Europejska polityka innowacji – priorytety dla Europy

Europejska polityka innowacji – priorytety dla
Europy
Maciej Indan-Pykno
Europejska polityka innowacji – priorytety dla Europy.......................................................... 1
Wprowadzenie .......................................................................................................................... 3
Europejska polityka innowacji – priorytet dla Europy........................................................ 5
Europejski Instytut Technologiczny – forma instytucjonalizacji europejskiej polityki
innowacyjnej............................................................................................................................ 10
Zakończenie............................................................................................................................. 12
O autorze.................................................................................................................................. 13
2
Wprowadzenie
Rozważania dotyczące zagadnienia kreatywności i innowacyjności, czyli zdolności
tworzenia nowych idei, rzeczy czy też instytucji stają się coraz częściej przedmiotem
europejskiego dyskursu. Następujące na naszych oczach zmiany, w tym między innymi
postępująca emancypacja lekceważonych do niedawna wielkich krajów Azji, jak również
występujący na coraz szerszą skalę proces globalizacji, rewolucji informatycznej czy też
imponujące tempo przemian technicznych zmuszają kraje członkowskie Unii Europejskiej do
podejmowania istotnych, z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego, kroków, mających
pozwolić utrzymać Wspólnocie kluczową pozycję na rynku globalnym1. Wyrazem
wspomnianych dążeń stała się przyjęta w 2000 r. tzw. Strategia Lizbońska. Początkowo
program ten miał charakter ofensywny, a mianowicie zakładał radykalną transformację
gospodarczą Unii Europejskiej, która miała pozwolić prześcignąć Stany Zjednoczone
i Japonię w ciągu dekady2. Z tego też przekonania wypływało bardzo ambitne sformułowanie
strategicznego celu Unii by do roku 2010, stała się ona „najbardziej konkurencyjną3
i dynamiczną, opartą na wiedzy gospodarką na świecie, zdolną do trwałego rozwoju, tworzącą
większą liczbę lepszych miejsc pracy oraz charakteryzującą się większą spójnością
społeczną”.
Początkowo Strategia Lizbońska obejmowała dwa filary; ekonomiczny i społeczny.
Na szczycie Unii Europejskiej w Göteborgu (czerwiec 2001 r.) dodano do niej jeszcze filar
ekologiczny, ujęty w szerszej formule „trwałego i zrównoważonego rozwoju”. Adresatami
strategii są przede wszystkim kraje członkowskie, jak również instytucje Unii4. Jako metodę
wdrażania założeń strategii przyjęto metodę „otwartej koordynacji”, a także tradycyjny
mechanizm regulacyjny, w postaci dyrektyw.
1
Prof. Kukliński stwierdza, iż Unia Europejska będąc największą innowacją instytucjonalną, na przełomie XX i XXI wieku
znalazła się w stanie potrójnego kryzysu. Nastąpił przede wszystkim kryzys substancji, a oprócz niego kryzys zaufania oraz
mocy. Kryzys substancji przejawia się przede wszystkim w przewadze myślenia proceduralnego nad myśleniem
przedmiotowym w całym aparacie Unii Europejskiej. Kryzys zaufania, zgodnie z poglądami prof. Kuklińskiego, przejawia
się głównie w nadmiernym rozbudowaniu klimatu formalnej kontroli, który negatywnie wpływa na odwagę w procesach
podejmowania decyzji. Z kolei kryzys mocy to instytucjonalna słabość Unii jako podmiotu sceny europejskiej i globalnej.
2
L. Kmieciński, Unia Europejska – Polska – Dolny Śląsk; w kierunku innowacyjnej gospodarki, [w:] Innowacyjny jednolity
rynek – wyzwania dla wymiaru gospodarczego Unii Europejskiej, UKIE, Warszawa, 2007, s.9.
3
Definicje konkurencyjności są zróżnicowane. Jedni pod tym pojęciem rozumieją zdolność gospodarki do dostosowania się
do zmian zachodzących na rynku, inni rozumieją przez to zdolność do konkurowania. Jeszcze inni pojmują konkurencyjność
jako zdolność do utrzymywania relatywnie stałej dynamiki wzrostu gospodarczego, poziomu zatrudnienia i zdolności
eksportowych.
4
Dz. cyt., s. 9.
3
Przyjmowaniu założeń strategii towarzyszyła świadomość dwóch istotnych procesów,
a mianowicie procesu globalizacji i procesu regionalizacji. Globalizacja wymusza bowiem na
krajach członkowskich Unii Europejskiej konieczność dorównania najbardziej innowacyjnym
krajom świata, czyli Stanom Zjednoczonym i Japonii. Z drugiej strony nakłada na nie
obowiązek uzgodnienia strategii postępowania wobec takich krajów jak Indie czy też Chiny,
które stanowią dla Wspólnoty istotną konkurencję z punktu widzenia kosztów pracy oraz
odmiennych standardów socjalnych. Regionalizacja procesów innowacyjnych wiąże się
natomiast z realizacją zasady subsydiarności i partnerstwa. Trafną wydaje się być bowiem
konstatacja, iż to właśnie regiony stały się głównymi aktorami realizującymi zapisy Strategii
Lizbońskiej.
4
Europejska polityka innowacji – priorytet dla Europy
Zdefiniowana w Strategii Lizbońskiej myśl strategiczna Unii Europejskiej zakłada
wiec promocję kreatywności i innowacyjności, opartą na wykorzystaniu silnie finansowanej
nauki (zarówno przez rządy jak i środki prywatne) oraz na skutecznej promocji technik
społeczeństwa informacyjnego. Inwestycję w wiedzę uznano za „ niewątpliwie najlepszą,
a prawdopodobnie jedyną drogę, na której Unia Europejska może wspierać i wzrost
gospodarczy i tworzyć większą liczbę miejsc pracy, w tym wymagających wyższych
kwalifikacji, a jednocześnie zapewniać postęp społeczny i równowagę środowiska
naturalnego. Innymi słowy, ze jest to szansa dla Europy, aby wzmocnić swój model
społeczny”5. Tak szerokie określenie priorytetów Strategii Lizbońskiej stało się z czasem
istotnym problemem. W literaturze podkreśla się ich rozwarstwienie na zbyt wiele celów6.
Powodowało to dwojakiego rodzaju problemy. Pierwsze polegały na tym, iż Strategia
Lizbońska w małym stopniu skoncentrowana była na budowaniu nowoczesnej, opierającej się
na wiedzy gospodarki w Europie. Po drugie, Strategia Lizbońska nazbyt szeroko traktowała
działania innowacyjne7, obejmując zarówno te związane z rozwojem technologicznym
i badaniami rozwojowymi, jak również innowacje nie-technologiczne (organizacyjne,
marketingowe)8. Kolejnym problemem Strategii Lizbońskiej było oparcie jej na
nieskutecznym mechanizmie zarządzania9. Jego niski poziom efektywności oraz szeroka
5
Building the ERA of Knowledge for Growth, Communication from the Commission, Doc. COM (2005) 118 final,
Brussells, 6 czerwca 2005 r.
6
Ponadto w przygotowanym przez grupę ekspertów pod przewodnictwem Wima Koka raporcie podkreślano, iż żaden kraj
nie realizuje założeń strategii w stu procentach. Przyczyn takiego stanu rzeczy doszukiwano się między innymi
w tendencjach demograficznych, tj. w coraz mniejszej liczbie urodzeń oraz coraz dłuższym statystycznie życiu obywateli
Unii. Wskazywano także na rosnącą dysproporcję w kosztach pracy na obszarze poszerzonej Unii. Obawiano się
przenoszenia przedsiębiorstw starej Unii do nowych państw członkowskich. Zob. więcej: Facing the challenge. The Lisbon
strategy for growth and employment. Report from the High Level Group chaired by Wim Kok, European Commission,
Brussells, 2004. Do treści analizy przedstawionej we wspomnianym raporcie ustosunkowała sie w 2005 r. Komisja
Europejska w swym raporcie pod nazwą Working Together for Growth and Jobs – a New Start for Lisbon Strategy. Zgodnie
z założeniami tego raportu do 2010 r. w Unii Europejskiej powinno powstać 6 milionów nowych miejsc pracy. Por. także T.
G. Grosse, Nowe podejście do strategii lizbońskiej, Instytut Spraw Publicznych, „Analizy i Opinie” nr 34, 2005.
7
Zgodnie z interpretacją stosowaną przez instytucje unijne, innowacje oraz jej efekty rozumiane są jako system, w którym
różnorakie czynniki gospodarcze i socjoinstytucjonalne odgrywają wielokierunkową relewantną rolę. Innowacja w jej stricte
ekonomicznym a także społeczno-instytucjonalnym wymiarze staje się heterogenna siecią aktorów reprezentujących
określone interesy. Zob. The Green Paper of Innovation, Brussells, 1999.
8
T. Grosse, Odnowiona strategia lizbońska, a polityka spójności: ocena rezultatów współpracy i perspektywy rozwoju ,s. 168
[w:]A. Kukliński, K. Pawłowski, Kreatywna i innowacyjna Europa wobec wyzwań XXI wieku.
9
Tzw. otwarty mechanizm koordynacji wymaga od Komisji Europejskiej przygotowywania wytycznych programowych
w ramach narodowych planów reform oraz implementacji ich przez państwa członkowskie. Mechanizm ten zorientowany jest
na cztery podstawowe cele; 1) subsydiarność; 2) konwergencję strategii państw członkowskich; 3) wykorzystywanie
wspólnych metod pomiaru, monitoringu i ewaluacji; 4) wspólne uzgadnianie na bieżąco wskazówek odnoszących się do
aktywnej polityki zatrudnienia. Związany jest bezpośrednio z procesem decentralizacji, dekoncentracji oraz nowym,
sieciowym stylem zarządzania , o którym traktuje Biała Księga z lipca 2001 r. zatytułowana European Governance (COM
2001 428).
5
krytyka stopnia realizacji założeń strategii doprowadziła do rewizji Strategii Lizbońskiej
i opracowania jej nowej wersji: strategii wzrostu i zatrudnienia (2005 r.)10. Przyjęty akt skupił
się przede wszystkim na promowaniu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, a także na
realizacji programu Jednolitego Rynku Europejskiego, głównie w zakresie rynku usług oraz
rynków finansowych. Zmianie ulec miały akty prawne dotyczące pomocy publicznej dla
przedsiębiorstw oraz swobody przedsiębiorczości i sektorów sieciowych. Postulowano
wprowadzenie nowych zasad funkcjonowania rynku usług, a także zagwarantowanie
otwartości rynków pracy11. Spośród rozmaitych celów cząstkowych, w roku 2006 wybrano
cztery główne priorytety:
1) rozwój zasobów ludzkich, modernizacja rynków pracy i wzrost zatrudnienia;
2) rozwój przedsiębiorczości, poprawa otoczenia dla prowadzenia biznesu, w tym
deregulacja i likwidacja obciążeń biurokratycznych;
3) rozwój wiedzy, innowacji i badań naukowych;
4) poprawa sytuacji na rynku energii i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym12.
Zgodnie z treścią odnowionej Strategii Lizbońskiej realizacja wspomnianych
priorytetów opierać ma się przede wszystkim na:
1) wzroście aktywności badawczo-rozwojowej;
2) skuteczniejszemu zorientowaniu programów regionalnych na znoszeniu barier
przedsiębiorczości i działalności gospodarczej;
3) silniejszemu ukierunkowaniu Siódmego Programu Ramowego UE na problematykę
związaną z polityką innowacyjną;
4) efektywniejszej
koordynacji
polityki
sektorowej
oraz
programów
działań
strategicznych na trzech poziomach – europejskim, krajowym i regionalnym;
10
Zgodnie z treścią raportu przygotowanego przez Esko Aho , premiera Finlandii, należało zamiast dobrowolnej Strategii
Lizbońskiej przyjąć pakt na rzecz innowacyjności. Miałby to być dokument politycznie i prawnie wiążący. Autorzy raportu
postulowali poza tym wzrost wydatków na badania i rozwój w prywatnych firmach za sprawą ulg fiskalnych, zwiększenie
kapitału funduszy typu venture capital, przeznaczenia 20% funduszy strukturalnych na projekty związane bezpośrednio
z innowacyjnością.
11
Dz. cyt. s. 22.
12
Dz. cyt., s.169. W treści nowej Strategii Lizbońskiej zapisano również, iż głównym konkurentem Unii Europejskiej nie są
Stany Zjednoczone Ameryki Północnej lecz Chiny. Stanowiło to istotną zmianę, na którą szczególna uwagę zwrócił T. G.
Friedman traktując ten zapis jako realokację dominacji globalnej. Por. T.G. Friedman,The World is Flat, New York, 2005.
6
5) wzroście elastyczności rynku pracy;
6) synergii nakładów finansowych oraz ściślejszej koordynacji budżetowej13.
W związku z założeniami nowej Strategii Lizbońskiej, trafną wydaje się być
konstatacja, iż ważnym instrumentem jej realizacji, a tym samym realizacji priorytetu
innowacji i badań naukowych, stała się polityka spójności, dzięki której w latach 2007-2013
(w porównaniu z okresem 2000-200614) nastąpił wzrost „inwestycji lizbońskich”, w krajach
piętnastki do średniego poziomu 74% alokacji, w nowych krajach członkowskich do
wysokości blisko 60% funduszy15. Poziom inwestycji innowacyjnych z funduszy
strukturalnych wyniósł 25% całej alokacji (85,198 mln euro). Jednocześnie w literaturze
wskazuje się na występowanie
negatywnego zjawiska polegającego na automatycznym,
propagandowym podwyższaniu wskaźników dotyczących zgodności polityki spójności ze
Strategią Lizbońską, co powoduje trudności w poznaniu realnego tempa rozwoju unijnej,
innowacyjnej gospodarki. Mowa tu przede wszystkim o traktowaniu wszystkich wydatków
zgodnych z Strategią Lizbońską za wspierające innowacje16.
Ostatnie badania z zakresu innowacyjności polityki spójności w okresie 2000-2006
przeprowadzone na zlecenie Komisji Europejskiej17 wskazują ponadto na funkcjonowanie
dwóch modeli realizowania polityki innowacyjnej wykorzystującej środki polityki spójności
w państwach Unii Europejskiej. Pierwszy model funkcjonuje miedzy innymi w Holandii
i polega na inwestowaniu funduszy strukturalnych przeznaczonych na badania, rozwój
technologiczny i innowacje (Research, Technological Development and Innovation)
w najlepiej rozwijających się centrach krajowych, a więc wzmacnianiu ośrodków mających
najwyższy potencjał rozwojowy i gwarantujący najlepsze wyniki zainwestowanych
środków18. W ten sposób dochodzi do kumulacji środków pochodzących zarówno
13
J. Sroka, Rola dialogu społecznego w kształtowaniu innowacyjnego jednolitego rynku, [w:] Innowacyjny jednolity rynek –
wyzwania dla wymiaru gospodarczego Unii Europejskiej, UKIE, Warszawa, 2007, s.37.
14
Zgodnie z szacunkami Komisji Europejskiej poziom inwestycji innowacyjnych z funduszy strukturalnych w latach 20002006 wyniósł około 11%, tj. 25,502 mln euro.
15
Por. Realizacja strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia przez państwa członkowskie i regiony za
pośrednictwem polityki spójności UE w latach 2007-2013.
16
Dz. cyt., s. 172.
17
Strategic Evaluation on Innovation and the knowledge based economy In relation to the structural and Cohesion Funds,
for the programming period 2007-2013, Synthesis Report, Technopolis, ISMERI Europa, Merit, Logoteci, Lacave,
Allemand&Associes Consultants, October 2006.
18
T. Grosse, Odnowiona strategia lizbońska, a polityka spójności: ocena rezultatów współpracy i perspektywy
rozwoju,s. 175 [w:] A. Kukliński, K. Pawłowski, Kreatywna i innowacyjna Europa wobec wyzwań XXI wieku.
7
z programów europejskich, jak i krajowych w najsilniejszych ośrodkach. Drugi model
znajduje zastosowanie w Finlandii. Środki z funduszy strukturalnych kierowane są w nim do
regionów słabiej rozwijających się, nie objętych programami krajowymi. Działania te mają
sprzyjać
przygotowaniu
wspomnianych
regionów
do
uczestnictwa
w
przyszłości
w programach krajowych i europejskich ukierunkowanych na wysoko konkurencyjne,
zaawansowane działania badawcze oraz rozwój innowacji technologicznej.
Pomimo zwiększającego się zaangażowania polityki spójności w działania
innowacyjne, podkreślić z cała mocą należy, iż podstawowym zadaniem wspomnianej
polityki jest wyrównywanie istniejących różnic pomiędzy regionami. Dlatego też większość
środków płynących z funduszy strukturalnych kierowana jest z założenia do najsłabiej
rozwijających się regionów, jak również na cele nie wiążące się bezpośrednio z rozwojem
innowacji. Z kolei europejska polityka innowacji mając charakter sektorowy ukierunkowana
jest
przede
wszystkim
na
wsparcie
konkurencyjnej
działalności
innowacyjnej.
Do podstawowych instrumentów tejże polityki należą siódmy program ramowy oraz program
ramowy konkurencyjności i innowacji (Competitiveness and Innovation Programme – CIP).
Pierwszy z nich
ma na celu wspieranie rozwoju najbardziej konkurencyjnych badań
rozwojowych19, drugi z kolei ukierunkowany jest na identyfikowanie i demonstrowanie
najlepszych doświadczeń z zakresu innowacji. Zgodnie z treścią raportu przygotowanego
przez Komisję Europejską i Parlament Europejski20 niezbędne jest zacieśnienie istniejących
więzi pomiędzy poszczególnymi instrumentami Unii Europejskiej, mające skutkować
w przyszłości likwidacją istniejących między nimi luk21. Komplementarność działań obu
polityk ma pozwolić w przyszłości na jeszcze pełniejsze realizowanie priorytetów
określonych w Strategii Lizbońskiej22.
Zagadnienie efektywności realizacji Strategii Lizbońskiej przez programy polityki
spójności zostało również podniesione w treści Komunikatu Komisji Europejskiej do
19
Siódmy program ramowy jest największym mechanizmem finansowania i kształtowania badań naukowych na poziomie
europejskim. Jest to pierwszy w historii programów ramowych UE , program siedmioletni (2007-2013). Jego budżet wynosi
prawie 54 mld euro. Tworzą go cztery programy szczegółowe: Współpraca , Idee, Ludzie, Możliwości. Uzupełnione one są
dodatkowym programem szczegółowym, tj. EURATOM, a także działaniami Wspólnotowego Centrum Badawczego (JRC).
20
Synergies between the EU 7th Research Framework Programme, the Competitiveness and Innovation Frasmework
Programme and the Structural Funds, European Parliament , PE 385.645, Luxembourg May 2007.
21
Za największą lukę, autorzy raportu, uważają brak odpowiedniego wsparcia ze strony polityki innowacyjnej dla
mniejszych i słabiej rozwijających się przedsiębiorstw. Stanowi to obszar planowanej współpracy pomiędzy programami
ramowymi a programami polityki spójności realizowanymi w regionach
22
Istotny brak komplementarności polityki innowacyjnej i polityki spójności, powstaje między innymi na obszarach o
niższym potencjale badawczo-rozwojowym. Zob. T. G. Grosse, Innowacyjna gospodarka na peryferiach? Instytut Spraw
Publicznych, Warszawa, s. 165-180, 2007,
8
Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz
Komitetu Regionów z dnia 11 grudnia 2007 r.23, gdzie przedstawiono propozycje poprawy
sytuacji. Zmierzały one w dwóch kierunkach:
1) zwiększenia zakresu wsparcia innowacji technologicznych i badań rozwojowych,
zwłaszcza w regionach silniejszych, dysponujących odpowiednim potencjałem
badawczo-rozwojowym oraz
2) poszerzenia zakresu działań innowacyjnych w innych obszarach polityki
spójności, nie związanych z badaniami i kreowaniem nowych technologii24.
Komisja bardzo dużą rolę przywiązuje do działań o charakterze pilotażowym,
współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Mowa tu między
innymi o regionalnych programach akcji innowacyjnych (Regional Programmes of Innovative
Actions). Jednocześnie Komisja jednoznacznie stwierdza, iż strategie innowacyjne muszą być
dostosowane do uwarunkowań regionalnych, co oznacza potrzebę zwiększenia różnorodności
form innowacyjności w biedniejszych regionach 25.
23
Realizacja strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia przez państwa członkowskie i regiony za pośrednictwem
polityki spójności UE w latach 2007-2013. KOM (2007), 798 wersja ostateczna, Bruksela, 11.12.2007.
24
T. Grosse, Odnowiona strategia lizbońska, a polityka spójności: ocena rezultatów współpracy i perspektywy
rozwoju,s. 189 [w:]A. Kukliński, K. Pawłowski, Kreatywna i innowacyjna Europa wobec wyzwań XXI wieku
25
Regions Delivering Innovation through Cohesion Policy, Commission Staff Working Document. Commission of the
European Communities, SEC (2007) 1547, Brussels, 14 .11.2007, s.9.
9
Europejski Instytut Technologiczny – forma instytucjonalizacji
europejskiej polityki innowacyjnej
Koncepcja utworzenia Europejskiego Instytutu Technologicznego zrodziła się
w 2005 r.26. Od tego czasu prowadzone były konsultacje zmierzające do określenia charakteru
tejże instytucji27. Początkowo Instytut miał być prestiżowym ośrodkiem akademickim,
odpowiednikiem amerykańskiego Massachusetts Institute of Technology. W związku
z brakiem entuzjazmu ze strony niektórych państw członkowskich oraz istniejącymi
ograniczeniami natury finansowej, Komisja Europejska zaproponowała, aby Instytut
zbudować jako sieć współpracujących ze sobą tzw. Wspólnot Wiedzy i Innowacji (WWI).
W ich skład miałyby wejść ośrodki akademickie, badawcze oraz przedsiębiorstwa z całej
Europy, które razem miały pracować nad poszczególnymi projektami badawczymi28.
Decyzja o utworzeniu Europejskiego Instytutu Technologicznego została podjęta
przez Parlament Europejski 26 września 2007 r. Z kolei 18 czerwca 2008 r. zadecydowano,
iż siedzibą Rady Zarządzającej Instytutu będzie Budapeszt29. Struktura Instytutu jest
dwupoziomowa:
1) Rada Zarządzająca;
2) Wspólnoty Wiedzy. Pierwsze trzy Wspólnoty Wiedzy zostały powołane 16
grudnia 2009 r. przez Radę Zarządzającą. Pierwsza Wspólnota związana jest
z badaniami z zakresu energetyki , druga z zakresu zmian klimatycznych. Trzecia
realizuje projekty badawcze dotyczące przyszłości społeczeństwa informacyjnego.
Wszystkie wspólnoty odpowiadają przed Radą Zarządzającą. Docelowo ma być
sześć Wspólnot Wiedzy.
Do roku 2013 Europejski Instytut Technologiczny zostanie dofinansowany przez Unię
Europejską sumą 308 milionów euro, z tym że na zarządzanie przeznaczone jest około 15
milionów euro. Podstawowym zadaniem Instytutu jest zintegrowanie tzw. trójkąta wiedzy
(szkolnictwa wyższego, badań i innowacji w przedsiębiorstwach). Ponadto Instytut ma
26
Jego pomysłodawcą była Komisja Europejska, pod przewodnictwem Manuela Barroso.
Patrz: Commission reveals plans for European Institute of Technology , ze strony internetowej: www.euractiv.com.
28
www.wp.pl
29
www.wikipedia.pl
27
10
promować innowacje, poprzez wprowadzanie niezbędnych zmian w istniejących placówkach
edukacyjnych i badawczych oraz przyspieszanie tempa ich realizacji.
Zasadniczym elementem tej inicjatywy jest bezpośrednie zaangażowanie podmiotów
gospodarczych, w tym małych i średnich przedsiębiorstw oraz fundacji we wszystkie
strategiczne, operacyjne i finansowe aspekty działalności Europejskiego Instytutu
Technologicznego30.
30
Dz. Urz. UE., Nabór na stanowisko dyrektora (grupa zaszeregowania AD 14) Europejskiego Instytutu Technologicznego
w Budapeszcie, COM/ 2008/10133, C 293 A/1, s. 1.
11
Zakończenie
Europejska polityka innowacyjna stanowi aktualnie bardzo istotną sferę aktywności
Unii Europejskiej. Bez niej istniejące dysproporcje pomiędzy poszczególnymi krajami
członkowskim Wspólnoty czy też dysproporcje istniejące pomiędzy Unią a Stanami
Zjednoczonymi (lub Chinami) nigdy nie zostałyby zniwelowane. Obliczenia statystyczne
przedstawione w siódmym raporcie na temat europejskiej innowacyjności wskazują,
iż główną przyczyną dysproporcji w Europie są dwa czynniki: różnice w zakresie kapitału
społecznego oraz trudności przepływu innowacji z krajów (i regionów) wysoko rozwiniętych
do tych słabszych31. Związane jest to między innymi ze słabą siecią kooperacyjną między
tymi obszarami, jak również niechęcią wielu podmiotów komercyjnych do przekazywania
kosztownych innowacji technologicznych32.
Z kolei, odległość między Stanami Zjednoczonymi a Europą mierzona jest głównie
wydajnością pracy. Problem wydajności pracy w Unii Europejskiej związany jest przede
wszystkim ze słabym generowaniem nowych miejsc pracy oraz stosunkowo niskim
poziomem inwestycji technologicznych33.
Polityka innowacyjna staje się w przedstawionych okolicznościach szansą na
rozwiązanie problemów społeczno-politycznych, bowiem popyt na innowacje mógłby być
kształtowany poprzez połączenie celów społecznych z troską o jakość i warunki życia
społecznego. Mowa tu między innymi o rozwoju multimediów na potrzeby kształcenia,
mobilności społeczeństw, czy też ochronie środowiska. Europa mogłaby stać się prekursorką
tworzenia nowych branż. Postęp techniczny oraz kapitał ludzki stałyby się najważniejszymi
czynnikami współczesnego wzrostu gospodarczego.
Jednocześnie podkreślić należy, iż wdrażane od 2000 r. instrumenty związane
bezpośrednio z polityką innowacyjną, jak również z polityką spójności pozwalają mieć
nadzieję, iż cele postawione przed Unią Europejską w odnowionej Strategii Lizbońskiej
zostaną w dużym stopniu zrealizowane, a tym samym nadana zostanie wspólnocie nowa
dynamika.
31
European Innovation Scoreboard 2007, Comparative Analysis of Innovation Performance ,Pro Inno Europe, Inno Metrics,
February 2008.
32
Dz. cyt., s. 165.
33
M.N. Baily, Transforming the European Economy, Washington: Institute for International Economics, 2004, s. 118.
12
O autorze
Mgr Maciej Indan-Pykno jest doktorantem w Katedrze Doktryn Polityczno-Prawnych.
Przygotowuje pracę doktorską poświęconą myśli historyczno-politycznej Charles`a Beard`a.
W kręgu jego zainteresowań znajduje się m.in. prawo europejskie, ze szczególnym
uwzględnieniem polityki regionalnej i innowacyjnej, prawo międzynarodowe publiczne.
13