie ma zbyt wielu danych dotyczących ekspertów pamięciowych i ich
inteligencji. W dodatku pośród tych dostępnych, gdy opisywane są
także przypadki posiadaczy doskonałej pamięci, którzy nie korzystają
z regularnej mnemoniki, ostateczny obraz jest zniekształcony. W jednym badaniu obejmującym dziesięciu mnemonistów korzystających z
różnych systemów nie wykazano znaczących różnic między ich inteligencją ogólną, a inteligencją grupy kontrolnej [32].
Intrygujące jest pytanie, czy posiadacze wyjątkowej pamięci nie korzystający z dobrodziejstw mnemoniki posiadają wyższą inteligencję,
jednakże dane są mylące. Przypadki autyzmu i doskonałej pamięci przeczą tezie jakoby pamięć była zależna od inteligencji, wyjątkowa zdolność
zapamiętywania często towarzyszy tej chorobie, jednak większość autystów ma niski iloraz inteligencji. Niektóre przypadki wydają się mieć
podłoże w kompulsywnych zachowaniach obsesyjnych, inne opierają się
z pewnością na silnej motywacji.
Z drugiej strony wielu zdrowych ekspertów w dziedzinach wymagających posiadania ogromnej wiedzy zdobyła ją dzięki silnej motywacji oraz
umiejętności selekcji i segregowania informacji, umiejętności niewątpliwie powiązanych z inteligencją ogólną. W późniejszych badaniach próbowano określić zależność między pamięcią, inteligencją i wiekiem, sugerowano np. że obniżenie możliwości pamięci z wiekiem jest powiązane
z szybkością przetwarzania informacji [43], pamięć i inteligencja miałyby więc wspólny czynnik. Późniejsze badania potwierdziły co prawda
zależność między szybkością przetwarzania informacji i inteligencją [40],
jednak korelacja z wiekiem była niewielka. Z kolei zależność między
wiekiem i pamięcią była wyraźna, natomiast między pamięcią a IQ i
szybkością przetwarzania danych niewielka. Istnieją więc przekonujące
dowody za tym, że lepsza pamięć nie zależy od wyższej inteligencji. Z
drugiej strony jest wielce prawdopodobne, że zgromadzona duża porcja
wiedzy na poziom inteligencji wpływa.
Neurologiczne podstawy doskonałej pamieci
˛
Przeprowadzono zaledwie kilka badań naukowych przedstawiających
neurologiczne podstawy pracy mózgu u osób posiadających wyjątkowo
dobrą pamięć. W jednym z interesujących badań przeskanowano mózgi
dziesięciu mistrzów pamięci wykorzystujących mnemotechnikę podczas
różnych zadań związanych z zapamiętywaniem i porównano z grupą kontrolną [32]. Skany mózgu nie wykazały żadnych różnic w strukturze co
sugeruje, że trening mnemoniki nie wpływa plastycznie na mózg, w przeciwieństwie np. do nauki muzyki [44], czytania językiem Braille [19], czy
zawodowej jazdy taksówką [31]. Nauka muzyki szczególnie, gdy rozpoczęta została przed siódmym rokiem życia, wpływa na strukturę kory
nowej, natomiast u taksówkarzy nawet w dorosłym życiu pojawiają się
widoczne na skanach zmiany w mózgu.
W testowanych zadaniach pamięciowi eksperci wypadli wyraźnie lepiej przy zapamiętywaniu liczb, nieco lepiej przy zapamiętywaniu twarzy
i tak samo jak grupa kontrolna przy zapamiętywaniu położenia punktów w przestrzeni. Gdy mistrzowie wykonywali zadania pamięciowe,
dodatkowe trzy obszary mózgu były aktywne, w porównaniu z grupą
kontrolną: kora środkowo-ciemieniowa, prawa tylna część hipokampu i
kora retrosplenialna. Hipokamp jest odpowiedzialny za pamięć i orientację przestrzenną [39, 33], dziewięć z badanych przypadków przyznało,
że wykorzystują przy zapamiętywaniu Pałac Pamięci. O ile też testy inteligencji werbalnej i niewerbalnej nie wykazały różnicy pomiędzy
dwoma badanymi grupami, o tyle testy wymagające użycia pamięci i
pamięci roboczej szły zdecydowanie lepiej mnemonistom.
Co ciekawe, nie wykazano różnic w pracy mózgu ekspertów podczas
wykonywania różnych zadań, więc albo są one zbyt małe, żeby je dostrzec na skanie, albo przeoczono różnice innego typu.
125
27 Dzień 27.
W jednym z ciekawych doświadczeń, gdzie skanowano mózgi osób
trenujących mnemonikę Pałac Pamięci w dwóch grupach wiekowych,
zanotowano aktywność w korze potyliczno-ciemieniowej i lewej korze
retrosplenialnej, ale jedynie w młodszej grupie dodatkowo aktywowały
się neurony w grzbietowo-czołowej części tej kory [32]. Ten obszar mózgu powiązany jest z pamięcią roboczą, m.in. z segregowaniem oraz
wyobrażeniami. Obszary te mają prawdopodobnie znaczenie dla osiągnięcia mistrzostwa w zapamiętywaniu co sugeruje, że jeśli chcemy zająć
się mnemoniką na poważnie, lepiej zacząć wcześniej trenować.
Przeprowadzono też skanowanie mózgu osób posługujących się perfekcyjnie japońskich liczydłem abakusem [50]. Podczas zapamiętywania
cyfr bardziej aktywne były u ekspertów obszary kory odpowiedzialne
za wizualną pamięć roboczą (bruzda obustronna czołowa i intensywniej płat ciemieniowy) niż obszary odpowiedzialne za roboczą pamięć
werbalną. U początkujących wyglądało to odwrotnie, więc jest to kolejny dowód, że w procesie udoskonalania efektywności zapamiętywania
ogromne znaczenie ma wyobraźnia przestrzenna.
28
Dzień 28.
Instrukcja 1. Zapamietaj
˛
układ okresowy pierwiastków
Ponieważ kurs dobiega końca, dzisiaj masz ambitne zadanie. Przeczytaj tutorial Jak zapamiętać układ okresowy pierwiastków i spróbuj wykonać
zawarte w nim instrukcje. Nie będę sprawdzał jak Ci poszło, jeżeli chcesz, sam sprawdź swój wynik i stopień zapamiętanego materiału.
127
28 Dzień 28.
Jak zapamieta
˛ ć układ okresowy pierwiastków
B7
bank - B, C (bor, węgiel) bez i cep lub baca
B8
brew - N, O (azot, tlen) Noe
B9
baobab - F, Ne (fluor, neon) Ewka i neon
W Dzień 15 Programowania Neuronalnego przedłożyłem metodę
zapamiętywania materiału graficznego. Tę mnemonikę można znacznie rozszerzyć i wykorzystać np. do zapamiętania układu okresowego
pierwiastków. Mnemotechnikę zaadaptowałem na podstawie informacji
zawartych w książce Lorayne’a [20] (tłum. Marek Siurawski).
Aby szczegółowo zapamiętać układ okresowy proponuję stworzyć dodatkową mini matrycę. Na końcu tego wpisu znajduje się graficzne
przedstawienie układu okresowego. Gdyby połączyć ze sobą każde dwie
kolumny tak, aby obejmowały dwa pierwiastki, nasz układ nieco się
zmniejszy. W ten sposób w prawie każdej komórce znajdą się dwa pierwiastki. Dodatkowo lantanowce i aktynowce potraktujemy jako kolejne
dwa okresy o numerach 8 i 9 i połączymy w tych samych kolumnach.
Niech okresy symbolizują litery (1-A, 2-B, 2-C itd.) Natomiast grupy 1
i 2 będą miały symbol 1, grupy 3 i 4 - 2 itd.
Jeżeli ktoś planuje na poważnie zająć się chemią, proponuję rozszerzyć tę mnemonikę i stworzyć oddzielne komórki dla każdego pierwiastka oraz wbudować cały układ do Matrycy Pamięciowej np. w
taki sposób, aby kolejność odpowiadała także liczbie atomowej (przykładowo komórki od 1000 do 1200 można przeznaczyć na układ okresowy).
Można też umieścić taki układ w Pałacu Pamięci lub rozszerzyć mini
matrycę.
Spójrzmy na listę przykładowych symboli oznaczających położenie
pierwiastka w mini matrycy oraz pierwiastki, które znajdują się w symbolicznej komórce (na końcu znajduje się przykładowa mnemonika):
C1
cyferblat - Na, Mg (sód, magnez) na magu
C7
cyrk - Al, Si (glin, krzem) Alf z siekierą
C8
cenotaf (symboliczny grobowiec niezawierający zwłok; też: pomnik ku czyjejś czci w formie grobowca) - P, S (fosfor, siarka)
pies
C9
cap - Cl, Ar (chlor, argon) cel i ara
D1
DAT - K, Ca (potas, wapń) kica
D2
delfin - Sc, Ti (skand, tytan) scena i tytan
D3
dym - V, Cr (wanad, chrom) WC i R
D4
dromader - Mn, Fe (mangan, żelazo) mina i fe!
D5
dyl - Co, Ni (kobalt, nikiel) c.o. (centralne ogrzewanie) i nit
D6
duj - Cu, Zn (miedź, cynk) cud, Zinn
D7
dysk - Ga, Ge (gal, german) Gal i German
D8
detektyw - As, Se (arsen, selen) Arsen Lupin i sęp
D9
dąb - Br, Kr (brom, krypton) brrr! i krypta
E1
ekspedient - Rb, Sr (rubid, stront) rubin i ser
E2
elektron - Y, Zr (itr, cyrkon) Yeti i zero
E3
erkaem - Nb, Mo (niob, molibden) niebo i mole
E4
ekler - Tc, Ru (technet, ruten) Tycjan i ruta
A1
akt - H (wodór) hak
E5
etanol - Rh, Pd (rod, pallad) Rh i pled
A9
arcybiskup - He (hel) półwysep Hel lub he-he!
E6
esej - Ag, Cd (srebro, kadm) Agca i dek
B1
but - Li, Be (lit, beryl) libero (w siatkówce: zawodnik grający w E7
E8
obronie, odbierający zagrywki)
elektryk - In, Sn (ind, cyna) inny syn lub Ina i San
elf - Sb, Te (antymon, tellur) CB radio i Tell
128
28 Dzień 28.
E9
Edyp - I, Xe (jod, ksenon) Ixi i E (proszki do prania)
F1
Hiob - Yb, Lu (iterb, lutet) Yma-bez lub liter i Luter
F2
falkonet (lekkie działo o długiej lufie, używane w XVI i XVII w.) H9
- Cs, Ba (cez, bar) Cesia i bar
I3
fan - La, Hf (lantan, hafn) lampa i Hawana lub haft
I4
F3
forum - Ta, W (tantal, wolfram) tańczy wolf (wilk po angielsku)
I5
F4
fakir - Re, Os (ren, osm) ren i osmoza lub osa
Istambuł - Pu, Am (pluton, ameryk) pies Pluto i Amerigo lub
Ameryka
F5
fotel - Ir, Pt (iryd, platyna) ET i Platon
I6
I OK! - Cm, Bk (kiur, berkel) cymbał, w Berkeley
F6
faja lub fuj! - Au, Hg (złoto, rtęć) au! i hak
I7
indyk - Cf, Es (kaliforn, einstein) Cif i Einstein
F7
faworek - Tl, Pb (tal, ołów) talerz, pub
I8
If - Fm, Md (ferm, mendelew) ferma i mendel
F8
fotograf - Bi, Po (bizmut, polon) Bista i pole
I9
izotop - No, Lr (nobel, lorens) Nobel i Lora
F9
Filip - At, Rn (astat, radon) atut i Radon
G1
granat - Fr, Ra (frans, rad) Francja i radio
G2
gałgan - Ac (aktyn) aceton
H3
hełm - Ce, Pr (cer, prazeodym) ceper
H4
hangar - Nd, Pm (neodym, promet) neon-dym i Prometeusz
H5
hotel - Sm, Eu (samar, europ) aram i Ł-ropa
H6
hokej - Gd, Tb (gadolin, terb) gady i herb lub tuby
H7
hamak - Dy, Ho (dysproz, holm) dysk i hol
Sprawdź i przeczytaj dokładnie całość kilkukrotnie zatrzymując się przy
niejasnościach. Jeżeli chcesz zapamiętać układ okresowy trwale, nie zapomnij powtórzyć całości kilkukrotnie, najlepiej zapisz go do swojej
elektronicznej bazy danych w jakimś programie optymalizującym interwały powtórzeń, jakie opisane były trzynastego dnia Programowania
Neuronalnego (13). Pamiętaj też, że lepsze są Twoje skojarzenia i
wyobrażenia, dlatego nie wahaj się ich wprowadzać.
Gdy już przejrzysz całość w wyobraźni, spróbuj odtworzyć z pamięci
układ i przypomnieć sobie kolejne pierwiastki. Gdy się nie uda, popraw
wyobrażenia lub zmień na bardziej wymowne.
H8
hieroglif - Er, Tm (erb, tul) Ereb i tiul
idiom - Th, Pa (tor, protaktyn) tor i pektyna
inżynier - U, Np (uran, neptun) Uran i Neptun (planety)
Rysunek 28.0.1: Układ okresowy pierwiastków chemicznych żywcem skopiowany z polskiej Wikipedii.
29
Dzień 29.
131
29 Dzień 29.
Instrukcja 1. Przygotuj plan celowej praktyki
Przeczytaj artykuł Praktyczne zastosowanie mnemoniki i jeżeli zdecydowałeś się trenować techniki pamięciowe, ustal swój plan celowej praktyki.
Pomocne będzie poniższe zestawienie:
1. Obrazy
a) 15 min obrazy abstrakcyjne
b) imiona/twarze 5 min, 15 min
c) karty szybkie (talia)
d) karty 10 min, 30 min, długie 60 min
e) mapy !!
2. Liczby
a) binarne 5 min, 30 minut
b) wymawiane co 1 sek
c) szybkie 5 min lub talia, 15 min, 30 min, długie 60 min
d) daty 5 min
e) wzory !!
3. Słowa
a) losowe 5 min, 15 min
b) poemat
c) szybkie czytanie !!
Zestawienie to zawiera konkurencje zawodów pamięciowych. Pozycje wytłuszczone dotyczą konkurencji branych pod uwagę do światowego
rankingu i obecnych na mistrzostwach światowych. Kursywą zaznaczono konkurencję, jaka odbywała się kiedyś, natomiast wykrzyknikami te,
których nie ma na zawodach. Dodatkowo kapitalikami wyróżnione zostały te konkurencje, które bierze się pod uwagę w ocenie zawodnika pod
kątem tytułu Arcymistrza Pamięci.
Najprostsza celowa praktyka polega na treningu każdego dnia wszystkich tych elementów (z każdego wersu po jednym) wybraną mnemotechniką
i notowaniu wyników. Gdy w jakimś zadaniu odbiegamy na niekorzyść, to wydłużamy jego czas. Codzienny trening powinien trwać w sumie 2-3
godziny lub dłużej, przy czym na każdą godzinę przypada 10 minut przerwy.
132
29 Dzień 29.
Praktyczne zastosowanie mnemoniki
Doświadczenia pokazały wysoką efektywność poprawy pamięci dzięki
wykorzystaniu mnemoniki u osób starszych [6, 52, 53] i osób specjalnej troski [34]. W jednym z doświadczeń efektywność mnemoniki była
szczególnie duża, gdy trening poprzedzały ćwiczenia koncentracji [60],
nadaje to znaczenie wykorzystania metody medytacji opisanej w Dzień 7
Programowania Neuronalnego. Niektórzy badacze uczyli z powodzeniem starsze osoby Pałacu Pamięci, aby zapamiętywali listy zakupów [1]. W pewnym badaniu wykazano, że mnemonika wykorzystywana
do zapamiętywania twarzy i imion, opisana w Dzień 23 Programowania Neuronalnego, znacznie zwiększa ilość zapamiętanych imion i w
dodatku efekt jest bardziej długotrwały [61].
Badacze wykonywali też długotrwałe badanie, nadzorując trening
starszych osób Pałacu Pamięci oraz technik relaksacyjnych i sprawdzając efektywność po dekadzie [45, 46, 47]. Przesłanki wynikające z
doświadczenia pozwalają przypuszczać, że nawet jednorazowy trening
kodowania materiału za pomocą mnemotechniki niesie długofalowe korzyści, mimo braku dalszej praktyki. Jednocześnie zasięg tego wpływu
jest ograniczony tylko do pewnego typu określonych, trenowanych zadań
[37].
Badano też różnice między treningiem u starszych i młodszych
[26, 27, 2]. Choć w obu grupach plastyczność była podobna, różnie
w osiągnięciach powiększały się wraz z ilością czasu poświęconą na trening. Wygląda więc na to, że mnemonika ma ograniczone zastosowanie u
osób starszych [6], ale nieocenione na wcześniejszych stopniach edukacji.
Najciekawsze doświadczenia przeprowadzono w zakresie możliwości
mnemotechniki w nauce słownictwa języków obcych. Wykazano, że
osoby korzystające z opisanych w Dzień 10 mnemotechnik zapamiętują
dwukrotnie więcej słów [41].
30
Dzień 30.
Instrukcja 1. Wykonaj test końcowy
To już koniec kursu, wykonaj test końcowy. Test jest trudniejszy niż poprzedni, dlatego solidnie się do niego przygotuj. Jeśli nie uda Ci się zdać
za pierwszym podejściem nie przejmuj się, poćwicz mnemonikę, wiesz już na czym polega celowa praktyka i spróbuj ponownie.
Powodzenia.
134
30 Dzień 30.
Arkusz egzaminacyjny
Wprowadzenie
Egzamin na stopień Mnemonicznego Terminatora składa się z sześciu różnorodnych zadań pamięciowych, których wykonanie nie powinno
Ci zająć więcej niż 10 minut. Poszczególne zadania mają ograniczony czas. Po ich wykonaniu, przejdź do arkusza odpowiedzi i w ciągu najwyżej
30 minut odpowiedz na pytania. Masz ograniczony czas na odpowiedź w każdym z zadań. Na koniec podlicz punkty i wystaw sobie ocenę.
135
30 Dzień 30.
Słownictwo 1
Zadanie: zapamiętaj listę dwudziestu słów i wyrażeń w podanej kolejności.
Czas: przeczytaj listę tylko raz
• lody
• Tatry
• żyrafa
• miniówka
• kraty
• neseser
• owczarek
• perfumy
• zegarek
• paproć
• nożyczki
• młotek
• lekarz
• arbuz
• ogórek
• żyrandol
• telefon
• bezpieczny
• wszechświat
• dinozaur
136
30 Dzień 30.
Słownictwo 2
Zadanie: zapamiętaj listę dziesięciu słów i wyrażeń w podanej kolejności.
Czas: 1 minuta
1
szczoteczka
2
mikrofon
3
kufel
4
Gargamel
5
koszatniczka
6
kompot
7 dąb szypułkowy
8
energia
9
zasilacz
10
modlitwa
137
30 Dzień 30.
Duże liczby
Zadanie: zapamiętaj cztery piętnastocyfrowe liczby.
Czas: 2 minuty
1
1
7
2
9
4
6
1
4
1
2
3
7
9
9
8
3
8
2
9
5
1
6
3
2
2
2
6
6
1
1
3
2
5
6
2
6
4
6
7
1
5
4
3
0
8
7
6
9
3
5
2
7
4
5
7
0
7
3
7
138
30 Dzień 30.
Numery telefonów
Zadanie: zapamiętaj listę telefonów.
Czas: 2 minuty
Kwiaciarnia
Piekarnia
Kino
Hydraulik
Restauracja
Prezydent
Sklep zoologiczny
Mama
Lekarz
Przyjaciel
8924502
2847688
6365126
9975496
5548143
9384525
9137304
6040200
8196775
1017213
139
30 Dzień 30.
Daty i wydarzenia
Zadanie: zapamiętaj listę dziesięciu wydarzeń historycznych.
Czas: 2 minuty
44p.n.e.
Cezar zabity przez zamachowców
1605 bitwa pod Kircholmem
1772 odkrycie Wyspy Wielkanocnej przez Roggeveena
1146 początki panowania Bolesława Kędzierzawego
1789 Rewolucja Francuska
1775 amerykańska Deklaracja Niepodległości
1905 teoria względności Einsteina
1808 wynalezienie teleskopu
1815 bitwa pod Waterloo
1770 narodzenie Beethovena
140
30 Dzień 30.
Zapamietywanie
˛
twarzy i imion
Zadanie: zapamiętaj dziesięć twarzy o raz nazwiska. Część nazwisk to prawdziwe nazwiska osób, część zmyślone1 .
Czas: 2 minuty
Aleksander
Pucis
Michael
Nurhaliza
Asevendo
Quinteros
Antti
Szkudlarek
Brito
Benz
1 Zdjęcia
pochodzą z Wikipedii i można je wykorzystywać zgodnie z licencją CC-BY-SA.
141
30 Dzień 30.
Arkusz odpowiedzi
Jeżeli wykonałeś wszystkie zadania pamięciowe, odpowiedz teraz na pytania. Masz pół godziny na wykonanie całości testu. Na koniec przelicz
punkty i sprawdź, czy zdałeś egzamin.
Słownictwo 1
Zadanie: odtwórz zapamiętaną listę słów w podanej kolejności.
Punktacja: 1 punkt za każdy zapamiętany element i dodatkowo 1 punkt za zapamiętanie elementu w odpowiedniej kolejności. (max 40 pkt)
twoja odpowiedź
suma
punkty
142
30 Dzień 30.
Słownictwo 2
Zadanie: odtwórz zapamiętaną listę słów i wyrażeń w podanej kolejności.
Punktacja: 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź.
numer
2
6
10
3
7
4
9
1
8
5
zapamiętane słowo/wyrażenie
punkty
suma
Liczby
Zadanie: odtwórz zapamiętane piętnastocyfrowe liczby.
Punktacja: 1 punkt za każdą poprawnie zapamiętaną cyfrę.
punkty
punkty
punkty
punkty
suma
...
Numery telefonów
Zadanie: odtwórz zapamiętaną listę telefonów.
Punktacja: 1 punkt za prawidłowo zapamiętany numer telefonu
143
30 Dzień 30.
miejsce
Kwiaciarnia
Kino
Piekarnia
Prezydent
Restauracja
Sklep zoologiczny
Mama
Lekarz
Przyjaciel
Hydraulik
telefon
punkty
suma
Daty i wydarzenia
Zadanie: przyporządkuj daty do wymienionych wydarzeń historycznych.
Punktacja: 1 punkt za prawidłowo zapamiętaną datę, pół punktu gdy pomyliłeś się w granicach 5 lat.
1. Cezar zabity przez zamachowców
2. bitwa pod Kircholmem
3. odkrycie Wyspy Wielkanocnej przez Roggeveena
4. początki panowania Bolesława Kędzierzawego
5. Rewolucja Francuska
6. amerykańska Deklaracja Niepodległości
7. teoria względności Einsteina
8. wynalezienie teleskopu
9. bitwa pod Waterloo
10. narodzenie Beethovena
144
30 Dzień 30.
Twarze i imiona
Zadanie: wymień najważniejsze reguły rządzące manipulacją i perswazją, kolejność nie ma znaczenia.
Punktacja: 1 punkt za prawidłowo zapamiętane nazwisko.
145
30 Dzień 30.
Wyniki
Zadanie
Słownictwo 1
Słownictwo 2
Liczby
Telefony
Daty
Imiona
suma
punkty
1 - 80 punktów
Słaby wynik, test niezaliczony.
81 - 110 punktów
Gratulacje, wynik ponadprzeciętny. Uzyskujesz tytuł Mnemonicznego Terminatora.
ponad 110 punktów
Gratulacje! Wynik wyśmienity. Uzyskujesz tytuł Mnemonicznego Terminatora.
Odpowiedzi
Test poczatkowy
˛
1. prawda
2. 4000 h
3. 10 000 h
4. 10 lat
5. żywy obraz, współdziałanie, niezwykłość
147
30 Dzień 30.
Test jezykowy
˛
1. spodnie
2. odwiedzać
3. śliwka
4. nożyczki
5. sierpień
6. talon
Test historyczny
1. 490 p.n.e.
2. Ateny
3. pod Gaugamelą
4. 207 p.n.e.
5. Germanie 451 n.e.
6. Frankowie powstrzymali inwazję Arabów na Europę
7. Normanowie
8. 1428-1429
9. 1588
10. 1704
11. 1709
12. 17 października 1792
13. 18 czerwca, 1815, pod Waterloo
148
30 Dzień 30.
14. 1870
15. 5-9 września, 1914, Niemcy i Francuzi
16. 13-25 sierpnia, 1920, powstrzymano inwazję Armii Czerwonej
Test graficzny
1. Woliński PN
2. PN Ujście Warty
3. Słowiński PN
4. PN Bory Tucholskie
5. Drawieński PN
6. Wielkopolski PN
7. Karkonoski PN
8. Stołowogórski PN
9. Biebrzański PN
10. Narwiański PN
11. Kampinoski PN
12. Świętokrzyski PN
13. Ojcowski PN
14. Babiogórski PN
15. Tatrzański PN
16. Gorczański PN
17. Magurski PN
18. Bieszczadzki PN
149
30 Dzień 30.
19. Wigerski PN
20. Białowieski PN
21. Poleski PN
22. Roztoczański PN
Test biograficzny
1. Shakuntala
2. 1939
3. Indie
4. 7,686,369,774,870 i 2,465,099,745,799
Test czytania
1. Przegląd treści.
2. Sformułowanie pytań.
3. Czytanie.
4. Refleksja.
5. Powtarzanie.
6. Przegląd końcowy.
Dziennik
David Seah udostępnia bezpłatnie arkusze, które można zaadaptować do potrzeb dziennika treningowego. Są do pobrania na tej stronie.
[5] Binet, A. (1894). Psychologie des Grands Calculateurs et Jouers
d’Echecs. Paris: Libraire Hachette.
Bibliografia
[6] Camp, C. J. (1998). Memory interventions for normal and pathological older adults. Annual Review of Gerontology and Geriatrics,
18, 15 5 – 189.
[7] Carroll, J. B. (1993). Human Cognitive Abilities: A Survey of Factor Analytic Studies. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
[8] Chase, W. G., & Ericsson, K. A. (1981). Skilled memory. In J.
R. Anderson (Ed.), Cognitive Skills and Their Acquisition (pp.
141–189). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
[9] Ericsson, K. A. (1985). Memory skill. Canadian Journal of Psychology, 3 9, 188–23 1.
[10] Ericsson, K. A., & Chase, W. G. (1982). Exceptional memory. American Scientist, 70, 607– 615.
[1] Anschutz, L., Camp, C. L., Markley, R. P., & and Kramer, J.
J. (1985). Maintenance and generalization of mnemonics for gro- [11] Ericsson, K. A., Chase, W. G., & Faloon, S. (1980). Acquisition of
memory skill. Science, 2 08, 1181– 1182.
cery shopping by older adults. Experimental Aging Research, 11, 15
7–160.
[12] Ericsson, K. A., Delaney, P. F., Weaver, G., & Mahadevan, R.
(2004). Uncovering the structure of a memorist’s “basic” memory
[2] Baltes, P. B., & Kliegl, R. (1992). Further testing of limits of cocapacity: Toward a methodology for resolving theoretical issues in
gnitive plasticity: Negative age differences in a mnemonic skill are
the study of exceptional memory. Unpublished paper.
robust. Developmental Psychology, 2 8, 121–125.
[13] Ericsson, K. A., & Kintsch, W. (1995). Longterm working memory.
[3] Bartlett, F. C. (1932). Remembering. Cambridge, UK: Cambridge
Psychological Review, 102 , 211–24.
University Press.
[14] Ericsson, K. A., & Kintsch, W. (2000). Shortcomings of generic
[4] Biederman, I., Cooper, E. E., Mahadevan, R. S., & Fox, P. W.
retrieval structures with slots of the type that Gobet (1993) pro(1992). Unexceptional spatial memory in an exceptional memorist.
posed and modelled. British Journal of Psychology, 91, 571– 590.
Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and CoEricsson, K. A., & Polson, P. G. (1988). A cognitive analysis of
gnition, 18, 65 4–65 7.
exceptional memory for restaurant orders. In M. Chi, R. Glaser, &
152
30 Bibliografia
M. Farr (Eds.), The Nature of Expertise (pp. 23–70). Hillsdale, NJ: [24] Hunter, I. M. L. (1996). Remembering a story after 26 years. UnpuLawrence Erlbaum Associates.
blished paper.
[15] Ericsson, K. A., & Polson, P. G. (1988). A cognitive analysis of [25] Ingham, J. G. (1952). Memory and intelligence. British Journal of
exceptional memory for restaurant orders. In M. Chi, R. Glaser,
Psychology, 43 , 20–32.
& M. Farr (Eds.), The Nature of Expertise (pp. 23 –70). Hillsdale,
[26] Kliegl, R., Smith, J., & Baltes, P. B. (1989). Testing the limits
NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
and the study of adult age differences in cognitive plasticity of a
[16] K. Anders Ericsson, Neil Charness, Paul J. Feltovich, Robert R.
mnemonic skill. Developmental Psychology, 25 , 247–256.
Hoffman: The Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, [27] Kliegl, R., Smith, J., & Baltes, P. B. (1990). On the locus and process of magnification of age differences during mnemonic training.
Singapore, São Paulo: Cambridge University Press, 2006.
Developmental Psychology, 2 6, 894–904.
[17] Krzysztof Galos: Mentalizm - kompendium wiedzy. WikiBooks,
[28] Kliegl, R., Smith, J., Heckhausen, J., & Baltes, P. B. (1987). Mne2013.
monic training for the acquisition of skilled digit memory. Cognition
[18] Gordon, P., Valentine, E., & Wilding, J. (1984). One man’s meand Instruction, 4, 203–223.
mory: A study of a mnemonist. British Journal of Psychology, 75
[29] Kalakoski, V., & Saariluoma, P. (2001). Taxi drivers’ exceptional
, 1–14.
memory of street names. Memory and Cognition, 29, 634–638.
[19] Hamilton, R. H., & Pascual-Leone, A. (1998). Cortical plasticity
associated with Braille learning. Trends in Cognitive Science, 2 , [30] Luria, A. R. (1987). The Mind of a Mnemonist. Harmondsworth,
Middlesex: Penguin.
168–174.
[31] Maguire, E. A., Gadian, D. G., Johnsrude, I. S., Good, C. D., Ashburner, J., Frackowiak, R. S. J., & Frith, C. D. (2000). Navigationrelated structural change in the hippocampi of taxi drivers. Proce[21] Hunt, E. B., & Love, T. (1972). How good can memory be? In
edings of the National Academy of Sciences of the United States of
A. W. Melton & E. Martin (Eds.), Coding Processes in Human
America, 97, 4398–4403 .
Memory (pp. 237–250). New York: Wiley.
[32] Maguire, E. A., Valentine, E. R., Wilding, J. M., & Kapur, N.
[22] Hunter, I. M. L. (1962). An exceptional talent for calculative thin(2002). Routes to remembering: The brains behind superior meking. British Journal of Psychology, 5 3 , 243–25 8.
mory. Nature Neuroscience, 6, 90–95.
[20] Harry Lorayne, przekł. Marek Siurawski: Superpamięć dla uczących
się. Łódź: Ravi, 1999.
[23] Hunter, I. M. L. (1977). An exceptional memory. British Journal [33] Maguire, E. A., Spiers, H. J., Good, C. D., Hartley, T., Frackowiak,
of Psychology, 68, 155 –164.
R. S. J., & Burgess, N. (2003). Navigation expertise and the human
153
30 Bibliografia
hippocampus: A structural brain imaging analysis. Hippocampus, [43] Salthouse, T. A. (1985). A Theory of Cognitive Aging. Amsterdam:
13 , 250–259. 551.
North Holland.
[34] Mastropieri, M. A., & Scruggs, T. E. (1989). Constructing more [44] Schlaug, G., Jancke, L., Huang, Y. X., Staiger, J. F., & Steinmetz,
meaningful relationships: Mnemonic instruction for special popuH. (1995). Increased corpus-callosum size in musicians. Neuropsylations. Educational Psychology Review, 1, 83–111.
chologia, 33 , 1047–1055 .
[35] Muller, G. (1911). Zur Analyse der Gedächtnistätigkeit und des [45] Stigsdotter, A., & Bäckman, L. (1989). Multifactorial memory traVorstellungsverlaufes. Zeitschrift für Psychologie, Erganzungsband,
ining with older adults: How to foster maintenance of improved
5 , 7–367.
performance. Gerontology, 3 5 , 260–267.
[36] Muller, G. (1913). Neue Versuche mit Rucklë. Zeitschrift für Psychologie, 7, 193 –213.
[46] Stigsdotter Neely, A., & Bäckman, L. (1993a). Maintenance of gains following multifactorial and unifactorial memory training in late
adulthood. Educational Gerontology, 19, 105 –117.
[37] Neely, A. S., & Bäckman, L. (1995). Effects of multifactorial memory training in old age: Generalizability across tasks and indivi- [47] Stigsdotter Neely, A., & Bäckman, L. (1993b). Longterm mainteduals. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 5 0B, P13
nance of gains from memory training in older adults: Two 3 1/2
4–P140.
year follow-up studies. Journal of Gerontology, 48, 23 3 –23 7.
[38] Nyberg, L, Sandblom, J., Jones, S., Neely, A. S., Petersson, K. M., [48] Susukita, T. (1933). Untersuchung eines ausserordentlichen GeIngvar, M., & Bäckman, L. (2003). Neural correlates of trainingdächtnisses in Japan (I). Tohoku Psychologica Folia, 1, 1–13 4.
related memory improvement in adulthood and aging. Proceedings
[49] Susukita, T. (1934). Untersuchung eines ausserordentlichen Geof the National Academy of Sciences, 100, No. 23, 13728–13733.
dächtnisses in Japan (II). Tohoku Psychologica Folia, 2 , 15–42.
[39] O’Keefe, J., & Nadel, L. (1978). The Hippocampus as a Cognitive
[50] Tanaka, S., Michimata, C., Kaminaya, T., Honda, M., & Sadato, N.
Map. Oxford: Oxford University Press.
(2002). Superior digit memory of abacus experts: An event-related
[40] Rabbitt, P. M. A. (1993). Does it all go together when it goes?
functional MRI study. Neuroreport, 13 , 2187– 2191.
The Nineteenth Bartlett Memorial Lecture. Quarterly Journal of
[51] Thompson, C. P., Cowan, T., & Frieman, J. (1993). Memory Search
Experimental Psychology, 46A, 385–434.
by a Memorist. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
[41] Richard Atkins (1975). Mnemotechnics in second-language lear[52] Verhaeghen, P., & Marcoen, A. (1996). On the mechanisms of planing. American Psychologist, 30 (8) 821-828.
sticity in young and older adults after instruction in the method of
[42] Rubin, D. C. (1995). Memory in Oral Traditions. New York: Oxford
loci: Evidence for an amplification model. Psychology and Aging,
University Press.
11, 164–178.
154
30 Bibliografia
[53] Verhaeghen, P., Marcoen, A., & Goossens, L. (1992). Improving [58] Wilding, J., & Valentine, E. (1997). Superior Memory. Hove: Psymemory performance in the aged through mnemonic training – A
chology Press.
metaanalytic study. Psychology of Aging, 7, 242– 25 1.
[54] Wilding, J., & Marshall, P. (2004). Superior digit span: Validation
of reported strategies by the time structure of recall. Unpublished
paper.
[55] Wilding, J., & Valentine, E. (1985). One man’s memory for prose,
faces and names. British Journal of Psychology, 76, 215 –219.
[56] Wilding, J., & Valentine, E. (1994a). Memory champions. British
Journal of Psychology, 85 , 231–244.
[59] Wilding, J., Valentine, E., Marshall, P., & Cook, S. (1999). Individual differences in memory ability and GCSE performance. Educational Psychology, 19, 117–131.
[60] Yesavage, J. A., & Rose, T. L. (1983). Concentration and mnemonic
training in the elderly with memory complaints: A study of combined therapy and order effects. Psychiatry Research, 9, 157–167.
[57] Wilding, J., & Valentine, E. (1994b). Mnemonic wizardry and the [61] Yesavage, J. A., Rose, T. L., & Bower, G. H. (1983). Interactive
telephone directory – But stories are another story. British Journal
imagery and affective judgments improve face-name learning in the
of Psychology, 85 , 501–509.
elderly. Journal of Gerontology, 38, 197–203 .