PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU GRA A VISTA SZKOŁA

Transkrypt

ANNA DRAMOWICZ
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
GRA A VISTA
SZKOŁA MUZYCZNA I STOPNIA
i
OGÓLNOKSZTAŁCĄCA SZKOŁA
MUZYCZNA I STOPNIA
© Centrum Edukacji Artystycznej
Strona 1
SPIS TREŚCI
str.
EFEKTY KSZTAŁCENIA ......................................................................................
4
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE...........................................
5
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE ..............................
5
MATERIAŁ NAUCZANIA
I. TREŚCI NAUCZANIA ZE WSKAZÓWKAMI METODYCZNYMI...
7
II. FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA............................... 12
III. OPIS OSIĄGNIĘĆ UCZNIA................................................................. 13
KOMENTARZ
I. OGÓLNA KONCEPCJA PROGRAMU ................................................. 14
II. WSKAZÓWKI METODYCZNE ............................................................ 14
1. Korelacja z innymi przedmiotami ................................................... 14
2. Rady praktyczne .............................................................................. 15
3. Indywidualizacja materiału ............................................................. 15
III. OPIS WARUNKÓW
1. Warunki niezbędne do realizacji programu........................................... 16
2. Warunki opcjonalne............................................................................... 16
OBUDOWA PROGRAMOWA
I. PRZYKŁADOWY ROZKŁAD MATERIAŁU ....................................... 16
II. PROPOZYCJE ĆWICZEŃ ...................................................................... 17
III. LITERATURA MUZYCZNA, STRONY INTERNETOWE
I PUBLIKACJE ...................................................................................... 19
ANEKS: Ćwiczenia dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym...................................... 20
Strona 2
Kiedy czytam muzykę, to odczuwam przyjemność ze spotkania z nią (Nadia Boulanger)
Nauka przedmiotu gra a vista, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych
szkołach i placówkach artystycznych (Dziennik Ustaw 2014 r., poz. 785), rozpoczyna się nie
wcześniej niż w klasie czwartej cyklu sześcioletniego oraz trzeciej cyklu czteroletniego.
Umiejętność gry a vista prostych utworów muzycznych jest jednym z oczekiwanych efektów
kształcenia po zakończeniu nauki w szkole muzycznej pierwszego stopnia. Dotyczy gry na
wszystkich instrumentach solo, w zespołach instrumentalnych, orkiestrach, a także śpiewania
w chórze. Dlatego przygotowanie do gry a vista i jej pierwsze próby warto podejmować od
początku edukacji i kontynuować przez cały proces kształcenia. Poniższy program jest
propozycją, jak można to robić.
EFEKTY KSZTAŁCENIA po zakończeniu nauki gry a vista w szkole muzycznej
pierwszego stopnia, których sposób uzyskania jest przedstawiony w niniejszym
programie nauczania
Uczeń:
1) szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów;
2) przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego;
3) posiada wiedzę niezbędną do rozwijania umiejętności gry na instrumencie i do
świadomego uczestnictwa w życiu muzycznym;
4) wykazuje wrażliwość artystyczną w kreatywnym realizowaniu zadań;
5) podczas gry na instrumencie prawidłowo operuje aparatem gry;
6) czyta nuty ze zrozumieniem, potrafi wykonać a vista proste utwory muzyczne;
7) wykorzystuje wiedzę ogólnomuzyczną oraz umiejętności niezbędne do zrozumienia i
wykonywania utworów;
8) świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych;
9) realizuje wskazówki wykonawcze ze zrozumieniem;
10) ocenia jakość wykonywanych zadań;
11) pracuje w zespole pod nadzorem osoby odpowiedzialnej za realizację projektu oraz
bierze współodpowiedzialność za efekt tej pracy;
12) integruje się i współpracuje z członkami zespołu;
13) buduje relacje oparte na zaufaniu;
14) wykazuje się w działaniu aktywną postawą;
15) organizuje swoją indywidualną pracę;
16) systematycznie rozwija swoje umiejętności;
17) wykorzystuje technologię informacyjną i komunikacyjną;
18) przewiduje skutki podejmowanych działań;
19) jest przygotowany do kontynuowania nauki;
20) potrafi skutecznie radzić sobie ze stresem, w szczególności z tremą.
Strona 3
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE
1. Sprawne zagranie na instrumencie według zapisu nutowego
Uczeń wykonuje na instrumencie dostosowane do jego możliwości utwory muzyczne
bez uprzedniego ćwiczenia.
2. Łączenie wiedzy teoretycznej z umiejętnościami praktycznymi
Uczeń wykorzystuje w grze a vista podstawowe umiejętności w zakresie gry na instrumencie
oraz wiedzę ogólnomuzyczną.
3. Samodzielne opracowywanie utworów
Uczeń samodzielnie przygotowuje i wykonuje dostosowane do jego możliwości utwory
muzyczne.
4. Rozbudzanie zainteresowania literaturą muzyczną
Uczeń poznaje w sposób praktyczny literaturę muzyczną spoza bieżącego repertuaru.
5. Przygotowanie do gry zespołowej
Uczeń wykorzystuje umiejętność gry a vista w pracy zespołowej.
6. Kształcenie wyobraźni dźwiękowej i ruchowej 1
Uczeń wyobraża sobie muzykę i ruch potrzebny do jej wykonania na podstawie zapisu
nutowego.
7. Zaciekawienie ucznia czytaniem nut i budowanie poczucia sukcesu
Uczeń cieszy się swoimi osiągnięciami i z przyjemnością sięga po literaturę muzyczną
swojego instrumentu.
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
1. Sprawne zagranie na instrumencie według zapisu nutowego
Uczeń:
1) dokonuje wstępnej analizy nowego tekstu muzycznego w celu poprawnego wykonania
na instrumencie;
2) wykorzystuje nawyki wzrokowe, słuchowe i ruchowe do sprawnej gry z nut;
3) wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego możliwości oraz przestrzega
zasad poprawności:
a) zachowując zgodność z zapisem nutowym,
b) realizując wszelkie oznaczenia zamieszczone w tekście,
c) zachowując ciągłość wypowiedzi;
4) dostrzega i analizuje błędy popełniane podczas wykonywania utworów.
1
Tekst podany kursywą wskazuje wymagania ogólne i szczegółowe wykraczające ponad podstawę
programową przedmiotu. Nie są zatem obowiązkowe w realizacji przedmiotu.
Strona 4
Uczeń wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego możliwości, wykorzystując
w grze:
1) podstawową wiedzę o notacji muzycznej;
2) wiedzę o tonacjach, interwałach i akordach;
3) podstawowe wiadomości o budowie formalnej utworów.
Uczeń samodzielnie przygotowuje i wykonuje nowe, wskazane przez nauczyciela lub
wybrane przez siebie utwory:
1) realizuje zapis nutowy zgodnie z oznaczeniami metrorytmicznymi, dynamicznymi,
agogicznymi, artykulacyjnymi i wyrazowymi;
2) rozpoznaje zawarty w utworze sens muzyczny;
3) stosuje wskazówki nauczyciela odnoszące się do pracy nad utworem;
4) proponuje własną interpretację.
Uczeń:
1) zdobywa informacje o literaturze muzycznej w zakresie wskazanym przez nauczyciela;
2) zapoznaje się z literaturą muzyczną w swojej specjalności instrumentalnej;
3) poznaje poprzez wykonanie na instrumencie wybrane, dostosowane do jego
możliwości utwory;
4) wyraża własne opinie dotyczące poznawanych utworów.
Uczeń:
1) wykonuje na instrumencie wspólnie z nauczycielem lub innymi uczniami utwory
muzyczne, dostosowane do jego możliwości (bez uprzedniego ćwiczenia);
2) samodzielnie przygotowuje łatwe utwory muzyczne do wspólnego wykonania
na instrumencie z nauczycielem lub innymi uczniami;
3) nawiązuje poprawne relacje z kolegami w zespole;
4) współdziała w pracy zespołowej w celu osiągnięcia zamierzonego rezultatu.
6. Kształcenie wyobraźni dźwiękowej i ruchowej
Uczeń:
1) wyobraża sobie muzykę i ruch potrzebny do jej wykonania na podstawie zapisu
nutowego;
2) korzysta z przygotowanego w pamięci ruchowej zestawu struktur odpowiadających
zapisowi typowemu dla danego instrumentu.
7. Zaciekawienie ucznia czytaniem nut i budowanie poczucia własnej wartości (sukcesu)
1) Uczeń cieszy się swoimi osiągnięciami i z przyjemnością sięga po literaturę
muzyczną swojego instrumentu.
Strona 5
MATERIAŁ NAUCZANIA
I. TREŚCI NAUCZANIA ZE WSKAZÓWKAMI METODYCZNYMI
1. Sprawne wykonanie zapisu nutowego na instrumencie
Uczeń:
1) dokonuje wstępnej analizy nowego tekstu muzycznego w celu poprawnego
wykonania na instrumencie;
Wszystkie utwory proponowane do gry a vista wymagają wstępnej analizy. W miarę postępu
nauki analiza staje się nawykiem, a proces ten skraca się w miarę jego ćwiczenia.
Początkujący uczeń analizuje utwór bardzo prosty i krótki. Nawet 2- czy 4-taktowy utwór
składający się z powtórzeń tych samych nut. Zauważy klucz (klucze), metrum, rozmiar
utworu (np. liczbę taktów), przebieg frazy.
Dla urozmaicenia wykonania tych bardzo prostych utworów można uczniowi akompaniować.
W miarę zdobywania doświadczenia przez ucznia utwory będą się wydłużać i komplikować.
Niemniej udany początek stanowi bazę dla dalszej skutecznej edukacji.
Nawyki wzrokowe, słuchowe i ruchowe przy grze a vista wymagają ich uświadomienia.
Dobrze jest kształcić nawyki równocześnie z nauką zapisu i odniesieniami do wiedzy
teoretycznej. Uczeń, który zaśpiewa, wykona ruchem (propozycja dla dzieci uczących się
rytmiki), czy zaklaszcze rytm przed wykonaniem utworu, uruchamia wyobraźnię. Jeśli
czytanie a vista jest prowadzone, gdy uczeń potrafi w stopniu podstawowym posługiwać się
swoim instrumentem, czytanie małych motywów nie powinno stanowić problemu. Można
posłużyć się granym przez ucznia utworem i po jego analizie zaprezentować analogiczną do
poznanej strukturę w nowej kompozycji przeznaczonej do gry a vista.
3) wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego możliwości oraz
przestrzega zasad poprawności:
b) realizując wszelkie oznaczenia zamieszczone w tekście,
Kluczem do sukcesu przestrzegania zasad poprawności jest dobranie utworu do możliwości
ucznia. Zagranie przez ucznia bardzo prostego przykładu według zapisu (ze staranną
realizacją tempa, dynamiki i artykulacji ) jest źródłem satysfakcji. Nierzadko uczniowie
przenoszą na grę a vista potrzebę doskonałego wykonania, zatrzymując się w każdym nie
dość dobrze zagranym miejscu. Ciągłość wypowiedzi wytrenujemy, zasłaniając uczniowi
kartką już zagrane takty lub grając wspólnie z nim (akompaniując lub wykonując tę samą
partię na drugim instrumencie).
Błędy nawet w przypadku utworu odpowiedniego do możliwości ucznia są nieuniknione.
Biorą się z dekoncentracji, niezrozumienia utworu (np. zbyt trudny), niewiary we własne
możliwości, ukrytych i niezdiagnozowanych problemów ze wzrokiem, nieodpowiednią
odległością od pulpitu. Błędy są też skutkiem małego doświadczenia czy niedostatecznej
Strona 6
ilości czasu poświęconego na doskonalenie umiejętności gry a vista. Bywają skutkiem
wewnętrznych napięć. Uczeń na ogół dostrzega błędy w swojej realizacji zapisu muzycznego
i zatrzymuje wykonanie, chcąc ćwiczyć to miejsce. Płynna gra (bez zatrzymywania) pomimo
błędów wymaga ćwiczenia (patrz pkt. 3). Zastanowienie się,
co spowodowało błąd, pomoże w zdobyciu jakiejś umiejętności, np. w zlikwidowaniu
„strachu” przed szybkimi wartościami rytmicznymi może pomóc analiza danego przebiegu
przed wykonaniem i dobór odpowiedniego tempa; przed zagraniem dużych skoków
interwałowych odnajdujemy miejsca dźwięków na instrumencie itp. Niemniej świadomość
błędu nie powinna zaburzać płynności wykonania. Podczas gry a vista umiejętność
budowania frazy jest ważniejsza niż roztrząsanie niedoskonałości.
O głębszych przyczynach błędów uczeń dowie się od nauczyciela. Wada wzroku wymaga
korekty i jest to zadaniem rodziców. Czasem trzeba im zwrócić na to uwagę, gdyż przy
czytaniu nut ostrość widzenia ma szczególne znaczenie. Natomiast napięcia w ciele można
niwelować poprzez prawidłowy oddech i właściwą postawę przy instrumencie2.
Istnieje potrzeba wykształcenia w uczniu umiejętności dokonywania błyskawicznego wyboru
tego, co najważniejsze, w sytuacji, gdy precyzyjne wykonanie jest po prostu niemożliwe
(np. skomplikowane pasaże czy ozdobniki). Dokonując takiego wyboru, uczeń ma
świadomość, czego nie zagrał, lecz przedstawia ogólny zarys i ideę utworu.
Dostrzeżenie i analizę błędu uczeń traktuje jako informację o potrzebie zdobycia kolejnej
umiejętności, a nie powód do negatywnej oceny swojej osoby.
Uczeń wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego możliwości, wykorzystując
w grze:
Podstawowa wiedza o notacji, którą uczeń wynosi z przedmiotów teoretycznych, wymaga
„przełożenia” na instrument. Inaczej uczeń postrzega i reaguje na zapis przeznaczony
do śpiewania lub wykonania całym ciałem na rytmice, inaczej, gdy do wykonania musi użyć
mięśni rąk i zagrać na instrumencie. Uczeń, który w ramach analizowania utworu śpiewa
frazę przed jej zagraniem i realizuje rytm (gestodźwiękami lub klaskaniem), integruje
odnośną wiedzę z umiejętnościami praktycznymi. Spostrzega i reaguje nie tylko na wysokości
i wartości nut i pauz, lecz także oznaczenia charakteru utworu (tempo, dynamika, agogika,
frazowanie).
Wiedzę o tonacjach uczeń wykorzystuje, określając tonacje utworów przygotowanych do gry
a vista lub tylko do analizy i określania tonacji. W drugim przypadku uczeń analizuje dłuższe
lub cykliczne utwory, w których występują zmiany tonacji. Do określania tonacji można
używać różnych zapisów (z partyturą włącznie), przez co poszerza się swobodę postrzegania.
Wygląd interwałów, akordów, przebiegów gamowych czy pasażowych na pięciolinii
2 Również ćwiczenia Alexandra, przydatne nie tylko przy czytaniu a vista.
Strona 7
powoduje określoną konsekwencję ruchową podczas gry na instrumencie. W jej przyswojeniu
i automatyzacji pomoże uczniowi skomponowanie jego własnych etiud3.
Na lekcjach gry a vista zwykle przerabia się więcej literatury muzycznej niż na lekcjach
instrumentu. Jest to dobra sposobność do analizowania utworów pod względem formalnym.
Do takiej pracy dobrze jest używać form, które są omawiane na innych przedmiotach (AB,
ronda, wariacji i innych). Zwykle najważniejsze jest zauważenie, czy w utworze występuje
jakiś element stały, powtarzający się lub podobny, traktując zapis całościowo. Stąd już blisko
do określenia formy. Takie ćwiczenie można realizować, korzystając z literatury
dla początkujących, sięgając po trudniejsze utwory w miarę postępów. Określenie formy
będzie dla ucznia inspiracją do zaplanowania własnych pomysłów interpretacyjnych.
Uczeń samodzielnie przygotowuje i wykonuje nowe, wskazane przez nauczyciela
lub wybrane przez siebie utwory:
Szczególnie interesująca dla ucznia jest praca nad samodzielnie wybranym utworem.
Samodzielność w wyborze utworu jest najlepszą motywacją i koniecznie trzeba ją wspierać.
Przy tej okazji uczeń poznaje zasoby biblioteki, Internetu i praktycznie stosuje prawo
autorskie. Rolą nauczyciela w tym zakresie jest uświadomienie uczniowi wartości
materialnej, na którą przekłada się wartość intelektualna twórców i koszt wydania nut.
W konsekwencji – uświadomienie uczniowi i jego rodzicom konieczności zakupu nut
(korzystania z biblioteki) lub wyszukania stron internetowych oficjalnie oferujących nuty
bez opłat.
Nierzadko uczniowie chcą grać dzieła wykraczające ponad ich aktualne możliwości
wykonawcze. Warto wówczas zaproponować jakiś fragment utworu do przygotowania.
Na takim etapie edukacji nauczyciel zwraca uczniowi uwagę przed przystąpieniem
do indywidualnej pracy na wszystkie oznaczenia muzyczne i ich wykonawcze konsekwencje.
Staranna realizacja zapisu (pkt. 3. 1) pozwala na odkrycie sensu muzycznego. Inspirującą
w tym zakresie może być dyskusja z nauczycielem. Odkrywanie sensu muzycznego
jest źródłem radości i satysfakcji.
3) stosuje się do wskazówek nauczyciela odnoszących się do pracy nad utworem;
Przekonanie ucznia, aby stosował się do wskazówek nauczyciela, jest niezwykle ważne. Gdy
informacje są przekazywane w małych ilościach i utrwalane podczas lekcji na przyjaznych
uczniowi przykładach, uczeń odkrywa przyjemność ze współpracy z nauczycielem-mistrzem.
Pracują w oparciu o wzajemne zaufanie.
Gdy uczeń przygotowuje utwór, w którym poprzez uważne zapoznanie się z tekstem
muzycznym poznaje zamysł kompozytora i sens muzyczny, wówczas własna interpretacja
staje się elementem kończącym pracę nad utworem. Akceptacja propozycji ucznia wspiera
3
patrz: obudowa programowa II: propozycje ćwiczeń
Strona 8
ucznia i motywuje do własnych poszukiwań. Warto takie interpretacje rejestrować
na dowolnym dostępnym nośniku i wysłuchać ich po zebraniu kilku wykonań. Jest to dobry
sposób na obserwowanie przez ucznia jego postępów w nauce.
Uczeń:
1) zdobywa informacje o literaturze muzycznej w zakresie wskazanym przez
nauczyciela;
W dobie Internetu wiedza o literaturze muzycznej jest łatwo dostępna. Nie zmienia to jednak
wartości wydawnictw książkowych, które poleca nauczyciel. Większości utworów
muzycznych można posłuchać w różnych wykonaniach. Z pomocą przychodzą biblioteki
szkolne i nagrania zamieszczone w sieci. Z ich zbiorów uczeń może korzystać samodzielnie,
jak i posłuchać wybranych utworów podczas lekcji, co przybliża omawiany problem.
Gra a vista jest najlepszą okazją do poznawania literatury muzycznej przeznaczonej na dany
instrument. Nie każdy utwór będzie odpowiedni. Niemniej utwory przekraczające możliwości
ucznia można wykonać wspólnie z nauczycielem (uczeń gra frazy, które potrafi zagrać).
3) poznaje wybrane, dostosowane do jego możliwości utwory, poprzez wykonywanie
ich na instrumencie;
Jest wiele przykładów literatury danego instrumentu, która mimo swojego piękna nie jest
uczniom znana. Podczas lekcji gry na instrumencie uczniowie pracują nad utworami
potrzebnymi dla rozwoju umiejętności instrumentalnych. Na lekcjach gry a vista jest czas na
poznanie innych kompozycji z wcześniejszych etapów edukacji. W miarę postępów ucznia
repertuar można dowolnie wzbogacać.
Dzięki zdobywanym umiejętnościom w grze a vista uczeń poznaje coraz większą liczbę
utworów, co pozwala na wyrabianie opinii na ich temat. Może ona dotyczyć warstwy
estetycznej (podoba się lub nie), wyrazowej i emocjonalnej (czy uczeń odbiera utwór jako
„wesoły” czy „smutny” itp.), również stopnia trudności czy formy. Interesująca dla ucznia
może być dyskusja na temat interpretacji wykonań zamieszczonych w Internecie. Starsi
uczniowie mogą przy okazji wypowiadania swoich opinii odkryć inne swoje uzdolnienia (np.
literackie) i pisać recenzje. Warto ich zachęcać do takich poszukiwań.
Uczeń:
Bardzo skutecznym sposobem uczenia gry a vista jest gra zespołowa i warto ją uprawiać
tak często, jak to możliwe. W zespole uczniowie ćwiczą umiejętność płynnej gry
bez zatrzymywania się na potknięciach tekstowych. Tym samym ćwiczą zdolność wyboru
z tekstu muzycznego tego, co najważniejsze dla muzyki. Lekcje muzykowania zespołowego
czy zespołu kameralnego są sytuacją oczywistą. W przypadku lekcji indywidualnych uczeń
gra w duecie z nauczycielem. Gra zespołowa motywuje do uważności, uczy słuchania
i dyscypliny.
Strona 9
Uczeń, który samodzielnie przygotowuje materiał muzyczny do wspólnego wykonania,
określa własne możliwości, przegląda zasoby biblioteki czy Internetu pod kątem gry a vista.
Może przy tym odkryć, iż sam chciałby komponować.
Wspólne muzykowanie sprawia radość, buduje więzi i uczy odpowiedzialności. W przypadku
gry a vista jest sposobem na oswajanie się z tremą, gdyż pierwsze wykonania nierzadko
są dla dzieci szkolnych stresujące. Muszą zaakceptować niedoskonałość swojego wykonania
przed innymi uczniami.
4) współpracuje zespołowo w celu osiągnięcia zamierzonego rezultatu.
Skutki dobrych relacji międzyludzkich owocują współdziałaniem na polu muzycznym
i satysfakcją z efektów artystycznych. Uczeń docenia wartość dyscypliny i troski
o przygotowanie się do lekcji. Ważne są też kwestie koleżeńskie. Uczeń wypowiada się
na temat swoich upodobań muzycznych, określa swoje potrzeby, słucha innych członków
zespołu. Nauczyciel działa jako mistrz i inspirator zarówno przy pracy muzycznej, jak i
dbając o relacje między członkami zespołu.
6. Kształcenie wyobraźni dźwiękowej i ruchowej
Uczeń:
1) wyobraża sobie muzykę i ruch potrzebny do jej wykonania na podstawie zapisu
nutowego;
Wyobraźnia jest cechą charakterystyczną muzyków. Bez niej trudno grać, improwizować
i komponować. Gra a vista jest przedmiotem, na którym jest czas na świadome kształcenie
zarówno wyobraźni muzycznej rozumianej jako wyobrażenie zapisanej muzyki, jak
i wyobraźni rozumianej jako umiejętności tworzenia i planowania, łączenia pomysłów
i inspiracji.
Idealną jest sytuacja, w której uczeń/muzyk widząc zapis nutowy, wyobraża sobie tę muzykę
(„wewnętrznie słyszy”). Zgodnie z tym wyobrażeniem wykonuje adekwatne ruchy rąk i
palców. Zatem najlepszą kolejnością jest: zapis – wyobrażenie dźwięków i ruchu – realizacja
na instrumencie.
2) korzysta z przygotowanego w pamięci ruchowej zestawu struktur odpowiadających
zapisowi typowemu dla danego instrumentu.
Z wyobraźnią dźwiękową ściśle związane jest wyobrażenie ruchu, który następuje po
spostrzeżeniu nut i wyobrażeniu frazy. Ten proces odbywa się błyskawicznie i wymaga
wytrenowania konkretnych nawyków.
Uczeń dąży do sytuacji, w której czyta nie pojedyncze nuty (literuje), lecz większe całości, a
postrzeganiem wyprzedza zapis o co najmniej pół taktu. W miarę ćwiczenia pole postrzegania
powinno się powiększać. Uzyskanie takiej umiejętności jest możliwe pod warunkiem
rozpoczynania od najprostszych utworów4.
4
Nie trzeba obawiać się straty czasu. Na przykład 4-taktowy utwór składający się z powtarzanych całych nut
pozwala na wyprzedzanie wzrokiem i trening tej umiejętności mało zaawansowanym uczniom. Najważniejsze
jest kształcenie nawyków i wyobraźni.
Strona 10
7. Zaciekawienie ucznia czytaniem nut i budowanie poczucia własnej wartości (sukcesu)
1)Uczeń cieszy się swoimi osiągnięciami i z przyjemnością sięga po literaturę
muzyczną swojego instrumentu.
Lekcje gry a vista wspierają ucznia w odkrywaniu jego kreatywności, odwagi i głębszego
zainteresowania muzyką. Staje się tak wówczas, gdy poznawaniu utworów, określaniu ich
form, rozumieniu oznaczeń muzycznych, odkrywaniu muzycznego sensu i idei kompozytora
towarzyszą radość i poczucie sukcesu. Nauczyciel ma szansę wesprzeć w tym ucznia, gdy
bardzo starannie dobierze repertuar, uwzględniając jego możliwości i upodobania. Dotyczy
to zdolności muzycznych, manualnych, spostrzegawczości, ale również czasu poświęcanego
na uczęszczanie do szkoły (szkół) i odrabianie lekcji. Zestaw ćwiczeń do pracy w domu ma za
zadanie zachęcać ucznia do codziennego praktykowania gry a vista. Zadaniem nauczyciela
jest wybór (najlepiej wspólnie z uczniem) utworów do takiego motywującego zestawu.
Absolwent, który ukończy szkołę muzyczną, mając za sobą opisane powyżej doświadczenia,
nawet jeśli nie wybierze dalszej edukacji muzycznej, zapamięta lekcje wzmacniające jego
poczucie własnej wartości i nadal będzie interesował się muzyką lub uprawiał ją czynnie.
Najpewniej jako meloman doceni wartość koncertów, których będzie słuchaczem.
II. FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA5
1. Obserwacja bieżącej pracy ucznia.
2. Przegląd klasowy.
3. Sprawdzian.
4. Dyskusja o interpretacji.
5. Nagrywanie i rozmowa po wysłuchaniu zgromadzonych wykonań ucznia.
6. Konkurs zespołowy6 polegający na samodzielnym przygotowaniu partii swojego
instrumentu w krótkim czasie i jego prezentacji.
7. Konkurs indywidualny.
Ocenie7 podlegają:
 utrzymanie pulsacji,
 umiejętność muzykowania z pozostałymi członkami zespołu,
 zgodność z zapisem nutowym,
 zachowanie ciągłości wypowiedzi,
 precyzja wykonania melodii i rytmu.
5
Wybór formy sprawdzania osiągnięć zależy od nauczyciela i wewnątrzszkolnego systemu oceniania danej
szkoły.
6
Dla zespołu kameralnego. Przebieg konkursu: uczniowie otrzymują nuty. Każdy z uczniów udaje się
do oddzielnej sali na określony czas celem przygotowania swojej partii. Po tym czasie wszyscy spotykają się
i grają dzieło. Pianiści mogą grać w takim zespole, o ile wcześniej mieli styczność z podobną formą
muzykowania. W przeciwnym razie mogą grać w duecie na 4 ręce lub dwa fortepiany.
7
Szczegółowe kryteria oceniania nauczyciel przedstawia uczniom i rodzicom na początku roku szkolnego
w formie wymagań edukacyjnych.
Strona 11
III. OPIS OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Na zakończenie etapu edukacyjnego uczeń:
Sprawnie wykonuje zapis nutowy na instrumencie:
1) dokonuje wstępnej analizy nowego tekstu muzycznego w celu poprawnego wykonania
na instrumencie;
3) wykonuje a vista utwory muzyczne dostosowane do jego możliwości oraz przestrzega
zasad poprawności:
b) realizując oznaczenia zamieszczone w tekście,
Łączy wiedzę teoretyczną z umiejętnościami praktycznymi, wykorzystując w grze:
Samodzielnie przygotowuje i wykonuje nowe, wskazane przez nauczyciela lub wybrane
przez siebie utwory:
3) stosuje wskazówki nauczyciela odnoszące się do pracy nad utworem;
Interesuje się literaturą muzyczną:
1) zdobywa informacje o literaturze muzycznej w zakresie wskazanym przez nauczyciela;
3) poznaje poprzez wykonanie na instrumencie wybrane, dostosowane do jego
możliwości utwory;
Jest przygotowany do gry zespołowej:
4) współdziała w pracy zespołowej w celu osiągnięcia zamierzonego rezultatu.
Wyobraża sobie muzykę na postawie jej zapisu, posiada odpowiednie nawyki ruchowe.
Adekwatnie ocenia swoje osiągnięcia, myśli pozytywnie i optymistycznie w kontekście
różnorodnych kontaktów z muzyką po zakończeniu edukacji w szkole muzycznej pierwszego
stopnia (dalsza edukacja muzyczna, uczęszczanie na koncerty, muzykowanie hobbystyczne).
Strona 12
KOMENTARZ
I. OGÓLNA KONCEPCJA PROGRAMU
Program jest adresowany do nauczycieli gry a vista zarówno prowadzących przedmiot gra
a vista, jak i realizujących podstawę programową swojego instrumentu. Zatem niniejszy
program może być używany przez nauczycieli-instrumentalistów od początku edukacji ich
uczniów. Tak prowadzony uczeń grę a vista traktuje zupełnie naturalnie, a jej trening staje się
nawykiem. Konieczne doskonalenie tej umiejętności staje się procesem ciągłym,
konsekwentnym i dającym oczekiwane rezultaty8.
„[...] należy rozbudzać u ucznia zaciekawienie nowymi utworami i chęć samodzielnego ich
poznawania oraz dążyć do wykształcenia nawyku pracy z nowym tekstem nutowym –
najlepiej w małych dawkach przy każdym ćwiczeniu. Dzięki temu możliwe będzie stopniowe
gromadzenie w pamięci wzrokowej, słuchowej i ruchowej ucznia – niezbędnej bazy
informacyjnej. Będą to gotowe zestawy struktur typowych dla danego instrumentu. Pozostają
one w pamięci jako wzorce i są gotowe do wykorzystania w miarę potrzeby. Doskonalenie
umiejętności błyskawicznej analizy i syntezy, sprawnego porównywania materiału
nieznanego ze znanymi wzorcami oraz wykorzystanie intuicji i wyobraźni muzycznej ucznia
pozwoli na właściwe pokazanie zamysłu kompozytora zawartego w tekście nutowym
w brzmieniu instrumentu”9.
II. WSKAZÓWKI METODYCZNE
Korelacja z innymi przedmiotami
Poszczególne elementy treści nauczania są, co oczywiste, ułożone według pewnej kolejności.
Warto jednak mieć na uwadze, że w grze a vista dochodzi do zintegrowania całej wiedzy
muzycznej. Gra a vista łączy umiejętności spostrzegania (wzrok), wyobrażenie dźwięku i
ruchu, wiedzę z rytmiki, kształcenia słuchu, poznawanych zasad muzyki i wiadomości o
stylach muzycznych z grą na instrumencie. Dotyczy każdego poziomu edukacji. Uczeń
najwięcej z niej korzysta, gdy na lekcjach gry a vista (lub lekcjach instrumentu podczas
ćwiczenia gry a vista) sprawdza i praktykuje świeżo nabywaną wiedzę z przedmiotów
teoretycznych. Gra a vista praktycznie polega na błyskawicznej analizie danych i równie
szybkiej syntezie prowadzącej do sprawnego wykonania utworu. Umiejętność ta jest jedną z
najbardziej potrzebnych muzykowi.
8
Dlatego w niniejszym programie znalazły się ćwiczenia i zabawy dla dzieci (patrz: Aneks).
9
Z komentarza do Podstawy programowej przedmiotu gra a vista (publikacje CEA www.cea.art.pl).
Strona 13
Rady praktyczne
Kiedy rozpocząć czytanie a vista? Najlepiej równocześnie z nauką gry. Początkujący,
którzy jeszcze nie posiedli podstaw warsztatu wykonawczego, mogą wykonywać ćwiczenia
usprawniające spostrzegawczość i korelację „oko – ręka” bez używania instrumentu.
Pożyteczne są wszystkie ćwiczenia zapoznające ucznia z zapisem nutowym i
przyzwyczajające go do takiego zapisu. Dzieci są zafascynowane nutami i warto tę cechę
wspierać. Uczeń może poznawać nuty i usytuowanie odnośnych dźwięków na instrumencie.
Najmłodsi za pomocą bajek, starsi np. przez zapisywanie własnych prób kompozytorskich na
swój instrument. Takie zabawy-ćwiczenia, którym nie trzeba poświęcać dużo czasu, są
dobrym „przerywnikiem” podczas lekcji z początkującymi uczniami.
Przykłady do czytania a vista dość często stanowią problem dla ucznia i są wykonywane
nieprecyzyjnie, ale lepiej zmienić sprawiające trudność ćwiczenie (utwór bądź fragment)
na inne, o tyle łatwe, żeby efekt artystyczny nie wymagał żmudnej pracy, a następnie uważnie
stopniować trudności.
Na każdy nowy problem konieczne są liczne i różnorodne przykłady. Jeden nie nauczy
odpowiednio szybkich reakcji ruchowych.
Podczas lekcji gry a vista ważne jest budowanie w uczniu wiary, że ta umiejętność jest
dostępna każdemu muzykowi. Służy temu rozkład materiału i podążanie za tempem ucznia.
Narzucanie i zadawanie ćwiczeń niemieszczących się w możliwościach (również czasowych)
ucznia może być poważą przeszkodą w osiągnięciu sukcesu. Z kolei zaniedbywanie
ćwiczenia skazuje ucznia (a w przyszłości muzyka zawodowego czy amatora) na poważne
ograniczenia. Faktycznie zamyka możliwości grania literatury na swoim instrumencie.
Nuty przewidziane do czytania a vista powinny mieć odpowiednio szeroką pięciolinię
i wyraźny zapis, a uczniowie komfort widzenia. Ważna jest odległość od pulpitu
i oświetlenie. Zadzieranie głowy (lub wstawanie) czy pochylanie się do nut na pulpicie peszy
i co oczywiste, dekoncentruje. Jest mimowolnym sygnałem o konieczności zmian
„technicznych”.
Uczniowie pianiści niskiego wzrostu lepiej sobie radzą z grą a vista (i w ogóle z czytaniem
nut), siedząc przy pianinie niż przy fortepianie.
Wszystkie kwestie wynikające z przerabianego materiału dobrze jest zapisywać na tablicy,
o ile w klasie jest tablica. Najlepiej, gdy uczeń robi to sam.
Indywidualizacja materiału
Różne są predyspozycje uczniów (ogólna spostrzegawczość, muzykalność, wyobraźnia),
z którymi przychodzą na przedmiot gra a vista. Uczniom pracującym wolniej warto poświęcić
więcej czasu i przerabiać więcej ćwiczeń na każdy problem. W przypadku gry zespołowej
należy przeznaczyć dla nich bardzo łatwe partie. Często wymaga to przygotowania nowej
aranżacji czy instrumentacji utworu. Tę pracę można wykorzystać do przygotowania bardziej
odpowiedzialnej partii w tym samym utworze dla szybciej pracujących uczniów.
Strona 14
Każdy uczeń jest indywidualnością i prawdopodobnie będzie potrzebował wzmocnienia
w odmiennych niż inni sytuacjach. Trzeba być otwartym i diagnozować takie potrzeby.
W ślad za diagnozą warto mieć przygotowane różne utwory lub ich fragmenty na ćwiczenie
umiejętności wymagających wsparcia, np. grupy szesnastkowe, skoki itp.
III. OPIS WARUNKÓW
1. Warunki niezbędne do realizacji przedmiotu
Estetyczna sala z dobrym oświetleniem wyposażona w:
 instrumenty muzyczne odpowiednie do prowadzenia zajęć zgodnie ze składem
zespołu10,
 dowolny odtwarzacz,
 stołek dla pianisty z regulowaną wysokością,
 podnóżek dla pianisty,
 pulpity (dla każdego ucznia jeden),
 szafę na materiały (nuty, partytury),
 stolik,
 krzesła.




2. Warunki opcjonalne
tablica w pięciolinie,
laptop z połączeniem z Internetem,
tablet do postawienia na pulpicie i grania ćwiczeń umieszczonych w sieci,
dowolne urządzenie do nagrywania.
OBUDOWA PROGRAMOWA
I. PRZYKŁADOWY ROZKŁAD MATERIAŁU
Rozkładu materiału można dokonać na różne sposoby. Można skorzystać ze szkolnego
zestawu programów nauczania i proponowanych w nich utworach na dany instrument.
Z uczniami z klasy czwartej cyklu sześcioletniego i trzeciej czteroletniego można przerabiać
utwory z klasy pierwszej, zwracając jednak szczególną uwagę na stopniowanie trudności, lub
ułożyć potrzebne kilkutaktowe ćwiczenia, np.:
1) powtarzające się całe nuty i dźwięki. Metrum 4/4, dynamika mf;
2) to samo ze zmianą jednego dźwięku o sekundę w górę;
3) zmieniamy całe nuty na półnuty na materiale pkt. 1, 2;
4) dodajemy kolejne sekundy w górę i w dół;
5) gama lub jej fragment w jednym kierunku (całe nuty i półnuty)11;
10
Jeśli przedmiot jest prowadzony zespołowo. W przypadku zajęć indywidualnych konieczne są instrumenty dla
ucznia i nauczyciela do gry w duecie lub akompaniowania.
11
Każdy instrument zaczyna od gamy najprostszej do rozumienia jej zapisu przez ucznia.
Strona 15
6) przebiegi sekundowe w górę i w dół, metrum 4/4 lub 2/4;
7) ćw. 1–6 ze zróżnicowaną dynamiką12;
8) tercje (kwinty lub inne – do decyzji nauczyciela)
itd.
W przypadku pisania własnych ćwiczeń dużą satysfakcję daje akompaniowanie uczniowi,
więc warto i o tym pomyśleć. Można improwizować lub przygotować sobie akompaniamenty.
Istotnym jest, aby wprowadzać ruch interwałowy. Dzięki temu uczeń koncentruje się na
relacjach i powstającej frazie, a nie na pojedynczych dźwiękach.
Można skorzystać z dostępnych w sieci rozkładów materiału, np. www.trinitycollege.com, w
zakładce Music/Music GradeExams/Syllabus. Rozkłady materiału tam zawarte obejmują
wszystkie instrumenty. Syllabus zawiera tabele, w których dokładnie opisane są umiejętności
ucznia wymagane na egzaminach brytyjskiego systemu nauczania. Określenie tych
umiejętności może być dobrą wskazówką do układania kolejności materiału nauczania, np.
dla pianistów początkujących tonacja C-dur, metrum 2/4, całe nuty, półnuty i odnośne pauzy,
piano, forte, moderato i proste frazy. Syllabus opisuje osiem poziomów na różne instrumenty.
II. PROPOZYCJE ĆWICZEŃ
Poniższe ćwiczenia mogą służyć początkującym w czytaniu a vista w różnym wieku. Sugestie
dotyczące dostosowania ćwiczeń do poziomu dojrzałości uczniów młodszych znajdują się
w odnośnikach.
 Śledzenie13 zapisu utworu granego przez nauczyciela z realizowaniem przez ucznia
pulsu za pomocą dowolnego wskaźnika (ołówek) z podążaniem za muzyką.
W początkowym etapie nauczyciel może wykorzystać jakikolwiek odtwarzacz muzyki
i towarzyszyć uczniowi w tym zadaniu. Później można zaprezentować bardziej
zaawansowany technicznie utwór. Prosimy ucznia o wskazywanie w nutach słuchanej
muzyki. Takie „podążanie” za zapisem przyzwyczaja ucznia do orientowania się w
nutach w szybszym tempie. W późniejszym czasie takie ćwiczenia owocują odwagą
do gry trudniejszych utworów.
 Uczeń gra tylko wybrane dźwięki, np. na pierwszą część taktu, lub tylko całe nuty
na określonej wysokości itp. Wybór jest duży i należy go dokonać tak, żeby uczeń
grając swoją partię, uczestniczył w wykonaniu całego utworu przez nauczyciela.
To ćwiczenie uczy dyscypliny rytmicznej i buduje poczucie współuczestniczenia
w wykonaniu efektownej muzyki14.
 Uczeń wskazuje15 i liczy nuty w utworze w wybranym miejscu pięciolinii (np. na
drugiej linii), poznaje nazwę i położenie dźwięku na instrumencie.
12
Dynamikę uczeń może proponować i zapisać sam. Zapisawszy swoje dzieło, z pewnością będzie o nim
pamiętał.
13
Dla dzieci: nazwa „Detektyw”.
14
Dla dzieci: nazwa „Moi nowi znajomi”. Nuty można pokolorować.
Strona 16
 Przygotowujemy nuty – sekundy w górę i w dół (na jednej stronie) zapisane
dowolnymi wartościami (np. ćwierćnutami). Każdą parę traktujemy początkowo jako
oddzielny utwór w bardzo wolnym tempie16, w kolejnych wykonaniach stopniujemy
trudności: podajemy tempo, uczeń realizuje materiał jako coraz większe całości17.
 Uczeń ma przed sobą zapis nutowy całego utworu (utwór może być mu znany, np. grał
go wcześniej). Nauczyciel gra fragment melodii, a uczeń wskazuje, który to fragment,
i powtarza go śpiewem lub graniem.
 Uczeń dostaje do gry a vista napisany w edytorze nutowym fragment utworu ze
swojego repertuaru – czasami przeniesiony o oktawę lub z jakąś inną zmianą.
 Uczeń komponuje etiudę na wybrany problem (interwały, rytmy, przebiegi gamowe,
pasaże, piano, legato itp.) dla siebie lub innego ucznia, który może być wykonawcą i
recenzentem.
 Ćwiczenia zamieszczone na stronie https://sightreadingfactory.com/ pozwalają na
wybór instrumentu, tempa, tonacji, wartości rytmicznych i stopnia trudności.
Wymagają jednak narzędzia możliwego do postawienia na pulpicie (tablet, smartfon).
Przykładowe ćwiczenia na wyobraźnię
 Prezentujemy uczniowi zapis muzyki z omówieniem i wykonaniem przez nauczyciela
lub innym (np. z YouTube). Następnie nauczyciel gra wybrany fragment (lub cały
utwór). Zadaniem ucznia jest wskazanie go w nutach. Takie ćwiczenie można
wprowadzić uczniowi początkującemu na bardzo czytelnym zapisie, tzw. „białe”
i „czarne” nuty. W miarę doskonalenia przez ucznia umiejętności podnosi się stopień
trudności takich zadań, np. z zapisu zajmującego stronę tekstu muzycznego
wybieramy jedną frazę, którą uczeń wskazuje po mniejszej liczbie powtórzeń, aż do
sukcesu po jednokrotnym wysłuchaniu. Wprowadza się tym zarazem element zabawy
(zagadki), co jest ważne nie tylko dla młodszych uczniów.
 Uczeń śledzi zapis podczas wykonania przez nauczyciela (lub innego ucznia),
sprawdzając – do wyboru: czy wykonano właściwe dźwięki, dynamikę, frazowanie
itp. Można wybrać dowolną liczbę elementów.
 Szczególnie ciekawym zadaniem może być propozycja zagrania dobrze znanego
uczniowi utworu z literatury rozrywkowej, często operującej synkopami. Słuchając
znanego utworu, uczeń „odkrywa” zapis i jego wyobrażenie dźwiękowe. Tak zdobyte
doświadczenie przenosi na podobne frazy w innych, już nieznanych utworach.
 Przygotowujemy ćwiczenie prezentujące różne interwały. Na jednej kartce są
przedstawione np. sekundy, tercje i kwinty w określonym metrum i dowolnych
wartościach rytmicznych. Ucznia prosimy o wskazanie tych, które zostaną zagrane
przez nauczyciela. Można odwrócić role: uczeń gra interwały, które sam wybierze,
15
Dla dzieci: nazwa „Nutobranie”. Dzieciom można przygotować pięciolinię z rysunkiem koszyka i zachęcać
do zapisania poznanych nut.
16
Można użyć długich wartości rytmicznych i dowolnego metrum.
17
Dla dzieci: nazwa „Sąsiedzi”. Do kolejnych zadań w tym ćwiczeniu można wymyślić dowolną historyjkę
lub zachęcić do tego dziecko.
Strona 17
nauczyciel lub inny uczeń określa je i wskazuje w nutach. Kolejnym etapem tego
ćwiczenia jest wykonanie całości materiału muzycznego z podziałem na wybrane
przez ucznia (uczniów) interwały. Pozostałe takty należy „przeczekać”, zachowując
pulsację i wybrane tempo.
 Prezentujemy nuty krótkiej frazy w obrębie skali głosu ucznia i prosimy
o wyobrażenie jej sobie, zaśpiewanie i zagranie.
Przykładowe ćwiczenia na spostrzegawczość
 Pokazujemy uczniowi obrazki z pewną liczbą szczegółów, prosząc o zauważenie
czegoś, np. po obejrzeniu obrazka ze zwierzętami pytamy o gatunek jednego z nich;
po obejrzeniu obrazka z owocami – o jakiś konkretny owoc. To samo można robić
praktycznie z każdym rysunkiem, który może być związany z muzyką lub bieżącymi
wydarzeniami w życiu dzieci.
 Uczeń czyta dowolny tekst słowny zapisany na liniach w różnych kierunkach: z góry
na dół, po skosie, spiralnie, ruchem sinusoidy itp.
III. LITERATURA MUZYCZNA, STRONY INTERNETOWE I PUBLIKACJE
Przy wyborze utworów do czytania a vista warto sięgnąć również do literatury dziecięcej,
piosenek ludowych czy kolęd i zapisać je na dany instrument (można użyć dowolnego
programu do edycji nut).
Dziecięce piosenki z całego świata:
http://www.mamalisa.com
http://www.kididdles.com
Piosenki z różnych regionów Polski, np.:
Warmia i Mazury: Pofajdok, Nasa matka Katarzyna, Szewc;
Podhale: Tańcowali zbójnicy, Nie lij dyscu, Hej bystra woda, Obyrtka;
Śląsk: Trojak, Tańcowała ryba z rakiem, Zajączek-Drybek, Koziorajka, Kaczok, Gąsior,
Czyżyk;
Krakowskie: Płynie Wisła, płynie, Głęboka studzienka, Hej na krakowskim rynku;
Rzeszowskie: Lasowiak, Cebulka, Walczyk, Sumiala lescyna, Uciekła mi przepióreczka,
Gaiczek zielony;
Kurpie: Zielony mosteczek, Konik kurpiowski, Stara baba;
Kujawy: Czerwone jabłuszko;
Wielkopolska: Moja Maryneczka, Marynia;
Kaszuby: Nenka.
Piosenki popularne
1. Michał Woźny (1983), Nasze tańce i piosenki, PWM.
2. Maria Wacholc (wybór) (1991), Śpiewnik polski, WSiP.
3. Anna Szweykowska (wybór) (1989), Polskie kolędy i pastorałki – antologia, PWM.
Strona 18
4. Barbara Kolago (teksty różnych autorów) (2008), Piosenki do walizek i plecaków,
Wydawnictwo Pani Twardowska.
5. L. Florek, I. Tromela-Chmiel, T. Stacha (2012), Nasza muzyka, Euterpe.
6. T. Stachak, L. Florek-Stokłosa, I. Tomera-Chmiel (2014), Nasz muzyczny elementarz,
Euterpe.
7. L. Bajkowska (1992, 1995, 1996), Bajka o piosence i nutkach, PWN, wydanie I, II, III.
Nuty
1. J. Thompson (1955), John Thompson's Piano Course, t. 1–4, wyd. The Willis Music
Co.
2. C. Gurlitt (1985), 6 Tonstucke op. 192 na 6 rąk, wyd. Schott Music Gmbh&KG,
Mainz.
3. Duety na skrzypce i fortepian (1995), Making the Grade, wyd. Chester Music.
4. R. Strokosz-Michalak (1998), Gram a vista na fortepianie, wyd. Wyższa Szkoła
Pedagogiczna w Częstochowie.
5. Hans-Gunter Heumann (1998), The Magic Piano, wyd. Bosworth Co. Koln-WienLondon.
6. P. Hall (1999), Piano Time Jazz, wyd. Oxford University Press.
7. Zestaw do ćwiczeń na różne instrumenty (2001), Sound and sight, wyd. Trinity
College London.
8. Trinity Guildhall (2006), wyd. Halstan&Co. Ltd, Amersham, Bucks.
Strony internetowe i publikacje
www.trinityguildhall.co.uk
www.dur-moll.pl
https://sightreadingfactory.com/
http://avistadominikalasko.blogspot.com/2013/06/nauka-umiejetnosci-czytania-nutwww.cea.art.pl
1. Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina w Warszawie Katedra Kameralistyki
Fortepianowej (2006), Gra a vista jako nieodzowny element wykształcenia muzyka,
wyd. Akademia Muzyczna im. F. Chopina.
2. T. Rosłoń-Esztenyi (1995), Umiejętność gry a vista w dydaktyce i praktyce
artystyczno-zawodowej. „Zeszyt Naukowy” nr 34, wyd. Akademia Muzyczna im. F.
Chopina.
3. T. Rosłoń-Esztenyi (2003), Miejsce, rola i zadania pianisty w procesie edukacji
instrumentalistów i wokalistów, wyd. Akademia Muzyczna im. F. Chopina.
ANEKS
Ćwiczenia dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym
 „Bingo”: ćwiczenie dla dzieci do wykonania w grupie (np. na muzykowaniu
zespołowym). Uczy spostrzegawczości. Do tej zabawy przygotowujemy kartoniki
Strona 19
z pięciolinią. Na każdej umieszczony jest jeden dźwięk. Dzieci otrzymują podobne
kartoniki (min. 4) i karteczki, którymi będą zasłaniać te same nuty, które zauważą
na kartoniku pokazywanym przez nauczyciela lub inne dziecko. Osoba prowadząca
zabawę pokazuje kartonik. Kto zauważy taką samą nutę na swoim kartoniku – zasłania
ją małą karteczką, wołając „bingo!”. Wygrywa osoba, która pierwsza zakryje
wszystkie swoje nuty. W miarę treningu skracamy czas przeznaczony na obserwację.
Można użyć metronomu i nazw tempa (zaczynamy lento, np. 4 uderzenia metronomu
na przyglądanie się, potem 3 itd., kolejno ćwiczymy moderato i szybsze tempa).
 W podobny sposób można ćwiczyć spostrzegawczość pianistów równocześnie
z odszukiwaniem miejsca dźwięku na klawiaturze. Pokazujemy dzieciom różne nuty.
Ich zadaniem jest zauważenie np. „c” i przykrycie odpowiedniego klawisza
karteczką18.
 „Znajomi”: wskazywanie poznawanych na rytmice z kształceniem słuchu wartości
rytmicznych czy wysokości dźwięku. 1. Podczas analizy (dziecku mówimy „Poszukaj
w tym utworze nutek poznanych na rytmice”). 2. Podczas słuchania utworu
prezentowanego przez nauczyciela lub z nagrania.
 W zapisie nutowym określamy miejsca dla poszczególnych rejestrów fortepianu i ich
odwzorowanie na klawiaturze. Uczniowi pokazujemy zapis składający się z klasterów,
które mogą mieć zabawne kształty i kolory19. Dzieci intuicyjnie „odczytują” jasne
obrazki z górnej pięciolinii (np. słoneczka) w górnym rejestrze,
a brązowe (czekoladki) – w dolnym.
18
19
Dla duetów fortepianowych.
Dla początkujących pianistów.
Strona 20

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU GRA A VISTA SZKOŁA

Transkrypt

Podobne dokumenty

instalacja serwera firebird wersja 1.5 na komputerach z

79 zł - pint.pl

Gra a`vista i doskonalenie technik pamięciowych w kształceniu

eTrex Vista HCx

Tematy prac: 1. Sieci komputerowe i ich podział. 2. Psy policyjne. 3