CZYSTA ENERGIA W IZRAELU

CZYSTA ENERGIA W IZRAELU
2015-12-20 02:18:46
2
Sytuacja geopolityczna Izraela powoduje, że kolejne izraelskie rządy, niezależnie od ich opcji politycznej,
konsekwentnie dążą do jak największego uniezależnienia kraju od zewnętrznych dostaw energii i do
poszukiwania nowych jej źródeł. Ostatnie odkrycia ogromnych podmorskich złóż gazu ziemnego w przybrzeżnych
wodach Izraela nie zmieniły zasadniczo tego dążenia, choć trudno już obecnie oceniać ich długofalowy wpływ.
Energia słoneczna
Sytuacja geopolityczna Izraela powoduje, że kolejne izraelskie rządy, niezależnie od ich opcji politycznej,
konsekwentnie dążą do jak największego uniezależnienia kraju od zewnętrznych dostaw energii i do
poszukiwania nowych jej źródeł. Ostatnie odkrycia ogromnych podmorskich złóż gazu ziemnego w przybrzeżnych
wodach Izraela nie zmieniły zasadniczo tego dążenia, choć trudno już obecnie oceniać ich długofalowy wpływ.
Niezależnie od czynnika geopolitycznego, Izrael, wraz z innymi rozwiniętymi gospodarczo krajami świata, dąży
do jak największego wykorzystania „czystych” energii, przyjaznych dla środowiska i zmniejszających efekt
cieplarniany. Ze względu na położenie geograficzne Izraela (średnie roczne nasłonecznienie: ~2200 kWh/m2 –
czyli dwukrotnie więcej, niż w Polsce), najbardziej naturalnym źródłem czystej energii jest tu energia słoneczna.
Jednym z praktycznych efektów tych dążeń jest fakt, że w Izraelu od lat działają wiodące w świecie firmy w
dziedzinie rozwoju technologii i wdrażania systemów energii słonecznej, o czym świadczyć może chociażby to, że
już w latach 80-tych XX wieku izraelska firma Luz zbudowała w Kalifornii dziewięć instalacji solarnych, w tym
dwie największe na świecie o mocy nominalnej 150 MW i 160 MW. Instalacje te działają do dzisiaj i dzięki nowym
technologiom (także izraelskim) nawet zwiększyły swoją moc wytwórczą.
Innym praktycznym przykładem realizacji tych dążeń jest fakt, że Izrael stworzył precedens w skali światowej w
masowym wykorzystywaniu energii słonecznej poprzez instalację w każdym budynku kolektorów słonecznych,
służących głównie do ogrzewania wody. Kolektory te stały się charakterystyczną częścią izraelskiego krajobrazu i
symbolem racjonalizacji zużycia energii elektrycznej, pozwalając na oszczędności w skali 3%-4% krajowej
konsumpcji energii. Obecnie w kolektory słoneczne wyposażonych jest 95% domów w Izraelu.
Przed kilku laty rząd izraelski opublikował obowiązujące do bieżącego (2014) roku rozporządzenie, którego celem
było stworzenie zachęt dla osób prywatnych i dla sektora biznesowego dla produkcji energii słonecznej i innych
rodzajów energii „zielonej” na własne potrzeby. Na mocy tego rozporządzenia państwowe Izraelskie Towarzystwo
Elektryczne (IEC) zostało zobowiązane do nabywania wytworzonych w takich instalacjach (do 50 kW) nadwyżek
energii elektrycznej po cenie czterokrotnie przekraczającej cenę energii sprzedawanej przez tę spółkę.
Poniesione przez IEC koszty rozkładają się na wszystkich konsumentów energii, proporcjonalnie do jej zużycia.
Pozwala to na zwrot nakładów poniesionych na małe instalacje wytwarzające czystą energię w ciągu 7-10 lat.
Dla przyspieszenia procesu wdrażania czystych energii mianowano międzyresortowy zespół, którego zadaniem
jest usprawnienie procesu uzgodnień i finansowania produkcji energii z „czystych” źródeł. Zespół ten
3
przygotował projekt nowej decyzji w tej sprawie. Zachowuje on obowiązujące do roku 2014 (etap I) taryfy,
kryteria i kwoty dla małych i średnich instalacji fotowoltaicznych (łącznie 500 MW), lecz jednocześnie
zobowiązuje rząd do przygotowania nowych założeń na lata 2015-2020 (etap II), które mają zapewnić efektywne
wdrażanie czystych energii, przy jednoczesnym zapewnieniu długofalowego bezpieczeństwa energetycznego
kraju, dzięki odpowiedniemu doborowi źródeł energii i znalezieniu nowych rozwiązań regulacyjnych i finansowych
dla wdrażania odpowiednich technologii.
Rozwój nowoczesnych technologii solarnych w Izraelu nadal znacznie wyprzedza ich wdrażanie w praktyce na
terytorium kraju ze względu na brak długoterminowych regulacji prawnych w tym zakresie oraz niedobór źródeł
finansowania projektów wykonawczych. Z tego względu izraelskie firmy branży solarnej poszukują rynków zbytu
na całym świecie i działają z dużym powodzeniem za granicą, wznosząc oparte na izraelskich technologiach
nowe instalacje słoneczne, m. in. w USA, Hiszpanii, Australii, Chinach, Kamerunie i Etiopii.
Prognoza produkcji energii solarnej do roku 2020 (TWh)
na tle innych technologii odnawialnych
(źródło: Ministerstwo Infrastruktury Narodowej)
XII.
2014
2016-2017
2018-2019
2020
% całej
produkcji
Wiatr (TWh)
0,61
0,98
1,47
1,96
30,04%
Biogaz i biomasa
(TWh)
0,33
0,66
1,05
1,38
21,1%
Solarna z dużych
instalacji (TWh)
1,33
1,43
1,90
2,28
34,87%
Solarna ze
średnich instalacji
(TWh)
0,60
0,60
0,60
0,60
9,1%
Solarna z małych
instalacji (TWh)
0,32
0,32
0,32
0,32
4,89%
Ogółem produkcja
energii
odnawialnej (TWh)
3,19
3,99
5,34
6,54
100%
4
Energia wiatrowa
W Izraelu funkcjonują dotychczas tylko dwa zespoły turbin wiatrowych, obydwa na północy kraju: w paśmie
wzgórz Chazaka, nieopodal osiedla Alonej Baszan na Wzgórzach Golan, oraz w paśmie wzgórz Gilboa
oddzielających Samarię od Galilei. Obydwa wykorzystują technologię zagraniczną. Nie mają one prawie żadnego
znaczenia w bilansie energetycznym Izraela, wytwarzając zaledwie niewielki ułamek procenta krajowego
zapotrzebowania. Biorąc pod uwagę fakt, że w przeciwieństwie do potencjału solarnego, wiatrowy potencjał
Izraela jest stosunkowo nieduży (600-1000 MW), oraz to, że wielkimi przeciwnikami budowy turbin wiatrowych w
Izraelu są krajowi i zagraniczni ornitolodzy, gdyż kraj leży na głównym szlaku wielkich wędrówek ptaków między
Europą a Afryką, nie należy sądzić, by ten rodzaj energii miał zająć w dającej się przewidzieć przyszłości
poważniejsze miejsce w gospodarce kraju, choć zgodnie z projektem rządowym do roku 2020 ma on stanowić
30% wytwarzanej w Izraelu „zielonej” energii.
Energia geotermalna
Energia geotermalna nie jest produkowana w Izraelu, choć w roku 2009 odkryto pierwsze w Izraelu miejsce
nadające się do tego (w południowej części Wzgórz Golan). Pomimo to, istnieje w Izraelu firma będąca globalnym
potentatem w projektowaniu, wytwarzaniu i instalacji elektrowni geotermalnych w wielu miejscach na całym
świecie (Ormat Industries Ltd.; Ormat Technology Inc.). Dotychczas zainstalowała już ona ponad 1000
turbogeneratorów na wszystkich kontynentach, od Kaliforni po Indonezję.
Energia z biomasy
Jak dotąd w Izraelu nie zainicjowano mających znaczenie gospodarcze, środowiskowe bądź technologiczne
projektów w dziedzinie wytwarzania energii z biomasy. Mimo to, temat ten jest przedmiotem badania w
izraelskich instytutach naukowych, gdyż zgodnie z decyzją rządu Izraela energia z biomasy ma do roku 2020
stanowić znaczącą część (21%) „zielonej energii” produkowanej w tym kraju.
Produkcja energii ze ścieków/odpadów
W Izraelu nie produkuje się energii ze ścieków. Produkowana jest natomiast na bardzo niewielką skalę (7-10 MW)
energia elektryczna z metanu wydzielającego się podczas procesu naturalnej fermentacji stałych odpadów
organicznych. Produkcja ta realizowana jest w sześciu różnych instalacjach, między innymi na obiekcie Hiria
(byłe główne wysypisko śmieci aglomeracji wielkiego Tel Awiwu przy autostradzie nr 4), przekształcanym
obecnie w Park Ayalon im. Ariela Szarona. Planowana jest także produkcja energii elektrycznej z odpadów w
nowym zakładzie utylizacji w pobliżu Tel Awiwu, mającym przetwarzać dziennie 1000 ton odpadów organicznych
(30% wszystkich odpadów aglomeracji Tel Awiwu). Będzie to zakład o mocy 10 MW, wykorzystujący metodę
fermentacji beztlenowej.
Ministerstwo Ochrony Środowiska ogłosiło projekt wspierania budowy zakładów utylizacji odpadów, które będą
wytwarzały także energię elektryczną, przeznaczając na to budżet w wysokości 70 mln ILS. Wsparcie to polegać
ma na finansowaniu 40% kosztów budowy takich zakładów lub przekształcenia istniejących zakładów utylizacji
tak, by mogły wytwarzać energię elektryczną.
Reasumując, rozwój produkcji energii elektrycznej z odpadów znajduje się w Izraelu w stadium początkowym, nie
mając praktycznie żadnego znaczenia w bilansie energetycznym kraju. Wydaje się, że wobec posiadania przez
5
Izrael od niedawna ogromnych złóż gazu ziemnego, produkcja energii z odpadów także w przyszłości będzie
miała głównie znaczenie środowiskowe (utylizacja metanu przyczyniającego się do efektu cieplarnianego), a nie
gospodarcze.
6