docAnaliza wrażliwości rozwiązań decyzyjnych w problematyce
download 
Reklamacja Transkrypt
Analiza wrażliwości rozwiązań decyzyjnych w problematyce
ANALIZA WRALIWOCI ROZWIZA DECYZYJNYCH W PROBLEMATYCE DOBORU SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH ZARZDZANIA MAŁGORZATA SZCZEPANIAK MATEUSZ PIWOWARSKI Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Streszczenie Celem artykułu jest analiza stosowalnoĞci metody MCDA (Promethee) w kontekĞcie wyboru systemu informatycznego zarządzania dla przedsiĊbiorstwa poligraficznego. Autorzy pracy postarają siĊ zbadaü prawdziwoĞü stwierdzenia, Īe wykorzystanie odpowiedniej dla danego problemu metody wspomagania decyzji pozwala jednoznacznie wskazaü, który system, spoĞród wszystkich rozpatrywanych alternatyw, jest najlepszym rozwiązaniem dla firmy poligraficznej. Przedstawiona jest równieĪ szczegółowa analiza wraĪliwoĞci uzyskanego rozwiązania na zmiany wag, ocen oraz progów równowaĪnoĞci i preferencji. Słowa kluczowe: analiza wraliwoci, wielokryterialne wspomaganie decyzji, Promethee, systemy informatyczne zarzdzania 1. Wprowadzenie W dobie informatyzacji trudno sobie wyobrazi działalno przedsibiorstwa bez komputerów, sieci czy Internetu. Powszechne stało si korzystanie z rónego rodzaju systemów informatycznych, w tym z oprogramowania do ewidencjonowania zdarze gospodarczych, jak np. systemów finansowo-ksigowych, kadrowo-płacowych czy fakturowania. Postpujca globalizacja, rosnca konkurencja na rynku, a take dynamiczny rozwój technologii informatycznej determinuje wzrost wymaga w stosunku do systemów informatycznych zarzdzania. Systemy takie powinny wspomaga prowadzenie firmy oraz dostarcza kierownictwu pełny obraz działalnoci operacyjnej i finansowej przedsibiorstwa. Dobór systemu do potrzeb przedsibiorstwa moe okaza si zadaniem trudnym ze wzgldu na wielo i rónorodno dostpnych rozwiza, konieczno posiadania duej wiedzy o tych systemach (funkcjonalnoci, moliwoci przystosowania, rozwoju, modyfikacji, itp.) oraz ze wzgldu na konieczno znajomoci specyfiki funkcjonowania organizacji. Do wspomagania doboru systemu do potrzeb przedsibiorstwa oraz badania wpływu parametrów decydujcych o tym wyborze na uzyskane rozwizania mona wykorzysta aparat metodyczny analizy wielokryterialnej [1,2]. Zastosowanie odpowiedniej metody wielokryterialnej oraz przeprowadzenie procedury analizy wraliwoci rozwiza pozwoli wspomóc decydenta w tym wyborze oraz oceni stabilno wskazanego wariantu. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 22, 2009 147 2. Model doboru SIZ na przykładzie przedsibiorstwa poligraficznego Wybór SIZ jest procesem złoonym i wieloetapowym. Jest on poprzedzony szeregiem analiz polegajcych na identyfikacji potrzeb organizacji oraz okreleniu aktualnej pozycji organizacji. Nastpnie zadaniem decydenta jest ustalenie podanych stanów – celów, które maj by osignite po wdroeniu SIZ do organizacji. Stopie osignicia tych celów przez poszczególne warianty decyzyjne mierzony jest za pomoc kryteriów. Dla kadego celu musi by zdefiniowane, co najmniej jedno kryterium. W przypadku rozpatrywanej firmy poligraficznej cele, które w jak najwikszym stopniu maj by spełnione przez wybrany SIZ, zostały podzielone na pi kategorii: cele funkcjonalne, cele techniczno-technologiczne, cele ekonomiczne, cele dotyczce łatwoci uytkowania, cele dotyczce oferenta. Kryteria, za pomoc, których były oceniane wszystkie warianty decyzyjne, zostały przedstawione w tabeli 1. Nie s to oczywicie uniwersalne atrybuty, które musz by uwzgldnione przez kadego decydenta dokonujcego wyboru systemu informatycznego zarzdzania. Kryteria te zostały okrelone na podstawie subiektywnej opinii decydenta. Tabela 1. Kryteria oceny systemów informatycznych zarządzania Grupa kryteriów Kryteria funkcjonalne Kryteria techniczno-technologiczne Kryteria ekonomiczne Kryteria okrelajce łatwo uytkowania Kryteria charakteryzujce dostawc Numer kryterium K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 K10 K11 K12 K13 K14 K15 K16 K17 K18 K19 K20 Nazwa kryterium Zakres funkcjonalny Potrzeby informacyjne Bazy danych Wymagania sprztowe System operacyjny Modularno Obsługa JDF Wydajno Skalowalno Bezpieczestwo Cena zakupu i wdroenia Cena utrzymania Ergonomia pracy Spolszczona wersja systemu Dokumentacja Pozycja rynkowa oferenta Liczba wdroe Pomoc wdroeniowa Gwarancje Jako serwisu Jednostka miary [%] [%] [binarna] [%] [binarna] [binarna] [binarna] [%] [%] [%] [zł] [zł] [%] [binarna] [%] [%] [szt.] [%] [lata] [%] Kierunek preferencji Max Max Max Min Max Max Max Max Max Max Min Min Max Max Max Max Max Max Max Max ródło: opracowanie własne. Rynek wiatowy systemów informatycznych zarzdzania jest bardzo duy i zrónicowany, przez co trudno jest okreli zbiór wariantów decyzyjnych, które potencjalnie mog by zastosowane w firmie poligraficznej. Wybór systemów, które bd rozpatrywane w procesie decyzyjnym, moe by dokonany w dwojaki sposób. Moliwe jest zatrudnienie firmy analitycznej lub konsul- 148 Małgorzata Szczepaniak, Mateusz Piwowarski Analiza wraĪliwoĞci rozwiązaĔ decyzyjnych w problematyce doboru systemów informatycznych zarządzania tingowej, która specjalizuje si we wspomnianej tematyce, bd te decydent sam dokona dogłbnej analizy rozwiza oferowanych na rynku. Zbiór wariantów rozpatrywanych na potrzeby niniejszego procesu decyzyjnego jest przedstawiony w tabeli 2. Tabela 2. Rozpatrywane warianty decyzyjne Numer wariantu W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 W10 Wariant decyzyjny Prinect Galileo Hiflex MIS SAP ERP IFS Applications PrintVis Integrale Sistrade PrintManager.JDF Poligraf 2009 ródło: Opracowanie własne. Wybór odpowiedniej metody wspomagania decyzji dla problemu doboru SIZ dla firmy poligraficznej nie jest zadaniem trywialnym. Istnieje, bowiem całe spektrum narzdzi i metod stosowanych do modelowania preferencji i agregacji wariantów decyzyjnych, które musz by rozpatrzone, eby móc wybra najlepsz dla danego problemu decyzyjnego. Analizowanie metod wielokryterialnego wspomagania decyzji wykracza jednak poza zakres niniejszego artykułu. Proces oceny SIZ został przeprowadzony za pomoc metody Promethee II [3,4]. Rozpoczyna si on od wyznaczenia macierzy decyzyjnej, w której zapisywane s oceny wariantów decyzyjnych. Nastpnym krokiem jest ustalenie wag, okrelajcych wano poszczególnych kryteriów w opinii decydenta. Dla kadego kryterium naley równie okreli progi równowanoci i preferencji. Wartoci progów preferencji i równowanoci dla rozpatrywanego przykładu zawiera tabela 3. Tabela 3. Wagi i progi dla kryteriów oceny SIZ Nazwa kryterium Nr kryterium Zakres funkcjonalny Potrzeby informacyjne Bazy danych Wymagania sprztowe System operacyjny Modularno K1 K2 K3 K4 K5 K6 Obsługa JDF K7 Wydajno Skalowalno Bezpieczestwo K8 K9 K10 Waga przed normalizacj Waga po normalizacji Próg Próg równowa no- preferencji ci 14 0,14 5 9 7 0,07 3 5 3 0,03 0 0,5 1 0,01 4 12 2 0,02 0 0,5 6 0,06 0 0,5 Jest to kryterium kluczowe, które musi by spełnione przez kady akceptowalny wariant decyzyjny 4 0,04 5 15 5 0,05 5 10 6 0,06 5 10 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 22, 2009 Nazwa kryterium Nr kryterium Cena wdroenia Cena utrzymania Ergonomia pracy Spolszczona wersja Dokumentacja Pozycja rynk. oferenta Liczba wdroe Pomoc wdroeniowa Gwarancje Jako serwisu K11 K12 K13 K14 K15 K16 K17 K18 K19 K20 Waga przed normalizacj 14 5 4 1 3 9 6 2 4 4 Waga po normalizacji 0,15 0,05 0,04 0,01 0,03 0,09 0,05 0,02 0,04 0,04 Próg równowa noci 10 000 5000 4 0 5 10 20 9 0 5 149 Próg preferencji 30 000 9000 9 0,5 10 20 50 14 1 9 ródło: Opracowanie własne. Do okrelenia preferencji decydenta, zwizanych z poszczególnymi kryteriami dokonano analizy i doboru odpowiedniej funkcji preferencji. Dla atrybutów okrelanych w skali binarnej najbardziej odpowiednim kryterium uogólnionym jest zwykłe kryterium, natomiast dla pozostałych atrybutów naley zastosowa kryterium z liniow preferencj i obszarem obojtnoci. Wybór kryterium z liniow preferencj i obszarem obojtnoci jest tutaj uzasadniony, gdy indeks preferencji w przedziale jest wyliczany w sposób liniowy, podczas gdy w przypadku kryterium poziomu ustalana jest stała, uogólniona warto funkcji preferencji w tym przedziale. Po ustaleniu typów funkcji preferencji dla poszczególnych kryteriów mona przej do wyznaczania najlepszego wariantu decyzyjnego za pomoc metody Promethee II. Wyznaczony ranking wariantów przedstawiony jest na rysunku 1. Rys. 1. Ranking wariantów decyzyjnych ródło: Opracowanie własne. Z otrzymanego rankingu wynika, e najlepszym rozwizaniem dla rozpatrywanej firmy poligraficznej jest system PrintManager.JDF, a w dalszej kolejnoci SAP ERP. Oba te warianty róni 150 Małgorzata Szczepaniak, Mateusz Piwowarski Analiza wraĪliwoĞci rozwiązaĔ decyzyjnych w problematyce doboru systemów informatycznych zarządzania si stosunkowo nieznacznie wzgldem preferencji decydenta – rónica przepływu netto dominacji, wiadczca o przewadze systemu PrintManager.JDF nad SAP ERP, wynosi tylko 0,07. Kolejne miejsce w rankingu zajł system Prinect. Tylko te trzy systemy osignły dodatnie przepływy netto preferencji, co oznacza, e ich stopie przewagi nad wszystkimi innymi kandydujcymi systemami jest wyszy ni rozmiar dominacji wszystkich innych systemów nad nimi (dodatni przepływ preferencji jest wyszy ni ujemny przepływ preferencji). Naley jednak zauway, i wskazane przez metod Promethee II rozwizanie oparte jest głównie na subiektywnej opinii decydenta. Z jednej strony jest to niewtpliwie zaleta tej metody, gdy decydent, który nie jest ekspertem z danej dziedziny, nie musiał posiada ogromu informacji z okrelonego zakresu, aby dokona dobrego wyboru wariantu decyzyjnego. Z drugiej strony intuicyjne okrelanie progów, przydzielanie wag czy ustalanie ocen wariantów decyzyjnych ze wzgldu na poszczególne kryteria szczególnie, gdy s to kryteria jakociowe, jest zwizane z niepewnoci, czy decydent prawidłowo wypełnił dan macierz decyzyjn oraz jak wraliwe jest uzyskane rozwizanie na zmiany wejciowych parametrów modelu decyzyjnego. Na podstawie uzyskanych wyników mona wywnioskowa, i PrintManager.JDF tylko nieznacznie jest lepszym rozwizaniem od SAP ERP. Jednak czy metoda Promethee wygenerowałaby taki sam ranking, gdyby np. jedna z wag uległa zmianie? Aby odpowiedzie na to pytanie oraz sprawdzi stabilno otrzymanego rozwizania konieczne jest przeprowadzenie szeregu analiz. 3. Analiza wra liwoci rozwiza decyzyjnych Analiza wraliwoci jest to technika analityczna polegajca na badaniu tego, co si dzieje z uzyskanym rozwizaniem w sytuacji, gdy biece wartoci parametrów ulegaj zmianie. Umoliwia ona okrelenie zakresu zmian okrelonych parametrów, które nie powoduj koniecznoci zmiany wyznaczonego uprzednio rozwizania optymalnego. Na podstawie wyznaczonych zakresów zmian parametrów moliwa jest ocena stabilnoci otrzymanego rozwizania [5]. W niniejszym artykule zostan rozpatrzone trzy przypadki analizy wraliwoci: − wraliwo aktualnego rankingu SIZ na zmiany biecych wag przypisanych do poszczególnych kryteriów; − wraliwo aktualnego rankingu SIZ na zmiany ocen wariantów decyzyjnych ze wzgldu na okrelone kryteria; − wraliwo aktualnego rankingu SIZ na zmiany progów równowanoci i preferencji dla wybranych kryteriów. 3.1. Wra liwo rankingu na zmiany wag przypisanych do poszczególnych kryteriów Analiza wraliwoci rozwizania na zmiany wartoci wag kryteriów polega na dowolnej zmianie wartoci wag jednego lub wicej kryteriów w zakresie od 0 do 1 i sprawdzaniu, jak uprzednio wyznaczone rozwizanie reaguje na dokonywane zmiany (czy pozostaje bez zmian lub w jaki sposób zostało zmodyfikowane). Badanie wpływu zmian wag na aktualne rozwizanie bdzie rozpoczte od najprostszej sytuacji, gdy modyfikowane s wagi pojedynczych kryteriów. Zakresy wag wyznaczane s na podstawie wyników analizy wraliwoci przedstawionych w postaci wykresów (rys 2.) lub dowiadczalnie przez zmiany wag do momentu wykrycia wartoci wanoci kryteriów, dla których najlepszy wariant przestaje dominowa. Ustalone zakresy wag kryteriów, w których uprzednio ustalone rozwizania s niezmienne, przedstawione s w tabeli 4. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 22, 2009 151 Tabela 4. Zakresy zmian wag kryteriów, niewpływające na zmiany bieĪących rozwiązaĔ Nazwa kryterium Zakres funkcjonalny Potrzeby informacyjne Bazy danych Wymagania sprztowe System operacyjny Modularno Wydajno Skalowalno Bezpieczestwo Cena zakupu i wdroenia Cena utrzymania Ergonomia pracy Spolszczona wersja systemu Dokumentacja Pozycja rynkowa oferenta Liczba wdroe Pomoc wdroeniowa Gwarancje Jako serwisu Nr Aktualna waga K1 K2 K3 K4 K5 K6 K8 K9 K10 K11 K12 K13 K14 K15 K16 K17 K18 K19 K20 0,14 0,07 0,03 0,01 0,02 0,06 0,04 0,05 0,06 0,15 0,05 0,04 0,01 0,03 0,09 0,05 0,02 0,04 0,04 Zakres zmian wag kryteriów, gdzie bie cy ranking si nie zmienia Dolny Górny 0,120 0,151 0,051 0,158 0,019 0,049 0 0,034 0,009 0,039 0 1 0,030 0,119 0,040 0,116 0,044 0,110 0,121 0,164 0,034 0,057 0 0,061 0 0,021 0 0,044 0,030 0,112 0,034 0,082 0 0,036 0,008 0,078 0,020 0,074 Zakres zmian wag kryteriów, gdzie najlepszy wariant si nie zmienia Dolny Górny 0 0,310 0 1 0 0,080 0 0,390 0 1 0 1 0 1 0 0,130 0 0,340 0,11 0,520 0 0,340 0 1 0 1 0 1 0 0,140 0 0,080 0 1 0 0,460 0 1 ródło: Opracowanie własne. Na podstawie tabeli 4 mona wywnioskowa, i otrzymany ranking decyzyjny nie jest rozwizaniem stabilnym. W przypadku wikszoci kryteriów nawet mała zmiana wagi moe spowodowa, e tworzona jest nowa klasyfikacja wariantów decyzyjnych. Wyznaczony pierwotnie ranking SIZ jest najbardziej wraliwy na zmiany wanoci kryterium: cena utrzymania. Wystarczy tutaj zmodyfikowa wag o 0,007, aby otrzyma nowe rozwizanie. Analiza wraliwoci dla tego kryterium przedstawiona została na rysunku 2. 152 Małgorzata Szczepaniak, Mateusz Piwowarski Analiza wraĪliwoĞci rozwiązaĔ decyzyjnych w problematyce doboru systemów informatycznych zarządzania Rys. 2. Analiza wraĪliwoĞci dla kryterium cena utrzymania ródło: Opracowanie własne. Naley si jeszcze zastanowi jak reaguje najlepszy wariant decyzyjny na modyfikacj wag pojedynczych kryteriów. Z tabeli 4 wynika, i rozwizanie wskazujce najlepszy SIZ jest zdecydowanie mniej wraliwe na zmiany wag ni otrzymany kompletny ranking decyzyjny. A dziewi kryteriów sporód dziewitnastu moe przyjmowa wagi z zakresu od 0 do 1, nie powodujc przy tym zmiany najlepszego wariantu. Jedynie podczas przydzielania wag dla nastpujcych kryteriów: baza danych, cena zakupu i wdroenia oraz liczba wdroe, decydent powinien dogłbnie si zastanowi, jak wano im przypisa. Uzyskany najlepszy wariant decyzyjny jest najbardziej wraliwy na zmiany wag tych trzech atrybutów. Wystarczy dokona jednej z trzech modyfikacji: zwikszy wano atrybutu bazy danych o 0,051, zmniejszy wag kryterium cena zakupu i wdroenia o 0,041 lub zwikszy wano kryterium liczba wdroe o 0,031, aby za najlepszy system został uznany SAP ERP. Dla pozostałych kryteriów zakres zmian wag jest na tyle duy, e niewielkie modyfikacje wag nie powinny mie wpływu na zmian najlepszego wariantu. Dotychczas rozpatrywane były sytuacje, gdy zmianie ulegały pojedyncze wagi atrybutów. Inne sytuacje to takie, w których zmianie moe ulega kilka wag kryteriów. Przykładowo, podczas ustalania wanoci atrybutów decydent miał problem z przydzieleniem wag dla kryteriów: cena zakupu i wdroenia oraz pozycja producenta. Oba te kryteria s konfliktowe, gdy wysza pozycja rynkowa producenta sprawia, i oferowany system jest droszy. Załómy, e firma zdecydowała si na zwikszenie budetu na zakup SIZ, przez co cena systemu nie odgrywa ju tak duej roli w procesie jego doboru, natomiast wzrosły wymagania odnonie znajomoci marki oferenta na rynku. Niech wagi przypisane do kryteriów cena zakupu i wdroenia maj warto 1,2. Pojawia si pytanie, czy i jak zmiana tych wag wpłynłaby na pierwotnie uzyskane rozwizanie? Przeprowadzona analiza pokazuje, e w tym przypadku modyfikacja wag kryteriów cena zakupu i utrzymania oraz pozycja rynkowa producenta spowodowała zmian pierwotnie ustalonego rankingu. Najlepszym wariantem okazał si system SAP ERP, który tylko nieznaczne wyprzedza dotychczasowego POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 22, 2009 153 lidera – PrinManager.JDF. Ponadto mona zaobserwowa wzmocnienie si na trzeciej pozycji w rankingu systemu Prinect (przed modyfikacj wag przepływ netto preferencji wynosił 0,08, natomiast po zmianach 0,11) oraz przesunicie si na czwart miejsce systemu IFS Applications, kosztem systemu Hiflex MIS, który został zsunity na pit pozycj w klasyfikacji wariantów decyzyjnych. Pozostałe systemy nie zmieniły swoich dotychczasowych miejsc w rankingu. W oparciu o przeprowadzone badania mona stwierdzi, i zdecydowanie najlepszymi systemami sporód wszystkich rozpatrywanych alternatyw s systemy SAP ERP oraz PrintManager.JDF. Wybór jednego z nich uzaleniony jest od sposobu przydzielenia wag do poszczególnych kryteriów. Najbardziej podan sytuacj jest, aby wybrany SIZ wyprodukowany był przez najbardziej renomowan firm, posiadał najszersze moliwoci funkcjonalne i jednoczenie miał najnisz cen sporód rozpatrywanych alternatyw. Niestety im lepszy wizerunek firmy i szerszy zakres funkcji systemu, tym jego cena jest drosza. Decydent powinien okreli, które kryteria s dla niego waniejsze: np. cena czy zakres funkcjonalny i pozycja rynkowa decydenta. Z przeprowadzonych analiz wraliwoci, wynika, i jeli decydent uzna, e istotniejsza przy wyborze SIZ jest cena systemu, wówczas najlepszym rozwizaniem jest dla niego system PrintManager.JDF. Jeli natomiast cena systemu jest mniej istotna ni zakres funkcjonalny i wizerunek oferenta, wówczas decydent powinien dokona zakupu systemu SAP ERP. 3.2. Wra liwo rankingu na zmiany ocen wariantów ze wzgldu na okrelone kryteria Intuicyjne ocenianie przez decydenta wariantów decyzyjnych ze wzgldu na poszczególne kryteria niesie za sob ryzyko przypisania błdnej lub niedokładnej oceny do okrelonej alternatywy, co z kolei moe spowodowa, i za najlepszy wariant decyzyjny zostanie uznane rozwizanie, które w rzeczywistoci nim nie jest. Czasami zawyenie ceny systemu o kilka tysicy złotych, czy zmiana oszacowania kryterium jakociowego o kilka procent moe mie wpływ na zmian klasyfikacji alternatyw. W celu sprawdzenia stabilnoci otrzymanego pierwotnie rankingu wariantów sprawdzono jak si ono zachowuje pod wpływem zmian ocen ze wzgldu na poszczególne kryteria. Biorc pod uwag, i przy ustalaniu cen poszczególnych systemów przyjmowane były ceny orientacyjne, a take to, i jest to kryterium z najwysz wag, zostanie przykładowo przedstawiona sytuacja, jak uzyskany ranking decyzyjny jest wraliwy na zmiany wartoci kryterium cena zakupu i wdroenia. Załómy, i decydent po wstpnej analizie systemu SAP ERP stwierdził, e nie bdzie brał pod uwag modułów finansowo-ksigowych oraz kadrowo-płacowych, gdy firma jest ju w posiadaniu oprogramowania Symfonia, które zawiera wspomniane moduły. Niech cena systemu SAP ERP bez modułów finansowo-ksigowych i kadrowo-płacowych kosztuje np. 420 000 zł. Przyjmijmy te, i nasze przedsibiorstwo zainteresowane jest zakupem dodatkowego modułu Spinaker systemu Integrale, przez co cena tego wariantu wzrosła o np. 40 000 zł. Ponadto po wstpnej analizie sytemu Prinect, ustalono, e wszystkie potrzeby firmy X mog zosta zaspokojone przez moduły Prinect Prinance, Prinect Integration System i Prinect Data Control, których łczna cena wynosi np. 90 000zł. Dla tak przyjtych cen systemów uzyskane rezultaty przedstawione s na rysunku 3. 154 Małgorzata Szczepaniak, Mateusz Piwowarski Analiza wraĪliwoĞci rozwiązaĔ decyzyjnych w problematyce doboru systemów informatycznych zarządzania Rys. 3. Ranking wariantów otrzymany dla zmienionych ocen ze wzglĊdu na kryterium K11 ródło: Opracowanie własne. Po porównaniu wyników osignitych w ranking pierwotnym oraz przedstawionych na rys. 3. mona stwierdzi, i zmniejszenie cen systemów SAP ERP oraz Prinect nawet o kilkadziesit tysicy złotych nie wpłynło na zmian pierwotnie ustalonego rankingu. Nadal najlepszym wariantem decyzyjnym pozostaje system PrintManager.JDF, natomiast zmalała o warto 0,02 jego przewaga w stosunku do systemu SAP ERP i o 0,07 do trzeciego w rankingu systemu Prinect. Zwikszenie ceny systemu Integrale spowodowało natomiast przesunicie si tego systemu o dwie pozycje w dół rankingu, dziki czemu systemy Galileo i PrintVis awansowały o jedno miejsce w rankingu. Zmiana ta nie jest jednak dla decydenta istotna, gdy wszystkie systemy, poczwszy od wariantu zajmujcego czwarte miejsce w rankingu, okazały si zdecydowanie gorszymi rozwizaniami od systemów zajmujcych pierwsze trzy miejsca w rankingu, osignły ujemne wartoci przepływów netto preferencji i powinny zosta wyeliminowane z dalszych rozwaa, zwizanych z wyborem SIZ. Po przeanalizowaniu wpływu zmian wag kryterium cena zakupu i wdroenia, a take zmian cen poszczególnych systemów na zachowanie pierwotnie wyznaczonego rozwizania mona stwierdzi, i ranking wariantów decyzyjnych wyznaczony pierwotnie jest zdecydowanie mniej wraliwy na zmiany ocen, ni na modyfikacj wanoci atrybutu cena zakupu i wdroenia. 3.3. Wra liwo rankingu na zmiany progów równowa noci i preferencji Ostatnie przykład dotyczcy analizy wraliwoci uzyskanych rozwiza bdzie dotyczył badania reakcji aktualnie wyznaczonego rozwizania na zmiany progów równowanoci i preferencji. Biorc pod uwag du rozpito ocen (a 24% midzy najgorsz a najlepsz wartoci) wariantów decyzyjnych ze wzgldu na kryterium zakres funkcjonalny i ustalone stosunkowo niskie progi dla tego atrybutu, postanowiono je zwikszy i sprawdzi, jak ta modyfikacja wpłynie na rozwizanie otrzymane w wyniku zastosowania procedury Promethee. Próg równowanoci został zwikszony z 5% na 7%, natomiast próg preferencji został zmieniony z 9% na 14%. Uzyskany POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 22, 2009 155 ranking wariantów decyzyjnych, dla tak przyjtych wartoci progów, przedstawiony jest na rysunku 4. Rys. 4. Ranking wariantów otrzymany dla zmienionych progów dla kryterium K1 ródło: Opracowanie własne. Po porównaniu pierwotnego rankingu wariantów decyzyjnych oraz rozwizania prezentowanego na rys. 4, mona stwierdzi, i modyfikacja progów równowanoci i preferencji nie spowodowała zmiany pierwotnie wyznaczonego rozwizania. Dokonana zmiana wpłynła natomiast na zmniejszenie z 0,07 do 0,02 przewagi najlepszego w rankingu systemu PrintManager.JDF nad zajmujcym drugie miejsce systemem SAP ERP. Sprawdzony został równie wpływ dodatkowej modyfikacji progów równowanoci i preferencji dla kryterium skalowalno na rozwizanie przedstawione na rys. 4. Małe rónice ocen par wariantów decyzyjnych ze wzgldu na atrybut skalowalno, powoduj, i o przewadze jednego wariantu nad drugim moe wiadczy minimalnie lepsza ocena ze wzgldu na rozpatrywane kryterium. W zwizku z tym konieczna jest zmiana dotychczasowego progu równowanoci, wynoszcego 5% oraz progu preferencji zgodnie, z którym mona uzna, i jeden wariant jest zdecydowanie przedkładany na drugi, tylko wtedy, gdy rónica w ocenach wynosi co najmniej 10%. Dotychczasowy próg równowanoci został zmniejszony o 4%, natomiast nowa warto progu preferencji wynosi 6%. Mona zatem wnioskowa, i modyfikacja progów równowanoci i preferencji ma wpływ na to, który z systemów: PrintManager.JDF, czy SAP ERP zajmie pozycj lidera w rankingu. Wymienione systemy osigaj bardzo zblione wartoci przepływu netto preferencji, dlatego nawet minimalna zmiana progów moe decydowa, który z nich okae si najlepszy. Pozycji lidera nie powinny natomiast zagrozi pozostałe rozpatrywane warianty decyzyjne, gdy dzieli je zbyt dua rónica przepływów netto preferencji od systemów PrintManager.JDF i SAP ERP. 156 Małgorzata Szczepaniak, Mateusz Piwowarski Analiza wraĪliwoĞci rozwiązaĔ decyzyjnych w problematyce doboru systemów informatycznych zarządzania 4. Uwagi kocowe Na podstawie przeprowadzonych bada mona stwierdzi, i wskazany przez metod Promethee II najlepszy system PrintManager.JDF jest rozwizaniem mało stabilnym i bardzo wraliwym na zmian wartoci wag, ocen oraz progów równowanoci i preferencji. Nieznaczna rónica wartoci przepływów netto preferencji pomidzy systemami PrintManager.JDF oraz SAP ERP powoduje, e nawet minimalna modyfikacja wartoci wybranego parametru moe wpłyn na zmian dotychczasowego lidera rankingu, na korzy systemu SAP ERP. Modyfikacja wspomnianych wartoci moe take spowodowa rotacj miejsc, jakie zajmuj systemy na dalszych pozycjach w rankingu, jednak nie powinny one zagrozi pozycji najlepszego wariantu decyzyjnego, gdy midzy najlepszymi systemami – PrintManager.JDF, SAP ERP a pozostałymi wariantami decyzyjnymi wystpuj zbyt due rónice przepływów netto preferencji. W kadej z przeprowadzonych analiz wraliwoci systemy PrintManager.JDF oraz SAP ERP osigały bardzo zblione wartoci przepływów netto preferencji, w zwizku z tym nie mona jednoznacznie stwierdzi, na podstawie uzyskanych rozwiza, który z systemów jest rozwizaniem lepszym dla rozpatrywanej firmy poligraficznej. Ostateczna decyzja bdzie naleała do decydenta, który posiadajc wiedz uzyskan z tak zrealizowanej procedury badawczej, bdzie miał zdecydowanie ułatwione zadanie decyzyjne. Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. Roy B., Wielokryterialne wspomaganie decyzji, WNT, Warszawa, 1990. Kodikara P.N., Multi-Objective Optimal Operation of Urban Water Supply Systems, Engineering and Science Victoria University, Australia, 2008. Brans J.P., Mareschal B., PROMETHEE methods, in Figueira J., Greco S., Ehrgott M. (Eds), Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, Springer, New York, NY, Ch. 5, 2005, pp.163-98. Brans, J.P., and Vincke, P., A preference ranking organisation method: The PROMETHEE method for MCDM, Management Science, 31, 6, 1985, pp.647-656. Panos M. Parlos, Multi-Criteria Decision Making Methods: A comparative study, Kluwer Academic Publisher, 2000. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 22, 2009 157 SENSITIVITY ANALYSIS OF DECISION MAKING IN SELECTION OF MANAGEMENT INFORMATION SYSTEM Summary The aim of this paper is analysis the applicability of MCDA method (Promethee) in the context of the selection of management information system for printing enterprise. The authors will seek to examine whether properly used decision aiding method can unambiguously indicate the best system for printing enterprise among all alternatives taken into account. The article includes sensitivity analysis of received solution on changes of wages, evaluations, indifference and preference thresholds. Keywords: sensitivity analysis, Multi-criteria decision analysis, Promethee, Management Information System. Małgorzata Szczepaniak Mateusz Piwowarski Wydział Informatyki Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny 71-210 Szczecin, ołnierska 49 e-mail: [email protected]
