Logopeda radzi – „Mamo, Tato – poćwicz z dzieckiem”

Logopeda radzi – „Mamo, Tato – poćwicz z dzieckiem”
Wiek przedszkolny to okres, w którym
w mowie dziecka zachodzą bardzo
istotne zmiany. W tym właśnie czasie pojawia się wiele nowych głosek, w szybkim
tempie wzbogaca się słownictwo naszego przedszkolaka.
Jest to też chwila gdy
najczęściej dostrzegamy u naszej pociechy ewentualne wady wymowy. Dlatego okres
przedszkolny to najlepszy czas na zapobieganie i likwidację zaburzeń mowy. Do
najczęściej spotykanych wad u dzieci w wieku przedszkolnym należą: sygmatyzm,
rotacyzm, kappacyzm i gammacyzm oraz interdentalizm.
Sygmatyzm – to inaczej mówiąc „seplenienie”, czyli wadliwa wymowa
niektórych lub nawet wszystkich głosek: - ciszących: ś, ź, ć, dź; - syczących: s, z, c,
dz; lub szumiących: sz, ż, cz, dż. Dziecko daną głoskę zastępuje inną – np. szalik =
salik lub wymawia ją w nieprawidłowy sposób, np. wsuwając język między zęby.
Rotacyzm – to nieprawidłowa wymowa głoski „r” lub jej zastępowanie przez
„l” czy „j”.
Kappacyzm
i gammacyzm odpowiednio dotyczą głoski „k” i „g”, które
najczęściej zamieniane są na „t” oraz „d”.
Poważnym zaburzeniem wymowy jest
interdentalizm. Dziecko
w trakcie
realizacji niektórych głosek umieszcza język miedzy zębami. Wymowa interdentalna
– czyli międzyzębowa -
najczęściej dotyczy głosek ciszących, syczących lub
szumiących, ale zdarza się również przy głoskach „t, d, n”. W języku polskim nie
występują głoski, przy których taka wymowa byłaby właściwa.
I chociaż w przypadku, gdy zaobserwujemy u naszego dziecka wadę wymowy
konieczna jest konsultacja z logopedą, to każdy rodzic może również samodzielnie
pracować z
przedszkolakiem nad usprawnieniem jego narządów mowy. Poniżej
przedstawiam niektóre ćwiczenia logopedyczne. Przydadzą się każdemu dziecku – z
wadą, czy też bez.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE RUCHOME NARZĄDY MOWY
1. Opuszczamy i unosimy dolną szczękę.
2. Ruchy szczęki dolnej w prawo i w lewo.
3. Ziewamy .
4. Nadymamy mocno policzki i wypuszczamy powietrze.
5. Nadymamy policzki na zmianę: raz lewy, raz prawy.
6. Robimy ryjek i szeroki uśmiech na zmianę.
7. Cmokamy.
8. Dmuchamy na dowolne niewielkie przedmioty np. kawałki waty, piórko.
9. Parskamy.
10.Kląskamy.
11.Wysuwamy język na zewnątrz i chowamy do buzi.
12.Wysuwamy język z buzi i kierujemy w kąciki ust (na zmianę).
13.Wysuwamy język do przodu raz w kształcie szerokiej łopatki, raz wąskiego
grotu.
14.Oblizujemy językiem usta, raz w prawo, raz w lewo.
15.Wysuwamy język do przodu i unosimy do nosa oraz opuszczamy na brodę.
16.Wypychamy językiem policzki.
17.Dotykamy czubkiem języka każdego ząbka.
18.Dotykamy czubkiem języka różnych miejsc w jamie ustnej np.: podniebienia
miękkiego, twardego, policzków, zębów, warg.
19.Wymawiamy kilkakrotnie głoski ttttt, dddd, nnnn na zmianę.
20.Powtarzamy z przesadną artykulacją samogłoski a, o e, u, i.
21.Mlaskamy.
22.Naśladujemy sowę: hu, hu, hu, hu.
23.Udajemy rybkę (odpowiedni ruch warg).
24.Naśladujemy odgłosy różnych zwierząt np.: krowy, psa, kota, bociana(kle),
żaby(kum), osy(bzz), itp.
Pamiętajmy aby do dziecka mówić zawsze wolno, wyraźnie i oczywiście
poprawnie. Dziecko powinno obserwować pracę naszych warg i języka w trakcie
mowy, utrzymujmy także kontakt wzrokowy. Nie mówmy spieszczonym językiem.
Starajmy się jak najwięcej ćwiczeń wykonywać w formie zabawy aby nie
zniechęcić dziecka do pracy.
Ćwiczenia języka — są to ćwiczenia mające na celu doskonalenie zmiany
kształtu i położenia masy języka oraz precyzyjności i szybkości ruchów
specyficznych dla artykulacji głosek. Ćwiczenia języka rozpoczyna się od dużych
ruchów na zewnątrz jamy ustnej a prowadzi się je tak długo, aż ćwiczący będzie
umiał położyć język ściśle tam, gdzie chce z dostateczną szybkością i dokładnością.
Apel Waszego dziecka.
Mamo ! Tato!
Tak wiele robicie dla mnie. Wiem, że mnie kochacie. Czy wiecie jednak,
że dla mojego harmonijnego rozwoju potrzebna jest mi także
umiejętność poprawnego posługiwania się mową?
A zatem:
- zróbcie wszystko bym mówił poprawnie – nie chcę by śmiały się ze
mnie inne dzieci!
- bądźcie cierpliwi, gdy coś mi się nie udaje, nie zniechęcajcie się;
- ćwiczcie ze mną – systematycznie, niezbyt długo, ale urozmaicajcie
mi ćwiczenia zabawą;
- przygotowujcie ze mną zalecony materiał ćwiczeniowy tak, by
logopeda był ze mnie zadowolony, bo zależy mi na jego uznaniu;
- nie dajcie się nabrać, gdy próbuję się wymigać od ćwiczeń swoimi
wykrętami - bądźcie konsekwentni;
- nie przerywajcie rozpoczętej terapii – pomóżcie, bym mówił
poprawnie!
Wasza córka! Wasz syn!
Kiedy należy udać się z dzieckiem do logopedy?
– wskazówki dla rodziców i wychowawców
 Podczas artykulacji głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, t, d, n dziecko wsuwa język
między zęby lub ociera nim o wargę. W każdym wieku jest to wada, z której
się nie wyrasta. Im dłużej zwlekamy, tym bardziej wada się utrwala.
 Dziecko nawykowo mówi przez nos.
 Dostrzegamy zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy dziecka.
 Mamy wątpliwość czy dziecko dobrze słyszy.
 Dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi nie znanymi w języku
polskim, np. gardłowo wymawia r.
 Jeśli nasila się problem rozwojowej niepłynności mówienia ( zacinanie,
powtarzanie sylab ).
 Po ukończeniu 4 roku życia dziecko :
- wymawia głoski s, z, c, dz jak ś, ź, ć, dź,
- zamienia głoski dźwięczne na bezdźwięczne , np. d na t (dom=tom),
w na f (woda=fota), g na k (gęś=kęś), b na p (buda=puta),
- myli głoski o podobnym brzmieniu np. s – c (sala=cala), sz – cz
(szyje=czyje).
 Rozwój mowy dziecka:
- 2- letniego jest na poziomie mowy dziecka rocznego (wymawia kilka
słów),
- 3- letniego jest na poziomie mowy dziecka 1,5- rocznego (tworzy
jedynie równoważniki zdań),
- 4- letniego jest na poziomie mowy dziecka 2- letniego (formułuje proste
zdania, słownictwo ok. 300 słów),
- 5- letniego jest na poziomie mowy dziecka 2,5- letniego (proste zdania),
- 6- letniego jest na poziomie mowy dziecka 3- letniego (pojawiają się
zdania złożone, dziecko wymawia 1000-1500 słów),
- 7- letniego jest na poziomie mowy dziecka 3,5- letniego.