Sytuacja we Francji: kontrola świadczeń pomocy

Konferencja EURORAI w BYDGOSZCZY – Audyt pomocy społecznej
Sytuacja we Francji: kontrola świadczeń pomocy społecznej dla
niesamodzielnych osób starszych
Prezentacja obejmuje postępowania wyjaśniające oraz kontrole przeprowadzone we
Francji przez Trybunał Obrachunkowy i 13 Regionalnych Izb Obrachunkowych w
zakresie polityki oraz ogólnokrajowej i lokalnej pomocy ze środków publicznych.
Efektem czynności audytorskich, przeprowadzonych w sposób uzgodni ony i
skoordynowany, było między innymi opublikowanie w listopadzie 2005 r. raportu
krajowego. Po kolejnym badaniu i kontrolach przeprowadzonych przez Trybunał oraz
7 Regionalnych Izb Obrachunkowych w rocznym sprawozdaniu Trybunału z lutego
2009 r. przedstawiono bilans z wykonania zaleceń pokontrolnych zawartych w
raporcie z roku 2005.
*********
Stopniowe starzenie się ludności Francji oraz wynikający z tego faktu wzrost liczby
osób cierpiących z powodu ograniczonej autonomii psychicznej i fizycznej (zjawiska
te znajdują potwierdzanie także w analizach i prognozach demograficznych),
pociągają za sobą poważne konsekwencje. Sytuacja ta przez dłuższy czas będzie
wpływać na społeczeństwo francuskie, jak zresztą na większość społeczeństw
zachodnioeuropejskich, i wcześniej czy później jej skutki odczują wszystkie rodziny.
Pod względem medycznym, społecznym i finansowym jest to wyzwanie, którego
wciąż się nie docenia, a któremu sprostać pomoże jedynie starannie opracowana i
konstruktywna poli tyka.
Od drugiej połowy lat 1990. władze publiczne zaczęły sobie zdawać sprawę z
rozmiarów czekających je zadań i wprowadziły trzy poważne reformy. Pierwsza ma
na celu zaspokojenie rosnących potrzeb niesamodzielnych osób w podeszłym wieku
oraz ich rodzin poprzez ustanowienie pomocy finansowej o charakterze
uniwersalnym, tj. zindywidualizowanego zasiłku pieniężnego na usamodzielnienie
(APA). Druga z nich służy medykalizacji i modernizacji zakładów opiekuńczych.
Trzecia, najnowsza, wzmocniła źródła finansowania przeznaczone na systemy
pomocy dla osób niesamodzielnych i niepełnosprawnych poprzez wprowadzeni e
Dnia Solidarności Społecznej oraz utworzenie Krajowej Kasy Solidarności na rzecz
Samodzielności (CNSA), której zakres działania obejmuje wszystkie aspekty utraty
samodzielności.
W roku 2004 d wie izby Trybunału oraz trzynaście Regionalnych Izb Obr achunkowych
(CRC) prowadziły skoordynowane działania. W pierwszym półroczu 2005 r.
przygotowano opracowanie podsumowujące i przeprowadzono postępowania z
udziałem przedstawicieli kontrolowanych podmiotów oraz władz publi cznych.
Na szczeblu ogólnokrajowym prace Trybunału dotyczyły pilotowania wdrażania
polityki przez właściwe organy administracji. Trybunał badał także stosowanie
nowych przepisów w zakresie taryfikacji oraz mechanizmów alokowania środków z
ubezpieczenia zdrowotnego w zakładach opieki dla osób starszych. Jeśli chodzi o
opiekę domową, Trybunał starał się ustalić ogólne rezultaty uzyskane od
1
wprowadzeni a APA ; ponadto zdecydował rozszerzyć zakres swoich czynności
kontrolnych na działalność socjalną kas emerytalno-rentowych.
Na szczeb lu lokalnym przeprowadzono dwi e serie kontroli.
Regionalne Izby Obrachunkowe przeprowadziły kontrole w 27 departamentach
Francji metropolitalnej, aby na podstawie szerokiej próby ocenić zasady organizacji
przyjęte w celu wykonania nowych zadań przez władze na szczeblu departamentu,
które stały się jednym z ważniejszych podmiotów realizujących politykę pomocy dla
osób starszych z ograniczoną autonomią.
Wiele izb regionalnych kontrolowało
publiczne zakłady opieki dla osób w podeszłym wieku z ograniczoną autonomią lub
podmioty zajmujące się świadczeniami z zakresu pomocy społecznej i opiekuńczoleczniczymi, działające w zakresie zapewnienia opieki stacjonarnej, zabiegów
pielęgnacyjno-leczniczych lub udzielających pomocy w zapewnieniu opieki domowej.
Badanie i analiza doświadczeń oraz interesujących lub nowatorskich praktyk
zastosowanych w niektórych departamentach, a także narzędzi wykorzystywanych w
sąsiednich krajach, umożliwiły wprowadzeni e do postępowania (audytu) elementów
porównawczych.
Raport w pierwszej części prezentuje wstępny bilans odpowiedzi uzyskanych w
sprawie oferty świadczeń opieki domowej oraz liczby miejsc w zakładach
opiekuńczych. Poważne różnice pojawiają się pomiędzy uzyskanymi rezultatami a
celami wyznaczony mi przez władze publiczne, jeszcze większe zaś w stosunku do
rzeczywistych potrzeb. Ta część raportu zawiera także ocenę decyzji podjętych od
połowy lat 90. w celu zapewnienia humanizacji, modernizacji i medykalizacji
systemów opieki i zwiększenia ich efektywności. Na podstawie tego bilansu i oceny
raport wskazuje, jakie starania należy podjąć, aby rozszerzyć i poprawić jakość oferty
świadczeń dla niesamodzielnych osób w podesz łym wieku.
W drugiej części raportu podkreślono złożoność obecnego systemu finansowania,
która utrudnia dokładne określenie rozmiarów wysiłków podejmowanych w skali
ogólnokrajowej w celu objęcia pomocą osób w starszym wieku, które przestały być
samodzielne. Przedstawiono też informację zbiorczą na temat całości tych działań,
której opracowania nikt wcześniej się nie podjął, a która ukazuje trudności z
finansowaniem wdrażanych polityk oraz niedawno zapowiedzianych planów.
Zwrócono także uwagę na problemy z podziałem kosztów (których niewątpliwy
wzrost w najbliższych latach spowoduje zwiększenie wagi problemu) na
poszczegól ne źródła finansowania. Zalecając uproszczenie systemu i konsolidację
obecnego finansowania , podkreślono w raporcie, że sytuacja wymaga dokonania
konkretnych wybor ów pomiędzy możliwymi opcjami.
Trzecia, ostatnia część dotyczy problemów związanych z organizacją, koordynacją i
pilotażem w momencie, w którym skomplikowany układ podmiotów instytucjonalnych
oraz bardzo licznych placówek niepublicznych zmienia się w wyniku postępującej
decentralizacji i utworzenia CNSA. W tej części podkreślono, że środki zapewniające
lepszą koordynację, a także uproszczenie systemu, stanowią element niezbędny dla
pełniejszego uwzględnienia potrzeb osób w podeszłym wieku z ograniczoną
autonomią. W szczególności chodzi tu o zapewnianie tym osobo m ciągłej opieki.
2
********
Podsumowując, organizacja sieci sądów (organów kontroli) finansowych we Francji
umożliwiła:
- przeprowadzanie równocześnie kontroli wydatków samorządów terytorialnych
przez regionalne izby obrachunkowe oraz audytów organów administracji
centralnej państwa oraz agencji państwowych działających w tej dziedzinie
przez Trybunał Obrachunkowy;
- opracowanie krajowych raportów oceniających politykę publiczną we
wszystkich jej wymiarach.
3