D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kaliszu

Sygn. akt I C 853/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 października 2015 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu I Wydział Cywilny
w składzie następującym :
Przewodniczący: SSO Mirosława Marciniak
Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Borowy
po rozpoznaniu na rozprawie dnia16 października 2015 r. w Kaliszu
sprawy z powództwa małoletniej P. K. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego matkę R. K. (1), R. K. (1),
H. K. (1) i I. K. (1)
przeciwko (...) S.A. z siedzibą w Ł.
o zapłatę
I. Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz małoletniej powódki P. K. reprezentowanej przez
przedstawiciela ustawowego matkę R. K. (1) kwotę 137.000,00 zł. (sto trzydzieści siedem tysięcy złotych 00/100) w
tym:
a) kwotę 111.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,
b) kwotę 26.000,00 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania,
II. Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz powódki R. K. (1) kwotę 97.000,00 (dziewięćdziesiąt
siedem tysięcy złotych 00/100) w tym:
a) kwotę 71.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,
b) kwotę 26.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania.
III. Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz powoda H. K. (1) kwotę 58.000,00 zł (pięćdziesiąt
osiem tysięcy złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty tytułem
zadośćuczynienia,
IV. Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz powódki I. K. (1) kwotę 68.191,20 zł. (sześćdziesiąt osiem
tysięcy sto dziewięćdziesiąt jeden złotych 20/100) w tym:
a) kwotę 58.000,00 zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013
r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,
b) kwotę 10.191,20 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2013r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów
pogrzebu,
V. Oddala powództwo w pozostałym zakresie,
VI. Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Kaliszu kwotę 18.754,16 zł
(osiemnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt cztery złotych 16/100) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych,
VII. Zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz:
a) małoletniej powódki P. K. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego matkę R. K. (1) kwotę 2.520,00 zł
(dwa tysiące pięćset dwadzieścia złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,
b) R. K. (1) kwotę 2.412,00 zł (dwa tysiące czterysta dwanaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego,
c) H. K. (1) kwotę 2.232 zł (dwa tysiące dwieście trzydzieści dwa złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego,
d) I. K. (1) kwotę 2.304,00 zł (dwa tysiące trzysta cztery złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego,
VIII. Nie obciąża powodów kosztami postępowania w zakresie oddalonego powództwa.
SSO Mirosława Marciniak
UZASADNIENIE
Pozwem nadanym dnia 2 czerwca 2014 r. do Sądu Okręgowego w Kaliszu powodowie małoletnia P. K. reprezentowana
przez przedstawiciela ustawowego matkę R. K. (1), R. K. (1), H. K. (1) i I. K. (1) wnieśli o zasądzenie od pozwanego
(...) S.A. z siedzibą w Ł. na rzecz:
1) powódki P. K.:
a) kwoty 141.000 zł tytułem pozostałej części zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami
od dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty do rąk przedstawiciela ustawowego matki R. K. (1),
b) kwoty 54.000 zł tytułem pozostałej części odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty do rąk przedstawiciela ustawowego matki R. K. (1),
2) powódki R. K. (1):
a) kwoty 91.000 zł tytułem pozostałej części zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami od
dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,
b) kwoty 54.000 zł tytułem pozostałej części odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,
3) powoda H. K. (1) kwoty 94.000 zł tytułem pozostałej części zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,
4) powódki I. K. (1):
a) kwoty 94.000 zł tytułem pozostałej części zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami
od dnia 22 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,
b) kwoty 13.115,68 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2013 r. do
dnia zapłaty,
5) zasadzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według
załączonego spisu kosztów.
W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż w następstwie zdarzenia zaistniałego w dniu 14 listopada 2011 r.,
którego sprawcą był P. M. (1), kierujący ciągnikiem siodłowym marki (...) o nr rej. (...) wraz z naczepą J., ich
ojciec, mąż i syn S. K. (1), poniósł śmierć na miejscu. W chwili zdarzenia pojazd sprawcy posiadał obowiązkowe
ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w towarzystwie ubezpieczeniowym
pozwanego. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady względem powodów i wypłacił im zadośćuczynienie
i odszkodowanie w wysokości nie odpowiadającej zakresowi ich cierpień oraz rozmiarowi szkody. Poza tym pozwany
zakład bezpodstawnie przyjął, że poszkodowany przyczynił się do zaistnienia wypadku aż w 70 % .
W odpowiedzi na pozew z dnia 12 września 2014 r. (karta 199) pozwany (...) S.A. z siedzibą w Ł. wniósł o oddalenie
powództwa w całości i zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego
według norm przepisanych.
W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podał, iż powodom wypłacone zostały w postępowaniu likwidacyjnym
świadczenia w wysokości odpowiadającej zakresowi szkód, jakie ponieśli na skutek śmierci S. K. (1). Wysokość
świadczenia została zmniejszona o 70 % na skutek faktu, iż poszkodowany w chwili prowadzenia samochodu
osobowego znajdował się w stanie nietrzeźwości. W jego ocenie, przy tego typu skutkach zdarzenia jak w niniejszej
sprawie, żądania powodów dopłaty odszkodowania w łącznej kwocie 541.116 zł są nieuzasadnione i wygórowane.
Pismem procesowym z dnia 3 listopada 2014 r. (karta 225) powodowie zakwestionowali, jakoby zmarły S. K. (1)
przez jazdę pod wpływem alkoholu przyczynił się do wypadku drogowego. Pozwany nie udowodnił przyczynienia
zmarłego ograniczając się jedynie do wskazania, iż zmarły prowadził samochód w stanie nietrzeźwości. Istotnie sam
fakt prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości to odrębne przestępstwo jednak okoliczność ta pozostaje bez
znaczenia dla ustalenia czy stan nietrzeźwości miał jakikolwiek wpływ na zaistnienie wypadku i możliwość uniknięcia
śmiertelnych obrażeń ciała.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Wyrokiem z dnia 13 marca 2013 r., w sprawie o sygn. akt VII K 565/12, Sąd Rejonowy w Kaliszu przypisał sprawcy P.
M. (1), iż w dniu 14 listopada 2011 r. o godz. 22.14 w L. naruszył umyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w
ten sposób, że kierując pojazdem członowym składającym się z ciągnika siodłowego marki (...) nr rej. (...) z naczepą
J. nr rej. (...) znajdując się w obszarze zabudowanym dla jego kierunku ruchu, w miejscu zabronionym wykonał
postój z opuszczoną kabiną pojazdu, przy lewej dla jego kierunku ruchu krawędzi jezdni ulicy (...), w warunkach
nocnych, nie sygnalizował prawidłowo miejsca, w którym zatrzymanie jest zabronione niesprawnego technicznie
zespołu pojazdu (brak oświetlenia i umieszczenia ostrzegawczego trójkąta odblaskowego), w wyniku czego jadący
z przeciwnego kierunku samochód osobowy marki V. (...) nr rej. (...) kierowany przez S. K. (1) uderzył czołowo w
zaparkowany w miejscu zabronionym pojazd, skutkiem czego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci rany
tłuczonej brody, drobnych otarć naskórka na twarzy, rozerwania wątroby, prawej nerki i śledziony, naderwania
rdzenia przedłużonego, stłuczenia powierzchni tylnej płuc, tamponadę worka osierdziowego, złamania obustronnego
pierwszych żeber, złamania dwumiejscowego kręgosłupa szyjnego, oraz krwiaka podpajęczynówkowego i z powodu
obrażeń wielonarządowych S. K. (1) poniósł śmierć. Za popełnienie wyżej opisanego występku z art. 177 § 2 k.k.
został skazany na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania tytułem
próby na okres 3 lat oraz karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 10 zł każda stawka. Powyższy wyrok
uprawomocnił się w dniu 20 marca 2013r.
Dowód: notatka urzędowa – k. 26, akt oskarżenia – k. 27- 29, odpis wyroku – k. 30- 31, odpis skrócony aktu zgonu –
k. 32, wyrok z dnia 13 marca 2013 r. z akt Sądu Rejonowego w Kaliszu w sprawie VII K 565/12 – k. 284- 284v.
S. K. (1) kierując samochodem osobowym marki V. (...) naruszył przepisy i zasady ruchu drogowego przez to,
że kierował samochodem w stanie nietrzeźwym i wykonał nieprawidłowy manewr obronny. Wykonanie skrętu w
prawo mogło mieć związek ze stanem nietrzeźwości. Stan nietrzeźwości miał też wpływ na zdolność postrzegania
i na szybkość reagowania. Wystąpił związek między naruszeniem przepisów i zasad ruchu drogowego przez
kierującego samochodem osobowym, a zaistnieniem wypadku. Wykonane obliczenia wykazały, że przy prędkości z
jaką jechał samochód V. nie można było mieć pewności, aby nawet trzeźwy kierujący, mógł zatrzymać samochód.
Z prawdopodobieństwem bliskim pewności można przyjąć, że gdyby kierujący samochodem V. (...) skręcił w lewo,
zamiast w prawo i gdyby jego reakcja nie była opóźniona wpływem alkoholu, to mógłby uniknąć wypadku. Nie
można dokładnie ustalić prędkości samochodu V. (...). Szacunkowo można ustalić, że prędkość samochodu mieściła
się w granicach 58- 82 km/h. Była to prędkość mieszcząca się w granicach dopuszczalnej prędkości dla stanu
oznakowania drogi po której jechał samochód V. (...). Nawet jeśli na przedzie kabiny pojazdu ciężarowego były
elementy odblaskowe, to po pochyleniu kabiny straciły swoje właściwości.
Dowód: opinia biegłego J. P. z dnia 28.12.2011 r. – k. 271- 279, opinia uzupełniająca biegłego J. P. z dnia 5.04.2012
r. – k. 231- 232.
W samochodzie poszkodowanego S. K. (1) nie stwierdzono usterek ani nieprawidłowości, które byłyby przed
wypadkiem i które mogłyby przyczynić się do zaistnienia wypadku. Poszkodowany kierując samochodem osobowym
marki V. (...) poruszał się z prędkością w przedziale 77- 89 km/h (obowiązywało ograniczenie prędkości do 90 km/h)
i znajdując się około 48- 56 m, w chwili powstania stanu zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego (zauważenia
zaparkowanego (...)) nie miał już możliwości uniknięcia zaistnienia zderzenia pojazdów poprzez wykonanie manewru
gwałtownego (nagłego, awaryjnego) hamowania z prędkości 77- 89 km/h, gdyż na jego wykonanie potrzebował 6785 m poruszając się prawym pasem ruchu z zablokowanymi kołami podczas awaryjnego hamowania. Aby uniknąć
uderzenia w zaparkowany pojazd członowy przez P. M. (2) częściowo na jezdni i poboczu poprzez hamowanie,
kierujący samochodem V. (...) nie mógł jechać więcej niż 62- 68 km/h. Nie mniej jednak wykonując analogiczny
manewr obronny w postaci omijania w lewą stronę samochodem V. (...) S. K. (1), aby przemieścić pojazd na lewy
pas ruchu, który był wolny, potrzebował 58- 68 m, a więc w ten sposób nie mógł również uniknąć zderzenia z
zaparkowanym zespołem pojazdów na prawym pasie ruchu.
Biegły nie był kompetentny do wypowiedzi na temat wpływu spożytego alkoholu etylowego na zachowanie kierującego
V. (...) S. K. (1), nie mniej jednak na podstawie ogólnie dostępnej literatury oraz znanych licznych podobnych
przypadków zaistniałych w ruchu drogowym, powszechnie jest wiadomo, że zawartość alkoholu powyżej 0,5 ‰ we
krwi powoduje znaczne zaburzenie czynności układu nerwowego u nietrzeźwego uczestnika ruchu. Uniemożliwiające
właściwą ocenę sytuacji, koordynacji i sprawności ruchowej oraz w głównej mierze opóźnienie szybkości reagowania
na zaistniałą i zmieniającą się sytuację w ruchu drogowym. Przebieg zdarzenia - wykonany manewr omijania w prawo
przez pokrzywdzonego, a nie w lewo, który w sytuacji krytycznej był bardziej racjonalny, gdyż gdyby nawet doszło do
zderzenia pojazdów miałoby ono miejsce po prawej stronie nadwozia samochodu V. (...), a wiec minimalizowałoby
ewentualne skutki i następstwa zderzenia (minimalizowałoby zakres doznanych obrażeń) dla pokrzywdzonego. Nie
można, więc wykluczyć, że stan nietrzeźwości S. K. (1) (3,1 ‰ alkoholu we krwi) miał bezpośredni wpływ na jego
irracjonalne postępowanie i zachowanie w sytuacji drogowej.
Kierujący samochodem V. (...) S. K. (1) podjął wykonywanie manewru omijania w prawo w wyniku, czego doszło do
zderzenia z zaparkowanym ciągnikiem siodłowym (...) wraz z naczepą J., poprzez co przyczynił się do zaistnienia
wypadku drogowego. Pomiędzy zachowaniem kierującego samochodem V. (...) S. K. (1), a zaistniałym wypadkiem
drogowym zachodzi pośredni związek przyczynowo- skutkowy, polegający na wykonaniu manewru obronnego,
który zamiast zmniejszyć skutki zderzenia doprowadził do ich zwiększenia, a który w konsekwencji doprowadził do
przyczynienia się do zaistniałego wypadku drogowego.
Dowód: opinia biegłego S. G. z dnia 8.11.2012 r. – k. 232v- 270.
Sprawca przestępstwa wypadku w dacie zdarzenia posiadał samochód ubezpieczony w zakresie obowiązkowego
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) przez pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł..
Dowód: okoliczność bezsporna, pismo (...)z dnia 6.6.2013 r. – k. 33.
W dniu 13 maja 2013 r. powodowie za pośrednictwem swojego pełnomocnika zgłosili szkodę oraz wnieśli o zapłatę
należnych im kwot na rzecz powódek P. K. i R. K. (1) odpowiednio 200.000 zł i 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia,
150.000 zł i 100.000 zł tytułem odszkodowania oraz na rzecz powodów H. K. (1) i I. K. (1) po 100.000 zł tytułem
zadośćuczynienia. Dodatkowo pismem z dnia 11 lipca 2013 r. powódka I. K. (1) wezwała pozwanego do zapłaty kwoty
14.622,40 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.
Decyzją z dnia 21 czerwca 2013 r. pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady względem powodów i przyznał
na rzecz małoletniej P. K. oraz jej matki R. K. (1) kwoty po 20.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie
sytuacji życiowej po śmierci ojca i męża S. K. (1) oraz kwoty po 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ponadto pozwany
przyznał na rzecz powodów H. K. (1) (ojca) i I. K. (1) (matki) kwoty po 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną
krzywdę w związku ze śmiercią syna S. K. (1). Jednocześnie decyzją z dnia 23 lipca 2013 r. pozwany przyznał na rzecz
powódki I. K. (1) kwotę 5.022,40 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.
Pozwany uznane kwoty pomniejszył o 70 % podnosząc, że zmarły był nietrzeźwy i przyczynił zarówno do powstania,
jak i rozmiaru szkody. W efekcie pozwany wypłacił na rzecz małoletniej powódki P. K. oraz jej matki powódki R. K.
(1) kwoty po 6.000 zł tytułem odszkodowania oraz kwoty po 9.000 zł tytułem zadośćuczynienia, a na rzecz powoda
H. K. (1) i powódki I. K. (1) kwoty po 6.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ponadto pozwany wypłacił na rzecz powódki
I. K. (1) kwotę 1.506,72 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 1 godziny i do 1 godziny i 5 minuty nagrania z rozprawy k. 302, zeznania powoda
H. K. - od 58 minuty do 1 godziny i 1 minuty nagrania z rozprawy k. 302, zeznania powódki I. K. – od 1 godziny i 5
minuty do 1 godziny i 17 minuty nagrania z rozprawy k. 302, pismo zawierające zgłoszenie szkody z dnia 13.5.2013 r.
i z dnia 11.7.2013 r. wraz potwierdzeniami nadania – k. 34- 41, decyzja pozwanego z dnia 21.6.2013 r., 23.7.2013 r. –
k. 43, 44, potwierdzenie realizacji przelewu – k. 45- 47, akta szkody o numerze (...).
Powodowie, jak też wspólnie z nimi zamieszkujący dziadkowie poszkodowanego K. i S. K. (2) otrzymane od
pozwanego sumy zużytkowali na bieżące utrzymanie, w tym zakup opału i opłacenie honorarium firmy dochodzącej
odszkodowania od pozwanego. Nadto powódka R. K. (1) spłaciła pożyczki zaciągnięte u znajomych w wysokości 5.000
zł (Komunia święta) i 9.649,50 zł.
Dowód: oświadczenia – k. 151- 156.
Poszkodowany S. K. (1) urodził się w dniu (...) i w chwili zdarzenia miał 29 lat. Posiadał wykształcenie zawodowe,
zawód wyuczony mechanik maszyn rolniczych. Poszkodowany był żonaty z R. K. (1) od 2004 r. i z tego związku miał
córkę P. K.. Wymieniony był synem powodów H. i I. K. (1). Miał siostrę J. O., która od maja 2012 r. nie mieszkała z nimi.
Poszkodowany przed wypadkiem zamieszkiwał wspólnie z żoną, córką w jego domu rodzinnym w miejscowości D.i
prowadził z nimi wspólne gospodarstwo domowe. Wymieniony zamieszkiwał w jednym domu wspólnie z rodzicami,
siostrą i dziadkami.
Bezpośrednio przed wypadkiem poszkodowany był zatrudniony w firmie (...) sp. z o.o. na stanowisku pracownika
fizycznego przy przetwórstwie pianki poliuretanowej oraz załadunku i rozładunku surowców i wyrobów gotowych.
Poszkodowany osiągał dochód w wysokości około 1.600 zł netto miesięcznie. Najbliższa rodzina zmarłego pozostawała
na jego utrzymaniu. Czasami jedynie powódka R. K. (1) dorabiała. Poszkodowany nie chorował, był sprawnym
fizycznie mężczyzną. Poszkodowany nie nadużywał alkoholu, pił jedynie okazjonalnie.
Poszkodowany miał dobre relacje z żoną, w chwili jego śmierci byli małżeństwem przez siedem lat. Powódka R. K.
(1) od wyjścia za mąż mieszkała razem ze zmarłym w jego rodzinnym domu. Małżeństwo było zgodne i bardzo ze
sobą związane. Ważne decyzje powódka i zmarły podejmowali wspólnie, a powódka zawsze mogła liczyć na męża.
Małżonkowie byli szczęśliwi, darzyli się uczuciem i okazywali sobie szacunek. Mąż powódki był dobrym i opiekuńczym
człowiekiem, wsparciem dla powódki w codziennym życiu. Powódka i zmarły lubili spędzać czas ze sobą, razem jeździli
na wakacje, wychodzili do znajomych. Wspólnie wychowywali siedmioletnią w dacie wypadku P.. Zmarły S. K. (1)
wraz z powódką R. K. (1) planowali powiększenie rodziny o kolejne dziecko i budowę domu, a po odchowaniu dzieci
podjęcie przez nią pracy.
Poszkodowany S. K. (1) miał również dobre relacje z córką, zajmował się nią, odwoził do przedszkola, a następnie gdy
podrosła odrabiał z nią lekcje. Poszkodowany spędzał z córką wolny czas na zabawie, spacerach, zbieraniu grzybów
i oglądaniu bajek. Wspólnie wyjeżdżali do Bajkolandu. Wykonał dla córki huśtawkę. Zmarły był dobrym ojcem.
Poszkodowany dawał poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji zarówno żonie, jak i córce.
Zmarły miał też dobre relacje ze swoimi rodzicami, w miarę możliwości spotykał się z nimi przy okazji świąt, imienin,
ale także w ciągu tygodnia. Częstotliwość tych spotkań uzależniona była od wykonywanej przez niego i jego rodziców
pracy zawodowej. Poszkodowany spędzał czas z ojcem na oglądaniu meczy w telewizji, wspólnych wyjazdach na
dożynki, na ryby, grzyby, zawody sportowe w okolicy. Zmarły, gdy trzeba było podwoził rodziców, w tym matkę do
pracy. S. K. (1) szanował matkę i nigdy nie zwracał się do niej w sposób wulgarny. Poszkodowany był uczynny i pomagał
rodzicom w gospodarstwie domowym. Poszkodowany po powrocie z pracy czyścił piec centralnego ogrzewania i
palił w nim. Poza tym zmarły rąbał drewno, siał nawóz, zrywał owoce, obcinał drzewka, kosił trawę. Rodzice, którzy
pracowali zawodowo, mogli liczyć na jego pomoc i wsparcie. Poszkodowany wspomagał ich finansowo i fizycznie,
gdy coś rozbudowywali, bo wiedział, iż w przyszłości rodzice planowali mu darować stanowiący ich własność dom.
Powodowie H. K. (1) i I. K. (1) planowali, iż poszkodowany wraz z rodziną zostanie w ich domu i zapewni im opiekę
na starość oraz w chorobie.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 9 do 32 minuty nagrania z rozprawy k. 302 , od 14 do 33 minuty nagrania z
rozprawy k. 360, zeznania powoda H. K. – od 37 do 46 minuty, od 48 do 57 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 33
do 45 minuty nagrania z rozprawy k. 360, zeznania powódki I. K. – od 1 godziny i 5 minuty do 1 godziny i 25 minuty
nagrania z rozprawy k. 302, od 44 do 55 minuty nagrania z rozprawy k. 360, zeznania świadków: M. J. – od 5 do 22
minuty nagrania z rozprawy k. 311, J. O. – od 34 do 42 minuty i od 50 do 57 minuty nagrania z rozprawy k. 311, odpis
skrócony aktu zgonu – k. 32, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 48, odpis skrócony aktu urodzenia - k. 49, dowód
osobisty k. 53, świadectwo ukończenia szkoły zasadniczej – k. 54- 55, zdjęcia – koperta k. 56, pismo (...) Sp. z o.o.
wraz z załącznikiem – k. 70- 71, umowa o pracę z dnia 21.10.2011 r. – k. 72, zeznanie PIT- 37 za 2011 r. – k. 93- 95 .
W 1999 r. poszkodowany S. K. (1) ukończył szkołę zasadniczą w zawodzie mechanik maszyn rolniczych. S. K. (1)
pracował m.in. jako robotnik budowlano- drogowy w Zakładzie Budowlanym (...) w B. na okres próbny trzech miesięcy
od 10 lipca 2002 r. i na czas nieokreślony od 10 września 2002 r., kierowca – robotnik drogowy w Zakładzie (...)w
K. na okres próbny dwóch miesięcy, na czas określony i nieokreślony w okresie od 1 kwietnia 2005 r. do 20 stycznia
2011 r., rozbieracz - wykrawacz - pakowacz oraz pracownik rozładunkowo- załadunkowy w (...)Sp. z o.o. w P. na okres
próbny i na czas określony w okresie od 15 lutego 2011 r. do 13 października 2011 r. Bezpośrednio przed wypadkiem,
tj. w okresie od 24 października 2011 r. do 14 listopada 2011 r., poszkodowany był zatrudniony w firmie (...)Spółka z
o.o. w L. na stanowisku pracownika fizycznego przy przetwórstwie pianki poliuretanowej oraz załadunku i rozładunku
surowców i wyrobów gotowych i z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie w wysokości około 1.600 zł netto miesięcznie.
Powódka R. K. (1) zajmowała się domem i wychowaniem córki. W 2011 r. powódka pracowała w okresie od czerwca
do lipca dorywczo w szklarniach przy pomidorach i z tego tytułu za okres trzech miesięcy uzyskała dochód netto w
wysokości 1.489,35 zł.
Źródłem dochodu rodziny S. K. (1), R. K. (1) i małoletniej P. K. bezpośrednio przed wypadkiem były głównie dochody
zmarłego w wysokości 1.600 zł netto miesięcznie. Uzyskane środki starczały na zabezpieczanie podstawowych potrzeb
i sytuacja materialna rodziny poszkodowanego była stabilna. Poszkodowany wraz z żoną partycypował w kosztach
utrzymania domu zajmowanego przez jego rodziców, siostrę i dziadków w łącznej wysokości 306 zł miesięcznie, co
stanowiło 2/7 miesięcznych wydatków związanych z utrzymaniem domu w łącznej wysokości około 1.071 zł. Na owe
wydatki składały się miesięczne opłaty za: opał (węgiel, miał, drewno – 6.100 zł rocznie : 12 miesięcy) - 508 zł, gaz –
96 zł, telefon komórkowy – 150 zł, wodę – 20 zł, ścieki – 30 zł, ubezpieczenie – 41 zł (493 zł rocznie : 12 miesięcy),
energię elektryczną – 127 zł (253,13 zł co dwa miesiące), telefon (...) S.A. – 38,04 zł, podatek rolny – 25 zł (75 zł na
kwartał), śmieci – 36 zł. Po uiszczeniu kosztów utrzymania domu poszkodowanemu i powódce R. K. (1) pozostawała
kwota w wysokości 1.294 zł. Rodzice poszkodowanego niekiedy jakieś rzeczy kupowali wnuczce.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 11 do 27 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 19 do 22 minuty nagrania z
rozprawy k. 360, zeznania powoda H. K. – od 37 do 46 minuty, od 48 do 57 minuty nagrania z rozprawy k. 302,
zeznania powódki I. K. – od 1 godziny i 16 minuty do 1 godziny i 25 minuty nagrania z rozprawy k. 302, zeznania
świadków: M. J. – od 9 do 22 minuty nagrania z rozprawy k. 311, J. O. – od 34 do 48 minuty, od 50 do 57 minuty
nagrania z rozprawy k. 311, świadectwo ukończenia szkoły zasadniczej – k. 54- 55, umowa o pracę z dnia 10.7.2002
r., 10.9.2002 r., 1.4.2005 r., 1.6.2005 r., 11.12.2007 r., 15.2.2011 r., 1.5.2011 r., 21.10. 2011 r. – k. 60- 66, 72, aneks do
umowy o pracę z 1.4.2011 r. – k. 67, zaświadczenia pracodawcy z dnia 19.10.2011 r. i 21.1.2014 r. – k. 68, 69, pismo
(...) Sp. z o.o. wraz z załącznikiem – k. 70- 71, faktura VAT za energię elektryczną, telefon – k. 73, 75-76, potwierdzenie
przelewów opłat za energię elektryczną - k. 74, oświadczenie I. K. (1) z dnia 13.11.2013 r. – k. 77-79 , oświadczenie R.
K. (1) z dnia 13.11.2013 r. – k. 80, oświadczenie H. K. (1) z dnia 13.11.2013 r. – k. 81, potwierdzenie przelewów opłat
za telefon (...) S.A. – k. 82, pokwitowanie wpłaty OC rolników z dnia 31.12.2012 r. – k. 83, decyzja Wójta Gminy K.
z dnia 28.1.2013 r. w sprawie wymiaru podatku rolnego – k. 84, potwierdzenie przelewów podatku rolnego – k. 85,
zaświadczenie Urzędu Gminy K. z dnia 4.11.2013 r. – k. 86, potwierdzenie uiszczenia opłat za wodę, śmieci, ścieki –
k. 87-88, 91-92, potwierdzenie uiszczenia składki OC rolników – k. 89- 90, zeznanie PIT- 37 za 2011 r. – k. 93- 95.
Powódka P. K. w chwili śmierci ojca miała 7 lat, była uczennicą I klasy szkoły podstawowej. P. w szkole była bardzo
aktywna i uczynna. Chętnie pracowała społecznie i uczestniczyła w klasowych uroczystościach. Małoletnia przestrzegła
ustalonych w klasie reguł i zasad, starała się poprawnie wykonywać przydzielone jej zadania. Uważała na lekcjach i była
zawsze skoncentrowana na zadaniu. Pracowała wówczas w dobrym tempie, bardzo chętnie bawiła się z rówieśnikami.
Córka poszkodowanego była wesoła, zdrowa i prawidłowo rozwijała się.
Bezpośrednio po wypadku małoletnia z racji swojego wieku była zdezorientowana, nie do końca świadoma tego co
stało się. Śmierć ojca załamała dziewczynkę. P. K. zaczęła budzić się w nocy z płaczem i stała się bardziej nerwowa.
U dziewczynki przez dłuższy okres czasu utrzymywał się obniżony nastrój, wykazywała ograniczoną samodzielność,
nie potrafiła samodzielnie wykonywać podstawowych czynności samoobsługi (czesanie, mycie, wiązanie butów). P.
rozpoczęła terapię psychologiczną w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w K., jednakże po dwóch wizytach jeszcze
bardziej zamknęła się w sobie i nie chciała uczestniczyć w dalszym leczeniu.
Po tragicznym wypadku zachowanie P. K. w szkole uległo negatywnej zmianie. Małoletnia podczas obowiązkowych
zajęć w szkole bardzo szybko dekoncentrowała się, sprawiała wrażenie rozkojarzonej i jakby nieobecnej. Zazwyczaj
nie uczestniczyła na bieżąco w lekcji. Nie wykonywała też poleceń kierowanych do całej klasy. Na pytanie czy rozumie,
jak wykonać ćwiczenie reagowała bardzo nerwowo. Po powtórzeniu specjalnie dla niej polecenia pracowała, ale w
bardzo wolnym tempie. Podczas lekcji była milcząca, przestała w ogóle odzywać się, zamknęła się w sobie. Najgorsze
były dla małoletniej na lekcjach tematy o rodzinie, w tym zajęcia, czynności i zachowania mamy i taty, wówczas
spazmatycznie zaczynała płakać. P. K. do szkoły zaczęła przychodzić nie przygotowana, nie zawsze też miała odrobioną
pracę domową, opuściła się w nauce. Na życzliwą pomoc nauczyciela reagowała często spazmatycznym, nerwowym
płaczem. Twierdziła w rozmowach z nim, że brakuje jej taty, zabaw z nim, że tata już nigdy jej nic nie kupi, nie będzie
mogła z nim nigdzie pojechać i nic zrobić. Małoletnia unikała także - jeżeli to było możliwe – kontaktów z rówieśnikami
oraz uczestniczenia w klasowych uroczystościach, bo dzieci wypytywały gdzie jest jej tata, a ona nie umiała sobie z tym
poradzić. Zdarzyło się 2-3 razy w szkole, że dzieci dokuczały jej, iż nie ma taty.
Obecnie córka poszkodowanego dwa razy w tygodniu odwiedza grób ojca wraz z matką. Wówczas zapala znicze i
pomaga sprzątać. Nadal P. K. wspomina ojca, często ogląda jego zdjęcia, dopytuje się o niego. Małoletniej brakuje
zabaw z nim i wspólnie spędzanego czasu. Małoletnia nadal jest smutna, gdy przypomni sobie ojca, zwłaszcza w
dniu swoich urodzi, które przypadają na kilka dni przed jego śmiercią. Małoletniej brakowało ojca zwłaszcza w
trakcie jej Komunii Świętej, która miała miejsce rok po jego śmierci. Powódka R. K. (1) rozmawia z nią o śmierci
poszkodowanego. P. K. obecnie lepiej uczy się i ma koleżanki w szkole. Powód H. K. (1) stara się zastąpić wnuczce ojca.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 11 do 23 minuty, od 31 do 37 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 19 do 22
minuty, od 24 do 33 minuty nagrania z rozprawy k. 360, zeznania powoda H. K. – od 45 do 57 minuty nagrania z
rozpraw k. 302, zeznania powódki I. K. – od 1 godziny i 5 minuty do 1 godziny i 17 minuty nagrania z rozprawy k. 302,
od 44 do 55 minuty nagrania z rozprawy k. 360, zeznania świadków: M. J. - od 9 do 16 minuty, od 21 do 35 minuty
nagrania z rozprawy k. 311 , J. O. – od 34 do 1 godziny i 2 minuty nagrania z rozprawy k. 311, odpis skrócony aktu
urodzenia – k. 49, zdjęcia – koperta k. 56, oświadczenie R. K. – k. 57, opinia wychowawcy klasy P. K. – k. 58, pismo
psychologa z dnia 20.1.2014 r. – k. 59.
Powódka R. K. (1) w chwili śmierci męża miała 29 lat, była spokojną i zdrową kobietą. Powódka po uzyskaniu
informacji o tragicznym wypadku męża doznała silnego wstrząsu, nie była w stanie uwierzyć, że jej ukochany mąż
nie żyje, nie potrafiła zająć się organizacją pogrzebu. Powódka od zgonu męża zmuszona była samotnie zmagać się
z codziennymi obowiązkami, opieką i wychowaniem dziecka, a także smutkiem i żalem po stracie męża. Powódka
bała się o przyszłość, żyła z dnia na dzień. Ta sytuacja powodowała, że była często przemęczona i w złej kondycji
psychofizycznej. Powódka bardzo schudła. Powódka cierpiała po śmierci męża, nie radziła sobie z jego stratą i przez
okres sześciu miesięcy po wypadku zażywała ogólnodostępne leki uspokajające, przeważnie V.. Powódce pomagali
rodzice męża. Powódka po śmierci męża zamknęła się w sobie, nie chciała nigdzie wychodzić.
W chwili obecnej powódka nadal tęskni za mężem, za możliwością bycia z nim, wzajemną bliskością, czułością,
wspólnymi rozmowami. Powódce brakuje go w każdej chwili. Powódka wspomina wspólnie spędzany z nim czas.
Często rozmawia o nim z dzieckiem. Powódka chodzi na cmentarz i odwiedza grób męża. Powódka nadal odczuwa
ból i smutek. Powódka jeszcze nie planuje swojej przyszłości, nie chce nigdzie wychodzić. Obecnie powódce pomagają
rodzice męża, do których może zwrócić się z każdym problemem.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 11 do 37 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 19 do 33 minuty nagrania z
rozprawy k. 360, zeznania powoda H. K. – od 56 do 59 minuty nagrania z rozprawy k. 302, zeznania powódki I. K.
– od 1 godziny i 5 minuty do 1 godziny i 17 minuty nagrania z rozprawy k. 302, zeznania świadków: M. J. - od 9 do
16 minuty, od 21 do 35 minuty nagrania z rozprawy k. 311 , J. O. – od 34 minuty do 1 godziny i 2 minuty nagrania z
rozprawy k. 311, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 48, kopia dowodu osobistego – k. 50, zdjęcia – koperta k. 56,
pismo psychologa z dnia 20.1.2014 r. – k. 59.
Powód H. K. (1) i powódka I. K. (1) w chwili zdarzenia mieli odpowiednio 53 lata i 51 lat. Wymienieni powodowie na
skutek wypadku utracili jedynego syna, który był ich najstarszym dzieckiem. Oprócz niego powodowie mają córkę J.
O., która mieszkała z nimi w trakcie wypadku. Po uzyskaniu informacji o śmierci S. K. (1) powodowie H. K. (1) i I.
K. (1) poczuli, iż ich świat legł w gruzach. Pojawiło się u nich uczucie pustki, bólu, smutku, bezradności i rezygnacji.
Powodowie utracili najbliższą osobę, którą bardzo kochali.
Powód H. K. (1) po wypadku wziął urlop w pracy, który przerwał, bo w domu czuł się jeszcze gorzej, gdyż wszędzie
widział zmarłego przedwcześnie syna. Powód zamknął się w sobie, choć zarazem starał się wspierać żonę, synową i
wnuczkę. W związku z traumatycznym przeżyciem jakim był wypadek syna zażywał przez pół roku ogólnodostępne
leki uspokajające.
Powódka I. K. (1) po wypadku rozpaczała, często płakała. Powódka przebywała przez dwa tygodnie w domu i ciężko
jej było powrócić do pracy. Powódka zaczęła przyjmować przepisywane na receptę przez lekarza rodzinnego leki
uspokajające i nasenne, w tym R.. Powódka owe środki farmakologiczne zażywała przez okres sześciu miesięcy od
zdarzenia. Nadto powódka po śmierci syna zachorowała i wówczas brakowało jej jego odwiedzin i pomocy, która
wcześniej w takiej sytuacji miała miejsce. Powódka I. K. (1) do chwili obecnej ma zaburzenia snu.
Powodowie H. K. (1) i I. K. (1) do dnia dzisiejszego nie pogodzili się ze śmiercią syna. Powodowie rozmawiają o
zmarłym, wspominając wspólnie spędzone chwile, ale unikają takich rozmów w obecności wnuczki, która potem staje
się jeszcze bardziej zamknięta w sobie. Powód H. K. (1) codziennie widzi grób syna, gdy przejeżdża koło niego w drodze
do pracy. Przed wypadkiem powód częściej wyjeżdżał, a obecnie jest mu przykro, bo gdy gdzieś jedzie to widzi jak
żyją rówieśnicy jego zmarłego syna. Natomiast powódka I. K. (1) do dnia dzisiejszego dwa razy w tygodniu odwiedza
grób syna na cmentarzu, pali znicze i składa kwiaty. Wnuczka przypomina jej zmarłego syna i nie wyobraża sobie, aby
wyprowadziła się razem z mamą. Powódka I. K. (1) nie wychodzi już tak często do ludzi, sąsiadów, jak to miało miejsce
przed wypadkiem. Powódce najbardziej brakuje syna w święta. Zdarza się powódce do dnia dzisiejszego czasami zażyć
leki uspokajające ogólnodostępne bądź zalecone przez lekarza.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 31 do 37 minuty nagrania z rozprawy k. 302, zeznania powoda H. K. – od 45 do
59 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 33 do 45 minuty nagrania z rozprawy k. 360, zeznania powódki I. K. – od
1 godziny i 5 minuty do 1 godziny i 17 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 44 do 55 minuty nagrania z rozprawy
k. 360, zeznania świadków: M. J. - od 9 do 16 minuty, od 21 do 35 minuty nagrania z rozprawy k. 311 , J. O. – od 41
do 51 minuty, od 56 minuty do 1 godziny i 2 minuty nagrania z rozprawy k. 311 , kopia dowodu osobistego – k. 51,
52, zdjęcia – koperta k. 56.
P. K. w chwili wypadku w dniu 14 listopada 2011 r. miała siedem lat. Na śmierć ojca zareagowała lękiem tym
silniejszym, że dotknął on wszystkich z którymi mieszkała. Ten brak poczucia bezpieczeństwa utrzymuje się w
mniejszym nasileniu cały czas. Dziewczynka chciałaby zostać mała, kiedy było bezpiecznie. Postawa ta może w
przyszłości utrudniać rozwój, dojrzewanie osobowości. Największe nasilenie objawów smutku, tęsknoty i lęku
towarzyszyło dziewczynce w pierwszym roku. Wraz z upływającym czasem godziła z nową sytuacją życiową.
Długotrwale ta tragiczna sytuacja spowodowała nie tylko osłabienie poczucia bezpieczeństwa, mniejszą odwagę w
podejmowaniu dorosłych obciążeń ale również poczucie odmienności oraz mniejszą motywację do nauki. W sferze
wychowawczej ojciec stanowił osobę wyznaczającą granice i kierunek rozwoju, przed nim czuła respekt. Obecnie rolę
dominującą przejęli dziadkowie ale ma też poczucie płynącego z ich strony smutku co niekorzystnie indukuje stan
emocjonalny.
W chwili obecnej nie wymaga leczenia ale pewnej reorganizacji w funkcjonowaniu rodziny, który sprzyjałby
wytworzeniu pozytywniejszych nastawień do przyszłości w kontekście zaufania do siebie oraz kształtowania i
wzmacniania dojrzalszych postaw.
Dowód: opinia sądowo psychologiczna E. T. – k. 315- 321.
R. K. (1) w wyniku tragicznej śmierci męża w dniu 14 listopada 2011 r. doznała zaburzeń adaptacyjnych w przebiegu
żałoby. Polegały one na utracie poczucia bezpieczeństwa spowodowanego radykalną zmianą sytuacji życiowej. Lęk
przejął kontrolę nad powódką powodując zawieszenie wszelkich decyzji dotyczących dalszego życia swojego i córki.
Utraciła zaufanie do siebie. Zamknęła się w sobie, ograniczyła kontakty społeczne. Mimo upływu czasu nadal znajduje
się w ostatniej fazie żałoby (przystosowywania się do życia bez męża). Nie podejmuje zdecydowanych działań, decyzji
dotyczących przyszłości bez osoby, która stanowiła oparcie i siłę napędową w związku.
Skutki tej tragicznej sytuacji trwają nadal choć powoli następuje wewnętrzna na razie potrzeba podjęcia decyzji co
do dalszego życia. Najtrudniejszym był pierwszy rok . Następnie następowała zmiana przystosowania w kierunku
skupiania się na codziennych drobnych radościach i wypieranie, zagłuszanie smutku. Nie jest to jednak jeszcze
rozwiązaniem problemów emocjonalnych jakie pojawiły się po przeżytej tragicznej utracie męża choć ułatwia
codzienne funkcjonowanie i pozwala sytuacyjnie cieszyć się drobnymi radościami.
W życiu codziennym konsekwencją tego tragicznego wydarzenia było nagłe zaburzenie planów, zamknięcie na świat i
ludzi, rezygnację z marzeń, ograniczyło nadzieję na przyszłość, satysfakcję z życia. Wzrost neurotyzmu w przeżywaniu
zwiększa koszty emocjonalne codziennego życia zarówno w zakresie relacji z ludźmi, jak i w sytuacjach zadaniowych
(praca, jazda samochodem).
Aktualny stan psychiczny (silny neurotyzm, brak poczucia bezpieczeństwa, zaufania do siebie, poczucie izolacji
emocjonalno- społecznej, umiarkowanie obniżony nastrój) nie wymaga leczenia farmakologicznego ale stanowi
wskazanie do terapii psychologicznej.
Dowód: opinia sądowo psychologiczna E. T. – k. 315- 321.
H. K. (1) w wyniku tragicznego wydarzenia z dnia 14 listopada 2011 r. doznał silnego stresu. W przebiegu żałoby podjął
wysiłek zagłuszenia emocji o znaku ujemnym związanych z przebytą tragedią. Konsekwencją było ujawnianie emocji
ujemnych przez ciało głównie pod postacią zaburzenia rytmów dobowych. Po pierwszym trudnym roku rozpoczął
proces przyjmowania postawy akceptacji sytuacji i poszukiwał sposobów zapełnienia sobie czasu aktywnością. Proces
ten zdaje się być zakończony choć nie oznacza to likwidacji smutku, tęsknoty za synem i gniewu na utratę. W
mniejszym nasileniu uczucia te trwają nadal.
W chwili obecnej nie wymaga leczenia choć koszty emocjonalne życia (większy smutek i ograniczenie zdolności
przeżywania radości oraz objawy psychosomatyczne) są większe i ograniczona jest zdolność radosnego przeżywania
rzeczywistości oraz bezpieczeństwo patrzenia w przyszłość.
Dowód: opinia sądowo psychologiczna E. T. – k. 315- 321.
I. K. (1) w wyniku tragicznej utraty syna w dniu 14 listopada 2011 r. doznała silnego stresu w przebiegu żałoby.
Spowodował on uruchomienie neurotycznego mechanizmu obracania się, dręczenia myślami w kręgu problemu utraty
syna. Poziom stresu związanego z sytuacją utraty osłabił też odporność fizyczną.
Przebieg żałoby powikłany chorobą nowotworową uległ przedłużeniu. Nadal powódka pozostaje w ostatniej fazie
żałoby polegającej na przystosowaniu się do życia w nowej sytuacji. Syn miał pozostać obok nich i towarzyszyć
przez resztę życia. Jego tragiczna śmierć spowodowała konieczność zmiany oczekiwań od życia, utratę pozytywnych
nastawień do przyszłości oraz ograniczenie zdolności odczuwania codziennych radości. Taki stan psychiczny trwa do
chwili obecnej.
Powódka I. K. (1) nie wymaga leczenia farmakologicznego, ale istnieją wskazania do terapii psychologicznej
ukierunkowanej na radzenie sobie z neurotycznym sposobem przeżywania oraz poszukiwanie nowych kierunków
działania.
Dowód: opinia sądowo psychologiczna E. T. – k. 315- 321.
Powódka I. K. (1) w związku ze śmiercią syna poniosła następujące koszty: trumna i usługa pogrzebowa – 3.812,40 zł,
kwiaty dla zmarłego – 210 zł, przygotowanie grobu – 300 zł, posługa kościelnego – 100 zł, posługa organisty – 200 zł,
posługa kapłańska – 400 zł, nagrobek jednoosobowy – 9.600 zł. Zatem powódka I. K. (1) na koszty pogrzebu i zakup
pomnika tragicznie zmarłego syna wydała 14.622,40 zł.
Dowód: faktura VAT - k. 102, rachunek – k. 103.
Obecnie powódka R. K. (1) ma 33 lata, a z zawodu jest krawcem odzieży lekkiej. Powódka pracowała w tym zawodzie
krótko na okres próbny, a następnie nie zawarto z nią kolejnej umowy o pracę. Obecnie powódka nie pracuje, zajmuje
się domem i wychowaniem dziesięcioletniej córki P. K.. Nie jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako
osoba bezrobotna. Powódka R. K. (1) poszukuje pracy na własną rękę, ale pracodawcy proponują jej zatrudnienie
bez umowy o pracę. Aktualnie powódki R. K. (1) i P. K. utrzymują się z renty rodzinnej wypacanej przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w wysokości 968,40 zł miesięcznie oraz zasiłku rodzinnego wraz z dodatkiem
do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka w łącznej wysokości 276 zł miesięcznie. Czasami
owe środki nie wystarczają na zaspokojenie ich potrzeb i R. K. (1) podejmuje prace dorywcze przy zbiorze wiśni.
P. K. i R. K. (1) nadal zamieszkują w domu powodów H. i I. K. (1). Tuż po śmierci męża powódka R. K. (1) wraz z
córką prowadziła osobne gospodarstwo domowe i partycypowała w kosztach utrzymania domu przekazując teściom
około 300 zł miesięcznie, gdyż miesięczne stałe opłaty zarówno przed zdarzeniem, jak i po nim nie zmniejszyły się i
wynosiły około 1071 zł miesięcznie. Obecnie nie partycypują w kosztach utrzymania mieszkania i prowadzą z rodzicami
poszkodowanego wspólne gospodarstwo domowe. W domu mieszkają również dziadkowie poszkodowanego K. i S.
K. (2), którzy utrzymują się z emerytur odpowiednio w wysokości 1.408,38 zł i 1.015,01 zł i ponoszą koszty jego
utrzymania. Powódka sprząta dom i gotuje, gdyż rodzice zmarłego męża pracują zawodowo. Teściowa gotuje jedynie
jak ma wolny dzień. Poza tym powódka R. K. (1) uczestniczy w zbiorach warzyw i owoców na działce stanowiącej
własność teściów.
Dowód: zeznania powódki R. K. – od 9 do 27 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 14 do 20 minuty, od 21 do 25
minuty, od 32 do 34 minuty nagrania z rozprawy k. 360, zeznania powoda H. K. – od 33 do 45 minuty nagrania z
rozprawy k. 360, zeznania świadków: M. J. – od 6 do 16 minuty, od 31 do 35 minuty nagrania z rozprawy k. 311, J. O. –
od 41 do 48 minuty, od 56 minuty do 1 godziny i 2 minuty nagrania z rozprawy k. 311, odpis skrócony aktu małżeństwa
– k. 48, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 49, kopia dowodu osobistego – k. 50, faktura VAT za energię elektryczną,
telefon – k. 73, 75-76, 99- 100, 119- 120, 122- 123, potwierdzenie przelewów opłat za energię elektryczną - k. 74, 101,
121, oświadczenie I. K. (1) z dnia 13.11.2013 r. – k. 77-79, 124- 126, oświadczenie R. K. (1) z dnia 13.11.2013 r. – k. 80,
127, oświadczenie H. K. (1) z dnia 13.11.2013 r. – k. 81, 128, potwierdzenie przelewów opłat za telefon (...) S.A. – k. 82,
129, pokwitowanie wpłaty OC rolników z dnia 31.12.2012 r. – k. 83, 130, decyzja Wójta Gminy K. z dnia 28.1.2013 r. w
sprawie wymiaru podatku rolnego – k. 84, 131, potwierdzenie przelewów podatku rolnego – k. 85, 132, zaświadczenie
Urzędu Gminy K. z dnia 4.11.2013 r. – k. 86, 133, potwierdzenie uiszczenia opłat za wodę, śmieci, ścieki – k. 87-88,
91-92, 134- 135, 138- 139, potwierdzenie uiszczenia składki OC rolników – k. 89- 90, 136- 137, zeznanie PIT- 37 za
2011 r. – k. 93- 95, potwierdzenie przelewu renty rodzinnej – k. 96, 116, decyzja – k. 97- 98, 117- 118, oświadczenie – k.
104- 115, przekaz pocztowy S. K. – k. 140, decyzja KRUS z dnia 1.03.2013 r. o wysokości emerytury K. K. – k. 145, 148.
Obecnie powód H. K. (1) ma 57 lat i nie posiada wyuczonego zwodu. Z kolei powódka I. K. (1) ma 55 lat i ma wyuczony
zawód w charakterze sprzedawcy. Powód pracuje w firmie mięsnej (...) Sp. z o.o. w L. jako rozbieracz- pakowacz i z tego
tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1.600- 1.700 zł netto miesięcznie. Powódka I. K. (1) też jest zatrudniona
na umowę o pracę w (...) w K. na stanowisku sprzedawca i zarabia 1.100 zł netto miesięcznie. Powodowie H. K. (1)
i I. K. (1) są właścicielami domu o powierzchni 240 m( 2) i działki 0,25 ha, współwłasność małżeńska oraz posiadają
nieruchomość rolną o powierzchni 1,72 ha. Powodowie na działce uprawiają warzywa i mają drzewka owocowe na
własne potrzeby. Uprzednio powodowie osiągali dochód z gospodarstwa rolnego w wysokości 11.008,50 zł rocznie i
uzyskiwali dopłaty bezpośrednie w kwocie 1.447,66 zł rocznie. Obecnie nieruchomość rolną obrabia ich córka.
Dowód: zeznania powoda H. K. – od 36 do 38 minuty nagrania z rozprawy k. 302, od 33 do 45 minuty nagrania z
rozprawy k. 360, zeznania powódki I. K. – od 1 godziny i 4 minuty do 1 godziny i 17 minuty nagrania z rozprawy k. 302,
kopia dowodu osobistego – k. 51, 52, zaświadczenie Urzędu Gminy K. z dnia 4.11.2013 r. – k. 86, 133, oświadczenie –
k. 110- 115, decyzja ZUS o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego – k. 141- 142, zaświadczenie o zarobkach I. K. –
k. 143, 146, rozliczenie wynagrodzenia H. K. – k. 144, 147, decyzja z dnia 24.11.2011 r. w sprawie przyznania płatności
bezpośrednich – k. 149- 150.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności w
oparciu o złożone dokumenty, opinie sądowo psychologiczną biegłej sądowej E. T., zeznania świadków M. J., J. O.,
zeznania powodów R. K. (1), H. K. (1) i I. K. (1), które w powyższym zakresie Sąd uznał za wiarygodne.
Opinie sądowo psychologiczną sporządzoną przez biegłą sądową E. T. odnośnie każdego z powodów, Sąd uznał za
jasną, pełną i należycie uzasadnioną, a wnioski z niej wyciągnięte za logiczne. Biegła przygotowując opinię celem
wskazania stanu emocjonalnego powodów oparła się zarówno na materiale dowodowym zgromadzonym w aktach
sprawy, jak też przeprowadziła osobiście badanie wymienionych. Należy zauważyć, iż strony nie kwestionowały
wniosków końcowych tych opinii.
Sąd zważył, co następuje:
Odpowiedzialność pozwanego wynika z ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu
mechanicznego zawartego przez wymienionego pozwanego ze sprawcą zdarzenia P. M. (1).
Zgodnie z art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje
się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których
odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku
ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio
od ubezpieczyciela (§ 4). Odpowiedzialność pozwanego, której w toku postępowania nie kwestionował wynika,
zatem zarówno wprost z cytowanego przepisu art. 822 § 4 k.c., jak również z art. 34 ustawy z 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) i art. 36 cytowanej ustawy, który określa odpowiedzialność
ubezpieczyciela w granicach odpowiedzialności posiadacza pojazdu mechanicznego.
Podstawę odpowiedzialności cywilnej pozwanego za skutki zdarzenia, które w postępowaniu karnym zostało
zakwalifikowane jako przestępstwo z art. 177 § 2 k.k., na skutek, którego ojciec, mąż i syn powodów poniósł
śmierć stanowią przepisy art. 436 k.c. w zw. z art. 435 k.c. Ustanawiają one odpowiedzialność posiadacza pojazdu
mechanicznego wobec poszkodowanego ruchem tego pojazdu na zasadzie ryzyka przy uwzględnieniu przyczynowości,
o której mowa w art. 361 k.c. Związek przyczynowy między zdarzeniem, w którym uczestniczył S. K. (1), a skutkiem
w postaci jego śmierci jest oczywisty i wynika z ustaleń poczynionych w wyroku karnym. W związku z powyższym
przesądzona jest odpowiedzialność sprawcy, a co za tym idzie zakładu ubezpieczeń, w którym miał on wykupione
ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.
W przedmiotowej sprawie spór sprowadza się w istocie jedynie do ustalenia wysokości należnego powodom
zadośćuczynienia, odszkodowania za znaczne pogorszenie się ich sytuacji życiowej po śmierci ojca i męża, a także
ustalenia wysokości należnych kosztów pogrzebu oraz ustalenia w jakim stopniu poszkodowany przyczynił się do
wypadku.
Przyjmując zatem zasadność zasądzenia odszkodowania w niniejszej sprawie, konieczne było rozważenie
podnoszonego przez stronę pozwaną zarzutu przyczynienia się zmarłego do powstania szkody, albowiem z mocy art.
362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega
odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Przyczynienie jest
zatem zachowaniem poszkodowanego, które pozostaje w związku przyczynowym ze szkodą i także jest zawinione
lub przynajmniej obiektywnie nieprawidłowe. Innymi słowy – zachowanie się poszkodowanego musi stanowić
adekwatną współprzyczynę powstania szkody lub jej zwiększenia, czyli włączać się musi jako dodatkowa przyczyna
szkody. Przyczynienie pociąga za sobą zmniejszenie odpowiedzialności sprawcy i jest okolicznością ograniczającą
odpowiedzialność pozwanego.
Odnosząc się do kwestii przyczynienia, w oparciu o opinie sporządzone na potrzeby postępowania karnego, a przede
wszystkim opinię biegłego sądowego S. G. zleconą przez Sąd Rejonowy w Kaliszu, należy wskazać, iż poszkodowany S.
K. (1) w dniu zdarzenia poruszał się z dozwoloną prędkością, która nie pozwalała mu uniknąć wypadku. Kierowca, przy
prędkości z jaką poruszał się zmarły, mógł zauważyć nieoznakowany pojazd dopiero z odległości około 48- 56 metrów,
a droga hamowania wynosiła 67- 85 metrów. S. K. (1) nie mógł również uniknąć zderzenia z zaparkowanym zespołem
pojazdów składającym się z ciągnika siodłowego marki (...) nr rej. (...) z naczepą J. nr rej. (...) na prawym pasie ruchu,
wykonując manewr obronny w postaci omijania w lewą stronę samochodem V. (...), aby przemieścić pojazd na lewy
pas ruchu, który był wolny, bo na to potrzebował 58- 68 m.
Oczywiste, iż biegli sądowi w postępowaniu karnym z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych nie byli
kompetentni do wypowiedzi na temat wpływu spożytego alkoholu etylowego na zachowanie kierującego V. (...)
S. K. (1). Nie mniej jednak okolicznością powszechnie wiadomą jest, że zawartość alkoholu powyżej 0,5 ‰ we
krwi powoduje znaczne zaburzenie czynności układu nerwowego u nietrzeźwego uczestnika ruchu, co uniemożliwia
właściwą ocenę sytuacji, koordynacji i sprawności ruchowej oraz w głównej mierze opóźnienie szybkości reagowania
na zaistniałą i zmieniającą się sytuację w ruchu drogowym. Stosownie do treści art. 228 § 1 k.p.c. fakty powszechnie
znane nie wymagają dowodu. Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było, iż poszkodowany prowadził pojazd
posiadając 3,1 ‰ alkoholu we krwi. Biegły sądowy wskazał, iż nie można wykluczyć, że stan nietrzeźwości S. K. (1)
miał bezpośredni wpływ na jego irracjonalne postępowanie i zachowanie w sytuacji drogowej - wykonany manewr
omijania w prawo, a nie w lewo, który w sytuacji krytycznej był bardziej racjonalny, gdyż gdyby nawet doszło do
zderzenia pojazdów miałoby ono miejsce po prawej stronie nadwozia samochodu V. (...), a wiec minimalizowałoby
ewentualne skutki i następstwa zderzenia (minimalizowałoby zakres doznanych obrażeń) dla pokrzywdzonego. Biegły
sądowy jednoznacznie wypowiedział się, że kierujący samochodem V. (...) S. K. (1) podejmując wykonywanie manewru
omijania w prawo w wyniku, czego doszło do zderzenia z zaparkowanym ciągnikiem siodłowym (...) wraz z naczepą
J., przyczynił się do zaistnienia wypadku drogowego. Pomiędzy zachowaniem kierującego samochodem V. (...)
S. K. (1), a zaistniałym wypadkiem drogowym zachodzi pośredni związek przyczynowo- skutkowy, polegający na
wykonaniu manewru obronnego, który zamiast zmniejszyć skutki zderzenia doprowadził do ich zwiększenia, a który
w konsekwencji doprowadził do przyczynienia się do zaistniałego wypadku drogowego.
Wbrew stanowisku powodów, mając na uwadze prawomocne skazanie sprawcy P. M. (1) i brak ustalenia wpływu
stanu nietrzeźwości na zachowanie zmarłego w sytuacji wypadkowej nie można wywieść wniosku o całkowitym
braku zawinienia po stronie poszkodowanego. Uwzględniając nieprawidłowo wykonany manewr omijania przez
poszkodowanego znajdującego się w stanie nietrzeźwości, przy uwzględnieniu faktu notorycznego, iż zawartość
alkoholu powyżej 0,5 ‰ we krwi powoduje znaczne zaburzenie czynności układu nerwowego u nietrzeźwego
uczestnika ruchu, Sąd uznał, że poszkodowany S. K. (1) przyczynił się do powstania szkody w 20 %. Natomiast
określony przez pozwanego stopień przyczynienia S. K. (1) do powstania szkody na 70 % naruszył dyspozycje art.
362 k.p.c. Oceniając stopień przyczynienia się poszkodowanego Sąd uwzględnił niepomiernie większe zagrożenie
stworzone przez pojazd członowy składający się z ciągnika siodłowego z naczepą zaparkowany w nieprawidłowym
miejscu, nieoświetlony i nieoznakowany trójkątem ostrzegawczym, z zagrożeniem generowanym przez samochód
osobowy, fakt że stwarzane przez prowadzącego S. K. (1) zagrożenie było zagrożeniem jego własnego zdrowia i
życia, a nie zagrożeniem dla innych uczestników ruchu i wreszcie okoliczność, iż szkoda powstała jedynie po stronie
poszkodowanego.
Wśród roszczeń zgłoszonych przez powodów na pierwszy plan wysuwało się żądanie zapłaty zadośćuczynienia za
śmierć osoby bliskiej. Po nowelizacji kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731) zakresem odszkodowania na podstawie art. 446
§ 4 k.c. objęty jest uszczerbek niemajątkowy doznany przez najbliższych członków rodziny zmarłego, w następstwie
jego śmierci, spowodowanej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Krąg uprawnionych do domagania się
kompensaty krzywdy obejmuje wyłącznie członków rodziny zmarłego, przy czym muszą być to najbliżsi członkowie
tej rodziny. Obejmuje on z reguły rodziców, małżonka i dzieci zmarłego.
Zmarły S. K. (1) był ojcem, mężem i synem powodów. W tej sytuacji niewątpliwym pozostaje, że powodowie małoletnia
P. K., R. K. (1), H. K. (1) i I. K. (1) należą do kręgu osób najbliższych dla zmarłego w rozumieniu art. 446 § 4 k.c. tym
bardziej, że przed wypadkiem zamieszkiwali wspólnie tworząc rodzinę. Nadto łączyła powodów z nim silna i wzajemna
więź rodzinna i uczuciowa, co wynika z zeznań nie tylko powodów, ale i zeznań świadków M. J. i J. O..
W ramach roszczenia z art. 446 § 4 k.c. kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból
i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Realizacja tego roszczenia ma pomóc dostosować się
najbliższym członkom rodziny zmarłego do nowej rzeczywistości. Ma także na celu złagodzenie cierpienia wywołanego
utratą osoby bliskiej. Do okoliczności wpływających na wysokość tego świadczenia zaliczyć z pewnością należy
dramatyzm przeżyć u osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny
wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola, jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, charakter i rodzaj zaburzeń w
prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny, stopień, w jakim pozostali członkowie będą umieli
odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy.
Przepis art. 446 § 4 k.c. nie wiąże wystąpienia krzywdy ze szkodą ujętą w kategoriach medycznych. Osoby, którym
prawo przyznaje to roszczenie nie doznają uszkodzenia ciała, a śmierć osoby bliskiej często nie łączy się z rozstrojem
zdrowia. To, co charakteryzuje osoby uprawnione do uzyskania zadośćuczynienia na podstawie komentowanego
przepisu to cierpienie, którego zakres pozostaje poza możliwościami dowodowymi. Aktualny stan wiedzy medycznej
nie pozwala, bowiem na udowodnienie rozmiaru uczuć i przywiązania. Skoro do świadczenia takiego mają
prawo wyłącznie członkowie najbliższej rodziny to usprawiedliwionym pozostaje wniosek, że zadośćuczynienie ma
kompensować nie tylko doznany ból spowodowany śmiercią osoby bliskiej, lecz przed wszystkim przedwczesną utratę
członka rodziny. Dobrem osobistym, którego naruszenie wymaga kompensaty, jest, zatem prawo do życia w rodzinie.
Powodowie spełniają tą przesłankę przyznania zadośćuczynienia, gdyż dla zmarłego byli osobami najbliższymi.
Oceniając wysokość zgłoszonych przez powodów roszczeń o wyrównanie krzywdy Sąd miał na uwadze, że w
dotychczasowym orzecznictwie sądowym i doktrynie zostały wypracowane kryteria ustalania zadośćuczynienia
pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych (art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c.). Sąd orzekając w przedmiocie
takiego żądania musi wziąć pod uwagę kompensacyjny charakter zadośćuczynienia i rodzaj naruszonego dobra. Z
uwagi na ciężar gatunkowy dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie, wywodzonego z art. 446 § 4 k.c.
powinno ono w hierarchii wartości zasługiwać na wzmożoną ochronę w porównaniu z innymi dobrami.
Nie ulega, zatem wątpliwości, że o wysokości zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. powinny decydować głównie kryteria
zobiektywizowane, jako że służy ono naprawieniu szkody powstałej w sferze przeżyć psychicznych poszkodowanego,
w więc dotyczącej szeroko rozumianych dóbr osobistych. Dlatego też istotnym i łatwo uchwytnym elementem
wpływającym na tę postać kompensaty jest stopień pokrewieństwa łączący osobę bliską ze zmarłym, charakter tych
relacji, rola, jaką zmarły pełnił w rodzinie, wiek zmarłego oraz osoby bliskiej.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy trzeba wskazać, że szczególnie traumatycznym
przeżyciem dla powodów małoletniej P. K. (córki), R. K. (1) (żony), H. K. (1) i I. K. (1) (rodziców) była przedwczesna
utrata odpowiednio ojca, męża i jedynego syna. Powodowie utracili bliską osobę, w której mieli wsparcie nie tylko
materialne, ale również uczuciowe. Zmarły aktywnie uczestniczył w życiu rodzinnym, troszczył się o powodów, dbał
o ich wspólny dom, deklarował przywiązanie do domu rodzinnego również w przyszłości i wspólne zamieszkiwanie z
córką P. K. i żoną R. K. (1), z uwagi na plany pobudowania nowego domu, przez najbliższe lata. Z uwagi na młody wiek
powodów liczących 7 lat (córka), 29 lat (żona), 53lata (ojciec) i 51 lat (matka), a także młody wiek powoda liczącego
sobie 29 lat można założyć, że wymienieni i zmarli tworzyliby rodzinę jeszcze przez wiele lat.
Sąd uwzględnił fakt, że śmierć poszkodowanego spowodowała u powodów zaburzenia emocjonalne. U małoletniej
powódki P. K. wystąpił lęk, który zburzył jej poczucie bezpieczeństwa, a co utrzymuje się w dalszym ciągu, ale w
mniejszym nasileniu. Małoletnia nadal chciałaby być mała, bo wówczas było bezpiecznie, a to może w przyszłości
utrudniać jej rozwój. W wyniku tego zdarzenia powódka P. K., miała mniejszą odwagę w podejmowaniu dorosłych
obciążeń, poczucie odmienności i mniejszą motywację do nauki, bo to zmarły ojciec w sferze wychowawczej wyznaczał
dla niej granice. Dziewczynka miała zaburzenia snu, stała się bardzo nerwowa, zamknęła się w sobie i odsunęła się od
rówieśników. Sąd wziął pod uwagę, iż największe nasilenie objawów smutku, tęsknoty i lęku towarzyszyło dziewczynce
w pierwszym roku. Aktualnie małoletnia nie wymaga leczenia, ale pewnej reorganizacji w funkcjonowaniu rodziny,
aby wytworzyć pozytywniejsze nastawienie do przyszłości, w tym ze strony dziadków, zwłaszcza, że powód H. K. (1)
stara się zastąpić dziewczynce ojca.
Z kolei u powódki R. K. (1) wystąpiły zaburzenia adaptacyjne w przebiegu żałoby, polegające na utracie poczucia
bezpieczeństwa spowodowanego radykalną zmianą sytuacji życiowej. Lęk przejął kontrolę nad powódką powodując
zawieszenie wszelkich decyzji dotyczących dalszego życia swojego i córki. Powódka utraciła zaufanie do siebie,
zamknęła się i ograniczyła kontakty społeczne. Dla powódki najtrudniejszy był pierwszy rok. Następnie następowała
zmiana przystosowania w kierunku skupiania się na codziennych drobnych radościach i wypieranie, zagłuszanie
smutku. Sąd wziął pod uwagę, iż powódka R. K. (1) mimo upływu czasu – blisko cztery lata po zdarzeniu - nadal
znajduje się w ostatniej fazie żałoby (przystosowywania się do życia bez męża). Nie podejmuje zdecydowanych działań,
decyzji dotyczących przyszłości. Wskazana byłaby u niej terapia psychologiczna z uwagi na aktualny stan psychiczny
(silny neurotyzm, brak poczucia bezpieczeństwa, zaufania do siebie, poczucie izolacji emocjonalno- społecznej,
umiarkowanie obniżony nastrój).
Natomiast ojciec zmarłego H. K. (1) doznał silnego stresu, z którym radził sobie zagłuszając emocje związane z
przebyta tragedią, na skutek czego ciało ujawniało je pod postacią zaburzenia rytmów dobowych. Sąd wziął pod
uwagę, iż po pierwszym trudnym roku powód H. K. (1) rozpoczął proces przyjmowania postawy akceptacji sytuacji
i poszukiwał sposobów zapełnienia sobie czasu aktywnością. Proces ten zdaje się być zakończony choć nie oznacza
to likwidacji smutku, tęsknoty za synem i gniewu na utratę. Owe uczucia u powoda w mniejszym nasileniu trwają
nadal. W chwili obecnej nie wymaga leczenia, ale ograniczona jest zdolność radosnego przeżywania rzeczywistości
oraz bezpieczeństwo patrzenia w przyszłość.
Z kolei matka poszkodowanego I. K. (1) w wyniku jego tragicznej utraty doznała silnego stresu w przebiegu żałoby.
Spowodował on uruchomienie neurotycznego mechanizmu obracania się, dręczenia myślami w kręgu problemu utraty
syna. Poziom stresu związanego z sytuacją utraty osłabił też jej odporność fizyczną. U powódki przebieg żałoby
powikłany chorobą nowotworową uległ przedłużeniu. Sąd miał na uwadze, że powódka nadal pozostaje w ostatniej
fazie żałoby polegającej na przystosowaniu się do życia w nowej sytuacji. U powódki nadal występują zaburzenia
snu, trwa utrata pozytywnych nastawień do przyszłości oraz ograniczenie zdolności odczuwania codziennych radości
i istnieją wskazania do terapii psychologicznej.
Zatem niewątpliwie krzywda wynikająca z utraty ojca, męża i dziecka, którego nikt nie może zastąpić, była wyjątkowo
dotkliwa dla powodów i będzie trwać przez całe ich życie, a jej skutki są obecnie nie do przewidzenia. Zwłaszcza
krzywda małoletniej siedmioletniej powódki P. K. była olbrzymia. Dziewczynka przez całe życie będzie musiała sobie
radzić bez psychicznego wsparcia ojca, odczuwać swą odmienność od rówieśników, co przede wszystkim nasilać
się będzie przy okazji wszelkich uroczystości ważnych w życiu każdego człowieka (komunii świętej, bierzmowania,
zawarcia małżeństwa czy osiemnastych urodzin i ukończenia szkół).
Sąd przede wszystkim uwzględnił, iż powodowie przed zdarzeniem nie korzystali w ogóle z leków uspokajających
i nasennych ani wsparcia psychologicznego, co miało miejsce dwukrotnie w stosunku do małoletniej powódki.
Powodowie R. K. (1) i H. K. (1) po śmierci S. K. (1) przez pół roku przyjmowali ogólnodostępne środki farmakologiczne
na uspokojenie. Natomiast powódka I. K. (1) przyjmowała nie tylko leki na uspokojenie ale również nasenne, zarówno
na receptę, jak i ogólnodostępne.
Sąd uwzględnił również towarzyszące powodom, na co dzień negatywne odczucia związane z poczuciem straty
ojca, męża i syna - odczuwany przez nich smutek, pustkę i tęsknotę, tym większe, że wymienieni pozostawali w
bardzo dobrych relacjach osobistych, byli ze sobą mocno związani emocjonalnie przez fakt wspólnego zamieszkania
i wiązania swojej przyszłości z osobą ojca, męża i syna. Nadto Sąd miał na uwadze okoliczność, iż na skutek śmierci
S. K. (1) powodowie nie stali się osobami samotnymi, bez rodziny, to w okolicznościach niniejszej sprawy poczucie
towarzyszące krzywdzie nie może być wystarczająco skompensowane przez relacje z pozostałymi członkami najbliższej
rodziny. Poza tym w wyniku śmierci męża powódka R. K. (1) utraciła szansę na posiadanie kolejnego dziecka i
wybudowanie wspólnego domu, a powodowie H. K. (1) i I. K. (1) utracili realną szansę na otrzymanie wsparcia i
pomocy w przyszłości, zwłaszcza, iż córka wyprowadziła się pół roku po wypadku z domu rodzinnego.
Wszystkie te okoliczności nakazywały Sądowi uwzględnić powództwo przy przyjęciu, że właściwą kwotą
zadośćuczynienia należnego powodom:
- małoletniej P. K. za śmierć ojca będzie kwota 150.000 zł,
- R. K. (1) za śmierć męża będzie kwota 100.000 zł,
- H. K. (1) i I. K. (1) za śmierć syna będzie kwota po 80.000 zł.
W ocenie Sądu powyższe kwoty dla każdego z nich w świetle okoliczności sprawy będą stanowiły ekonomicznie
odczuwalną wartość. Mając na uwadze fakt, że pozwany zakład ubezpieczeń wypłacił powódkom P. K. i R. K. (1) z tytułu
zadośćuczynienia kwotę po 9.000 zł , co przy uwzględnieniu przyczynienia się S. K. (1) do rozmiaru szkody w 20 %
nakazywało uwzględnić powództwo odpowiednio do kwoty 111.000 zł (150.000 zł x 20 % - 9.000 zł) w stosunku do P.
K., i kwoty 71.000 zł (100.000 zł x 20 % - 9.000 zł) w stosunku do R. K. (1). Nadto uwzględniając, iż pozwany wypłacił
powodom H. K. (1) i I. K. (1) z tytułu zadośćuczynienia kwotę po 6.000 zł, co przy uwzględnieniu przyczynienia się ich
syna do rozmiaru szkody w 20 % nakazywało uwzględnić powództwo do kwoty 58.000 zł (80.000 zł x 20 % - 6.000 zł)
na rzecz każdego z nich (punkt Ia, IIa, III i IVa sentencji wyroku). Sąd oddalił powództwo w zakresie przekraczającym
zasądzone sumy uznając, że pozostała kwota żądanego zadośćuczynienia byłaby zbyt wygórowana i nie adekwatna to
stopnia pokrzywdzenia powodów (punkt V sentencji wyroku).
Co się tyczy zgłoszonego przez powodów małoletnią P. K. i R. K. (1) żądania zapłaty odszkodowania za pogorszenie
sytuacji życiowej na skutej śmierci ojca i męża, to w pierwszym rzędzie podnieść należy, że przepis art. 446 § 3
k.c. odmiennie niż przed nowelizacją, jest dziś podstawą do kompensaty wyłącznie szkody majątkowej (por. Andrzej
Śmieja [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań- część ogólna. Tom 6, pod redakcją Adama Olejniczaka,
str.734; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 kwietnia 2010 r., I ACa 178/10, LEX nr 715515).
Swoje roszczenie w zakresie żądania zasądzenia kwot po 54.000 zł tytułem pozostałej części odszkodowania, powódki
oparły na treści przepisu art. 446 § 3 k.c., zgodnie z którym Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny
zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
Pod pojęciem pogorszenia sytuacji życiowej należy rozumieć nie tylko pogorszenie obecnej sytuacji materialnej, ale
także utratę realnej możliwości polepszenia warunków życia. Należy tu przytoczyć przykładowo sytuację śmierci osoby
bliskiej, z którą związana była realizacja planów życiowych mających poprawić warunki materialne (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 8 lipca 1974 r., I CR 361/74, OSP 1975/9/204), jak również pogorszenie sytuacji życiowej w wyniku
doznania silnego wstrząsu psychicznego na skutek tragicznej śmierci osoby najbliższej, co pociąga za sobą osłabienie
aktywności życiowej, zmniejszenie zarobków i zwiększenie wydatków poniesionych na leczenie lub na pomoc innych
osób (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1969 r., II CR 114/69, OSNCP 1970/7-8/129). Pogorszenie sytuacji
życiowej obejmuje tak szkody obecne, jak i przyszłe, które choć w pewnym stopniu dają się ocenić materialnie – vide
niektóre czynności z zakresu opieki czy wzajemnej pomocy, gdzie dokładne określenie ich rozmiarów nie jest możliwe,
stąd w grę wchodzi przyznanie przez Sąd „stosownego odszkodowania”.
W oparciu o analizę okoliczności faktycznych ustalonych w sprawie Sąd doszedł do wniosku, że roszczenie powódek
małoletniej P. K. i R. K. (1) w zakresie żądania odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej na
skutek śmierci odpowiednio ojca i męża jest słuszne, co do zasady, ale nie, co do wysokości. Powódki w toku niniejszego
postępowania wykazały, że ich aktualna sytuacja życiowa – w tym rodzinna i majątkowa, zmieniła się w stosunku do
sytuacji, jaka istniała jeszcze za życia S. K. (1), który pracował.
Z zeznań powodów i świadków oraz przedłożonych do akt dokumentów wynika, że poszkodowany S. K. (1) przed
zdarzeniem zamieszkiwał razem z powódkami P. K. i R. K. (1) oraz wspólnie z nimi prowadził gospodarstwo
domowe. Poszkodowany pracował na umowę o pracę i osiągał miesięcznie dochód w wysokości 1.600 zł netto.
Żona poszkodowanego R. K. (1) nie pracowała, pozostawała na utrzymaniu męża i zajmowała się domem oraz
wychowaniem ich siedmioletniej córki. Czasami powódka R. K. (1) pracowała dorywczo, w okresie czerwiec- lipiec 2011
r. zarobiła 1.489,35 zł netto. Poszkodowany wraz z małżonką partycypował w kosztach utrzymania domu rodziców w
łącznej wysokości 306 zł miesięcznie. Po uiszczeniu kosztów utrzymania domu poszkodowanemu i powódce R. K. (1)
pozostawała kwota co najmniej w wysokości 1.294 zł. Poszkodowany swoją przyszłość wiązał z powódkami P. K. i R. K.
(1). Wymieniony pomagał w domu rodzinnym i w ogrodzie wykonując wiele prac fizycznych, które po śmierci męża, z
uwagi na wykonywanie pracy zawodowej przez teściów, musiała przejąć powódka R. K. (1). Zatem dochód na jednego
członka rodziny przed wypadkiem wynosił około 432 zł plus ewentualnie to co dorobiła powódka R. K. (1). ((1.600 zł –
306 zł = 1.294 zł) : 3). Obecnie powódka R. K. (1) jest jedynym żywicielem rodziny, składającej się z niej i pozostającej
na jej wyłącznym utrzymaniu powódki P. K.. Głównym źródłem utrzymania rodziny pozostaje renta rodzinna w
wysokości 968,40 zł miesięcznie. Miesięczne stałe opłaty na utrzymanie domu nadal wynoszą około 300 zł. Sąd nie
brał pod uwagę zasiłków rodzinnych na dziecko tak jak i przy ustalaniu dochodu przed wypadkiem komunikacyjnym.
Zatem dochód na jednego członka rodziny wynosi obecnie 334,20 zł ((968,40 zł – 300 zł = 668,40 zł : 2). Sąd
rozliczając dochód miał na uwadze, iż jedynie od dobrej woli teściów, powódka R. K. (1) obecnie nie partycypuje
materialnie w kosztach utrzymania domu, choć tuż po wypadku jeszcze przekazywała im jako właścicielom domu
co miesiąc kwotę 300 zł. W niniejszej sprawie teściowie powódki uwzględnili wysokość świadczenia rentowego
otrzymywanego przez nią, z którego musi utrzymać siebie i małoletnią, obecnie już dziesięcioletnią córkę (wzrost
potrzeb i kosztów utrzymania dziecka w stosunku do sytuacji sprzed wypadku) i zaproponowali synowej, aby z nimi
prowadziła wspólne gospodarstwo domowe i nie partycypowała materialnie w kosztach utrzymania domu. Powódka
R. K. (1) w zamian prowadzi cały dom teściów, sprząta, gotuje i uczestniczy w zbiorach warzyw i owoców na ich
działce. W ocenie Sądu taka praca ma wartość policzalną odpowiadającą kwocie co najmniej około 300 zł miesięcznie,
gdyż w ten sam sposób została zakwalifikowana przez zainteresowanych rodziców zmarłego S. K. (1). Zatem nie
budzi żadnych wątpliwości w ocenie Sądu, iż śmierć ojca i męża powódek spowodowała obniżenie standardu życia
rodziny K. na skutek utraty dodatkowych środków pieniężnych wnoszących do wspólnego budżetu domowego przez
poszkodowanego.
Obecnie w sytuacji choćby przejściowych trudności powódki małoletnia P. K. i R. K. (1) będą zdane tylko na siebie,
nie mogą już liczyć na duchowe i emocjonalne wsparcie odpowiednio ojca i męża, a także na istotny - choćby
niewymierny wprost materialnie - wkład w zaspokojenie potrzeb rodziny, w tym zakresie faktycznego podziału
obowiązków domowych i życiowych.
Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż poszkodowany S. K. (1) w chwili śmierci miał
29 lat, był osobą zdrową, zdolną do pracy, posiadającym długoletnie doświadczenie zawodowe. Zatem oczywiście
uzasadnione jest przyjęcie, że gdyby nie feralne zdarzenie, poszkodowany mógłby ewentualnie pracować jeszcze, przez
wiele lat i uzyskiwać w tym czasie dochód, który pozwoliłby jego rodzinie na funkcjonowanie na poprzednim poziomie
materialnym.
Sąd przy ustalaniu wysokości odszkodowania uwzględnił również cierpienie powódek związane ze stratą osoby bliskiej
i związane z tym osłabienie ich aktywności życiowej oraz motywacji do przezwyciężania trudności życia codziennego,
gdyż te zmiany w sferze ich dóbr niematerialnych, przede wszystkim w odniesieniu do R. K. (1) rzutowały na jej sytuację
materialną, a co za tym idzie jej córki. Powódka R. K. (1) nie mogła podjąć decyzji co do swojej i córki przyszłości,
dopiero obecnie – blisko cztery lata po wypadku komunikacyjnym - jest na etapie poszukiwania pracy, a co przy
uwzględnieniu jej skromnego doświadczenia zawodowego na obecnym rynku pracy jest utrudnione.
Podnieść też należy, iż podstawą przyznania odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. jest znaczne pogorszenie sytuacji
życiowej, a więc nie tylko obecnej sytuacji materialnej, lecz także utrata realnej możliwości polepszenia warunków
życia i realizacji planów życiowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 listopada 2013 r., I ACa 697/13,
LEX nr 1409246). W związku z powyższym szkoda powoda obejmuje ponadto utratę pomocy, jakiej powódki mogły
oczekiwać od zmarłego ojca i męża w przyszłości, w tym finansowej. Należy też wskazać, iż na szkodę majątkową
powódek, podlegającą rekompensacje w oparciu o art. 446 § 3 k.c., składają się także koszty koniecznego leczenia
wywołanego zaburzeniami emocjonalnymi pozostającymi w adekwatnym związku przyczynowym ze śmiercią ojca i
męża. Jednakże należy zauważyć, iż powódka R. K. (1) przyjmowała leki nasenne i wymaga wsparcia psychologicznego.
Tym samym należna powódkom P. K. i R. K. (1) kwota odszkodowania winna stanowić kwotę 40.000 zł. Wobec
uiszczenia z tego tytułu przez pozwany zakład ubezpieczeń kwoty po 6.000 zł na rzecz P. K. i R. K. (1), i przy
uwzględnieniu przyczynienia się S. K. (1) do rozmiaru szkody w 20 % nakazywało uwzględnić powództwo odpowiednio
do kwoty po 26.000 zł ((40.000 zł x 20 %) – 6.000 zł) - punkt I b i IIb sentencji wyroku. Sąd oddalił powództwo
w zakresie przekraczającym zasądzone sumy stwierdzając brak podstaw do przyznania wyższego odszkodowania za
pogorszenie sytuacji życiowej powodów po śmierci S. K. (1) (punkt V sentencji wyroku).
Stosownie do treści art. 446 § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć
poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je
poniósł. Granice obowiązku zwrotu kosztów pogrzebu wyznaczają zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Pojęcie
owe należy rozumieć jako zwykle ponoszone wśród określonego kręgu podmiotów koszty związane z pochowaniem
zmarłego (nabycie trumny, przewóz zwłok, koszty samej ceremonii pogrzebowej, kwiaty i wieńce, stypa, a później
także wystawienie nagrobka).
Sąd podziela stanowisko ugruntowane w orzecznictwie, iż zasiłek pogrzebowy przewidziany w art. 77 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353
ze zm.) nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 § 1 k.c. (por.
uchwała pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2009 r., III CZP 140/08, OSNC 2009/10/132).
W niniejszej sprawie powódka I. K. (1) wykazała fakturą VAT i przedłożonym rachunkiem, iż poniosła koszty pogrzebu,
w tym zainstalowania nagrobka na grobie zmarłego S. K. (1) w wysokości 14.622,40 zł. Mając na uwadze, uiszczenie
przez pozwanego na rzecz powódki kwoty 1.506,72 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu, co przy uwzględnieniu
przyczynienia się S. K. (1) do rozmiaru szkody w 20 % nakazywało uwzględnić żądanie w tym zakresie odpowiednio
do kwoty 10.191,2 zł ((14.622,40 zł x 20 %) – 1.506,72 zł) - punkt IVb sentencji wyroku. Sąd oddalił powództwo w
zakresie przekraczającym zasądzoną sumę stwierdzając brak podstaw do przyznania wyższych kosztów pogrzebu.
O odsetkach od kwot zasądzonych wyrokiem tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania za znaczne pogorszenie
sytuacji życiowej i kosztów pogrzebu Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia
22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz.1152 z zm.). W niniejszej sprawie odsetki stały się wymagalne
od dnia następnego po dacie decyzji ostatecznej pozwanego zakładu ubezpieczeń wydanej:
- w dniu 21 czerwca 2013 r. w przedmiocie przyznania świadczeń w zakresie zadośćuczynienia i odszkodowania za
znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, w odpowiedzi na wezwania powodów,
- w dniu 23 lipca 2013 r. w przedmiocie przyznania kosztów pogrzebu, w odpowiedzi na wezwanie powódki I. K. (1).
Mając na uwadze powyższe Sąd przyjął, iż pozwany w zwłoce w stosunku do powodów, co do wszystkich dochodzonych
w pozwie żądań, pozostawał stosownie do treści art. 481 § 1 k.c. od dnia następnego od wydania powyżej opisanych
decyzji ostatecznych, tj. od dnia 22 czerwca 2013 r. w zakresie przyznania zadośćuczynienia i odszkodowania za
znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i od dnia 24 lipca 2013 r. w zakresie zwrotu kosztów pogrzebu.
Mając na uwadze, że powodów łączyło współuczestnictwo formalne o kosztach orzeczono odrębnie dla roszczeń
każdego z nich, przy uwzględnieniu okoliczności, że powodowie byli zwolnieni od kosztów sądowych w całości. W
sprawach każdego z powodów, każda ze stron poniosła wydatki na wynagrodzenie pełnomocnika w kwotach po 3.600
zł. W toku postępowania powstały też wydatki związane z opinią sądowo psychologiczną biegłej E. T. w wysokości
1.110 zł.
Uwzględniając wszystkie te okoliczności oraz fakt, że powodowie P. K., R. K. (1), H. K. (1) i I. K. (1) wygrali proces
odpowiednio w 70 %, 67 %, 62 % i 64 %, a także wyrażoną w art. 100 k.p.c. regułę stosunkowego rozdzielenia kosztów
Sąd orzekł o kosztach procesu jak w punkcie VII a), VII b), VII c), VII d) sentencji wyroku.
Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U.
z 2014 r., poz. 1025 ze zm.) w zw. z art. 100 k.p.c. pobrano od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu
Okręgowego w Kaliszu kwotę 18.754,16 zł tytułem nieuiszczonych opłat sądowych i wynagrodzenia biegłej sądowej
od uwzględnionych części powództwa (punkt VI sentencji wyroku). Uwzględniając przyznane powodom zwolnienie
od kosztów sądowych całościowe, ich aktualną sytuację osobistą i materialną oraz charakter zgłoszonych w niniejszej
sprawie roszczeń, Sąd nie obciążył powodów kosztami sądowymi w części oddalającej powództwa (art. 113 ust. 1
wymienionej powyżej ustawy w zw. z art. 102 k.p.c.) – punkt VIII sentencji wyroku.
SSO Mirosława Marciniak