mgr Bożena Ratajczak

Bibliometria
czyli jak nas „liczą” nie tylko w bibliotece
Marzena Dziołak
Biblioteka
Państwowej Szkoły Wyższej
im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Bożena Ratajczak
Biblioteka
Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej
W Opolu
1.
Wstęp – akty prawne MNiSW.
2. Bibliometria – wskaźniki bibliometryczne.
3. Kto nas liczy, jakie publikacje, na podstawie jakich źródeł ?
4. Źródła danych bibliometrycznych rekomendowane przez
MNiSW.
5. Agregatory danych – biblioteczne systemy bibliograficznobibliometryczne.
6. Biblioteka – sojusznik naukowca, bank informacji.
7. POL-on zintegrowany system informacji o szkolnictwie
wyższym.
PLAN PREZENTACJI
Ustawa z dnia 18 marca 2011 roku o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym,
ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie
sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Dz. U. nr 84 poz. 455.
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz
o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Dz. U. 2003, nr 65, poz. 595.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 r.
w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora
habilitowanego. Dz. U. 2011 nr 196 poz. 1165 .
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 22 września 2011 r. w
sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodach
doktorskich, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu
profesora. Dz. U. 2011, nr 204, poz. 1200 .
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie
kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym. Dz. U. 2012,
poz. 877.
Komunikat MNiSW z dnia 17.12.2013 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych.
REGULACJE PRAWNE
MNiSW
Komunikat nr 3/2012 Centralnej Komisji – w sprawie wzorów wykazów
dorobku habilitacyjnego dla poszczególnych obszarów wiedzy.
Komunikat Nr 4/2009 Centralnej Komisji - w sprawie analizy bibliometrycznej
kandydatów do habilitacji i tytułu profesora.
Regulamin przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez
Narodowe Centrum Nauki w zakresie projektów badawczych, staży po uzyskaniu
stopnia naukowego doktora oraz stypendiów doktorskich, określony uchwałą
Rady Narodowego Centrum Nauki nr 90/2013 z dnia 12 grudnia 2013 r.
Procedury i regulaminy oceny pracowników nauki obowiązujące
w poszczególnych uczelniach.
PROCEDURY I WYTYCZNE
INSTYTUCJI PODLEGŁYCH
MNiSW
W uczelniach i w naukowych karierach
pracowników wszechobecne terminy:
• liczba publikacji,
• cytowania,
• Indeks Hirscha,
• Impact Factor, Index Copernicus,
• punktacja MNiSW / KBN.
Rok 2013
Źródłem informacji o systemie ewaluacji i awansach naukowych są regulacje
prawne ministerstwa - dokumenty te akcentują wykorzystanie metod
ilościowych i wskaźników bibliometrycznych,
bibliometrycznych tak w ocenie jednostek
naukowych, jak i pracowników nauki.
W obecnie stosowanych modelach ewaluacji dorobku naukowego przeważają
systemy skwantyfikowane – bibliometryczne,
bibliometryczne a ocena ilościowa dorobku leży
u podstaw większości analiz.
Fala krytycznej polemiki w czasopismach, w naukowej blogosferze
i forach naukowych.
Trudno wyrokować, czy i w jaki sposób dyskusja środowiska wpłynie na
zmianę zasad oceny nauki.
Jednym z głównych efektów działalności naukowej, podlegających pracom
naukometryczno-ewaluacyjnym jest dorobek publikacyjny,
publikacyjny będący wynikiem
prac naukowo-badawczych.
SYSTEMY EWALUACJI
Zbiór metod matematycznych i statystycznych
stosowanych do analizy literatury naukowej oraz do
badania stanu i tendencji rozwojowych
piśmiennictwa. Bibliometria posługuje się
wskaźnikami ilościowymi produktywności naukowej.
BIBLIOMETRIA
Aktywność publikacyjna pracowników nauki
oceniana jest najczęściej za pomocą :
• wskaźnika Impact Factor, (Index Copernicus)
• liczby cytowań,
• indeksu Hirscha,
• liczby i rodzaju publikacji,
• punktów ministerialnych.
WSKAŹNIKI
BIBLIOMETRYCZNE
Wskaźnik oddziaływania czasopisma.
Jest ilorazem łącznej liczby cytowań artykułów z dwóch lat do sumy
wszystkich artykułów jakie czasopismo opublikowało w ciągu dwóch lat
pomiarowych.
Wartości IF można użyć do porównywania względnej wagi danego
czasopisma w stosunku do innego z tej samej dziedziny – prestiż
czasopisma.
Informacje o wartości IF ułatwić mogą / powinny podjęcie decyzji
o aplikowaniu o opublikowanie własnego artykułu w określonym
czasopiśmie.
Obliczany jest tylko dla czasopism zindeksowanych i analizowanych
w bazie Journal Citation Reports (JCR) udostępnianej na platformie Web of
Knowledge firmy Thomson Reuters.
Sumaryczny IF – suma IF czasopism, w których autor publikował. Jest
niezbędnym elementem oceny dorobku naukowego osoby ubiegającej się
o nadanie stopnia doktora habilitowanego i tytułu profesora.
IMPACT FACTOR
Strona Journal Citation Reports
Źródło IF
Czasopisma z obszaru
nauk ścisłych
Czasopisma z obszaru
nauk społecznych
JCR SCIENCE EDITION
Czasopismo
polskie z
najwyższym IF
Obliczanie IF
Wartość IF
JCR SCIENCE EDITION
•
•
•
Określa ile razy publikacja została zacytowana w innych pracach naukowych.
Może odnosić się do:
pojedynczej publikacji,
całego dorobku autora,
dorobku jednostki naukowej.
Sumaryczna liczba cytowań jest niezbędnym elementem oceny dorobku
naukowego osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego
i tytułu profesora.
Liczba cytowań dla danego autora uzyskiwana poprzez ich sumowanie nie
daje oceny prac cytowanych. Czasami na sumaryczną liczbę cytowań składa
się tylko kilka wysoko cytowanych publikacji. Liczba ta nie mówi więc nic
o jakości, jest tylko wskaźnikiem ilościowym.
Sumaryczną liczbę cytowań czerpać można z baz referencyjnych Web of
Science (WoS) i Scopus oraz ogólnie dostępnego źródła Google Scholar
Citations i programu Publish or Perish (PoP).
LICZBA CYTOWAŃ
Łączy liczbę publikacji i liczbę cytowań. Wskazuje wagę oddziaływania
dorobku publikacyjnego autora.
Określany jako liczba h publikacji, których liczba cytowań c jest równa
lub większa h.
Indeks Hirscha równy 3 oznacza, że wśród wszystkich publikacji danej
osoby znajdują się trzy, z których każda była cytowana minimum po 3
razy.
Obliczany może być na podstawie danych z baz referencyjnych Web of
Science (WoS) i Scopus oraz ogólnie dostępnego źródła Google Scholar
Citations i narzędzia Publish or Perish (PoP).
H-indeks to niezbędny element oceny dorobku naukowego osoby
starającej się o nadanie tytułu doktora habilitowanego i tytułu profesora.
INDEKS HIRSCHA
Źródłocytowań
cytowań
Źródło
indeksuHirscha
i iIndeksu
Hirscha
publikacje
wszystkie cytowania
bez autocytowań
h-index
WEB of SCIENCE
Źródło cytowań
i indeksu
Hirscha
cytowania
h-index
publikacje
SCOPUS
Źródło cytowań
i indeksu
Hirscha
h- index
publikacje
cytowania
PUBLISH OR PERISH
Punktacja za publikacje naukowe przyznawana jest w ocenie
parametrycznej jednostkom naukowym, a nie poszczególnym
naukowcom (Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 13 lipca 2012 r. w
sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym. Dz. U. 2012, poz. 877)
Jednak trudno jest oddzielić indywidualną pracę i jej ocenę od oceny
jednostki. To poszczególni naukowcy ”przynoszą” punkty jednostkom,
stąd częsty znak równości pomiędzy obiema punktacjami.
Ministerialny, krajowy system punktowania publikacji i ich kwalifikacji
do oceny dorobku naukowego jest jednoznaczny, natomiast
wewnętrzne systemy oceny publikacji pracowników czy jednostek
uczelni bądź instytutu naukowo-badawczego mogą się różnić od
wytycznych ministerialnych.
PUNKTACJA MINISTERIALNA
L.p.
Typ publikacji
Ilość punktów
Publikacja w czasopiśmie naukowym wymienionym w części A wy-kazu MNiSW – czasopisma z
IF
Publikacja w czasopiśmie naukowym wymienionym w części B wykazu MNiSW – czasopisma bez
określonego IF
15 - 50
3
Publikacja w czasopiśmie naukowym wymienionym w części C wykazu MNiSW – czasopisma
zindeksowane w bazie ERIH
10
4
Publikacja w innym zagranicznym czasopiśmie naukowym, w języku podstawowym w danej
dyscyplinie naukowej lub językach: angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, rosyj-skim
lub włoskim (o objętości co najmniej 0,5 arkusza wydawniczego)
Autorstwo monografii naukowej w języku podstawowym w danej dyscyplinie naukowej lub w
językach: angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim lub włoskim
Autorstwo monografii naukowej w języku polskim (jeżeli język polski nie jest językiem
pod-stawowym w danej dyscyplinie naukowej) lub w języku innym niż języki: angielski,
niemie-cki, francuski, hiszpański, rosyjski lub włoski
Autorstwo rozdziału w monografii naukowej w języku podstawowym w danej dyscyplinie
naukowej lub w językach: angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim lub
włoskim
Autorstwo rozdziału w monografii naukowej w języku polskim (jeżeli język polski nie jest
ję-zykiem podstawowym w danej dyscyplinie naukowej) lub w języku innym niż języki: angiel-ski,
niemiecki, francuski, hiszpański, rosyjski lub włoski
Redakcja naukowa monografii wieloautorskiej w języku podstawowym w danej dyscyplinie
naukowej lub w językach: angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim lub
włoskim
Redakcja naukowa monografii naukowej wieloautorskiej w języku polskim (jeżeli język polski nie
jest językiem podstawowym w danej dyscyplinie naukowej) lub w języku innym niż: an-gielski,
niemiecki, francuski, hiszpański, rosyjski lub włoski
1
2
5
6
7
8
9
10
1-10
4 pkt
25 pkt
20 pkt
5 pkt
4 pkt
5 pkt
4 pkt
GRUPA NAUK
HUMANISTYCZNYCH
i SPOŁECZNYCH
L.p.
Typ publikacji
Ilość punktów
1
Publikacja w czasopiśmie naukowym posiadającym współczynnik wpływu
Impact Factor (IF), znajdującym się w bazie Journal Citation Reports (JCR),
wymienionym w części A wy-kazu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Publikacja w czasopiśmie naukowym nieposiadającym współczynnika wpływu
Impact Factor (IF), wymienionym w części B wykazu Ministra Nauki i
Szkolnictwa Wyższego
Publikacja w recenzowanych materiałach z konferencji międzynarodowej,
uwzględnionej w Web of Science. Liczba punktów odpo-wiada najwyżej
punktowanej publikacji w czasopiśmie naukowym krajowym nieposiadającym
współczynnika wpływu Impact Factor (IF), wymienionym w części B wykazu
Ministra Nauki i Szkol-nictwa Wyższego
Autorstwo monografii naukowej w językach: angielskim, niemieckim,
francuskim, hiszpań-skim, rosyjskim lub włoskim
Autorstwo monografii naukowej w języku polskim
Autorstwo rozdziału w monografii naukowej w językach: angielskim,
niemieckim, francu-skim, hiszpańskim, rosyjskim lub włoskim
Autorstwo rozdziału w monografii naukowej w języku polskim
Redakcja naukowa monografii naukowej wieloautorskiej w językach:
angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim lub włoskim
Redakcja naukowa monografii naukowej wieloautorskiej w języku polskim
15-50
2
3
4
5
6
7
8
9
1-10
10 pkt
25 pkt
20 pkt
5 pkt
4 pkt
5 pkt
4 pkt
GRUPA NAUK ŚCISŁICH I
INŻYNIERSKICH ORAZ NAUK
O ZDROWIU
KTO NAS OCENIA, JAKIE PUBLIKACJE,
NA PODSTAWIE JAKICH
WSKAŹNIKÓW i ŹRÓDEŁ ?
Naukometria,
Bibliometria,
Webometria.
Zaawansowana polityka zarządzania informacją –
restrukturyzacja serwisów informacyjnych.
Nowe miejsce bibliotek w komunikacji naukowej i środowisku
naukowym własnej uczelni czy instytutu.
Nowoczesne technologie i narzędzia naukometryczne
i bibliometryczne dla rosnących potrzeb oceny potencjału
publikacyjnego.
Nowe kierunki badań i praktyk webometrycznych.
DZIAŁALNOŚĆ BIBLIOMETRYCZNA
W BIBLIOTEKACH NAUKOWYCH
Podstawę przeprowadzania wszelkich analiz bibliometrycznych
stanowią liczba i rodzaj publikacji.
Agregatory
danych
Biblioteczne bazy bibliograficzno-bibliometryczne są lokalnymi
agregatorami danych o aktywności publikacyjnej konkretnych jednostek
i ich pracowników.
W bazach rejestrowane są:
• książki,
• referaty konferencyjne,
• prace w publikacjach zbiorowych,
• artykuły w wydawnictwach ciągłych,
• prace redakcyjne,
• dokumenty elektroniczne,
• varia: prace niepublikowane, recenzje, streszczenia, doniesienia
konferencyjne, przedmowy, prace doktorskie, habilitacyjne, itp.
BAZY
BIBLIOGRAFICZNO BIBLIOMETRYCZNE
Agregatory
danych
W zależności od potrzeb i przyjętych zasad, każdemu rekordowi
bibliograficznemu przypisane mogą być:
•
•
•
•
charakterystyka formalna i merytoryczna dokumentu,
punktacja ministerialna,
wskaźnik IF, IC
punktacja wewnętrzna obowiązująca w danej uczelni.
Lokalne bazy dorobku naukowego umożliwiają wprowadzanie
danych o indeksowaniu w innych bazach i umieszczanie linków
do pełnych tekstów.
BAZY
BIBLIOGRAFICZNO BIBLIOMETRYCZNE
Agregatory
danych
wskaźniki
indeksowanie w bazach
link
Rekord bazy: Bibliografia publikacji pracowników PSW w Białej Podlaskiej.
System Expertus.
http://expertus.pswbp.pl/cgihttp://expertus.pswbp.pl/cgi-bin/expertus.cgi
BAZY
BIBLIOGRAFICZNO BIBLIOMETRYCZNE
Tak zindeksowane dane, uzupełnione o wartość indeksu Hirscha
i liczbę cytowań pozwalają na otrzymanie pełnego obrazu
dorobku publikacyjnego oraz wagi jego oddziaływania
w środowisku naukowym, a także umożliwiają wygenerowanie
analizy bibliometrycznej, w zależności od zdefiniowanych
potrzeb.
Dane zindeksowane w bazie stają się jednym z komponentów
instytucjonalnych ocen pracowników i jednostek
organizacyjnych. Pozwalają na tworzenie rankingów.
Wyniki bibliotecznej analizy bibliometrycznej macierzystej
uczelni pomocne są w przyznawaniu środków finansowych na
staże i stypendia naukowe, projekty badawcze, nagrody oraz
niezbędne w awansie zawodowym i naukowym.
BAZY
BIBLIOGRAFICZNO BIBLIOMETRYCZNE
Agregatory
danych
Agregatory
danych
Analiza bibliometryczna dorobku publikacyjnego pracownika. System Expertus.
http://expertus.pswbp.pl/cgihttp://expertus.pswbp.pl/cgi-bin/expertus2.cgi
BAZY
BIBLIOGRAFICZNO BIBLIOMETRYCZNE
Agregatory
danych
Ranking jednostek PSW za rok 2012. System Expertus.
http://expertus.pswbp.pl/cgihttp://expertus.pswbp.pl/cgi-bin/expscore.cgi
BAZY
BIBLIOGRAFICZNO BIBLIOMETRYCZNE
Warunkiem niezbędnym rzetelnej analizy jest kompletność
publikacji zindeksowanych w bazie.
Jeżeli na linii bibliotekarz – pracownik nauki komunikacja
przebiegała będzie prawidłowo, kompletność tę można osiągnąć.
Synergia działań przynieść może obu stronom wiele satysfakcji.
Bibliotekarze dysponując odpowiednimi źródłami informacji,
narzędziami i metodami wyszukiwania oraz wiedzą
i kompetencjami, są naturalnymi sojusznikami naukowców w ich
pracy.
BIBLIOTEKARZE
SOJUSZNIKAMI NAUKOWCÓW
Bibliotekarze przewodnikami:
•
•
•
•
w labiryncie parametryzacyjno-bibliograficzno-bibliometrycznym,
po strukturze i zawartości baz danych,
po alternatywnych do Web of Science źródłach pozyskiwania informacji,
w strategii budowania indywidualnej polityki publikowania.
Bibliotekarze twórcami:
• dedykowanych naukowcom baz dorobku naukowego,
• banków informacji potrzebnych w pracy dydaktycznej i naukowej.
BIBLIOTEKARZE
PRZEWODNIKAMII TWÓRCAMI
BANK INFORMACJI NA WWW
Polska Bibliografia Naukowa (PBN) – system informacji
o dorobku naukowców i jednostek naukowych oraz
czasopism naukowych w Polsce.
PBN to bibliografia naukowa i repozytorium, umożliwiająca
deponowanie pełnych tekstów publikacji na różnych licencjach.
Pol-index – polska baza cytowań czasopism ubiegających się
o ocenę w ramach ministerialnej listy B. Na podstawie danych
zgromadzonych w systemie POL-index, obliczany będzie Polski
Współczynnik Wpływu.
Oba moduły umożliwiają import metadanych z lokalnych
systemów bibliotecznych i wydawniczych, a także bezpośrednie
wprowadzanie danych z poziomu strony WWW, także
indywidualnie.
SYSTEM POLPOL-on
MNiSW
Krajowy system
informacji o
dorobku
publikacyjnym
Liczba zindeksowanych
artykułów
PULS UCZELNI
W PBN
LISTA ZINDEKSOWANYCH
ARTYKUŁÓW W PBN
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ.