4. Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego

1
2
JAK ODWOŁAĆ SIĘ DO SĄDU W SPORZE Z
FISKUSEM
Autor: Anna Welsyng, doradca podatkowy
Jeżeli jesteś niezadowolony ze sposobu załatwienia Twojej sprawy przez urząd
skarbowy czy izbę skarbową, możesz poskarżyć się sądowi administracyjnemu. WSA i
NSA dość często uchylają błędne decyzje fiskusa. Mimo zwykle dość długiego
oczekiwania na wyrok sądu skarga może być bardzo opłacalna.
Spis treści
1. Sprawdź, czy masz prawo do skierowania swojej sprawy do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego ..................................................................................................................... 5
1.1. Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego możesz wnieść dopiero po
wyczerpaniu środków zaskarżenia ......................................................................................... 5
1.2. Sprawdź, czy nie upłynął termin na wniesienie skargi ................................................... 6
1.3. Sprawdź czy masz prawo być uczestnikiem postępowania przed Wojewódzkim Sądem
Administracyjnym lub Naczelnym Sądem Administracyjnym .............................................. 7
1.4. Sprawdź, czy musisz skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika .................. 7
1.5. Sprawdź, który sąd jest właściwy dla Twojej sprawy ..................................................... 8
2. Wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ........................................ 11
2.1. Pośrednictwo organu podatkowego .............................................................................. 11
2.2. Grzywna dla opieszałego urzędu ................................................................................... 11
2.3. Co napisać w skardze .................................................................................................... 11
2.4. Najczęstsze błędy formalne w skardze .......................................................................... 12
2.5. Możesz cofnąć swoją skargę ......................................................................................... 13
2.6. Spróbuj wstrzymać wykonanie skarżonej decyzji ........................................................ 13
3. Rozstrzygnięcie sprawy przez Wojewódzki Sąd Administracyjny ...................................... 14
3.1. Oddalenie albo uwzględnienie skargi ........................................................................... 14
3.2. Uzasadnienie wyroku .................................................................................................... 15
3.3. Wniosek o uzupełnienie wyroku ................................................................................... 16
4. Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego................................................. 16
4.1. Kiedy można złożyć skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego ......................... 16
4.2. Podstawy skargi kasacyjnej ........................................................................................... 17
4.3. Naczelny Sąd Administracyjny ocenia wyrok Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego ............................................................................................................... 17
4.4. Tylko profesjonalista może sporządzić skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu
Administracyjnego ............................................................................................................... 17
4.5. Rozpatrywanie skargi kasacyjnej .................................................................................. 18
4.6. Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego i jego skutki ............................ 19
5. Uprawnienia w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym lub
Wojewódzkim Sądem Administracyjnym ............................................................................... 20
5.1. Masz prawo domagać się, aby sędzia prowadzący Twoją sprawę przed Naczelnym
Sądem Administracyjnym lub Wojewódzkim Sądem Administracyjnym był bezstronny .. 20
3
5.2. Sąd administracyjny musi udzielać stronom występującym w sprawie bez adwokata
lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek ...................................................................... 21
5.3. Masz prawo żądać szybkiego rozstrzygnięcia sprawy .................................................. 21
5.4. Masz prawo domagać się, aby rozpoznanie sprawy odbywa się jawnie ....................... 22
5.5. Prawa do sądu nie odbierają ograniczenia w zakresie zdolności do czynności prawnych
.............................................................................................................................................. 22
5.6. Sprawy przed Naczelnym Sądem Administracyjnym lub Wojewódzkim Sądem
Administracyjnym może prowadzić pełnomocnik ............................................................... 22
4
Kontroli poprawności pracy organów podatkowych dokonują Wojewódzkie Sądy
Administracyjne (dalej WSA). Procedura rozpatrzenia Twojej skargi wynika z ustawy z dnia
30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej p.p.s.a.)
(Dz. U. Nr 153 poz. 1270 z późn. zm.).
WSA najczęściej kontrolują:
1) czy organ podatkowy wydając decyzję lub niektóre postanowienia poprawnie
zastosował przepisy w stosunku do konkretnego stanu faktycznego (mógł powołać
niewłaściwy przepis lub właściwy, ale błędnie go zinterpretować),
2) zachowanie przez urzędników wymaganej procedury rozstrzygnięcia sprawy (np.
czy miałeś prawo do wypowiedzenia się do zebranych przeciwko Tobie dowodów,
czy nie odmówiono ci dostępu do akt sprawy, czy sporna decyzja została doręczona
pod właściwy adres),
3) czy zarzuty na bezczynność danego urzędu lub izby są zasadne (bezczynność
powstaje, gdy w terminie przewidzianym przez prawo nie zostały podjęte wymagane
przez prawo działania).
Z kolei poprawność wyroku WSA jest kontrolowana przez Naczelny Sąd Administracyjny
(dalej NSA).
1. Sprawdź, czy masz prawo do skierowania swojej sprawy do
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
1.1. Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego możesz wnieść dopiero po
wyczerpaniu środków zaskarżenia
Jeżeli miałeś do nich prawo w czasie postępowaniu przed urzędem skarbowym lub izbą
skarbową.
Przez wyczerpanie środków zaskarżenia rozumie się sytuację, w której nie masz żadnego
przewidzianego w ustawie środka zaskarżenia, takiego jak zażalenie, odwołanie lub wniosek
o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Skargę do WSA możesz także wnieść, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia
w sprawie będącej przedmiotem skargi.
Jest to możliwe po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu przez Ciebie - do
usunięcia naruszenia prawa. Na złożenie tego wezwania to masz czternaście dni od dnia, w
którym dowiedziałeś się lub mogłeś się dowiedzieć o wydaniu decyzji lub podjęciu innej
czynności.
Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku wydania na Twój wniosek przez Ministra
Finansów indywidualnej interpretacji podatkowej przepisów, z którą się nie zgadzasz.
W praktyce sądy administracyjne najczęściej oceniają legalność decyzji oraz postanowień.
Organ podatkowy z reguły rozstrzyga sprawę w drodze decyzji, chyba że jakiś przepis
szczególny zwalnia z obowiązku wydania decyzji.
5
Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w
danej instancji. Także wtedy, gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się
bezprzedmiotowe (np. w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego), organ podatkowy
wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.
Każda decyzja urzędu skarbowego lub izby skarbowej może zostać oceniona przez sąd
administracyjny.
Inaczej jest w przypadku postanowień. Sądy administracyjne kontrolują prawidłowość
wydania postanowienia w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo
kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty. To
oznacza, że nie każde postanowienie może być poddane weryfikacji sądu.
Przykłady postanowień organów podatkowych, które są kontrolowane przez sądy
administracyjne:
postanowienie w sprawie odmowy wydania zaświadczenia (np. zaświadczenia o
niezaleganiu z podatkami);
postanowienie w sprawie przywrócenia terminu – postanawia o tym właściwy w
sprawie organ podatkowy. W przypadku przywrócenia terminu do wniesienia
odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do
rozpatrzenia odwołania lub zażalenia. Na postanowienie to służy zażalenie i dlatego
sąd administracyjny może oceniać prawidłowość jego wydania (zob. art. 163
Ordynacji podatkowej);
organ odwoławczy stwierdza w formie postanowienia: niedopuszczalność odwołania;
uchybienie terminowi do wniesienia odwołania; pozostawienie odwołania bez
rozpatrzenia. Postanowienia w sprawach wymienionych są ostateczne i dlatego sąd
administracyjny może oceniać prawidłowość ich wydania (zob. art. 228 Ordynacji
podatkowej).
Przykład postanowienia, które nie podlega kontroli sądu administracyjnego:
W toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie może stwierdzić, że
zobowiązanie podatkowe zostało zaniżone. Albo, że kwota zwrotu podatku została zawyżona.
Lub też, że określono stratę w wysokości wyższej od poniesionej. W takich sytuacjach organ
ten zwraca sprawę organowi pierwszej instancji, aby ten zmienił swoją decyzję.
Postanowienie o przekazaniu sprawy organ odwoławczy doręcza podatnikowi (zob. art. 230
§ 1 Ordynacji podatkowej). Ponieważ postanowienie to nie kończy postępowania
podatkowego, nie podlega kontroli ze strony sądu administracyjnego.
1.2. Sprawdź, czy nie upłynął termin na wniesienie skargi
Skargę do WSA wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu
rozstrzygnięcia (decyzji lub postanowienia) w sprawie.
Gdy skarga dotyczy interpretacji przepisów wydanej przez Ministra Finansów, skargę
możesz wnieść w terminie trzydziestu dni. Termin ten liczy się od dnia doręczenia
odpowiedzi organu na Twoje wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Jeżeli organ nie
6
udzielił odpowiedzi na wezwanie, na złożenie skargi do WSA masz całe sześćdziesiąt dni od
daty wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa.
Skargę kasacyjną do NSA wnosi się za pośrednictwem WSA, który wydał zaskarżony
wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu
orzeczenia z uzasadnieniem. Zażalenie do NSA na postanowienia WSA w przypadkach
przewidzianych przez przepisy wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia
postanowienia.
Ważne!
Złożenie skargi lub zażalenia po wymienionych terminach jest możliwe, ale tylko wtedy gdy
istnieje możliwość przywrócenia terminu, co wymaga bardzo ważnego i mającego charakter
obiektywny powodu, dla którego termin ustawowy nie mógł zostać dochowany.
1.3. Sprawdź czy masz prawo być uczestnikiem postępowania przed Wojewódzkim
Sądem Administracyjnym lub Naczelnym Sądem Administracyjnym
W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz organ,
którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Uprawnionym do wniesienia
skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich
oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących
interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.
Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli
skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub
czynności albo bezczynności organu.
W praktyce skargę do WSA najczęściej składa osoba, która otrzymała kwestionowaną
decyzję lub postanowienie wydane przez organ podatkowy.
Pamiętaj, że osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła
skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest
uczestnikiem tego postępowania na prawach strony (z mocy ustawy).
Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w
postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu
prawnego, a także organizacja społeczna, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy
zakresu jej statutowej działalności (na wniosek). Na postanowienie o odmowie dopuszczenia
do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.
1.4. Sprawdź, czy musisz skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika
Skarga kasacyjna oraz zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej,
musi być sporządzone przez profesjonalistę w zakresie prawa (zob. „Skarga kasacyjna”).
Również wniesienie skargi kasacyjnej wymaga pośrednictwa np. adwokata, radcy
prawnego, a w sprawach podatkowych – również doradcy podatkowego. W pozostałych
przypadkach nie jesteś zobowiązany do korzystania z pośrednictwa prawnika przy
sporządzeniu pism procesowych oraz ich wnoszeniu.
7
1.5. Sprawdź, który sąd jest właściwy dla Twojej sprawy
Skargę musisz złożyć do właściwego WSA. Łatwo pomylić nie tylko poszczególne WSA, ale
WSA z NSA. Jak odróżnić, kiedy właściwy dla sprawy jest WSA, a kiedy NSA?
WSA rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których
zastrzeżona jest właściwość NSA.
Przykładowo tylko Naczelny Sąd Administracyjny:
rozpoznaje
środki
odwoławcze
od
orzeczeń
wojewódzkich
sądów
administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy (środkami tymi jest skarga
kasacyjna od wydanego przez WSA wyroku lub postanowienia kończącego
postępowanie w sprawie oraz zażalenie na wymienione w przepisach postanowienia
WSA);
podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których
stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących
poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;
rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego
i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi
inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami
administracji rządowej.
Do rozpoznania sprawy właściwy jest WSA, na którego obszarze właściwości ma
siedzibę organ, którego działalność planujesz zaskarżyć.
Niestety postępowanie przed WSA może trwać kilka lat. Dlatego też obowiązuje zasada, że
w przypadku zmiany właściwości tego sądu (np. wskutek reformy organizacji wymiaru
sprawiedliwości), WSA właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do końca
postępowania.
Zasadę tą w przyszłości może oczywiście zmienić ustawa zmieniająca obecny system
wymiaru sprawiedliwości.
Chcąc wybrać właściwy WSA skorzystaj z poniższej tabeli:
8
Tabela. Wykaz Wojewódzkich Sądów Administracyjnych
WSA
Adres
Wojewódzki
ul. Jana Kazimierza
Sąd
5
Administracyjny
w Bydgoszczy 85-035 Bydgoszcz
Wojewódzki
ul. H.Sienkiewicza
Sąd
Administracyjny 84
w Białymstoku 15-950 Białystok
Wojewódzki
Sąd
Al. Zwycięstwa
Administracyjny 16/17
w Gdańsku
80-219 Gdańsk
Wojewódzki
ul. Prymasa
Sąd
Administracyjny S.Wyszyńskiego 2
44-100 Gliwice
w Gliwicach
Wojewódzki
Sąd
Administracyjny
w Gorzowie
ul. Dąbrowskiego
13
66-400 Gorzów
Wlkp.
Wojewódzki
Sąd
Administracyjny ul. Prosta 10
25-366 Kielce
w Kielcach
Wojewódzki
Sąd
Administracyjny ul. Rakowicka 10
31-511 Kraków
w Krakowie
Wojewódzki
ul. M.C.
Sąd
Administracyjny Skłodowskiej 40
20-029 Lublin
w Lublinie
Strona www
www.wsa-bydgoszcz.pl
Sąd właściwy dla
województwa …..
kujawsko-pomorskiego
www.bialystok.wsa.gov.pl podlaskiego
www.wsa.gdansk.pl
pomorskiego
www.wsa.gliwice.pl
śląskiego
www.wsa-gorzow.pl
lubuskiego
www.kielce.wsa.gov.pl
świętokrzyskiego;
www.krakow.wsa.gov.pl
małopolskiego
www.wsa.lublin.pl
lubelskiego
9
Wojewódzki
Sąd
Administracyjny ul. Piotrkowska 135 www.lodz.wsa.gov.pl
90-434 Łódź
w Łodzi
Wojewódzki
Sąd
Administracyjny ul. Kośnego 70
45-372 Opole
w Opolu
Wojewódzki
Sąd
ul. Emilii Plater 1
Administracyjny 10-562 Olsztyn
w Olsztynie
Wojewódzki
Sąd
ul. Ratajczaka
Administracyjny 10/12
w Poznaniu
61-815 Poznań
Wojewódzki
Sąd
ul. Kraszewskiego
Administracyjny 4a
w Rzeszowie
35-016 Rzeszów
łódzkiego
bip.opole.wsa.gov.pl
opolskiego
www.wsa.olsztyn.pl
warmińsko-mazurskiego
www.wsa.poznan.pl
wielkopolskiego
bip.rzeszow.wsa.gov.pl
podkarpackiego
Wojewódzki
Sąd
ul. Staromłyńska Nr
Administracyjny 10, 70-561 Szczecin www.bip.szczecin.wsa.gov.pl zachodniopomorskiego
w Szczecinie
Wojewódzki
Sad
ul. Jasna 2/4
Administracyjny 00-013 Warszawa
w Warszawie
Wojewódzki
ul. Św. Mikołaja
Sąd
Administracyjny 78/79
50-126 Wrocław
we Wrocławiu
bip.warszawa.wsa.gov.pl
mazowieckiego
http://bip.wroclaw.wsa.gov.pl dolnośląskiego
10
2. Wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
2.1. Pośrednictwo organu podatkowego
Skargę do sądu administracyjnego wnieść musisz za pośrednictwem organu
podatkowego, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (czyli np. za
pośrednictwem urzędu skarbowego).
Dlaczego konieczne jest takie pośrednictwo? Otóż chodzi o to by dać szansę urzędowi, by
stojąc w obliczu sprawy sądowej jeszcze raz przemyślał swoją decyzję. Może bowiem jeszcze
ją zmienić uwzględniając skargę podatnika. Nie trzeba wtedy będzie absorbować sądu.
Ważne!
Organ podatkowy, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej
właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.
Jeżeli organ podatkowy nie zmienił swojej decyzji, musi przekazać skargę sądowi wraz z
aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia.
2.2. Grzywna dla opieszałego urzędu
Przepisy przewidują sankcje (grzywna) dla organu podatkowego, który nie przekazał
sądowi skargi oraz dokumentów niezbędnych do jej rozpatrzenia. Jednak aby w tej
kwestii ukarać organ - niezbędny jest Twój wniosek.
Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie
skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i
prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.
W razie wniesienia przez Ciebie skargi do sądu po wszczęciu postępowania
administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia
postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.
2.3. Co napisać w skardze
Skarga (jak każde pismo kierowane do sądu) powinna zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich
przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku (czyli czego się domagamy) lub oświadczenia;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
Ponadto w skardze musi się znaleźć:
1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
11
2) oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;
3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
WZÓR skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
Skarga (jako pierwsze pismo w sprawie) powinna ponadto zawierać oznaczenie miejsca
zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich
przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy.
W dalszych pismach kierowanych w danej sprawie do sądu trzeba też podawać sygnaturę
akt, jaka otrzymała nasza sprawa w sądzie.
Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który
przedtem nie złożył pełnomocnictwa.
Jak już wyżej wskazano, kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie
występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia,
innego aktu lub czynności albo bezczynności organu. W tym przypadku, skargi mogą być
wniesione w jednym piśmie.
Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność,
przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg. Często już w momencie złożenia skargi
nie ma ona żadnych szans na rozpatrzenie.
2.4. Najczęstsze błędy formalne w skardze
Po wpłynięciu skargi do WSA jest ona badana pod kątem istnienia przesłanek do jej
odrzucenia.
Sąd odrzuci Twoją skargę (postanowieniem na posiedzeniu niejawnym – czyli bez Twojego
udziału), gdy:
Twoja sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego (powinien ją
rozpatrzyć sąd cywilny, np. sprawa dotyczy odszkodowania, którego dochodzisz od
organów podatkowych);
wniosłeś ją po upływie terminu do jej wniesienia;
gdy nie uzupełniłeś w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
jeżeli sprawa objęta skargą jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;
jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności
procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy;
jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne (np. nie wyczerpałeś
środków zaskarżenia przewidzianych przez przepisy Ordynacji podatkowej).
Pamiętaj, że z powodu braku zdolności sądowej jednej albo zdolności procesowej przy braku
aktywności przedstawiciela ustawowego, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie
zostanie uzupełniony.
Częstym błędem jest wniesienie skargi do niewłaściwego WSA. Jeżeli do rozpoznania
sprawy właściwy jest inny sąd administracyjny, sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość,
12
przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu. WSA, któremu sprawa została
przekazana, jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy. Nie dotyczy to przekazania
sprawy NSA. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostaną w mocy.
Jeżeli nie ma powodów do odrzucenia skargi, przewodniczący wydziału lub wyznaczony
sędzia:
zarządzi skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy, a w razie
potrzeby także innych dowodów;
wskaże skład sędziowski orzekający w sprawie;
wyznaczy termin posiedzenia niejawnego lub rozprawy, w którym sprawa ma być
rozpoznana.
2.5. Możesz cofnąć swoją skargę
Zasadniczo cofnięcie przez Ciebie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd ma obowiązek uznać
cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub
spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.
Taka sytuacja może mieć np. miejsce, gdy po wniesieniu skargi Trybunał Konstytucyjny
uznał, że przepis na podstawie którego dochodzisz swoich praw jest niezgodny z Konstytucją.
2.6. Spróbuj wstrzymać wykonanie skarżonej decyzji
Z mojej praktyki wynika, że najbardziej dotkliwe dla podatników jest to, że wniesienie
skargi nie wstrzymuje z mocy prawa wykonania decyzji lub czynności, które są
przedmiotem zaskarżenia. Jest to zasada, ale jest od niej jest kilka ważnych i korzystnych
wyjątków.
Powinieneś odróżnić dwie możliwości, jakie dają Ci przepisy:
1) uznaną przez Ciebie za nieprawidłową np. decyzję może wstrzymać organ
podatkowy, który ją wydał. Może to zrobić przy kilku ograniczeniach – z urzędu lub
na Twój wniosek – do momentu przekazania skargi do WSA;
2) po przekazaniu sądowi skargi także sąd może (na Twój wniosek) wydać
postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności,
które skarżysz. Musisz jednak wykazać, że w razie wykonania zaskarżonej decyzji
zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania
trudnych do odwrócenia skutków.
Możesz więc złożyć dwa wnioski w sprawie wstrzymania wykonania niekorzystnej dla
Ciebie decyzji – pierwszy do organu podatkowego, a gdy zostanie on rozpatrzony negatywnie
- drugi do WSA. Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności upada w razie wydania przez
sąd orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji.
13
3. Rozstrzygnięcie sprawy przez Wojewódzki Sąd
Administracyjny
Pomijam tu opis wszystkich instytucji procesowych decydujących o przebiegu rozpatrywania
Twojej sprawy przez WSA.
Ze względu na stopień zawiłości oraz skomplikowania procedury wymagającej szerokiej
znajomości prawa, w postępowaniu przed sądami administracyjnymi dobrze jest skorzystać z
pomocy profesjonalnego pełnomocnika – doradcy podatkowego, radcy prawnego lub
adwokata.
Jednak brak takiego pełnomocnika nie pogarsza istotnie Twojej pozycji, gdyż obliguje sąd do
udzielenia Ci pomocy (poniżej, w rozdziale: "Twoje uprawnienia w postępowaniu przed NSA
lub WSA" znajdziesz podstawowe informacje na temat Twojej pozycji przed sądem).
W niniejszym opracowaniu skupię się na efektach rozstrzygnięć WSA.
3.1. Oddalenie albo uwzględnienie skargi
W razie nieuwzględnienia skargi WSA skargę oczywiście oddali.
Sąd uwzględniając Twoją skargę na decyzję lub postanowienie wyda jedno z poniższych
rozstrzygnięć:
Rodzaj
rozstrzygnięcia Przypadki
WSA
Uchylenie decyzji lub
naruszenie prawa materialnego, które miało
postanowienia w całości
wpływ na wynik sprawy (np. niewłaściwa
albo w części
interpretacja przepisu lub zastosowanie
niewłaściwego przepisu do danego stanu
faktycznego),
naruszenie prawa dające podstawę do
wznowienia postępowania
administracyjnego (np. dowody, na których
podstawie ustalono istotne dla sprawy
okoliczności faktyczne, okazały się
fałszywe),
naruszenie przepisów postępowania, jeżeli
mogło ono mieć istotny wpływ na wynik
sprawy.
Stwierdzenie nieważność
decyzji lub postanowienia w Np. decyzja została skierowana do osoby
całości lub w części, jeżeli
niebędącej stroną w sprawie.
zachodzą przyczyny
nieważności wymienione
przez Ordynację podatkową
Stwierdzi wydanie decyzji
lub postanowienia z
naruszeniem prawa
Jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie
postępowania administracyjnego lub w innych
przepisach.
14
Sąd może uwzględnić także skargę dotyczącą wadliwej interpretacji wydanej przez
Ministra Finansów. Może również uznać w wyroku uprawnienie lub obowiązek wynikające z
przepisów prawa.
Jeżeli zwróciłeś się do WSA w sprawie bezczynności organu podatkowego, sąd
uwzględniając skargę, zobowiąże organ do wydania w określonym terminie aktu lub
interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub
obowiązku wynikających z przepisów prawa. Rozpatrując skargę na bezczynność WSA
jednak nie będzie zajmował się elementami merytorycznymi danego postępowania – innymi
słowy nie będzie przesądzać, jakie ma być rozstrzygnięcie organu podatkowego w zakresie
merytorycznym.
W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie
bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub
czynności, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub
załatwienia sprawy możesz wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu
organowi grzywny. Sąd w tym przypadku może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu
uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące
uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.
W razie uwzględnienia skargi sąd w wyroku określa, czy i w jakim zakresie zaskarżony
akt lub czynność nie mogą być wykonane. Wynika to z tego, że wyrok jeszcze nie jest
prawomocny, ale już znane jest stanowisko sądu w zakresie objętym skargą. Rozstrzygnięcie
to traci moc z chwilą uprawomocnienia się wyroku. Pamiętaj też, że ocena prawna i
wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten
sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.
3.2. Uzasadnienie wyroku
Sąd sporządza uzasadnienie wyroku z urzędu w terminie czternastu dni od dnia
ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym.
Jeśli jednak Twoja skarga została oddalona, to w terminie w terminie siedmiu dni od
dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia odpisu sentencji wyroku możesz wystąpić z
wnioskiem o pisemne uzasadnienie wyroku.
W takim przypadku zyskujesz dodatkowy czas na przygotowanie się do wniesienia
skargi kasacyjnej (np. znalezienie prawnika uprawnionego do wnoszenia skarg
kasacyjnych). Termin na jej wniesienie biegnie bowiem dopiero od momentu doręczenia Ci
wyroku WSA wraz z uzasadnieniem.
Na sporządzenie uzasadnienia wyroku sąd ma 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Powinno
ono zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze,
stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie.
Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ
podatkowy, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania.
Pamiętaj, że sąd może również odmówić sporządzenia uzasadnienia wyroku. W takim
przypadku odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku następuje postanowieniem wydanym
na posiedzeniu niejawnym.
15
Zasadą jest że odpis wyroku z uzasadnieniem sporządzonym z urzędu doręcza się każdej
stronie. Jeżeli jednak uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na Twój wniosek, odpis
wyroku z uzasadnieniem zostanie doręczone tylko Tobie - jako tej stronie postępowania, która
złożyła wniosek.
3.3. Wniosek o uzupełnienie wyroku
Możesz również zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku. Powinieneś to zrobić jeżeli sąd nie
orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według
przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu. Na złożenie tego wniosku masz 14 dni
od daty doręczenia wyroku z urzędu (a gdy wyroku nie doręcza się - od dnia ogłoszenia).
Pamiętaj, że wniosek o uzupełnienie wyroku co do zwrotu kosztów sąd może rozpoznać na
posiedzeniu niejawnym. Orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w formie wyroku, chyba że
uzupełnienie dotyczy wyłącznie kosztów. Sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga
postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Postanowienie w tym przedmiocie sąd może
wydać na posiedzeniu niejawnym. Wniosek o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię
wyroku nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia.
Z wymienionych powyżej rozstrzygnięć WSA kończących postępowanie warto
wspomnieć jeszcze o postanowieniu o umorzeniu postępowania. Zostanie ono wydane
gdy np. skutecznie cofnąłeś skargę.
4. Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego
4.1. Kiedy można złożyć skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego
Od wydanego przez WSA wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w
sprawie przysługuje skarga kasacyjna do NSA. To jest zasada, od której jest kilka
wyjątków.
Przykładowo do NSA może też zostać zaskarżony przez organy podatkowe w drodze skargi
kasacyjnej wyrok uchylający decyzję dyrektora izby skarbowej – pomimo, że ten wyrok nie
kończy postępowania.
Tylko wobec postanowień WSA, jako warunek złożenia skargi kasacyjnej, wprowadzono
wymóg, by postanowienie zakończyło postępowanie (np. postanowienie odrzucające skargę
zob. art. 58 p.p.s.a.).
Oczywiście są wyjątki od zasady, że NSA ocenia tylko ostateczne postanowienia Wyjątek ten
wprowadza np. art. 194 § 1 pkt 7 p.p.s.a. – NSA musi rozpoznać zażalenie na postanowienie
odrzucające skargę kasacyjną.
Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po
doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
16
4.2. Podstawy skargi kasacyjnej
Skargę kasacyjną można oprzeć wyłącznie na następujących podstawach:
1) Naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe
zastosowanie – opierając skargę kasacyjną na tej podstawie trzeba wymienić
przepis, który WSA błędnie zinterpretował lub niewłaściwie zastosował oraz
szczegółowo opisać na czym polegał błąd WSA.
2) Naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny
wpływ na wynik sprawy – trzeba w skardze wykazać nie tylko naruszenie przepisów
postępowania przez WSA (wskazując naruszone przepisy i opisując na czym
naruszenie polegało), ale i wykazać, że miało to istotny wpływ na wynik
postępowania toczącego się przed tym sądem. Takiego charakteru nie ma np.
pominięcie w sentencji wyroku nazwiska protokolanta.
4.3.
Naczelny Sąd Administracyjny
Administracyjnego
ocenia
wyrok
Wojewódzkiego
Sądu
Częstym błędem popełnianym przez podatników jest oczekiwanie, że NSA ponownie
merytorycznie oceni ich sprawę. Rozumieją przez to ponowną ocenę stanu faktycznego oraz
sposób zastosowania do niego przepisów przez organy podatkowe.
Tymczasem NSA ocenia tylko orzeczenie WSA, a nie np. decyzję dyrektora izby skarbowej. I
nawet jeżeli NSA uchyli orzeczenie WSA, to nie rozstrzyga sprawy merytorycznie, tylko
kieruje ją do ponownego rozpatrzenia przez WSA.
Czasem NSA stwierdza, że nie było naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć
istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego. Wtedy
NSA może uchylić zaskarżone orzeczenie i jednocześnie rozpoznać skargę.
W tym przypadku NSA orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w
zaskarżonym wyroku. To wyjątek od zasady, że NSA nie rozpoznaje merytorycznie
skargi kasacyjnej, tylko uchyla wadliwe orzeczenie WSA.
4.4. Tylko profesjonalista może sporządzić skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu
Administracyjnego
Skarga kasacyjna w sprawach podatkowych musi być sporządzona (i podpisana) przez
doradcę podatkowego, adwokata lub radcę prawnego.
Prawo to mają także sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu
Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych. Osoby te mogą sporządzić
skargę kasacyjną tylko jeżeli są stroną, przedstawicielem lub pełnomocnikiem strony albo
jeżeli skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Samo rozpatrzenie Twojej sprawy przed NSA nie wymaga uczestnictwa zawodowego
reprezentanta. Ale oczywiście lepiej jest skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika.
Na złożenie skargi kasacyjnej jest 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z
uzasadnieniem. Przypilnuj więc swojego doradcę czy adwokata, aby w terminie złożył skargę,
17
bo skutkiem naruszenia tego terminu jest odrzucenie skargi (o ile nie możesz powołać się na
nadzwyczajne okoliczności, jak np. ciężka choroba, czy wypadek, które mogą skłonić sąd do
przywrócenia terminu). Skargę kasacyjną trzeba wnieść za pośrednictwem WSA, który
wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie.
4.5. Rozpatrywanie skargi kasacyjnej
W pierwszym etapie rozpatrywania skargi kasacyjnej WSA może odrzucić na posiedzeniu
niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn
niedopuszczalną. Odrzucona przez WSA będzie również skarga kasacyjna, której braków
strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.
Tak więc może się okazać, że Twoja skarga kasacyjna nawet nie dotrze do NSA, jeśli np.
zawiera braki a Ty (lub Twój pełnomocnik) pomimo wezwania ich nie uzupełniłeś w
wyznaczonym przez sąd terminie (termin ten wynosi 7 dni od dnia doręczenia stosownego
wezwania).
Strona, która nie wniosła skargi kasacyjnej, może wnieść do WSA odpowiedź na skargę
kasacyjną w terminie 14 dni od doręczenia jej skargi kasacyjnej. Dopiero po upływie terminu
na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę
kasacyjną, WSA niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami
sprawy NSA.
Po otrzymaniu wszystkich dokumentów NSA ponownie kontroluje, czy zostały spełnione
wszystkie wymogi niezbędne do rozpoznania wniesionej skargi kasacyjnej. NSA na
posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli powinna była zostać ona odrzucona
już przez WSA, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.
NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (pamiętaj, że strony mogą przytaczać
nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych). Sędziowie NSA nie analizują innych wad
zaistniałych w postępowaniu przed WSA niż te wskazane w skardze kasacyjnej.
Jest jednak ważny wyjątek od tej zasady. NSA sprawdza bowiem z urzędu, czy
postępowanie przed WSA było ważne.
Nieważność postępowania przed WSA zachodzi w następujących przypadkach:
jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna (np. sprawa powinna zostać
rozstrzygnięta w innym postępowaniu – np. odszkodowania od organów podatkowych
można obecnie dochodzić wyłącznie w postępowaniu cywilnym);
jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej
reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie
był należycie umocowany (np. pełnomocnictwo podpisał tylko jeden ze wspólników
spółki, w przypadku gdy dla skutecznego udzielenia pełnomocnictwa wymagany był
podpis wszystkich wspólników);
jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem
administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona (np.
skarga została wniesiona po raz drugi przez wspólnika spółki cywilnej w tej samej
sprawie - np. zobowiązania spółki w VAT - w której wcześniej zapadł już
prawomocny wyrok);
18
jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w
rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy (np. w sprawie
powinien orzekać sąd w składzie trzyosobowym, a rozstrzygnął ją sąd w składzie
jednoosobowym, bądź też w wydawaniu wyroku brał udział sędzia, który był
pełnomocnikiem strony postępowania);
jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw (np. strona
zawiadomiła sąd jednym pismem o zmianie swojego adresu zamieszkania w kilku
sprawach, a pismo to zostało dołączone do akt tylko jednej sprawy, czego
konsekwencją była niemożność brania udziału w postępowaniu wskutek przesyłania
zawiadomień i pism pod poprzedni adres zamieszkania w pozostałych sprawach);
jeżeli wojewódzki WSA orzekł w sprawie, w której jest właściwy NSA (np.
rozpoznał skargę kasacyjną od własnego wyroku).
4.6. Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego i jego skutki
NSA oddali skargę kasacyjną, jeżeli nie ma do niej usprawiedliwionych podstaw albo
jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
W takiej sytuacji masz jeszcze możliwość złożenia wniosku o wznowienie postępowania, ale
będzie on skuteczny tylko wtedy, gdy po wyroku sądowym zostaną ujawnione bądź wystąpią
przesłanki do wznowienia postępowania, które nie były znane sądowi.
Co się natomiast stanie, gdy NSA uwzględni Twoją skargę kasacyjną
W takim przypadku NSA uchyli zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekaże
sprawę do ponownego rozpoznania WSA, który wydał orzeczenie. W razie przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpozna ją w innym składzie.
A gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie – NSA przekaże ją wówczas
innemu sądowi. NSA rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części
niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów
postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie
naruszenie prawa materialnego, NSA może uchylić zaskarżone orzeczenie i jednocześnie
rozpoznać skargę.
Jeżeli skarga podlegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania
przed WSA, Naczelny NSA postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz
odrzuca skargę lub umarza postępowanie. Istotne jest to, że WSA, któremu sprawa została
przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez NSA. Nie można
oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na
podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez NSA.
19
5. Uprawnienia w postępowaniu przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym lub Wojewódzkim Sądem
Administracyjnym
5.1. Masz prawo domagać się, aby sędzia prowadzący Twoją sprawę przed Naczelnym
Sądem Administracyjnym lub Wojewódzkim Sądem Administracyjnym był
bezstronny
Prawo to chroni instytucja wyłączenia sędziego. Jej zastosowanie powoduje, że sędzia, który
nie spełnia wymogu bezstronności, nie może prowadzić Twojej sprawy.
Zazwyczaj sąd administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów, a na posiedzeniu
niejawnym - w składzie jednego. Wyznaczanie składu orzekającego do rozpoznania sprawy
na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym określają regulaminy wewnętrznego urzędowania
sądów administracyjnych.
Zmiana składu orzekającego może nastąpić jedynie z przyczyn losowych albo gdy sędzia nie
może uczestniczyć w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych. Ich wystąpienie
uruchamia właśnie instytucję wyłączenia.
Niekiedy wyłączenie sędziego następuje z mocy ustawy. Sędzia np. nie może prowadzić
spraw, w których:
był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron,
świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi
związane ze sprawą,
brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność
aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego.
Do wyłączenia sędziego wystarczy też okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać
uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie (przykładowo sędzia jest
wieloletnim znajomym jednej ze stron).
Sędzia sam zgłaszając istnienie takiej okoliczności może zgłosić wniosek o wyłączenie.
Możesz go zgłosić także Ty, ale pamiętaj o konsekwencjach nieuzasadnionego wniosku o
wyłączenie sędziego.
W przypadku zgłoszenia w złej wierze wniosku o wyłączenie sędziego sąd
administracyjny, oddalając wniosek, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę.
Grzywnę może wymierzyć do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w
gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez Prezesa GUS. W złej wierze
będzie złożony wniosek wtedy, gdy wnioskodawca wiedział, że przyczyny podawane we
wniosku są nieprawdziwe.
Zasady dotyczące wyłączenia obowiązują nie tylko sędziego - stosuje się je odpowiednio do
wyłączenia protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora.
20
5.2. Sąd administracyjny musi udzielać stronom występującym w sprawie bez adwokata
lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek
Sąd udziela stronom wskazówek dotyczących czynności procesowych oraz poucza ich o
skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań.
Dzięki tej regule osoby, które nie chcą lub nie mogą skorzystać z pomocy
wykwalifikowanego reprezentanta w zakresie prowadzenia sprawy przed sądem, nie
przegrają swojej sprawy z przyczyn pozamerytorycznych (np. z uwagi na nieznajomość
procedury).
5.3. Masz prawo żądać szybkiego rozstrzygnięcia sprawy
Sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia
sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu. Niestety w praktyce na
orzeczenie WSA czeka się od kilku do kilkunastu miesięcy, a na wyrok NSA nawet kilka lat.
Przepisy określają terminy na wykonanie poszczególnych czynności związanych z
postępowaniem. Przykładem są terminy na sporządzenie przez WSA uzasadnienia wyroku –
patrz punkt 3 B. Ale w rzeczywistości największym problemem jest długa kolejka spraw do
sądów administracyjnych.
Powinieneś jednak wiedzieć, że nie jesteś bezsilny, gdy postępowanie w Twojej sprawie bez
uzasadnionych przyczyn nadmiernie się przeciąga.
Skarga na przewlekłość postępowania
Masz bowiem wówczas prawo wniesienia skargi na tzw. przewlekłość postępowania.
Zasady i tryb wnoszenia takiej skargi reguluje ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179 poz. 1843 z późn. zm.).
Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed WSA albo NSA - właściwy do jej
rozpoznania jest Naczelny Sąd Administracyjny.
Skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość
postępowania, wnosi się w toku postępowania w sprawie. Składa się ją za pośrednictwem
sądu, przed którym toczy się (wolno i przewlekle) postępowanie.
Skarga podlega stałej opłacie w wysokości 100 zł. Jeśli wnosisz skargę wspólnie z innymi
osobami, wówczas każdy z Was wnosi opłatę oddzielnie. Jeśli sąd uwzględni skargę, to z
urzędu zwraca uiszczoną od niej opłatę.
Uwzględniając skargę, NSA stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła
przewlekłość postępowania. Na Twoje żądanie NSA może zalecić podjęcie przez sąd
rozpoznający sprawę co do istoty, odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie.
Zalecenia nie mogą wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy. Może też–
również na Twoje żądanie - przyznać od Skarbu Państwa odpowiednią sumę pieniężną w
wysokości nieprzekraczającej 10 000 zł.
21
W wypadku przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty
dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania, ze
środków własnych tego sądu.
W tej samej sprawie możesz wystąpić z nową skargą po upływie 12 miesięcy, a w innej
dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego po upływie 6 miesięcy, od daty wydania przez
sąd orzeczenia o uwzględnieniu bądź oddaleniu skargi.
Ważne!
Strona, której skargę na przewlekłość postępowania uwzględniono, może w odrębnym
postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od
Skarbu Państwa. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym
o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.
Jeśli nie wnosiłeś skargi na przewlekłość postępowania, a poniosłeś z tego tytułu szkodę,
również możesz żądać jej naprawienia na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Z
takim żądaniem wolno Ci jednak wystąpić dopiero po prawomocnym zakończeniu
postępowania co do istoty sprawy.
5.4. Masz prawo domagać się, aby rozpoznanie sprawy odbywa się jawnie
Tylko jeżeli przepis szczególny stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są niejawne, a sąd
orzekający nie rozpoznaje sprawy na rozprawie. Sam sąd może także skierować sprawę na
posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę - także wówczas, gdy sprawa z zasady powinna być
rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.
5.5. Prawa do sądu nie odbierają ograniczenia w zakresie zdolności do czynności
prawnych
Zarówno WSA, jak i NSA rozpatrzą sprawy podatkowe dotyczące dzieci, które będę miały
odpowiednią reprezentację. Nawet w przypadku osób nieposiadających opiekunów lub
przedstawicieli prawo przewiduje odpowiednią procedurę umożliwiającą zajęcie się ich
sprawą.
Przykładowo w odniesieniu do dzieci osieroconych w przypadkach, w których ustanowienie
przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwróci się do właściwego sądu
opiekuńczego z odpowiednim pismem. Po ustanowieniu przedstawiciela sąd ponownie zajmie
się sprawą.
5.6. Sprawy przed Naczelnym Sądem Administracyjnym lub Wojewódzkim Sądem
Administracyjnym może prowadzić pełnomocnik
Możesz działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. To Twój wybór.
Tylko niekiedy jest on ograniczany. Przykładowo dziecko musi mieć swojego przedstawiciela
(np. rodzica).
22
Nie możesz też samodzielnie sporządzić skargi kasacyjnej. Musi ona być sporządzona
przez profesjonalistę w zakresie prawa np. przez adwokata lub radcę prawnego, doradcę
podatkowego (tylko w sprawach obowiązków podatkowych). Podobnie powinno być przez
takiego profesjonalnego pełnomocnika sporządzone zażalenie, którego przedmiotem jest
odrzucenie skargi kasacyjnej.
Samo rozpatrzenie Twojej sprawy przed NSA nie wymaga reprezentacji przez
zawodowego reprezentanta. Jeżeli wygrasz przed WSA lub NSA otrzymasz od urzędu
skarbowego lub izby skarbowej zwrot wydatków poniesionych na opłacenie pełnomocnika
niezbędnych do celowego dochodzenia Twoich praw.
Pamiętaj, że pełnomocnictwo może być:
ogólne - do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi;
do prowadzenia poszczególnych spraw;
do niektórych tylko czynności w postępowaniu.
Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z mocy
ustawy prawo do:
wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi
o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem;
udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych
przepisach;
cofnięcia skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w
danym pełnomocnictwie;
odbioru kosztów postępowania.
Wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do
sądu od dnia zawiadomienia go o tym. W stosunku zaś do strony przeciwnej i innych
uczestników - od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.
Ważne!
Nie tylko Ty masz prawo wypowiedzieć pełnomocnictwo. Może to też zrobić adwokat lub
radca prawny. Jeżeli pełnomocnictwo zostało wypowiedziane przez Twojego pełnomocnika
będącego adwokatem bądź radcą prawnym, obowiązany jest on działać za Ciebie jeszcze
przez dwa tygodnie, chyba że zwolnisz go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik
powinien – mimo wypowiedzenia – działać za Ciebie przez ten sam czas, jeżeli jest to
konieczne do uchronienia Ciebie od niekorzystnych skutków prawnych.
W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa.
Jednakże pełnomocnik procesowy ma obowiązek działać aż do czasu zawieszenia
postępowania.
23
Podstawa prawna:
ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 z późn. zm.),
ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do
rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr
179 poz. 1843 z późn. zm.).
24