hałas na stanowisku pracy

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA
w Nowym Sączu
P 13
HAŁAS
NA STANOWISKU PRACY
Spis treści
1. Pojęcia i parametry dźwięku
2. Wartości dopuszczalne hałasu
3. Pomiary hałasu
4. Wnioski
Zespół ćwiczeniowy:
Grupa....................Data...................
1.......................................................
2......................................................
3.......................................................
4.......................................................
• Podstawowe pojęcia i parametry hałasu
Dźwięki to drgania cząstek powietrza (lub innego ośrodka sprężystego) względem położenia równowagi.
Drgania te propagują się w powietrzu w postaci fal akustycznych, czyli następujących po sobie lokalnych
zagęszczeń i rozrzedzeń cząstek powietrza. Prędkość z jaką rozprzestrzeniają się drgania cząsteczek
powietrza nazywana jest prędkością dźwięku i wynosi ona ok. 340m/s. Częstotliwość, oznaczana symbolem
"f" jest jednym z dwóch podstawowych parametrów opisujących dźwięk, określająca liczbę okresów drgań,
jakie wykonują cząsteczki powietrza w jednostce czasu. Jednostką częstotliwości jest Hertz [Hz].Ucho
ludzkie jest w stanie odbierać dźwięki o częstotliwościach od 20Hz do 20kHz (1kHz = 1000Hz). Dźwięki
takie nazywamy dźwiękami słyszalnymi. Niesłyszalne dla człowieka dźwięki o częstotliwościach poniżej
20Hz nazywamy infradźwiękami a dźwięki o częstotliwościach powyżej 20kHz nazywamy ultradźwiękami .
Używając pojęcia "hałas" mamy na myśli dźwięki słyszalne (obok pojęcia "hałas" funkcjonują również
pojęcia "hałasu infradźwiękowego" i "hałasu ultradźwiękowego").
Dźwięki słyszalne możemy podzielić na nisko- średnio- i wysokoczęstotliwościowe, jednak granice tych
podziałów są płynne. Zagęszczenia i rozrzedzenia cząstek powietrza będące wynikiem propagowania się
dźwięku wywołują niewielkie zmiany ciśnienia w tych obszarach powietrza. W miejscach, w których
cząsteczki powietrza są zagęszczone, ciśnienie powietrza jest nieco wyższe niż ciśnienie atmosferyczne,
natomiast w miejscach gdzie są one rozrzedzone ciśnienie jest niższe niż atmosferyczne. Te niewielkie
zmiany ciśnienie nazywamy ciśnieniem akustycznym oznaczanym symbolem "p". Jednostką miary ciśnienia
akustycznego jest Pascal [Pa]. Im większa jest amplituda drgań źródła dźwięku i zarazem cząsteczek
powietrza, tym większe jest ciśnienie akustyczne. Dźwięki o większym ciśnieniu akustycznym odbierane są
przez człowieka jako głośniejsze, na przykład: szept - 0,0003Pa, odkurzacz - 0,05Pa, młot pneumatyczny 10Pa. Najcichszy dźwięk jaki jest w stanie usłyszeć człowiek o zdrowym słuchu wynosi około 0,00002Pa
czyli 20uPa. Dźwięki powyżej 20Pa wywołują już ból uszu. Ciśnienia akustyczne najcichszych i
najgłośniejszych dźwięków odbieranych przez człowieka różnią się ponad milion razy. Z tego powodu w
praktyce stosuje się skalę logarytmiczną i operuje się pojęciem poziomu ciśnienia akustycznego,
wyrażonego w decybelach [dB], jako wartości względnej odniesionej do 20 Pa. Wartość ciśnienia
odniesienia przyjęto równą 20uPa czyli ciśnieniu najsłabszych dźwięków jakiej jest w stanie usłyszeć
człowiek. W praktyce oznacza to, że dźwięk o ciśnieniu 20uPa ma poziom ciśnienie akustycznego równy
0dB, a np. dźwięk o ciśnieniu 2Pa ma poziom równy 100dB. Prowadząc obliczenia dotyczące hałasu, należy
pamiętać, że poziom ciśnienia akustycznego jest miarą logarytmiczną. Jeżeli umieścimy obok siebie dwa
źródła hałasu, z których każde wytwarza hałas o poziomie ciśnienia akustycznego 80dB, to w wyniku
sumowania powstanie hałas o poziomie 83dB, a nie 160dB!
Skorygowane poziomy ciśnienia akustycznego - krzywe A i C
Ucho ludzkie reaguje w różny sposób na dźwięki o różnych częstotliwościach. Przy niskich poziomach
dźwięku najlepiej odbieramy te o częstotliwościach od 2 do 4kHz. Właściwości ludzkiego ucha sprawiają,
że dźwięk o częstotliwości 2kHz i poziomie ciśnienia akustycznego równym 30dB wydaje się nam tak samo
głośny jak dźwięk o częstotliwości 100Hz i poziomie około 50dB. Im większe są poziomy ciśnienia
akustycznego dźwięków, tym te różnice wydają się mniejsze. Aby uwzględnić czułość ucha ludzkiego na
dźwięki w zależności od ich częstotliwości i poziomu ciśnienia akustycznego wprowadzono krzywe
korekcyjne. Najczęściej stosowane - A i C pokazano na rysunku
Ciśnienia akustyczne i odpowiadające im poziomy ciśnienia akustycznego różnych dźwięków.
Poziom ciśnienia akustycznego skorygowany wg charakterystyki częstotliwościowej A nazywany jest
poziomem dźwięku A, a poziom ciśnienia akustycznego skorygowany wg charakterystyki
częstotliwościowej C - poziomem dźwięku C. Ze względu na charakter zmian poziomu ciśnienia
akustycznego w czasie hałas można określić jako ustalony lub nieustalony. Hałasem ustalonym nazywamy
hałas, którego poziom dźwięku A nie zmienia się więcej niż 5dB. Hałas jest hałasem nieustalonym jeżeli
zmiany jego poziomu dźwięku A są większe niż 5dB. Szczególnym rodzajem hałasu nieustalonego jest
hałas impulsowy. Charakteryzuje się on występowaniem jednego lub kilku impulsów dźwiękowych o
czasach trwania krótszych niż 1s, wywołanych np. uderzeniami. Ten rodzaj hałasu przy dużych poziomach
ciśnienia akustycznego jest szczególnie niebezpieczny dla słuchu. Często zdarza się, że pracownik w ciągu
zmiany roboczej wykonuje pracę na różnych maszynach, które generują hałasy o różnych poziomach
ciśnienia akustycznego. W takim przypadku aby określić jakie ryzyko niesie ze sobą dla pracownika
oddziałujący na niego w ciągu zmiany hałas należy wyliczyć równoważny poziom dźwięku A.
Równoważny poziom dźwięku A jest to taki poziom dźwięku A który działając przez taki sam czas jak hałas
o zmiennym poziomie ciśnienia akustycznego niesie ze sobą taką samą energię i takie samo ryzyko
uszkodzenia słuchu.
Szkodliwy efekt oddziaływania hałasu na słuch zależy od wielkości energii akustycznej docierającej do uszu
pracownika, a zatem od poziomu ciśnienia akustycznego hałasu i czasu jego oddziaływania. Do oceny
szkodliwego oddziaływania na organ słuchu zmieniającego się w czasie hałasu wprowadzono wielkość
zwaną ekspozycją na hałas oraz odpowiadający jej i częściej stosowany w praktyce poziom ekspozycji na
hałas. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h) lub
tygodnia pracy (LEX,w) definiowany jest jako równoważny poziom dźwięku A wyznaczony dla czasu
ekspozycji na hałas równemu znormalizowanemu czasowi pracy i określony specjalnymi wzorami.
Maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) jest to maksymalna wartość skuteczna poziomu dźwięku A.
Parametr służy do oceny hałasów krótkotrwałych i impulsowych o dużych poziomach. Szczytowy poziom
dźwięku C, LCpeak, jest to maksymalna wartość chwilowa poziomu dźwięku C. Parametr ten podobnie jak
maksymalny poziom dźwięku A, pozwala oceniać hałasy krótkotrwałe i impulsowe o dużych poziomach.
2.Wartości dopuszczalne hałasu
Metody pomiarów i oceny hałasu w miejscach przebywania ludzi stosuje się w celu ustalenia stanu
narażenia na hałas na stanowiskach pracy i w określonych miejscach przebywania ludzi względem źródeł
hałasu, niezależnie od ich rodzaju i liczby. Wyniki pomiarów hałasu służą przede wszystkim do porównania
istniejących warunków akustycznych z warunkami określonymi przez normy i przepisy higieniczne.
Metoda pomiaru wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy są określane w normach: PN-EN
ISO 9612:2009, PN-N-01307:1994 i PN-ISO 1999:2000. Tryb i częstotliwość wykonywania pomiarów,
określa rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej.
Wartości dopuszczalne hałasu w środowisku pracy (wartości NDN), ustalone ze względu na ochronę słuchu,
określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 5 sierpnia 2005 roku w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażaniem na hałas lub drgania mechaniczne
(Dz. U. Nr 157 poz. 1318 ).Wartości te wynoszą::
• poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu, lub
tygodniowego wymiaru czasu pracy nie powinien przekraczać 80 dB,
• maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) nie powinien przekraczać 115 dB;
• szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak) nie powinien przekraczać 135 dB.
Według zaleceń międzynarodowych (norma międzynarodowa ISO 9241-6 dotycząca wymagań
ergonomicznych dla stanowisk pracy z komputerami) w przypadku wykonywania trudnych i złożonych
zadań równoważny poziom dźwięku A nie powinien przekraczać wartości 35 – 55 dB.
3.Pomiary hałasu
Ćwiczenie praktyczne polega na pomiarze i ocenie hałasu w miejscu przebywania ludzi na
stanowisku pracy. Pomiaru dokonujemy dla dwóch warunków środowiskowych:
• warunki normalne – bez wyraźnego punktowego źródła hałasu, tylko hałas środowiskowy z otoczenia,
z wykonywania różnych czynności przez osoby znajdujące się w pomieszczeniu, funkcjonowania
różnego rodzaju sprzętu ogólnego (np.: komputery, wentylacja, klimatyzacja itp.)
• warunki szczególne – dodatkowy hałas spowodowany specjalnie uruchomionym punktowym źródłem
dźwięku (np.: wiertarka, radio, szlifierka itp.)
Pomiaru dokonujemy miernikiem do badania hałasu:
…………………………………………………………………………………………………………….
Punkty pomiarowe nanosimy na plan sytuacyjny pomieszczenia:
W warunkach normalnych wykonujemy co najmniej 6 pomiarów w punktach rozmieszczonych w miarę
równomiernie w pomieszczeniu (oznaczamy je cyframi od 1-6) ,w warunkach szczególnych
wykonujemy też co najmniej 6 pomiarów w punktach oddalających się od źródła dźwięku do
najdalszego punktu pomieszczenia (oznaczamy je literami A-F).
Wyniki pomiarów zapisujemy w tabeli dla charakterystyki częstotliwościowej A i C (LO i HI) – wartość
chwilowa (DATA HOLD) i wartość maksymalna (MAX HOLD).
Charakterystyka
A
normalne
Poziom
Pomiar
LO
HOLD
HI
MAX
HOLD
HOLD
LO
HI
C
normalne
LO
HI
LO
HI
LO
A
szczególne HI
LO
HI
LO
C
szczególne HI
LO
HI
1 -A 2 -B 3 - C 4 - D 5 - E 6 - F
MAX
HOLD
HOLD
MAX
HOLD
HOLD
MAX
HOLD
HOLD
MAX
HOLD
HOLD
MAX
HOLD
HOLD
MAX
HOLD
HOLD
MAX
HOLD
4.Wnioski
Na podstawie pomiarów oraz obowiązujących przepisów ocenić poziom hałasu w pomieszczeniu w
warunkach normalnych i warunkach szczególnych:
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………